Cover
1_2_3_4_merged.pdf
Summary
# Definitie en reikwijdte van overheidsopdrachten
Dit onderwerp verklaart wat een overheidsopdracht inhoudt, wie deze kan toewijzen, welke regelgeving van toepassing is en de reikwijdte van het toepassingsgebied voor aanbestedende overheden [8](#page=8) [9](#page=9).
### 1.1 Definitie van een overheidsopdracht
Een overheidsopdracht wordt gedefinieerd als een overeenkomst die wordt gesloten tussen een aanbestedende overheid en een derde partij, zoals een aannemer, leverancier of dienstverlener, voor de uitvoering van werken, de levering van goederen of de uitvoering van diensten. Aanbestedende overheden kunnen niet willekeurig kiezen met wie ze een opdracht aangaan; dit proces wordt gereguleerd door specifieke overheidsopdrachtenregelgeving [9](#page=9).
### 1.2 Onderscheid tussen sectoren
Bij overheidsopdrachten wordt er steeds een onderscheid gemaakt tussen de **klassieke sectoren** en de **speciale sectoren** [10](#page=10).
### 1.3 Relevante regelgeving
De regelgeving rond overheidsopdrachten wordt periodiek aangepast, doorgaans elke vier jaar. De belangrijkste wetgevende teksten die relevant zijn, omvatten [11](#page=11):
* De wet van 17 juni 2016 inzake overheidsopdrachten (hierna "WOO2016") [11](#page=11).
* De wet van 16 februari 2017 tot wijziging van de wet van 17 juni 2013 betreffende de motivering, de informatie en de rechtsmiddelen inzake overheidsopdrachten en bepaalde opdrachten voor werken, leveringen en diensten [11](#page=11).
* Het Koninklijk Besluit plaatsing klassieke sectoren van 18 april 2017 (hierna "KB Plaatsing") [11](#page=11).
* Het Koninklijk Besluit plaatsing speciale sectoren van 18 juni 2017 [11](#page=11).
* Het Koninklijk Besluit van 22 juni 2017 tot wijziging van het Koninklijk Besluit van 14 januari 2013 tot bepaling van de algemene uitvoeringsregels van de overheidsopdrachten en van de concessies voor openbare werken en tot bepaling van de datum van inwerkingtreding van de wet van 16 februari 2017 tot wijziging van de wet van 17 juni 2013 betreffende de motivering, de informatie en de rechtsmiddelen inzake overheidsopdrachten en bepaalde opdrachten voor werken, leveringen en diensten (hierna "KB Uitvoering") [11](#page=11).
### 1.4 Toepassingsgebied voor aanbestedende overheden
Het toepassingsgebied van de regelgeving inzake overheidsopdrachten is van toepassing op elke aanbestedende overheid voor de klassieke sectoren [12](#page=12).
#### 1.4.1 Definitie van aanbestedende overheid
Een aanbestedende overheid omvat in de klassieke sectoren onder meer:
* De staat [12](#page=12).
* Territoriale lichamen, zoals gewesten, provincies, steden en gemeenschappen [12](#page=12).
* Publiekrechtelijke instellingen, waaronder OCMW's, kerkfabrieken en intergemeentelijke politiezones [12](#page=12).
#### 1.4.2 Open categorie van aanbestedende overheden
Daarnaast is er een open categorie van aanbestedende overheden die, op de datum van de beslissing om een opdracht te verlenen, aan de volgende drie criteria voldoet [12](#page=12):
1. **Rechtspersoonlijkheid:** De entiteit dient rechtspersoonlijkheid te bezitten [12](#page=12).
2. **Doelstelling van algemeen belang:** De entiteit moet zijn opgericht met het specifieke doel om te voorzien in behoeften van algemeen belang die niet van industriële of commerciële aard zijn [12](#page=12).
3. **Determinerende overheidsbeïnvloeding:** De entiteit moet gefinancierd worden door, onder toezicht staan van, of meer dan de helft van de beslissende organen samengesteld zien uit aanbestedende overheden [12](#page=12).
> **Tip:** Het correct identificeren van een entiteit als aanbestedende overheid is cruciaal, aangezien dit bepaalt of de regelgeving voor overheidsopdrachten van toepassing is. Zorg ervoor dat alle drie de criteria van de open categorie worden getoetst indien de entiteit niet direct onder de klassieke definities valt [12](#page=12).
---
# Soorten, principes en plaatsingsprocedures van overheidsopdrachten
Dit deel van de studiehandleiding bespreekt de categorisering van overheidsopdrachten, de fundamentele beginselen die eraan ten grondslag liggen, en de verschillende procedures die worden gebruikt om ze te plaatsen.
### 2.1 Categorisering van overheidsopdrachten
De wet maakt een duidelijk onderscheid tussen drie hoofdcategorieën van overheidsopdrachten [17](#page=17):
* **Overheidsopdrachten van werken:** Dit betreft bouwwerken, gedefinieerd als het product van bouwkundige of civieltechnische werken dat een economische of technische functie vervult. Het omvat zowel het ontwerp als de uitvoering van bouwwerkzaamheden, evenals het laten uitvoeren van bouwwerken die voldoen aan de specifieke behoeften van de aanbestedende overheid [18](#page=18).
* **Overheidsopdrachten van leveringen:** Deze opdrachten hebben betrekking op de aankoop, leasing, huur of huurkoop van producten. Een belangrijke nuance is dat een opdracht die primair gericht is op het leveren van producten, maar ook bijkomende plaatsings- en installatiewerkzaamheden omvat, toch als een opdracht voor leveringen wordt beschouwd [19](#page=19).
* **Overheidsopdrachten van diensten:** Dit zijn opdrachten die betrekking hebben op het verlenen van diensten, zoals gespecificeerd in Bijlage II van de Wet Overheidsopdrachten [20](#page=20).
#### 2.1.1 Gemengde opdrachten
Opdrachten kunnen ook gemengd van aard zijn, waarbij verschillende categorieën worden gecombineerd:
* **Leveringen en diensten:** Als de waarde van de diensten hoger is dan die van de leveringen, wordt de opdracht geclassificeerd als een opdracht voor diensten [21](#page=21).
* **Werken en diensten:** Wanneer werken slechts bijkomstig zijn aan de diensten die het hoofdvoorwerp vormen, wordt de opdracht eveneens beschouwd als een opdracht voor diensten [21](#page=21).
### 2.2 Basisprincipes van overheidsopdrachten
Er zijn vier fundamentele Europese basisprincipes die van toepassing zijn op overheidsopdrachten:
* **Gelijke behandeling:** Alle concurrenten dienen neutraal te worden beoordeeld en de geldende regels en voorwaarden moeten gelijk worden toegepast op iedereen [22](#page=22).
* **Verbod van discriminatie (concurrentiebeginsel):** Nationale regelingen of procedures mogen de deelname van concurrenten uit andere lidstaten van de Europese Unie niet hinderen of bemoeilijken [22](#page=22).
* **Transparantiebeginsel:** Het overheidsoptreden moet logisch, redelijk, duidelijk, traceerbaar in een dossier en gemotiveerd zijn [22](#page=22).
* **Proportionele wijze:** Elke actie of sanctie van de overheid moet in verhouding staan tot het betrokken feit [22](#page=22).
#### 2.2.1 Algemene principes en hun implicaties
Uit het principe van gelijke behandeling vloeit het principe van mededinging voort, wat impliceert dat:
* Afspraken tussen inschrijvers zijn verboden [23](#page=23).
* Het gebruik van specifieke technische specificaties (zoals merknamen) die bepaalde inschrijvers bevoordelen, is niet toegestaan [23](#page=23).
* Voorkennis of afspraken tussen ambtenaren en inschrijvers vóór de aanbesteding zijn verboden [23](#page=23).
* Het uitbreiden van een opdracht na toewijzing zonder de integriteit van de inschrijvers te waarborgen, is niet toegestaan [23](#page=23).
Daarnaast zijn er nog de volgende algemene principes:
* **Belangenconflicten voorkomen** [24](#page=24).
* **Naleving van milieu-, sociaal- en arbeidsrecht** [24](#page=24).
* **Vrij van ondernemen** [24](#page=24).
#### 2.2.2 Forfaitaire grondslag en prijsvorming
Overheidsopdrachten worden bij voorkeur op forfaitaire grondslag toegekend, wat betekent dat er een vaste prijs wordt gehanteerd. Hieruit volgen enkele belangrijke overwegingen [24](#page=24):
* **Verplichting tot prijsherziening:** In bepaalde gevallen kan een prijsherziening noodzakelijk zijn [24](#page=24).
* **Onvoorziene omstandigheden:** Het principe van "all-in-prijzen" geldt, waarbij alleen wordt betaald voor verstrekte en aanvaarde prestaties [24](#page=24).
Er zijn verschillende vormen van prijsvorming:
* Opdracht voor globale prijs [24](#page=24).
* Opdracht volgens prijslijst (eenheidsprijzen van posten zijn forfaitair, maar hoeveelheden zijn niet vast) [24](#page=24).
* Gemengde opdracht [24](#page=24).
### 2.3 Plaatsingsprocedures
De keuze van de plaatsingsprocedure hangt af van de aard en de waarde van de opdracht. Er worden verschillende procedures gehanteerd, waarbij sommige een nieuwe benaming hebben gekregen in zowel de speciale als de klassieke sectoren [26](#page=26).
#### 2.3.1 Openbare procedure
Dit is een procedure in één stap, ontworpen om de concurrentie zoveel mogelijk te laten spelen. Er wordt één of meerdere gunningscriteria gehanteerd, waarvan minstens één betrekking heeft op de prijs. Het bestuur gunt de opdracht aan de economisch meest voordelige offerte, die kan worden bepaald op basis van prijs, kosten (rekening houdend met levenscycluskosten) of de beste prijs-kwaliteitsverhouding [27](#page=27).
#### 2.3.2 Niet-openbare procedure
Dit is een procedure in twee stappen of twee ronden. Deze procedure kan worden gebruikt wanneer de aanbesteder wil dat de bestekken enkel naar geselecteerde kandidaten worden gestuurd, bijvoorbeeld bij een groot aantal verwachte inschrijvers of bij opdrachten die geheimhouding vereisen [28](#page=28).
* **Eerste ronde (selectie):** Gegadigden moeten voldoen aan vooraf opgestelde en gecommuniceerde selectiecriteria. Er moeten minimaal 5 kandidaten worden geselecteerd [28](#page=28).
* **Tweede ronde (beoordeling):** De geselecteerde kandidaten worden uitgenodigd om een inschrijving te doen, die vervolgens wordt beoordeeld [28](#page=28).
Deze procedure is doorgaans langer dan de openbare procedure en de gunning is meestal gebaseerd op de economisch meest voordelige offerte [28](#page=28).
#### 2.3.3 Onderhandelingsprocedure
Bij deze procedure kiest de aanbesteder zelf de kandidaten uit. Het is een gunningsprocedure met een beperkte graad van mededinging. Het gunningsbedrag voor deze procedure is maximaal 143.000 euro exclusief btw [29](#page=29).
> **Tip:** De keuze tussen de verschillende procedures is afhankelijk van de specifieke context van de opdracht en de doelstellingen van de aanbestedende overheid.
#### 2.3.4 Andere procedures en nomenclaturen
De documentatie vermeldt diverse andere procedures met zowel nieuwe als oude benamingen, waaronder de concurrentiegerichte dialoog, innovatiepartnerschap, onderhandelingsprocedure met aanvaarde factuur, onderhandelingsprocedure zonder voorafgaande oproep tot mededinging, en vereenvoudigde procedures. Ook worden drempelwaarden voor specifieke opdrachten vermeld [26](#page=26).
> **Voorbeeld:** Een opdracht voor werken tot 143.000 euro kan mogelijk via een onderhandelingsprocedure worden geplaatst, terwijl opdrachten onder 30.000 euro voor werken wellicht een nog vereenvoudigde procedure volgen [26](#page=26).
### 2.4 Drempelvoorwaarden
Drempelvoorwaarden zijn van belang bij het bepalen van de toepasselijke regelgeving en procedures voor overheidsopdrachten. Deze drempels worden periodiek aangepast en zijn cruciaal voor de keuze van de juiste aanbestedingsprocedure [26](#page=26) [30](#page=30).
#### 2.4.1 Vereiste voor erkenning
Om overheidsopdrachten van een bepaalde aard en omvang uit te voeren, moeten aannemers en onderaannemers voldoen aan specifieke voorwaarden op het gebied van technische bekwaamheid, financiële draagkracht en professionele integriteit. Dit wordt vaak aangeduid als erkenning van aannemers [13](#page=13).
---
# Het proces van het uitschrijven en opmaken van een offerte
Dit onderwerp behandelt de stappen van het uitschrijven van een openbare opdracht, inclusief de vereisten voor het opmaken van offertes en bijbehorende specificaties.
### 3.1 De fases van een openbare aanbesteding
Het proces van een openbare aanbesteding kent een reeks opeenvolgende stappen. Na de initiële raming en definiëring van de opdracht volgt de bekendmaking. Bij een niet-openbare procedure dient men eerst een aanvraag tot deelneming in, gevolgd door een selectie. Vervolgens wordt het bestek opgesteld, waarna de offertes kunnen worden ingediend. Daarna volgt de gunning, de kennisgeving, en eventuele rechtsbescherming of een wachttermijn, alvorens de opdracht gesloten wordt [31](#page=31).
### 3.2 Onderdelen van het bestek
Het bestek, dat de basis vormt voor de offerte, bestaat uit verschillende onderdelen. Dit omvat een administratief gedeelte en een technisch gedeelte. Het technische gedeelte kan verder worden aangevuld met een samenvattende opmetingstaat voor werken, of een inventaris voor leveringen of diensten. Tot slot behoort ook een offerteformulier tot de opdrachtdocumenten [32](#page=32).
### 3.3 Vermeldingen in het administratief gedeelte
Het administratief gedeelte van het bestek bevat cruciale informatie voor potentiële inschrijvers. Dit omvat de identiteit van de aanbestedende overheid, het voorwerp van de opdracht met een omschrijving, de duur en de plaats van uitvoering. Verder worden de wijze van gunnen, inclusief de criteria en methodiek, uiteengezet. Ook het adres waar offertes ingediend moeten worden, de mogelijkheid tot een plaatsbezoek, en de prijsbepaling worden gespecificeerd. De betalingsvoorwaarden en de gestanddoeningstermijn, waarbij men 60 dagen gebonden is aan de offerte vanaf de opening zitting, zijn eveneens opgenomen. Vereiste erkenningen, de documenten die bij de offerte gevoegd moeten worden, de voorrangsorde en interpretatieregels, en de mogelijkheid tot varianten (zowel vrije als niet-vrije varianten) worden gedetailleerd. Tot slot worden de algemene aannemingsvoorwaarden vermeld [33](#page=33).
### 3.4 Bekendmakingstermijnen
De duur van de bekendmakingstermijnen is een belangrijk aspect in het proces van openbare aanbestedingen [34](#page=34).
### 3.5 Toegangsrecht tot opdrachten
Het toegangsrecht bepaalt wie zich mag inschrijven voor een overheidsopdracht, gebaseerd op professionele, technische en financiële kwalificaties. Er zijn echter ook uitsluitingsgronden van toepassing. Deze omvatten onder andere deelname aan een criminele organisatie, veroordelingen wegens omkoping, fraude of witwassen van geld. Ook het tewerkstellen van illegaal verblijvende onderdanen van derde landen kan leiden tot uitsluiting, evenals het afkomstig zijn uit een land buiten de Europese Unie. Soms zijn bepaalde opdrachten exclusief gereserveerd voor sociale werkplaatsen of programma's met beschermde arbeid [35](#page=35).
### 3.6 Opmaak van een offerte
Een offerte is een document waarmee een inschrijver zich verbindt, op basis van zijn roerende en onroerende goederen, om de opdracht uit te voeren conform de administratieve bepalingen en voorwaarden van het bestek. De opmaak vereist dus een nauwkeurige naleving van alle specificaties [36](#page=36).
> **Tip:** Zorg ervoor dat alle vereiste documenten correct en volledig worden bijgevoegd bij de offerte om administratieve afwijzing te voorkomen [33](#page=33).
>
> **Tip:** Begrijp de criteria en methodiek voor de gunning grondig om uw offerte hierop af te stemmen [33](#page=33).
---
# Nazicht, gunning en contractuele fasen van overheidsopdrachten
Dit onderwerp behandelt het gedetailleerde nazicht van offertes, de gunning van overheidsopdrachten en de daaropvolgende contractuele fasen, van betekening tot oplevering.
## 4. Nazicht, gunning en contractuele fasen van overheidsopdrachten
Het proces na het openen van offertes omvat een grondig nazicht om de meest geschikte kandidaat en de economisch voordeligste offerte te selecteren. Dit nazicht is cruciaal voor een correcte gunning van de overheidsopdracht [43](#page=43).
### 4.1 Het openen van offertes
Vanaf 1 januari 2020 moeten alle offertes via e-tendering worden ingediend. Te late indieningen worden niet aanvaard. Bij elektronische indiening worden offertes op de zittingsdag en -uur voor het eerst geopend. Problemen met het elektronische platform kunnen leiden tot een verdaagde zitting. In het geval van papieren offertes werd er een proces-verbaal van opening opgemaakt, waarbij de inschrijvingen luidop werden voorgelezen en hun bedrag in een tabel werd genoteerd [40](#page=40) [41](#page=41).
### 4.2 Nazicht van de offertes
Het nazicht van offertes omvat meerdere stappen, waaronder het nazicht van selectiecriteria, de administratieve en technische regelmatigheid, en het opmaken van een verslag van nazicht dat dient als advies voor de gunning [38](#page=38).
#### 4.2.1 Beoordeling in verschillende fasen
De beoordeling van offertes gebeurt in verschillende fasen [44](#page=44):
* **Toegangsrecht (Moraliteit van de onderneming):** Dit betreft de betrouwbaarheid, integriteit en professionaliteit van de inschrijver en beoogt de uitsluitingsgronden te controleren [44](#page=44).
* **Kwalitatieve selectie (In staat zijn van de onderneming):** Hierbij wordt de geschiktheid van de inschrijver getoetst op financieel/economisch en technisch vlak [44](#page=44).
* **Gunning (Kwaliteit van product/werk):** Dit criterium heeft betrekking op het gedane aanbod van de inschrijver en dus op het voorwerp van de opdracht [44](#page=44).
Het is principieel verboden om selectie- en gunningcriteria te vermengen, aangezien selectiecriteria betrekking hebben op de persoon van de inschrijver en gunningcriteria op het aanbod zelf [44](#page=44).
#### 4.2.2 Procedurele verschillen bij administratieve regelmatigheid
* **Openbare procedure:** Het administratief onderzoek van de offertes gebeurt nadat de inschrijvers werden getoetst aan de selectiecriteria. Het heeft geen zin om offertes van niet-geselecteerde inschrijvers administratief te toetsen, omdat deze sowieso niet meer in aanmerking komen [45](#page=45).
* **Niet-openbare procedure:** Het onderzoek van de administratieve regelmatigheid is de eerste stap na de opening van de offertes, omdat de selectiefase al is afgerond tijdens de oproep tot kandidaten [45](#page=45).
#### 4.2.3 Niet-openbare procedure (mededingingsprocedure)
Deze procedure kent twee fasen [47](#page=47):
1. **Kandidatuurstelling:** Documenten worden getoetst aan de selectiecriteria, waaronder referentieopdrachten in de laatste vijf jaar. Eventueel wordt extra informatie opgevraagd [47](#page=47).
2. **Vraag tot offerte:** Na het opstellen van een shortlist van geselecteerden, ontvangen zij een vraag tot offerte. Niet-geselecteerden worden op de hoogte gebracht van de beslissing met motivering [47](#page=47).
#### 4.2.4 Openbare procedure
Deze procedure kent één fase [48](#page=48):
* **Onderzoek van de selectiecriteria:** Hierbij wordt de geschiktheid van de inschrijver getoetst aan de hand van drie criteria:
1. Geschiktheid om de beroepsactiviteit uit te oefenen (registratie) [48](#page=48).
2. Economische en financiële draagkracht (bv. jaarrekeningen) [48](#page=48).
3. Technische en beroepsbekwaamheid [48](#page=48).
Niet-voldoen aan deze criteria leidt tot uitsluiting van de aanbesteding [48](#page=48).
#### 4.2.5 Nazicht van de regelmatigheid van offertes en prijzen
Het nazicht van de regelmatigheid focust op substantiële en relatieve onregelmatigheden [49](#page=49).
##### 4.2.5.1 Substantiële onregelmatigheden
* **Wat?** Substantiële onregelmatigheden zijn van zodanige aard dat ze de inschrijver een discriminerend voordeel bieden, tot concurrentievervalsing leiden, de beoordeling of vergelijking van offertes verhinderen, of de verbintenis tot uitvoering onder de gestelde voorwaarden onbestaande maken. Dit kan betrekking hebben op onvolledige of onzekere invloed op de offerte, of een aantasting van de vergelijkbaarheid [49](#page=49).
* **Voorbeelden:**
* Een verbintenistermijn/gestanddoeningstermijn die korter is dan de minimumtermijn opgelegd in het bijzonder bestek [50](#page=50).
* Een uitvoeringstermijn die langer is dan de maximumtermijn bepaald in het bijzonder bestek [50](#page=50).
* Afwijkende betalingsmodaliteiten, zoals het eisen van een voorschot of een betalingstermijn korter dan 50 kalenderdagen [50](#page=50).
* Een niet ondertekende offerte of onduidelijke ondertekeningsbevoegdheid [50](#page=50).
* Clausules die ingaan tegen essentiële bepalingen van het bijzonder bestek [50](#page=50).
* Het maken van voorbehouden [50](#page=50).
Een substantiële onregelmatigheid leidt tot de **absolute nietigheid** van de offerte en bijgevolg uitsluiting [51](#page=51).
##### 4.2.5.2 Niet-substantiële onregelmatigheden
Dit zijn gebreken die eventueel nog kunnen worden rechtgezet [52](#page=52).
* **Voorbeelden:**
* Een fout bij een prijsbepaling van een verwaarloosbare post die geen impact heeft op de rangschikking of vergelijkbaarheid [52](#page=52).
* Het niet-aanleveren van een RSZ-attest, aangezien het bestuur deze informatie zelf kan opvragen [52](#page=52).
* Schijnbaar abnormale eenheidsprijzen, waarvoor een prijsverantwoording kan worden opgevraagd [52](#page=52).
Offertes met enkel niet-substantiële onregelmatigheden worden **niet nietig verklaard** [51](#page=51).
##### 4.2.5.3 Relatieve onregelmatigheden
Offertes met een niet-substantieel gebrek worden als relatief onregelmatig beschouwd. Deze offertes kunnen worden verworpen, maar dit is niet verplicht [53](#page=53).
* **Voorbeeld:** Onregelmatige prijzen voor onbelangrijke posten [53](#page=53).
**Wanneer relatieve onregelmatigheid AANVAARDEN:**
* De onderlinge vergelijkbaarheid van de offertes wordt niet onmogelijk gemaakt of aanzienlijk bemoeilijkt [54](#page=54).
* Het beginsel van gelijkheid van inschrijvers wordt gerespecteerd [54](#page=54).
* De inschrijver heeft zich juridisch verbonden via zijn offerte en deze is ondubbelzinnig [54](#page=54).
* De onregelmatigheid werd niet met bedrieglijk inzicht begaan [54](#page=54).
* De onregelmatigheid heeft geen negatieve invloed op de uitvoering van de opdracht [54](#page=54).
* Het betreft geen diverse afwijkingen die samen een substantiële onregelmatigheid opleveren [54](#page=54).
**Wanneer relatieve onregelmatigheid WEIGEREN/NIET-AANVAARDEN:**
* De inschrijver verwijst naar algemene leveringsvoorwaarden [55](#page=55).
* De inschrijver geeft een andere prijsherzieningsformule dan voorzien [55](#page=55).
* De inschrijver vermeldt dat bepaalde posten in de samenvattende meetstaat vermoedelijke hoeveelheden zijn, terwijl er een forfaitaire hoeveelheid was voorzien [55](#page=55).
* De inschrijver geeft een verbintenistermijn die afwijkt [55](#page=55).
* De inschrijver verklaart dat de planning gevolgd zal worden op voorwaarde dat de bestelling geplaatst wordt vóór een bepaalde datum [55](#page=55).
* De inschrijver weigert de opdracht uit te voeren volgens de bepalingen van de opdrachtdocumenten [55](#page=55).
#### 4.2.6 Effectieve opstart van nazicht
Het nazicht start met het onderzoek van de vormelijke of formele regelmatigheid, gevolgd door de inhoudelijke of materiële regelmatigheid [56](#page=56).
* **Bij gunning op basis van één criterium (prijs):** De offerte met de laagste prijs wordt geselecteerd, mits deze administratief en technisch regelmatig is [56](#page=56).
* **Bij gunning op basis van meerdere criteria:** De offerte met de beste prijs-kwaliteitsverhouding wordt gekozen. Er wordt een rangschikking per criterium opgemaakt [56](#page=56).
* **Levenscycluskosten:** Kosten gedurende de levensloop van het project, inclusief externe milieueffecten, kunnen in rekening worden gebracht [56](#page=56).
#### 4.2.7 Onderzoek van technische regelmatigheid
Dit omvat een rekenkundig nazicht op rekenkundige/afrondingsfouten en materiële fouten [57](#page=57).
#### 4.2.8 Twijfel en marktonderzoek
Bij twijfel kan de aanbestedende overheid de inschrijver contacteren voor opheldering. Indien een offerte substantieel onregelmatig is of na marktonderzoek blijkt dat de prijs abnormaal is, kan de offerte verworpen worden [58](#page=58).
#### 4.2.9 Min- en meerhoeveelheden en verbeteringen samenvattende meetstaat
* **Wijzigingen hoeveelheden:** Forfaitaire (FH) en eventuele vermoedelijke hoeveelheden (VH) mogen door de inschrijver voor de aanbesteding worden gewijzigd. De aanbestedende overheid controleert dit achteraf [59](#page=59).
* **Verminderingen:** Enkel de inschrijvers die verminderingen hebben vermeld, komen in aanmerking voor de bepaling van de laagste offerte [59](#page=59).
* **Aanvaarde hoeveelheden:** Hoeveelheden die groter zijn dan of gelijk aan de oorspronkelijke opmetingstaat worden in alle opmetingstaten opgenomen [59](#page=59).
#### 4.2.10 Uitvoeringsmethodieken en materiaalgebruik
Inschrijvers hebben het recht om uitvoeringsmethodieken of materiaalgebruik dat zij in twijfel trekken, aan te kaarten bij de aanbesteder. Dit moet minstens zeven dagen voor de opening van de offertes gebeuren, bij aangetekend schrijven, met gelijkaardige kennisgeving aan andere inschrijvers [60](#page=60).
#### 4.2.11 Vergeten posten door inschrijver
Als een inschrijver geen prijs invult voor posten in de samenvattende meetstaat, wordt dit als "vergetelheid" beschouwd. De correctie gebeurt via de formule [61](#page=61):
$$ P = \frac{L \times Y}{X} $$
Waarbij:
* $P$ = prijs ontbrekende post [61](#page=61).
* $L$ = bedrag ontbrekende waarde verkregen door rekenkundig gemiddelde van alle inschrijvers die de prijs vermeld hebben [61](#page=61).
* $X$ = totaalbedrag van de inschrijving van de opmerker (bij meerdere opmerkers, het gemiddelde) [61](#page=61).
* $Y$ = totaalbedrag van de aannemer(s) die geen prijs voor deze post vermeld hebben [61](#page=61).
#### 4.2.12 Leemtes (of weren van offerte)
Dit betreft uit te voeren prestaties die onder geen enkele post konden worden ondergebracht of teruggevonden. De correctie gebeurt via de formule [62](#page=62):
$$ S = \frac{L \times Y}{X} $$
Waarbij:
* $S$ = bedrag ontbrekende post [62](#page=62).
* $L$ = bedrag ontbrekende post vermeld in inschrijver die opmerking had [62](#page=62).
* $X$ = totaalbedrag van de inschrijving van de opmerker (bij meerdere opmerkers, het gemiddelde) [62](#page=62).
* $Y$ = totaalbedrag van de aannemer die de leemte niet signaleerde [62](#page=62).
#### 4.2.13 Abnormale prijzen
Offertes mogen enkel gegevens bevatten die overeenstemmen met de werkelijkheid. Abnormaal hoge of lage prijzen leiden tot een bevraging van de inschrijver met een antwoordtermijn van 12 dagen [63](#page=63).
#### 4.2.14 Abnormale offertes
Bij een groot aantal offertes (zeven of meer) wordt de laagste en de hoogste offerte uitgesloten die samen een vierde van het aantal ingediende offertes vormen. Bij minder dan zeven offertes worden de laagste en de hoogste offerte uitgesloten. Alle prijzen moeten 15% boven of onder het gemiddelde liggen [64](#page=64).
#### 4.2.15 Bepaling gunningsbedrag
Bij de bepaling van het gunningsbedrag wordt rekening gehouden met:
* Juist bevonden hoeveelheden [65](#page=65).
* Rekenkundig nazicht [65](#page=65).
* Technisch nazicht (meer-/minhoeveelheden) [65](#page=65).
* Invullen van leemtes [65](#page=65).
* Verwerken van vergeten posten [65](#page=65).
* Behandelen van opmerkingen [65](#page=65).
#### 4.2.16 Varianten en opties
Varianten en opties kunnen deel uitmaken van de economisch voordeligste offerte [66](#page=66).
#### 4.2.17 Verslag van nazicht
Een verslag van nazicht bevat een advies voor het bestuur. Het bestuur draagt de uiteindelijke verantwoordelijkheid. Het verslag bevat de conclusies van het nazicht en dient om het bestuur te informeren. Belangrijke punten zijn onder meer het maken van voorbehoud i.v.m. VCA, het inwinnen van juridisch advies indien nodig, en het aanleveren van ontbrekende documenten of bewijsstukken [67](#page=67) [71](#page=71).
### 4.3 Sluiting en betekening van de opdracht
Na het nazicht volgt de goedkeuring van de offerte en de opmaak van het besluit tot sluiting van de opdracht, gebaseerd op het verslag van nazicht [68](#page=68).
* **Betekening:** De opdracht wordt betekend aan de geselecteerde inschrijver. Er wordt een wachttermijn (standstill-periode) gestart. Indien de geselecteerde inschrijver nog akkoord is met zijn offerte, volgt een schriftelijke bevestiging [72](#page=72).
### 4.4 De borgtocht
* **Bedrag:** De borgtocht bedraagt 5% van het gegunde bedrag, afgerond naar een hoger tiental [73](#page=73).
* **Niet verplicht:** Voor werken met een uitvoeringstermijn minder dan 45 dagen en een bedrag onder 50.000 euro is een borgtocht niet verplicht [73](#page=73).
* **Bewijs:** Het bewijs voor de borgstelling kan geleverd worden via de deposito- en consignatiekas of een gelijkaardige instelling, of via een bankgarantie [73](#page=73).
* **Termijn:** Er is een termijn van 30 dagen om de borgstelling te plaatsen [73](#page=73).
* **Vrijgave:** De waarborg wordt vrijgegeven bij de voorlopige en/of definitieve oplevering [73](#page=73).
### 4.5 Uitvoering van de opdracht
#### 4.5.1 Bevel van aanvang
Dit document wordt opgemaakt door de leidende ambtenaar en bepaalt het begin van de werken. De termijn varieert naargelang de klasse van de aannemer [74](#page=74):
* Klasse 5 of lager: tussen de 15e en 60e dag na sluiting opdracht [74](#page=74).
* Klasse 6 of hoger: tussen de 30e en 75e dag na sluiting opdracht [74](#page=74).
#### 4.5.2 Installatievergadering
Deze vergadering dient voor de bespreking van de aanvang van de werken, de administratie, de uitvoeringstermijn en de afspraken rond het dagboek der werken en Check-in@work [75](#page=75).
#### 4.5.3 Schorsing der werken
Dit is een onderbreking van de werken door de aanbestedende overheid. De uitvoeringstermijn wordt verlengd met de duur van de onderbreking. Schadevergoeding is mogelijk als de schorsing 5% van de uitvoeringstermijn bedraagt en minstens 15 dagen duurt. Voorbeelden zijn archeologische vondsten of het faillissement van een onderaannemer [76](#page=76).
#### 4.5.4 Wijzigingen aan de opdracht
De aannemer is verplicht uit te voeren indien de totale waarde van de werken niet meer dan 50% van het initiële bedrag van de opdracht bedraagt. De uitvoeringstermijn kan verlengd worden. Meer- en minwerken worden verrekend. Bij min-werken heeft de aannemer recht op een forfaitaire vergoeding van 10% van de vermindering [77](#page=77).
#### 4.5.5 Verrekeningen
Verrekeningen kunnen voortvloeien uit:
* Wijzigingen voorzien in herzieningsclausules (bv. wijziging heffingen voor afvoer materialen) [78](#page=78).
* Aanvullende werken [78](#page=78).
* Onvoorzienbare omstandigheden aan de zijde van de aanbesteder [78](#page=78).
* Wijziging van opdrachtnemer (bv. herstructurering, overname, fusie) [78](#page=78).
### 4.6 Betalingen
* **Schuldvorderingen:** Deze worden opgemaakt via een vorderingsstaat [79](#page=79).
* **Kleine/korte werken:** Betaling gebeurt in één keer [79](#page=79).
* **Grotere werken:** Maandelijkse vorderingsstaten worden opgemaakt, beginnend met een nul-staat. De aanbestedende overheid moet deze staten goedkeuren alvorens de aannemer een factuur kan opmaken [79](#page=79).
* **Betalingstermijn:** De termijn begint te lopen vanaf de datum van indiening van de factuur [80](#page=80) [81](#page=81).
#### 4.6.1 Verwijlinteresten
* **Wat?** Vertragingsrente [82](#page=82).
* **Wanneer?** Bij overschrijding van de betalingstermijn [82](#page=82).
* **Hoeveel?** De intrestvoet bedraagt 8% per kalenderdag vertraging [82](#page=82).
### 4.7 Geschillen en sancties
#### 4.7.1 Klachten en verzoeken
Klachten en verzoeken kunnen worden ingediend door de aanbestedende overheid of de aannemer. Oorzaken kunnen vertraging of nadeel zijn, met als gevolgen herziening of verbreking van de overeenkomst, schadeloosstelling of verlenging van de uitvoeringstermijn [83](#page=83).
#### 4.7.2 Middelen van optreden aanbestedende overheid
* **Ingebrekestelling:** Dit is geen sanctie, maar een manier van dwang [84](#page=84).
* **Boetes:** Voor laattijdige uitvoering, met forfaitaire vergoeding en eventueel schadevergoeding van derden [84](#page=84).
* **Maatregelen van ambtswege:** Bij ernstige tekortkomingen kunnen deze bestaan uit:
1. Eenzijdige verbreking van de opdracht [84](#page=84).
2. Uitvoeren van de opdracht in eigen beheer [84](#page=84).
3. Overstap naar een andere aannemer op rekening van de oorspronkelijke aannemer [84](#page=84).
Compensaties worden eerst ingehouden van verschuldigde bedragen aan de aannemer. Uitsluitingen kunnen worden toegepast voor ingebreke gebleven aannemers (bv. klasseverlaging) [84](#page=84).
### 4.8 Keuringen en opleveringen
#### 4.8.1 Keuringen
* **Waarom?** Om na te gaan of de uitgevoerde werken, leveringen, etc. voldoen aan de gestelde voorwaarden van het bestek [85](#page=85).
* **Soorten:**
* Voorafgaande keuringen (bv. keuring van producten voor verwerking) [85](#page=85).
* A posteriori uitgevoerde keuringen van gespecificeerde prestatiecategorieën na uitvoering [85](#page=85).
* Keuringswijzen zoals voorzien in het bestek [85](#page=85).
#### 4.8.2 Opleveringen
* **Einde van de opdracht:** Opleveringen markeren het einde van de opdracht nadat controles, keuringen en proeven bevredigend zijn verlopen [86](#page=86).
* **Soorten:**
* **Voorlopige oplevering (VO):** Na voltooiing van de uitvoering van de prestaties. De aanbestedende overheid (AO) beschikt dan over het volledige door de opdrachtnemer uitgevoerde bouwwerk. Vóór de VO kan de AO over delen van bouwwerken beschikken mits opstelling van een plaatsbeschrijving. Na inbezitneming is de opdrachtgever niet verplicht herstellingen te doen voor beschadigingen die ontstaan zijn vóór de VO [86](#page=86) [87](#page=87).
* **Definitieve oplevering (DO):** Na het verstrijken van de waarborgtermijn [86](#page=86).
* **Weigering:** Een VO of DO kan geweigerd worden [86](#page=86).
#### 4.8.3 Tijdschema bij opleveringen
* **PV opmaak:** Maximaal 15 kalenderdagen na einde werken of vraag tot VO om een proces-verbaal op te maken [88](#page=88).
* **Waarborgtermijn:** Meestal 1 jaar, afhankelijk van het type opdracht [88](#page=88).
* **DO:** 15 dagen voor het verstrijken van de waarborgtermijn. Bij VO wordt het eerste deel van de waarborg vrijgegeven. Bij DO wordt het laatste deel van de waarborg vrijgegeven [88](#page=88).
---
## Veelgemaakte fouten om te vermijden
- Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens
- Let op formules en belangrijke definities
- Oefen met de voorbeelden in elke sectie
- Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen
Glossary
| Term | Definition |
|------|------------|
| Overheidsopdracht | Een overeenkomst waarbij een aanbestedende overheid of een overheidsbedrijf een opdracht verleent aan een derde partij (aannemer, leverancier of dienstverlener) voor de uitvoering van werken, leveringen of diensten. Dit gebeurt onder bepaalde voorwaarden en regels om concurrentie en transparantie te waarborgen. |
| Aanbestedende overheid | Een entiteit die tot de publieke sector behoort en het recht heeft om overheidsopdrachten te plaatsen, zoals de staat, territoriale lichamen, publiekrechtelijke instellingen of groepen die aan specifieke criteria van overheidsinvloed voldoen. |
| Bestek | Een verzameling documenten die de technische en administratieve voorwaarden, specificaties en eisen bevatten voor het uitvoeren van een overheidsopdracht. Het dient als leidraad voor inschrijvers bij het opmaken van hun offerte. |
| Offerte | Een document dat door een inschrijver wordt ingediend om aan te geven dat hij bereid is de overheidsopdracht uit te voeren volgens de in het bestek gestelde voorwaarden en tegen een bepaalde prijs. |
| Plaatsingsprocedure | De methode die een aanbestedende overheid gebruikt om een overheidsopdracht te selecteren en toe te wijzen. Voorbeelden zijn de openbare procedure, de niet-openbare procedure en de onderhandelingsprocedure, elk met specifieke regels. |
| Gelijkheidsbeginsel | Een fundamenteel principe in overheidsopdrachten dat stelt dat alle deelnemende concurrenten gelijk behandeld moeten worden en recht hebben op een neutrale beoordeling en een gelijke toepassing van de regels en voorwaarden. |
| Transparantiebeginsel | Dit principe vereist dat het overheidshandelen logisch, redelijk en duidelijk is, traceerbaar in een dossier, en op een gemotiveerde wijze gebeurt, zodat potentiële inschrijvers volledige informatie hebben. |
| Geschiktheidscriteria | Voorwaarden waaraan potentiële inschrijvers moeten voldoen om deel te mogen nemen aan een overheidsopdracht. Dit betreft met name de technische bekwaamheid, financiële draagkracht en professionele integriteit van de onderneming. |
| Uitsluitingsgronden | Redenen die, indien aanwezig bij een inschrijver, leiden tot diens uitsluiting van de procedure voor het plaatsen van een overheidsopdracht. Dit kan te maken hebben met criminele activiteiten, fraude of andere integriteitsproblemen. |
| Administratieve regelmatigheid | Het controleren of een offerte voldoet aan alle formele en administratieve vereisten zoals gesteld in het bestek, bijvoorbeeld de volledigheid van ingediende documenten en de correcte invulling van formulieren. |
| Technische regelmatigheid | Het controleren of de inhoud van een offerte, met name de voorgestelde werken, leveringen of diensten, voldoet aan de technische specificaties en eisen die in het bestek zijn opgenomen. |
| Substantiële onregelmatigheid | Een afwijking in een offerte die van dusdanige aard is dat deze de inschrijver een discriminerend voordeel biedt, concurrentie kan vervalsen, of de beoordeling van de offerte hindert. Dit leidt tot de nietigverklaring van de offerte. |
| Relatieve onregelmatigheid | Een gebrek in een offerte dat niet-substantieel is en eventueel kan worden rechtgezet zonder de gelijkheid van inschrijvers of de vergelijkbaarheid van offertes significant te beïnvloeden. De aanbestedende overheid is niet verplicht deze te weigeren. |
| Waarborgsom (Borgtocht) | Een financiële zekerheid die door de inschrijver wordt gesteld na gunning van de opdracht, ter garantie van de correcte uitvoering ervan en ter dekking van eventuele schade. |
| Oplevering (Voorlopig en Definitief) | Het formeel aanvaarden van de uitgevoerde werken, leveringen of diensten. De voorlopige oplevering markeert het einde van de uitvoeringstermijn, terwijl de definitieve oplevering plaatsvindt na het verstrijken van de waarborgtermijn. |