samenvatting verzekeringsrecht aangevuld.pdf

# De verzekeringswereld en risicomanagement Dit onderwerp verkent de fundamenten van verzekeren, de noodzaak ervan, de historische context, diverse verzekeringstypes en de systematische benadering van risicobeheer [1](#page=1). ### 1.1 Waarom verzekeren? Verzekeren is een essentiële techniek die dient ter bescherming tegen financiële bedreigingen voortkomend uit gevaren of risico's, waarvoor traditionele methoden zoals preventie, sparen of solidariteit ontoereikend zijn. Preventie probeert te voorkomen dat een ongewenste gebeurtenis plaatsvindt, maar is niet altijd effectief, zoals een keukenbrand waarbij een brandblusser beperkte hulp kan bieden. Sparen is bedoeld om onvoorziene omstandigheden op te vangen, maar de onzekerheid over wanneer en wat er precies zal gebeuren, maakt dit onpraktisch. Solidariteit, waarbij een groep geld bijdraagt aan een gezamenlijke pot, faalt bij een gebrek aan voldoende spreiding en wanneer veel leden tegelijkertijd geconfronteerd worden met een probleem, zoals bij besmettelijke ziekten. Verzekeren daarentegen spreidt risico's over tijd en tussen personen die een gelijksoortig risico dragen [3](#page=3). ### 1.2 De oorsprong van verzekeren De oorsprong van verzekeren ligt in sociale en economische noodzaak, wat de ontwikkeling van verplichte verzekeringen heeft gestimuleerd. Historische gebeurtenissen zoals de brand in Londen leidden tot de start van de brandverzekering, terwijl verzekeringen voor schepen de voorloper waren van levensverzekeringen. Ook hedendaagse gebeurtenissen, zoals de aanslagen op het WTC, hebben geleid tot nieuwe verzekeringen zoals terrorismverzekeringen. De verzekeringswereld is continu in ontwikkeling, met de opkomst van nieuwe verzekeringen zoals internetfraudeverzekeringen, de aanpassing van bestaande verzekeringen (bijvoorbeeld BA privéleven voor drones) en de uitbreiding van verplichte verzekeringen (zoals de AB autoverzekering die nu ook speed pedelecs dekt) [3](#page=3). ### 1.3 Soorten verzekeringen Verschillende soorten verzekeringen zijn beschikbaar om diverse risico's te dekken. #### 1.3.1 Algemeen Een verzekering kan soms onder meerdere categorieën vallen, wat de indeling complex maakt. De Verzekeringswet biedt twee wettelijke indelingen: schade- versus persoonsverzekeringen en verzekeringen tot vergoeding van schade versus verzekeringen tot uitkering van een vast bedrag [4](#page=4). #### 1.3.2 Verschillende classificaties ##### 1.3.2.1 Schade- versus persoonsverzekeringen * **Schadeverzekeringen** (art. 105 en 106 Verzekeringswet) dekken bezittingen en zijn altijd *indemnitaire verzekeringen*, wat betekent dat ze gericht zijn op de vergoeding van werkelijke schade [5](#page=5). * **Persoonsverzekeringen** (art. 158 tot 159 Verzekeringswet) hebben betrekking op de persoon zelf en bieden bescherming. Levensverzekeringen zijn altijd *forfaitair* (uitkering van een vast bedrag), terwijl andere persoonsverzekeringen zowel schadevergoeding als een vast bedrag kunnen uitkeren [5](#page=5). ##### 1.3.2.2 Verzekering tot vergoeding van schade versus verzekering tot uitkering van vast bedrag * **Vergoeding van schade** (art. 91 tot 101 Verzekeringswet) omvat indemnitaire verzekeringen die alle gemaakte kosten vergoeden. Een voorbeeld is de vergoeding van EUR 2000 voor een nieuw dak na een storm [6](#page=6). * **Uitkering vast bedrag** (art. 102-104 Verzekeringswet) betreft forfaitaire verzekeringen waarbij een vooraf vastgelegd en overeengekomen bedrag wordt uitgekeerd. Levens- en uitvaartverzekeringen zijn hier veelvoorkomende voorbeelden, aangezien het bepalen van de exacte kosten van een leven of begrafenis moeilijk is [6](#page=6). ##### 1.3.2.3 Wettelijke verplichte verzekering versus contractueel verplichte verzekering versus vrij te onderschrijven verzekering Verzekeringen kunnen verplicht zijn bij wet (bv. BA auto, arbeidsongevallenverzekering), contractueel (bv. schuldsaldoverzekering) of vrij te onderschrijven zijn (bv. omnium auto) [6](#page=6). #### 1.3.3 Specifieke verzekeringstypes * **Autoverzekeringen**: * Burgerlijke Aansprakelijkheid (BA) auto: vergoedt schade aan derden bij een ongeval [3](#page=3). * Omniumverzekering: dekt schade aan de eigen auto [3](#page=3). * Rechtsbijstandsverzekering: dekt advocaten- en administratieve kosten bij geschillen [3](#page=3). * Bestuurdersverzekering: dekt de bestuurder zelf, ook als deze niet de eigenaar van het voertuig is [3](#page=3). * **Huisverzekeringen**: * Brandverzekering: dekt schade door brand, natuurrampen of vliegtuigcrashes. Vaak vereist door de bank bij een hypothecaire lening, en in huurovereenkomsten contractueel verplicht [4](#page=4). * Diefstalverzekering: dekt schade door diefstal [4](#page=4). * Schuldsaldoverzekering: dekt (een deel van) de hypothecaire lening bij overlijden van een partner [4](#page=4). * Rechtsbijstand: dekt kosten bij geschillen [4](#page=4). * **Gezinsverzekeringen**: * Familiale verzekering (BA privéleven): dekt schade die gezinsleden of huisdieren aan derden toebrengen [4](#page=4). * Hospitalisatieverzekering: dekt medische kosten die het ziekenfonds niet dekt [4](#page=4). * Levensverzekering: dekt financiële gevolgen bij overlijden [4](#page=4). * Ongevallenverzekering: dekt de langetermijngevolgen van een ongeval, zoals het verlies van inkomsten [4](#page=4). * Uitvaartverzekering: dekt begrafeniskosten [4](#page=4). * Reisverzekering: dekt extra kosten tijdens een reis [4](#page=4). ### 1.4 De verzekeringsovereenkomst #### 1.4.1 Definitie De verzekeringsovereenkomst is gedefinieerd in artikel 5, 14° van de Verzekeringswet [6](#page=6). #### 1.4.2 Bestanddelen ##### 1.4.2.1 Partijen De betrokken partijen bij een verzekeringsovereenkomst zijn: * **Verzekeraar** (art. 5,1°): neemt het risico op zich en betaalt uit bij schade [6](#page=6). * **Verzekeringsnemer**: degene die de overeenkomst afsluit, dit kan een natuurlijk persoon of rechtspersoon zijn [6](#page=6). * **Verzekerde** (art. 5,17°): de persoon op wie de verzekering betrekking heeft; dit kan verschillen van de verzekeringsnemer [6](#page=6). * **Benadeelde, begunstigde en/of rechthebbende**: * Benadeelde: degene die schade lijdt [6](#page=6). * Begunstigde (art. 5,18°): degene die de prestatie van de verzekeraar ontvangt [7](#page=7). ##### 1.4.2.2 Geldigheidsvereisten Om geldig te zijn, moet een verzekeringsovereenkomst voldoen aan de volgende vereisten [7](#page=7): * **Onzekere gebeurtenis (risico)**: de overeenkomst is een kanscontract waarbij de prestatie van de verzekeraar afhankelijk is van een onzekere, toevallige gebeurtenis. Dit kan onzekerheid inhouden over het *voordoen*, het *ogenblik*, de *gevolgen* of de *omvang* van de schade. Een reeds gebeurde prestatie kan niet verzekerd worden. Bij een levensverzekering is de onzekerheid niet zozeer het *voordoen* van overlijden, maar wel het *ogenblik* ervan [7](#page=7). * **Verzekerbaar belang**: er moet een belang zijn bij het niet-voordoen van schade. Bij persoonsverzekeringen is dit vaak een moreel belang (bv. levensverzekering voor dierbaren), terwijl bij schadeverzekeringen een materieel belang vereist is (financiële impact bij schade). Dit onderscheidt een verzekering van een weddenschap [7](#page=7). * **Premie** (art. 5,19°): de vergoeding die de verzekeringsnemer betaalt als tegenprestatie voor de verbintenis van de verzekeraar. De premie is vooraf bepaald en kan vast of variabel zijn. Het bevat een winstelement omdat de verzekerde niet zeker weet of hij de verzekering zal nodig hebben [7](#page=7). * **Verzekeringsprestatie** (art. 55): de prestatie van de verzekeraar die wordt geleverd wanneer de schade of het risico zich voordoet. Dit kan in geld zijn (gehele of gedeeltelijke vergoeding, of een vast bedrag onafhankelijk van de omvang) of in natura (dienstverlening, zoals bij rechtsbijstand) [7](#page=7). ### 2 Risicomanagement: techniek van de verzekering Risicomanagement is de kerntechniek van de verzekering, gericht op het beheersen en spreiden van risico's. #### 2.1 Principe van de omslag Het principe van de omslag houdt in dat, alvorens een overeenkomst wordt afgesloten, het risico wordt ingeschat en verspreid volgens een mutualistische gedachte. Dit betekent dat de gezamenlijke schadelast wordt gedragen door alle leden van de groep door middel van hun bijdragen. Een voorbeeld hiervan is wanneer 1000 woningeigenaars met een gezamenlijke geschatte waarde van 250.000 dollars per woning, bij drie branden per jaar een gezamenlijke schadelast van 750.000 dollars hebben, wat resulteert in een bijdrage van 750 dollars per persoon [8](#page=8). #### 2.2 Management Goed risicomanagement leidt tot geïndividualiseerde premies. Het proces omvat vier stappen [8](#page=8): ##### 2.2.1 STAP 1 Identificatie van het risico Risico's worden geïdentificeerd door het invullen van vragenlijsten of, in complexere gevallen, door directe inspectie [8](#page=8). ##### 2.2.2 STAP 2 Beoordeling van het risico De beoordeling van het risico gebeurt aan de hand van twee factoren: * **Frequentie**: hoe waarschijnlijk is het dat het risico zich voordoet [8](#page=8)? * **Ernst**: hoe groot is de schade wanneer het risico zich voordoet, en wat is de mogelijke globale omvang ervan [8](#page=8)? Deze beoordeling gebeurt *ex ante* (op voorhand), mede aan de hand van statistieken zoals criminaliteitscijfers en sterftetabellen [8](#page=8). Een risico is verzekerbaar indien het voldoende spreiding kent (een klein aantal leden van de groep wordt getroffen) en er voldoende gelijke schadegevallen zijn om statistieken op te baseren [8](#page=8). Het wonen in een overstromingsgebied verhoogt de kans op waterschade en dus de premie (frequentie). Een rieten dak verhoogt de kans op uitbreiding van brand, wat leidt tot hogere premies (ernst) [8](#page=8). > **Tip:** Het risico mag zich slechts bij een klein aantal leden van de verzekerde groep voordoen om verzekerbaar te zijn. Risico's die een groot aantal leden treffen (zoals aardbevingen) zijn onvoldoende gespreid. Dit vormt een spreidingsprobleem, dat opgelost kan worden door tussenkomst van de overheid of rampenfondsen [8](#page=8) [9](#page=9). ##### 2.2.3 STAP 3 Preventie Preventiemaatregelen kunnen door de verzekeraar worden opgelegd, zoals de installatie van alarmen tegen diefstal, dubbele sloten op deuren of brandalarmen [9](#page=9). ##### 2.2.4 STAP 4 Financiering van het risico (= premie berekenen) De premiebepaling wordt beïnvloed door diverse factoren: * **Aard**: eenvoudig risico versus industrieel risico; privéaansprakelijkheid versus bedrijfsaansprakelijkheid [9](#page=9). * **Voorwerp**: roerend versus onroerend; jong versus oud (levensverzekering) [9](#page=9). * **Waarde**: de waarde van het verzekerde object (bv. Porsche versus Citroën Berlingo) [9](#page=9). * **Duur**: levenslang versus tijdelijke dekking [9](#page=9). **Segmentatie** is toegestaan en houdt in dat de premie wordt gedifferentieerd op basis van specifieke, objectief gerechtvaardigde en noodzakelijke elementen die verbonden zijn aan het risico. Deze segmentatiecriteria moeten passend en noodzakelijk zijn voor een legitiem doel, soms verplicht gepubliceerd worden, worden opgenomen in het verzekeringsaanbod, en mogen niet discriminerend zijn. Tariferingsbureaus kunnen premies vaststellen voor onverzekerbare risico's van maatschappelijk belang, wat resulteert in hoge premies [9](#page=9). ###### 2.2.4.1 Bestrijding van ‘moral hazard’ 'Moral hazard' verwijst naar het fenomeen dat verzekerden minder voorzichtig kunnen handelen omdat ze toch verzekerd zijn. Om dit tegen te gaan en de verzekerde aan te sporen tot normale voorzichtigheid, worden verschillende methoden toegepast [9](#page=9): * **Capping**: plafonnering van het verzekerde bedrag [9](#page=9). * **Franchise of schadevrijstelling**: een deel van de schade blijft ten laste van de verzekerde. Dit is de belangrijkste methode [9](#page=9). * **Personalisatie van de premie**: premies afstemmen op individueel gedrag [9](#page=9). * **Regresvordering**: de verzekeraar kan een deel van de schade terugvorderen bij zware fouten van de verzekerde [9](#page=9). **Franchise** kan een vast bedrag zijn, of een bepaald percentage van de waarde van het goed. Bij een schade van 2.000 dollars en een franchise van 500 dollars, betaalt de verzekerde 1.500 dollars. Er zijn twee soorten franchises [9](#page=9): * **Gewone franchise**: als de schade onder het franchisebedrag blijft, betaalt de verzekeraar niets; als de schade erboven is, wordt het franchisebedrag van de schade afgetrokken [10](#page=10). * **Engelse franchise**: als de schade onder het franchisebedrag blijft, betaalt de verzekeraar niets; als de schade erboven is, wordt de volledige schade vergoed, inclusief het franchisebedrag (bv. 750 dollars in het eerdere voorbeeld) [10](#page=10). ###### 2.2.4.2 Her- en medeverzekering Deze technieken worden toegepast om risico's verder te spreiden aan de zijde van de verzekeraars, waardoor grotere risico's verzekerbaar worden [10](#page=10). * **Medeverzekering**: verdeling van een risico onder verschillende verzekeraars, waarbij elke verzekeraar zich verbindt voor een overeengekomen percentage van de dekking. Volgens art. 82-83 Verzekeringswet is er geen hoofdelijkheid, tenzij contractueel anders bepaald. Er moet een 'eerste verzekeraar' worden aangewezen die als lasthebber optreedt. Een voorbeeld is de brandverzekering voor industriële risico's [10](#page=10). * **Herverzekering**: de verzekeraar verzekert zichzelf bij een andere verzekeraar voor een deel van zijn verbintenissen. De oorspronkelijke verzekeraar blijft verantwoordelijk voor de betaling, zelfs als de herverzekeraar niet betaalt. De herverzekeraar staat juridisch volledig buiten de overeenkomst tussen de verzekeraar en de verzekeringsnemer. Er is sprake van een overgedragen deel en een eigen behoud van risico door de oorspronkelijke verzekeraar [10](#page=10). --- # Spelers op de verzekeringsmarkt en de verzekeringsovereenkomst Dit onderwerp biedt een gedetailleerd overzicht van de verschillende spelers in de verzekeringsmarkt en de essentiële elementen, totstandkoming en vereisten van de verzekeringsovereenkomst. ### 2.1 De spelers op de verzekeringsmarkt De verzekeringsmarkt kent diverse actoren die elk een specifieke rol vervullen. #### 2.1.1 De verzekeraar De verzekeraar is de partij die het risico neemt en gehouden is tot vergoeding wanneer het verzekerde evenement zich voordoet. De activiteit van verzekeraars en herverzekeraars in België is gereguleerd door de wet van 13 maart 2016, ter omzetting van de Solvency II-richtlijn, met als doel de bescherming van verzekeringsnemers, verzekerden en begunstigden. Om verzekeringsactiviteit te mogen uitoefenen in België, is een vergunning vereist, aangevraagd bij de Nationale Bank van België (NBB). De FSMA (Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten) geeft hierover een advies dat niet bindend is. De NBB publiceert een lijst van vergunde ondernemingen, die een nummer ontvangen en dit verplicht moeten vermelden. Beoordelingscriteria omvatten het passend karakter van de organisatie en de professionele betrouwbaarheid van betrokken personen. Het "Twin-peaks-model" beschrijft de wisselwerking tussen de NBB en de FSMA [11](#page=11) [6](#page=6). #### 2.1.2 Verzekeringstussenpersonen – verzekeringsbemiddelaar Verzekeringstussenpersonen fungeren als schakel tussen de verzekeraar en de (kandidaat-)verzekeringsnemer. Hun statuut is geregeld in deel VI van de Verzekeringswet, van toepassing op verzekeringsbemiddeling en -distributie. De verzekeringsdistributieactiviteit omvat hulp bij het sluiten, beheren en uitvoeren van overeenkomsten. Activiteiten die geen verzekeringsdistributieactiviteit zijn, omvatten louter vergelijken, het beroepsmatig afhandelen van schadegevallen door de verzekeraar, louter informatie verstrekken over potentiële verzekeringsnemers of over verzekeringen zonder meer, en incidenteel informatie verstrekken in een andere beroepscontext. Verzekeringstussenpersonen, nevenverzekeringstussenpersonen en verzekeringsondernemingen worden beschouwd als verzekeringsdistributeurs [11](#page=11) [12](#page=12). **Belangrijke begrippen met betrekking tot tussenpersonen:** * **(Her)verzekeringstussenpersoon:** gedefinieerd in artikel 5, 20° en 21° Verzekeringswet [12](#page=12). * **(Her)verzekeringsmakelaar:** een onafhankelijke tussenpersoon die de verzekeringnemer en verzekeringsonderneming met elkaar in contact brengt [12](#page=12). * **Voordelen:** Onafhankelijke deskundige die verschillende verzekeraars en producten aanbiedt, op zoek naar de beste/goedkoopste verzekering met vlotte communicatie [12](#page=12). * **Nadelen:** Hogere prijs door commissie [12](#page=12). * **(Her)verzekeringsagent:** werkt in naam en voor rekening van één of meer verzekeringsondernemingen [12](#page=12). * **Voordelen:** Expert van specifieke verzekeraar(s) met vlotte communicatie [12](#page=12). * **Nadelen:** Minder onafhankelijk, biedt enkel producten van één verzekeraar aan, hogere prijs door commissie [12](#page=12). * **Verzekeringssubagent:** werkt voor één makelaar of agent uit België [12](#page=12). * **Verbonden verzekeringsagent:** mag slechts uitoefenen in naam en voor rekening van één verzekeringsonderneming, of voor verschillende maar niet onderling concurrerende verzekeringsovereenkomsten, onder de verantwoordelijkheid van de betrokken onderneming [13](#page=13). **Onderling concurrerende overeenkomsten** omvatten levensverzekeringen (type spaar- en beleggingsverzekeringen en niet spaar- en beleggingsverzekeringen) en niet-levensverzekeringen [13](#page=13). * **Nevenverzekeringstussenpersoon:** heeft een andere hoofdberoepswerkzaamheid dan verzekeringsdistributie en biedt bepaalde verzekeringsproducten slechts aan als aanvulling op een goed of dienst, met uitzondering van levensverzekeringsrisico's. Voorbeelden zijn reisbureaus en elektronicawinkels [13](#page=13). **Toepassingsgebied en inschrijving:** Deel 6 van de Verzekeringswet is van toepassing op verzekeringsdistributeurs. Er zijn vrijstellingen van de inschrijvingsvereiste indien de premie een bepaald bedrag niet overschrijdt en de gedekte risico's beperkt zijn. Bijvoorbeeld, bepaalde nevenverzekeringstussenpersonen die een verzekering aanbieden als aanvulling op een goed of dienst, zoals risico's op defect, verlies, beschadiging of niet-gebruik, zijn vrijgesteld [13](#page=13). **Inschrijving in het register van FSMA:** Verzekeringsmakelaars, -agenten, -subagenten en nevenverzekeringstussenpersonen moeten ingeschreven zijn in het FSMA-register. Er zijn bijkomende voorwaarden voor bepaalde categorieën. Een Europees paspoort maakt het mogelijk om ook in andere lidstaten actief te zijn via een gestandaardiseerde notificatie [13](#page=13) [14](#page=14). **Uitoefening van de verzekeringsdistributieactiviteit:** Dit omvat informatievereisten en gedragsregels [14](#page=14). * **Loyauteitsprincipe:** Verzekeringsdistributeurs moeten loyaal, billijk en professioneel handelen in het belang van de klant, met duidelijke, correcte en niet-misleidende informatie [14](#page=14). * **Categoriseren van klanten:** Klanten worden onderverdeeld in professioneel en niet-professioneel, wat leidt tot verschillende informatieverplichtingen [14](#page=14). * **Algemene informatievereisten:** Moeten tijdig, d.w.z. voor het sluiten van de overeenkomst, verstrekt worden [14](#page=14). * **Belangenconflict en transparantie:** Informatie over belangenconflicten, vergoedingen en kosten is vereist [14](#page=14). * **Advies:** Documenten over de wensen en behoeften van de klant moeten worden opgesteld, met objectieve informatie in begrijpelijke taal en gepersonaliseerde aanbevelingen [14](#page=14). * **Insurance Product Information Document (IPID):** Een gestandaardiseerd document dat vergelijking en keuze vergemakkelijkt, ook indien advies werd verleend [14](#page=14). * **Koppelverkoop:** Is principieel verboden met financiële producten, maar kan in bepaalde gevallen met verzekeringsproducten, mits de klant niet verplicht wordt [14](#page=14). * **Inducements:** Stimulansen die tot belangenconflicten kunnen leiden, zijn in veel landen verboden. Een gedragscode regelt eerlijke behandeling en openheid over ontvangen inducements [15](#page=15). * **Klantendossier:** Distributeurs zijn verantwoordelijk voor het bewaren van klantendossiers gedurende 5 jaar (of 7 jaar bij expliciet verzoek van FSMA) [15](#page=15). * **Aansprakelijkheid:** Kan voortvloeien uit verzuim met betrekking tot gedragsregels [15](#page=15). **Verzekeringsproducten met beleggingscomponent:** Vereisen extra voorwaarden en verplichtingen [15](#page=15). #### 2.1.3 Toezichthoudende en bemiddelende instanties * **Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten (FSMA):** De FSMA oefent toezicht uit op Belgische en buitenlandse ondernemingen, onder andere via inspecties. Dit gebeurt in samenwerking met de NBB binnen het Twin-peaks-model [15](#page=15). * **Nationale Bank van België (NBB):** De NBB handhaaft de efficiëntie en betrouwbaarheid van het financiële stelsel en beschermt de rechten van verzekeringsnemers en derden [15](#page=15). * **Ombudsman van Verzekeringen:** Bemiddelt in geschillen tussen verzekeringsondernemingen/(neven)verzekeringstussenpersonen en klanten, en geeft gemotiveerd advies over verzoening [16](#page=16). ### 2.2 De verzekeringsovereenkomst De verzekeringsovereenkomst vormt de kern van het verzekeringsrecht en kent specifieke totstandkomingsvereisten en bestanddelen. #### 2.2.1 Structuur van de verzekeringswet Deel 4 van de verzekeringswet regelt verschillende aspecten: * **Titel 2:** Bepalingen voor alle verzekeringsovereenkomsten, voor verzekeringen tot vergoeding van schade, en voor verzekeringen tot uitkering van een vast bedrag [16](#page=16). * **Titel 3:** Algemene bepalingen, zaakverzekeringsovereenkomsten en aansprakelijkheidsverzekering [16](#page=16). * **Titel 4:** Gemeenschappelijke bepalingen, levensverzekeringsovereenkomst, persoonsverzekeringsovereenkomst, ziekteverzekeringsovereenkomst en terugbetaling van kapitaal van krediet en waarborgen [16](#page=16). #### 2.2.2 Toepassingsgebied en definities * **Toepassingsgebied:** Titel 1 is van toepassing op alle landverzekeringsovereenkomsten die onder Belgisch recht vallen, tenzij afwijking door bijzondere wetten (bv. BA auto, arbeidsongevallen, brandverzekering). Herverzekering en specifieke vervoersverzekeringen vallen er buiten [16](#page=16). * **Dwingend recht:** Bepalingen zijn in principe onafwendbaar, tenzij de wet expliciet anders voorziet. Sanctie bij afwijking is nietigheid [17](#page=17). #### 2.2.3 De verzekeringsovereenkomst in het algemeen * **Definitie:** Een overeenkomst met specifieke geldigheidseisen, zoals toestemming, bekwaamheid, voorwerp en oorzaak [17](#page=17). * **Actoren:** Verzekeraar (VA), verzekeringsnemer (VN), verzekerde, begunstigde/rechthebbende/benadeelde [17](#page=17). * **Constitutieve bestanddelen:** Risico, verzekerbaar belang, premie, verzekeringsprestatie [17](#page=17). #### 2.2.4 Totstandkoming van de verzekeringsovereenkomst De totstandkoming van een verzekeringsovereenkomst verloopt via een geformaliseerde onderhandelingsfase [17](#page=17). * **Verzekeringsvoorstel:** Uitgaande van de verzekeraar, in te vullen door de verzekeringsnemer, met als doel de verzekeraar te informeren over het risico [17](#page=17). * **Rechtsgevolgen:** Niet bindend vóór ondertekening. Een reactie van de verzekeraar binnen 30 dagen is vereist. Geen reactie binnen 30 dagen maakt de verzekeraar gebonden tot het sluiten van de overeenkomst op straffe van schadevergoeding [18](#page=18). * **Besluit:** Informatief, geen wilsovereenstemming of dekking [18](#page=18). * **Verzekeringsaanvraag:** Gaat uit van de verzekeraar op vraag van de verzekeringsnemer, met een aanbod tot voorlopige dekking [18](#page=18). * **Rechtsgevolgen:** Een aanbod dat na aanvaarding (ondertekening door VN) leidt tot een contract. De waarborg gaat in principe in op de dag na ontvangst van de polis of aanvraag door de VA [18](#page=18). * **Bedenktermijn:** Een opzegtermijn van 14 dagen (30 dagen voor levensverzekeringen). Deze termijn begint te lopen vanaf de dag van sluiting ovk of vanaf de dag dat de VN alle informatie ontvangt. Opzegging dient aangetekend te gebeuren [18](#page=18) [19](#page=19). * **Verzekeringsovereenkomst op afstand:** Geldt idem als de verzekeringsaanvraag, met specifieke vermeldingen in de aanvraag [19](#page=19). * **Belangrijk:** De totstandkoming van de overeenkomst is niet gelijk aan het ingaan van de waarborg [19](#page=19). * **Voorafgetekende polis:** Vooral bij annulatie- en reisbijstandsverzekeringen [19](#page=19). * **Rechtsgevolgen:** Een aanbod om te contracteren onder reeds bepaalde voorwaarden, dat na aanvaarding (ondertekening door VN) een contract vormt. De waarborg gaat in principe de dag na ontvangst van de polis door de verzekeraar in [19](#page=19). * **Bedenktermijn, etc.:** Idem als bij de verzekeringsaanvraag [19](#page=19). #### 2.2.5 De verzekeringspolis * **Polis:** Bevat bijzondere en algemene voorwaarden [19](#page=19). * **Bijakte:** Een bijvoegsel bij wijzigingen tijdens de overeenkomst, dat de voorheen gestipuleerde voorwaarden geheel of gedeeltelijk vervangt [19](#page=19). * **Inhoud van de polis:** Moet minimaal de datum van afsluiting en inwerkingtreding, duur van de ovk, identiteit van partijen, naam en adres van VA en medeVA, gedekte risico's, en de premie of wijze van bepaling vermelden [20](#page=20). #### 2.2.6 Bewijs van de verzekeringsovereenkomst Het bestaan van de overeenkomst (wilsovereenstemming) is anders dan het bewijs ervan (geschreven stuk). Een geschrift is vereist, in evenveel exemplaren als partijen met tegengestelde belangen [20](#page=20). #### 2.2.7 Verplichtingen van de verzekeringnemer en verzekerde Deze verplichtingen bestaan zowel bij het aangaan als bij het uitvoeren van de overeenkomst [20](#page=20). * **Mededelingsplicht:** De verzekeringsovereenkomst is een contract te goeder trouw [20](#page=20). * **Bij sluiten ovk:** Alle hem bekende omstandigheden die redelijkerwijs van invloed kunnen zijn op het risico, dienen spontaan gemeld te worden. Het invullen van een vragenlijst volstaat niet; ook gegevens die het risico kunnen beïnvloeden, moeten spontaan gemeld worden [20](#page=20). * **Tijdens uitvoering ovk:** Verzwaring of vermindering van het risico dient gemeld te worden (art. 80 en 81 Verzekeringswet) [20](#page=20). * **Uitzonderingen:** Genetische gegevens zijn uitgezonderd van de mededelingsplicht [20](#page=20). > **Tip:** De mededelingsplicht is cruciaal; het niet naleven ervan kan leiden tot sancties, zoals nietigheid van de verzekeringsovereenkomst. > **Voorbeeld:** Bij een brandverzekering is de verzekeringnemer verplicht om spontaan te melden dat zijn woning naast een benzineopslagplaats is gelegen, ook al wordt dit niet expliciet gevraagd door de verzekeraar. Het niet melden hiervan kan leiden tot problemen bij een schadegeval [20](#page=20). --- # Verplichtingen van partijen en einde van de verzekeringsovereenkomst Dit onderwerp behandelt de verplichtingen van zowel de verzekeringsnemer als de verzekeraar, en de diverse wijzen waarop een verzekeringsovereenkomst kan eindigen, inclusief de verjaring van rechtsvorderingen. ## 3 Verplichtingen van partijen en einde van de verzekeringsovereenkomst ### 4.3.3 Bewijs van de verzekeringsovereenkomst Het bestaan van een verzekeringsovereenkomst berust op wilsovereenstemming tussen de partijen. Het bewijs hiervan wordt geleverd door een geschrift. Volgens artikel 64, §1, is een geschrift vereist en dienen er evenveel exemplaren van opgesteld te worden als er partijen zijn met tegengestelde belangen, conform artikel 1325 van het Burgerlijk Wetboek [20](#page=20). De polis moet minimaal de volgende inhoud hebben, conform artikel 64, §2: * Datum van afsluiting en inwerkingtreding [20](#page=20). * Duur van de overeenkomst [20](#page=20). * Identiteit van de verzekeringnemer (VN), de verzekerde en de begunstigde [20](#page=20). * Naam en adres van de verzekeraar (VA) en mede-verzekeraars [20](#page=20). * Gedekte risico's [20](#page=20). * Premie of de wijze van bepaling ervan [20](#page=20). Een afschrift van de verstrekte inlichtingen dient ten laatste bij de afsluiting van de overeenkomst aan de verzekeringnemer te worden overhandigd [21](#page=21). ### 4.3.4 Verplichtingen van de verzekeringnemer en verzekerde De verplichtingen van de verzekeringnemer en de verzekerde omvatten enerzijds het aangaan van de overeenkomst en anderzijds het uitvoeren ervan. Er zijn in totaal vijf kernverplichtingen te onderscheiden [20](#page=20). #### 4.3.4.1 Mededelingsplicht De mededelingsplicht is een essentieel onderdeel van de verzekeringsovereenkomst, die gebaseerd is op het principe van de goede trouw. Deze plicht geldt zowel bij het aangaan als bij de uitvoering van de overeenkomst [20](#page=20). * **Bij het sluiten van de overeenkomst:** Artikel 58 regelt de mededelingsplicht bij de totstandkoming van de verzekering. De verzekeringnemer is verplicht alle omstandigheden te melden die hij kent en die redelijkerwijs van invloed kunnen zijn op het risico. Dit wordt getoetst aan het criterium van de "goede huisvader". Daarnaast dient de verzekeringnemer op verzoek van de verzekeraar andere gegevens te verstrekken die de verzekeraar relevant acht. Het invullen van een vragenlijst alleen is niet voldoende; er is ook een spontane meldingsplicht voor gegevens die het risico kunnen beïnvloeden [20](#page=20). * **Uitzonderingen op de mededelingsplicht:** * Genetische gegevens zijn uitgesloten van de meldingsplicht, mits beperkt tot de huidige gezondheidstoestand en voorgeschiedenis [20](#page=20) [21](#page=21). * Gegevens die de verzekeraar reeds kende of had moeten kennen zijn eveneens uitgesloten, hoewel het bewijs hiervan moeilijk kan zijn [21](#page=21). * Onbeantwoorde vragen waarop de verzekeraar niet heeft gereageerd, zijn eveneens uitgesloten van de meldingsplicht, tenzij de verzekeraar kan aantonen dat het niet beantwoorden van de vraag bedrog inhield. Dit is bijvoorbeeld relevant bij de vraag naar de gebruikelijke bestuurder van een auto [21](#page=21). * **Sancties en gevolgen bij niet-nakoming:** * **Opzettelijke verzwijging (art. 59):** Indien er sprake is van opzet om de verzekeraar te misleiden, leidt dit tot de nietigheid van de overeenkomst. De overeenkomst wordt geacht nooit te hebben bestaan en er is geen dekking. De betaalde premies blijven wel behouden door de verzekeraar [21](#page=21). * **Onopzettelijke verzwijging (art. 60):** Bij onopzettelijke verzwijging zijn de sancties milder [21](#page=21). * **Indien er geen schadegeval is:** * Als de verzekeraar de situatie niet verzekerd zou hebben, geldt een opzegtermijn van één maand [21](#page=21). * Als de verzekeraar de situatie wel verzekerd zou hebben, zal de verzekeraar een nieuw voorstel doen binnen één maand. Als de verzekeringnemer dit weigert, geldt een opzegtermijn van 15 dagen. Als de verzekeringnemer aanvaardt, wordt de overeenkomst retroactief aangepast. Bij geen reactie binnen de maand geldt eveneens een opzegtermijn van 15 dagen. Bij opzegging heeft de verzekeringnemer recht op terugbetaling van het niet-verbruikte deel van de premie (art. 73) [21](#page=21). * **Bij een schadegeval (art. 60, §2):** * Indien de verzwijging niet verwijtbaar is, is de dekking verschuldigd [21](#page=21). * Indien de verzwijging wel verwijtbaar is, wordt de dekking verminderd conform de regel van evenredigheid der premies. Dit betekent dat de uitkering wordt beperkt tot het verschil tussen de werkelijk betaalde premie en de premie die verschuldigd zou zijn geweest, vermenigvuldigd met het schadebedrag [21](#page=21). > **Voorbeeld:** Een huis met een waarde van 200.000 euro heeft een premie van 100 euro. De werkelijk verschuldigde premie is 150 euro. Bij een schade van 1.000 euro, zal de uitkering beperkt zijn tot (1.000 x 100) / 150 = 666,66 euro [22](#page=22). * **Schadegeval voor aanpassing overeenkomst:** * Indien de meldingsplicht vervuld is, is de dekking verschuldigd [23](#page=23). * Indien de meldingsplicht niet vervuld is: * Niet verwijtbaar: dekking verschuldigd [23](#page=23). * Wel verwijtbaar: dekking verminderd [23](#page=23). * **Mededeling van wijziging van risico tijdens de uitvoering van de overeenkomst (art. 80 en 81):** * **Risicoverzwaring (art. 81):** Dit is een aanmerkelijke en blijvende verhoging van de kans op realisatie van het risico [23](#page=23). * **Buiten een schadegeval:** * De verzekeraar kan de overeenkomst opzeggen met een opzegtermijn van één maand [23](#page=23). * De verzekeraar kan een nieuw voorstel doen binnen één maand. Bij weigering geldt een opzegtermijn van 15 dagen. Bij aanvaarding wordt de overeenkomst retroactief aangepast. Bij geen reactie binnen de maand geldt een opzegtermijn van 15 dagen [23](#page=23). * **Ter gelegenheid van een schadegeval:** * Niet verwijtbaar: dekking verschuldigd [23](#page=23). * Wel verwijtbaar: dekking verminderd [23](#page=23). * **Schadegeval voor aangepaste overeenkomst:** Als de meldingsplicht vervuld is, is de dekking verschuldigd, in tegenstelling tot art. 60. Indien de meldingsplicht niet vervuld is en het schadegeval zich voordoet, is de dekking verschuldigd indien niet verwijtbaar, en verminderd indien wel verwijtbaar [23](#page=23). * **Risicovermindering (art. 80):** Dit is een aanmerkelijke en blijvende verlaging van de kans op realisatie van het risico. De verzekeraar is gerechtigd tot een premievermindering. Indien er geen akkoord is, kan de verzekeringnemer binnen een maand opzeggen. Dit principe geldt ook als er omstandigheden bekend worden die bij aanvang van de overeenkomst onbekend waren [24](#page=24). * **Niet-bestaan van het risico (art. 79):** Dit leidt tot nietigheid van de overeenkomst. Premies blijven behouden bij een ter kwader trouw of onverschoonbare fout [24](#page=24). #### 4.3.4.2 Betaling van de premie De premie is een constitutief bestanddeel van de verzekeringsovereenkomst (art. 67). Het betreft een haalschuld, wat inhoudt dat de verzekeraar een vervalbericht aan de verzekeringnemer moet verzenden. Betaling dient te geschieden aan de verzekeraar. Betaling aan een verzekeringstussenpersoon is bevrijdend indien die tussenpersoon klaarblijkelijk optreedt als lasthebber van de verzekeraar voor de inning van de premie (art. 67, 2e lid) [22](#page=22). * **Sanctie bij niet-betaling (art. 69):** Dit kan leiden tot schorsing van de dekking en/of opzegging van de overeenkomst. De voorwaarden hiervoor zijn een aanmaning via deurwaardersexploot of aangetekende brief, met vermelding van de vervaldag, de termijn en de gevolgen van niet-betaling (art. 70). De mogelijke sancties, volgens art. 71, zijn: enkel schorsing van de dekking, schorsing van de dekking en opzegging van de overeenkomst, of enkel opzegging van de overeenkomst. Achterstallige premies kunnen nog steeds worden geëist bij schorsing van de dekking [22](#page=22) [23](#page=23). * **Premiekrediet (art. 73):** Dit regelt de terugbetaling van betaalde premies die betrekking hebben op een periode na de opzegging [28](#page=28). #### 4.3.4.3 Meedelen van wijziging van risico Deze plicht is reeds behandeld onder mededelingsplicht bij uitvoering van de overeenkomst (zie hierboven). #### 4.3.4.4 Maatregelen nemen ter voorkoming en beperking van de schade De verzekerde heeft de plicht om maatregelen te nemen ter voorkoming en beperking van schade, vanaf het moment dat het risico zich realiseert. Dit staat tegenover de plicht van de verzekeraar om de kosten voor opruiming, redding en andere kosten te vergoeden (art. 106) [24](#page=24). * **Sanctie bij niet-nakoming (art. 76):** Indien de verzekerde nalaat deze maatregelen te nemen, kan de dekking verminderd worden ten belope van het geleden nadeel. Bij opzet is er geen enkele dekking [24](#page=24). #### 4.3.4.5 Melding van schadegeval De verzekerde heeft de plicht om een schadegeval zo spoedig mogelijk, en in ieder geval binnen de contractueel bepaalde termijn, te melden aan de verzekeraar (art. 74). Tenzij dit niet mogelijk was, zijn er geen wettelijke termijnen vastgesteld. De verzekerde dient ook de nodige inlichtingen te verstrekken (art. 74, §2) [24](#page=24). * **Sanctie bij niet-nakoming (art. 76):** Net als bij het niet nemen van schadebeperkende maatregelen, kan de dekking verminderd worden ten belope van het geleden nadeel. Bij opzet is er geen dekking [24](#page=24). ### 4.3.5 Verplichtingen van de verzekeraar De primaire verplichting van de verzekeraar is het leveren van de verzekeringsprestatie bij realisatie van het verzekerde risico. Werkelijke ontvangst van de prestatie werkt bevrijdend (art. 67). Er zijn echter ook specifieke regels met betrekking tot betaling aan onbekwamen (art. 68) [24](#page=24). Hoewel contractsvrijheid geldt, zijn er beperkingen: bepaalde risico's kunnen wettelijk uitgesloten zijn (bv. dronkenschap bij autoverzekering), en andere risico's zijn verplicht gedekt (bv. stormschade). Contractuele uitsluitingen zijn ook mogelijk [25](#page=25). #### 4.3.5.1 Principe * **Verplichte dekking bij schuld en grove schuld (art. 62, 2e lid):** Dit is van dwingend recht. Een uitzondering hierop is mogelijk wanneer gevallen van grove schuld uitdrukkelijk en beperkend in de polis worden opgenomen [25](#page=25). > **Voorbeeld:** Bij een brandverzekering voor een huis, als de verzekerde in zijn slaapkamer rookt vlak voor het slapengaan, in slaap valt en de sigaret een brand veroorzaakt, zal de verzekeraar tussenkomen, ook bij grove fout. Enkel indien de polis expliciet vermeldt dat brand door in slaap te vallen met een brandende sigaret niet gedekt is, zal de verzekeraar niet tussenkomen [25](#page=25). #### 4.3.5.2 Uitzonderingen op de dekking * **Opzet (art. 62, 1e lid):** De interpretatie van "opzet" is een punt van discussie. Er zijn twee opvattingen [25](#page=25): 1. Het is niet nodig dat de verzekeringnemer de schade of de omvang ervan heeft gewild; het volstaat dat er schade is [25](#page=25). 2. De verzekeringnemer moet de schade opzettelijk hebben willen veroorzaken [25](#page=25). De rechtspraak heeft hierover wisselende standpunten ingenomen. Opzet door kinderen leidt niet tot het verval van de dekking ten aanzien van de ouders voor hun burgerlijke aansprakelijkheid [26](#page=26). * **Conventionele bevrijding voor gevallen van grove schuld:** Dit is mogelijk mits strikte contractuele bepalingen [26](#page=26). * **Oorlogsrisico's (art. 63):** Dit is niet van dwingend recht en is niet standaard in polissen. De verzekeraar moet bewijzen dat het om een oorlogsrisico gaat [26](#page=26). * **Verval van waarborg (art. 65):** Dit geldt enkel bij niet-naleving van een uitdrukkelijk contractueel bepaalde verplichting, waarbij een causaal verband bestaat tussen de tekortkoming en het schadegeval [26](#page=26). * **Vervalbeding versus uitsluitingsbeding:** * **Vervalbeding:** De schade is in principe gedekt, maar wordt niet gedekt door een fout van de verzekerde of de verzekeringnemer. Het verband tussen de fout en de schade moet aangetoond worden [26](#page=26). * **Uitsluitingsbeding:** Bepaalde risico's worden expliciet uitgesloten in de polis en vallen sowieso buiten de dekking. Hiervoor is geen causaal verband vereist [26](#page=26). ### 4.3.6 Duur en einde van de verzekeringsovereenkomst #### 4.3.6.1 Duur van de verzekeringsovereenkomst De duur van de verzekeringsovereenkomst is belangrijk voor de afbakening van de prestatieplicht van de verzekeraar. De standaardduur is maximaal één jaar, met uitzonderingen voor o.a. ziekte- en levensverzekeringen. Er is sprake van stilzwijgende verlenging, telkens voor opnieuw één jaar, tenzij er tijdig verzet wordt aangetekend per aangetekende brief (art. 85, §1). De wettelijk bepaalde opzegtermijn hiervoor is drie maanden; andere termijnen zijn verboden [27](#page=27). #### 4.3.6.2 Einde van de verzekeringsovereenkomst Een verzekeringsovereenkomst kan op verschillende wijzen eindigen: * **Opzegging bij de eindvervaldag van de polis (art. 85):** Dit geldt bij verzet tegen stilzwijgende verlenging [27](#page=27). * **Opzegging na een schadegeval (art. 86):** Dit recht geldt zowel voor de verzekeraar als de verzekeringnemer, met bijzondere regelingen voor WAM-verzekeringen (art. 86, §3). Levens- en ziekteverzekeringen zijn hiervan uitgesloten [27](#page=27). * **Nietigheid (art. 59, 79 en 97):** Dit houdt in dat de overeenkomst geacht wordt nooit te hebben bestaan [28](#page=28). * **Einde van rechtswege (art. 101 en 111):** Dit gebeurt door het intreden van een gebeurtenis die tot beëindiging leidt, zoals het overlijden bij een levensverzekering, zonder dat daar formaliteiten voor nodig zijn [28](#page=28). De vorm van opzegging is vastgelegd in artikel 84: een aangetekende brief, deurwaardersexploot of afgifte tegen ontvangstbewijs. Een uitzondering geldt voor opzegging wegens niet-betaling van premie, waarvoor een ingebrekestelling vereist is [28](#page=28). Bij een combinatiepolis, waarbij één overeenkomst verschillende verzekeringsprestaties dekt, leidt de opzegging van één prestatie niet automatisch tot de opzegging van de volledige overeenkomst, maar geeft de verzekeringnemer wel het recht om de gehele overeenkomst op te zeggen (bv. BA-autoverzekering) [28](#page=28). ### 4.3.7 De verjaring #### 4.3.7.1 Duur van verjaringstermijnen * **Algemene termijn:** De algemene verjaringstermijn voor rechtsvorderingen voortvloeiend uit de verzekeringsovereenkomst bedraagt drie jaar (art. 88) [28](#page=28). * **Bijzondere termijnen:** * **Levensverzekering:** Vorderingen betreffende de reserve bedragen 30 jaar, terwijl vorderingen betreffende het risicokapitaal drie jaar bedragen [28](#page=28). * **Aansprakelijkheidsverzekering:** Het eigen recht van de benadeelde tegen de verzekeraar bedraagt vijf jaar vanaf het schadeverwekkende feit (art. 150) [28](#page=28). #### 4.3.7.2 Vertrekpunt van de termijn * **Algemeen:** De termijn begint te lopen vanaf de dag van het voorval dat het vorderingsrecht doet ontstaan, tenzij er bewijs is van latere kennisname, in welk geval de termijn vanaf dat tijdstip begint te lopen, met een absolute verjaring van vijf jaar na het voorval [28](#page=28). * **Uitzonderingen:** * **Aansprakelijkheidsverzekering:** De termijn begint te lopen vanaf de dag van het schadeverwekkende feit of misdrijf [29](#page=29). * **Persoonsverzekering:** De termijn begint te lopen vanaf de kennis van het bestaan van de verzekering, het statuut van begunstigde, en het voorval dat de prestatie opeisbaar maakt [29](#page=29). * **Regresvordering:** De termijn bedraagt drie jaar, te rekenen vanaf de dag van betaling door de verzekeraar, tenzij er sprake is van bedrog [29](#page=29). #### 4.3.7.3 Schorsing en stuiting van de verjaring * **Schorsing (art. 89):** De verjaring houdt tijdelijk op met lopen. Dit is van toepassing ten aanzien van minderjarigen, onbekwamen en overmacht [29](#page=29). * **Stuiting (art. 89):** De verjaring houdt volledig op met lopen en er begint een nieuwe termijn na opheffing van de stuitingsgrond. Dit geldt vanaf de tijdige aanmelding van een schadegeval tot kennisgeving van de beslissing, en vanaf kennis van de wil tot vergoeding van de benadeelde tot kennisgeving van de beslissing [29](#page=29). ### 4.3.8 Beding ten behoeve van derden In principe brengen overeenkomsten enkel gevolgen teweeg tussen de contractpartijen. Echter, artikel 77 bepaalt dat derden onder bepaalde voorwaarden aanspraak kunnen maken op voordelen van de verzekeringsovereenkomst. De derden moeten identificeerbaar zijn op het moment dat de prestatie opeisbaar is [29](#page=29). Dit komt vooral voor bij levensverzekeringen. Er is sprake van een derdenbeding zodra een begunstigde wordt aangeduid die anders is dan de verzekeringnemer zelf, diens nalatenschap of diens wettelijke erfgenamen. De begunstigde heeft dan recht op de verzekeringsprestatie binnen de door de verzekeraar en de verzekeringnemer bepaalde grenzen [30](#page=30). * **Belang van de kwalificatie als derdenbeding:** Dit is cruciaal voor de toepassing van hetzij *ius heriditarium* (erfrecht) of *ius proprium* (verzekeringsrecht) [30](#page=30). * **Ius heriditarium:** De nalatenschap of wettelijke erfgenamen zijn begunstigd. De verzekeringsprestatie wordt verdeeld volgens de regels van het erfrecht. Als de verzekeringnemer schulden heeft, kan het verwerpen van de erfenis ertoe leiden dat ook het geld uit de levensverzekering misgelopen wordt [30](#page=30) [31](#page=31). * **Ius proprium:** Iemand anders dan de nalatenschap of wettelijke erfgenamen is begunstigd. Er is sprake van een derdenbeding, en de verzekeringsprestatie wordt verdeeld volgens de regels van het verzekeringsrecht. De verwerping van de erfenis heeft geen invloed op de verzekeringsprestatie [30](#page=30) [31](#page=31). > **Voorbeeld:** Ben is verzekeringnemer, getrouwd met Emma en heeft een dochter Annelies. > * Als begunstiging is bepaald: "De nalatenschap van de VN". Dit valt onder *ius heriditarium*. Emma (echtgenote) krijgt het vruchtgebruik en Annelies (kind) de blote eigendom volgens het erfrecht [31](#page=31). > * Als begunstiging is bepaald: "De echtgenoot van de VN en kinderen van de VN" of specifiek "Annelies en Emma". Dit valt onder *ius proprium*. Emma en Annelies krijgen elk de helft in volle eigendom [30](#page=30) [31](#page=31). * **Mededelingsplicht verzekeraar ten aanzien van de begunstigde (art. 78):** De verzekeraar heeft de plicht om de begunstigde op te sporen. Echter, de verzekeringnemer kan de begunstigde altijd wijzigen, waardoor de huidige begunstigde niet altijd op de hoogte is van zijn of haar status [31](#page=31). ### 4.3.9 Faillissement Bij het faillissement van de verzekeringnemer blijft de schadeverzekeringsovereenkomst van rechtswege bestaan ten voordele van de massa van schuldeisers (art. 87). De schuldeisers zullen instaan voor de premiebetaling van vervallen premies na de faillietverklaring. De curator kan echter de overeenkomst opzeggen binnen drie maanden na het faillissement, met een minimale termijn van drie maanden na het faillissement voor de verzekeraar om op te zeggen. Opzegging in onderling overleg is ook mogelijk. Deze regels zijn niet van toepassing op krediet- en borgtochtverzekeringen, alsook op persoonsverzekeringen [31](#page=31). ### 4.3.10 Scheidsrechtelijke uitspraken Algemene verbodsbepalingen voor arbitragebedingen (clausules die vooraf bepalen dat geschillen scheidsrechterlijk zullen worden beslecht) zijn van toepassing (art. 90). Echter, zodra een geschil is ontstaan, kan geldig worden overeengekomen om een scheidsrechter te laten oordelen. Bemiddeling kan wel voorafgaandelijk worden bepaald, waarbij een onafhankelijke partij de partijen samenbrengt om tot een overeenkomst te komen. Uitzonderingen zijn van toepassing voor krediet- en borgtochtverzekeringen, een opsomming van de Koning, en transportverzekering [32](#page=32). --- # Soorten schade- en persoonsverzekeringen Dit hoofdstuk behandelt de specifieke kenmerken en regels van verschillende soorten verzekeringen, onderverdeeld in schadeverzekeringen en persoonsverzekeringen [2](#page=2). ### 4.1 Titel 3: Schadeverzekeringen Schadeverzekeringen zijn erop gericht het vermogen van de verzekeringnemer te beschermen door dekking te bieden tegen schade veroorzaakt door onzekere voorvallen [32](#page=32). #### 4.1.1 Algemeen Een schadeverzekering is een overeenkomst waarbij de verzekeringsprestatie afhankelijk is van een onzeker voorval dat schade veroorzaakt aan iemands vermogen. Dit staat in contrast met persoonsverzekeringen [32](#page=32). ##### 4.1.1.1 Typen schadeverzekeringen * **Zaakverzekeringen:** Deks dekt schade aan goederen, zoals brand- en diefstalverzekeringen [32](#page=32). * **Aansprakelijkheidsverzekeringen:** Dekt schade die de verzekerde aan derden toebrengt, zoals familiale verzekeringen en de BA auto [32](#page=32). * **Rechtsbijstandsverzekeringen:** Biedt juridische bijstand en dekt kosten in geschillen [32](#page=32). Alle schadeverzekeringen zijn **indemnitaire verzekeringen**, wat betekent dat ze de werkelijk geleden schade vergoeden. Ze mogen nooit forfaitair zijn, in tegenstelling tot bepaalde persoonsverzekeringen zoals levensverzekeringen die wel forfaitair kunnen zijn [32](#page=32). ##### 4.1.1.2 Toepasselijke regels De regels voor schadeverzekeringen bouwen op elkaar voort: 1. Algemene bepalingen van de Verzekeringswet (van toepassing op alle verzekeringen) [32](#page=32). 2. Specifieke bepalingen voor alle schadeverzekeringen [32](#page=32). 3. Specifieke bepalingen voor het betreffende type schadeverzekering (bv. brand, aansprakelijkheid) [32](#page=32). #### 4.1.2 Bepalingen eigen aan de verzekeringen tot vergoeding van schade Deze verzekeringen, ook wel indemnitair genoemd, strekken ertoe de werkelijk geleden schade of de aansprakelijkheid die de verzekerde draagt, geheel of gedeeltelijk te vergoeden (#page=32, 33). Sommige persoonsverzekeringen (niet levensverzekeringen) kunnen ook een indemnitair karakter hebben [32](#page=32) [33](#page=33). ##### 4.1.2.1 Het verzekerbaar belang Het verzekerbaar belang is een essentieel bestanddeel van de verzekeringsovereenkomst. De verzekerde moet een in geld waardeerbaar belang hebben bij het niet-voordoen van het risico, hetzij bij het behoud van een zaak, hetzij bij de integriteit van zijn vermogen. Een voorbeeld hiervan is het belang dat iemand heeft bij het voorkomen van brand in zijn eigen huis, maar niet in het huis van de buur [33](#page=33). ##### 4.1.2.2 Het indemnitair beginsel Volgens de artikelen 93 en 105 mag de verzekering er niet toe leiden dat de verzekerde zich verrijkt. Enkel de effectief geleden schade wordt vergoed. Dit beginsel raakt de openbare orde en inbreuken kunnen strafbaar zijn [33](#page=33). > **Tip:** Als er bijvoorbeeld zes dakpannen beschadigd raken door storm, vergoedt de verzekering de kosten voor zes standaard dakpannen. Voor eventuele meerkosten van speciale dakpannen moet de verzekerde zelf opdraaien, aangezien de verzekering enkel de functionaliteit (het dichten van het dak) garandeert en niet de esthetiek [33](#page=33). Gevolgen van het indemnitair beginsel zijn: * **Subrogatie:** De verzekeraar die de schade vergoedt, treedt in de rechten van de verzekerde ten aanzien van een aansprakelijke derde, tot beloop van het betaalde bedrag (#page=33, 34). Dit geldt niet voor krediet- en borgtochtverzekeringen [33](#page=33) [34](#page=34). * **Evenredigheidsbeginsel bij over- en onderverzekering:** Als het verzekerde bedrag niet overeenkomt met de werkelijke waarde, wordt de vergoeding pro rata berekend (#page=33, 35, 36) [33](#page=33) [35](#page=35) [36](#page=36). * **Samenloop van schadeverzekeringen:** Regels voor situaties waarin meerdere schadeverzekeringen dekking bieden voor dezelfde schade [33](#page=33). * **Samenloop van indemnitaire en forfaitaire verzekeringen:** Regels voor situaties waarin zowel een indemnitare als een forfaitaire verzekering dekking bieden [33](#page=33). ###### Indeplaatsstelling / Subrogatie (art. 95) Wanneer een verzekeraar een vergoeding heeft betaald, treedt deze in de rechten en vorderingen van de verzekerde tegen een aansprakelijke derde [33](#page=33). * **Voorwaarden:** Betaling door de verzekeraar, de vordering moet betrekking hebben op de aansprakelijkheid van de derde jegens de verzekerde, en alle rechten van de verzekerde jegens de derde omvatten (contractueel en buitencontractueel) [33](#page=33). * **Beperkingen:** Subrogatie is niet mogelijk tegen de verzekerde zelf, tenzij de verzekerde de subrogatie verhindert (bv. door een dading te sluiten). Ook is het niet mogelijk tegen bepaalde familieleden of huisgenoten van de verzekerde, tenzij hun aansprakelijkheid door een andere verzekering is gedekt [34](#page=34). * **Afstand van verhaal:** Dit is een contractueel beding, vaak voorkomend in huurovereenkomsten, waarbij de verzekerde-verhuurder afziet van verhaal op de huurder. Dit kan nadelige gevolgen hebben voor de huurder (bv. eigen inboedel niet verzekerd, risico bij niet-betaling premie door verhuurder, verhaal op gasten, schade door overslaan brand naar buren) (#page=34, 35) [34](#page=34) [35](#page=35). ##### Oververzekering Dit treedt op wanneer het verzekerde bedrag de werkelijke waarde van het verzekerde object overschrijdt [35](#page=35). * **In principe verboden** omdat het zou leiden tot verrijking [35](#page=35). * **Drie types:** Oververzekering in één contract, door meerdere contracten bij één verzekeraar, of door meerdere contracten bij verschillende verzekeraars (meest voorkomend) [35](#page=35). * **Gevolg (art. 96):** De vergoeding kan door elke partij worden verminderd tot de werkelijke waarde van het verzekerde object [35](#page=35). * **Nietigheid van overeenkomsten (art. 97):** Bij bedrog kan de overeenkomst nietig verklaard worden, waarbij de verzekeraar de geïnde premies mag behouden. De bewijslast ligt bij de verzekeraar [35](#page=35). ##### Onderverzekering Dit treedt op wanneer het verzekerde bedrag lager is dan de werkelijke waarde van het verzekerde object [35](#page=35). * **Toegelaten:** Dit is toegelaten, wat resulteert in een lagere premie [35](#page=35). * **Evenredigheidsregel (art. 98):** Als het verzekerde bedrag lager is dan de werkelijke waarde, is de verzekeraar slechts gehouden tot een prestatie naar rato van de verhouding tussen het verzekerde bedrag en de werkelijke waarde (#page=35, 36) [35](#page=35) [36](#page=36). > **Voorbeeld:** Een woning is EUR 225.000 waard, maar is verzekerd voor EUR 200.000. Bij een schade van EUR 30.000 zal de uitkering berekend worden als: $€30.000 \times \frac{€200.000}{€225.000} = €26.666,67$ [36](#page=36). * **Beperkingen en uitsluitingen:** De evenredigheidsregel is geen dwingend recht, waardoor beperkingen en uitsluitingen mogelijk zijn. Dit kan via clausules zoals [36](#page=36): * **Verzekering tegen aangenomen waarde:** Waarde wordt bepaald in samenspraak met de verzekeraar, vaak via een schatter (bv. bij kunst) [36](#page=36). * **Overdracht van verzekerde kapitalen:** Mogelijkheid om een overschot in de ene waarborg over te hevelen naar een andere waarborg met een tekort (bv. oververzekering inboedel, onderverzekering gebouw) [36](#page=36). * **Tolerantieclausules:** De evenredigheidsregel wordt pas toegepast vanaf een bepaald percentage van onderverzekering (bv. 10%) (#page=36, 37) [36](#page=36) [37](#page=37). * **Indexering van verzekerd kapitaal:** De verzekerde waarde wordt periodiek aangepast, standaard in brandverzekeringen (#page=36, 37) [36](#page=36) [37](#page=37). * **Verzekering op eerste risico:** Op voorhand afspreken van het maximumbedrag dat wordt uitbetaald, ongeacht of de verzekerde onder- of oververzekerd is [36](#page=36). ##### Pluraliteit van verzekeringen * **Verbod op cumulatie van vergoedingen:** Het is niet toegestaan om meerdere schadeverzekeringen voor hetzelfde belang en risico af te sluiten op een wijze die tot verrijking leidt [37](#page=37). * **Samenloop van forfaitaire en schadeverzekeringen:** Toegestaan (bv. brandverzekering en levensverzekering) [37](#page=37). * **Samenloop van forfaitaire verzekeringen:** Toegestaan (bv. meerdere levensverzekeringen) [37](#page=37). * **Regels bij samenloop (art. 99):** Indien eenzelfde belang tegen eenzelfde risico bij verschillende verzekeraars is verzekerd, kan van elke verzekeraar vergoeding worden gevorderd binnen de grenzen van hun verplichtingen. De verzekeraar kan het bestaan van andere verzekeringen niet inroepen om de waarborg te weigeren [37](#page=37). * **Verschil met medeverzekering (art. 82-83):** * **Samenloop:** Meer dan 100% verzekerd, verschillende verzekeraars kennen elkaar niet [37](#page=37). * **Medeverzekering:** 100% verzekerd, verschillende overeenkomsten verwijzen naar elkaar [37](#page=37). * **Rechten van verzekerde bij schadegeval:** * **Bedrog (art. 97):** Overeenkomst nietig, verzekeraar behoudt premies [37](#page=37). * **Andere gevallen (art. 99):** Verzekerde kiest welke verzekeraar hij aanspreekt; tussen verzekeraars vindt verrekening plaats op basis van hun respectievelijke verplichtingen of overeengekomen verdeelsleutels (#page=37, 38) [37](#page=37) [38](#page=38). * **Samenloop zonder schadegeval:** Indien het verzekerde belang vermindert, kunnen verzekeraars onderling tot overeenstemming komen; bij gebrek daaraan geldt de regel van de jongste verzekering eerst [38](#page=38). * **Samenloop met forfaitaire verzekeringen:** De prestatie wordt in principe niet verminderd en deze kunnen worden samengevoegd [38](#page=38). ##### Overlijden van verzekeringnemer * Indien het verzekerd belang is overgegaan, gaan de rechten en plichten van de overeenkomst over op de nieuwe houder, met een opzegrecht voor zowel de nieuwe houder als de verzekeraar [38](#page=38). * **Uitzondering:** Overeenkomsten *intuitu personae* eindigen van rechtswege, zoals levensverzekeringen [38](#page=38). #### 4.1.3 Regels eigen aan de zaakverzekering Deze verzekeringen, zoals brand-, diefstal- en omniumverzekeringen, dekken verlies of beschadiging van een zaak (roerende of onroerende goederen) [38](#page=38). ##### 4.1.3.1 Waardebepaling * **Principe (art. 93):** De vergoeding wordt bepaald door en is beperkt tot de werkelijk geleden schade, inclusief directe schade, schade door verlies van gebruik, en schade door derving van winst [38](#page=38). * **Wijze van waardebepaling:** Partijen kunnen vrij kiezen of de nieuwwaarde of herstelwaarde wordt gehanteerd [38](#page=38). * **Herstelwaarde:** Vergoeding houdt rekening met ouderdom en slijtage [38](#page=38). * **Nieuwwaarde:** Vergoeding is gebaseerd op de kosten om een nieuw, vergelijkbaar object te verkrijgen [38](#page=38). * **Indexatieclausules (art. 108, §2):** Mogelijk om de verzekerde waarde jaarlijks aan te passen [39](#page=39). * **Voorafgaande taxatie of aangenomen waarde (art. 109):** Dit kan helpen onder- of oververzekering te voorkomen. Echter, bij kennelijke overschatting kan de verzekeraar weigeren uit te betalen [39](#page=39). * **Verantwoordelijkheid verzekeringnemer (art. 108):** De verzekeringnemer is verantwoordelijk voor de waardebepaling; indien dit in overleg met de verzekeraar gebeurt, kan de verzekeraar geen onderverzekering inroepen [39](#page=39). ##### 4.1.3.2 Gesteldheid van plaats De verzekerde mag geen wijzigingen aanbrengen aan het beschadigde goed die de oorzaak van de schade onmogelijk of moeilijk te bepalen maken. Sancties variëren van vergoeding van nadeel voor de verzekeraar tot verval van dekking bij opzet [40](#page=40). ##### 4.1.3.3 Overdracht van verzekerde zaak * **Overdracht verzekerd onroerend goed:** De verzekering eindigt 3 maanden na de akte, met behoud van dekking voor de overnemer tot dan [40](#page=40). * **Overdracht verzekerd roerend goed:** De verzekering eindigt bij einde van bezit, tenzij anders overeengekomen [40](#page=40). #### 4.1.4 Regels eigen aan de brandverzekering Een brandverzekering is zowel een schadeverzekering als een zaakverzekering [40](#page=40). ##### 4.1.4.1 Verzekeringsdekking De dekking strekt zich uit tot meer dan enkel brand [40](#page=40). ###### Verzekerde gevaren (art. 115) * Brand, bliksem, ontploffing/implosie, getroffen worden door neerstortende objecten uit luchtvaartuigen, andere voertuigen of dieren. Partijen kunnen anders bepalen [40](#page=40). ###### Uitbreiding van de dekking Dekking kan ook gelden voor schade veroorzaakt door hulpverlening, afbraak/vernietiging om schade-uitbreiding te voorkomen, instorting als gevolg van schade, of gisting/zelfontbranding gevolgd door brand/ontploffing. Dit is dwingend recht (art. 116) [40](#page=40). > **Tip:** Een brandverzekering dekt ook de aansprakelijkheid van een huurder, inclusief een student op kot, voor schade aan het gehuurde pand en aan derden. Huurders van vakantieverblijven zijn eveneens gedekt voor schade die zij veroorzaken [41](#page=41). ###### Inboedelverzekering Dekt de persoonlijke inboedel van de verzekerde en inwonende personen, met mogelijke uitsluitingen [41](#page=41). ###### Te vergoeden schade Omvat zowel stoffelijke schade als rechtstreeks gevolg van brand, als onrechtstreekse schade die derden lijden. Lichamelijke schade is in principe niet gedekt [41](#page=41). ##### 4.1.4.2 Exclusiviteitsclausules verboden (art. 119) Een beding dat de verzekeringnemer verplicht om zich bij dezelfde verzekeraar te verzekeren, is verboden [41](#page=41). ##### 4.1.4.3 Betaling van de schadevergoeding * **Uitkeringstijdstip:** Kan worden overeengekomen dat betaling pas plaatsvindt naarmate het goed heropgebouwd wordt, tenzij het eenvoudige risico's betreft met wettelijke termijnen. Bij niet-naleving van termijnen geldt een dubbele wettelijke interest [41](#page=41). * **Omvang van de vergoeding:** Vergoeding is gebaseerd op de werkelijk geleden schade (waarde voor schadegeval minus waarde na schadegeval, rekening houdend met ouderdom en slijtage). Er zijn minimumgaranties voor verzekeringen tegen nieuwwaarde (met en zonder wederopbouw) [42](#page=42). #### 4.1.5 Verzekering tegen natuurrampen m.b.t. de eenvoudige risico's Brandverzekeraars voor eenvoudige risico's moeten verplicht dekking bieden voor bepaalde natuurrampen zoals aardbevingen, overstromingen, en aardverschuivingen. Schorsing, opzegging of beëindiging van de brandwaarborg heeft idem gevolgen voor de natuurrampenwaarborg, en vice versa [42](#page=42). ##### Omvang dekking (minimaal art. 126) * Directe schade aan verzekerde goederen [42](#page=42). * Schade door maatregelen ter voorkoming van uitbreiding overstroming [42](#page=42). * Opruimings- en afbraakkosten [42](#page=42). * Huisvestingskosten tot 3 maanden indien woning onbewoonbaar [42](#page=42). ##### Uitsluitingen (art. 127) Bepaalde uitsluitingen zijn mogelijk, tenzij anders bepaald in de overeenkomst [42](#page=42). ##### Risicozones (art. 129) Gebouwen in risicozones kunnen worden uitgesloten van dekking voor overstroming en overstromen van riolen [42](#page=42). ##### Betaling van de vergoeding (art. 130) Een vrijstelling mag een bepaald bedrag niet overschrijden [43](#page=43). ##### Tariferingsbureau (art. 131) Stelt tarieven vast voor 'onverzekerbare risico's' [43](#page=43). #### 4.1.6 Regels eigen aan de krediet- en borgtochtverzekeringen * **Kredietverzekering:** Beschermt tegen het vermogensrisico van niet-betaling van schuld door een schuldenaar aan de verzekerde (de schuldeiser) [43](#page=43). * **Borgtochtverzekering:** Beschermt de schuldenaar tegen het niet kunnen betalen aan de schuldeiser [43](#page=43). #### 4.1.7 Regels eigen aan aansprakelijkheidsverzekeringen Deze verzekeringen, zoals de BA auto, een deel van de brandverzekering, en de familiale verzekering, dekken vorderingen tot vergoeding wegens schade die de verzekerde heeft veroorzaakt. Het doel is het vermogen van de verzekerde te vrijwaren tegen schulden voortvloeiend uit deze aansprakelijkheid, zowel contractueel als buitencontractueel, maar niet strafrechtelijk [43](#page=43). ##### 4.1.7.1 Toepassingsgebied Dekt de geldelijke nadelen die voortvloeien uit burgerrechtelijke aansprakelijkheid [43](#page=43). ##### 4.1.7.2 Verplichtingen van verzekeraar na einde van de verzekeringsovereenkomst De timing van schade, fout, melding en vordering kan complex zijn (#page=43, 44). Er zijn twee systemen [43](#page=43) [44](#page=44): 1. **Loss occurrence basis (art. 142, §1):** Dekt alle schade die is voorgevallen tijdens de duur van de overeenkomst, zelfs als de vordering pas later wordt ingesteld. Het moment van schade is bepalend. Dit systeem kent een zekere uitloopdekking en kan ook een inloopdekking (anterioriteitsclausule) hebben voor schade van vóór de overeenkomst [44](#page=44). 2. **Claims made (art. 142, §2):** Vereist dat zowel de schade is voorgevallen als de schriftelijke aansprakelijkheidsvordering is ingesteld tijdens de duur van de overeenkomst. Dit is niet mogelijk voor BA privéleven, BA auto en brandverzekeringen met betrekking tot het aansprakelijkheidsrisico [44](#page=44). * **Sunset clause:** Biedt uitloopdekking in twee gevallen: * Schade voorgevallen tijdens de overeenkomst, indien het risico bij einde overeenkomst niet door een andere verzekeraar wordt gedekt [45](#page=45). * Feiten die aanleiding kunnen geven tot schade en die aan de verzekeraar zijn gemeld, mits de vordering schriftelijk wordt ingesteld binnen 36 maanden na einde overeenkomst [45](#page=45). ##### 4.1.7.3 Rechten en plichten van verzekeraar, verzekerde en benadeelde * **Verzekeraar:** * **Leiding van het geschil (art. 143):** De verzekeraar neemt de leiding van het geschil en moet zich achter de verzekerde stellen. De verzekerde mag niet zonder toestemming of advies een dading sluiten [46](#page=46). * **Betaling hoofdsom, interest en kosten (art. 146):** Betaalt de hoofdsom tot de dekkingsgrens, en ook interesten en kosten, zelfs indien deze de dekkingsgrenzen overschrijden [46](#page=46). * **Recht van regres (art. 152):** Mogelijkheid tot regres bij specifieke omstandigheden (bv. dronkenschap), mits strikte kennisgevingsplicht [46](#page=46). * **Verzekerde:** * **Algemene plichten:** Melden van schade, verstrekken van inlichtingen. Sancties kunnen leiden tot vermindering van prestatie of verval van dekking [47](#page=47). * **Bijzondere plichten:** Overdracht van stukken aan de verzekeraar, verschijning voor de rechtbank, voorkoming en beperking van schade. Erkennen van feiten of verstrekken van eerste hulp is toegestaan [47](#page=47). * **Benadeelde:** * **Vrij beschikking over schadevergoeding:** Het bedrag mag niet verschillen naargelang het gebruik [47](#page=47). * **Eigen recht op de verzekeraar (art. 150-151):** Beschermt tegen insolvabiliteit van de verzekerde of nalatigheid bij het melden van schade [47](#page=47). * **Kwitantie en transactie (art. 148):** Een kwitantie voor een finale afrekening is geen afzien van rechten [47](#page=47). #### 4.1.8 Regels eigen aan rechtsbijstandverzekeringen Deze verzekering verbindt de verzekeraar ertoe diensten te verlenen en kosten te dragen om de verzekerde in staat te stellen zijn rechten te doen gelden, zowel in als buiten een procedure (#page=47, 48) [47](#page=47) [48](#page=48). * **Uitsluitingen:** Geldboeten of minnelijke schikkingen in strafzaken zijn in principe niet gedekt [48](#page=48). * **Spiegelclausule:** Indien de rechtsbijstand gekoppeld is aan een aansprakelijkheidsverzekering, dekt de rechtsbijstand doorgaans enkel geschillen die verband houden met de hoofdverzekering. Het is vaak voordeliger om een aparte rechtsbijstandsverzekering af te sluiten [48](#page=48). * **Vrije keuze van raadsleden (art. 156):** De verzekerde mag vrij een advocaat kiezen, zowel in gerechtelijke/administratieve procedures als bij belangenconflicten met de verzekeraar [48](#page=48). * **Objectiviteitsbeding (art. 157):** Bij meningsverschil tussen verzekeraar en verzekerde, heeft de verzekerde recht op advies van een door hem gekozen advocaat. De kosten worden gedekt afhankelijk van het advies [48](#page=48). * **Minnelijke regeling:** De verzekeraar mag eerst proberen een minnelijke regeling te treffen alvorens een advocaat aan te stellen [49](#page=49). ### 4.2 Titel 4: Persoonsverzekeringen Persoonsverzekeringen zijn verzekeringen waarbij het verzekerde voorval afhankelijk is van de menselijke levensduur [49](#page=49). #### 4.2.1 Twee soorten persoonsverzekeringen 1. **Levensverzekeringen:** Verzekerd voorval is enkel afhankelijk van menselijke levensduur. Deze zijn steeds forfaitair [49](#page=49). 2. **Persoonsverzekeringen andere dan levensverzekeringen:** Vb. ziekte-, invaliditeits-, hospitalisatie-, persoonlijke- en arbeidsongevallenverzekeringen. Deze kunnen zowel forfaitair als indemnitair zijn [49](#page=49). #### 4.2.2 Vormen van levensverzekeringen * **Verzekering bij overlijden:** Verzekeraar betaalt een kapitaal of rente bij overlijden van de verzekeringnemer [49](#page=49). * **Verzekering bij leven:** Verzekeraar betaalt een bedrag indien de verzekeringnemer op een bepaalde datum nog in leven is [49](#page=49). * **Gemengde verzekering:** Verzekeraar betaalt een kapitaal bij overlijden voor een bepaalde datum of indien de verzekeringnemer nog in leven is op een afgesproken datum [49](#page=49). #### 4.2.3 Pensioenpijlers Naast het wettelijk pensioen zijn er aanvullende pijlers: * **Aanvullend pensioen (werkgever):** Via groepsverzekeringen [49](#page=49). * **Vrij aanvullend pensioen voor zelfstandigen:** Opbouw tijdens de carrière [49](#page=49). * **Pensioen- en langetermijnsparen:** Zelf, met fiscaal voordeel [49](#page=49). * **Vrij sparen:** Zelf, zonder fiscaal voordeel [49](#page=49). #### 4.2.4 Tak 21 en 23-verzekering * **Tak 21:** Middel- of lange termijn sparen met gegarandeerd kapitaal en rendement, en fiscaal voordeel (#page=49, 50) [49](#page=49) [50](#page=50). * **Tak 23:** Combinatie van belegging en levensverzekering met een hoger potentieel rendement maar ook hoger risico, zonder kapitaalbescherming [50](#page=50). #### 4.2.5 Sparen of levensverzekering? * **Levensverzekering:** Dekt de verzekering van een persoon en voorziet in de betaling van een bedrag op een bepaald moment in het leven van de verzekerde of bij diens overlijden. Verschillende vormen bestaan, afhankelijk van het doel (bv. pensioen, nalatenschap beschermen). Er zijn tot vier betrokken partijen: verzekeraar, verzekeringnemer, verzekerde en begunstigde [50](#page=50). * **Spaarrekening:** Geld apart zetten, met twee partijen: de rekeninghouder en de bank [50](#page=50). > **Tip:** De keuze tussen sparen en een levensverzekering hangt af van persoonlijke financiële situatie en risicobereidheid. Tak 21 biedt garantie met een beperkt risico, Tak 23 biedt potentieel hoger rendement met meer risico, en Tak 44 is een combinatie van beide [51](#page=51). #### 4.2.6 Voor hetzelfde geld: verzekeringen Let op overlap van premies die kan leiden tot dubbele of te hoge verzekering. Het is beter om verzekerd te zijn en de verzekering niet nodig te hebben, dan de verzekering nodig te hebben en niet te zijn gedekt [51](#page=51). --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Verzekeringsrecht | Het rechtsgebied dat de regels en principes omvat met betrekking tot verzekeringsovereenkomsten, de rechten en plichten van de betrokken partijen, en het toezicht op de verzekeringssector. | | Verzekeringsovereenkomst | Een contract waarbij de ene partij (verzekeraar) zich verbindt om een prestatie te leveren bij een onzekere gebeurtenis, tegen betaling van een premie door de andere partij (verzekeringnemer). | | Risico | Een onzekere gebeurtenis die tot schade kan leiden en die het object vormt van een verzekeringsovereenkomst. | | Premie | De vergoeding die de verzekeringnemer betaalt aan de verzekeraar voor de dekking van het risico. | | Schadeverzekering | Een type verzekering dat gericht is op het vergoeden van vermogensschade die de verzekerde lijdt als gevolg van een gedekte gebeurtenis. | | Persoonsverzekering | Een type verzekering dat de persoon zelf beschermt, zoals levens-, ongevallen- of ziektekostenverzekeringen, waarbij de uitkering vaak forfaitair is. | | Indemnitaire verzekering | Een verzekering die tot doel heeft de werkelijk geleden schade te vergoeden, zodat de verzekerde niet verrijkt wordt. | | Forfaitaire verzekering | Een verzekering waarbij een vast en vooraf overeengekomen bedrag wordt uitgekeerd, ongeacht de werkelijke omvang van de schade. | | Verzekeringsnemer | De natuurlijke of rechtspersoon die de verzekeringsovereenkomst afsluit en de premie betaalt. | | Verzekerde | De persoon of het goed waarop de verzekering betrekking heeft en wiens schade gedekt wordt. | | Verzekeraar | De onderneming die de verzekering aangaat en zich verbindt tot het vergoeden van de schade. | | Verzekeringsbemiddelaar | Een tussenpersoon (zoals een makelaar of agent) die de verzekeraar en de verzekeringnemer met elkaar in contact brengt en advies verstrekt. | | Dwingend recht | Rechtsregels waarvan partijen niet mogen afwijken, zelfs niet bij overeenkomst, omdat ze de openbare orde of fundamentele beginselen beschermen. | | Mededelingsplicht | De verplichting van de verzekeringnemer om alle omstandigheden die van invloed kunnen zijn op het risico, zowel bij het aangaan als tijdens de uitvoering van de overeenkomst, aan de verzekeraar mee te delen. | | Franchise (vrijstelling) | Een deel van de schade dat voor rekening van de verzekeringnemer blijft en niet door de verzekeraar wordt vergoed. | | Subrogatie (rechtsvordering) | Het recht van de verzekeraar, na het uitkeren van een schadevergoeding, om de rechten van de verzekerde tegen de aansprakelijke derde over te nemen. | | Oververzekering | Een situatie waarin het verzekerde bedrag hoger is dan de werkelijke waarde van het verzekerde object, wat in principe verboden is. | | Onderverzekering | Een situatie waarin het verzekerde bedrag lager is dan de werkelijke waarde van het verzekerde object, wat wel toegestaan is maar leidt tot een proportionele schadevergoeding. | | Aansprakelijkheidsverzekering | Een verzekering die dekking biedt tegen vorderingen tot vergoeding van schade die de verzekerde heeft toegebracht aan derden. | | Rechtsbijstandverzekering | Een verzekering die de kosten dekt voor juridische bijstand en advies om de rechten van de verzekerde te doen gelden. | | Levensverzekering | Een persoonsverzekering die een kapitaal of rente uitkeert bij overlijden van de verzekerde, of indien de verzekerde nog in leven is op een bepaalde datum. | | Brandverzekering | Een schadeverzekering die dekking biedt tegen schade veroorzaakt door brand, bliksem, ontploffing en andere gerelateerde gevaren. | | Faillissement | Een juridische toestand waarin een persoon of onderneming niet meer aan zijn financiële verplichtingen kan voldoen, met specifieke gevolgen voor lopende verzekeringsovereenkomsten. | | Arbitragebeding | Een clausule in een contract die bepaalt dat geschillen niet via de rechtbank, maar via scheidsrechters zullen worden beslecht. | | Claims made basis | Een systeem voor aansprakelijkheidsverzekeringen waarbij de dekking geldt voor schade die is voorgevallen én waarbij de vordering is ingesteld tijdens de looptijd van de overeenkomst. | | Loss occurrence basis | Een systeem voor aansprakelijkheidsverzekeringen waarbij de dekking geldt voor alle schade die is voorgevallen tijdens de looptijd van de overeenkomst, ongeacht wanneer de vordering wordt ingesteld. |