Banks Banking

# The role and operations of financial intermediaries Financial intermediaries are central to the economy, facilitating the flow of funds between savers and borrowers through a range of core operations and transformations, while also managing inherent risks. ### 1.1 Core activities of financial intermediaries Financial intermediaries (KI) primarily engage in intermediation, using collected deposits and their own borrowed funds to provide credit and invest in the capital market. Their fundamental commodity is money. A key operational requirement is the constant ability to repay deposits. #### 1.1.1 Deposit collection Clients deposit their money with a financial intermediary, yet they remain the legal owners. This allows the intermediary to utilize these funds for its operations. #### 1.1.2 Lending Financial intermediaries utilize deposited funds to extend credit to other clients. #### 1.1.3 Profit generation through interest margin Profit is generated by the difference between the interest charged to borrowers on loans (debit interest) and the interest paid to depositors on their accounts (credit interest). This difference is known as the interest margin. This margin is crucial for covering operational costs such as personnel, taxes, and capital expenses. The interest margin can be expressed as: $$ \text{Interest Margin} = \text{Debit Interest Rate} - \text{Credit Interest Rate} $$ #### 1.1.4 Transformation of deposits Financial intermediaries transform deposits to make them suitable for lending. ##### 1.1.4.1 Scale transformation By pooling numerous small deposits, financial intermediaries can finance larger loans. ##### 1.1.4.2 Maturity transformation This involves financing medium- to long-term loans using short-term deposits. This is a primary source of interest rate risk for financial intermediaries. ##### 1.1.4.3 Currency transformation Deposits in one currency are converted into loans denominated in another currency. > **Tip:** Maturity transformation is a core function of financial intermediaries but also a significant source of risk due to potential mismatches in interest rate movements. ### 1.2 Risks faced by financial intermediaries Financial intermediaries are exposed to several types of risks in their operations. #### 1.2.1 Credit risk This is the risk that a borrower will default on their obligations. Financial intermediaries mitigate this by requiring collateral or guarantees. #### 1.2.2 Interest rate risk This risk arises from changes in interest rates, which can reduce or even negate the interest margin. It is particularly relevant due to maturity transformation. #### 1.2.3 Exchange rate risk This risk is associated with currency transformation, where fluctuations in exchange rates can negatively impact the value of assets or liabilities denominated in foreign currencies. #### 1.2.4 Liquidity risk This is the risk that a large number of depositors may demand their funds simultaneously, leading to a "run on the bank." #### 1.2.5 Market risk This risk pertains to the possibility of a decrease in the value of the investments held by the financial intermediary. ### 1.3 Added value of financial intermediaries Financial intermediaries provide significant value to the economy. * **Economies of scale:** Services can be produced at a lower average cost. * **Cost savings:** They reduce transaction costs and the search costs for individuals and businesses. * **Risk reduction for savers and investors:** Through intermediation, they offer a more diversified and less risky investment avenue compared to direct lending or borrowing. * **Creation of scriptural money:** By accepting client deposits, financial intermediaries contribute to the money supply through the process of fractional reserve banking. #### 1.3.1 Scriptural money creation The extent of scriptural money creation is influenced by the (cash) reserve ratio. Central banks use this ratio to manage the lending capacity of financial intermediaries. A higher reserve ratio leads to less money creation. > **Example:** If a financial intermediary has a reserve ratio of 10 percent, one dollar of initial deposit can lead to the creation of up to 10 dollars in the broader money supply through successive lending. $$ \text{Money Multiplier} = \frac{1}{\text{Reserve Ratio}} $$ ### 1.4 The balance sheet of a bank The balance sheet of a bank illustrates its assets and liabilities. * **Assets (left side):** These represent what the bank owns. * **Liabilities (right side):** These represent what the bank owes to others. * The sum of all assets equals the sum of all liabilities, representing the total balance sheet size. #### 1.4.1 Liabilities Liabilities typically include: * **Equity:** Own capital and reserves. * **Debt capital:** Subordinated debt, bonds, and treasury bills. * **Client deposits:** Funds held on behalf of customers. * **Other sources of funding:** Borrowings from the European Central Bank (ECB), National Bank of Belgium (NBB), or other banks. #### 1.4.2 Assets Assets typically include: * **Fixed assets:** Long-term holdings, potentially including intangible assets like reputation or growth potential. * **Investment portfolio:** Securities purchased with collected funds. This can be further divided into: * **Trading portfolio:** Assets held for short-term sale. * **Available-for-sale:** Assets that can be held until maturity or sold intermediately. * **Loans and advances:** Credit extended to clients. * **Other assets:** Cash, excess cash held at the ECB, and interbank claims. #### 1.4.3 Accessing funds for liquidity deficits Banks facing a liquidity shortage can borrow funds from various sources: * **ECB:** Requires collateral with high creditworthiness. ECB lending policies significantly impact short-term interest rates. The interday credit facility provides short-term loans within the Eurozone. * **NBB (Lender of last resort):** Offers funds at a high debit interest rate through mechanisms like Emergency Liquidity Assistance (ELA), which may be less stringent in its collateral requirements than the ECB. * **Other banks (Interbank market):** Banks lend to and borrow from each other daily. Interbank rates like LIBOR and EURIBOR are key benchmarks. ### 1.5 Intermediation under pressure The traditional role of financial intermediaries is facing challenges from several trends. #### 1.5.1 Industry blurring and de-specialization Various financial players are diversifying their offerings, leading to increased competition. This occurs between: * **Intermediaries themselves:** Driven by economic growth and increased demand for credit and scriptural money. * **Intermediaries and insurance companies:** Through "bancassurance," where intermediaries sell insurance products, act as brokers, or develop their own insurance subsidiaries. Conversely, "assurfinance" sees insurance companies offering banking products. * **Intermediaries and brokerage firms:** Banks offer investment funds and operate in financial markets. #### 1.5.2 Market model shifts The intermediating role is diminishing as savers and businesses increasingly connect directly. For instance, savers might invest directly in stocks rather than depositing funds. This results in fewer deposits for intermediaries and reduced direct lending, although this is often compensated by other business activities. #### 1.5.3 Banking crises Bank failures are closely linked to customer confidence. A mass withdrawal of deposits can force banks to sell assets, potentially leading to liquidity crises and collapse if insufficient. Market crashes and sovereign debt issues can also trigger banking crises. #### 1.5.4 Digitalization Technological innovations have transformed payment systems, securities transactions, insurance claims processing, and financial advice. This has led to job losses as clients increasingly manage their banking needs independently. Challenges for intermediaries include educating clients on technological risks, safeguarding privacy, and managing the costs associated with maintaining digital platforms and a reduced branch network. #### 1.5.5 Branch closures Large banks are closing branches at a faster rate than smaller ones. #### 1.5.6 Corporate Social Responsibility (CSR) The banking sector is expected to prioritize sustainability and social responsibility, focusing on stability, service quality, and healthy profitability. This includes engagement in climate-related investments. #### 1.5.7 Blockchain technology Blockchain is a control system that facilitates transactions between parties without a central intermediary. Based on software and digital tokens, it has the potential to make traditional intermediaries redundant. It offers benefits such as lower costs for cross-border payments and more streamlined securities trading. Cryptocurrencies are a prominent application. #### 1.5.8 Fintech Large technology platforms (e.g., Google, Amazon, Apple) pose a threat by offering payment processing and other banking and insurance services. Collaboration between banks and fintech companies could create a win-win situation, enabling banks to offer new services and fintechs to reach a larger market through bank data. --- # The balance sheet of a bank and sources of liquidity This section details the structure of a bank's balance sheet, distinguishing between assets and liabilities, and explains how banks manage liquidity shortages through various borrowing avenues. ### 2.1 Bank balance sheet structure A bank's balance sheet is divided into two main sides: assets (left side) and liabilities (right side). The sum of all assets and liabilities equals the total balance sheet size. #### 2.1.1 Liabilities Liabilities represent what the bank owes to others and are typically categorized as follows: * **Equity (Eigen vermogen):** This includes the bank's capital and reserves. * **Debt (Vreemd vermogen):** This comprises: * Subordinated debts. * Bonds and treasury bills. * Deposits from clients. * **Other credit sources:** These are funds borrowed by the bank from various institutions when it experiences a liquidity deficit. #### 2.1.2 Assets Assets represent what the bank owns or is owed, including: * **Fixed assets (Vaste activa):** These are assets intended to remain with the bank for the long term. Their value might be an estimation based on factors like reputation, growth potential, or brand value. * **Investment portfolio (Effectenportefeuille):** This includes securities purchased by the bank with funds collected from various sources. It can be further divided into: * **Trading portfolio:** Assets held for quick sale. * **Available-for-sale:** Assets that the bank may hold until maturity but can also sell intermediately. * **Loans (Kredieten):** These are the credits extended by the bank to its clients. * **Other assets:** This category encompasses: * **Cash and cash equivalents (Kasgelden):** Highly liquid investments that can be quickly converted to cash or are readily available. * **Cash surpluses parked with the ECB:** Funds temporarily placed with the European Central Bank. * **Claims on other banks (Interbank claims):** Funds that banks lend to and borrow from each other on the interbank market for their daily operations. > **Tip:** Understanding the composition of both assets and liabilities is crucial for analyzing a bank's financial health and its ability to manage risk. ### 2.2 Managing liquidity deficits and sources of funds Banks must always be prepared to repay customer deposits. When a bank faces a liquidity deficit, meaning it doesn't have enough readily available cash to meet its short-term obligations, it can borrow from several sources: #### 2.2.1 Borrowing from the European Central Bank (ECB) * **Requirements:** Borrowing from the ECB typically requires collateral with high creditworthiness. * **Impact:** The ECB's credit policy significantly influences short-term interest rates. * **Intraday credit facility:** This facility provides credit for a single day within the eurozone, though it has limited facilities. #### 2.2.2 Borrowing from the National Bank of Belgium (NBB) * **Role:** The NBB acts as a "lender of last resort." * **Interest rates:** Borrowing from the NBB often involves a high debit interest rate. * **Emergency Liquidity Assistance (ELA):** The ELA is a facility provided by national central banks to banks facing severe liquidity problems. The NBB is less selective regarding collateral compared to the ECB for ELA. #### 2.2.3 Borrowing from other banks (Interbank market) * **Mechanism:** Banks can lend to and borrow from each other on the interbank market to manage their daily liquidity needs. * **Key rates:** Important interbank rates include LIBOR (London Interbank Offered Rate) and Euribor (Euro Interbank Offered Rate). > **Example:** A bank might experience a temporary liquidity shortfall because a large number of customers decide to withdraw their savings simultaneously. To meet these withdrawal demands, the bank could borrow funds from another bank on the interbank market or use its facilities with the ECB. #### 2.2.4 Liquidity transformation Banks engage in liquidity transformation by financing medium- to long-term loans with short-term deposits. This inherent transformation creates a potential liquidity risk if too many depositors withdraw their funds concurrently. > **Tip:** The "run on the bank" scenario is a direct consequence of liquidity risk, where a loss of confidence leads to mass withdrawals and can quickly deplete a bank's liquid assets. --- # Challenges and evolution in the financial intermediary sector The financial intermediary sector faces significant pressures due to industry blurring, the rise of direct market models, digitalization, and fintech, leading to profound changes in its operational landscape and business strategies. ### 3.1 Industry blurring and despecialization Financial intermediaries (FIs) are increasingly shedding their traditional specializations to pursue income from diverse activities, resulting in heightened competition across different levels of the financial ecosystem. #### 3.1.1 Competition among financial intermediaries Historically, economic growth fostered a greater demand for credit and liquid assets, benefiting FIs. However, as the sector evolves, the lines between different types of FIs blur. #### 3.1.2 Blurring lines between FIs and insurance companies This trend manifests in several ways: * **Bancassurance:** FIs increasingly focus on selling insurance products, either by acting as brokers or through exclusive partnerships with insurers. * **Direct Insurance Operations:** Banks may establish their own insurance subsidiaries to offer insurance products directly. * **Assurfinance:** Insurance companies expand their offerings by including banking products, blurring the distinction from traditional intermediaries. #### 3.1.3 Blurring lines between FIs and stockbroking firms Banks are expanding their operations into financial markets by offering investment funds and other market-related services. ### 3.2 Rise of market models and direct intermediation The traditional role of financial intermediaries is diminishing as savers and businesses increasingly connect directly, bypassing FIs. * **Direct Investment:** Many savers opt to invest their funds directly in stocks rather than depositing them with FIs. * **Consequences:** This shift leads to fewer deposits held by FIs, reduced direct lending to businesses, and a potential decline in the traditional net interest margin. However, FIs often compensate for this through diversification into other revenue streams. ### 3.3 Impact of digitalization and technological innovation Technological advancements have opened up a vast array of new possibilities in financial services, including payment processing, stock transactions, insurance claims handling, and financial advisory services. * **Job displacement:** Digitalization has led to job losses as clients increasingly manage their banking activities independently through digital channels. * **Challenges for FIs:** Banks face significant challenges in adapting to these changes. They must: * Warn clients about the risks associated with new technologies. * Ensure client privacy and protect geographical data without explicit consent. * Streamline their branch networks. * Develop and maintain robust online platforms (apps, websites) for remote banking, acknowledging that each communication channel incurs costs. #### 3.3.1 Branch network rationalization Larger banks are often more aggressive in reducing their physical branch networks compared to smaller institutions. ### 3.4 Blockchain and the potential end of intermediaries Blockchain technology offers a decentralized system for managing transactions between parties without the need for a central intermediary. * **Decentralized nature:** Transactions are managed by software, and a digital token (code) is required. This structure potentially makes traditional FIs redundant. * **Participant involvement:** All connected participants are kept informed and have a say in the transaction process. * **Benefits:** Blockchain can lead to lower costs for cross-border payments, more efficient and streamlined securities trading. * **Application:** Cryptocurrencies are a prominent example of blockchain technology in action. ### 3.5 Fintech and competition from tech giants Large technology platforms such as Google, Amazon, and Apple pose a significant threat to traditional financial intermediaries. * **Expanded services:** Beyond payment processing, these platforms are increasingly offering banking and insurance services. * **Potential for collaboration:** A win-win situation could arise from collaboration, where banks can offer new services to their clients, and fintech companies can leverage bank databases to reach a much larger market. ### 3.6 Corporate social responsibility (CSR) and sustainability The banking sector is increasingly expected to embrace sustainability and social responsibility. This includes a focus on: * **Stability:** Maintaining a stable financial system. * **Service delivery:** Providing reliable and accessible services to clients. * **Healthy profitability:** Ensuring long-term viability through sound financial management. * **Environmental considerations:** FIs are increasingly involved in initiatives such as climate investments. > **Tip:** Understanding the interplay between these forces—industry blurring, market models, digitalization, and fintech—is crucial for grasping the future strategic direction of the financial intermediary sector. > **Example:** A traditional bank that has historically focused solely on lending and deposit-taking might now offer investment advice, insurance products through a subsidiary, and facilitate peer-to-peer lending via a blockchain-based platform to remain competitive. --- # Bank crises and the emergence of blockchain technology Bank crises, rooted in the erosion of customer trust and subsequent liquidity problems, highlight vulnerabilities in traditional financial systems, paving the way for disruptive technologies like blockchain that can potentially disintermediate traditional financial institutions. ### 4.1 The nature of bank crises Bank crises are fundamentally linked to the trust customers place in financial institutions. When this trust erodes, particularly during periods of economic distress, such as a stock market crash or broader economic downturn, customers may initiate a mass withdrawal of their deposits. * **Loss of customer trust:** The primary catalyst for a bank crisis is a widespread loss of confidence in the bank's stability and its ability to safeguard customer funds. * **Liquidity problems:** A "run on the bank" occurs when a significant number of depositors simultaneously attempt to withdraw their funds. This sudden demand for liquidity can overwhelm a bank's reserves, forcing it to sell assets rapidly. * **Asset sales and insolvency:** The forced sale of assets under pressure can lead to substantial losses, especially in a declining market. If the proceeds from asset sales are insufficient to meet withdrawal demands, the bank faces severe liquidity shortages and may ultimately become insolvent. * **Economic downturns:** Bank crises are often exacerbated by or occur during broader economic downturns, such as stock market crashes or recessions, which can trigger a cascade of financial difficulties across the economy. ### 4.2 Blockchain technology as a disruptive force Blockchain technology presents a paradigm shift by offering a decentralized system for managing transactions, potentially rendering traditional financial intermediaries, such as banks, obsolete. * **Decentralized transaction management:** Blockchain acts as a control system that facilitates transactions between multiple parties without the need for a central authority or intermediary. * **Underlying technology:** It is built upon software and relies on digital tokens, which are essentially code, to record and verify transactions. * **Disintermediation of banks:** The inherent nature of blockchain technology allows for direct peer-to-peer transactions, bypassing traditional gatekeepers like banks. * **Transparency and participation:** All participants connected to the blockchain network are kept informed about transactions and have a role in the decision-making process, enhancing transparency and collective oversight. * **Potential benefits:** * **Reduced costs:** Blockchain can significantly lower the costs associated with cross-border payments. * **Increased efficiency:** It can streamline and expedite processes in areas like securities trading. * **Application:** Cryptocurrencies are a prominent application of blockchain technology. > **Tip:** Understanding the fundamental principles of decentralization and immutability in blockchain is crucial for grasping its potential impact on traditional financial services. > **Example:** Imagine sending money to a friend overseas. Traditionally, this involves multiple banks and intermediaries, each adding fees and time delays. With blockchain, a direct, secure transfer could occur with significantly lower costs and faster settlement. --- ## Common mistakes to avoid - Review all topics thoroughly before exams - Pay attention to formulas and key definitions - Practice with examples provided in each section - Don't memorize without understanding the underlying concepts

| Term | Definition | |------|------------| | Financial Intermediary (KI) | An institution that acts as a middleman between savers and borrowers, facilitating the flow of funds in the economy by collecting deposits and providing loans. | | Deposit | Money entrusted to a financial institution by a client, who remains the legal owner of the funds while the institution can use them for lending and investment. | | Credit | A loan of money provided by a financial institution to a borrower, with the expectation of repayment with interest. | | Interest Margin | The profit a financial intermediary makes from the difference between the interest rate charged on loans (debit interest) and the interest rate paid on deposits (credit interest). | | Transformation (Transformatie) | The process by which financial intermediaries convert deposits into forms suitable for lending and investment, encompassing scale, maturity, and currency transformations. | | Scale Transformation (Schaaltransformatie) | The aggregation of many small deposits to enable the provision of larger loans, creating economies of scale for financial intermediaries. | | Maturity Transformation (Looptijdtransformatie/Termijnomzetting) | The practice of financing long-term loans or investments using short-term deposits, a core function that also introduces liquidity risk. | | Currency Transformation (Valutaomzetting/Deviezentransformatie) | The conversion of deposits held in one currency into loans or assets denominated in another currency, essential for international financial operations. | | Credit Risk (Kredietrisico) | The risk that a borrower will default on their loan obligations, leading to financial loss for the lender. Financial intermediaries often mitigate this by requiring collateral. | | Interest Rate Risk (Renterisico) | The risk that changes in interest rates will negatively impact a financial intermediary's profitability, particularly affecting the interest margin due to maturity transformation. | | Exchange Rate Risk (Wisselrisico) | The risk of financial loss due to fluctuations in the exchange rates between different currencies, relevant in currency transformation activities. | | Liquidity Risk (Liquiditeitsrisico) | The risk that a financial institution may not have sufficient liquid assets to meet its immediate obligations, such as a sudden surge in deposit withdrawals (a "run on the bank"). | | Market Risk (Marktrisico) | The risk of losses in the value of a financial institution's investments due to adverse movements in market factors like stock prices or bond yields. | | Added Value of Financial Intermediaries | The benefits financial intermediaries provide to the economy, including economies of scale, cost savings, risk reduction for individuals, and the creation of scriptural money. | | Scriptural Money Creation (Girale geldcreatie) | The process by which financial intermediaries expand the money supply through lending, based on the fractional reserve system and influenced by reserve requirements set by central banks. | | Reserve Ratio (Kasreserve coëfficiënt) | The proportion of a bank's deposits that must be held in reserve and cannot be lent out, a tool used by central banks to control money creation and credit. | | Assets (Activa) | The resources owned by a financial institution, including cash, investments, loans, and fixed assets, listed on the left side of the balance sheet. | | Liabilities (Passiva) | The obligations of a financial institution to external parties, including deposits, debt, and equity, listed on the right side of the balance sheet. | | Equity (Eigen vermogen) | The net worth of a financial institution, representing the owners' stake, comprising capital and reserves. | | Debt (Vreemd vermogen) | Funds borrowed by a financial institution from external sources, such as subordinated debt, bonds, client deposits, and loans from central banks. | | Central Bank (ECB, NBB) | The monetary authority of a region or country responsible for managing currency, money supply, and interest rates. The ECB is the European Central Bank, and the NBB is the National Bank of Belgium. | | Interbank Market (Interbankenmarkt) | The market where financial institutions lend and borrow funds from each other, typically for short-term needs to manage liquidity. | | LIBOR (London Interbank Offered Rate) | A benchmark interest rate that indicates the average rate at which major global banks lend to one another in the international interbank market for short-term loans. | | EURIBOR (Euro Interbank Offered Rate) | An interest rate at which euro interbank term deposits are made between banks in the euro zone. | | Securities Portfolio (Effectenportefeuille) | A collection of financial investments, such as stocks and bonds, held by a financial institution. | | Trading Portfolio | Assets held by a financial institution with the intention of selling them in the short term to profit from price fluctuations. | | Available-for-Sale Securities | Investments that a financial institution may hold until maturity but can also sell before maturity if needed, subject to market conditions. | | Digitalization | The adoption of digital technologies to transform business processes, operations, and customer interactions, significantly impacting the financial sector. | | Blockchain | A distributed, immutable ledger technology that records transactions across many computers, enabling secure and transparent transactions without a central authority. | | Fintech | Financial technology companies that leverage technology to offer financial services, often disrupting traditional banking models with innovative solutions. | | Corporate Social Responsibility (MVO) | A business approach that emphasizes ethical and sustainable practices, aiming to contribute positively to society and the environment. | | Bancassurance | A business model where a bank and an insurance company collaborate, allowing the bank to sell insurance products to its customers, or vice versa (assurfinance). |

# De aard en functies van geld Dit onderwerp verkent de definitie van geld, de essentiële functies die het vervult in een economie, en de historische evolutie van geldvormen. ### 1.1 Wat is geld en de functies van geld Geld wordt gedefinieerd als elk algemeen geaccepteerd medium voor ruil. De hoeveelheid geld in een economie is een stockvariabele, in tegenstelling tot het Bruto Binnenlands Product (BBP) dat een stroomvariabele is. De geldhoeveelheid wordt gemeten in geldeenheden en is een nominale variabele [2](#page=2). #### 1.1.1 Een ruilmiddel Zonder geld zou er sprake zijn van ruilhandel, waarbij er een behoefte is aan samenvallende wederzijdse behoeften. Geld vergemakkelijkt transacties en creëert zo voordelen voor handel en specialisatie [2](#page=2). #### 1.1.2 Een waardemeter Om als waardemeter te kunnen dienen, moet geld een stabiele waarde hebben. Er is een verschil tussen geld, reëel inkomen en rijkdom. Geld is een waardeopslag voor individuen, maar niet per se voor de samenleving als geheel [2](#page=2). #### 1.1.3 Een rekeneenheid Geld fungeert ook als spaarmiddel en kredietmiddel. Ideaal gezien is geld transporteerbaar, oneindig deelbaar en waardevast [2](#page=2). ### 1.2 De oorsprong van geld De oorsprong van geld kent diverse vormen, beginnend met metaalgeld, voornamelijk goud en zilver vanwege hun relatief stabiele, hoge waarde [2](#page=2). * **Vroege vormen van ruilmiddelen:** Naast edelmetalen werden ook zaken als zout en haaientanden gebruikt als betaalmiddel. Zo werden soldaten in het Romeinse Rijk vergoed met zoutstaven, wat leidde tot het woord 'salarium' (salaris) [2](#page=2). * **Edelmetalen (goud en zilver):** Deze waren kostbaar door hun beperkte beschikbaarheid en moesten gewogen worden bij transacties. Ze behielden hun waarde goed [2](#page=2). * **Munten:** De introductie van munten maakte het wegen van edelmetalen overbodig, aangezien munten gestandaardiseerde hoeveelheden edelmetalen vertegenwoordigden. De nominale waarde van munten overtrof vaak de metaalwaarde [2](#page=2). * **Bankbiljetten:** Bankbiljetten ontstonden als bewijsbriefjes van goud dat bij een goudsmid in bewaring was gegeven en dat volledig kon worden ingewisseld voor goud. Ze waren lichter te transporteren, vooral bij internationale handel. Goudsmeden ontdekten al snel dat deze bewijsbriefjes, oftewel schuldbekentenissen, als betaalmiddel werden gebruikt. Hierdoor werd goud slechts in beperkte mate fysiek opgevraagd. Goudsmeden konden hierdoor meer goud uitlenen dan ze daadwerkelijk bezaten en zo rente verdienen [2](#page=2). * **Samenstelling van geld:** Vroeger bestond geld uit goudmunten en inwisselbare bankbriefjes die geen intrinsieke waarde hadden. Papiergeld werd slechts gedeeltelijk gedekt door goud, en het grootste deel werd gedekt door schuldvorderingen [2](#page=2). ### 1.3 Hoe geld in de economie komt Goud bleek onpraktisch te zijn als algemeen ruilmiddel, en veel mensen verkozen de bewijsbriefjes niet om te zetten in fysiek goud. Centrale banken namen vervolgens de rol van uitgifte van bankbiljetten over van private banken [2](#page=2). #### 1.3.1 De centrale bank en high-powered money [ ] . #### 1.3.2 Bankdeposito's [ ] . #### 1.3.3 Modern geld Modern geld kent verschillende vormen: * **Chartaal geld:** Dit verwijst naar fysiek geld zoals bankbiljetten en munten . * **Giraal geld:** Dit is geld dat op bankrekeningen staat en via overschrijvingen wordt verplaatst . * **Quasi-geld:** Dit zijn financiële activa die weliswaar liquide zijn, maar niet direct als betaalmiddel kunnen dienen . #### 1.3.4 Geld deposito [ ] . ### 1.4 Modellen van bankwezen Er zijn twee modellen van bankwezen te onderscheiden: #### 1.4.1 De ratiobenadering voor het creëren van deposito's [ ] . ##### 1.4.1.1 Een complicatie: cash drain to the public [ ] . ##### 1.4.1.2 Het algemene geval van deposito-creatie = frictional reserve banking [ ] . ##### 1.4.1.3 Geld multiplier [ ] . #### 1.4.2 Een competitief bank systeem [ ] . ##### 1.4.2.1 Geld aanbod en competitief bankwezen [ ] . > **Tip:** De opkomst van contant geld en de concepten van de digitale euro zijn actuele ontwikkelingen die relevant zijn voor de evolutie van geld . --- # De creatie en circulatie van geld in de economie Dit hoofdstuk verklaart hoe geld de economie binnenkomt, met nadruk op de rol van de centrale bank, high-powered money, bankdeposito's en de mechanismen van geldschepping door commerciële banken [1](#page=1). ### 2.1 De aard en oorsprong van geld Geld is elk algemeen geaccepteerd ruilmiddel dat drie functies vervult: een ruilmiddel (dat de noodzaak van samenvallende wederzijdse behoeften elimineert), een waardemeter (waarbij een stabiele waarde cruciaal is) en een rekeneenheid. Geld kan ook dienen als spaarmiddel en kredietmiddel, en moet transporteerbaar, oneindig deelbaar en waardevast zijn [2](#page=2). Historisch gezien ontwikkelde geld zich van metaalgeld (edelmetalen zoals goud en zilver vanwege hun stabiele waarde en beperkte beschikbaarheid) naar munten, waarbij de nominale waarde de metaalwaarde overtrof. Bankbiljetten ontstonden als bewijsbriefjes van goudopslag bij goudsmeden en evolueerden tot een betaalmiddel dat slechts gedeeltelijk door goud werd gedekt. Tegenwoordig bestaat geld uit goudmunten, inwisselbare bankbiljetten (zonder intrinsieke waarde) en papiergeld dat voornamelijk gedekt wordt door schuldvorderingen [2](#page=2). ### 2.2 Hoe geld de economie binnenkomt Goud is onpraktisch voor dagelijkse transacties, en mensen willen bewijzen niet altijd omzetten in goud. De uitgifte van bankbiljetten is overgenomen door centrale banken, zoals de Europese Centrale Bank (ECB) [3](#page=3). #### 2.2.1 High-powered money en de centrale bank Centrale banken geven "basisgeld" uit, ook wel high-powered money of monetaire basis genoemd. Dit gebeurt door activa te kopen, zoals obligaties of vreemde munten. Historisch moesten bankbiljetten omgeruild kunnen worden in goud, wat een verplichting van de centrale bank was. Tegenwoordig is dit niet meer het geval en spreken we van fiduciair geld (geld gebaseerd op vertrouwen) [3](#page=3). De centrale bank controleert de high-powered money door effecten te kopen. Als de bank effecten van het publiek koopt, verandert de totale geldhoeveelheid niet, omdat het publiek effecten ruilt voor geld. Echter, wanneer de bank effecten van de overheid koopt, verhoogt dit de totale geldhoeveelheid in circulatie zonder de totale hoeveelheid effecten in handen van het publiek te verminderen. Centrale banken hebben een monopolie in de uitgifte van geld en fungeren als bankier voor commerciële banken. De aankoop van activa, zoals overheidsobligaties, aan de actiefzijde van de balans leidt tot extra geld aan de passiefzijde, in handen van het publiek. Dit kan gebeuren via de primaire markt (monetaire financiering van overheidsschuld, principieel niet toegestaan) of de secundaire markt (aankoop van overheidsschuldtitels van het publiek) [3](#page=3). #### 2.2.2 Bankdeposito's en modern geld Bankdeposito's, zoals spaarrekeningen, worden door commerciële banken gebruikt om uit te lenen. Valuta, of de hoeveelheid geld in omloop, wordt bepaald door de vraag van het publiek; beleidsmakers beïnvloeden de totale geldhoeveelheid, niet hoe deze verdeeld is tussen spaarrekeningen en valuta [3](#page=3) [4](#page=4). Modern geld kan worden gecategoriseerd als: * **Chartaal geld**: munten en bankbiljetten in handen van het publiek, gedekt door de handtekening of beeltenis van de emitterende instelling [4](#page=4). * **Giraal geld**: zichtdeposito's [4](#page=4). * **Quasi-geld**: spaartegoeden met een looptijd van minder dan één jaar, die niet onmiddellijk beschikbaar zijn [4](#page=4). De geldhoeveelheid wordt uitgedrukt in verschillende aggregaten: * M1 = Chartaal geld + Giraal geld [4](#page=4). * M2 = Chartaal geld + Giraal geld + Quasi-geld [4](#page=4). * M3 = Chartaal geld + Giraal geld + Quasi-geld + ander [4](#page=4). Geld deposito's zijn tegoeden bij commerciële banken die opvraagbaar zijn, oorspronkelijk via cheques en nu via elektronische overschrijvingen of kaarten. Banken creëren geld door meer geld uit te geven dan hun werkelijke cash reserves. Een te snelle stijging van de geldhoeveelheid, sneller dan het Bruto Binnenlands Product (BBP), kan leiden tot inflatie [4](#page=4). ### 2.3 Modellen van bankwezen en geldschepping #### 2.3.1 De ratiobenadering voor deposito-creatie In een multi-bank systeem kan één bank geen grote expansie van deposito's realiseren zonder dat andere banken dit ook doen. Een multi-bank systeem creëert meerdere toenames in deposito's wanneer alle banken hun deposito's uitbreiden met extra reserves [4](#page=4). **Een complicatie: cash drain to the public** Cash drain treedt op wanneer mensen een deel van hun geld als fysiek contant geld aanhouden in plaats van het te storten op een bankrekening. Dit vermindert de reserves van banken om uit te lenen, waardoor het vermogen van het banksysteem om geld te creëren via het depositomultiplicatoreffect afneemt [4](#page=4). **Het algemene geval van deposito-creatie (fractional reserve banking)** De monetaire basis (high-powered money), aangeduid als $H$, is de totale hoeveelheid geld in handen van het publiek ($C$) plus de cash reserves bij banken ($R$): $$H = C + R$$ [4](#page=4). De totale geldhoeveelheid ($M$) bestaat uit chartaal geld ($C$) en giraal geld ($D$): $$M = C + D$$ [4](#page=4). In het algemene geval van fractional reserve banking, waarbij het publiek een fractie $b$ van de deposito's als cash aanhoudt (cash drain) en banken een fractie $x$ als reserve aanhouden (kasreservecoëfficiënt), geldt: $$bD + xD = H$$ [5](#page=5). Hieruit volgt de totale hoeveelheid deposito's ($D$): $$D = \frac{H}{x+b}$$ [5](#page=5). Zonder cash drain ($b=0$): $$D = \frac{H}{x}$$ [5](#page=5). De geldmultiplicator wordt berekend als: $$M = C + D$$ $$M = bD + D$$ $$M = (b+1)D$$ $$M = (b+1) \frac{H}{(b+x)}$$ $$M = \frac{(b+1)}{(b+x)} H$$ [5](#page=5). De omvang van de geldmultiplicator is groter naarmate de kasreservecoëfficiënt ($x$) en de cash drain ($b$) kleiner zijn [5](#page=5). > **Tip:** De formule voor de geldmultiplicator is cruciaal om te begrijpen hoe veranderingen in de monetaire basis en de gedragsfactoren van publiek en banken de totale geldhoeveelheid beïnvloeden. #### 2.3.2 Een competitief banksysteem Moderne banken wachten niet passief op deposito's, maar zoeken proactief naar rendabele uitleenmogelijkheden door hogere rentes aan te bieden om deposito's aan te trekken, of door te lenen bij andere banken. De winstgevendheid van een lening hangt af van de rente die de bank ontvangt op uitgeleend geld en de rente die zij moet betalen om geld te verkrijgen [5](#page=5). **Geld aanbod en competitief bankwezen** De centrale bank beïnvloedt de totale geldvoorraad door de markt voor leningen te bestuderen. Kenmerken van een competitieve markt zijn een zo laag mogelijke kasreservecoëfficiënt, omdat reserves weinig opleveren en banken makkelijk aan liquide middelen kunnen komen door te lenen. Dit benadrukt dat banken concurreren met andere financiële kanalen in de economie [5](#page=5). --- # Modellen van het bankwezen en geldschepping 3. Modellen van het bankwezen en geldschepping Dit deel onderzoekt de modellen voor deposito-creatie, inclusief complicaties zoals cash drain, en de impact van een competitief banksysteem op het geldaanbod [4](#page=4). ### 3.1 Geldschepping via deposito's Banken creëren geld door meer geld uit te geven dan dat ze werkelijk in cash reserves hebben. Dit proces, bekend als deposito-creatie, ligt ten grondslag aan de geldhoeveelheid in een economie. Wanneer de geldhoeveelheid sneller stijgt dan het Bruto Binnenlands Product (BBP), kan dit leiden tot inflatie [4](#page=4). #### 3.1.1 De ratiobenadering van deposito-creatie In een banksysteem met meerdere banken kan één enkele bank geen significante expansie van deposito's realiseren op basis van een initiële toename van cash, tenzij andere banken ook hun deposito's uitbreiden. Echter, wanneer alle banken in een multi-bank systeem samen hun deposito's laten toenemen op basis van extra reserves, creëert dit meerdere toenames in giraal geld [4](#page=4). #### 3.1.2 Een complicatie: cash drain naar het publiek Cash drain verwijst naar het deel van het geld dat mensen aanhouden als fysiek contant geld in plaats van het op een bankrekening te storten. Wanneer er meer contant geld buiten het banksysteem wordt aangehouden, hebben banken minder reserves beschikbaar om uit te lenen. Dit vermindert het totale vermogen van het banksysteem om geld te creëren via het depositomultiplicatoreffect [4](#page=4). #### 3.1.3 Het algemene geval van deposito-creatie: fractional reserve banking De monetaire basis (high-powered money), aangeduid met $H$, is de totale hoeveelheid chartaal geld in handen van het publiek ($C$) plus de cash reserves die banken aanhouden ($R$). Met andere woorden, de totale monetaire basis wordt ofwel aangehouden door het publiek ofwel door de banken als reserves. Dit kan worden uitgedrukt als [4](#page=4): $$H = C + R$$ [4](#page=4). In het geval van fractional reserve banking, waarbij banken slechts een fractie van hun deposito's als reserve aanhouden, kunnen we de geldhoeveelheid uitdrukken met rekening houdend met de cash drain. Laat $D$ staan voor giraal geld. Het totale geld dat door het publiek wordt aangehouden, bestaat uit chartaal geld ($C$) en giraal geld ($D$) [5](#page=5). De totale monetaire basis $H$ wordt verdeeld over chartaal geld aangehouden door het publiek ($C$) en de totale reserves van de banken ($R$). Echter, de reserves van de banken zijn afkomstig uit de oorspronkelijke geldbedragen die worden gedeponeerd [4](#page=4). In een model met cash drain ($b > 0$), waarbij $b$ de fractie van bankdeposito's is die het publiek als cash aanhoudt, en $x$ de kasreservecoëfficiënt (soms aangeduid met $r$), geldt de relatie: $$H = C + R$$ [4](#page=4). En het publiek houdt contant geld aan als een fractie van hun deposito's, dus $C = bD$. De banken houden reserves aan als een fractie van hun deposito's, dus $R = xD$. Hieruit volgt: $$H = bD + xD = (x+b)D$$ [5](#page=5). De totale hoeveelheid deposito's ($D$) kan dan worden berekend als: $$D = \frac{H}{x+b}$$ [5](#page=5). **Opmerking:** De term $R$ (bankreserves) is hier niet expliciet opgenomen in de uitdrukking voor de totale geldhoeveelheid ($M$) omdat dit zou leiden tot dubbeltellingen. De reserves die banken aanhouden, zijn reeds deel van de oorspronkelijke geldbedragen die door het publiek worden aangehouden of gedeponeerd. Bovendien zijn bankreserves niet in omloop [5](#page=5). #### 3.1.4 De geldmultiplicator De totale geldhoeveelheid ($M$) in een economie is de som van chartaal geld in handen van het publiek ($C$) en giraal geld ($D$) [5](#page=5). $$M = C + D$$ [5](#page=5). Met de aanname dat het publiek contant geld aanhoudt als een fractie ($b$) van hun deposito's ($C=bD$), kunnen we dit substitueren in de formule voor $M$: $$M = bD + D = (b+1)D$$ [5](#page=5). Nu substitueren we de uitdrukking voor $D$ uit het algemene geval ($D = H/(x+b)$): $$M = (b+1) \frac{H}{x+b}$$ [5](#page=5). $$M = \frac{b+1}{b+x} H$$ [5](#page=5). De factor $\frac{b+1}{b+x}$ wordt de geldmultiplicator genoemd. De grootte van de geldmultiplicator is groter naarmate de kasreservecoëfficiënt ($x$) en de cash drain ($b$) kleiner zijn [5](#page=5). > **Tip:** Begrijpen hoe de cash drain en de kasreservecoëfficiënt de geldmultiplicator beïnvloeden, is cruciaal voor het examen. Een lagere $x$ en een lagere $b$ leiden tot een grotere multiplicator en dus een groter geldaanbod voor dezelfde monetaire basis. #### 3.1.5 Gelddefinities * **Chartaal geld:** Munten en bankbiljetten in handen van het publiek (gezinnen en niet-bancaire bedrijven) [4](#page=4). * **Giraal geld:** Zichtdeposito's bij commerciële banken [4](#page=4). * **Quasi-geld:** Spaartegoeden met een looptijd van minder dan een jaar, die niet onmiddellijk beschikbaar zijn [4](#page=4). Geldhoeveelheidaggregraten worden vaak gedefinieerd als: * $M1$ = Chartaal geld + Giraal geld [4](#page=4). * $M2$ = Chartaal geld + Giraal geld + Quasi-geld [4](#page=4). * $M3$ = Chartaal geld + Giraal geld + Quasi-geld + ander [4](#page=4). ### 3.2 Een competitief banksysteem Moderne banken wachten niet passief tot er contant geld wordt gestort; ze zoeken continu naar rendabele mogelijkheden om geld uit te lenen. Ze proberen proactief deposito's aan te trekken door hogere rentetarieven aan te bieden of lenen bij andere banken. De winstgevendheid van een lening voor een bank wordt bepaald door het verschil (de spread) tussen de rente die zij ontvangt op uitgeleende fondsen en de rente die zij betaalt om voldoende geld te verkrijgen. Een evenwicht wordt bereikt waar de vraag naar leningen gelijk is aan de hoeveelheid die de bank wil uitlenen [5](#page=5). #### 3.2.1 Geld aanbod en het competitieve bankwezen De centrale bank gebruikt kennis van de markt voor leningen om de totale geldvoorraad te beïnvloeden. Kenmerken van een competitieve markt in het bankwezen zijn [5](#page=5): 1. **Lage kasreservecoëfficiënt:** Commerciële banken streven naar de laagst mogelijke kasreservecoëfficiënt, omdat reserves weinig opleveren en banken gemakkelijk aan liquide middelen kunnen komen door te lenen [5](#page=5). 2. **Concurrentie met andere financiële kanalen:** Het banksysteem concurreert met andere financiële kanalen in de economie [5](#page=5). > **Tip:** Het concept van financiële intermediatie, waarbij banken fungeren als intermediairs tussen spaarders en leners, is hier essentieel. In een competitief systeem zullen banken efficiënt opereren om de spread tussen depositorenrente en uitleenrente te optimaliseren. --- # Modern geld en de digitale euro Dit onderwerp verkent de hedendaagse vormen van geld, de mechanismen achter geldschepping door banken en introduceert de concepten rond de digitale euro. ### 4.1 Moderne geldvormen en de geldhoeveelheid Geld kan in een economie verschillende vormen aannemen, die samen de geldhoeveelheid bepalen. De totale geldhoeveelheid verwijst naar de totale hoeveelheid geld die in een economie circuleert [4](#page=4). #### 4.1.1 Soorten geld * **Chartaal geld**: Dit zijn munten en bankbiljetten die in handen zijn van het publiek, bestaande uit gezinnen en niet-bancaire bedrijven. De authenticiteit van chartaal geld wordt gewaarborgd door de handtekening of beeltenis van de uitgevende instelling, wat de term 'charter' verklaart [4](#page=4). * **Giraal geld**: Dit omvat de zichtdeposito's die gezinnen en bedrijven aanhouden bij commerciële banken. Dit geld is direct opvraagbaar en wordt tegenwoordig voornamelijk gebruikt via computerovermakingen, zoals credit- of debetkaarten [4](#page=4). * **Quasi-geld**: Dit zijn spaartegoeden met een looptijd van minder dan één jaar die nog niet direct beschikbaar zijn voor transacties [4](#page=4). #### 4.1.2 Geldaggregaten De geldhoeveelheid wordt gemeten aan de hand van verschillende geldaggregaten: * **M1**: Chartaal geld plus giraal geld [4](#page=4). * **M2**: M1 plus quasi-geld [4](#page=4). * **M3**: M2 plus andere, minder liquide vormen van geld [4](#page=4). #### 4.1.3 Banken en geldschepping Commerciële banken spelen een cruciale rol in het creëren van geld. Zij doen dit door meer geld uit te geven dan ze daadwerkelijk aan liquide reserves aanhouden. Een te snelle stijging van de geldhoeveelheid, sneller dan de groei van het Bruto Binnenlands Product (BBP), kan leiden tot inflatie [4](#page=4). ### 4.2 Modellen van het bankwezen en depositokreditering Het proces van geldschepping binnen een banksysteem kan worden verklaard met behulp van verschillende modellen. #### 4.2.1 De ratiobenadering voor het creëren van deposito's In een multi-bank systeem kan één bank niet direct een grote expansie van deposito's veroorzaken op basis van een initiële toename van contant geld, tenzij andere banken hun deposito's ook uitbreiden. Een multi-bank systeem creëert gezamenlijk meerdere toenames in giraal geld wanneer alle banken hun deposito's laten groeien op basis van extra reserves [4](#page=4). ##### 4.2.1.1 Complicatie: cash drain to the public De 'cash drain' is het deel van het geld dat mensen aanhouden als fysiek contant geld in plaats van het te storten op een bankrekening. Een hogere cash drain betekent dat banken minder reserves hebben om uit te lenen, wat de geldcreërende capaciteit van het banksysteem via het depositomultiplicatoreffect vermindert [4](#page=4). ##### 4.2.1.2 Het algemene geval van deposito-creatie (fractional reserve banking) In een fractional reserve banking systeem wordt de monetaire basis (H) verdeeld tussen chartaal geld in handen van het publiek (C) en bankreserves (R) . De totale monetaire basis is dus de som van deze twee componenten [4](#page=4): $$ H = C + R $$ [4](#page=4). De totale hoeveelheid deposito's (D) wordt beïnvloed door de fractie van deposito's die het publiek contant aanhoudt (b, de cash drain) en de kasreservecoëfficiënt (x) . De formule voor de totale deposito's met cash drain is [5](#page=5): $$ D = \frac{H}{x+b} $$ [5](#page=5). Indien er geen cash drain is (b=0), vereenvoudigt de formule tot: $$ D = \frac{H}{x} $$ [5](#page=5). De totale geldhoeveelheid (M) wordt gedefinieerd als chartaal geld (C) plus giraal geld (D) ] [5](#page=5). $$ M = C + D $$ [5](#page=5). Het is belangrijk op te merken dat bankreserves (R) niet direct in de formule voor M worden opgenomen, omdat deze reserves reeds deel uitmaken van de oorspronkelijke deposito's en niet in omloop zijn [5](#page=5). #### 4.2.2 Geldmultiplicator De geldmultiplicator geeft aan hoeveel de totale geldhoeveelheid (M) toeneemt voor elke eenheid monetaire basis (H) . Met zowel cash drain (b) als een kasreservecoëfficiënt (x) is de geldmultiplicator [5](#page=5): $$ M = \frac{b+1}{b+x} H $$ [5](#page=5). De omvang van de geldmultiplicator is groter naarmate de kasreservecoëfficiënt (x) en de cash drain (b) kleiner zijn [5](#page=5). #### 4.2.3 Een competitief banksysteem In een competitieve bankenmarkt proberen banken actief deposito's aan te trekken door hogere rentetarieven te bieden of geld te lenen van andere banken om winstgevende leenmogelijkheden te benutten. De rendabiliteit van een lening hangt af van de spread tussen de ontvangen en betaalde rentetarieven. De centrale bank kan de geldvoorraad beïnvloeden door kennis van de marktvraagcurve voor leningen te gebruiken. Kenmerken van een competitieve markt zijn onder meer een zo laag mogelijke kasreservecoëfficiënt, omdat overtollige reserves weinig opleveren. Dit systeem concurreert ook met andere financiële kanalen in de economie [5](#page=5). ### 4.3 De digitale euro De digitale euro wordt geïntroduceerd als een digitale vorm van contant geld, bedoeld als een elektronisch betaalmiddel voor zowel online als offline transacties, met name voor kleinere bedragen [6](#page=6). #### 4.3.1 Voordelen van de digitale euro * **Gegarandeerde waarde**: Een digitale euro zal de waarde van één euro hebben en gedekt zijn door de centrale bank, wat onderscheidend is ten opzichte van cryptovaluta [6](#page=6). * **Privacy**: Het niveau van privacy zou vergelijkbaar moeten zijn met dat van contant geld [6](#page=6). * **Minder afhankelijkheid van internationale kaartsystemen**: De digitale euro zou de afhankelijkheid van niet-Europese internationale kaartsystemen zoals Visa en MasterCard kunnen verminderen [6](#page=6). --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Geld | Elk algemeen geaccepteerd medium voor ruil dat transacties vergemakkelijkt, fungeert als waardemeter en rekeneenheid, en als spaar- en kredietmiddel kan dienen. | | Ruilmiddel | Een functie van geld die het mogelijk maakt om goederen en diensten direct uit te wisselen zonder de noodzaak van ruilhandel, wat de handel en specialisatie bevordert. | | Waardemeter | Een functie van geld die dient om de waarde van goederen, diensten en bezittingen te kwantificeren en te vergelijken, mits het zelf een stabiele waarde behoudt. | | Rekeneenheid | Een functie van geld die dient als een gestandaardiseerde eenheid om prijzen te noteren, schulden te berekenen en economische activiteit te meten, wat prijsvergelijkingen vereenvoudigt. | | Metaal geld | Geld dat oorspronkelijk bestond uit edelmetalen zoals goud en zilver, gewogen of in de vorm van munten om de uitwisseling te standaardiseren en de waarde te behouden. | | Bankbiljetten | Vervalbaar papiergeld dat oorspronkelijk werd uitgegeven als bewijs van goudreserves bij een goudsmid, en later als fiduciair geld fungeerde dat niet volledig door goud gedekt was. | | Centrale bank | Een instelling die verantwoordelijk is voor het monetair beleid van een land of economische zone, het uitgeven van basisgeld, en het reguleren van commerciële banken, zoals de ECB of de Fed. | | Basisgeld (High-powered money) | De monetaire basis die door de centrale bank wordt uitgegeven, bestaande uit chartaal geld in handen van het publiek en bankreserves, die door middel van multiplicatoreffecten de totale geldhoeveelheid kan beïnvloeden. | | Primaire markt | De markt waar nieuwe financiële instrumenten, zoals overheidsobligaties, direct door de overheid worden uitgegeven om tekorten te financieren, vaak via monetaire financiering door de centrale bank. | | Secundaire markt | De markt waar bestaande financiële instrumenten, zoals overheidsschuldtitels, worden verhandeld tussen investeerders, zoals het grote publiek of financiële instellingen. | | Chartaal geld | Fysiek geld in de vorm van munten en bankbiljetten dat in omloop is bij het publiek (gezinnen en niet-bancaire bedrijven) en als betaalmiddel wordt gebruikt. | | Giraal geld | Geld dat bestaat uit zichtdeposito's bij commerciële banken, dat via elektronische overschrijvingen, credit- of debetkaarten kan worden overgemaakt en gebruikt als betaalmiddel. | | Quasi-geld | Financiële activa die nauw verwant zijn aan geld, zoals spaartegoeden die minder dan een jaar vaststaan, en die niet onmiddellijk volledig liquide zijn maar wel snel kunnen worden omgezet in geld. | | Geld multiplicator | Een economisch concept dat beschrijft hoe een initiële verandering in de monetaire basis (high-powered money) leidt tot een grotere verandering in de totale geldhoeveelheid in de economie, door middel van de deposito-creatie door banken. | | Financieel intermeditatie | Het proces waarbij financiële instellingen, zoals banken, optreden als tussenpersoon tussen spaarders en leners, door deposito's aan te trekken en leningen te verstrekken, en zo bijdragen aan de geldcreatie. | | Digitale euro | Een digitale vorm van centraal bankgeld, bedoeld als elektronisch betaalmiddel voor zowel online als offline transacties, die gegarandeerde waarde en een hoog niveau van privacy biedt. | | Kasreservecoëfficiënt (x of r) | Het percentage van de deposito's dat commerciële banken wettelijk verplicht zijn aan te houden als reserve, hetzij in contanten, hetzij op hun rekening bij de centrale bank, om aan opvraagingen te voldoen. | | Cash drain (b) | Het deel van het geld dat het publiek aanhoudt als fysiek contant geld in plaats van het te storten op een bankrekening, wat de capaciteit van banken om geld te creëren via het depositomultiplicatoreffect vermindert. |