verbinding met jezelf - '25 - '26 - voor de les - volledig.pptx

# Persoonlijke identiteit en zelfinzicht Dit topic verkent het concept van persoonlijke identiteit en zelfinzicht, hoe dit onze interactie met de wereld vormgeeft, en hoe we onze motivatie en verbindingen met anderen kunnen verbeteren door introspectie en begrip van onszelf. ## 1\. Persoonlijke identiteit en zelfinzicht ### 1.1 Inleiding tot zelfverbinding Om effectieve verbindingen met anderen te leggen, is het cruciaal om eerst in verbinding te staan met jezelf. Dit houdt in dat men bewust is van eigen gedachten en gevoelens, in lijn leeft met eigen waarden en normen, en eigen talenten en valkuilen kent en accepteert, evenals die van anderen. ### 1.2 Wie ben ik? #### 1.2.1 De eerste indruk Een breed scala aan eigenschappen kan de eerste indruk van iemands persoonlijkheid bepalen, variërend van onafhankelijk en ingenieus tot liefhebbend en wijs. #### 1.2.2 Persoonlijkheidstypen: De MBTI De Myers-Briggs Type Indicator (MBTI) is een persoonlijkheidstest gebaseerd op het werk van Carl Jung. Het categoriseert persoonlijkheden aan de hand van vier dichotomieën: * **Introvert (I) vs. Extravert (E)**: Waar men de energie vandaan haalt of de aandacht op richt. * **Sensing (S) vs. Intuition (N)**: Hoe men informatie opneemt (via feiten en zintuigen of via patronen en buikgevoel). * **Thinking (T) vs. Feeling (F)**: Hoe men beslissingen neemt (logisch en objectief versus gebaseerd op waarden en impact op anderen). * **Judging (J) vs. Perceiving (P)**: Hoe men omgaat met de buitenwereld (gestructureerd en besluitvaardig versus flexibel en spontaan). Het begrijpen van het eigen MBTI-type kan inzicht geven in hoe men omgaat met de wereld, de eigen motivatie, en hoe men beter verbinding kan maken met anderen. > **Tip:** Bij het invullen van de MBTI-test is het belangrijk om eerlijk te antwoorden en geen neutrale antwoorden te geven om een zo accuraat mogelijk profiel te verkrijgen. #### 1.2.3 Het belang van zelfinzicht Zelfinzicht is essentieel omdat het: * Inzicht geeft in hoe men omgaat met de wereld. * Helpt de eigen motivatie te begrijpen. * De mogelijkheid biedt om beter verbinding te maken met anderen. * Voor toekomstige leerkrachten: begrip creëert voor de diversiteit binnen een klasgroep en inzicht geeft in de motivatie van leerlingen, wat leidt tot betere samenwerking in teams. #### 1.2.4 Wie ben ik in een groep? (Belbin-test) Het uitvoeren van de Belbin-test kan inzicht geven in de rollen die men van nature opneemt binnen een groep. Reflectie op deze resultaten en het bespreken ervan met anderen kan leiden tot dieper zelfinzicht. ### 1.3 Focus op talenten #### 1.3.1 Kinderjaren als spiegel voor talenten De favoriete activiteiten of speelgoed uit de kindertijd kunnen veelzeggend zijn over iemands natuurlijke aanleg, passie en drijfveren, en daarmee wijzen op kerntalenten. #### 1.3.2 Talent versus kwaliteit * **Kwaliteit**: Iets wat aangeleerd is, waar men goed in is door oefening (kennis, vaardigheden, attitudes). * **Talent**: Iets wat aangeboren is, waar men van nature goed in is én waar men energie van krijgt. Het benutten van talenten leidt tot hogere betrokkenheid, betere werkresultaten, positieve emoties, en voldoening. > **Tip:** Als toekomstige leerkracht is het belangrijk om talenten bij jongeren te herkennen en de juiste context te creëren waarin deze talenten tot uiting kunnen komen. #### 1.3.3 Wat zijn mijn talenten? Talenten manifesteren zich vaak wanneer de tijd lijkt te vliegen, men de grootste voldoening uit iets haalt, en wanneer men energie ervaart. #### 1.3.4 Talent en gedrag Talent is een potentieel dat uitdrukking vindt in gedrag, maar dit gedrag is contextafhankelijk. Het herkennen en ontwikkelen van talenten vereist het bieden van de juiste context. > **Voorbeeld:** Nathalie, een assistente in een advocatenkantoor, heeft het talent 'organiseren'. Dit stelt haar in staat om problemen zoals dubbele boekingen te voorkomen en op te lossen, waardoor haar collega Kris zich kan concentreren op zijn eigen sterktes. Kris daarentegen heeft een ander talent dat hij inzet om Nathalie te ondersteunen. > **Voorbeeld:** Sam werd ingeschreven in een voetbalclub, maar blonk daar niet uit. Pas toen hij overstapte naar een atletiekclub, waar zijn talent voor snel lopen tot zijn recht kwam, ging hij met plezier naar trainingen en wedstrijden. Dit illustreert hoe talent pas uitblinkt in de juiste context. #### 1.3.5 Niet je talent? Wanneer iets niet je talent is, is het belangrijk om dit te accepteren, binnen je talenten naar oplossingen te zoeken, en tools te gebruiken die je kunnen ondersteunen. Indien een activiteit energievretend is, kan het nuttig zijn om te stoppen of iemand te zoeken die je hierbij kan helpen. #### 1.3.6 Talenten inzetten voor anderen Het is waardevol om te onderzoeken hoe eigen talenten anderen kunnen ondersteunen en wie jou kan helpen met jouw valkuilen. ### 1.4 Kernkwadranten #### 1.4.1 Wat is het kernkwadrant? Het kernkwadrant (van Ofman) is een schematische voorstelling die de relatie tussen verschillende eigenschappen in onszelf en anderen in kaart brengt. Het helpt bij het identificeren van kernkwaliteiten, valkuilen, allergieën en uitdagingen, wat leidt tot beter zelfinzicht, verbinding, communicatie en samenwerking. Het schema bouwt op als volgt: * **Kernkwaliteit** $\\rightarrow$ **Valkuil** (het teveel van de kernkwaliteit) * **Valkuil** $\\rightarrow$ **Uitdaging** (het tegenovergestelde van de valkuil, maar dan positief ingezet) * **Uitdaging** $\\rightarrow$ **Allergie** (het teveel van de uitdaging) * **Allergie** $\\rightarrow$ **Kernkwaliteit** (het tegenovergestelde van de allergie, maar dan positief ingezet) > **Tip:** Gedrag dat ons irriteert bij anderen (allergie) is vaak een uitvergrote versie van de eigenschap die we zelf het meest nodig hebben, oftewel onze uitdaging. Dit kan ook de kernkwaliteit van een ander zijn. > **Voorbeeld:** Iemand met de kernkwaliteit 'perfectionisme' kan doorslaan naar de valkuil 'detailgerichtheid' (teveel van het goede). De uitdaging ligt dan in 'loslaten'. De allergie hierbij kan 'nonchalance' zijn, wat weer de tegenhanger is van het eigen perfectionisme. #### 1.4.2 Zelf aan de slag met kernkwadranten Het is nuttig om zelf een kernkwadrant te tekenen, beginnend vanuit een eigen kernkwaliteit of een eigen allergie/ergernis. Dit kan vervolgens besproken worden met anderen. #### 1.4.3 Casussen en dubbele kernkwadranten Casussen kunnen gebruikt worden om kernkwadranten te oefenen. Een **dubbel kernkwadrant** ontstaat wanneer de allergie van de één de valkuil van de ander is, de valkuil van de één de allergie van de ander is, de uitdaging van de één de kernkwaliteit van de ander is, en de kernkwaliteit van de één de uitdaging van de ander is. Dit model is zeer nuttig om samenwerking te optimaliseren. > **Tip:** Ga in de allergieën/ergernissen die je ervaart bij anderen op zoek naar de kernkwaliteit van die persoon. Dit kan helpen bij toekomstige leerlingen, in groepswerken en met collega's, om elkaar te versterken in plaats van tegen te werken. ### 1.5 RET-methode (Rationele EffectiviteitsTraining) #### 1.5.1 Inleiding tot RET De RET-methode stelt dat ons denken een grote invloed heeft op onze gevoelens en gedrag. Irrationele gedachten liggen vaak aan de basis van negatieve emoties. Het doel van RET is om emotionele problemen te minimaliseren en ongewenst gedrag of emoties om te zetten in gewenst gedrag of emoties. #### 1.5.2 Het ABC-schema van RET Het ABC-schema beschrijft de relatie tussen een gebeurtenis, de gedachten daarover en de consequenties: * **A (Activating event)**: De gebeurtenis of situatie. * **B (Beliefs)**: De gedachten, overtuigingen en interpretaties over de gebeurtenis. * **C (Consequence)**: De emoties en het gedrag die voortvloeien uit de gedachten. > **Voorbeeld:** > > * **A:** Een meisje krijgt te horen dat er een toets wiskunde wordt aangekondigd. > > * **B:** Het meisje denkt: "Ik kan dit niet." > > * **C:** Ze stelt uit en buist voor de toets. > > **Voorbeeld:** > > * **A:** Een moeilijk oudercontact. > > * **B:** De leerkracht denkt: "De ouders zullen mij bij elk klein ding uitschelden." > > * **C:** De leerkracht durft niets te zeggen tijdens het oudercontact. > #### 1.5.3 Het omdenken met RET Om irrationele gedachten om te zetten in rationele gedachten, volgt men een stappenplan: 1. Beschrijf de situatie (A). 2. Beschrijf de gevoelens en het gedrag (C). 3. Beschrijf de gedachten/overtuigingen (B). 4. Formuleer de gewenste C (hoe wil je je voelen en gedragen?). 5. Beoordeel of de gedachten (B) rationeel zijn en toets dit aan de werkelijkheid. 6. Formuleer rationele gedachten en vervang de irrationele gedachten. 7. Ga na hoe het voelt om met deze rationele gedachten te denken. 8. Stel een actieplan op om de rationele gedachten te normaliseren. > **Tip:** Als toekomstige leerkracht kan de RET-methode waardevol zijn om leerlingen te ondersteunen bij faalangst, onzekerheid, stress en angst. Het helpt hen om te gaan met situaties die ze als moeilijk of bedreigend ervaren. * * * # Talentontwikkeling en herkenning Dit gedeelte focust op het identificeren en benutten van talenten, het verschil tussen talenten en kwaliteiten, en hoe deze zich manifesteren in verschillende contexten. ### 2.1 Wie ben ik? Het begrijpen van jezelf is essentieel voor het maken van goede connecties met anderen. Dit omvat bewustzijn van eigen gedachten en gevoelens, alignment met waarden en normen, en acceptatie van eigen talenten en valkuilen, evenals oog hebben voor de talenten van anderen. #### 2.1.1 Persoonlijkheidstypes Inzicht in persoonlijkheidstypes kan helpen bij het begrijpen van hoe je omgaat met de wereld, je eigen motivatie en hoe je beter verbinding kunt maken met anderen. Dit is ook cruciaal als toekomstige leerkracht om diversiteit binnen een klasgroep te begrijpen, de motivatie van leerlingen te doorgronden en beter samen te werken in teams. De **MBTI (Myers-Briggs Type Indicator)** is een veelgebruikte test gebaseerd op het werk van Carl Jung. Het meet persoonlijkheid op basis van vier dimensies: * **Waar je jouw aandacht op richt:** Introvert (I) versus Extravert (E) * **Hoe je informatie opneemt:** Sensing (S) versus Intuition (N) * **Hoe je beslissingen neemt:** Thinking (T) versus Feeling (F) * **Hoe je omgaat met de wereld:** Judging (J) versus Perceiving (P) ##### Tip: Persoonlijkheidstests * Doe persoonlijkheidstests eerlijk en probeer neutrale antwoorden te vermijden. * Reflecteer kritisch op de resultaten van testen zoals MBTI en Belbin. #### 2.1.2 Belbin-test en rollen in groepen De Belbin-test helpt bij het identificeren van verschillende rollen die mensen in een groep kunnen aannemen. Het reflecteren op deze resultaten kan inzicht geven in hoe je jezelf in een groep ziet en hoe dit overeenkomt met de observaties van anderen. ### 2.2 Focus op talenten Talenten zijn aangeboren en geven energie, terwijl kwaliteiten aangeleerd zijn en iets zijn waar je goed in bent door oefening. #### 2.2.1 Talent vs. kwaliteit * **Kwaliteit/Competentie:** Iets wat aangeleerd is, waar je goed in bent door oefening (kennis, vaardigheden, attitudes). * **Talent:** Iets wat aangeboren is, waar je van nature goed in bent én waar je energie van krijgt (natuurlijke aanleg of gave). ##### Tip: Kenmerken van talent Talent leidt tot: * Hogere betrokkenheid * Betere werkresultaten * Positieve emoties * Uitkijken naar bepaalde situheden * Voldoening bij terugblik #### 2.2.2 De kindertijd als spiegel voor talenten Activiteiten en speelgoed die je als kind leuk vond, kunnen veel zeggen over je natuurlijke aanleg, passie en drijfveren. Dit geeft een blik op kerntalenten, karakter en drijfveren. #### 2.2.3 Talent en gedrag Talent is een potentieel dat zich manifesteert in gedrag binnen een specifieke context. De rol van een leerkracht is cruciaal in het herkennen van talenten en het bieden van de juiste context om deze te laten uitblinken. ##### Voorbeeld: Talenten in een professionele context * **Nathalie en Kris (advocatenkantoor):** Nathalie's talent voor organiseren voorkomt problemen zoals dubbele boekingen. Kris voelt zich dankbaar en opgelucht doordat Nathalie's talent hem in staat stelt zich te focussen op zijn eigen sterktes. Nathalie ontwikkelt gedrag dat past bij haar talent, zoals het maken van planningen, en stemt dit af met Kris. * **Sam (voetbal):** Sam's talent voor snel lopen werd niet optimaal benut in voetbal. Na inschrijving in een atletiekclub kon Sam zijn talent wel laten zien en vond hij er plezier in. * **Noor (verbinden):** Noor's talent om te verbinden, ondanks haar stilte in grote groepen, maakt haar de lijm binnen haar vriendengroep. Ze luistert, troost en geeft mensen het gevoel dichtbij te staan. ##### Tip: Omgaan met niet-talenten Als een activiteit niet je talent is of in de verkeerde context wordt geplaatst, kan dit leiden tot: * Activiteiten die veel energie kosten * Gevoel van onbehagen of gebrek aan voldoening * Storende gedachten ("Ik moet dit doen, ik zou dit moeten kunnen...") Dit betekent niet dat je nooit taken moet doen die je niet leuk vindt, maar wel dat je als leerkracht een context moet creëren waarin talenten ruimte krijgen en niet alleen tekorten worden aangepakt. ### 2.3 Kernkwadranten Kernkwadranten bieden een schematische voorstelling van hoe verschillende eigenschappen zich tot elkaar verhouden, en helpen bij het in kaart brengen van sterke en zwakke punten, kwaliteiten, valkuilen, allergieën en uitdagingen. Dit leidt tot beter zelfinzicht en inzicht in anderen, wat de verbinding, communicatie en samenwerking ten goede komt. Het model gaat uit van de volgende relaties: * **Kernkwaliteit** $\\rightarrow$ **Valkuil** * **Valkuil** $\\rightarrow$ **Uitdaging** * **Uitdaging** $\\rightarrow$ **Allergie** * **Allergie** $\\rightarrow$ **Kernkwaliteit** ##### Voorbeeld: Kernkwadrant Stel de kernkwaliteit is **Perfectionisme**. * De bijbehorende **valkuil** kan **detailgerichtheid** zijn, waarbij men te veel focust op details en het grote geheel uit het oog verliest. * De **uitdaging** bij perfectionisme kan zijn om **loslaten** te leren. * De **allergie** kan dan **nonchalance** zijn, waarbij men zich ergert aan mensen die taken slordig of met te weinig aandacht uitvoeren. Een andere benadering binnen kernkwadranten is om te vertrekken vanuit een **allergie of ergernis**. Wat je mateloos irriteert bij anderen, is vaak het omgekeerde van je eigen kernkwaliteit, of een valkuil die je probeert te vermijden. #### 2.3.1 Dubbele kernkwadranten Dubbele kernkwadranten worden gebruikt wanneer je de relatie tussen twee personen onderzoekt. Hierbij geldt: * Jouw allergie = Valkuil van de ander * Jouw valkuil = Allergie van de ander * Jouw uitdaging = Kernkwaliteit van de ander * Jouw kernkwaliteit = Uitdaging van de ander Dit model helpt om te begrijpen hoe individuen elkaar kunnen versterken in plaats van tegenwerken. ##### Tip: Toepassing van kernkwadranten * Maak kernkwadranten voor jezelf en voor anderen (leerlingen, collega's). * Gebruik kernkwadranten om casussen in de klas te analyseren en oplossingen te bedenken. * In groepsverband kan een dubbel kernkwadrant helpen om samenwerkingsproblemen op te lossen. ### 2.4 RET-methode (Rationele EffectiviteitsTraining) De RET-methode stelt dat ons denken een grote invloed heeft op onze gevoelens en gedrag. Irrationele gedachten liggen aan de basis van negatieve emoties. Het doel van RET is om emotionele problemen te minimaliseren en ongewenst gedrag of emoties om te zetten in gewenst gedrag of emoties. #### 2.4.1 Het ABC-schema van RET Het ABC-schema is een centraal instrument in de RET-methode: * **A: Activating event** (gebeurtenis) * **B: Beliefs** (gedachten/overtuigingen) * **C: Consequence** (gevoelens en gedrag) ##### Voorbeeld: Het ABC-schema in de praktijk * **Situatie (A):** Een toets in wiskunde. * **Gedachten (B):** "Ik kan dit nooit." * **Gevoelens/Gedrag (C):** Uitstelgedrag, buizen voor de toets. * **Situatie (A):** Een moeilijk oudercontact. * **Gedachten (B):** "De ouders gaan me bij elk klein ding uitschelden." * **Gevoelens/Gedrag (C):** Durft niets te zeggen tijdens het oudercontact. #### 2.4.2 Omdenken met RET Omdenken omvat het nadenken over positieve gedachten bij een gebeurtenis, wat leidt tot positieve gevoelens en gedragingen. ##### Stappenplan voor omdenken: 1. **Beschrijf A:** De situatie. 2. **Beschrijf C:** De gevoelens en het gedrag. 3. **Beschrijf B:** De gedachten en overtuigingen die hieraan ten grondslag liggen. 4. **Formuleer de gewenste C:** Hoe wil je je voelen en gedragen? 5. **Beoordeel de gedachten:** Zijn de gedachten rationeel? Zijn ze getoetst? 6. **Formuleer rationele gedachten:** Vervang de irrationele gedachten. 7. **Onderzoek het gevoel:** Hoe voelt het om zo te denken? 8. **Maak een actieplan:** Normaliseer de gedachten door middel van oefening. ##### Tip: Belang van RET als leerkracht De RET-methode is waardevol voor toekomstige leerkrachten om leerlingen te ondersteunen bij: * Faalangst * Onzekerheid * Stress * Angst * * * # Kernkwadranten en interpersoonlijke dynamiek Dit topic introduceert het concept van kernkwadranten als een model voor het in kaart brengen van sterke en zwakke punten, valkuilen, allergieën en uitdagingen, met nadruk op het begrijpen en verbeteren van relaties en samenwerking. ## 3\. Kernkwadranten en interpersoonlijke dynamiek ### 3.1 Inleiding tot verbinding met jezelf Om effectieve verbindingen met anderen te maken, is het essentieel om in verbinding te staan met jezelf. Dit houdt in dat je bewust bent van je eigen gedachten en gevoelens, aligned bent met je waarden en normen, en je eigen talenten en valkuilen kent en accepteert. Tevens is het belangrijk om oog te hebben voor de talenten van anderen. ### 3.2 Wie ben ik? Inzicht in de eigen persoonlijkheid is van cruciaal belang. Dit omvat het herkennen van de eerste indruk die men maakt, gebaseerd op een reeks eigenschappen zoals onafhankelijk, ingenieus, intelligent, introvert, lief, ervaren, logisch, liefhebbend, rijp, bescheiden, zenuwachtig, opmerkzaam, georganiseerd, geduldig, krachtig, trots, stil, ontvankelijk, zoekend, assertief, zelfbewust, gevoelig, verlegen, dwaas, spontaan, sympathiek, gespannen, warm en wijs. #### 3.2.1 Persoonlijkheidstypes Persoonlijkheidstests, zoals de MBTI (Myers-Briggs Type Indicator), gebaseerd op het werk van Carl Jung, bieden inzicht in persoonlijkheid op basis van vier dimensies: * **Aandachtsrichting:** Introvert (I) versus Extravert (E) * **Informatieverwerking:** Sensing (S) versus Intuition (N) * **Besluitvorming:** Thinking (T) versus Feeling (F) * **Omgang met de wereld:** Judging (J) versus Perceiving (P) Een veelgebruikte website om deze test af te nemen is [16Personalities.com](https://www.16personalities.com/nl/persoonlijkheidstest). Het invullen van de test duurt ongeveer tien minuten en het is aan te raden om eerlijk te antwoorden zonder neutrale antwoorden te geven. #### 3.2.2 Waarom inzicht in jezelf belangrijk is Inzicht in jezelf helpt om te begrijpen hoe je omgaat met de wereld, wat je motivaties zijn, en hoe je beter verbinding kunt maken met anderen. Als toekomstige leerkracht is dit inzicht cruciaal voor het begrijpen van de diversiteit binnen een klasgroep, het inschatten van de motivatie van leerlingen, en het bevorderen van betere teamsamenwerking. #### 3.2.3 Persoonlijkheid in groepen De Belbin-test kan inzicht geven in rollen die je inneemt binnen een groep. Reflecteren op de resultaten hiervan en deze bespreken met anderen kan helpen om je eigen rol en die van anderen beter te begrijpen. ### 3.3 Focus op talenten #### 3.3.1 Talent versus kwaliteit * **Kwaliteit/competentie:** Iets wat aangeleerd is, waar je goed in bent door oefening, kennis, vaardigheden of attitudes. * **Talent:** Iets wat aangeboren is, waar je van nature goed in bent én waar je energie van krijgt. Het is een natuurlijke aanleg of gave. #### 3.3.2 De waarde van talent Het benutten van talenten leidt tot hogere betrokkenheid, betere werkresultaten, positieve emoties, plezier in bepaalde situaties en voldoening bij terugblikken. #### 3.3.3 Talent in het onderwijs Voor jongeren is het belangrijk dat hun talenten passen bij de onderwijsomgeving. Vaardigheden als stilzitten, goed luisteren, taalgevoel, analyseren, structureren, notities maken, memoriseren en verwoorden zijn voorbeelden van talenten die in het onderwijs tot hun recht kunnen komen. #### 3.3.4 Identificeren van talenten Talenten kunnen geïdentificeerd worden door vragen te stellen als: * Wanneer vliegt de tijd? * Waar haal ik de grootste voldoening uit? #### 3.3.5 Talent en context Talent komt pas echt tot uiting in de juiste context. Een belangrijke rol voor een leerkracht is het zien van talent bij leerlingen en het bieden van een passende context waarin dit talent kan bloeien. > **Tip:** Activiteiten die veel energie kosten, geen voldoening geven, of leiden tot storende gedachten zoals "Ik moet dit doen", duiden er mogelijk op dat het geen talent is, of dat de context niet de juiste is. Hoewel het soms nodig is om zaken te doen die je niet graag doet, is het cruciaal om een omgeving te creëren waarin talenten ruimte krijgen. #### 3.3.6 Voorbeelden uit de praktijk * **Nathalie en Kris:** Nathalie's talent om te organiseren compenseerde Kris' zwakte in het bijhouden van afspraken, wat leidde tot een efficiëntere werking en minder stress voor Kris. Nathalie ontwikkelde gedrag passend bij haar talent en gebruikte tools om haar vaardigheden te versterken. * **Sam:** Sam's talent voor atletiek (snel lopen) kwam pas tot uiting nadat hij uit het voetbal werd gehaald, waar hij geen balgevoel had. In een atletiekclub kon hij zijn talent optimaal benutten. * **Noor:** Noor's talent om te verbinden, ook al is ze stil in grote groepen, manifesteert zich in het opbouwen van sterke banden binnen een kleine vriendengroep, waar ze een luisterend oor biedt en troost. #### 3.3.7 Niet je talent? Als een activiteit geen talent is of energievretend is, is het belangrijk om dit te accepteren en binnen de eigen talenten naar oplossingen te zoeken. Dit kan door het zoeken naar ondersteunende tools of hulp van anderen. ### 3.4 Kernkwadranten Het model van kernkwadranten, ontwikkeld door Ofman, biedt een schematische voorstelling van hoe verschillende eigenschappen in onszelf en anderen zich tot elkaar verhouden. Het helpt bij het in kaart brengen van sterke en zwakke punten, kwaliteiten, valkuilen, allergieën en uitdagingen, wat leidt tot beter inzicht in onszelf en anderen, en daardoor tot betere verbinding, communicatie en samenwerking. #### 3.4.1 De kernkwadrant-cyclus De kernkwadrant volgt een cyclus: * **Kernkwaliteit:** Dit is een positieve eigenschap, een talent. * **Valkuil:** De kernkwaliteit doorschietend, het negatieve aspect ervan. * **Uitdaging:** Het tegenovergestelde van de valkuil, het gewenste positieve gedrag dat de valkuil compenseert. * **Allergie:** Het gedrag dat het sterkst irriteert, vaak de doorschoten valkuil van een ander. Een voorbeeld: * **Kernkwaliteit:** Energiek * **Valkuil:** Rusteloos, te snel * **Uitdaging:** Passief, geduldig * **Allergie:** Inefficiënt, te traag > **Tip:** Als je iemand arrogant vindt, is de kans groot dat je deze eigenschap zelf helemaal niet bezit of er juist allergisch voor bent. #### 3.4.2 Praktische toepassing van kernkwadranten Men kan zelf een kernkwadrant tekenen, vertrekkende vanuit een eigen kernkwaliteit of vanuit een allergie/ergernis. Het bespreken van deze kernkwadranten met anderen kan waardevolle inzichten opleveren. #### 3.4.3 Casussen met kernkwadranten * **Hatice (onzekerheid):** Haar valkuil van onzekerheid belemmert haar bij het maken van vrienden. * **Stef (rommelig):** Zijn valkuil van rommeligheid uit zich in een chaotische boekentas en gekreukelde documenten. * **Mo en Idris (negatieve houding):** De leerkracht Mo heeft moeite met Idris' negatieve houding (allergie). * **Lyo en Lily (afspraken niet nakomen):** Lyo kan niet samenwerken met Lily omdat ze afspraken niet nakomt (allergie). #### 3.4.4 Dubbele kernkwadranten Dubbele kernkwadranten maken de wederzijdse relatie tussen twee personen duidelijk: * Jouw allergie = valkuil van de ander * Jouw valkuil = allergie van de ander * Jouw uitdaging = kernkwaliteit van de ander * Jouw kernkwaliteit = uitdaging van de ander Dit model helpt om te zien hoe personen elkaar kunnen aanvullen en versterken, in plaats van tegenwerken. > **Tip:** Bij groepswerken kan het nuttig zijn om de kernkwadranten van de groepsleden in kaart te brengen om de dynamiek beter te begrijpen en synergie te creëren. #### 3.4.5 Wat meenemen uit kernkwadranten? Iedereen heeft unieke kerntalenten, allergieën en valkuilen. Het is belangrijk om bij ergernissen op zoek te gaan naar de kernkwaliteit van de ander, zowel bij toekomstige leerlingen, in groepswerken als bij collega's. Door elkaar te versterken in plaats van tegen te werken, kan de samenwerking verbeteren. #### 3.4.6 Te kennen/kunnen * Kernkwadranten maken voor jezelf en anderen. * Kernkwadranten toepassen op casussen. * Het belang van inzicht in kernkwaliteiten, valkuilen, allergieën en uitdagingen kunnen duiden. ### 3.5 RET-methode (Rationele EffectiviteitsTraining) De RET-methode erkent dat denken een grote invloed heeft op gevoelens en gedrag. Irrationele gedachten liggen vaak aan de basis van negatieve emoties. Het doel van RET is om emotionele problemen te minimaliseren en ongewenst gedrag of emoties om te zetten in gewenst gedrag of emoties. #### 3.5.1 Het ABC-schema van RET Het ABC-schema is een kerninstrument binnen de RET-methode: * **A (Activating event):** De gebeurtenis, de situatie. * **B (Beliefs):** De gedachten, overtuigingen, interpretaties over de gebeurtenis. * **C (Consequence):** Het gevolg, de emoties en het gedrag dat voortkomt uit de gedachten. **Voorbeeld 1:** * **A:** Aankondiging van een toets in wiskunde. * **B:** "Ik kan dit niet." (Irrationele gedachte) * **C:** Uitstelgedrag, buizen voor de toets. **Voorbeeld 2:** * **A:** Een moeilijk oudercontact. * **B:** "Ik denk dat de ouders mij bij elk klein ding gaan uitschelden." (Irrationele gedachte) * **C:** Durven niets te zeggen tijdens het oudercontact. #### 3.5.2 Het omdenken van gedachten Het omdenken van irrationele naar rationele gedachten is essentieel. Dit omvat: 1. Beschrijven van de situatie (A). 2. Beschrijven van de gevoelens en het gedrag (C). 3. Beschrijven van de gedachten/overtuigingen (B). 4. Formuleren van de gewenste C (hoe wil je je voelen en gedragen?). 5. Toetsen of de gedachten rationeel zijn. 6. Formuleren van rationele gedachten en vervangen van irrationele gedachten. 7. Voelen hoe het is om met deze nieuwe gedachten te denken. 8. Opstellen van een actieplan om de gedachten te normaliseren. #### 3.5.3 Belang als toekomstige leerkracht De RET-methode is waardevol voor toekomstige leerkrachten om leerlingen te ondersteunen bij faalangst, onzekerheid, stress en angst. #### 3.5.4 Meer lezen * Verhulst, J. (2010). \_Gezond Verstand Als Therapie: RET Rationeel-Emotieve Therapie. Bohn Stafleu en van Loghum. * Ellis, A., & Baldon, A. (2004). \_RET, een andere kijk op problemen. Zaltbommel: Thema. * Jacobs, G. (2008). \_Rationeel Emotieve Therapie. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. * * * # Rationele EffectiviteitsTraining (RET) De Rationele EffectiviteitsTraining (RET) is een techniek die zich richt op het herkennen en omvormen van irrationele gedachten die leiden tot negatieve emoties en gedrag, en hoe dit toe te passen in het dagelijks leven en als toekomstig leerkracht. ### 4.1 Inleiding tot RET De kern van RET ligt in het principe dat gedachten een grote invloed hebben op onze gevoelens en ons gedrag. Negatieve emoties en ongewenst gedrag worden vaak veroorzaakt door irrationele gedachten. Het doel van RET is om emotionele problemen te minimaliseren, waardoor mensen langer en gelukkiger kunnen leven door ongewenst gedrag of emoties om te zetten in gewenst gedrag of emoties. ### 4.2 Het ABC-schema van RET Het ABC-schema is een fundamenteel instrument binnen de RET om de relatie tussen gebeurtenissen, gedachten en gevolgen te analyseren. * **A: Activating event (Activerende gebeurtenis)** Dit is de specifieke situatie of gebeurtenis die plaatsvindt. * **B: Beliefs (Gedachten/Overtuigingen)** Dit zijn de gedachten, overtuigingen en interpretaties die iemand heeft over de activerende gebeurtenis. Binnen RET wordt hierin onderscheid gemaakt tussen rationele en irrationele gedachten. * **C: Consequence (Gevolgen)** Dit zijn de emotionele en gedragsmatige gevolgen die voortkomen uit de gedachten (B) over de gebeurtenis (A). #### 4.2.1 Voorbeelden van het ABC-schema * **Voorbeeld 1 (Wiskunde):** * **A:** Er wordt een toets aangekondigd voor wiskunde. * **B (irrationeel):** "Ik kan dit niet." * **C (gevolg):** Uitstelgedrag en uiteindelijk zakken voor de toets. * **Voorbeeld 2 (Oudercontact):** * **A:** Een moeilijk oudercontact is gepland. * **B (irrationeel):** "Ik denk dat de ouders me bij elk klein ding zullen uitschelden." * **C (gevolg):** De leerkracht durft niets te zeggen tijdens het oudercontact. ### 4.3 Stappenplan voor het omdenken van gedachten met RET Het omdenken van irrationele gedachten naar rationele gedachten is een proces dat stapsgewijs kan worden aangepakt. 1. **Beschrijf A: De situatie.** Formuleer de specifieke gebeurtenis zo objectief mogelijk. 2. **Beschrijf C: Gevoelens en gedrag.** Inventariseer de emoties die je ervaart en het gedrag dat je vertoont naar aanleiding van de situatie. 3. **Beschrijf B: Gedachten/overtuigingen.** Identificeer de gedachten en overtuigingen die ten grondslag liggen aan je gevoelens en gedrag. 4. **Formuleer de gewenste C: Hoe WIL je je voelen en gedragen?** Definieer hoe je je idealiter zou willen voelen en welk gedrag je dan zou willen vertonen. 5. **Zijn de gedachten rationeel? Heb ik dat getoetst?** Analyseer kritisch of de gedachten die je hebt, gebaseerd zijn op logica en bewijs, of dat het irrationele overtuigingen zijn. Toets deze gedachten aan de werkelijkheid. 6. **Formuleer rationele gedachten en vervang de irrationele gedachten.** Ontwikkel alternatieve, logische en realistische gedachten die je kunnen helpen om je gewenste C te bereiken. 7. **Hoe voelt het om zo te denken?** Ervaar hoe het voelt om de rationele gedachten te omarmen en de irrationele gedachten los te laten. 8. **Actieplan om gedachten te normaliseren.** Ontwikkel een plan om de rationele gedachten te oefenen en te integreren in je dagelijkse denken en handelen. #### 4.3.1 Tip voor het stappenplan > **Tip:** De stappen 7 en 8 zijn cruciaal voor het daadwerkelijk internaliseren van rationele denkpatronen. Oefening baart kunst bij het omdenken van irrationele gedachten. ### 4.4 Belang van RET als toekomstige leerkracht Inzicht in en toepassing van RET is van grote waarde voor toekomstige leerkrachten. Het stelt hen in staat om leerlingen te ondersteunen bij diverse problematieken: * **Faalangst:** Leerlingen helpen om irrationele gedachten als "Ik ga zeker falen" te herkennen en om te zetten in rationele, hoopvolle gedachten zoals "Ik zal mijn best doen en ervan leren." * **Onzekerheid:** Studenten begeleiden bij het overwinnen van zelftwijfel en het ontwikkelen van een positiever zelfbeeld. * **Stress:** Technieken aanreiken om met stress om te gaan door irrationele overtuigingen over prestatiedruk te bevragen. * **Angst:** Leerlingen helpen om angsten, die vaak gevoed worden door irrationele gedachten, te verminderen door deze gedachten te analyseren en te herformuleren. Door de principes van RET toe te passen, kunnen leerkrachten een omgeving creëren waarin leerlingen zich veiliger voelen om te leren en zich te ontwikkelen, en waarin ze leren omgaan met tegenslagen op een constructieve manier. * * * ## Veelgemaakte fouten om te vermijden * Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens * Let op formules en belangrijke definities * Oefen met de voorbeelden in elke sectie * Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Communicator | Een persoon die informatie, gedachten of gevoelens overbrengt naar anderen, vaak met als doel begrip, verbinding of actie te faciliteren. | | In verbinding staan met jezelf | Het proces van bewustzijn ontwikkelen van eigen gedachten, gevoelens, waarden en normen, wat essentieel is voor effectieve communicatie en relaties met anderen. | | Talent | Een aangeboren aanleg of gave waar iemand van nature goed in is en waar hij of zij energie van krijgt, in tegenstelling tot een aangeleerde kwaliteit of competentie. | | Valkuil | Een negatieve uitbreiding van een kernkwaliteit; een eigenschap die, wanneer deze te ver doorgevoerd wordt, leidt tot problemen of ongewenst gedrag. | | Kernkwadranten | Een model dat de relatie tussen kernkwaliteiten, valkuilen, uitdagingen en allergieën schematisch weergeeft, bedoeld om inzicht te geven in persoonlijke eigenschappen en interacties. | | RET-methode | Rationele EffectiviteitsTraining; een therapeutische benadering die stelt dat irrationele gedachten negatieve emoties en ongewenst gedrag veroorzaken, en zich richt op het veranderen van deze gedachten. | | MBTI (Myers-Briggs Type Indicator) | Een persoonlijkheidsvragenlijst gebaseerd op de theorie van Carl Jung, die iemands voorkeuren aangeeft op vier dichotomieën: extraversie/introversie, sensing/intuition, thinking/feeling, en judging/perceiving. | | Sensing (S) | Een voorkeur binnen de MBTI waarbij men informatie opneemt door middel van de vijf zintuigen en zich richt op concrete feiten en details. | | Intuition (N) | Een voorkeur binnen de MBTI waarbij men informatie opneemt door middel van abstracte concepten, patronen en toekomstige mogelijkheden, vaak gebaseerd op een buikgevoel. | | Thinking (T) | Een voorkeur binnen de MBTI waarbij beslissingen logisch en objectief worden genomen, gebaseerd op analyse en redenering, onafhankelijk van persoonlijke gevoelens. | | Feeling (F) | Een voorkeur binnen de MBTI waarbij beslissingen worden genomen op basis van waarden, empathie en de impact op anderen, met overweging van persoonlijke en groepsgevoelens. | | Judging (J) | Een voorkeur binnen de MBTI waarbij men een voorkeur heeft voor gestructureerde en georganiseerde benaderingen, met een neiging tot besluitvorming en afsluiting van zaken. | | Perceiving (P) | Een voorkeur binnen de MBTI waarbij men een flexibele en spontane benadering heeft, openstaat voor nieuwe informatie en de voorkeur geeft aan het aanpassen aan veranderende omstandigheden. | | Activating event (A) | Het uitlokkende, externe gebeurtenis of situatie die aanleiding geeft tot gedachten, gevoelens en gedrag, binnen het ABC-schema van de RET-methode. | | Beliefs (B) | De gedachten, overtuigingen en interpretaties die een persoon heeft over een gebeurtenis (A), en die direct invloed hebben op de gevolgen (C). | | Consequence (C) | De emotionele en gedragsmatige reacties die voortvloeien uit de overtuigingen (B) die een persoon heeft over een gebeurtenis (A). |