hart 2025.pptx

# Structuur en functie van het hart Dit onderwerp beschrijft de anatomie van het hart, de werking van het cardiovasculaire systeem en de bloedsomlopen. ### 1.1 Anatomie van het hart Het hart is een essentieel orgaan dat fungeert als de pomp van het cardiovasculaire systeem. Het bestaat uit vier hoofdkamers: * **Twee boezems (atria):** * Linker atrium: ontvangt zuurstofrijk bloed. * Rechter atrium: ontvangt zuurstofarm bloed. * **Twee kamers (ventrikels):** * Linker ventrikel: pompt zuurstofrijk bloed naar het lichaam. * Rechter ventrikel: pompt zuurstofarm bloed naar de longen. Het bloed stroomt van de atria naar de ventrikels, en vervolgens vanuit de ventrikels verder door het lichaam of naar de longen. #### 1.1.1 Hartkleppen Het hart bevat vier kleppen die ervoor zorgen dat het bloed slechts in één richting stroomt en voorkomen dat bloed terugstroomt wanneer het hart ontspant: * **Atrioventriculaire (AV)-kleppen:** * Tricuspidalisklep: tussen het rechter atrium en het rechter ventrikel. * Mitralisklep (of bicuspidalisklep): tussen het linker atrium en het linker ventrikel. * **Semilunaire kleppen:** (halvemaanvormig) * Pulmonalisklep: tussen het rechter ventrikel en de longslagader. * Aortaklep: tussen het linker ventrikel en de aorta. > **Tip:** De benamingen "tri-" en "bi-" in de klepnamen verwijzen naar het aantal slippen waaruit de klep bestaat. #### 1.1.2 Bloedvaten Cruciale bloedvaten voor de bloedcirculatie zijn onder andere: * **Vena cava superior/inferior:** transporteren zuurstofarm bloed van het lichaam naar het hart. * **Aorta:** transporteert zuurstofrijk bloed van het hart naar het lichaam. * **Longslagader(en) (pulmonalisarteriën):** transporteren zuurstofarm bloed van het hart naar de longen. * **Longader(en) (pulmonalisvenen):** transporteren zuurstofrijk bloed van de longen naar het hart. * **Coronairen (kransslagaders):** voorzien het hart zelf van bloed. #### 1.1.3 Bloedsomlopen Er worden twee hoofdbloedsomlopen onderscheiden: * **Kleine bloedsomloop (pulmonale circulatie):** Het bloed stroomt van het hart naar de longen en terug naar het hart. Hier vindt de gasuitwisseling plaats (zuurstofopname, koolstofdioxideafgifte). Zuurstofarm bloed wordt hierbij als 'blauw' weergegeven en zuurstofrijk bloed als 'rood'. * **Grote bloedsomloop (systemische circulatie):** Het bloed stroomt van het hart naar de rest van het lichaam (organen) en terug naar het hart. > **Voorbeeld:** Bij het inademen komt zuurstof in de longblaasjes terecht. Vanuit de longblaasjes diffundeert zuurstof door de wand naar het bloed, waar het wordt opgenomen door de rode bloedcellen. ### 1.2 Microscopische opbouw van spieren De werking van spieren, inclusief de hartspier, is gebaseerd op het **sliding-filament-model**. Dit model beschrijft hoe spiercontractie plaatsvindt door het langs elkaar glijden van actine- en myosinefilamenten. * **Sarcomeer:** de functionele eenheid van een spier, bestaande uit actine- en myosinefilamenten. * **Actine en Myosine:** de twee eiwitten die de basis vormen van de spieropbouw en verantwoordelijk zijn voor de contractie. * **Calciumionen ($Ca^{2+}$):** spelen een cruciale rol bij het initiëren van de interactie tussen myosine en actine, gestuurd door zenuwimpulsen. * **ATP:** is nodig om de binding tussen myosine en actine te verbreken, wat essentieel is voor spierontspanning. #### 1.2.1 Hartspiercellen (cardiomyocyten) Hartspiercellen zijn gespecialiseerd in ritmisch op- en ontspannen. Ze bevatten: * **Mitochondriën:** voor aerobe energieproductie. * **Sarcoplasmatisch reticulum:** een gespecialiseerd endoplasmatisch reticulum voor de opslag van calciumionen. #### 1.2.2 Verschillen tussen skeletspier en hartspier | Eigenschap | Skeletspier | Hartspier | | :---------------------- | :---------------------------------------------- | :-------------------------------------------------- | | **Vertakkingen** | Geen | Wel | | **Innervatie** | Somatisch zenuwstelsel | Autonoom zenuwstelsel | | **Kern(en)** | Meerdere, perifeer gelegen | Eén of twee, centraal gelegen | | **Mitochondriën** | Minder, anaërobe en aerobe mogelijk | Meer, uitsluitend aerobe werking | | **Samentrekking** | Wilkeurig | Onwillekeurig | | **Elektrische geleiding** | Matig | Goed, via intercallaire schijven | #### 1.2.3 Andere cellen in het hart * **Endotheelcellen:** vormen een gladde laag binnenin bloedvaten en het hart (endocardium). Ze voorkomen dat stoffen aan de vaatwand blijven kleven en produceren stikstofoxide, wat de bloeddruk regelt. * **Cardiale fibroblasten:** ondersteunende cellen die het extracellulaire matrix (ECM) van het hart onderhouden, onder andere door collageenproductie. Ze spelen ook een rol bij wondgenezing en littekenvorming. * **Conductiecellen:** regelen de hartslag door het genereren en verspreiden van elektrische signalen. Belangrijke onderdelen zijn de sinusknoop, de atrioventriculaire knoop, de bundel van His en de Purkinje-vezels. ### 1.3 Hartslag en elektrische conductie Het hart heeft een eigen geleidingssysteem dat zorgt voor de gecoördineerde samentrekking van de hartspier. De elektrische activiteit van het hart kan worden gemeten met een **elektrocardiogram (ECG)**, dat verschillende golven vertoont die overeenkomen met het opspannen en ontspannen van de hartkamers. De belangrijkste onderdelen van het geleidingssysteem zijn: 1. **Sinusknoop (SA-knoop):** de natuurlijke pacemaker van het hart, genereert elektrische impulsen. 2. **Atrioventriculaire knoop (AV-knoop):** vertraagt de impuls kortstondig voordat deze naar de ventrikels wordt geleid. 3. **Bundel van His:** geleidt de impuls naar de linker- en rechterbundeltak. 4. **Purkinje-vezels:** verspreiden de impuls door de ventrikelwand, wat leidt tot contractie. > **Defibrillator:** Een apparaat dat een elektrische schok afgeeft om een abnormaal hartritme te corrigeren of te herstellen. Het wordt vaak gebruikt bij levensbedreigende ritmestoornissen zoals ventrikelfibrilleren. Het roepen van "CLEAR!" voor gebruik is een veiligheidsmaatregel om te voorkomen dat omstanders een schok krijgen. ### 1.4 Bloed Bloed is een complex mengsel met diverse functies, waaronder het transport van zuurstof, voedingstoffen en afvalstoffen. #### 1.4.1 Componenten van bloed * **Rode bloedcellen (erytrocyten):** bevatten hemoglobine, een eiwit dat zuurstof kan binden en transporteren. Hemoglobine bestaat uit vier polypeptideketens en bevat ijzeratomen, die de rode kleur van bloed veroorzaken. * **Witte bloedcellen (leukocyten):** maken deel uit van het immuunsysteem. * **Water:** dient als oplosmiddel voor vele stoffen. * **Trombocyten (bloedplaatjes):** spelen een cruciale rol bij bloedstolling. > **Belangrijk:** Koolstofmonoxide (CO) kan permanent binden aan hemoglobine, waardoor zuurstoftransport wordt belemmerd en een zuurstoftekort ontstaat. Dit kan leiden tot ernstige gezondheidsproblemen, zoals een beroerte. #### 1.4.2 Bloedstolling (hemostase) Bloedstolling is een proces in drie stappen om bloedverlies te beperken: 1. **Vasoconstrictie:** Vernauwing van de bloedvaten. 2. **Primaire hemostase:** Vorming van een prop door trombocyten. 3. **Secundaire hemostase:** Vorming van fibrine, wat de prop stabiliseert. #### 1.4.3 Bloed van andere diersoorten De samenstelling en structuur van bloed kunnen variëren tussen diersoorten en zijn aangepast aan hun specifieke leefomgeving en fysiologie. Zo hebben sommige dieren, zoals de mens, geen celkern in hun rode bloedcellen, terwijl andere dit wel hebben (nucleated). Sommige ongewervelden gebruiken hemocyanine, een koperhoudend eiwit, voor zuurstoftransport wat resulteert in een blauwe kleur van het bloed. #### 1.4.4 Bloedziekten Bloedziekten kunnen verschillende oorzaken hebben, waaronder virussen, bacteriën, schimmels, erfelijke factoren of infecties met eencellige organismen. > **Voorbeeld:** HIV is een virus dat het immuunsysteem aantast. Erfelijke bloedziekten worden veroorzaakt door DNA-schade. --- # Microsopische opbouw van spieren en hartweefsel Dit gedeelte focust op de cellulaire structuur van spieren, met name het sarcomeer en de betrokken eiwitten (actine, myosine), en bespreekt daarnaast de specifieke opbouw van hartspiercellen (cardiomyocyten) en andere hartcellen. ### 2.1 Microscopische opbouw van spieren De fundamentele opbouw van spierweefsel verloopt hiërarchisch: spier $\rightarrow$ spierbundel $\rightarrow$ spiervezel $\rightarrow$ myofibril $\rightarrow$ sarcomeer. #### 2.1.1 Het sarcomeer: actine en myosine * **Sarcomeer:** Dit is de functionele eenheid van spieren, verantwoordelijk voor contractie. * **Proteïnen aan de basis:** De opbouw van een sarcomeer is gebaseerd op twee hoofdproteïnen: actine en myosine. * **Sliding-filament-model:** Dit model beschrijft de spiercontractie als het glijden van myosinefilamenten langs de actinefilamenten. * Tijdens contractie worden de sarcomeren korter, terwijl de actine- en myosinefilamenten zelf niet van lengte veranderen. * De interactie tussen myosine en actine wordt geïnitieerd door calciumionen, die vrijkomen bij een zenuwimpuls. * Calciumionen activeren de binding van myosinekoppen aan actinefilamenten, wat leidt tot spiervezelcontractie. * Bij spierontspanning wordt de sarcomeer teruggebracht naar de oorspronkelijke lengte door de werking van ATP, wat nodig is om de binding tussen myosine en actine te verbreken. #### 2.1.2 Structuur van het sarcomeer De opbouw van het sarcomeer omvat specifieke structuren: * **Actine:** Dunne filamenten. * **Myosine:** Dikke filamenten. * **Z-lijn:** Markeringslijnen aan de uiteinden van het sarcomeer, waaraan de actinefilamenten bevestigd zijn. * **M-lijn:** Ligt in het midden van het sarcomeer en dient als ankerpunt voor de myosinefilamenten. #### 2.1.3 Spiervezels en omgeving * **Sarcolemma:** Dit is het celmembraan rond een spiervezel. Het zorgt voor stevigheid en is betrokken bij het doorgeven van signalen voor samentrekking. ### 2.2 Opbouw van hartspierweefsel (cardiomyocyten) Cardiomyocyten zijn gespecialiseerde hartspiercellen die verantwoordelijk zijn voor de pompfunctie van het hart. * **Functie:** Gespecialiseerd in het op- en ontspannen om bloed te pompen. * **Mitochondriën:** Hartspiercellen bevatten een groot aantal mitochondriën, wat wijst op een hoge energiebehoefte voor continue contractie. * **Sarcoplasmatisch reticulum:** Dit is een gespecialiseerde vorm van het endoplasmatisch reticulum in spiercellen, dat specifiek betrokken is bij de opslag van calciumionen ($Ca^{2+}$). #### 2.2.1 Verschillen tussen skeletspier en hartspier | Kenmerk | Skeletspier | Hartspier | | :-------------------------- | :------------------------------------------------- | :---------------------------------------------------- | | **Vertakkingen** | Geen vertakkingen | Wel vertakkingen | | **Invloed zenuwstelsel** | Somatisch zenuwstelsel | Autonoom zenuwstelsel | | **Kern(en)** | Meerdere perifere kernen | Meerdere centrale kernen | | **Mitochondriën** | Minder mitochondriën, anaeroob + aeroob metabolisme | Meer mitochondriën, primair aeroob metabolisme | ### 2.3 Andere cellen in het hart Naast de gespecialiseerde hartspiercellen zijn er andere celtypen die essentieel zijn voor de functie en structuur van het hart. #### 2.3.1 Endotheelcellen * **Locatie:** Vormen een gladde laag aan de binnenzijde van bloedvaten en het hart (endocardium). * **Functie:** * Voorkomen dat stoffen aan de vaatwand blijven kleven. * Productie van stikstofoxide ($NO$), wat de bloeddruk reguleert door de bloedvaten te laten ontspannen en opspannen. #### 2.3.2 Cardiale fibroblasten * **Functie:** * Ondersteunende cellen die het extracellulaire matrix (ECM) van het hart onderhouden. * Productie van collageen, dat de basis vormt van het ECM en als een soort "lijm" tussen cellen fungeert. * Belangrijk voor wondgenezing en littekenvorming in het hart. #### 2.3.3 Conductiecellen * **Functie:** Regelen de hartslag door de productie en verspreiding van elektrische signalen. * **Hartgeleidingssysteem:** Deze cellen vormen het systeem dat verantwoordelijk is voor de elektrische geleiding in het hart. * **Belangrijke onderdelen:** Sinusknoop, atrioventriculaire knoop, bundel van His, Purkinje-vezels. * **Elektrocardiogram (ECG):** Registreert de elektrische activiteit van het hart en toont verschillende golven die overeenkomen met de samentrekking en ontspanning van de hartspier. De U-golf is nog onderwerp van wetenschappelijk debat over de betekenis ervan. > **Tip:** Het begrijpen van de geleidingsbanen (SA $\rightarrow$ AV $\rightarrow$ His bundel $\rightarrow$ linker/rechter tak $\rightarrow$ Purkinje-vezels) is cruciaal voor het interpreteren van een ECG. ### 2.4 Overige gerelateerde concepten * **Defibrillator/AED:** Apparaten die elektrische schokken toedienen om een abnormaal hartritme te herstellen. "CLEAR" roepen voor gebruik is een veiligheidsprocedure om te voorkomen dat omstanders geëlektrocuteerd worden. * **Ischemie:** Verminderde bloedtoevoer naar een orgaan, wat leidt tot een tekort aan zuurstof en voedingsstoffen. * **Hartinfarct (hartaanval):** Een ernstige vorm van ischemie waarbij de bloedtoevoer naar een deel van het hart volledig wordt geblokkeerd, waardoor dit deel geen zuurstof meer krijgt en afsterft. --- # Regulatie van de hartslag en bloedstolling Hieronder volgt een uitgebreide samenvatting over de regulatie van de hartslag en bloedstolling, opgesteld als studiemateriaal voor een universitair examen. ## 3. Regulatie van de hartslag en bloedstolling Dit onderwerp behandelt de mechanismen die de hartslag reguleren via het geleidingssysteem van het hart, alsmede het proces van bloedstolling (hemostase) na een vaatbeschadiging. ### 3.1 Het geleidingssysteem van het hart Het hart is een gespecialiseerd orgaan dat continu pompt om bloed door het lichaam te transporteren. Dit pompvermogen wordt aangestuurd door een intern geleidingssysteem dat elektrische impulsen genereert en verspreidt. Dit systeem bestaat uit gespecialiseerde conductiecellen. #### 3.1.1 Belangrijkste onderdelen van het geleidingssysteem De belangrijkste onderdelen van het hartgeleidingssysteem, in volgorde van impulsgeneratie en -verspreiding, zijn: * **Sinusknoop (SA-knoop):** Dit is de primaire pacemakercel van het hart. Het genereert spontaan elektrische impulsen met een hoge frequentie, waardoor het de initiële hartslag bepaalt. De sinusknoop bevindt zich in de rechterboezem (atrium). * **Atrioventriculaire knoop (AV-knoop):** Gelegen tussen de boezems en de kamers, vertraagt de AV-knoop de elektrische impuls. Deze vertraging is cruciaal omdat het de boezems de tijd geeft om volledig samen te trekken en het bloed naar de kamers te pompen voordat de kamers zelf beginnen samen te trekken. * **Bundel van His:** Vanaf de AV-knoop verspreidt de impuls zich via de bundel van His, die zich splitst in een linker- en rechterbundeltak. * **Purkinje-vezels:** Deze vezels verspreiden de elektrische impuls vanuit de bundeltakken naar de spiercellen van de kamers. Dit zorgt voor een gecoördineerde samentrekking van de kamers, die het bloed vervolgens uitstoten naar de longen en het lichaam. #### 3.1.2 Elektrische activiteit en de ECG De elektrische activiteit van het hart kan worden geregistreerd met een elektrocardiogram (ECG). Een ECG toont verschillende golven die overeenkomen met de elektrische gebeurtenissen tijdens de hartcyclus: * **P-golf:** Vertegenwoordigt de depolarisatie (elektrische activatie) van de boezems. * **QRS-complex:** Vertegenwoordigt de depolarisatie van de kamers. Dit complex is meestal groter omdat de kamers grotere spierweefsels bevatten. * **T-golf:** Vertegenwoordigt de repolarisatie (elektrische herstel) van de kamers. Soms wordt ook een U-golf waargenomen, waarvan de exacte betekenis nog onderwerp van wetenschappelijk onderzoek is. Het wordt soms geassocieerd met een extra ontspanningsperiode of hartvering. #### 3.1.3 Defibrillatie Een defibrillator, zoals een AED (Automatische Externe Defibrillator), gebruikt een elektrische schok om een abnormaal hartritme te corrigeren of te herstarten. Het roepen van "CLEAR!" voor het gebruik van de defibrillator is een veiligheidsmaatregel om te voorkomen dat omstanders de schok ontvangen als ze de patiënt aanraken. ### 3.2 Bloedstolling (Hemostase) Bloedstolling, ook wel hemostase genoemd, is een complex proces dat bloedverlies na een vaatbeschadiging voorkomt. Het proces kan worden onderverdeeld in drie hoofdfasen: #### 3.2.1 Vasoconstrictie Bij een beschadiging van een bloedvat treedt directe vernauwing van het bloedvat op. Dit vermindert de bloedtoevoer naar het beschadigde gebied. #### 3.2.2 Primaire hemostase De eerste fase van stolling omvat de vorming van een plug door trombocyten (bloedplaatjes). Trombocyten hechten zich aan de beschadigde vaatwand en aggregeren om een voorlopige plug te vormen. #### 3.2.3 Secundaire hemostase Deze fase is gericht op het stabiliseren van de trombocytenplug. Dit gebeurt door de vorming van fibrine. Fibrine is een eiwit dat een netwerk vormt dat de trombocytenplug versterkt en een steviger stolsel creëert. Dit netwerk van fibrine zorgt ervoor dat het bloed niet verder kan stromen en de wond kan sluiten. **Tip:** Zowel trombocyten als fibrine zijn cruciaal voor een effectieve bloedstolling. Een tekort aan één van beide kan leiden tot overmatig bloeden. ### 3.3 Bloed Bloed is een complex vloeibaar weefsel dat verantwoordelijk is voor het transport van zuurstof, voedingsstoffen, hormonen en afvalstoffen door het lichaam. Het bestaat uit verschillende componenten: * **Water:** Fungeert als oplosmiddel voor veel stoffen in het bloed. * **Witte bloedcellen (leukocyten):** Essentieel voor het immuunsysteem. * **Rode bloedcellen (erytrocyten):** Bevatten hemoglobine en transporteren zuurstof. Rode bloedcellen bij zoogdieren zijn kernloos. * **Trombocyten (bloedplaatjes):** Spelen een sleutelrol in bloedstolling. * **Hemoglobine:** Een eiwit in rode bloedcellen dat zuurstof kan binden. Hemoglobine is opgebouwd uit vier polypeptideketens en bevat ijzeratomen, wat verantwoordelijk is voor de rode kleur van bloed wanneer het zuurstof bindt. Een rode bloedcel bevat meerdere hemoglobines. De rode kleur van bloed wordt veroorzaakt door de binding van zuurstof aan de ijzeratomen in hemoglobine, wat vergelijkbaar is met roestvorming. **Voorbeeld:** Koolstofmonoxide (CO) kan een gevaar vormen omdat het permanent kan binden aan hemoglobine, waardoor de zuurstoftransportcapaciteit van het bloed afneemt en kan leiden tot zuurstoftekort. --- # Samenstelling en functies van bloed Dit gedeelte beschrijft de complexe samenstelling van bloed, met specifieke aandacht voor rode bloedcellen en hemoglobine, en verklaart de rode kleur van bloed, inclusief de gevolgen van koolstofmonoxidevergiftiging en een korte vergelijking met bloedsomlopen bij andere diersoorten. ### 4.1 De samenstelling van bloed Bloed is een complexe vloeistof die essentieel is voor transportfuncties in het lichaam. De belangrijkste componenten zijn: * **Water:** Fungeert als oplosmiddel voor diverse stoffen. * **Rode bloedcellen (erytrocyten):** Dit zijn cellen die verantwoordelijk zijn voor het transport van zuurstof. * **Witte bloedcellen (leukocyten):** Spelen een rol in het immuunsysteem. * **Trombocyten (bloedplaatjes):** Essentieel voor de bloedstolling. * **Plasma:** Het vloeibare deel van het bloed dat opgeloste voedingsstoffen, hormonen, eiwitten en afvalstoffen bevat. #### 4.1.1 Rode bloedcellen en hemoglobine Rode bloedcellen bevatten hemoglobine, een eiwit dat cruciaal is voor het zuurstoftransport. * **Hemoglobine:** Bestaat uit aminozuren en ijzeratomen. Het ijzeratoom in hemoglobine is in staat zuurstof te binden en te vervoeren. Een hemoglobine molecuul bevat vier polypeptideketens en elke rode bloedcel bevat meerdere hemoglobine moleculen. > **Tip:** De rode kleur van bloed wordt veroorzaakt door de binding van zuurstof aan het ijzer in hemoglobine, vergelijkbaar met hoe ijzer oxideert en roest. #### 4.1.2 Kleurverschillen in bloed Niet alle organismen hebben rood bloed. Sommige diersoorten, zoals weekdieren en schaaldieren, hebben hemocyanine in hun bloed, een koperhoudend eiwit dat het bloed een blauwe kleur geeft wanneer het zuurstof transporteert. Dit wordt in de volksmond vaak "blauw bloed" genoemd. #### 4.1.3 Koolstofmonoxidevergiftiging Koolstofmonoxide (CO) vormt een ernstig gevaar omdat het een zeer sterke binding aangaat met hemoglobine, veel sterker dan zuurstof. * **Concurrentie met zuurstof:** CO concurreert met zuurstof om binding aan hemoglobine. * **Zuurstoftekort:** Wanneer een aanzienlijk deel van het hemoglobine gebonden is aan CO, kan het bloed niet langer voldoende zuurstof transporteren naar de weefsels, wat leidt tot zuurstoftekort en potentieel ernstige gezondheidsproblemen zoals een beroerte. #### 4.1.4 Bloedsomloop bij andere diersoorten De bloedsomloop varieert sterk tussen diersoorten en is aangepast aan hun specifieke leefomgeving en behoeften. Er wordt onderscheid gemaakt tussen: * **Open bloedsomloop:** Waarbij bloed en weefselvloeistof zich vermengen in lichaamsholten. * **Gesloten bloedsomloop:** Waarbij bloed zich altijd binnen bloedvaten bevindt. Daarnaast hebben sommige diersoorten, in tegenstelling tot de mens, rode bloedcellen met een celkern (nucleated). ### 4.2 Bloedstolling (Hemostase) Bloedstolling is een cruciaal proces om bloedverlies na een beschadiging van een bloedvat te beperken. Het proces omvat drie hoofdfasen: 1. **Vasoconstrictie:** De bloedvaten vernauwen zich direct na een verwonding om de bloedstroom te verminderen. 2. **Primaire hemostase:** Trombocyten aggregeren op de plaats van de beschadiging en vormen een tijdelijke plug. 3. **Secundaire hemostase:** Een complex cascade van reacties leidt tot de vorming van fibrine, een eiwit dat de trombocytenplug stabiliseert en een steviger stolsel vormt. ### 4.3 Bloedziekten Bloedziekten kunnen diverse oorzaken hebben, waaronder virussen, bacteriën, erfelijke factoren en eencellige organismen. De opdracht op pagina 25 noemt verschillende aandoeningen en de bijbehorende ziekteverwekker of oorzaak, zoals erfelijke DNA-schade, virussen (HIV), en eencellige eukaryoten die als tussengastheer fungeren (bijvoorbeeld de tijgermug bij bepaalde ziekten). Soms zijn bloedziekten ook een gevolg van een reeds bestaande aandoening. --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Hart | Essentieel orgaan dat fungeert als een pomp om bloed door het lichaam te stuwen, en is het centrum van het cardiovasculaire systeem. | | Atrium (Atria) | De bovenste kamers van het hart die bloed ontvangen. Er zijn twee atria: het linker atrium voor zuurstofrijk bloed en het rechter atrium voor zuurstofarm bloed. | | Ventrikel (Ventrikels) | De onderste kamers van het hart die bloed wegpompen. Het linker ventrikel pompt bloed naar het lichaam via de aorta, en het rechter ventrikel pompt bloed naar de longen via de longslagader. | | Atrioventriculaire (AV)-kleppen | Kleppen tussen de atria en ventrikels die de bloedstroom in één richting verzekeren en voorkomen dat bloed terugstroomt naar de atria wanneer het hart ontspant. | | Tricuspidalisklep | De AV-klep tussen het rechter atrium en het rechter ventrikel. | | Mitralisklep | De AV-klep tussen het linker atrium en het linker ventrikel. | | Semilunaire kleppen | Halvemaanvormige kleppen die de bloedstroom uit de ventrikels naar de grote slagaders reguleren, namelijk de pulmonalisklep en de aortaklep. | | Pulmonalisklep | De semilunaire klep tussen het rechter ventrikel en de longslagader. | | Aortaklep | De semilunaire klep tussen het linker ventrikel en de aorta. | | Pulmonale bloedsomloop | De kleine bloedsomloop waarbij bloed van het hart naar de longen wordt gepompt om zuurstof op te nemen en kooldioxide af te geven. | | Systemische bloedsomloop | De grote bloedsomloop waarbij zuurstofrijk bloed van het hart naar de rest van het lichaam wordt gepompt en zuurstofarm bloed terugkeert naar het hart. | | Coronairen (Kransslagaders) | Bloedvaten die het hart zelf van bloed voorzien, cruciaal voor de zuurstoftoevoer naar de hartspier. | | Sarcomeer | De functionele basiseenheid van een spiervezel, bestaande uit de contractiele eiwitten actine en myosine, die verantwoordelijk is voor spiercontractie. | | Actine | Een van de twee belangrijkste contractiele eiwitten in spieren, dat samen met myosine de samentrekking van spiervezels mogelijk maakt. | | Myosine | Een van de twee belangrijkste contractiele eiwitten in spieren, dat interactie heeft met actine om spiercontractie te bewerkstelligen. | | Sliding-filament-model | Een mechanistisch model dat verklaart hoe spieren samentrekken doordat myosinefilamenten langs actinefilamenten glijden, waardoor het sarcomeer korter wordt. | | Cardiomyocyten | Gespecialiseerde hartspiercellen die verantwoordelijk zijn voor de contractie van het hart. | | Mitochondriën | Celorganellen die verantwoordelijk zijn voor cellulaire ademhaling en de productie van energie (ATP), essentieel voor de energiehongerige hartspier. | | Sarcoplasmatisch reticulum | Een gespecialiseerde vorm van het endoplasmatisch reticulum in spiercellen, dat calciumionen opslaat en vrijgeeft om spiercontractie te reguleren. | | Endotheelcellen | Cellen die de binnenzijde van bloedvaten en het hart bekleden, verantwoordelijk voor een gladde laag, het voorkomen van adhesie van stoffen en de productie van stikstofoxide. | | Cardiale Fibroblasten | Ondersteunende cellen in het hart die het extracellulaire matrix (ECM) onderhouden, voornamelijk door collageenproductie, en bijdragen aan wondgenezing. | | Conductiecellen | Gespecialiseerde cellen in het hart die elektrische signalen produceren en geleiden, essentieel voor het reguleren van de hartslag en het hartgeleidingssysteem. | | Sinusknoop | De primaire pacemaker van het hart, gelegen in de rechterboezem, die de elektrische impuls genereert die de hartslag initieert. | | Atrioventriculaire knoop (AV-knoop) | Een knoop in het hart die de elektrische impuls van de atria vertraagt voordat deze wordt doorgestuurd naar de ventrikels, waardoor de atria eerst kunnen samentrekken. | | Bundel van HIS | Een bundel van gespecialiseerde geleidingsvezels die de elektrische impuls van de AV-knoop naar de ventrikels geleidt. | | Purkinje-vezels | Een netwerk van vezels dat de elektrische impuls vanuit de Bundel van HIS door de ventrikelwand verspreidt, wat leidt tot gecoördineerde contractie van de ventrikels. | | Elektrocardiogram (ECG) | Een grafische weergave van de elektrische activiteit van het hart, die wordt geregistreerd met elektroden op de huid. | | Ischemie | Een aandoening waarbij de bloedtoevoer naar een orgaan of weefsel verminderd is, wat leidt tot een tekort aan zuurstof en voedingsstoffen. | | Hartinfarct (Hartaanval) | Een medische noodsituatie die optreedt wanneer de bloedtoevoer naar een deel van het hart plotseling wordt geblokkeerd, waardoor dat deel van de hartspier afsterft door zuurstofgebrek. | | Defibrillator | Een medisch apparaat dat een elektrische schok afgeeft om een abnormaal hartritme te corrigeren en een normaal hartritme te herstellen. | | AED (Automatische Externe Defibrillator) | Een draagbaar apparaat dat een elektrische schok kan toedienen om het hartritme te herstellen bij levensbedreigende hartritmestoornissen, ontworpen voor gebruik door leken. | | Hemoglobine | Een eiwit in rode bloedcellen dat zuurstof bindt en vervoert van de longen naar de weefsels en kooldioxide terug naar de longen. | | Hemocyanine | Een koperhoudend eiwit dat bij sommige ongewervelde dieren zuurstof transporteert; het geeft een blauwe kleur aan het bloed wanneer het zuurstof bindt. | | Koolstofmonoxidevergiftiging | Een gevaarlijke aandoening die ontstaat door inademing van koolstofmonoxide (CO), een kleur- en geurloos gas dat permanent aan hemoglobine kan binden, waardoor de zuurstoftransportcapaciteit van het bloed ernstig wordt beperkt. | | Bloedstolling (Hemostase) | Het proces waarbij beschadigde bloedvaten worden hersteld om bloedverlies te voorkomen, inclusief vasoconstrictie, vorming van een bloedplaatjesplug en de vorming van fibrine om de plug te stabiliseren. | | Vasoconstrictie | Het vernauwen van bloedvaten, een eerste stap in de bloedstolling om de bloedstroom naar een beschadigde plek te verminderen. | | Primaire hemostase | De eerste fase van bloedstolling, waarbij bloedplaatjes (trombocyten) zich hechten aan de beschadigde vaatwand en een plug vormen. | | Secundaire hemostase | De fase van bloedstolling waarbij fibrine wordt gevormd om de bloedplaatjesplug te stabiliseren en een stevig stolsel te creëren. | | Open bloedsomloop | Een bloedsomloopsysteem waarbij bloed zich niet strikt in bloedvaten bevindt, maar rechtstreeks in lichaamsholtes stroomt en weefsels spoelt. | | Gesloten bloedsomloop | Een bloedsomloopsysteem waarbij bloed zich altijd binnen een netwerk van bloedvaten bevindt. | | Nucleated | Verwijst naar rode bloedcellen die een celkern bevatten, in tegenstelling tot niet-nucleated rode bloedcellen zoals bij mensen. |