Accounting

# Begripsbepalingen rond consolidatie Dit topic introduceert de kernconcepten van consolidatie door de definitie van de geconsolideerde jaarrekening, de consolidatiekring en de diverse relaties tussen juridische entiteiten te verduidelijken, met de nadruk op hoe deze worden samengevoegd tot een economische eenheid. ### 1.1 De geconsolideerde jaarrekening De geconsolideerde jaarrekening is de jaarrekening van een groep van individuele vennootschappen waarin alle onderlinge verhoudingen worden geëlimineerd. Het doel hiervan is om de groep als één economische eenheid weer te geven, waarbij de juridische scheidingen tussen de entiteiten buiten beschouwing worden gelaten. Dit resulteert in een getrouw beeld van het vermogen, de financiële positie en de resultaten van het geconsolideerde geheel. De activa, passiva en het resultaat van de economische eenheid worden voor de groep als geheel tot uitdrukking gebracht. ### 1.2 De consolidatiekring De consolidatiekring omvat de consoliderende vennootschap (moedervennootschap) en al haar dochterondernemingen. Deze entiteiten vormen samen de groep die geconsolideerd moet worden. ### 1.3 Verbonden vennootschappen Vennootschappen worden als verbonden beschouwd wanneer er sprake is van een controlebevoegdheid: * Wanneer een vennootschap controle uitoefent over een andere vennootschap. * Wanneer een andere vennootschap controle uitoefent over de betreffende vennootschap. * Wanneer de vennootschap deel uitmaakt van een consortium met andere vennootschappen. * Wanneer de vennootschap, bij kennis van het bestuursorgaan, onder controle staat van vennootschappen die reeds onder controle van de moedermaatschappij vallen. **Tip:** Het bestaan van een controlebevoegdheid, gekenmerkt door stemrecht en beslissende invloed, is cruciaal voor het definiëren van een verbonden vennootschap. ### 1.4 Moeder- en dochtervennootschappen #### 1.4.1 Moedervennootschap of consoliderende onderneming Dit is elke vennootschap die één of meerdere andere vennootschappen controleert. #### 1.4.2 Dochtervennootschap Een dochtervennootschap is een vennootschap die gecontroleerd wordt door een moedervennootschap. #### 1.4.3 Vaststellen van controle Een moedervennootschap controleert een andere vennootschap indien zij de bevoegdheid heeft om een beslissende invloed uit te oefenen op de aanstelling van de meerderheid van de bestuurders of op de oriëntatie van het beleid van die andere vennootschap. ##### 1.4.3.1 Controle volgens Belgische regelgeving * **Exclusieve controle:** De controle die een onderneming alleen of samen met één of meer van haar dochtervennootschappen uitoefent. * **Gezamenlijke controle:** De controle die samen met een of meerdere niet-verbonden ondernemingen wordt uitgeoefend. ##### 1.4.3.2 Controle in de consolidatiewetgeving Er wordt onderscheid gemaakt tussen controle in rechte en controle in feite. * **Controle in rechte:** Dit wordt onweerlegbaar vermoed. Situaties die hiertoe leiden zijn: 1. Het bezit van de meerderheid van de stemrechten verbonden aan het totaal van de aandelen van de betrokken vennootschap. 2. Het recht om de meerderheid van de bestuurders te benoemen of te ontslaan. 3. Krachtens statuten of hiermee gesloten overeenkomsten over een controlebevoegdheid beschikken. 4. Het, op grond van een overeenkomst met andere vennoten, beschikken over de meerderheid van de stemrechten. 5. In geval van gezamenlijke controle. **Tip:** Het bezit van de meerderheid van de stemrechten is doorslaggevend, niet enkel het beschikken over aandelen zonder stemrecht of met meervoudig stemrecht. De indirecte controlebevoegdheid via een dochtervennootschap wordt bij de rechtstreekse bevoegdheid geteld. * **Controle in feite:** Dit wordt weerlegbaar vermoed, wanneer de controle het gevolg is van feitelijke situaties. Dit kan bijvoorbeeld blijken uit het uitoefenen van stemrechten op voorlaatste en laatste algemene vergaderingen die de meerderheid van de stemrechten vertegenwoordigen van de op deze vergaderingen vertegenwoordigde effecten. **Tip:** Enkel aanwezig zijn op een vergadering is onvoldoende; er moet actief gebruik worden gemaakt van stemrechten om een vermoeden van controle te creëren. ##### 1.4.3.3 Vaststelling van stemrechten en controlebevoegdheid Bij het vaststellen van de controlebevoegdheid wordt rekening gehouden met de meerderheid van de stemrechten, maar de volgende zaken worden niet in aanmerking genomen: * Schorsing van stemrechten. * Stemrechtbeperkingen. Het aantal stemrechten wordt verminderd met: * Stemrechten verbonden aan eigen aandelen. * Stemrechten verbonden aan aandelen aangehouden door een dochteronderneming van de betrokken vennootschap. ### 1.5 De geassocieerde onderneming Een geassocieerde onderneming is elke andere vennootschap dan een dochter- of gemeenschappelijke dochtervennootschap, waarin een andere vennootschap een deelneming bezit en waarin zij een "invloed van betekenis" uitoefent op de oriëntatie van het beleid. * **Invloed van betekenis:** Dit wordt doorgaans geassocieerd met het bezitten van 20% of meer van de stemrechten. Dit resulteert in een beperkte, niet-dominante invloed in de geassocieerde vennootschap, waarbij de investeerder wel mee kan beslissen en invloed kan uitoefenen, maar geen volledige controle heeft of overheersende beslissingsbevoegdheid. * **Consolidatie:** Geassocieerde ondernemingen worden niet volledig geconsolideerd in de consolidatiekring, omdat er geen controle is. Ze worden niet opgenomen in de consolidatiekring. Als een onderneming minder dan 20% van de stemrechten bezit, wordt er geen invloed verondersteld en is er geen consolidatie. Invloed van betekenis ligt tussen de 20% en 50% van de stemrechten. Meer dan 50% van de stemrechten impliceert controle en vereist integrale consolidatie. ### 1.6 Het consortium en centrale leiding * **Consortium:** Een consortium bestaat uit een vennootschap naar Belgisch recht en één of meer ondernemingen naar Belgisch recht die geen dochterondernemingen van elkaar zijn, noch dochterondernemingen van één en dezelfde vennootschap, maar die wel onder centrale leiding staan. * **Centrale leiding:** Dit impliceert een vorm van centrale controle. Het kan voortvloeien uit tussen ondernemingen afgesloten overeenkomsten of uit statutaire bepalingen. Het vermoeden van centrale leiding is onweerlegbaar. Ook wanneer de bestuursorganen voor het merendeel uit dezelfde personen bestaan, kan dit wijzen op centrale leiding. **Tip:** Verticale consolidatieverplichtingen hebben steeds voorrang op horizontale consolidatieverplichtingen. **Example:** Een familiebedrijf dat wordt opgesplitst in kleinere entiteiten, waarbij dezelfde personen bestuursfuncties behouden in de verschillende entiteiten en onderlinge afspraken maken, kan een voorbeeld zijn van een consortium onder centrale leiding. ### 1.7 Definitie van geconsolideerde jaarrekening volgens IFRS (voor beursgenoteerde bedrijven) Volgens de International Financial Reporting Standards (IFRS), specifiek IFRS 10, worden de jaarrekeningen van een groep waarin de activa, verplichtingen, het eigen vermogen, de baten, de lasten en de kasstromen van de moedermaatschappij en haar dochterondernemingen worden gepresenteerd alsof het die van een afzonderlijke economische eenheid betreft. * **Moederonderneming:** De onderneming die zeggenschap heeft over één of meerdere andere ondernemingen. * **Dochteronderneming:** Ondernemingen waarover een andere onderneming zeggenschap heeft. #### 1.7.1 Controle volgens IFRS 10 Controle (zeggenschap) wordt gedefinieerd als de blootstelling aan, of rechten op variabele opbrengsten uit hoofde van de betrokkenheid bij de deelneming, en de mogelijkheid om de omvang van deze opbrengsten te beïnvloeden door de macht over de deelneming te gebruiken. De nadruk ligt op 'macht over een deelneming', wat betekent dat de investeerder de opbrengsten van de deelneming aanzienlijk kan beïnvloeden. Dit is een breder concept dan enkel beslissende invloed. #### 1.7.2 Geassocieerde deelneming volgens IAS 28 Een geassocieerde deelneming is een onderneming waarin de investeerder een invloed van betekenis heeft. Indien een onderneming direct of indirect 20% of meer van de stemrechten bezit, wordt verondersteld dat deze invloed van betekenis heeft, tenzij het tegendeel wordt aangetoond. #### 1.7.3 Gezamenlijke zeggenschap volgens IFRS 11 * **Joint venture:** Een gezamenlijke overeenkomst waarbij de partijen die gezamenlijke zeggenschap over de overeenkomst hebben, rechten hebben op de netto-activa van de overeenkomst. Deze partijen worden deelnemers in de joint venture genoemd. **Example:** Wanneer vennootschap X en vennootschap Y gezamenlijk de controle uitoefenen over vennootschap A, en X en Y ook gezamenlijk de controle uitoefenen over vennootschap B, dan zijn A en B verbonden omdat ze onder gezamenlijke controle van X en Y vallen. Als X en Y beiden meer dan 50% van de stemrechten hebben in respectievelijk A en B, is er sprake van exclusieve controle door X en Y in hun respectievelijke dochters. --- # Controlebevoegdheid en moeder-dochterrelaties Dit gedeelte behandelt de criteria voor het vaststellen van controlebevoegdheid tussen vennootschappen, met een focus op moeder- en dochterondernemingen, onderscheidend tussen controle in rechte en controle in feite, en de toepassingen in zowel Belgische als internationale wetgeving. ### 2.1 Begripsbepalingen De geconsolideerde jaarrekening wordt opgesteld voor de groep, die bestaat uit de consoliderende vennootschap en al haar dochterondernemingen. Deze groep wordt als één economische eenheid voorgesteld, waarbij onderlinge verhoudingen worden geëlimineerd om een getrouw beeld te geven van het vermogen, de financiële positie en de resultaten van het geheel. Juridische scheidingen worden hierbij buiten beschouwing gelaten. Een vennootschap wordt beschouwd als verbonden met een andere vennootschap indien: * Zij controlebevoegdheid uitoefent over die andere vennootschap. * Die andere vennootschap controlebevoegdheid uitoefent over haar. * Zij een consortium vormt met die andere vennootschap. * De andere vennootschap, bij weten van het bestuursorgaan, onder controle staat van de eerder genoemde vennootschappen. #### 2.1.1 Moedervennootschap en dochteronderneming * **Moedervennootschap of consoliderende onderneming:** Elke vennootschap die één of meerdere vennootschappen controleert. * **Dochteronderneming:** Een vennootschap die gecontroleerd wordt door een moedervennootschap. De controle wordt uitgeoefend door de bevoegdheid om een beslissende invloed uit te oefenen op de aanstelling van de meerderheid van de bestuurders of op de oriëntatie van het beleid van een andere vennootschap. Het is essentieel dat er een controlebevoegdheid bestaat, wat zich vaak manifesteert in stemrecht of een beslissende invloed. ### 2.2 Controle volgens Belgische regelgeving In de Belgische regelgeving worden verschillende vormen van controle onderscheiden: * **Exclusieve controle:** De controle die een onderneming alleen of samen met één of meer van haar dochtervennootschappen uitoefent. * **Gezamenlijke controle:** De controle die samen met een of meerdere *niet-verbonden* ondernemingen wordt uitgeoefend. ### 2.3 Controle in de consolidatiewetgeving Binnen de consolidatiewetgeving wordt een onderscheid gemaakt tussen: #### 2.3.1 Controle in rechte Controle in rechte wordt *onweerlegbaar vermoed*. Dit vermoeden is gebaseerd op de juridische structuur en is niet vatbaar voor tegenbewijs. Dit is het geval wanneer: 1. Een vennootschap het bezit heeft van de meerderheid van de stemrechten verbonden aan het totaal van de aandelen van de betrokken vennootschap. 2. Een vennoot het recht heeft de meerderheid van de bestuurders te benoemen of te ontslaan. 3. Een vennoot krachtens de statuten van de betrokken onderneming of krachtens hiermee gesloten overeenkomsten over een controlebevoegdheid beschikt. 4. Een vennoot, op grond van een overeenkomst met andere vennoten van de betrokken onderneming, beschikt over de meerderheid van de stemrechten verbonden aan het totaal van de aandelen van die onderneming. Hierbij is het bezit van de meerderheid van de stemrechten doorslaggevend, niet enkel het beschikken over aandelen zonder stemrecht of met meervoudig stemrecht. 5. In geval van gezamenlijke controle. > **Tip:** Bij het vaststellen van de controlebevoegdheid wordt de indirecte controlebevoegdheid via een dochtervennootschap meegeteld bij de rechtstreekse bevoegdheid. Aandeelhoudersovereenkomsten kunnen leiden tot het verkrijgen van de meerderheid van de stemrechten. Het aantal stemrechten dat in aanmerking wordt genomen voor het vaststellen van de controlebevoegdheid, wordt verminderd met: * Stemrechten verbonden aan eigen aandelen van de vennootschap. * Stemrechten verbonden aan aandelen aangehouden door een dochteronderneming van de betrokken vennootschap. Schorsing van stemrechten en stemrechtbeperkingen worden buiten beschouwing gelaten. #### 2.3.2 Controle in feite Controle in feite wordt *weerlegbaar vermoed* wanneer deze het gevolg is van feitelijke situaties. Dit betekent dat het vermoeden van controle kan worden weerlegd met tegenbewijs. > **Example:** Indien een vennoot op opeenvolgende aandeelhoudersvergaderingen stemrechten heeft uitgeoefend die de meerderheid van de op die vergaderingen vertegenwoordigde stemrechten vertegenwoordigen, wordt dit vermoed als controle in feite. Enkel aanwezig zijn op een vergadering is echter niet voldoende; de stemrechten moeten ook effectief uitgeoefend worden. ### 2.4 Geassocieerde onderneming Een geassocieerde onderneming is elke vennootschap, anders dan een dochteronderneming of gemeenschappelijke dochteronderneming, waarin een andere vennootschap een deelneming bezit en waarin zij een *invloed van betekenis* uitoefent op de oriëntatie van het beleid. * **Invloed van betekenis:** Wordt geacht aanwezig te zijn vanaf het bezit van twintig procent (20%) van de stemrechten of meer. Dit vertegenwoordigt een beperkte, niet-dominante invloed. Geassocieerde ondernemingen maken geen deel uit van de consolidatiekring omdat er geen controle is. Ze worden niet volledig geconsolideerd. Indien een onderneming minder dan twintig percent (20%) bezit, wordt er geen significante invloed verondersteld en vindt er geen consolidatie plaats. Een invloed van betekenis ligt tussen de 20% en 50% van de stemrechten. Meer dan 50% impliceert controle, wat leidt tot integrale consolidatie. ### 2.5 Consortium en centrale leiding * **Consortium:** Een situatie waarbij een vennootschap naar Belgisch recht en een of meer ondernemingen naar Belgisch recht die geen dochterondernemingen van elkaar zijn, noch dochterondernemingen zijn van één en dezelfde vennootschap, onder centrale leiding staan. Centrale leiding wordt *onweerlegbaar vermoed* indien dit voortvloeit uit tussen ondernemingen afgesloten overeenkomsten of uit statutaire bepalingen. Het vermoeden geldt ook indien de bestuursorganen in meerderheid uit dezelfde personen bestaan. > **Example:** Een familiebedrijf wordt opgesplitst in kleinere entiteiten. De familieleden blijven bestuurders in al deze vennootschappen en hebben onderling afspraken gemaakt over het beleid, wat duidt op centrale leiding. ### 2.6 Bepalingen inzake beursgenoteerde bedrijven (IFRS) Internationale Financial Reporting Standards (IFRS), specifiek IFRS 10, hanteren vergelijkbare definities voor moedervennootschappen en dochterondernemingen. * **Moederonderneming:** De onderneming die zeggenschap heeft over één of meerdere andere ondernemingen. * **Dochteronderneming:** Ondernemingen waarover een andere onderneming zeggenschap heeft. #### 2.6.1 Controle volgens IFRS 10 Controle onder IFRS 10 wordt gedefinieerd als het hebben van: 1. **Zeggenschap** over een deelneming. 2. Blootstelling aan, of rechten op, veranderlijke opbrengsten uit hoofde van de betrokkenheid bij de deelneming. 3. De mogelijkheid om zijn macht over de deelneming te gebruiken om de omvang van de opbrengsten van de investeerder te beïnvloeden. > **Tip:** IFRS legt de klemtoon op 'macht over een deelneming', wat inhoudt dat de investeerder de opbrengsten van de deelneming aanzienlijk kan beïnvloeden. Dit is een ruimer concept dan enkel beslissende invloed. #### 2.6.2 Geassocieerde onderneming (IAS 28) Volgens IAS 28 is een geassocieerde deelneming een onderneming waarin de investeerder *invloed van betekenis* heeft. Indien een onderneming direct of indirect twintig percent (20%) of meer van de stemrechten bezit, wordt dit vermoed als invloed van betekenis, tenzij het tegendeel wordt aangetoond. #### 2.6.3 Gezamenlijke zeggenschap (IFRS 11) IFRS 11 definieert gezamenlijke zeggenschap in de context van een *joint venture*. Dit is een gezamenlijke overeenkomst waarbij de partijen die gezamenlijke zeggenschap hebben, rechten hebben op de netto-activa van de overeenkomst. Deze partijen worden deelnemers in de joint venture genoemd. > **Example:** In een situatie van exclusieve controle bezit één entiteit meer dan 50% van de stemrechten. Bij gezamenlijke controle delen twee of meer entiteiten, bijvoorbeeld X en Y, de controle over een dochteronderneming (A en B). Deze entiteiten (X en Y) worden dan ook als verbonden beschouwd omdat ze onder gezamenlijke controle staan. --- # Geassocieerde ondernemingen, consortia en centrale leiding Dit onderdeel behandelt de definitie en kenmerken van geassocieerde ondernemingen, evenals het concept van consortia onder centrale leiding, met aandacht voor zowel verticale als horizontale structuren. ### 3.1 De geassocieerde onderneming Een geassocieerde onderneming is een vennootschap, die geen dochteronderneming of gemeenschappelijke dochteronderneming is, waarin een andere vennootschap een deelneming bezit en waarover zij een invloed van betekenis uitoefent op de oriëntatie van het beleid. #### 3.1.1 Invloed van betekenis * **Drempel:** Invloed van betekenis wordt verondersteld te bestaan vanaf het bezit van **twintig procent (20%) of meer van de stemrechten** in de deelneming. Dit is in lijn met de definitie in het Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen (WVV). * **Aard van de invloed:** De invloed is beperkt en niet dominant; er is geen volledige controle of overheersende beslissingsbevoegdheid. * **Consolidatie:** Geassocieerde ondernemingen worden niet volledig geconsolideerd in de jaarrekening. Ze behoren niet tot de consolidatiekring omdat er geen controle is. De vermogensmutatiemethode wordt doorgaans toegepast voor de consolidatie van geassocieerde deelnemingen. #### 3.1.2 Vaststellen van de invloed van betekenis * Bij een deelneming van **minder dan twintig procent (20%)** wordt doorgaans geen invloed uitgeoefend, en is er geen consolidatie vereist. * Bij een deelneming tussen **twintig procent (20%) en vijftig procent (50%)** wordt gesproken van invloed van betekenis. * Bij een deelneming van **meer dan vijftig procent (50%)** is er sprake van controle, en dient de dochteronderneming integraal geconsolideerd te worden. > **Tip:** Het onderscheid tussen controle en invloed van betekenis is cruciaal. Controle impliceert een beslissende invloed op het beleid, terwijl invloed van betekenis een meer beperkte, maar significante, impact inhoudt. ### 3.2 Het consortium en centrale leiding Een consortium ontstaat wanneer een vennootschap en een of meer andere ondernemingen die geen dochterondernemingen van elkaar zijn, noch dochterondernemingen van één en dezelfde moedermaatschappij, onder centrale leiding staan. #### 3.2.1 Centrale leiding Centrale leiding impliceert een vorm van centrale controle over de betrokken ondernemingen. * **Vermoeden van centrale leiding:** * Centrale leiding wordt onweerlegbaar vermoed wanneer deze voortvloeit uit tussen ondernemingen afgesloten overeenkomsten of uit statutaire bepalingen. (Opmerking: Overheersingsovereenkomsten zijn in België verboden.) * Centrale leiding wordt eveneens vermoed wanneer de bestuursorganen van de betrokken ondernemingen in meerderheid uit dezelfde personen bestaan. #### 3.2.2 Structuur van consortia Consortia kunnen verschillende structuren hebben: * **Verticale structuur:** * Hierbij heeft een moederonderneming meerderheidsstemrechten, direct of indirect, in de andere ondernemingen. Dit is de typische moeder-dochterrelatie, maar het consortium kan ook bestaan uit meerdere dochters van dezelfde moeder. * Verticale consolidatieverplichtingen hebben steeds voorrang op horizontale consolidatieverplichtingen. * **Horizontale structuur:** * De moedermaatschappij bezit aandelen in meerdere dochterondernemingen. * De dochterondernemingen zijn onderling niet direct verbonden; zij hebben geen participaties of deelnemingen in elkaar. * Een voorbeeld hiervan is een familiebedrijf dat wordt opgesplitst in kleinere entiteiten, waarbij de familieleden gezamenlijk bestuurders blijven in de verschillende vennootschappen en onderlinge afspraken maken. > **Voorbeeld:** Een holdingmaatschappij bezit een meerderheid van de aandelen in twee operationele dochterondernemingen. Deze dochterondernemingen hebben echter geen aandelen in elkaar. Dit kan gezien worden als een horizontale structuur onder centrale leiding van de holding. #### 3.2.3 Consolidatie in consortia Volgens het CBN-advies 2017/06 wordt bevestigd dat verticale consolidatieverplichtingen steeds voorrang hebben op horizontale consolidatieverplichtingen binnen een groep. Dit betekent dat, indien er een verticale relatie is (moeder-dochter), deze consolidatie de prioriteit heeft, zelfs als er ook horizontale verbindingen (consortium) bestaan. ### 3.3 Verschillen met IFRS (enkel ter context) Hoewel dit document zich focust op de Belgische regelgeving, is het nuttig om de definities onder IFRS kort te vermelden ter vergelijking: * **Geconsolideerde jaarrekening (IASB):** De jaarrekening van een groep waarin de activa, verplichtingen, eigen vermogen, baten, lasten en kasstromen van de moedermaatschappij en haar dochterondernemingen worden gepresenteerd alsof ze toebehoren aan één enkele economische eenheid. * **Moederonderneming (IFRS 10):** De onderneming die zeggenschap heeft over een of meerdere andere ondernemingen. * **Dochteronderneming (IFRS 10):** Ondernemingen waarover een andere onderneming zeggenschap heeft. * **Controle volgens IFRS 10:** Omvat macht over een deelneming, blootstelling aan of rechten op veranderlijke opbrengsten, en de mogelijkheid om macht te gebruiken om de omvang van de opbrengsten te beïnvloeden. Zeggenschap is hier een ruimer concept dan louter beslissende invloed. * **Geassocieerde deelneming (IAS 28):** Een onderneming waarin de investeerder invloed van betekenis heeft. Een deelneming van **20% of meer van de stemrechten** wordt verondersteld invloed van betekenis te geven, tenzij het tegendeel wordt aangetoond. * **Joint venture (IFRS 11):** Een gemeenschappelijke overeenkomst waarbij deelnemers rechten hebben op de netto-activa van de overeenkomst. > **Tip:** Wees alert op de specifieke definities en drempels die gelden onder de Belgische wetgeving (vergeleken met IFRS indien relevant voor specifieke contexten). De kern van de Belgische definitie van een geassocieerde onderneming draait om de "invloed van betekenis", die onder meer wordt afgeleid uit het stemrechtbezit. --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Geconsolideerde jaarrekening | De jaarrekening van alle tot een groep behorende individuele vennootschappen, waarin alle onderlinge verhoudingen worden geëlimineerd, zodat de groep als economische eenheid wordt weergegeven. Dit zorgt voor een getrouw beeld van het vermogen, de financiële positie en de resultaten van het geconsolideerd geheel. | | Consolidatiekring | De kring van vennootschappen die wordt opgenomen in de consolidatie. Deze kring bestaat uit de consoliderende vennootschap en al haar dochterondernemingen, die samen de groep vormen. | | Verbonden vennootschappen | Vennootschappen waarmee een moederonderneming verbonden is, bijvoorbeeld doordat zij controlebevoegdheid uitoefent, controlebevoegdheid over haar uitoefent, of er een consortium mee vormt. Ook andere vennootschappen die onder controle staan van deze verbonden vennootschappen behoren hiertoe. | | Moedervennootschap (consoliderende onderneming) | Elke vennootschap die één of meerdere andere vennootschappen controleert. Zij is verantwoordelijk voor het opstellen van de geconsolideerde jaarrekening van de groep. | | Dochteronderneming | Een vennootschap die gecontroleerd wordt door een moedervennootschap. De controle wordt vastgesteld aan de hand van bevoegdheid tot uitoefenen van beslissende invloed op de aanstelling van bestuurders of de oriëntatie van het beleid. | | Controlebevoegdheid | De bevoegdheid om een beslissende invloed uit te oefenen op de aanstelling van de meerderheid van de bestuurders of op de oriëntatie van het beleid van een andere vennootschap. Dit is een cruciaal criterium voor het bepalen van moeder-dochterrelaties. | | Controle in rechte | Een type controle dat onweerlegbaar wordt vermoed. Dit is doorgaans het geval bij het bezit van de meerderheid van de stemrechten, het recht om de meerderheid van de bestuurders te benoemen of te ontslaan, of door statuten of overeenkomsten. | | Controle in feite | Een type controle dat weerlegbaar wordt vermoed, gebaseerd op feitelijke situaties. Dit kan bijvoorbeeld blijken uit het consistent uitoefenen van de meerderheid van de stemrechten op aandeelhoudersvergaderingen. | | Geassocieerde onderneming | Een onderneming waarin een andere vennootschap een deelneming bezit en waarop zij een invloed van betekenis uitoefent op de oriëntatie van het beleid. Dit wordt doorgaans verondersteld vanaf 20% stemrechten, tenzij het tegendeel wordt bewezen. | | Invloed van betekenis | Een significante invloed die een investeerder kan uitoefenen op het beleid van een deelneming, vaak verondersteld bij een bezit van 20% of meer van de stemrechten. Dit leidt tot consolidatie via de vermogensmutatiemethode. | | Consortium | Een groep van vennootschappen, naar Belgisch recht, die geen dochterondernemingen van elkaar zijn, maar die onder centrale leiding staan. De centrale leiding kan voortvloeien uit overeenkomsten, statuten of gelijkaardige bestuursorganen. | | Centrale leiding | Een vorm van management of controle over een groep vennootschappen die ervoor zorgt dat zij als één economische eenheid functioneren, ook al zijn ze juridisch gescheiden. Dit kan blijken uit overeenkomsten of de samenstelling van bestuursorganen. | | IFRS (International Financial Reporting Standards) | Internationale boekhoudkundige standaarden die de regels bepalen voor de opstelling van financiële overzichten, met name voor beursgenoteerde bedrijven. IFRS 10 definieert consolidatie, en IFRS 11 regelt gezamenlijke overeenkomsten zoals joint ventures. | | Zeggenschap (Controle volgens IFRS 10) | Het concept van controle volgens IFRS 10, wat neerkomt op zeggenschap. Dit houdt in dat een investeerder macht heeft over een deelneming, blootgesteld is aan variabele opbrengsten, en de mogelijkheid heeft zijn macht te gebruiken om die opbrengsten te beïnvloeden. | | Gezamenlijke zeggenschap (Joint Venture) | Een gezamenlijke overeenkomst waarbij partijen gezamenlijke zeggenschap hebben en rechten op de netto-activa van de overeenkomst. De partijen die deze zeggenschap delen, worden deelnemers in de joint venture genoemd. |

# Wettelijke aspecten van de oprichting van een vennootschap **1. Wettelijke aspecten van de oprichting van een vennootschap** Dit onderwerp behandelt de wettelijke stappen en vereisten die nodig zijn voor de oprichting van een vennootschap, inclusief het opstellen van statuten en registratieprocedures. ### 1.1 Stappen bij de oprichting van een vennootschap De oprichting van een vennootschap omvat een reeks wettelijke stappen die zorgvuldig moeten worden gevolgd. Deze stappen waarborgen de rechtsgeldigheid en transparantie van de onderneming. #### 1.1.1 Opstellen van de statuten De statuten vormen de 'overeenkomst' tussen de vennoten en bevatten essentiële bepalingen voor de werking van de vennootschap. Belangrijke elementen in de statuten zijn: * **Oprichters:** Identificatie van de personen die de vennootschap oprichten. * **Naam, zetel, duur en doel:** De officiële naam, vestigingsplaats, verwachte levensduur en het operationele doel van de vennootschap. * **Kapitaal en aandelen:** De omvang van het kapitaal en de verdeling ervan in aandelen. * **Bestuur en vertegenwoordiging:** Hoe de vennootschap wordt bestuurd en vertegenwoordigd naar buiten toe. * **Toezicht:** Organen of personen die toezicht houden op het bestuur. * **Algemene vergadering:** De regels omtrent de bijeenroeping en besluitvorming van de algemene vergadering van aandeelhouders. * **Boekjaar, jaarrekening, winstverdeling:** Bepalingen over de boekhoudkundige periode, de opstelling van de jaarrekening en de verdeling van winsten. * **Ontbinding en vereffening:** Procedures voor het geval de vennootschap wordt ontbonden. * **Slotbepalingen:** Diverse overige juridische clausules. > **Tip:** Voorbeelden van statuten zijn te vinden op de website van de Kruispuntbank voor Ondernemingen (KBO). #### 1.1.2 Ontwerpen van een financieel plan Het opstellen van een gedetailleerd financieel plan is cruciaal, vooral om hoofdelijke aansprakelijkheid van de oprichters te vermijden in geval van een faillissement binnen de eerste drie jaar na oprichting wegens ontoereikend kapitaal. De wet stelt dat de vennootschap bij oprichting over een eigen vermogen moet beschikken dat toereikend is voor de voorgenomen bedrijvigheid, mede gelet op andere financieringsbronnen. Het financieel plan wordt niet openbaar gemaakt, maar bewaard door de notaris. Minimale componenten van het financieel plan: * Beschrijving van de voorgenomen bedrijvigheid. * Overzicht van de financieringsbronnen. * Drie geprojecteerde balansen (voor jaar 0, 1 en 2). * Twee geprojecteerde resultatenrekeningen (voor jaar 1 en 2). * Twee geprojecteerde vermogensstromentabellen (voor jaar 1 en 2). * Een beschrijving van de gehanteerde hypothesen bij de schatting van de verwachte omzet en rentabiliteit. * Indien van toepassing, de naam van de externe accountant of deskundige die betrokken was bij de opstelling. De verantwoordelijkheid van de accountant bij de opstelling van het financieel plan is beperkt tot de logica, de berekeningen en het naleven van de minimale criteria. De oprichters zijn verantwoordelijk voor de basisgegevens en hypothesen (bv. administratieve informatie, omzetverwachtingen, investeringen). #### 1.1.3 Aanstellen van een bedrijfsrevisor Dit is enkel verplicht bij een inbreng in natura, met als doel het beschermen van medevennoten en derden. De bedrijfsrevisor verklaart of de beschrijving van de inbreng volstaat en de schattingswijze verantwoord is; hij schat of beschrijft de inbreng niet zelf. Een omzeiling van deze verplichting was vroeger mogelijk door eerst geld in te brengen en na oprichting goederen aan de vennootschap te verkopen (quasi-inbreng). Voor een NV geldt hierbij een gelijkaardige verplichting. #### 1.1.4 Storting van de inbreng in geld De inbreng in geld dient te worden gestort op een geblokkeerde rekening van de vennootschap in oprichting. Deze rekening wordt door de financiële instelling gedeblokkeerd na de formele oprichting van de vennootschap. #### 1.1.5 Oprichting van de vennootschap De oprichting van een BV (Besloten Vennootschap) en een NV (Naamloze Vennootschap) gebeurt bij authentieke akte (notariële akte). De notaris bezorgt een bewijs van oprichting aan: * De financiële instelling, zodat de rekening kan worden gedeblokkeerd. * De griffie van de ondernemingsrechtbank, voor publicatie in de Bijlagen tot het Belgisch Staatsblad en inschrijving in de Kruispuntbank voor Ondernemingen (KBO). #### 1.1.6 Inschrijving in de Kruispuntbank voor Ondernemingen (KBO) De inschrijving in de KBO is essentieel en leidt tot de toekenning van een ondernemingsnummer. #### 1.1.7 Aanvraag van een BTW-nummer Indien de vennootschap BTW-plichtig is, is een aanvraag van een BTW-nummer vereist. #### 1.1.8 Publicatie van het uittreksel van de akte van oprichting Een uittreksel van de oprichtingsakte moet worden gepubliceerd. #### 1.1.9 Inschrijving in het UBO-register Het UBO-register (Ultimate Beneficial Owner) registreert de uiteindelijke begunstigden van een vennootschap. Als basisregel geldt dat een persoon die meer dan 25% van de aandelen of stemrechten (on)rechtstreeks bezit, als begunstigde wordt beschouwd. Ook leden van het bestuursorgaan en vertegenwoordigers kunnen UBO's zijn. Dit register dient als maatregel tegen witwassen, terrorismefinanciering en fiscale fraude. ### 1.2 Essentiële documenten voor het financieel plan Het financieel plan, hoewel niet openbaar, vereist de opmaak van specifieke financiële overzichten die de toekomstige financiële gezondheid van de vennootschap moeten aantonen. * **Balans:** Geeft de financiële toestand van de onderneming op een bepaald ogenblik weer (een 'foto'). * **Actiefzijde:** Weergeeft de aanwending van het vermogen (bezittingen), geordend volgens liquiditeitsgraad (van vast naar vlottend). Hieronder vallen oprichtingskosten, immateriële en materiële vaste activa, financiële vaste activa, en vlottende activa zoals voorraden, vorderingen en liquide middelen. * **Passiefzijde:** Weergeeft de oorsprong van het vermogen (schulden en eigen vermogen), geordend volgens opvraagbaarheid (van eigen vermogen naar vreemd vermogen). Dit omvat het eigen vermogen (kapitaal, reserves, winst) en het vreemd vermogen (voorzieningen, schulden op meer dan één jaar, schulden op minder dan één jaar). * De balans is altijd in evenwicht: **Activa = Passiva**. * **Resultatenrekening:** Formele voorstelling van de opbrengsten en kosten over een bepaalde periode, resulterend in winst of verlies (een 'video'). * Toont de opbrengsten en kosten onafhankelijk van de daadwerkelijke inning of betaling. Dit is belangrijk voor een correcte periodieke waardering. * **Opbrengsten – Kosten = Winst (+) of Verlies (-)**. * **Kasstromentabel:** Formele voorstelling van alle uitgaven en ontvangsten over een bepaalde periode. * Toont de daadwerkelijke geldstromen (kaspositie). * **Ontvangsten – Uitgaven = Kasoverschot (+) of Kastekort (-)**. * Dient boven nul te blijven. **Belangrijk onderscheid:** Een kost is een verbruik, terwijl een uitgave een betaling is. Een opbrengst is een verworven inkomen, terwijl een ontvangst een daadwerkelijke geldinkomst is. Er zijn twee methoden voor het opstellen van een kasstromentabel: * **Directe methode:** Analyse per transactie van de ontvangsten en uitgaven. * **Indirecte methode:** Vertrekt vanuit de winst en corrigeert deze voor niet-kaskosten en niet-kasopbrengsten. > **Tip:** Een resultatenrekening geeft de periodeprestatie weer, terwijl een kasstromentabel de liquiditeitspositie aangeeft. Een vennootschap kan winstgevend zijn (positieve resultatenrekening) maar toch liquiditeitsproblemen hebben (negatieve kasstromentabel). --- # Boekhoudkundige aspecten van de oprichting en financiële verslaggeving Dit deel focust op de boekhoudkundige implicaties van de oprichting, met een gedetailleerde uitleg van het financieel plan, de balans, de resultatenrekening en de kasstromentabel. ### 2.1 Het financieel plan Het financieel plan is een cruciaal document bij de oprichting van een vennootschap. Oprichters kunnen hoofdelijk aansprakelijk gesteld worden bij een faillissement binnen de eerste drie jaar na oprichting, indien er sprake was van een ontoereikend kapitaal of vermogen ten opzichte van de voorgenomen bedrijvigheid. Het plan dient aan te tonen dat de vennootschap bij oprichting over een eigen vermogen beschikt dat, in combinatie met andere financieringsbronnen, toereikend is voor de beoogde activiteiten. Het financieel plan wordt niet openbaar gemaakt, maar bewaard door de notaris. #### 2.1.1 Minimale componenten van het financieel plan Een financieel plan moet minimaal de volgende componenten bevatten: * Beschrijving van de voorgenomen bedrijvigheid. * Overzicht van de financieringsbronnen. * Drie geprojecteerde balansen (voor de oprichtingsdatum en de twee daaropvolgende jaren, aangeduid als 0, Y1, Y2). * Twee geprojecteerde resultatenrekeningen (voor de twee daaropvolgende jaren, Y1, Y2). * Twee geprojecteerde vermogensstromentabellen (voor de twee daaropvolgende jaren, Y1, Y2). * Een beschrijving van de gehanteerde hypotheses bij de schatting van de verwachte omzet en rentabiliteit. * Indien van toepassing, de naam van de externe accountant of deskundige die betrokken was bij de opmaak. #### 2.1.2 Verantwoordelijkheid van de accountant De verantwoordelijkheid van de accountant bij de opmaak van het financieel plan is beperkt tot de logica, de berekeningen en het respecteren van de minimale criteria. De oprichters zelf zijn verantwoordelijk voor het aanleveren van de basisgegevens en -hypothesen, zoals administratieve informatie, omzetverwachtingen, productieramingen, investeringen en voorraadbeleid. ### 2.2 De balans De balans geeft de financiële toestand van de onderneming weer op een bepaald moment en wordt vaak vergeleken met een 'foto'. De balans bestaat uit twee zijden: de actiefzijde en de passiefzijde. * **Actiefzijde (Aanwending vermogen):** Toont de bezittingen van de onderneming. * **Passiefzijde (Oorsprong vermogen):** Toont de schulden (vreemd vermogen) en het eigen vermogen van de onderneming. De balans moet altijd in evenwicht zijn, wat betekent dat de totale activa gelijk moeten zijn aan de totale passiva ($ \text{ACTIVA} = \text{PASSIVA} $). #### 2.2.1 Structuur van de balans **Actiefzijde:** * **Vaste activa:** Middelen die de onderneming voor langere tijd aanhoudt en niet direct te gelde maakt. * I. Oprichtingskosten * II. Immateriële vaste activa * III. Materiële vaste activa * IV. Financiële vaste activa * **Vlottende activa:** Middelen die de onderneming wel te gelde wil maken. Deze worden geordend volgens hun liquiditeitsgraad (van minst naar meest liquide). * V. Vorderingen langer dan 1 jaar * VI. Voorraden en bestellingen in uitvoering * VII. Vorderingen korter dan 1 jaar * VIII. Geldbeleggingen * IX. Liquide middelen * X. Overlopende rekeningen **Passiefzijde:** * **Eigen vermogen:** Schulden ten opzichte van de eigenaars van de onderneming. Dit kapitaal is continu aanwezig. * I. Kapitaal * II. Uitgiftepremies * III. Herwaarderingsmeerwaarden * IV. Reserves * V. Overgedragen winst/verlies * VI. Kapitaalsubsidies * VIbis. Voorschotten van vennoten * **Vreemd vermogen:** Schulden ten opzichte van derden. Dit kapitaal is tijdelijk aanwezig. Deze worden geordend volgens hun opvraagbaarheid (van minst naar meest opvraagbaar). * VII. Voorzieningen en uitgestelde belastingen * VIII. Schulden langer dan 1 jaar * IX. Schulden korter dan 1 jaar * X. Overlopende rekeningen De balans weerspiegelt hoe het vermogen wordt aangewend (activa) en waar het vandaan komt (passiva). ### 2.3 De resultatenrekening De resultatenrekening geeft een formeel overzicht van de opbrengsten en kosten over een bepaalde periode, en leidt tot een winst of verlies. Dit wordt vergeleken met een 'video' van de financiële prestaties over die periode. * **Opbrengsten:** Alle inkomsten die de onderneming genereert. * **Kosten:** Alle uitgaven die de onderneming maakt om die opbrengsten te genereren. De formule is: $ \text{Opbrengsten} - \text{Kosten} = \text{Winst} (+) \text{ of Verlies} (-) $. De resultatenrekening kan onder nul gaan (verlies). ### 2.4 De kasstromentabel De kasstromentabel geeft een formeel overzicht van alle uitgaven en ontvangsten over een bepaalde periode. Dit toont de mutaties in de liquide middelen. * **Ontvangsten:** Alle inkomsten die daadwerkelijk de kas binnenkomen. * **Uitgaven:** Alle betalingen die de kas verlaten. De formule is: $ \text{Ontvangsten} - \text{Uitgaven} = \text{Kasoverschot} (+) \text{ of Kastekort} (-) $. De kaspositie moet boven nul blijven. #### 2.4.1 Verschil tussen resultatenrekening en kasstromentabel Het kernverschil ligt in het principe: * **Resultatenrekening:** Gaat over **kosten** (verbruik) en **opbrengsten** (creatie van waarde), ongeacht de timing van de betaling of inning. * **Kasstromentabel:** Gaat over **uitgaven** (betalingen) en **ontvangsten** (inkomsten), dus de daadwerkelijke geldstromen. Een kost is niet noodzakelijk een uitgave, en een opbrengst is niet noodzakelijk een ontvangst. **Voorbeeld:** De aankoop van een loods in 2016 is een uitgave (en een kost in de resultatenrekening gespreid over de levensduur), maar de impact op de kasstroom is in één keer in 2016. #### 2.4.2 Methodes voor het opstellen van een kasstromentabel Er zijn twee methodes: 1. **Directe methode:** Men gaat per transactie na of er sprake is van een ontvangst of een uitgave. 2. **Indirecte methode:** Men vertrekt vanuit de winst (uit de resultatenrekening) en corrigeert deze voor niet-kaskosten (bv. afschrijvingen) en niet-kasopbrengsten. ### 2.5 Oefeningsvoorbeeld Dit gedeelte bevat een gedetailleerd oefeningsvoorbeeld dat de toepassing van de balans, resultatenrekening en kasstromentabel illustreert voor de oprichting en het eerste jaar van een dienstverlenend bedrijf. #### 2.5.1 Oefening 1a: Balans, resultatenrekening en kasstromentabel na Y0 en Y1 * **Situatie bij oprichting (Y0):** Een dienstverlenend bedrijf start met 20 duizend euro eigen vermogen. Er worden activa aangekocht: auto (12 duizend euro), uitrusting (1 duizend euro), meubilair (2 duizend euro). De levensduur van deze activa is 5 jaar. * **Gedurende Y1:** Diensten worden verkocht voor 6 duizend euro (direct betaald). Diensten worden aangekocht (huur, nutsvoorzieningen, etc.) voor 12 duizend euro (betaling na 1 maand). * **Vervolgens worden de volgende documenten opgesteld:** * De balans op Y0 en na Y1. * De resultatenrekening van Y1. * De kasstromentabel van Y1 (met de directe methode). #### 2.5.2 Oefening 1b: Balans, resultatenrekening en kasstromentabel na Y2 * **Gedurende Y2:** Diensten worden verkocht voor 24 duizend euro (klanten betalen na 1 maand). Diensten worden aangekocht voor 18 duizend euro (leveranciers betalen na 1 maand). * **Vervolgens worden de volgende documenten opgesteld:** * De balans na Y2. * De resultatenrekening van Y2. * De kasstromentabel van Y2 (directe en indirecte methode). > **Tip:** De oefeningen illustreren het cruciale verschil tussen opbrengsten/kosten en ontvangsten/uitgaven en hoe deze verschillende financiële overzichten beïnvloeden. Bestudeer de oplossingen aandachtig om de principes te doorgronden. ### 2.6 Bijkomende aspecten bij oprichting * **Oprichting NV & BV:** De specifieke boekhoudkundige procedures en vereisten voor naamloze vennootschappen (NV) en besloten vennootschappen (BV) worden verder toegelicht, vaak via educatieve video's. * **Vervroegde stortingen:** Mogelijkheden en consequenties van vervroegde stortingen van kapitaal door vennoten worden behandeld. --- # Financieel plan: componenten en verantwoordelijkheden Dit onderwerp beschrijft de noodzakelijke componenten en de verantwoordelijkheden die gepaard gaan met het opstellen van een financieel plan bij de oprichting van een vennootschap. ## 3. Financieel plan: componenten en verantwoordelijkheden Een financieel plan is een cruciaal document bij de oprichting van een vennootschap. Het biedt inzicht in de financiële haalbaarheid en duurzaamheid van de voorgenomen bedrijvigheid. Oprichters kunnen hoofdelijk aansprakelijk gesteld worden voor een ontoereikend kapitaal of vermogen indien de vennootschap binnen de eerste drie jaar failliet gaat. > **Tip:** Het financiële plan zelf wordt niet openbaar gemaakt, maar moet bewaard worden door de notaris. ### 3.1 Minimale componenten van het financieel plan Het financieel plan moet de volgende elementen bevatten: * Een beschrijving van de voorgenomen bedrijvigheid. * Een overzicht van de beoogde financieringsbronnen. * Drie geprojecteerde balansen voor de perioden Y0 (oprichting) en Y1, Y2. * Twee geprojecteerde resultatenrekeningen voor de perioden Y1 en Y2. * Twee geprojecteerde kasstromentabellen voor de perioden Y1 en Y2. * Een beschrijving van de gehanteerde hypotheses bij de schatting van de verwachte omzet en rentabiliteit. * Indien van toepassing, de naam van de externe accountant of deskundige die bij de opmaak betrokken was. ### 3.2 Verantwoordelijkheid van de oprichters en accountant De oprichters dragen de primaire verantwoordelijkheid voor het verstrekken van de basisgegevens en hypotheses voor het financiële plan. Deze omvatten onder andere administratieve informatie, omzetverwachtingen, productieramingen, investeringsplannen en het voorraadbeleid. De accountant heeft een beperkte verantwoordelijkheid die zich richt op: * De logica van het plan. * De correctheid van de berekeningen. * Het respecteren van de minimale criteria voor de opmaak van een financieel plan. > **Tip:** De accountant controleert niet de realiteit van de door de oprichters verstrekte hypotheses, maar wel de consistentie en de correctheid van de daaruit voortvloeiende financiële projecties. ### 3.3 De balans De balans geeft de financiële toestand van de onderneming weer op een specifiek moment en wordt vaak voorgesteld als een 'foto'. De balans bestaat uit twee zijden die altijd in evenwicht zijn: * **Actiefzijde (Aanwending vermogen):** Dit omvat de bezittingen van de onderneming. De activa worden geordend volgens hun liquiditeitsgraad (hoe snel ze in geld omgezet kunnen worden). * **Vaste activa:** Middelen die niet direct te gelde gemaakt worden (bijv. immateriële, materiële en financiële vaste activa). * **Vlottende activa:** Middelen die wel te gelde gemaakt worden (bijv. voorraden, vorderingen, geldbeleggingen en liquide middelen). * **Passiefzijde (Oorsprong vermogen):** Dit omvat de schulden en het eigen vermogen van de onderneming. De passiva worden geordend volgens hun opvraagbaarheid (hoe snel ze terugbetaald moeten worden). * **Eigen vermogen:** Schulden ten opzichte van de eigenaars, die continu aanwezig zijn (bijv. kapitaal, reserves, overgedragen winsten). * **Vreemd vermogen:** Schulden ten opzichte van derden, die tijdelijk aanwezig zijn (bijv. voorzieningen, schulden op meer of minder dan één jaar). De fundamentele vergelijking van de balans is: $$ \text{Activa} = \text{Passiva} $$ ### 3.4 De resultatenrekening De resultatenrekening geeft een 'video' van de opbrengsten en kosten over een bepaalde periode weer, wat resulteert in winst of verlies. Het verschil met de kasstromentabel is dat de resultatenrekening rekening houdt met kosten en opbrengsten, ongeacht of deze al betaald of ontvangen zijn. $$ \text{Opbrengsten} - \text{Kosten} = \text{Winst (indien positief) of Verlies (indien negatief)} $$ > **Tip:** De resultatenrekening kan onder nul gaan, wat een verlies aangeeft voor de periode. ### 3.5 De kasstromentabel De kasstromentabel toont alle ontvangsten en uitgaven over een bepaalde periode. Het is essentieel dat de kaspositie positief blijft. $$ \text{Ontvangsten} - \text{Uitgaven} = \text{Kasoverschot (indien positief) of Kastekort (indien negatief)} $$ Er zijn twee methodes om een kasstromentabel op te stellen: 1. **Directe methode:** Gaat per transactie na wat de ontvangsten en uitgaven zijn. 2. **Indirecte methode:** Vertrekt vanuit de winst en corrigeert deze met niet-kaskosten en niet-kasopbrengsten. > **Tip:** De kasstromentabel dient altijd boven nul te blijven. ### 3.6 Verantwoordelijkheid bij inbreng in natura Bij een inbreng in natura (goederen in plaats van geld) is de aanstelling van een bedrijfsrevisor verplicht. Dit is ter bescherming van medevennoten en derden. De bedrijfsrevisor mag de inbreng niet zelf schatten of beschrijven; hij verklaart enkel of de beschrijving van de inbreng volstaat en de schattingswijze verantwoord is. Een omzeiling van deze regel in het verleden was het eerst inbrengen van geld en nadien de goederen aan de vennootschap verkopen (quasi-inbreng), wat voor een NV soortgelijke verplichtingen met zich meebracht. ### 3.7 Storting inbreng in geld Geldelijke inbrengen moeten gestort worden op een geblokkeerde rekening van de vennootschap in oprichting. Deze rekening wordt door de financiële instelling gedeblokkeerd na de oprichting van de vennootschap. ### 3.8 Verdere oprichtingsformaliteiten Na de opmaak van de statuten en het financieel plan, volgen de volgende stappen: * **Aanstellen bedrijfsrevisor:** Enkel verplicht bij inbreng in natura. * **Storting inbreng in geld:** Op een geblokkeerde rekening. * **Oprichting vennootschap:** Bij authentieke akte (door de notaris). De notaris bezorgt bewijzen aan de financiële instelling (voor deblokkering) en de griffie van de ondernemingsrechtbank (voor publicatie en inschrijving). * **Inschrijving in de Kruispuntbank voor Ondernemingen (KBO):** Hierbij wordt het ondernemingsnummer toegekend. * **Aanvraag BTW-nummer:** Indien de vennootschap BTW-plichtig is. * **Publicatie uittreksel akte van oprichting:** In de Bijlagen tot het Belgisch Staatsblad. * **Inschrijving in het UBO-register:** Het Ultimate Beneficial Owner register, ter bestrijding van witwassen en fraude. Hierbij worden de uiteindelijke begunstigden (vaak meer dan 25% eigendom of stemrecht) geregistreerd. --- # De balans, resultatenrekening en kasstromentabel Deze sectie behandelt de drie kerncomponenten van de financiële verslaggeving: de balans, de resultatenrekening en de kasstromentabel, inclusief hun definities, structuur en onderlinge relaties. ### 4.1 De balans De balans geeft de financiële toestand van de onderneming weer op een bepaald ogenblik, vergelijkbaar met een foto. De structuur van de balans is opgebouwd uit een actiefzijde en een passiefzijde, die altijd in evenwicht moeten zijn. #### 4.1.1 Structuur van de balans De balans toont aan hoe het vermogen van de onderneming is aangewend (activa) en waar dit vermogen vandaan komt (passiva). * **Actiefzijde (Aanwending vermogen / Bezittingen):** * **Vaste activa:** Middelen die niet direct te gelde gemaakt worden. * Immateriële vaste activa * Materiële vaste activa * Financiële vaste activa * Oprichtingskosten * **Vlottende activa:** Middelen die wel te gelde gemaakt kunnen worden. * Voorraden en bedrijf._uitrustings._goederen (BIU) * Vorderingen (langer dan of korter dan 1 jaar) * Geldbeleggingen * Liquide middelen * Overlopende rekeningen De activa worden geordend volgens hun liquiditeitsgraad, van minst liquide naar meest liquide. * **Passiefzijde (Oorsprong vermogen / Schulden):** * **Eigen vermogen:** Schulden ten opzichte van de eigenaars, die continu aanwezig zijn. * Kapitaal * Uitgiftepremies * Herwaarderingsmeerwaarden * Reserves * Overgedragen winst/verlies * Kapitaalsubsidies * Voorschotten van vennoten * **Vreemd vermogen:** Schulden ten opzichte van derden, die tijdelijk aanwezig zijn. * Voorzieningen en uitgestelde belastingen * Schulden (langer dan of korter dan 1 jaar) * Overlopende rekeningen De passiva worden geordend volgens hun opvraagbaarheid, van meest direct opvraagbaar naar minst direct opvraagbaar. #### 4.1.2 Evenwicht van de balans De fundamentele boekhoudkundige identiteit stelt dat: $$ \text{Activa} = \text{Passiva} $$ Dit evenwicht blijft behouden omdat elke transactie die de balans beïnvloedt, dit aan beide zijden doet, of een toename aan de ene zijde compenseert met een toename aan de andere zijde, of een afname aan de ene zijde compenseert met een afname aan de andere zijde. ### 4.2 De resultatenrekening De resultatenrekening is een formele voorstelling van de opbrengsten en kosten over een bepaalde periode, die leiden tot winst of verlies. Dit kan worden gezien als een "video" van de financiële prestaties over die periode. * **Opbrengsten:** Alle inkomsten die de onderneming genereert uit haar normale bedrijfsactiviteiten. * **Kosten:** Alle uitgaven die gemaakt worden om opbrengsten te genereren of om de bedrijfsvoering te ondersteunen. De resultatenrekening toont de opbrengsten en kosten, ongeacht de daadwerkelijke inning van opbrengsten of de betaling van kosten. $$ \text{Opbrengsten} - \text{Kosten} = \text{Winst} (+) \text{ of Verlies} (-) $$ De winst of het verlies kan onder nul gaan. #### 4.2.1 Resultatenrekening versus kasstromentabel Het is cruciaal om het verschil te begrijpen tussen kosten/opbrengsten en uitgaven/ontvangsten: * **Kost:** Het verbruik van middelen in een bepaalde periode. * **Uitgave:** De betaling van een kost (of schuld). * **Opbrengst:** Het genereren van inkomsten in een bepaalde periode. * **Ontvangst:** Het daadwerkelijk ontvangen van geld. Een resultatenrekening focust op het economisch resultaat (opbrengsten minus kosten), terwijl een kasstromentabel focust op de geldstromen (ontvangsten minus uitgaven). > **Tip:** Een resultatenrekening toont de winstgevendheid, maar zegt niets over de liquiditeit van een onderneming. ### 4.3 De kasstromentabel De kasstromentabel is een formele voorstelling van alle ontvangsten en uitgaven over een bepaalde periode. Dit toont de beweging van het kasgeld van de onderneming. $$ \text{Ontvangsten} - \text{Uitgaven} = \text{Kasoverschot} (+) \text{ of Kastekort} (-) $$ De kaspositie van een onderneming dient idealiter boven nul te blijven om aan haar verplichtingen te kunnen voldoen. #### 4.3.1 Methodes voor het opstellen van een kasstromentabel Er zijn twee veelgebruikte methodes om een kasstromentabel op te stellen: 1. **Directe methode:** Deze methode analyseert elke transactie individueel om de ontvangsten en uitgaven te identificeren. 2. **Indirecte methode:** Deze methode start vanuit de winst (of het verlies) uit de resultatenrekening en corrigeert deze voor posten die geen impact hebben op de kasstroom (niet-kaskosten en niet-kasopbrengsten). > **Voorbeeld:** Een aankoop van een auto wordt in de resultatenrekening als een kostenpost (afschrijving) gepresenteerd over meerdere jaren, terwijl het in de kasstromentabel als een eenmalige uitgave wordt geboekt op het moment van aankoop. ### 4.4 Onderlinge relaties en belang De balans, resultatenrekening en kasstromentabel zijn nauw met elkaar verbonden en vormen samen een compleet beeld van de financiële gezondheid van een onderneming. * De **resultatenrekening** beïnvloedt het **eigen vermogen** op de **balans** (via winst of verlies). * De **kasstromentabel** toont de veranderingen in de **liquide middelen** op de **balans** en verklaart de verschillen tussen resultatenrekening en kasstromen. * Het **financieel plan** (dat deze drie componenten omvat) is cruciaal voor de oprichting van een vennootschap, waarbij de oprichters hoofdelijk aansprakelijk kunnen worden gesteld bij een ontoereikend eigen vermogen binnen de eerste drie jaar na oprichting. Het financiële plan bevat typisch: * Geprojecteerde balansen voor meerdere periodes (bv. 0, jaar 1, jaar 2). * Geprojecteerde resultatenrekeningen voor meerdere periodes (bv. jaar 1, jaar 2). * Geprojecteerde vermogensstromentabellen (kasstromentabellen) voor meerdere periodes (bv. jaar 1, jaar 2). * Een toelichting met de gehanteerde hypotheses. De accountant's verantwoordelijkheid in het financiële plan beperkt zich tot de logica en berekeningen, niet de basisgegevens en hypotheses die door de oprichters worden verstrekt. --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Vennootschaps-boekhouden | Een tak van boekhouden die zich specifiek bezighoudt met de financiële en wettelijke aspecten van vennootschappen, vanaf de oprichting tot de vereffening. | | Oprichting NV | Het proces waarbij een Naamloze Vennootschap (NV) juridisch en economisch wordt gevormd, inclusief de naleving van specifieke wettelijke formaliteiten en kapitaalvereisten. | | Oprichting BV | Het proces waarbij een Besloten Vennootschap (BV) juridisch en economisch wordt gevormd, met specifieke regels en vereisten die verschillen van een NV. | | Statuten | De officiële documenten die de oprichting, structuur, doelstellingen, rechten en plichten van een vennootschap vastleggen, opgesteld door de oprichters en bekrachtigd door een notaris. | | Financieel plan | Een gedetailleerd document dat de voorgenomen bedrijfsactiviteiten beschrijft, inclusief financieringsbronnen, geprojecteerde balansen, resultatenrekeningen en vermogensstromentabellen, essentieel voor het aantonen van een toereikend eigen vermogen bij oprichting. | | Bedrijfsrevisor | Een onafhankelijke professional die verplicht is ingeschakeld te worden bij een inbreng in natura om de beschrijving en waardering van de ingebrachte goederen te controleren en te verklaren of deze volstaat en de schattingswijze verantwoord is. | | Inbreng in geld | Het storten van financiële middelen op een geblokkeerde rekening ten behoeve van de vennootschap in oprichting, die na de formele oprichting gedeblokkeerd kan worden. | | Inbreng in natura | Het inbrengen van goederen of diensten in een vennootschap in ruil voor aandelen, waarbij de waarde van deze inbreng door een bedrijfsrevisor moet worden getoetst. | | Authentieke akte | Een officiële akte die is opgemaakt door een bevoegde ambtenaar, zoals een notaris, en die rechtsgeldig bewijs levert van de handeling die erin is beschreven, zoals de oprichting van een vennootschap. | | KruispuntBank voor Ondernemingen (KBO) | Een centraal register in België dat alle ondernemingen registreert en voorziet van een uniek ondernemingsnummer, essentieel voor de juridische en administratieve identificatie. | | UBO-register | Een register van de Uiteindelijk Begunstigden (Ultimate Beneficial Owners) van een vennootschap, opgericht om witwassen, terrorismefinanciering en fiscale fraude tegen te gaan. | | Ultimate Beneficial Owner (UBO) | De natuurlijke persoon die een vennootschap (on)rechtstreeks controleert of er meer dan 25% van de aandelen of stemrechten van bezit, evenals leden van het bestuursorgaan. | | Balans | Een financieel overzicht dat de financiële toestand van een onderneming op een specifiek moment weergeeft, bestaande uit activa (bezittingen) en passiva (oorsprong van het vermogen, inclusief eigen vermogen en vreemd vermogen). | | Activa | Alle bezittingen van een onderneming, onderverdeeld in vaste activa (langdurig gebruik, niet direct te gelde te maken) en vlottende activa (kortstondig, wel te gelde te maken). | | Passiva | De oorsprong van het vermogen van een onderneming, onderverdeeld in eigen vermogen (schulden ten opzichte van de eigenaars, continu aanwezig) en vreemd vermogen (schulden ten opzichte van derden, tijdelijk aanwezig). | | Resultatenrekening | Een financieel overzicht dat de opbrengsten en kosten van een onderneming over een bepaalde periode weergeeft, resulterend in winst of verlies, ongeacht wanneer deze zijn geïnd of betaald. | | Kasstromentabel | Een financieel overzicht dat alle ontvangsten en uitgaven van een onderneming over een bepaalde periode gedetailleerd weergeeft, en de verandering in de kaspositie toont. | | Kost | Het verbruik van middelen door een onderneming gedurende een bepaalde periode ten behoeve van de bedrijfsvoering, dat wordt opgenomen in de resultatenrekening. | | Uitgave | De daadwerkelijke betaling van geld door een onderneming op een bepaald moment, die kan samenvallen met een kost, maar ook investeringen kan omvatten die niet direct in de resultatenrekening worden verwerkt. | | Opbrengst | De inkomsten gegenereerd door een onderneming uit haar normale bedrijfsactiviteiten gedurende een bepaalde periode, die worden opgenomen in de resultatenrekening. | | Ontvangst | De daadwerkelijke ontvangst van geld door een onderneming op een bepaald moment, die kan samenvallen met een opbrengst, maar ook met bijvoorbeeld een lening. | | Quasi-inbreng | Een situatie waarbij na de oprichting van een vennootschap goederen worden verkocht aan de vennootschap door de oprichters of gerelateerde partijen, wat vergelijkbare verplichtingen kan oproepen als een inbreng in natura. |

# Consolidatieplicht en toepassingsgebied Dit onderwerp verklaart de verplichting tot het opstellen van een geconsolideerde jaarrekening in verticale en horizontale structuren, inclusief de definitie van controle en de criteria die bepalen welke ondernemingen binnen de consolidatiekring vallen en welke consolidatiemethode gehanteerd moet worden, evenals de mogelijke vrijstellingen. ### 1.1 Consolidatieplicht in verticale structuren Elke moedermaatschappij die één of meer dochterondernemingen controleert, hetzij alleen, hetzij gezamenlijk, is wettelijk verplicht een geconsolideerde jaarrekening en een geconsolideerd jaarverslag op te stellen. Deze taak rust op het bestuursorgaan van de betrokken moedermaatschappij. * **Centraal begrip:** De kern van de consolidatieplicht ligt bij het concept van "controle", zowel in rechte als in feite. * **Volstaan van controle:** De controle over zelfs één enkele dochteronderneming volstaat om de consolidatieplicht te activeren. * **Invloed van betekenis:** Het louter bezitten van minderheidsdeelnemingen zonder controle, maar wel met significante invloed, leidt niet tot een consolidatieplicht. ### 1.2 Consolidatieplicht in horizontale structuren (consortium) Ondernemingen die deel uitmaken van een consortium, wat een samenwerkingsverband tussen meerdere ondernemingen betreft om bijvoorbeeld een gemeenschappelijk project te realiseren, hebben in principe een consolidatieplicht. Elk lid van het consortium wordt als moedermaatschappij beschouwd en moet in principe een geconsolideerde jaarrekening opstellen. * **Beslissing over opsteller:** De leden van het consortium kunnen onderling afspreken wie het meest geschikt is om de geconsolideerde jaarrekening op te stellen, mits deze beslissing duidelijk is vastgelegd door de bestuursorganen. * **Toepasselijke regels:** Dezelfde principes en regels als voor de consolidatie van verticale groepen zijn van toepassing, met uniforme regels voor de waardering van activa en passiva van de in de consolidatie opgenomen ondernemingen. * **Consolidatietechniek bij consortium:** In principe wordt de integrale methode toegepast. Echter, als er geen affiliatieverband is tussen de ondernemingen in een consortium, vindt er geen eliminatie van deelnemingen plaats tegenover het overeenkomstige aandeel in het eigen vermogen, en is er geen sprake van een belang van derden in het resultaat of het eigen vermogen van de groep. ### 1.3 Consolidatiekring: afbakening en methoden De consolidatiekring omvat de consoliderende vennootschap en alle door haar gecontroleerde dochtervennootschappen, ongeacht of deze naar Belgisch of buitenlands recht opereren, of alle vennootschappen die onder centrale leiding staan en zo een consortium vormen. Het essentiële criterium is controle. #### 1.3.1 Controle en controlepercentage Controle wordt onweerlegbaar vermoed door het bezit van de meerderheid van de stemrechten verbonden aan de aandelen. Het controlepercentage bepaalt: * Welke vennootschappen in de consolidatiekring worden opgenomen. * Welke consolidatiemethode wordt gehanteerd. * Het controlepercentage wordt uitgedrukt in het percentage van het totaal aantal stemrechten van de gecontroleerde vennootschap, inclusief onrechtstreekse controle via een dochteronderneming. #### 1.3.2 Situaties gebaseerd op controlepercentage en bijhorende methoden * **Situatie 1: Controlepercentage $\ge$ 50%** * De onderneming wordt integraal in de consolidatie opgenomen. * Dit geldt voor dochterondernemingen die tot de consolidatiekring behoren. * **Methode:** Integrale consolidatie. * **Situatie 2: Gezamenlijke controle (joint venture)** * De betrokken gemeenschappelijke dochteronderneming wordt proportioneel of evenredig in de consolidatie opgenomen. * Gemeenschappelijke dochterondernemingen behoren tot de consolidatiekring. * **Methode:** Proportionele of evenredige consolidatie. * **Situatie 3: Controlepercentage > 20% en < 50% (invloed van betekenis)** * De betrokken geassocieerde onderneming wordt opgenomen in de consolidatie als er invloed van betekenis wordt uitgeoefend door een onderneming uit de consolidatiekring. * De onderneming behoort zelf **niet** tot de consolidatiekring. * **Methode:** Vermogensmutatiemethode (voor de waardering van financiële vaste activa). #### 1.3.3 Belangenpercentage Het belangenpercentage vertegenwoordigt het belang van een deelneming, rechtstreeks en onrechtstreeks, in het netto-actief en de resultaten van de betrokken onderneming. Dit percentage wordt gebruikt tijdens de consolidatie zelf voor technische berekeningen. * **Gebruik bij integrale consolidatie:** Bepaalt het groepsbelang en het minderheidsbelang. * **Gebruik bij evenredige consolidatie:** De gemeenschappelijke dochteronderneming wordt opgenomen naar rato van het belangenpercentage. * **Gebruik bij vermogensmutatiemethode:** Het eigen vermogen van de geassocieerde onderneming wordt opgenomen naar rato van het belangenpercentage. * **Berekening:** Het belangenpercentage wordt berekend door de opeenvolgende controlepercentages te vermenigvuldigen. Bij rechtstreekse deelnemingen is het belangenpercentage gelijk aan het controlepercentage. #### 1.3.4 Uitsluitingen uit de consolidatiekring * **Facultatieve uitsluitingen:** * Indien een dochteronderneming van verwaarloosbaar belang is en haar opname geen significant effect heeft op het geconsolideerde resultaat. * Wanneer ingrijpende en duurzame beperkingen de effectieve uitoefening van de controlebevoegdheid of de aanwending van vermogen wezenlijk bemoeilijken (bv. nationalisatie, kapitaalbeperkingen). * Bij onevenredige kosten en onverantwoorde vertraging bij het opnemen van de dochteronderneming in de consolidatie. * Als de aandelen van een dochteronderneming uitsluitend worden gehouden met het oog op latere vervreemding. * **Verplichte uitsluitingen:** * Dochtervennootschappen in vereffening, die hun bedrijf hebben stopgezet of niet kunnen voortzetten. Deze worden opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode wegens discontinuïteit. * Wanneer de opname van een dochtervennootschap, waarover de moedermaatschappij een controle in feite bezit, indruist tegen het getrouwe beeld. #### 1.3.5 Vrijstelling van subconsolidatie Een moederonderneming die zelf een dochteronderneming is van een andere moederonderneming die een geconsolideerde jaarrekening opstelt, laat controleren en openbaar maakt, kan vrijgesteld worden van subconsolidatie. * **Voorwaarden voor vrijstelling:** * Goedkeuring door de Algemene Vergadering (AV) met een meerderheid van 90% voor een NV en 80% voor andere vennootschappen. * De vrijstelling geldt voor twee jaar en kan hernieuwd worden. * De vrijgestelde onderneming en haar dochterondernemingen worden opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening van de hogere moedermaatschappij. * De hogere moedermaatschappij stelt een geconsolideerde jaarrekening op, laat deze controleren en maakt deze openbaar conform de Europese richtlijnen of gelijkaardige regelgeving. * Het bestuursorgaan van de vrijgestelde onderneming legt de geconsolideerde jaarrekening van de hogere moedermaatschappij neer binnen twee maanden na beschikbaarheid voor aandeelhouders en uiterlijk zeven maanden na het jaareinde, in de taal waarin de eigen jaarrekening moest worden opgesteld, tenzij reeds openbaar gemaakt in België. * De enkelvoudige jaarrekening van de vrijgestelde onderneming vermeldt het gebruik van de vrijstelling, de identificatie van de moedermaatschappij, de datum en plaats van neerlegging van de geconsolideerde jaarrekening, en de motivering voor de naleving van de voorwaarden. * **Situaties waarin vrijstelling niet geldt:** * Als één van de te consolideren ondernemingen beursgenoteerd is. * Indien consolidatie wordt verlangd door de ondernemingsraad, de overheid of een rechter. #### 1.3.6 Vrijstelling naar omvang Een onderneming is vrijgesteld van het opstellen van een geconsolideerde jaarrekening als ze deel uitmaakt van een groep van beperkte omvang. De criteria worden op geconsolideerde basis toegepast en mogen **niet meer dan één** van de volgende overschrijden (vanaf 1 januari 2016): * Balanstotaal: 17.000.000 EUR * Omzet exclusief BTW: 34.000.000 EUR * Gemiddeld personeelsbestand: 250 * **Toetsing criteria:** De criteria worden getoetst op de afsluitdatum van de consoliderende jaarrekening, gebaseerd op de laatst opgemaakte jaarrekeningen van de te consolideren ondernemingen. Consolidatie is pas verplicht als gedurende twee jaar meer dan één criterium wordt overschreden. * **Vereenvoudigde berekening:** De criteria mogen berekend worden door eenvoudige samentelling van de enkelvoudige jaarrekeningen, waarbij de bovengenoemde criteria met 20% worden verhoogd. * Omzetcriterium: 40.800.000 EUR * Balanstotaal: 20.400.000 EUR * **Situaties waarin vrijstelling niet geldt:** * Als één van de te consolideren ondernemingen beursgenoteerd is. * Indien consolidatie wordt verlangd door de ondernemingsraad, de overheid of een rechter. * **Consortia:** De vrijstelling voor groepen met beperkte omvang geldt ook voor consortia. ### 1.4 Facultatieve consolidatie Ondernemingen die geen consolidatieverplichting hebben of vrijgestelde ondernemingen kunnen op eigen initiatief ervoor kiezen om een geconsolideerde jaarrekening op te stellen. In dat geval moeten echter alle wettelijke verplichtingen inzake consolidatie en jaarrekening worden nageleefd. ### 1.5 Bepalingen inzake beursgenoteerde vennootschappen en IFRS * **IFRS:** IFRS legt geen verplichting op voor horizontale groepen om een geconsolideerde jaarrekening op te stellen. De definitie van een vrijgestelde submoederonderneming is strikter afgebakend onder IFRS. De uitsluiting van aandelen van een dochteronderneming met het oog op latere vervreemding is onder IFRS niet toegestaan. De vrijstellingsmogelijkheid voor kleine groepen wordt in IFRS niet behandeld. * **Beursgenoteerde vennootschappen:** Deze kunnen nooit een vrijstelling van subconsolidatie genieten. ### 1.6 Wijzigingen in de consolidatiekring Indien de samenstelling van het geconsolideerd geheel gedurende het boekjaar aanzienlijk wijzigt, moet de toelichting informatie bevatten die een zinvolle vergelijking van opeenvolgende jaarrekeningen mogelijk maakt. ### 1.7 Kruisparticipaties en wederzijdse deelnemingen Bij kruisparticipaties of wederzijdse deelnemingen zijn specifieke regels van toepassing. Artikel 7:225 WVV is relevant. In het geval van een directe wederzijdse deelneming waar de ene vennootschap aandelen bezit in de andere, worden deze aandelen vanuit het groepsstandpunt beschouwd als eigen aandelen en opgenomen onder de rubriek Geldbeleggingen in de geconsolideerde balans. --- # Consolidatietechnieken en methodes Dit onderwerp behandelt de verschillende technieken en methodes die gebruikt worden bij het opstellen van geconsolideerde jaarrekeningen, met focus op de integrale methode, de proportionele methode en de vermogensmutatiemethode. ### 2.1 Consolidatieplicht in verticale en horizontale structuren * **Verticale structuren:** Elke moedermaatschappij die één of meer dochterondernemingen controleert, is verplicht een geconsolideerde jaarrekening en een geconsolideerd jaarverslag op te stellen. De consolidatieplicht ontstaat reeds bij de controle over één enkele dochteronderneming. Enkel het bezit van minderheidsdeelnemingen zonder controle leidt niet tot een consolidatieplicht, maar wel tot een mogelijke invloed van betekenis. * **Horizontale structuren (consortium):** Elke onderneming die deel uitmaakt van een consortium (een samenwerkingsverband van meerdere ondernemingen) is in principe gehouden een geconsolideerde jaarrekening op te stellen. De leden van het consortium kunnen onderling afspreken welke entiteit het meest geschikt is om deze taak op zich te nemen. De consolidatietechniek bij een consortium is in principe de integrale methode, tenzij er geen affiliatieverband is tussen de ondernemingen, waarbij dan geen eliminatie van deelneming tegenover het aandeel in het eigen vermogen plaatsvindt en geen belang van derden in het resultaat of eigen vermogen van de groep wordt berekend. ### 2.2 Consolidatiekringen en controle De bepaling van de consolidatiekring is de eerste stap in het consolidatieproces en is essentieel voor het correct toepassen van de consolidatiemethodes. * **Consolidatiekring:** Omvat de consoliderende vennootschap en alle dochtervennootschappen (zowel naar Belgisch als buitenlands recht) die zij controleert, alsook alle vennootschappen die onder centrale leiding staan en zo een consortium vormen. Het **essentiële criterium is controle**. * **Controle:** Wordt onweerlegbaar vermoed via het bezit van de meerderheid van de stemrechten verbonden aan de aandelen. De mate van afhankelijkheid tussen vennootschappen wordt uitgedrukt in een controlepercentage, uitgedrukt in een percentage van het totaal aantal stemrechten van de gecontroleerde vennootschap. Hierbij wordt ook onrechtstreekse controle via een dochteronderneming meegerekend. ### 2.3 Controlepercentage en consolidatiemethodes Het controlepercentage is cruciaal voor zowel de afbakening van de consolidatiekring als de bepaling van de gehanteerde consolidatiemethode. * **Situatie 1: Controlepercentage $\ge$ 50%:** * De onderneming wordt integraal in de consolidatie opgenomen. * Dit betreft een dochteronderneming die deel uitmaakt van de consolidatiekring. * De gebruikte methode is de **integrale consolidatiemethode**. * **Situatie 2: Gezamenlijke controle (joint venture):** * De betrokken gemeenschappelijke dochteronderneming wordt proportioneel of evenredig in de consolidatie opgenomen. * Gemeenschappelijke dochterondernemingen behoren tot de consolidatiekring. * De gebruikte methode is de **proportionele of evenredige consolidatiemethode**. * **Situatie 3: Controlepercentage $> $ 20% en $< $ 50% (invloed van betekenis):** * De betrokken geassocieerde onderneming wordt opgenomen in de consolidatie indien invloed van betekenis wordt uitgeoefend door een onderneming uit de consolidatiekring. * De gebruikte methode is de **vermensmutatiemethode**. * Een geassocieerde onderneming behoort zelf **niet** tot de consolidatiekring. #### 2.3.1 De integrale methode Bij deze methode worden de activa, passiva, opbrengsten en kosten van de dochteronderneming volledig opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening. Het belang van derden (minderheid) wordt apart in het eigen vermogen en resultaat van de groep weergegeven. * **Berekening:** De posten worden één op één opgeteld. Interne transacties tussen groepsmaatschappijen worden geëlimineerd. De waardering van de deelneming in de enkelvoudige jaarrekening van de moeder wordt vervangen door de onderliggende nettoactiva van de dochter. #### 2.3.2 De proportionele of evenredige methode Deze methode wordt toegepast bij gezamenlijke controle (joint ventures), waarbij de resultaten en nettoactiva van de joint venture evenredig met het controlepercentage worden opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening. #### 2.3.3 De vermogensmutatiemethode Deze methode wordt gebruikt voor geassocieerde ondernemingen, waarbij de deelneming in het eigen vermogen van de geassocieerde onderneming wordt gewaardeerd tegen de boekwaarde van de deelneming in de enkelvoudige jaarrekening van de moeder, aangepast voor eventuele mutaties in het eigen vermogen van de geassocieerde onderneming. * **Toepassing:** Deelnemingen in geassocieerde ondernemingen worden opgenomen als financiële vaste activa. De winsten of verliezen van de geassocieerde onderneming worden in de geconsolideerde winst- en verliesrekening opgenomen op basis van het belang van de moedermaatschappij. ### 2.4 Belangenpercentage Het belangenpercentage vertegenwoordigt het belang dat een deelneming rechtstreeks en onrechtstreeks heeft in het netto-actief en de resultaten van de betrokken onderneming. Dit percentage wordt gebruikt tijdens de consolidatie zelf voor de technische berekeningen. * **Berekening:** Het aantal stemrechten in bezit gedeeld door het totaal aantal stemrechten. Bij onrechtstreekse deelnemingen wordt het belangenpercentage verkregen door de opeenvolgende controlepercentages te vermenigvuldigen. * **Voorbeeld:** M bezit 70% van A, en A bezit 60% van B. * Belangenpercentage van M in A = 70%. * Belangenpercentage van M in B = 70% $\times$ 60% = 42%. ### 2.5 Vrijstellingen van subconsolidatie en omvang Er bestaan specifieke vrijstellingen voor de consolidatieplicht. * **Vrijstelling van subconsolidatie:** Een moederonderneming die zelf dochteronderneming is van een hogere moedermaatschappij die reeds een geconsolideerde jaarrekening opstelt, kan vrijgesteld worden van de subconsolidatieplicht indien aan een reeks voorwaarden is voldaan. * **Voorwaarden:** Goedkeuring door de Algemene Vergadering (met specifieke meerderheden), de gecontroleerde onderneming en haar dochters moeten opgenomen zijn in de geconsolideerde jaarrekening van de hogere moeder, de hogere moeder moet een geconsolideerde jaarrekening opstellen conform de geldende regelgeving, en de van consolidatie vrijgestelde onderneming moet informatie hierover verschaffen in de toelichting van haar enkelvoudige jaarrekening. * **Uitzonderingen:** Deze vrijstelling geldt niet indien één van de ondernemingen beursgenoteerd is, of indien consolidatie wordt verlangd door de ondernemingsraad, de overheid of een rechter. * **Vrijstelling naar omvang (groep van beperkte omvang):** Een onderneming is vrijgesteld van het opstellen van een geconsolideerde jaarrekening indien zij deel uitmaakt van een groep die, op geconsolideerde basis, niet meer dan één van de volgende criteria overschrijdt (vanaf 1 januari 2016): * Balanstotaal: 17.000.000 EUR * Omzet exclusief BTW: 34.000.000 EUR * Gemiddeld personeelsbestand: 250 * **Criteria:** De criteria worden getoetst op de afsluitdatum van de consoliderende jaarrekening, gebaseerd op de laatst opgemaakte jaarrekeningen van de te consolideren ondernemingen. Pas wanneer 2 jaar lang meer dan één criterium wordt overschreden, ontstaat de consolidatieplicht. * **Berekeningswijze:** De berekening van deze criteria mag gebeuren door eenvoudige samentelling, waarbij de criteria met 20% verhoogd worden (omzet 40.800.000 EUR, balanstotaal 20.400.000 EUR). * **Uitzonderingen:** Deze vrijstelling geldt eveneens niet indien een onderneming beursgenoteerd is, of indien consolidatie wordt verlangd door de ondernemingsraad, de overheid of een rechter. ### 2.6 Uitsluitingen uit de consolidatiekring Ondernemingen kunnen onder bepaalde voorwaarden facultatief of verplicht uitgesloten worden uit de consolidatiekring. * **Facultatieve uitsluitingen:** * Indien de dochteronderneming van verwaarloosbare betekenis is. * Wanneer ingrijpende en duurzame beperkingen de effectieve uitoefening van controle bemoeilijken (bv. nationalisatie, politieke onrust). * Bij onevenredige kosten en onverantwoorde vertraging om de dochtervennootschap in consolidatie op te nemen. * Als de aandelen uitsluitend met het oog op een latere vervreemding worden gehouden. * **Verplichte uitsluitingen:** * Wanneer de opname van een dochteronderneming, waarop controle in feite wordt uitgeoefend, indruist tegen het beginsel van het getrouwe beeld. * Dochtervennootschappen in vereffening of die besloten hebben hun bedrijf stop te zetten of niet kunnen voortzetten (discontinuïteit). Deze worden opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode. ### 2.7 Wijzigingen in de consolidatiekring Indien de samenstelling van het geconsolideerd geheel in de loop van het boekjaar aanmerkelijk wijzigt, moet de toelichting inlichtingen bevatten die een zinvolle vergelijking van opeenvolgende jaarrekeningen mogelijk maken. ### 2.8 Facultatieve consolidatie Vennootschappen die niet verplicht zijn tot consolidatie, of die vrijgesteld zijn, kunnen op eigen initiatief een vrijwillige consolidatie opstellen, waarbij alle wettelijke verplichtingen inzake consolidatie en jaarrekening moeten worden nageleefd. ### 2.9 Bepalingen inzake beursgenoteerde vennootschappen en IFRS * **IFRS:** Legt geen verplichting op voor horizontale groepen om een geconsolideerde jaarrekening op te stellen. De definitie van een vrijgestelde submoederonderneming is strikter afgebakend. De uitsluiting van aandelen van een dochteronderneming met het oog op latere vervreemding is niet van toepassing onder IFRS. De vrijstellingsmogelijkheid voor kleine groepen wordt in IFRS niet behandeld. --- # Vrijstellingen van consolidatie Hier is een samenvatting van het onderwerp "Vrijstellingen van consolidatie", opgesteld als een studiehandleiding voor een examen. ## 3. Vrijstellingen van consolidatie Dit hoofdstuk behandelt de voorwaarden en situaties waarin een onderneming vrijgesteld kan worden van de wettelijke consolidatieplicht, met specifieke aandacht voor vrijstellingen op basis van subconsolidatie en omvang. ### 3.1 Vrijstelling van subconsolidatie Een moederonderneming die zelf een dochteronderneming is van een hogere moederonderneming, kan onder bepaalde voorwaarden vrijgesteld worden van de consolidatieplicht. Dit is met name relevant in structuren waar consolidatie trapsgewijs plaatsvindt. #### 3.1.1 Doel en toepassingsgebied Het nut van het opstellen van geconsolideerde jaarrekeningen op elk niveau van de groepsstructuur kan beperkt zijn, zeker wanneer de gegevens van de groep al op een hoger niveau volledig geconsolideerd worden. De vrijstelling beoogt een vermijding van onnodige additionele consolidatiewerkzaamheden en kosten, terwijl toch een duidelijk beeld van de groep wordt verstrekt. #### 3.1.2 Voorwaarden voor vrijstelling Om in aanmerking te komen voor vrijstelling van subconsolidatie, dient aan een reeks voorwaarden te worden voldaan: 1. **Goedkeuring door de Algemene Vergadering (AV):** De vrijstelling moet worden goedgekeurd door de AV van de van consolidatie vrijgestelde onderneming. * Voor een Naamloze Vennootschap (NV) is een meerderheid van negentig procent (90%) van de stemmen vereist. * Voor andere vennootschapsvormen is een meerderheid van tachtig procent (80%) van de stemmen vereist. 2. **Opname in hogere consolidatie:** De van consolidatie vrijgestelde onderneming en, in principe, al haar dochterondernemingen moeten worden opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening van de moederonderneming op een hoger niveau. 3. **Kwaliteit van de hogere consolidatie:** De moederonderneming op een hoger niveau moet zelf een geconsolideerde jaarrekening en een geconsolideerd jaarverslag opstellen, laten controleren en openbaar maken. Dit moet gebeuren conform de Europese richtlijnen, of conform gelijkwaardige regelgeving indien de moederonderneming niet onder het recht van een EU-lidstaat valt. 4. **Neerlegging van de geconsolideerde stukken:** Het bestuursorgaan van de van consolidatie vrijgestelde onderneming dient de geconsolideerde jaarrekening en het geconsolideerde verslag van de hogere moederonderneming neer te leggen. Dit moet gebeuren: * Binnen twee (2) maanden nadat deze verkrijgbaar is voor de aandeelhouders. * Uiterlijk zeven (7) maanden na afsluiting van het boekjaar. * In de taal waarin de van vrijstelling genietende onderneming haar eigen jaarrekening moet opstellen. * Een uitzondering hierop geldt indien de geconsolideerde jaarrekening en bijlagen reeds openbaar werden gemaakt in België. 5. **Toelichting in de enkelvoudige jaarrekening:** De enkelvoudige jaarrekening van de van consolidatie vrijgestelde onderneming moet in de toelichting de volgende informatie bevatten: * Melding van het gebruik van de vrijstelling. * Identificatie van de moederonderneming die de onderneming in haar geconsolideerde jaarrekening heeft opgenomen. * Datum en plaats van neerlegging van de geconsolideerde jaarrekening. * De motivering inzake de naleving van de voorwaarden voor de vrijstelling. 6. **Duur van de vrijstelling:** De vrijstelling is in principe geldig voor twee (2) jaar en kan daarna worden hernieuwd. #### 3.1.3 Situaties waarin de vrijstelling niet geldt De vrijstelling van subconsolidatie is niet van toepassing in de volgende gevallen: * Indien één van de ondernemingen die in consolidatie moet worden opgenomen, beursgenoteerd is. * Wanneer de consolidatie wordt gevraagd door de ondernemingsraad (voor informatieverstrekking aan werknemers). * Op verzoek van de overheid of een rechter. #### 3.1.4 Vrijstelling voor consortia De vrijstelling van subconsolidatie geldt ook voor consortia, mits voldaan wordt aan de relevante voorwaarden. Meer specifieke details hierover zijn te vinden in CBN advies 2012/12. ### 3.2 Vrijstelling naar omvang Ondernemingen die deel uitmaken van een groep van beperkte omvang, kunnen vrijgesteld worden van de plicht om een geconsolideerde jaarrekening en een geconsolideerd jaarverslag op te stellen. #### 3.2.1 Criteria voor een groep van beperkte omvang De criteria om te bepalen of een groep van beperkte omvang is, worden op geconsolideerde basis getoetst. Ten minste twee van de volgende drie criteria mogen op de afsluitdatum van de consoliderende jaarrekening niet worden overschreden. De huidige drempels, van kracht sinds 1 januari 2016, zijn (conform artikel 1:26 WVV): * **Balanstotaal:** zeventien miljoen (17.000.000) EUR * **Omzet (excl. BTW):** vierendertig miljoen (34.000.000) EUR * **Gemiddeld personeelsbestand:** tweehonderdvijftig (250) personen #### 3.2.2 Toetsing van de criteria De criteria worden getoetst op basis van de laatst opgemaakte jaarrekeningen van de te consolideren ondernemingen. Een moederonderneming is pas verplicht tot consolidatie indien gedurende twee (2) opeenvolgende jaren meer dan één van de bovengenoemde criteria wordt overschreden. #### 3.2.3 Vereenvoudigde berekening Voor de berekening van de omvangscriteria mag een eenvoudige optelling van de betreffende posten uit de enkelvoudige jaarrekeningen worden gebruikt, in plaats van het opstellen van een geconsolideerde balans en resultatenrekening. Om tegemoet te komen aan de vereenvoudiging van deze methode, worden de bovengenoemde criteria met twintig procent (20%) verhoogd: * **Verhoogd omzetcriterium:** 34.000.000 EUR x 1,20 = 40.800.000 EUR * **Verhoogd balanstotaalcriterium:** 17.000.000 EUR x 1,20 = 20.400.000 EUR #### 3.2.4 Situaties waarin de vrijstelling niet geldt Net als bij de vrijstelling van subconsolidatie, geldt de vrijstelling naar omvang niet in de volgende situaties: * Indien één van de ondernemingen die in consolidatie moet worden opgenomen, beursgenoteerd is. * Wanneer de consolidatie wordt gevraagd door de ondernemingsraad. * Op verzoek van de overheid of een rechter. #### 3.2.5 Vrijstelling voor consortia De vrijstelling voor groepen met beperkte omvang geldt tevens voor consortia. ### 3.3 Facultatieve uitsluitingen Een dochteronderneming kan, onder bepaalde omstandigheden, facultatief buiten de consolidatie worden gelaten. #### 3.3.1 Gronden voor facultatieve uitsluiting De volgende situaties kunnen aanleiding geven tot een facultatieve uitsluiting: * **Verwaarloosbare betekenis:** Indien de dochteronderneming van een te verwaarlozen betekenis is en haar opname geen wezenlijke informatie zou toevoegen aan het geconsolideerde resultaat. (Zie CBN advies 2012/10). * **Beperkingen in controle:** Wanneer er ingrijpende en duurzame beperkingen bestaan die de effectieve uitoefening van de controlebevoegdheid of de aanwending van vermogen wezenlijk bemoeilijken. Voorbeelden hiervan zijn nationalisatie, politieke onrust of strenge kapitaalbeperkingen. * **Onevenredige kosten of vertraging:** Indien het opnemen van de dochtervennootschap in de consolidatie leidt tot onevenredige kosten of onverantwoorde vertraging. * **Houderschap met oog op vervreemding:** Als de aandelen van een dochteronderneming uitsluitend met het oog op een latere vervreemding worden aangehouden. (Zie CBN advies 2011/5). #### 3.3.2 Gevolgen van facultatieve uitsluiting Dochterondernemingen die facultatief worden uitgesloten, worden niet geconsolideerd en ook niet behandeld volgens de vermogensmutatiemethode. Ze worden in de geconsolideerde balans opgenomen tegen hun actuele waarde (AW) onder de rubriek "Andere Vennootschappen", met toepassing van dezelfde waarderingsregels als voor deelnemingen. #### 3.3.3 Datum van deconsolidatie De datum waarop de deconsolidatie ingaat, wordt op dezelfde wijze vastgesteld als de datum waarop de opname in de consolidatie aanvankelijk had plaatsgevonden. ### 3.4 Verplichte uitsluitingen In bepaalde omstandigheden is het verplicht om een dochtervennootschap buiten de consolidatiekring te houden. #### 3.4.1 Gronden voor verplichte uitsluiting * **Strijd met getrouw beeld:** De weglating uit de consolidatiekring is verplicht indien de opname van een dochtervennootschap, waarover de moedervennootschap een controle in feite bezit, zou indruisen tegen het beginsel van het getrouwe beeld. * **Discontinuïteit:** Dochtervennootschappen die zich in vereffening bevinden, besloten hebben hun bedrijf stop te zetten, of hun bedrijf niet kunnen voortzetten, worden niet in de consolidatiekring opgenomen. Dit vanwege de discontinuïteit die bijzondere waarderingsregels vereist. Deze entiteiten worden echter wel opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode. ### 3.5 Wijzigingen in de consolidatiekring Indien de samenstelling van het geconsolideerd geheel in de loop van het boekjaar aanmerkelijke wijzigingen heeft ondergaan, moet de toelichting inlichtingen bevatten die een zinvolle vergelijking van de opeenvolgende jaarrekeningen mogelijk maken. ### 3.6 Facultatieve consolidatie Vennootschappen die wettelijk niet verplicht zijn tot consolidatie (bv. omdat ze zelf vrijgesteld zijn of geen dochterondernemingen controleren), kunnen er op eigen initiatief voor kiezen om toch een geconsolideerde jaarrekening op te stellen. In dit geval moeten echter alle wettelijke verplichtingen inzake consolidatie en de opstelling van de jaarrekening worden nageleefd. ### 3.7 Bepalingen inzake beursgenoteerde vennootschappen en IFRS Het is belangrijk op te merken dat internationale boekhoudnormen (IFRS) afwijken van de Belgische wetgeving in bepaalde aspecten met betrekking tot consolidatievrijstellingen: * **Horizontale groepen:** IFRS legt geen specifieke verplichting op voor horizontale groepen om een geconsolideerde jaarrekening op te stellen. * **Vrijgestelde submoederonderneming:** De definitie van een vrijgestelde submoederonderneming is onder IFRS strikter afgebakend. * **Vervreemding van aandelen:** De mogelijkheid om aandelen van een dochteronderneming met het oog op latere vervreemding uit te sluiten van consolidatie, geldt niet onder IFRS. * **Vrijstelling naar omvang:** De vrijstellingsmogelijkheid voor kleine groepen wordt in IFRS niet behandeld. --- > **Tip:** Onthoud goed de specifieke drempelbedragen voor de vrijstelling naar omvang en de bijhorende voorwaarden. Wees ook alert op de uitzonderingen waarin deze vrijstellingen niet gelden. > > **Tip:** Maak een duidelijk onderscheid tussen de criteria voor de consolidatieplicht (controle), de selectie van de consolidatiemethode (controlepercentage/belangenpercentage) en de vrijstellingsmogelijkheden (subconsolidatie, omvang). > > **Tip:** Oefen met de verschillende voorbeelden van groepsstructuren om te bepalen welke ondernemingen tot de consolidatiekring behoren en welke consolidatiemethode moet worden toegepast. Dit helpt ook bij het identificeren van mogelijke vrijstellingssituaties. --- # Consolidatiekring en controlepercentage Dit onderwerp definieert de consolidatiekring en het belang van het controlepercentage voor het bepalen van de te consolideren vennootschappen en de gehanteerde methode. ### 4.1 Consolidatieplicht Elke moedervennootschap die één of meer dochterondernemingen controleert, hetzij alleen, hetzij gezamenlijk met andere, is verplicht een geconsolideerde jaarrekening en een geconsolideerd jaarverslag op te stellen. Het bestuursorgaan van de betrokken moedermaatschappij is hiervoor verantwoordelijk. #### 4.1.1 Consolidatieplicht in verticale structuren Een controle over slechts één enkele dochteronderneming volstaat reeds voor de consolidatieplicht. Louter het bezit van minderheidsdeelnemingen zonder controle, ook al is er mogelijk wel sprake van invloed van betekenis, leidt niet tot een consolidatieplicht. #### 4.1.2 Consolidatieplicht in horizontale structuren (consortium) Elke onderneming die deel uitmaakt van een consortium, wordt in beginsel beschouwd als een moedervennootschap en heeft de plicht een geconsolideerde jaarrekening op te stellen. De leden van het consortium kunnen onderling afspreken wie het meest geschikt is om deze geconsolideerde jaarrekening op te stellen, mits deze beslissing duidelijk is vastgelegd door de bestuursorganen. De principes en regels voor het consolideren van horizontale groepen zijn dezelfde als voor verticale groepen. Bij consortia wordt in beginsel de integrale methode toegepast. Er vindt geen eliminatie plaats van de deelneming tegenover het overeenkomstige aandeel in het eigen vermogen, en er is geen belang van derden in het resultaat of eigen vermogen van de groep indien er geen affiliatieverband is tussen de ondernemingen in een consortium. ### 4.2 Consolidatiekring De consolidatiekring omvat de consoliderende vennootschap en al haar gecontroleerde dochtervennootschappen, ongeacht het recht waaronder zij resorteren, evenals alle vennootschappen die onder centrale leiding staan en zo een consortium vormen. Het essentiële criterium voor de afbakening van de consolidatiekring is **controle**. #### 4.2.1 Het criterium controle Controle wordt onweerlegbaar vermoed bij het bezit van de meerderheid van de stemrechten verbonden aan de aandelen. #### 4.2.2 Afbakening van de consolidatiekring met voorbeelden * **Voorbeeld 1:** Moedermaatschappij M bezit 80% van de aandelen van dochter A, en dochter A bezit 70% van de aandelen van dochter B. De consolidatiekring bestaat uit M, A en B, omdat M moeder is van A, en A en B door M worden gecontroleerd. * **Voorbeeld 2:** Moedermaatschappij M bezit 80% van de aandelen van dochter A, en dochter A bezit 35% van de aandelen van vennootschap B. De consolidatiekring bestaat uit M en A. Vennootschap B is een geassocieerde onderneming van A, en zal volgens de vermogensmutatiemethode worden opgenomen in de consolidatie. B behoort zelf niet tot de consolidatiekring. * **Voorbeeld 3 (onderbroken ketting):** Moedermaatschappij M bezit 30% van de aandelen van vennootschap A. M heeft geen beslissende invloed op het beleid van A en is dus geen moedermaatschappij van A. Vennootschap A bezit 60% van de aandelen van vennootschap B, waardoor B een dochter is van A. De consolidatiekring bestaat uit A en B. A moet een geconsolideerde jaarrekening opstellen volgens de integrale methode. * **Voorbeeld 4 (rechtstreekse deelneming met eigen aandelen):** Moedermaatschappij M bezit 46% van de aandelen van vennootschap A. Vennootschap A bezit 10% van haar eigen kapitaal. In dit geval worden slechts 90% van de aandelen van A in omloop beschouwd. Het controlepercentage van M in A wordt dan berekend als $46\% \times \frac{100\%}{100\%-10\%} = 46\% \times \frac{100\%}{90\%} = 51\%$. Hierdoor is A een dochter in rechte van M. De consolidatiekring bestaat uit M en A. M moet een geconsolideerde jaarrekening opstellen en A opnemen volgens de integrale methode. ### 4.3 Controlepercentage Het controlepercentage meet de mate van afhankelijkheid tussen vennootschappen en is cruciaal voor de afbakening van de consolidatiekring en de bepaling van de gehanteerde consolidatiemethode. Het wordt uitgedrukt in het percentage van het totaal aantal stemrechten in de gecontroleerde vennootschap, waarbij ook onrechtstreekse controle via dochterondernemingen wordt meegerekend. #### 4.3.1 Situaties gebaseerd op controlepercentage * **Situatie 1: Controlepercentage $\ge 50\%$** De onderneming wordt integraal in de consolidatie opgenomen. De onderneming is een dochteronderneming en behoort tot de consolidatiekring. * **Situatie 2: Gezamenlijke controle (joint venture)** De gemeenschappelijke dochteronderneming wordt proportioneel of evenredig in de consolidatie opgenomen. De gemeenschappelijke dochterondernemingen behoren tot de consolidatiekring. * **Situatie 3: Controlepercentage $> 20\%$ en $< 50\%$** Dit duidt op invloed van betekenis. De betrokken geassocieerde onderneming wordt opgenomen in de consolidatie volgens de vermogensmutatiemethode. De geassocieerde onderneming behoort zelf niet tot de consolidatiekring. #### 4.3.2 Berekening van het controlepercentage Het controlepercentage wordt berekend op basis van het aantal stemrechten in bezit gedeeld door het totaal aantal stemrechten. Onrechtstreekse controle via dochterondernemingen wordt meegeteld. ### 4.4 Belangenpercentage Het belangenpercentage geeft aan welk belang een deelneming, zowel rechtstreeks als onrechtstreeks, vertegenwoordigt in het netto-actief en de resultaten van de betrokken onderneming. Dit percentage wordt gebruikt tijdens de consolidatie zelf voor technische berekeningen en geeft de relatieve belangrijkheid van een deelneming binnen de groep aan. #### 4.4.1 Gebruik van het belangenpercentage * **Integrale consolidatie:** Wordt gebruikt voor het bepalen van het groepsbelang en het minderheidsbelang. * **Evenredige consolidatie:** Wordt gebruikt om de gemeenschappelijke dochteronderneming te consolideren naar rata van het belangenpercentage. * **Vermogensmutatiemethode:** Wordt gebruikt om het eigen vermogen van de geassocieerde onderneming op te nemen als waardering van financiële vaste activa, naar rata van het belangenpercentage. #### 4.4.2 Berekening van het belangenpercentage * **Rechtstreekse deelneming:** Het belangenpercentage is gelijk aan het controlepercentage. * **Onrechtstreekse deelneming:** Het belangenpercentage wordt berekend door de opeenvolgende controlepercentages te vermenigvuldigen. * **Voorbeeld:** Moedermaatschappij M bezit 70% van dochter A, en dochter A bezit 60% van dochter B. * Belangenpercentage van M in A: $70\%$. * Belangenpercentage van M in B: $70\% \times 60\% = 42\%$. * **Deelnemingen in eigen kapitaal:** Indien een vennootschap eigen aandelen bezit, wordt het controle- en belangenpercentage berekend op basis van het resterende aantal stemrechten. * **Voorbeeld:** Moedermaatschappij M bezit 46% van de aandelen van vennootschap A. Vennootschap A bezit 10% van haar eigen kapitaal. * Het aantal beschikbare stemrechten voor derden is $100\% - 10\% = 90\%$. * Het controlepercentage van M in A is $46\% \times \frac{100\%}{90\%} = 51\%$. #### 4.4.3 Kruisparticipaties en wederzijdse deelnemingen Bij kruisparticipaties of wederzijdse deelnemingen, waarbij vennootschappen aandelen in elkaar bezitten, worden specifieke regels toegepast. Indirecte wederzijdse deelnemingen waarbij het percentage onder de $10\%$ ligt, vervallen in principe. In de geconsolideerde balans worden deze aandelen van groepen die elkaars dochter zijn, behandeld als eigen aandelen en geboekt onder de geldbeleggingen. ### 4.5 Vrijstellingen van consolidatie Er bestaan verschillende vrijstellingen van de consolidatieplicht. #### 4.5.1 Vrijstelling van subconsolidatie Een moederonderneming is vrijgesteld van de plicht tot subconsolidatie indien zij zelf een dochteronderneming is van een moederonderneming die reeds een geconsolideerde jaarrekening opstelt, laat controleren en openbaar maakt. Aan deze vrijstelling zijn specifieke voorwaarden verbonden: * **Goedkeuring:** De vrijstelling dient te worden goedgekeurd door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van de vrijgestelde onderneming met een meerderheid van 90% van de stemmen voor een NV, en 80% voor andere vennootschappen. * **Duur:** De vrijstelling geldt voor twee jaar en kan hernieuwd worden. * **Opname op hoger niveau:** De vrijgestelde onderneming en haar dochterondernemingen worden opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening van de moederonderneming op een hoger niveau. * **Openbaarmaking:** De moederonderneming op een hoger niveau moet een geconsolideerde jaarrekening en jaarverslag opstellen, laten controleren en openbaar maken volgens Europese richtlijnen of vergelijkbare regelgeving. * **Neerlegging:** Het bestuursorgaan van de vrijgestelde onderneming moet de geconsolideerde jaarrekening en het jaarverslag van de hogere moeder neerleggen binnen twee maanden na beschikbaarheid voor aandeelhouders en uiterlijk zeven maanden na afloop van het boekjaar, in de taal waarin de eigen jaarrekening moet worden opgemaakt, tenzij de geconsolideerde jaarrekening al in België openbaar is gemaakt. * **Toelichting:** In de toelichting van de enkelvoudige jaarrekening van de vrijgestelde onderneming worden de volgende zaken vermeld: het gebruik van de vrijstelling, de identificatie van de moedermaatschappij die de consoliderende jaarrekening opstelt, de datum en plaats van neerlegging van de geconsolideerde jaarrekening, en de motivering inzake de naleving van de voorwaarden. **Uitzonderingen op de vrijstelling van subconsolidatie:** * Als één van de te consolideren ondernemingen beursgenoteerd is. * Als consolidatie wordt verlangd door de ondernemingsraad of op verzoek van de overheid of een rechter. De vrijstelling van subconsolidatie geldt ook voor consortia. #### 4.5.2 Vrijstelling naar omvang (groepen van beperkte omvang) Ondernemingen maken deel uit van een groep van beperkte omvang en zijn vrijgesteld van het opstellen van een geconsolideerde jaarrekening indien zij, op geconsolideerde basis, niet meer dan één van de volgende criteria overschrijden (vanaf 1 januari 2016): * Balanstotaal: 17.000.000 EUR * Omzet exclusief BTW: 34.000.000 EUR * Gemiddeld personeelsbestand: 250 De criteria worden getoetst op de afsluitingsdatum van de consoliderende jaarrekening, op basis van de laatst opgemaakte jaarrekeningen van de te consolideren ondernemingen. Consolidatie is pas verplicht indien gedurende twee opeenvolgende jaren meer dan één criterium wordt overschreden. **Berekening met verhoogde criteria:** Voor de berekening van deze criteria mag een eenvoudige optelling gebeuren in plaats van het opstellen van een geconsolideerde balans en resultatenrekening. De bovenstaande criteria worden dan verhoogd met 20%: * Omzetcriterium: 34.000.000 EUR x 120% = 40.800.000 EUR * Balanstotaal: 17.000.000 EUR x 120% = 20.400.000 EUR **Uitzonderingen op de vrijstelling naar omvang:** * Als één van de te consolideren ondernemingen beursgenoteerd is. * Als consolidatie wordt verlangd door de ondernemingsraad of op verzoek van de overheid of een rechter. Deze vrijstelling geldt tevens voor consortia. ### 4.6 Uitsluitingen uit de consolidatiekring #### 4.6.1 Facultatieve uitsluitingen Een dochteronderneming mag facultatief buiten de consolidatie worden gelaten indien: * Zij slechts van verwaarloosbare betekenis is en haar opname geen zinvolle bijdrage zou leveren aan het geconsolideerde resultaat. * Ingrijpende en duurzame beperkingen de effectieve uitoefening van de controlebevoegdheid of de aanwending van vermogen in wezenlijke mate bemoeilijken. * Er sprake is van onevenredige kosten en onverantwoorde vertraging om de dochtervennootschap in consolidatie op te nemen. * De aandelen van een dochteronderneming uitsluitend met het oog op een latere vervreemding worden gehouden. De datum van deconsolidatie wordt op dezelfde manier vastgesteld als de datum van opname in de consolidatie. De gevolgen van feitelijke uitsluiting zijn dat de dochteronderneming noch geconsolideerd, noch behandeld wordt volgens de vermogensmutatiemethode. De opname gebeurt in de geconsolideerde balans tegen actuele waarde onder de rubriek 'Andere Vennootschappen'. #### 4.6.2 Verplichte uitsluitingen De weglating uit de consolidatiekring is verplicht indien de opname van een dochtervennootschap, waarover de moedervennootschap een controle in feite bezit, zou indruisen tegen het beginsel van het getrouwe beeld. Dochtervennootschappen die zich in vereffening bevinden, hun bedrijf hebben stopgezet of hun bedrijf niet kunnen voortzetten, worden niet in de consolidatiekring opgenomen omdat zij zich in een situatie van discontinuïteit bevinden. Zij worden opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode, waarbij bijzondere waarderingsregels van toepassing zijn. ### 4.7 Wijzigingen in de consolidatiekring Als de samenstelling van het geconsolideerd geheel in de loop van het boekjaar een aanmerkelijke wijziging heeft ondergaan, dient de toelichting inlichtingen te bevatten die een zinvolle vergelijking van opeenvolgende jaarrekeningen mogelijk maken. ### 4.8 Facultatieve consolidatie Een vennootschap die geen consolidatieverplichting heeft, of een vrijgestelde vennootschap, kan op eigen initiatief vrijwillig consolideren. In dat geval moeten alle wettelijke verplichtingen inzake consolidatie en jaarrekening worden nageleefd. ### 4.9 Bepalingen inzake beursgenoteerde vennootschappen en IFRS * IFRS legt geen verplichting op voor horizontale groepen om een geconsolideerde jaarrekening op te stellen. * De definitie van een vrijgestelde submoederonderneming is onder IFRS strikter afgebakend. * De uitsluiting van aandelen van een dochteronderneming met het oog op latere vervreemding is niet van toepassing onder IFRS. * De vrijstellingsmogelijkheid voor kleine groepen wordt in IFRS niet behandeld. --- # Belangenpercentage en uitsluitingen Dit onderwerp behandelt het concept van het belangenpercentage, hoe dit wordt berekend en de criteria en procedures voor het uitsluiten van entiteiten uit de consolidatie. ### 5.1 Belangenpercentage Het belangenpercentage vertegenwoordigt het belang dat een deelneming, zowel direct als indirect, heeft in het netto-actief en de resultaten van een betrokken onderneming. Dit percentage is cruciaal voor het uitvoeren van de technische consolidatieberekeningen en geeft de relatieve belangrijkheid van een deelneming binnen de groep aan. #### 5.1.1 Berekening van het belangenpercentage Het belangenpercentage wordt berekend aan de hand van het aantal stemrechten dat een onderneming bezit ten opzichte van het totaal aantal stemrechten in de betrokken onderneming. * **Directe deelneming:** Bij een directe deelneming is het belangenpercentage gelijk aan het controlepercentage. > **Voorbeeld:** M bezit 70% van de aandelen van A. Het controlepercentage van M in A is 70%. Het belangenpercentage van M in A is dus ook 70%. * **Onrechtstreekse deelneming:** Bij onrechtstreekse deelnemingen wordt het belangenpercentage verkregen door de opeenvolgende controlepercentages te vermenigvuldigen. > **Voorbeeld:** M bezit 70% van A, en A bezit 60% van B. Het controlepercentage van M in A is 70%. Het controlepercentage van M in B is 70% maal 60%, wat resulteert in 42%. Het belangenpercentage van M in B is dus 42%. * **Ondernemingen die eigen aandelen bezitten:** Wanneer een onderneming die opgenomen moet worden in de consolidatie eigen aandelen bezit, wordt het aantal verhandelde aandelen verminderd. Dit moet worden meegenomen in de berekening van controle- en belangenpercentages. > **Voorbeeld:** M bezit 46% van de aandelen van A. Onderneming A bezit 10% van haar eigen kapitaal. Er zijn dus slechts 90% van de aandelen van A in omloop. Het controlepercentage van M in A wordt dan berekend als 46% maal 100% gedeeld door 90%, wat resulteert in circa 51%. A wordt hierdoor als een dochteronderneming van M beschouwd. #### 5.1.2 Gebruik van het belangenpercentage Het belangenpercentage heeft verschillende toepassingen in de consolidatietechniek: * **Integrale consolidatie:** Het belangenpercentage bepaalt het groepsbelang en het minderheidsbelang in het geconsolideerde netto-actief en resultaat. * **Evenredige consolidatie (joint ventures):** De gemeenschappelijke dochteronderneming wordt in de consolidatie opgenomen naar rata van het belangenpercentage. * **Vermogensmutatiemethode (geassocieerde ondernemingen):** Het eigen vermogen van de geassocieerde onderneming wordt opgenomen als een financiële vaste activa, gewaardeerd naar rata van het belangenpercentage. #### 5.1.3 Belang van derden Het belang van derden (minderheidsaandeelhouders) wordt bepaald door het resterende percentage van het eigen vermogen en de resultaten dat niet toebehoort aan de controlerende moedermaatschappij. > **Voorbeeld:** Als M 70% van de aandelen van A bezit en het eigen vermogen van A is 320.000 euro, dan is het groepsbelang 70% maal 320.000 euro, wat 224.000 euro is. Het belang van derden is 30% maal 320.000 euro, wat 96.000 euro is. Als A een winst van 10.000 euro boekt, gaat 7.000 euro naar de groepsreserves en 3.000 euro naar de aangroei van het belang van derden. ### 5.2 Uitsluitingen uit consolidatie Ondernemingen kunnen onder bepaalde voorwaarden uit de consolidatie worden uitgesloten, zowel facultatief als verplicht. #### 5.2.1 Facultatieve uitsluitingen Een dochteronderneming mag facultatief buiten de consolidatie gelaten worden indien: * De dochteronderneming slechts van te verwaarlozen betekenis is en haar opname geen zinvolle bijdrage levert aan het geconsolideerde resultaat. * Er sprake is van ingrijpende en duurzame beperkingen die de effectieve uitoefening van de controlebevoegdheid of de aanwending van vermogen wezenlijk bemoeilijken. Voorbeelden hiervan zijn nationalisaties, politieke onrust of strenge, duurzame beperkingen op de transfer van gelden. * De kosten van opname onevenredig hoog zijn of leiden tot onverantwoorde vertragingen. * De aandelen van de dochteronderneming uitsluitend worden aangehouden met het oog op een latere vervreemding. De datum van deconsolidatie wordt op dezelfde wijze bepaald als de datum van opname in de consolidatie. Een feitelijk uitgesloten entiteit wordt niet geconsolideerd, noch behandeld volgens de vermogensmutatiemethode. De opname in de geconsolideerde balans gebeurt tegen actuele waarde onder de post 'Andere Vennootschappen'. #### 5.2.2 Verplichte uitsluitingen De uitsluiting uit de consolidatiekring is verplicht indien de opname van een dochteronderneming, waarover de moedervennootschap een controle in feite bezit, indruist tegen het beginsel van het getrouwe beeld. Dit is met name het geval bij: * Dochterondernemingen die in vereffening zijn. * Dochterondernemingen die besloten hebben hun bedrijf stop te zetten. * Dochterondernemingen die hun bedrijf niet kunnen voortzetten (discontinuïteit). Deze vennootschappen worden opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode. #### 5.2.3 Vrijstelling van subconsolidatie Een moederonderneming die zelf een dochteronderneming is van een hogere moedermaatschappij die een geconsolideerde jaarrekening opstelt, laat controleren en openbaar maakt, kan vrijgesteld worden van subconsolidatie. Hiervoor moeten specifieke voorwaarden worden voldaan, waaronder goedkeuring door de algemene vergadering (met een meerderheid van 90% voor NV's en 80% voor andere vennootschappen) en de opname van de vrijgestelde onderneming in de geconsolideerde jaarrekening van de hogere moeder. Deze vrijstelling geldt voor twee jaar en kan hernieuwd worden. > **Tip:** Beursgenoteerde vennootschappen, alsook situaties waarin consolidatie wordt verlangd door de ondernemingsraad of op verzoek van de overheid of een rechter, kunnen geen aanspraak maken op deze vrijstelling. #### 5.2.4 Vrijstelling naar omvang Een onderneming is vrijgesteld van consolidatie indien zij deel uitmaakt van een groep van beperkte omvang. De criteria hiervoor, op geconsolideerde basis en per 1 januari 2016, zijn (niet meer dan één van de volgende overschrijden): * Balanstotaal: 17.000.000 euro * Omzet exclusief btw: 34.000.000 euro * Gemiddeld personeelsbestand: 250 De criteria worden getoetst op de afsluitdatum van de consoliderende jaarrekening, gebaseerd op de laatst opgemaakte jaarrekeningen van de te consolideren ondernemingen. Pas bij het tweemaal opeenvolgend overschrijden van meer dan één criterium ontstaat de consolidatieplicht. Voor de berekening van deze criteria mag een eenvoudige samentelling worden gehanteerd, waarbij de bovengenoemde criteria met 20% worden verhoogd. > **Tip:** Net als bij de subconsolidatie, geldt deze vrijstelling naar omvang niet voor beursgenoteerde vennootschappen of wanneer consolidatie wordt vereist door de ondernemingsraad, overheid of rechter. Deze vrijstelling geldt ook voor consortia. ### 5.3 Wijzigingen in de consolidatiekring Indien de samenstelling van het geconsolideerd geheel gedurende het boekjaar aanmerkelijk wijzigt, dient de toelichting informatie te bevatten die een zinvolle vergelijking van opeenvolgende jaarrekeningen mogelijk maakt. ### 5.4 Facultatieve consolidatie Vennootschappen die geen consolidatieverplichting hebben, of die vrijgesteld zijn, kunnen op eigen initiatief ervoor kiezen om een geconsolideerde jaarrekening op te stellen. In dat geval moeten alle wettelijke verplichtingen inzake consolidatie en jaarrekeningen worden nageleefd. ### 5.5 Bepalingen inzake beursgenoteerde vennootschappen Onder IFRS zijn de definities van vrijgestelde submoederondernemingen strikter afgebakend. De uitsluiting van aandelen van een dochteronderneming met het oog op latere vervreemding is onder IFRS niet toegestaan. IFRS legt bovendien geen verplichting op voor horizontale groepen om een geconsolideerde jaarrekening op te stellen. De vrijstellingsmogelijkheid voor kleine groepen wordt in IFRS niet behandeld. --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Consolidatieplicht | De wettelijke verplichting voor een moedervennootschap om een geconsolideerde jaarrekening en een geconsolideerd jaarverslag op te stellen wanneer zij één of meer dochterondernemingen controleert. | | Moedervennootschap | Een vennootschap die controle uitoefent over één of meer dochterondernemingen. | | Dochteronderneming | Een onderneming die gecontroleerd wordt door een moedervennootschap, hetzij direct, hetzij indirect. | | Controle | De macht om het financiële en operationele beleid van een onderneming te bepalen om voordelen uit haar activiteiten te verkrijgen; wordt vermoed bij meer dan 50% van de stemrechten. | | Geconsolideerde jaarrekening | Een samenvatte financiële overzicht van een groep van ondernemingen, waarin de activa, passiva, eigen vermogen, resultaten en kasstromen van de moedervennootschap en haar dochterondernemingen als één economische entiteit worden gepresenteerd. | | Consolidatiemethode | De techniek die wordt gebruikt om de financiële gegevens van dochterondernemingen op te nemen in de geconsolideerde jaarrekening, afhankelijk van het type controle of invloed. | | Integrale consolidatie | Een methode waarbij de activa, passiva, inkomsten en uitgaven van de dochteronderneming volledig worden opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening van de moedermaatschappij. | | Proportionele (of evenredige) consolidatie | Een methode waarbij de activa, passiva, inkomsten en uitgaven van een joint venture worden opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening naar rato van het belang van de moedermaatschappij. | | Vermogensmutatiemethode | Een methode waarbij de investering in een geassocieerde deelneming wordt gewaardeerd tegen kostprijs of reële waarde, en aangepast voor het aandeel van de investeerder in de winsten of verliezen van de geassocieerde deelneming na de verwerving. | | Consortium | Een samenwerkingsverband tussen meerdere onafhankelijke ondernemingen om een specifiek project of doel te realiseren, waarbij geen van de deelnemers controle heeft over de anderen. | | Geassocieerde onderneming | Een onderneming waarin een investeerder significante invloed heeft, maar geen controle. Dit wordt meestal aangenomen bij een aandelenbezit van 20% tot 50%. | | Vrijstelling van consolidatie | Een situatie waarin een onderneming, ondanks het voldoen aan de criteria voor consolidatie, wettelijk is vrijgesteld van de verplichting om een geconsolideerde jaarrekening op te stellen. | | Subconsolidatie | De consolidatie van een groep vennootschappen op een tussenliggend niveau binnen een grotere concernstructuur, waarbij de moedermaatschappij van deze subgroep zelf dochter is van een hogere moedermaatschappij die eveneens consolideert. | | Groep van beperkte omvang | Een groep van ondernemingen die een bepaalde drempelwaarde voor balanstotaal, omzet en gemiddeld personeelsbestand niet overschrijdt, wat kan leiden tot vrijstelling van consolidatie. | | Consolidatiekring | De verzameling van de consoliderende vennootschap en alle dochtervennootschappen die onder haar controle vallen, of vennootschappen die deel uitmaken van een consortium onder centrale leiding. | | Controlepercentage | Het percentage stemrechten dat een vennootschap bezit in een andere vennootschap, wat de mate van controle aangeeft en de consolidatiemethode beïnvloedt. | | Belangenpercentage | Het percentage van de netto-activa en resultaten van een dochteronderneming of geassocieerde deelneming dat toebehoort aan de moedervennootschap, berekend op basis van het deelnemingspercentage, inclusief indirecte belangen. | | Uitsluiting van consolidatie | Het niet opnemen van een dochteronderneming in de geconsolideerde jaarrekening, hetzij op facultatieve (verwaarloosbare betekenis, beperkingen) of verplichte basis (tegenstrijdig met getrouw beeld, in vereffening). |

# Kapitaalsverhogingen Kapitaalsverhogingen en obligatieleningen zijn financiële instrumenten die vennootschappen kunnen gebruiken om hun middelen te vergroten. ## 1\. Kapitaalsverhogingen (Bij een NV) Kapitaalsverhogingen omvatten procedures en implicaties van zowel eigenlijke als oneigenlijke kapitaalverhogingen, inclusief berekeningen voor uitgiftepremies en de gevolgen voor de aandeelwaarde. ### 1.1 Eigenlijke kapitaalsverhoging Een eigenlijke kapitaalsverhoging houdt in dat er nieuwe aandelen worden uitgegeven, wat resulteert in een instroom van cash in de vennootschap. Openbare inschrijving boeking: inschrijving: 4162 D 486 C betaling: 5502 D 4162 C (tegenboeken) werkelijke kap verhoging: (5502 D) 486 D (tegenboeken) 100 C deblok bankrek: 5502 C (tegenboeken) 5500 D #### 1.1.1 Procedure van een eigenlijke kapitaalsverhoging De procedure omvat doorgaans: * Een bankuittreksel van een geblokkeerde rekening. 5502 D 4891 C * Een akte van kapitaalverhoging. 101 D 100 C 4891 D (tegenboeken) * Deblokkering van de bankrekening. 5502 C (tegenboeken) 5500 D De kosten die hiermee gepaard gaan, zijn identiek aan de kosten van oprichting. 200 D --> niet activeren 61 D \--> wel activeren, ook afschrijven: 6300@2009 411 D 440 C #### 1.1.2 Berekening van de waarde van aandelen bij een kapitaalverhoging De waarde van een aandeel wordt beïnvloed door het geplaatste kapitaal, reserves en overgedragen winst. **Voorbeeld:** Stel een vennootschap met: * Kapitaal: 10.000 aandelen van 25 EUR nominale waarde = 250.000 EUR * Geplaatst kapitaal: 250.000 EUR * Reserves: 70.000 EUR (waarvan 25.000 EUR wettelijk en 45.000 EUR beschikbaar) * Overgedragen winst: 30.000 EUR * Totale waarde van het eigen vermogen (exclusief schulden): 250.000 EUR (kapitaal) + 70.000 EUR (reserves) + 30.000 EUR (overgedragen winst) = 350.000 EUR. * De huidige waarde per aandeel is dus $350.000 / 10.000 \\text{ aandelen} = 35 \\text{ EUR per aandeel}$. Indien 5.000 nieuwe aandelen worden uitgegeven tegen de nominale waarde van 25 EUR: * Nieuw kapitaal: 10.000 + 5.000 = 15.000 aandelen. * Nieuw geplaatst kapitaal: 250.000 EUR + (5.000 aandelen \* 25 EUR) = 250.000 EUR + 125.000 EUR = 375.000 EUR. * Totale waarde eigen vermogen: 375.000 EUR (nieuw kapitaal) + 70.000 EUR (reserves) + 30.000 EUR (overgedragen winst) = 475.000 EUR. * De waarde per aandeel wordt: $475.000 / 15.000 \\text{ aandelen} = 31,67 \\text{ EUR per aandeel}$. Dit leidt tot een verwatering van de waarde per aandeel. Om dit te voorkomen of te beperken, worden voorkeurrechten of uitgiftepremies toegepast. #### 1.1.3 Voorkeurrecht Bij een kapitaalverhoging hebben bestaande aandeelhouders een voorkeurrecht om in te schrijven op nieuwe aandelen, proportioneel aan hun bestaande bezit. Dit voorkomt een te grote verwatering van hun aandeel in de vennootschap en de waarde ervan. --> moet aantal aandelen (vd formule) al hebben om u in te schrijven voor nieuwe aandelen * **Oude aandelen:** waarde daalt door de kapitaalverhoging. * **Nieuwe aandelen:** kunnen tegen een lagere prijs (bijvoorbeeld nominale waarde) aangekocht worden, wat een winst oplevert ten opzichte van de verwaterde marktprijs. Het voorkeurrecht kan worden verkocht als 'claim' of 'scrrip' op de beurs, waardoor de oude aandeelhouder het verlies door verwatering compenseert of zelfs een kleine winst realiseert. formules: kapitaal voor kapitaalverhoging/bedrag van de kapitaalverhoging bestaand aantal aandelen/ aantal nieuwe aandelen #### 1.1.4 Uitgiftepremie (agio) De uitgifteprijs van een nieuw aandeel kan hoger zijn dan de nominale waarde. Het verschil hiertussen is de uitgiftepremie. * **Uitgifteprijs** = Nominale waarde + Uitgiftepremie * **Uitgiftepremie** = Uitgifteprijs – Nominale waarde De uitgiftepremie moet volledig gestort zijn. Het verhoogt het eigen vermogen van de vennootschap zonder de nominale waarde van het kapitaal te wijzigen. --> hierdoor gaat de waarde van de aandelen niet dalen boeking: geblok. rek.: 5502 D 4891 C kap verhoging: 101 D 100 C 4891 D (tegenboeken) 111 C deblok.: 5502 C (tegenboeken) 5500 D boeking eigenlijke kapitaalsverhoging: 4893 D 1110 C 100 C **Voorbeeld met uitgiftepremie:** Stel dat de vorige vennootschap 5.000 nieuwe aandelen uitgeeft tegen een uitgifteprijs die resulteert in een uiteindelijke waarde per aandeel van 35 EUR na kapitaalverhoging. Als de nominale waarde 25 EUR blijft, dan is er een uitgiftepremie. * Nieuw geplaatst kapitaal: 250.000 EUR + (5.000 aandelen \* 25 EUR) = 375.000 EUR. * Uitgiftepremies: 5.000 aandelen \* (35 EUR - 25 EUR) = 5.000 aandelen \* 10 EUR = 50.000 EUR. * Totaal eigen vermogen na kapitaalverhoging: 375.000 EUR (kapitaal) + 70.000 EUR (reserves) + 30.000 EUR (overgedragen winst) + 50.000 EUR (uitgiftepremies) = 525.000 EUR. * Nieuw aantal aandelen: 15.000. * Waarde per aandeel na kapitaalverhoging: $525.000 / 15.000 \\text{ aandelen} = 35 \\text{ EUR per aandeel}$. ### 1.2 Oneigenlijke kapitaalsverhoging Een oneigenlijke kapitaalsverhoging is een boekhoudkundige herschikking binnen de eigen vermogenrekeningen, zonder dat er nieuwe cash instroomt. Het doel is vaak om het kapitaal aan te passen aan de reële waarde of om reserves te kapitaliseren. #### 1.2.1 Geïncorporeerde reserves Reserves kunnen worden omgezet in kapitaal. Dit kan leiden tot een verhoging van de nominale waarde van bestaande aandelen of tot de uitgifte van bonusaandelen. boeking via resultaatverwerking: 14 D 790 C 691 D 100 C **Voorbeeld:** Een vennootschap met 10.000 aandelen van 25 EUR nominale waarde (totaal kapitaal 250.000 EUR). Door het incorporeren van 100.000 EUR aan reserves, kan het kapitaal worden verhoogd naar 350.000 EUR. * Optie 1: De nominale waarde per aandeel wordt verhoogd naar 35 EUR (10.000 aandelen \* 35 EUR). * Optie 2: Er worden bonusaandelen uitgegeven. Indien de verhouding 2 bonusaandelen per 5 oude aandelen is, en het oorspronkelijke kapitaal was 250.000 EUR verdeeld over 10.000 aandelen, dan zouden er 4.000 nieuwe aandelen (10.000 / 5 \* 2) worden uitgegeven. Het nieuwe kapitaal van 350.000 EUR wordt dan vertegenwoordigd door 14.000 aandelen van 25 EUR nominale waarde. #### 1.2.2 Bonusaandelen Dit zijn aandelen die worden uitgegeven aan bestaande aandeelhouders, zonder dat zij hiervoor betalen. Ze worden gefinancierd uit reserves of winst. Dit is voor het compenseren van de kapitaalsverhoging waardoor de aandelen het geplaatst kapitaal niet meer vertegenwoordigden. geïncorporeerde reserves/oorspronkelijk kapitaal --> geeft ratio voor hoeveel bonusaandelen uitgedeeld moeten worden boeking via orderekening: 076 D 077 C ### 1.3 Kapitaalsvermindering Dit is het omgekeerde van een kapitaalsverhoging en kan op verschillende manieren gebeuren. #### 1.3.1 Eigenlijke kapitaalsvermindering * **Terugbetaling aan aandeelhouders:** Een deel van het kapitaal wordt uitbetaald aan de aandeelhouders. Dit kan echter niet onmiddellijk gebeuren en moet voldoen aan specifieke liquiditeits- en balanstesten. Beslissing buitengewone Algemene vergadering 100 D 4840 C betaalbaarstelling 2m na publicatie in belgisch staatsblad 4840 D (tegenboeken) 4841 C werkelijke terugbetaling 4841 D (tegenboeken) 5500 C * **Vrijstelling stortingsplicht:** De verplichting van aandeelhouders om nog te storten op hun aandelen wordt verminderd of opgeheven. (er gaan niet echt middelen uit de onderneming maar toekomende instroom wordt wel tegengehouden) beslissing: 100 D 4840 C 101 C (fictieve opvraging kap) 4160 D betaalbaarstelling (na 2m): 4840 D 4160 C * **Inkoop eigen aandelen:** De vennootschap koopt eigen aandelen terug op de markt. aankoop: 50 D 5500 C kapitaalvermindering 50 C (tegenboeken) 100 D 1311 C (meerwaarde van de aandelen) #### 1.3.2 Oneigenlijke kapitaalsvermindering * **Aanzuiveren van verliezen:** Negatieve reserves (verliezen) worden weggeschreven tegen het kapitaal, waardoor het zichtbare eigen vermogen verbetert zonder dat er cash vrijkomt. via resultaatverwerking! 100 D 791 en/of 1311 C 690 D 14 C #### 1.3.3 Liquiditeitstest en Balanstest (wijziging kapitaal bij een BV) Bij een kapitaalsvermindering (vooral eigenlijke vermindering) moeten vennootschappen aantonen dat ze na de vermindering nog steeds aan hun kortetermijnverbintenissen kunnen voldoen (liquiditeitstest) en dat het nettoactief niet kleiner is dan het onbeschikbare eigen vermogen (balanstest). Dit om het faillissementsrisico te beperken. * **Liquiditeitstest:** De vennootschap moet in staat zijn om schulden korter dan één jaar af te lossen. * **Balanstest (nettoactieftest):** Het nettoactief (activa minus voorzieningen, schulden en niet afgeschreven oprichtingskosten) mag niet kleiner zijn dan het onbeschikbare deel van het eigen vermogen. ## 2\. Obligatielening Een obligatielening is een lening die door een vennootschap wordt aangegaan door de uitgifte van obligaties aan investeerders. Dit is een vorm van vreemd vermogen. boekingen: beschikbaarstelling 17111 D 17110 C intekening 413 D 17111 C (tegenboeken) betaling 5500 D 413 C (tegenboeken) kosten 201 D 411 D 489/440 C 657 D ( wanneer niet geactiveerd) --> 6501 @201 ook afschrijven **Rentebetaling** betaalbaarstelling 6500 D 4801 C (70%) 453 C (30%) betaling 5500 C 4801 D 453 D * Terugbetaling (einde looptijd) jaarlijkse reserve 6921 D 135 C betaalbaarstelling (LT--> KT) 17110 D 4211 C 4211 D 4800 C terugbetaling 4800 D 5500 C Terugbetaling (door uitloting): zie berekening aflossingplan omzetting LT-->KT 17110 D 4211 C niet vervallen intresten 6500 D 4923 C betaalbaarstelling aflossing 4211 D 4800 C intrest (let op, met of zonder retournering) 6500 D (Tot intrestK - bedrag dat werd geboekt op 4800) 4801 C 4923 D 453 C terugbetaling 4801 D 5500 C ### 2.1 Kenmerken van een obligatielening * **Nominale waarde:** De waarde van één obligatie. * **Couponrente:** Het jaarlijkse rentepercentage dat op de nominale waarde wordt berekend. * **Looptijd:** De periode waarover de obligatielening loopt en waarna deze wordt afgelost. * **Aflossingsplan:** Geeft aan hoe en wanneer de hoofdsom wordt terugbetaald (bijvoorbeeld jaarlijks, in een lump sum aan het einde). **Voorbeeld van een aflossingsplan:** Een 8% obligatielening van 500.000 EUR, verdeeld over 1000 stukken van 500 EUR, aflosbaar in 4 jaar. * **Jaarlijkse theoretische annuïteit:** 500.000 EUR \* 0,301921 (annuïteitsfactor voor 4 jaar, rente 8%) = 150.960,50 EUR. Dit bedrag zou bij constante annuïteit jaarlijks moeten worden afgelost, inclusief rente. **Berekening van het aflossingsplan voor Jaar 1:** * Openstaand saldo begin jaar 1: 500.000 EUR. * Rente (8%): 500.000 EUR \* 0,08 = 40.000 EUR. * Bedrag voor aflossing (theoretische annuïteit): 150.960,50 EUR - 40.000 EUR = 110.960,50 EUR. * Aantal obligaties af te lossen: 110.960,50 EUR / 500 EUR per obligatie ≈ 221,92 obligaties. * Praktisch af te lossen: 222 obligaties \* 500 EUR/obligatie = 111.000 EUR. * Werkelijk betaalde rente: 40.000 EUR. * Totaal betaald in jaar 1: 111.000 EUR (aflossing) + 40.000 EUR (rente) = 151.000 EUR. * Tekort ten opzichte van theoretische annuïteit: 150.960,50 EUR - 151.000 EUR = -39,50 EUR. * Openstaand saldo einde jaar 1: 500.000 EUR - 111.000 EUR = 389.000 EUR. **Berekening van het aflossingsplan voor Jaar 2:** * Openstaand saldo begin jaar 2: 389.000 EUR. * Aanpassing voor vorig tekort/overschot: 150.960,50 EUR - (-39,50 EUR) = 150.921 EUR. * Rente (8%): 389.000 EUR \* 0,08 = 31.120 EUR. * Bedrag voor aflossing: 150.921 EUR - 31.120 EUR = 119.801 EUR. * Aantal obligaties af te lossen: 119.801 EUR / 500 EUR per obligatie ≈ 239,6 obligaties. * Praktisch af te lossen: 240 obligaties \* 500 EUR/obligatie = 120.000 EUR. * Werkelijk betaalde rente: 31.120 EUR. * Totaal betaald in jaar 2: 120.000 EUR (aflossing) + 31.120 EUR (rente) = 151.120 EUR. * Tekort ten opzichte van aangepaste theoretische annuïteit: 150.921 EUR - 151.120 EUR = -199 EUR. * Openstaand saldo einde jaar 2: 389.000 EUR - 120.000 EUR = 269.000 EUR. ### 2.2 Uitgifte boven of onder pari Obligaties kunnen worden uitgegeven boven de nominale waarde (agio) of onder de nominale waarde (disagio). Dit heeft invloed op de effectieve rentevoet. ### 2.3 Verjaring van coupons Niet-geïnde rentebetalingen (coupons) kunnen verjaren. Vennootschappen moeten hiervoor specifieke boekingen doen. ### 2.4 Aflossing boven pari Indien de vennootschap obligaties terugbetaalt aan een prijs hoger dan de nominale waarde, dan is het verschil een extra kost of een aflossing van een premie. ### 2.5 Terugbetaling door inkoop van obligaties De vennootschap kan ook obligaties terugkopen op de markt voordat de looptijd afloopt. De boekhoudkundige verwerking hiervan hangt af van de inkoopprijs ten opzichte van de nominale waarde. ### 2.6 Omzetting van obligaties in aandelen Sommige obligatieleningen kunnen de optie bevatten om ze om te zetten in aandelen van de vennootschap. Dit kan invloed hebben op de kapitaalstructuur. > **Tip:** Het is cruciaal om de onderscheidingen tussen eigenlijke en oneigenlijke kapitaalsverhogingen en -verminderingen te begrijpen, evenals de bijbehorende berekeningen en wettelijke tests. Voor obligatieleningen is het belangrijk de aflossingsschema's correct te kunnen interpreteren en op te stellen. * * * # Kapitaalsvermindering (BV) Kapitaalsvermindering omvat verschillende methoden om het eigen vermogen van een vennootschap te reduceren, waarbij zowel eigenlijke als oneigenlijke technieken worden toegepast en liquiditeits- en balanstesten essentieel zijn om de financiële stabiliteit te waarborgen. ### 2.1 Concept en doel van kapitaalsvermindering Kapitaalsvermindering is een wijziging van de inbreng waarbij het eigen vermogen van de vennootschap wordt verminderd. Dit kan verschillende redenen hebben, zoals het terugbetalen van aandeelhouders, het vrijstellen van een stortingsplicht, of het aanzuiveren van verliezen. ### 2.2 Soorten kapitaalsvermindering Er wordt een onderscheid gemaakt tussen eigenlijke en oneigenlijke kapitaalsvermindering. #### 2.2.1 Eigenlijke kapitaalsvermindering Uittreding of uitsluiting aandeelhouder voorwaarden: * liquiditeitstest * balanstest/netto actief test beslissing 1109 D 489 C effectieve terugbetaling 489 D 5500 C #### 2.2.2 Oneigenlijke kapitaalsvermindering Oneigenlijke kapitaalsvermindering houdt in dat er geen instroom van contanten plaatsvindt. Het betreft louter een boekhoudkundige herschikking binnen de eigen vermogenrekeningen van de balans. via resultaatverwerking 1109/133 D 791/792 C 690 D 14 C ### 2.3 Noodzakelijke testen bij kapitaalsvermindering (BV) Om de financiële gezondheid van de vennootschap te waarborgen en de belangen van schuldeisers te beschermen, zijn er twee cruciale testen die uitgevoerd moeten worden bij een kapitaalsvermindering: de liquiditeitstest en de balanstest. #### 2.3.1 Liquiditeitstest De liquiditeitstest beoordeelt of de vennootschap in staat is om haar kortetermijnschulden (schulden met een looptijd van minder dan één jaar) af te lossen na de voorgestelde kapitaalsvermindering. > **Tip:** Deze test is cruciaal om te voorkomen dat de vennootschap direct na de kapitaalsvermindering in betalingsproblemen komt. #### 2.3.2 Balanstest (nettoactieftest) De balanstest, ook wel nettoactieftest genoemd, stelt dat het nettoactief van de vennootschap na de kapitaalsvermindering niet kleiner mag zijn dan het onbeschikbare deel van het eigen vermogen. Het nettoactief wordt berekend als: $$ \\text{Nettoactief} = \\text{Activa} - \\text{Voorzieningen} - \\text{Schulden} - \\text{Niet afgeschreven gedeelte kosten van oprichting en onderzoek- en ontwikkelingskosten} $$ Het onbeschikbare deel van het eigen vermogen omvat onder andere het wettelijk en het statutair vastgelegd kapitaal, en eventuele herwaarderingsmeerwaarden die niet uitgekeerd mogen worden. > **Tip:** Deze testen zijn bedoeld om te voorkomen dat het faillissementsrisico van de vennootschap significant toeneemt door de vermindering van de inbreng, wat zowel de aandeelhouders als de schuldeisers kan schaden. ### 2.4 Voorbeeld van een kapitaalverhoging ter terugbetaling van steun (Lufthansa) Het geval van Lufthansa illustreert hoe een kapitaalverhoging kan dienen om staatssteun terug te betalen. Door nieuwe aandelen uit te geven, genereerde Lufthansa kapitaal dat werd gebruikt om leningen aan de overheid af te lossen. Dit was noodzakelijk om te voldoen aan de voorwaarden die verbonden waren aan de staatssteun, zoals het verbod op overnames, dividenduitkeringen en bonussen voor topmanagers zolang de schulden niet waren afgelost. De uitgifte van nieuwe aandelen, zelfs tegen een lagere prijs dan de huidige waarde van het aandeel, kan de financiële positie van het bedrijf versterken en de mogelijkheid bieden om verplichtingen na te komen en de beperkingen op te heffen. Dit proces kan gepaard gaan met het recht van voorkeur voor bestaande aandeelhouders of het gebruik van uitgiftepremies. **Eigenlijke verhoging inbreng** De procedure omvat doorgaans: * Een bankuittreksel van een geblokkeerde rekening. 5502 D 4891 C * Een akte van inbreng verhoging. 11x9 C 4891 D (tegenboeken) * Deblokkering van de bankrekening. 5502 C (tegenboeken) 5500 D **oneigenlijke verhoging inbreng** incorporatie reserves 13x D 11x9 C incorporatie overgedragen winst 14 D 790 C 691 D 11x9 C ### 2.5 Obligatielening Een obligatielening is een schuldinstrument waarbij een vennootschap geld leent van het publiek door het uitgeven van obligaties. Dit is een vorm van vreemd vermogen. #### 2.5.1 Kenmerken van een obligatielening * **Nominale waarde:** De waarde van één obligatie. * **Rente (coupon):** Het percentage dat de obligatiehouder jaarlijks ontvangt over de nominale waarde. * **Looptijd:** De periode waarover de obligatie loopt en waarna de hoofdsom wordt terugbetaald. * **Aflossingsplan:** Beschrijft hoe de hoofdsom periodiek wordt terugbetaald. Dit kan gebeuren via een annuïteit (rente en aflossing zijn constant of theoretisch constant) of via een lineaire aflossing (aflossing is constant, rente daalt). #### 2.5.2 Berekening van het aflossingsplan Bij een obligatielening met een aflossingsplan, wordt de jaarlijkse theoretische annuïteit vaak berekend. $$ \\text{Theoretische jaarlijkse annuïteit} = \\text{Hoofdsom} \\times \\text{Annuitteitsfactor} $$ De annuïteitsfactor is afhankelijk van de rentevoet en de looptijd. Vervolgens wordt de rente berekend over het openstaande saldo, en het resterende deel van de theoretische annuïteit wordt aangewend voor de aflossing. Eventuele tekorten of overschotten ten opzichte van het theoretische aflossingsbedrag worden meegenomen in de berekening van het volgende jaar. > **Voorbeeld:** Een 8% obligatielening van 500.000 euro, verdeeld over 1000 obligaties van 500 euro, aflosbaar in 4 jaar. > > * Jaar 1: > > * Theoretische annuïteit: 500.000 euro x 0,301921 (annuïteitsfactor) = 150.960,50 euro. > > * Rente: 500.000 euro x 0,08 = 40.000 euro. > > * Voor aflossing: 150.960,50 euro - 40.000 euro = 110.960,50 euro. > > * Aantal te lossen obligaties ( Theoretisch ): 110.960,50 euro / 500 euro/obligatie = 221,92 obligaties. > > * Werkelijk af te lossen: 222 obligaties x 500 euro/obligatie = 111.000 euro. > > * Openstaand saldo: 500.000 euro - 111.000 euro = 389.000 euro. > > * Tekort t.o.v. theoretische annuïteit: 150.960,50 - 111.000 - 40.000 = -39,50 euro (een tekort). > > * Jaar 2: > > * Theoretische annuïteit: 150.960,50 euro. > > * Correctie vorig jaar: -39,50 euro. > > * Aangepaste theoretische annuïteit: 150.960,50 euro - 39,50 euro = 150.921,00 euro. > > * Rente: 389.000 euro x 0,08 = 31.120 euro. > > * Voor aflossing: 150.921,00 euro - 31.120 euro = 119.801 euro. > > * Aantal te lossen obligaties ( Theoretisch ): 119.801 euro / 500 euro/obligatie = 239,6 obligaties. > > * Werkelijk af te lossen: 240 obligaties x 500 euro/obligatie = 120.000 euro. > > * Openstaand saldo: 389.000 euro - 120.000 euro = 269.000 euro. > > * Tekort t.o.v. theoretische annuïteit: 150.921,00 - 120.000 - 31.120 = -199,00 euro (een tekort). > #### 2.5.3 Aflossing boven pari Indien obligaties boven hun nominale waarde worden terugbetaald (aflossing boven pari), resulteert dit in een extra kost voor de vennootschap. Dit moet correct worden verwerkt in de boekhouding. #### 2.5.4 Verjaren van coupons Coupons (rentebetalingen) die niet binnen de wettelijke termijn worden geïnd door de obligatiehouders, verjaren. De boekhoudkundige verwerking hiervan is specifiek. #### 2.5.5 Terugbetaling door inkoop van obligaties Net zoals bij aandelen, kan een vennootschap haar eigen obligaties terugkopen op de markt. Dit vermindert de uitstaande schuld. #### 2.5.6 Omzetting van obligaties in aandelen Sommige obligaties zijn converteerbaar, wat betekent dat ze door de houder kunnen worden omgezet in aandelen van de vennootschap. Dit leidt tot een kapitaalverhoging door uitgifte van nieuwe aandelen. * * * # Obligatieleningen Obligatieleningen bieden een manier voor bedrijven om financiering aan te trekken door middel van de uitgifte van schuldbewijzen, waarbij de focus ligt op de berekening van aflossingsplannen en rentebetalingen. ### 3.1 Kenmerken van obligatieleningen Een obligatielening is een schuldinstrument waarbij een uitgevende entiteit (de emittent) geld leent van investeerders (obligatiehouders) en zich verbindt tot het betalen van rente (coupons) en het terugbetalen van de hoofdsom op een bepaalde vervaldatum. #### 3.1.1 Uitgifte van obligaties Obligaties kunnen worden uitgegeven tegen hun nominale waarde (pari), boven hun nominale waarde (boven pari of agio) of onder hun nominale waarde (onder pari of disaggio). De prijs van uitgifte beïnvloedt de effectieve rentevoet van de lening. * **Uitgifte boven pari (agio):** Wanneer obligaties worden uitgegeven tegen een prijs die hoger is dan de nominale waarde, ontstaat er een uitgiftepremie. Deze premie kan dienen om toekomstige rentedragende schulden te dekken of om een deel van de aflossing te dekken. * **Uitgifte onder pari (disaggio):** Als obligaties onder hun nominale waarde worden uitgegeven, betekent dit dat de werkelijke opbrengst lager is dan de nominale waarde die uiteindelijk moet worden terugbetaald. Dit wordt vaak gezien als een hogere effectieve rente voor de obligatiehouder. #### 3.1.2 Rente- en aflossingsberekeningen De kern van een obligatielening betreft de berekening van de rentebetalingen en het aflossingsschema. * **Coupons:** Dit zijn de periodieke rentebetalingen aan de obligatiehouders. Het rentepercentage wordt vaak uitgedrukt als een percentage van de nominale waarde. * **Aflossingsplannen:** Deze plannen beschrijven hoe en wanneer de hoofdsom van de obligatielening wordt terugbetaald. Er zijn verschillende methoden, waaronder: * **Annuitair aflossingsplan:** Hierbij wordt jaarlijks een vast bedrag terugbetaald (de theoretische annuïteit), dat bestaat uit zowel rente als aflossing. Het rentegedeelte daalt naarmate de hoofdsom afneemt, terwijl het aflossingsgedeelte stijgt. * **Vaste aflossingen:** Hierbij wordt elk jaar een vast bedrag van de hoofdsom afgelost, wat leidt tot een dalende rentebetaling. ##### 3.1.2.1 Berekenen van een aflossingsplan Het berekenen van een aflossingsplan vereist de nominale waarde van de lening, de rentevoet, de looptijd en de manier van aflossing. **Voorbeeld van een aflossingsberekening:** Stel, er is een obligatielening van 500.000 euro, uitgegeven als 1000 obligaties van 500 euro elk, met een jaarlijkse rente van 8% en een looptijd van 4 jaar. De theoretische jaarlijkse annuïteit kan berekend worden met een annuïteitsfactor. Als de annuïteitsfactor voor 4 jaar en 8% bijvoorbeeld 0,301921 is, dan is de theoretische annuïteit: $$ \\text{Theoretische annuïteit} = 500.000 \\text{ euro} \\times 0,301921 = 150.960,50 \\text{ euro} $$ **Jaar 1:** * Rente: $500.000 \\text{ euro} \\times 0,08 = 40.000 \\text{ euro}$ * Over voor aflossing (theoretisch): $150.960,50 \\text{ euro} - 40.000 \\text{ euro} = 110.960,50 \\text{ euro}$ * Aantal te lossen obligaties: $110.960,50 \\text{ euro} / 500 \\text{ euro per obligatie} \\approx 221,92$. In de praktijk wordt dit vaak afgerond, bijvoorbeeld naar 222 obligaties. * Werkelijk af te lossen: $222 \\times 500 \\text{ euro} = 111.000 \\text{ euro}$ * Tekort/Overschot: $110.960,50 \\text{ euro} - 111.000 \\text{ euro} = -39,50 \\text{ euro}$ (een klein tekort in dit voorbeeld) * Openstaand saldo na aflossing: $500.000 \\text{ euro} - 111.000 \\text{ euro} = 389.000 \\text{ euro}$ **Jaar 2:** * Aanpassing theoretische annuïteit wegens vorig tekort/overschot: $150.960,50 \\text{ euro} - (-39,50 \\text{ euro}) = 150.921,00 \\text{ euro}$ * Rente: $389.000 \\text{ euro} \\times 0,08 = 31.120 \\text{ euro}$ * Over voor aflossing (theoretisch): $150.921,00 \\text{ euro} - 31.120 \\text{ euro} = 119.801 \\text{ euro}$ * Aantal te lossen obligaties: $119.801 \\text{ euro} / 500 \\text{ euro per obligatie} \\approx 239,60$. Afgerond naar 240 obligaties. * Werkelijk af te lossen: $240 \\times 500 \\text{ euro} = 120.000 \\text{ euro}$ * Tekort: $119.801 \\text{ euro} - 120.000 \\text{ euro} = -199 \\text{ euro}$ * Openstaand saldo na aflossing: $389.000 \\text{ euro} - 120.000 \\text{ euro} = 269.000 \\text{ euro}$ > **Tip:** Bij het berekenen van aflossingsplannen is het cruciaal om nauwkeurig te werken met de resterende hoofdsom en de rentevoet om de resterende aflossingscapaciteit te bepalen. Afrondingen kunnen leiden tot kleine tekorten of overschotten die in volgende periodes moeten worden verrekend. #### 3.1.3 Financiële implicaties Obligatieleningen hebben significante financiële implicaties voor zowel de emittent als de obligatiehouder. * **Voor de emittent:** * **Verschaffing van middelen:** Obligatieleningen zijn een belangrijke bron van externe financiering, vooral voor groei of grote investeringen. * **Rentelasten:** De periodieke rentebetalingen zijn een kostenpost die de winstgevendheid kan beïnvloeden. * **Terugbetalingsverplichting:** De hoofdsom moet op de vervaldatum worden terugbetaald, wat vereist dat voldoende liquide middelen worden opgebouwd of aangetrokken. * **Beperkingen:** Soms kunnen leningovereenkomsten beperkingen opleggen aan de emittent, zoals beperkingen op overnames, dividendbetalingen of bonussen, zolang de schuld openstaat. * **Voor de obligatiehouder:** * **Inkomstenstroom:** Obligatiehouders ontvangen regelmatige rentebetalingen. * **Kapitaalbehoud en -groei:** Bij aflossing wordt de ingelegde hoofdsom terugbetaald. De winst kan ook komen uit de verkoop van de obligatie tegen een hogere prijs dan de aankoopprijs (bijvoorbeeld als de marktrente daalt). * **Risico:** Hoewel obligaties doorgaans als minder risicovol worden beschouwd dan aandelen, bestaat er een kredietrisico (de emittent kan niet aan zijn verplichtingen voldoen) en een renterisico (de waarde van bestaande obligaties daalt als de marktrente stijgt). ##### 3.1.3.1 Terugbetaling boven pari Indien een obligatielening wordt terugbetaald boven de nominale waarde, ontstaat er voor de emittent een extra kost (terugbetaling boven pari). Dit kan bijvoorbeeld gebeuren als de emittent de obligaties wil vervroegd terugkopen en de marktrente lager is dan de couponrente. ##### 3.1.3.2 Inkoop van obligaties Een bedrijf kan besluiten om eigen obligaties terug te kopen op de open markt. Dit kan de financiële structuur van het bedrijf veranderen en een manier zijn om de schuld te verminderen of te herstructureren. De prijs waartegen de obligaties worden ingekocht, beïnvloedt het financiële resultaat. ##### 3.1.3.3 Omzetting van obligaties in aandelen Sommige obligaties zijn converteerbaar, wat betekent dat obligatiehouders het recht hebben om hun obligaties om te zetten in aandelen van het uitgevende bedrijf tegen een vooraf bepaalde omzettingskoers. Dit kan de balans van het bedrijf significant veranderen door een toename van het eigen vermogen en een afname van de schuld. #### 3.1.4 Oneigenlijke kapitaalverhoging (geïncorporeerde reserves) Hoewel dit niet direct een obligatielening is, is het boekhoudkundig relevant bij kapitaalwijzigingen. Bij een oneigenlijke kapitaalverhoging is er geen instroom van extern geld, maar een boekhoudkundige herschikking van de eigen vermogensrekeningen, bijvoorbeeld door reserves om te zetten in kapitaal. Dit kan leiden tot de uitgifte van bonusaandelen. > **Concept:** Een obligatielening is een contractuele schuldverplichting, terwijl een kapitaalverhoging een wijziging van het eigen vermogen betreft. Beide zijn echter financieringsinstrumenten die de balans van een onderneming beïnvloeden. * * * ## Veelgemaakte fouten om te vermijden * Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens * Let op formules en belangrijke definities * Oefen met de voorbeelden in elke sectie * Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Eigenlijke kapitaalsverhoging | Een proces waarbij nieuw kapitaal wordt aangetrokken door de uitgifte van nieuwe aandelen, wat leidt tot een instroom van cash en een aanpassing van de balans. | | Oneigenlijke kapitaalsverhoging | Een boekhoudkundige herschikking binnen het eigen vermogen, zonder daadwerkelijke instroom van nieuwe gelden, vaak gebruikt om nominale waarden aan te passen of reserves te integreren. | | Uitgiftepremie (Agio) | Het bedrag dat bovenop de nominale waarde van een aandeel wordt betaald bij een kapitaalverhoging, bedoeld om bestaande aandeelhouders te compenseren of de financiële positie te versterken. | | Voorkeurrecht | Het recht dat bestaande aandeelhouders krijgen om deel te nemen aan een kapitaalverhoging, vaak in verhouding tot hun bestaande aandelenbezit, om verwatering van hun belang te voorkomen. | | Scrips | Verhandelbare waardepapieren die het recht vertegenwoordigen om in te schrijven op nieuwe aandelen tijdens een kapitaalverhoging, wanneer aandeelhouders hun voorkeurrecht verkopen. | | Kapitaalsvermindering | Een proces waarbij het kapitaal van een onderneming wordt verlaagd, wat kan gebeuren door terugbetaling aan aandeelhouders, vrijstelling van stortingsplicht, of inkoop van eigen aandelen. | | Liquiditeitstest | Een financiële toets die nagaat of een vennootschap in staat is om haar kortetermijnschulden af te lossen, cruciaal bij kapitaalsvermindering om de financiële stabiliteit te waarborgen. | | Balanstest (Nettoactieftest) | Een financiële toets die controleert of het nettoactief van de onderneming na kapitaalsvermindering niet kleiner is dan het onbeschikbare deel van het eigen vermogen, om faillissementsrisico te beperken. | | Nettoactief | De totale activa van een onderneming minus de voorzieningen, schulden en niet afgeschreven oprichtings- en ontwikkelingskosten, wat de werkelijke financiële waarde van de onderneming weergeeft. | | Obligatielening | Een lening die wordt uitgegeven aan een groot aantal investeerders in de vorm van obligaties, waarbij de onderneming periodiek rente betaalt en de hoofdsom aan het einde van de looptijd aflost. | | Annuïteit | Een periodieke betaling van een vast bedrag, bestaande uit een deel aflossing en een deel rente, die wordt gebruikt om een lening of schuld over een bepaalde periode af te lossen. | | Coupon | Een rentebewijs dat verbonden is aan een obligatie, dat recht geeft op een periodieke rentebetaling; de "couponnekes" waren vroeger fysieke coupons die afgeknipt konden worden. |

# De vereffening van een vennootschap Dit onderwerp behandelt de redenen, procedures en boekhoudkundige aspecten van het ontbinden en vereffenen van een onderneming. ## 1\. Ontbinding van een vennootschap Een vennootschap houdt niet onmiddellijk op te bestaan na ontbinding; ze ondergaat dan een vereffeningsprocedure. Verschillende oorzaken kunnen leiden tot de ontbinding van een vennootschap: ### 1.1 Ontbinding van rechtswege Dit zijn oorzaken die automatisch tot ontbinding leiden, zonder dat hiervoor een specifieke beslissing nodig is: * **Verstrijken van de duur van de vennootschap:** Dit gebeurt wanneer de vennootschap is opgericht voor een specifieke, vooraf bepaalde tijdsduur. * **Verwezenlijking van het vennootschapsdoel:** De vennootschap wordt ontbonden nadat het specifieke doel waarvoor ze is opgericht, is bereikt. ### 1.2 Gerechtelijke ontbinding Dit type ontbinding wordt uitgesproken door een rechter, meestal omwille van zwaarwichtige redenen die de vennootschap benadelen. ### 1.3 Vrijwillige ontbinding De vennoten beslissen zelf om de onderneming stop te zetten. * **Echte vrijwillige ontbinding:** De vennoten nemen vrijwillig de beslissing om de onderneming te beëindigen, bijvoorbeeld bij gebrek aan opvolging of wijzigende marktomstandigheden. ### 1.4 Alarmbelprocedure Deze procedure treedt in werking wanneer de financiële gezondheid van de vennootschap bedreigd wordt: * **Nettoactief kleiner dan de helft van het kapitaal of kleiner dan 61.500 euro (voor NV's).** * **Nettoactief dreigt negatief te worden (voor BV's).** In dergelijke gevallen moet de algemene vergadering zich uitspreken over de verdere continuïteit van de onderneming. ## 2\. De vereffeningsprocedure Na de ontbinding van de vennootschap volgt de vereffening. De ontbonden vennootschap blijft bestaan met het oog op de vereffening, wat inhoudt dat ze nog activiteiten uitoefent met als doel: * Activa te verkopen. * Schuldeisers te betalen. * Aandeelhouders te vergoeden. De procedure van vereffening omvat de volgende essentiële stappen: ### 2.1 Boekhoudkundige afsluiting en correcties Op het moment van de beslissing tot ontbinding wordt de boekhouding afgesloten. Er wordt een voorlopige saldibalans opgesteld. Vervolgens worden er diverse correcties doorgevoerd om de boekhouding in overeenstemming te brengen met de werkelijkheid en de verwachte toekomstige uitgaven: * **Afschrijving van oprichtingskosten:** Geactiveerde oprichtingskosten hebben geen doel meer en dienen volledig te worden afgeschreven. * **Waardeverminderingen op activa:** Activa die mogelijk niet tegen hun huidige boekwaarde verkocht kunnen worden, vereisen aanvullende afschrijvingen of waardeverminderingen. * **Aanleggen van voorzieningen:** Er dient een voorziening te worden aangelegd voor verwachte kosten zoals opzeggingsvergoedingen voor personeel en het loon van de vereffenaar. ### 2.2 Liquidatieverrichtingen Nadat de boekhoudkundige correcties zijn doorgevoerd, vinden de liquidatieverrichtingen plaats. Deze verlopen in een specifieke volgorde: 1. **Verkoop van activa:** * Indien de verkoopprijs hoger is dan de boekwaarde, realiseert de vennootschap een **meerwaarde**, wat resulteert in een liquidatieopbrengst (boekjaar 767 of 768). * Indien de verkoopprijs lager is dan de boekwaarde, realiseert de vennootschap een **minderwaarde**, wat leidt tot liquidatiekosten (boekjaar 667 of 668). * Op de totale meerwaarde (liquidatieopbrengsten minus liquidatiekosten) is vennootschapsbelasting verschuldigd. 2. **Terugbetaling van schuldeisers:** Het beschikbare geld wordt gebruikt om de schuldeisers terug te betalen. Hierbij wordt rekening gehouden met de wettelijke rangorde van de schuldeisers. Het is mogelijk dat niet alle schuldeisers volledig worden terugbetaald indien er onvoldoende middelen zijn. 3. **Terugbetaling aan aandeelhouders:** * Na de volledige terugbetaling van de schuldeisers wordt het resterende geld uitgekeerd aan de aandeelhouders. * Als de aandeelhouders meer ontvangen dan hun oorspronkelijke inbreng, is op het deel boven de inbreng **roerende voorheffing** verschuldigd. De rekening `489 Terug te betalen kapitaal/inbreng` wordt hierbij gebruikt. * Indien er voldoende middelen zijn om de aandeelhouders te verwachten terug te betalen, kunnen voorschotten worden uitgekeerd. Dit kan nuttig zijn omdat een vereffening lang kan duren. ### 2.3 Afsluiten van de vereffening Nadat alle activa zijn verkocht, alle schulden zijn betaald en de aandeelhouders zijn vergoed, kan de vereffening worden afgesloten en houdt de vennootschap definitief op te bestaan. > **Tip:** De boekhoudkundige correcties (waardeverminderingen en voorzieningen) zijn cruciaal om een realistisch beeld te krijgen van de financiële situatie voorafgaand aan de liquidatieverrichtingen. > **Tip:** Het correct toepassen van de rangorde bij de terugbetaling van schuldeisers is essentieel om juridische problemen te vermijden. > **Voorbeeld:** Een vennootschap verkoopt een machine voor 5.000 euro die een boekwaarde heeft van 4.000 euro. Er is een meerwaarde van 1.000 euro die wordt geboekt als liquidatieopbrengst. Als de machine verkocht wordt voor 3.000 euro, is er een minderwaarde van 1.000 euro die wordt geboekt als liquidatiekost. * * * **Niet te kennen:** * 3.3 Vastrentende effecten * 5 FVA en IFRS * 4.3 De vermogensmutatiemethode * 5 De geconsolideerde JR en IFRS **Wel te kennen:** * Hoofdstuk 5: De vereffening van een vennootschap * Hoofdstuk 7: Financiële vaste activa * Hoofdstuk 8: De geconsolideerde jaarrekening * De video's op Blackboard * De oefeningen op Blackboard * * * # Financiële vaste activa en consolidatie Dit onderwerp behandelt financiële vaste activa (FVA) en de noodzaak van consolidatie bij groepsvorming door aandeleninkoop. ## 2\. Financiële vaste activa en consolidatie Groepsvorming, het opbouwen van een concernstructuur door de aankoop van aandelen in andere ondernemingen, komt frequent voor. Wanneer een vennootschap aandelen van andere vennootschappen aanhoudt, worden deze aandelen geboekt als financiële vaste activa (FVA). ### 2.1 Financiële vaste activa (FVA) Financiële vaste activa vertegenwoordigen investeringen in andere ondernemingen in de vorm van aandelenbezit. Deze investeringen kunnen diverse vormen aannemen, maar de meest voorkomende methode voor groepsvorming is de aankoop van aandelen. * verbonden ondernemingen * beslissende invloed * in rechte * bezit meerderheid stemrechten * via overeenkomst beschikking over meerderheid stemrechten * recht meerderheid bestuurders of zaakvoerders te benoemen of te ontslaan * gezamenlijke controle * in feite * op voorlaatste en laatste AV meerderheid stemrechten uitgeoefend * deelnemingsverhouding * 1/10 kapitaal (rechtstreeks of onrechtstreeks) * andere * geen beslissende invloed en geen deelneming, wel duurzame band **aanschaffingswaarde + kosten** 2800 voor verbonden ondernemingen 2820 voor deelnemingsverhouding 2840 voor andere waarderveminderingen 661@28x9 terugnemen wvm 28x9@761 herwaarderen 28x8@122 **registratie bij verkoop** alles afboeken eventueel meer/minderwaarde meerwaarde: 763 minderwaarde: 663 ### 2.2 Waarom groepsvorming en consolidatie? Het enkelvoudige jaarrekeningen van individuele ondernemingen geven niet altijd een accuraat beeld van de financiële gezondheid en de totale waarde van een onderneming die deel uitmaakt van een groep. Een groep kan immers opereren als één economische entiteit, waarin de activiteiten van de verschillende dochterondernemingen met elkaar verweven zijn. * verticale consolidatieverplichting (het onderschikkingsverband) * horizontale consolidatieverplichting (het nevenschikkingsverband) (dezelfde leiding) #### 2.2.1 Het belang van groepsrapportering Om de ware omvang en financiële toestand van een groep in kaart te brengen, is groepsrapportering, middels consolidatie, essentieel. Dit stelt belanghebbenden in staat om de algehele prestaties en risico's van het concern te beoordelen. Zonder geconsolideerde cijfers kan het moeilijk zijn om de risico's binnen de groep correct in te schatten. Zo kan een schijnbaar gezonde dochteronderneming verborgen financiële problemen van de moedermaatschappij maskeren, of vice versa. > **Tip:** Beschouw de consolidatie als het creëren van één totaalfoto van de groep, waarbij de individuele jaarrekeningen van de dochterondernemingen worden samengevoegd en aangepast om een uniform beeld te geven. #### 2.2.2 Voorbeeld illustratie van de noodzaak van consolidatie Stel een moedermaatschappij (M) bezit 100% van de aandelen van een dochtermaatschappij (D). * **Dochtermaatschappij (D) Balans (in euro):** * Materiële vaste activa: 1.000 * Financiële vaste activa: 5.000 * Vorderingen: 5.000 * Kapitaal: 8.000 * Bankschulden: 2.000 * **Moedermaatschappij (M) Balans (in euro):** * Materiële vaste activa: 4.000 * Voorraad: 5.000 * Bank: 1.000 * Kapitaal: 5.000 * Leveranciers: 5.000 Een eerste blik op de individuele balansen suggereert een zekere gezondheid. Echter, de situatie wordt complexer wanneer er intra-groepstransacties plaatsvinden: * M verkocht voor 5.000 euro goederen aan D. * D kocht deze goederen aan voor 4.000 euro. * D heeft deze voorraad nog in bezit. * De schuld van D aan M voor deze transactie is nog niet betaald. Zonder consolidatie, zouden deze transacties onopgemerkt blijven in het gecombineerde beeld, wat een vertekend beeld geeft van de werkelijke economische realiteit van de groep. De consolidatie tracht deze interne transacties te elimineren en de ware groepsomvang te tonen. #### 2.2.3 Illustratief voorbeeld van groepsbalans na consolidatie (conceptueel) Na consolidatie zou de groepsbalans de gecombineerde activa en passiva van M en D weergeven, waarbij intra-groepsposities worden geëlimineerd. In het bovenstaande voorbeeld zou de geconsolideerde balans (conceptueel) er als volgt uit kunnen zien: * **Groepsbalans (in euro):** * Materiële vaste activa: 5.000 (4.000 van M + 1.000 van D) * Voorraad: 4.000 (De inkoopwaarde van de voorraad, nadat de winst van M is geëlimineerd) * Bank: 1.000 (van M) * Kapitaal: 8.000 (Het gecombineerde eigen vermogen, aangepast) * Bankschulden: 2.000 (van D) * Leveranciers: 5.000 (van M) Hierbij is de vordering van M op D en de schuld van D aan M geëlimineerd. Ook de winst die M realiseerde op de verkoop van goederen aan D wordt geëlimineerd totdat D de goederen verkoopt aan een externe partij. De voorraad van D wordt gewaardeerd tegen de inkoopprijs voor D. ### 2.3 Hoe consolideren? Het consolidatieproces omvat het samenvoegen van de balansen van de moeder- en dochtermaatschappijen, gevolgd door eliminaties van intra-groep transacties en posities. De exacte methode van consolidatie is complex en omvat diverse aanpassingen en eliminaties. > **Tip:** De kern van consolidatie ligt in het elimineren van transacties en posten die plaatsvinden \_binnen de groep, zodat de geconsolideerde jaarrekening de economische werkelijkheid van de groep als één entiteit weerspiegelt. Voor het gedetailleerde proces van consolidatie, inclusief specifieke eliminatieregelingen, wordt verwezen naar de aanvullende studiematerialen en video's: Als onderneming kan je geen aandelen van je eigen onderneming hebben --> enkel kijken naar eigen vermogen van moederonderneming \--> eliminatie van boekingen \--> vorderingen tov dochter + schuld tov moeder elimineren \--> voorraden dochter elimineren na eliminatie pas jaarrekening maken ***Methodes*** **integrale consolidatiemethode:** Verbonden ondernemingen * beslissende invloed (verticaal) * in rechten (zie boven) * gezamenlijke controle **--> evenredige of proportionele consolidatiemethoden** * in feite (zie boven) * consortium * centrale leiding * geassocieerde onderneming * invloed van betekenis (1/5 stemrechten) --> **vermogensmutatiemethode** \--> controlepercentage = graad vd macht **bijzonderheden** * vrijstelling subconsolidatie * vrijstelling voor groepen met beperkte omvang * niet meer dan 1 van volgende criteria overschrijden: * jaaromzet<34m * balanstot <1m * jaargemiddelde personeelsbestand < 250 * dochteronderneming uit consolidatie * te verwaarlozen betekenis * uitoefening controlebevoegdheid wordt bemoeilijkt * zeer moeilijke gegevensvergaring * bedoeling om aandelen te verkopen * gevaar voor getrouw beeld * dochteronderneming in vereffening **Integrale consolidatiemethode** * eliminatie deelnemingen groepkapitaal= kapitaal moeder - kapitaal dochter kapitaal @ FVA * bepaling minderheidsbelangen zie FVA van moeder vs kapitaal van dochter kapitaal volledig D @ FVA volledig C + belangen derden volledig C * eliminatie onderlinge transacties Voorraad: (gewaardeerd aan AW) dochter koop voorraad van moeder met een winst voor moeder voorraadwijziging D @ voorraad C moeder heeft nog vordering bij dochter: schuld <1j D @ vordrering <1j C * integrale samenvoeging A,P,K en O belangenpercentage = financieel belang **Evenredige consolidatiemethode** * eliminatie deelnemingen zelfde als bij integrale * eliminatie onderlinge transacties * gedeeltelijke samenvoeging A,P,K en O \--> daarom extra eliminatie * * * ## Veelgemaakte fouten om te vermijden * Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens * Let op formules en belangrijke definities * Oefen met de voorbeelden in elke sectie * Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Vereffening | Het proces waarbij een ontbonden vennootschap wordt afgewikkeld, waarbij activa worden verkocht, schuldeisers worden betaald en eventuele resterende middelen aan de aandeelhouders worden uitgekeerd. | | Ontbinding van rechtswege | De automatische ontbinding van een vennootschap op basis van wettelijke bepalingen, zoals het verstrijken van de bepaalde duur van de vennootschap. | | Verwezenlijking vennootschapsdoel | Het einde van de vennootschap doordat het specifieke doel waarvoor de vennootschap is opgericht, is bereikt. | | Gerechtelijke ontbinding | De ontbinding van een vennootschap bevolen door een rechter, meestal om zwaarwichtige redenen die de voortzetting van de onderneming onmogelijk maken. | | Vrijwillige ontbinding | De beslissing van de vennoten of aandeelhouders om de vennootschap vrijwillig stop te zetten, zonder dat dit vanuit de wet of de rechter is opgelegd. | | Alarmbelprocedure | Een procedure waarbij de algemene vergadering zich moet uitspreken over de continuïteit van de onderneming wanneer het nettoactief een bepaalde drempel bereikt (bv. minder dan de helft van het kapitaal). | | Nettoactief | Het verschil tussen de totale activa en de totale schulden van een onderneming, wat de eigen vermogenspositie weergeeft. | | Liquidatieopbrengsten | De inkomsten die worden gegenereerd uit de verkoop van activa tijdens het vereffeningsproces van een vennootschap. | | Liquidatiekosten | De kosten die worden gemaakt bij het realiseren van de activa en het afwikkelen van de verplichtingen tijdens de vereffening van een vennootschap. | | Financiële vaste activa (FVA) | Bezittingen van een onderneming die duurzaam zijn en een waarde vertegenwoordigen voor de lange termijn, zoals aandelen in andere ondernemingen of langlopende leningen aan derden. | | Consolidatie | Het proces waarbij de jaarrekeningen van een moedermaatschappij en haar dochtermaatschappijen worden samengevoegd tot één enkele jaarrekening, om de financiële positie van de gehele groep weer te geven. | | Groepsvorming | Het ontstaan van een economische eenheid doordat een moedermaatschappij zeggenschap uitoefent over een of meerdere dochtermaatschappijen, meestal door het bezit van een meerderheid van de stemrechten. | | Roerende voorheffing | Een belasting die wordt ingehouden op bepaalde inkomsten, zoals meerwaarden op aandelen of dividenden, en die door de begunstigde wordt afgedragen aan de fiscus. |

# Verworpen uitgaven en hun impact op de belastbare winst Hier is een samenvatting van "Verworpen uitgaven en hun impact op de belastbare winst" die is opgesteld als een examen-klaar studiemateriaal. ## 1. Verworpen uitgaven en hun impact op de belastbare winst Verworpen uitgaven vertegenwoordigen kosten die fiscaal niet aftrekbaar zijn en worden daarom toegevoegd aan de belastbare winst van een vennootschap, wat resulteert in een hogere vennootschapsbelasting. ### 1.1 Algemene principes van verworpen uitgaven Verworpen uitgaven zijn kosten die wel in de boekhouding als aftrekbaar zijn opgenomen, maar om fiscale redenen niet als zodanig worden erkend. Deze worden terug toegevoegd aan het boekhoudkundige resultaat om tot het belastbaar resultaat te komen. De basisvoorwaarden voor de aftrekbaarheid van een beroepskost, zoals vastgelegd in artikel 49 van het Wetboek van Inkomstenbelastingen (WIB 92), zijn: 1. De uitgave moet gedaan of gedragen zijn tijdens het belastbaar tijdperk. 2. De uitgave moet ertoe strekken belastbare inkomsten te verkrijgen of te behouden. 3. De echtheid en het bedrag van de uitgave moeten worden verantwoord. Uitgaven die niet aan deze drie voorwaarden voldoen, zijn fiscaal niet-aftrekbaar. Daarnaast zijn er specifieke wetsartikelen die de aftrekbaarheid van bepaalde kosten geheel of gedeeltelijk weigeren, zoals bijvoorbeeld bepaalde autokosten. Deze niet-aftrekbare uitgaven worden gecorrigeerd via de verworpen uitgaven in de fiscale aangifte. De verworpen uitgaven vormen de tweede resultatencomponent in de vennootschapsbelasting, na de correcties op de eerste winstcomponent (het boekhoudkundig resultaat). #### 1.1.1 Behandeling in de boekhouding en fiscale aangifte * **Niet-fiscaal aftrekbare uitgaven die in de boekhouding zijn opgenomen:** Deze worden in de fiscale aangifte bij de verworpen uitgaven gevoegd (vaak via specifieke codes zoals 1201, 1202, etc.). * **Verleende abn. of goedgunstige voordelen die niet in de boekhouding zijn opgenomen:** Deze worden vaak geboekt onder code 1212 in de fiscale aangifte. * **Bepaalde fiscale vrijstellingen die opnieuw moeten worden teruggegeven:** Dit gebeurt wegens het niet naleven van de vrijstellingsvoorwaarden en wordt verwerkt via de verworpen uitgaven (vaak via code 1218). * **Bedrijfsbelastingen (bv. op rubriek 640):** Deze worden doorgaans als fiscaal aftrekbare beroepskosten beschouwd en vereisen geen specifieke correctie als verworpen uitgave. * **Belastingen op het resultaat (bv. op rubriek 67):** Deze zijn fiscaal niet aftrekbaar in de mate dat ze het boekhoudkundig resultaat hebben verminderd en worden als verworpen uitgave opgenomen (vaak via code 1201). ### 1.2 Specifieke categorieën van verworpen uitgaven #### 1.2.1 Niet-aftrekbare belastingen Niet alle belastingen zijn fiscaal aftrekbaar. * **Belastingen op het resultaat (rubriek 67):** Deze zijn niet aftrekbaar voor zover ze het boekhoudkundig resultaat hebben verminderd. Dit geldt zowel voor belastingen op het resultaat van het huidig boekjaar als op resultaten van vorige jaren. Voorzieningen voor belastingen en betwistingen van aanslagen vallen hier ook onder. Een positief saldo op de rekeningen van rubriek 67 (bv. op rekeningen zoals 670, 671) wordt beschouwd als een verworpen uitgave (Code 1201). Een negatief saldo kan leiden tot een verhoging van de belastbare reserves. * **Bijheffing ingevolge Pillar Two:** De bijheffing die verschuldigd is door multinationale ondernemingen of omvangrijke binnenlandse groepen die geen effectieve belasting van 15% betalen onder de Pillar Two-wetgeving, is niet aftrekbaar (Artikel 198, § 1, 18° WIB 92) en wordt aangemerkt als een verworpen uitgave (Code 1249). * **Roerende voorheffing (RV):** De ingehouden RV op dividenden of interesten wordt beschouwd als een niet-aftrekbare kost. Echter, omdat de RV aan de bron wordt ingehouden bij de uitkerende vennootschap en wordt doorgestort, zit deze ingehouden RV reeds verwerkt in het brutobedrag van de 'Uitgekeerde dividenden' (derde winstbestanddeel). Hierdoor is er doorgaans geen afzonderlijke correctie als verworpen uitgave nodig op dit vlak. * **Gewestelijke belastingen, heffingen en retributies:** Bepaalde gewestelijke belastingen zijn fiscaal niet aftrekbaar (Artikel 198, § 1, 5° WIB 92) en worden als verworpen uitgave aangemerkt (Code 1202). Voorbeelden hiervan zijn de onroerende voorheffing, successierechten, registratierechten, verkeersbelasting, belasting op spelen en weddenschappen, etc. Specifieke belastingen van het Vlaams Gewest die niet aftrekbaar zijn, omvatten o.a. de heffing op vervuiling van oppervlaktewateren, heffing op verwijdering van vaste afvalstoffen, dossierbelasting milieuvergunning, heffingen op meststoffen, etc. * **Aftrekbare belastingen:** Belastingen die wel aftrekbaar zijn, zoals de gewone vennootschapsbelasting zelf (onder bepaalde voorwaarden) of andere belastingen die specifiek als aftrekbaar zijn aangemerkt, vereisen geen correctie als verworpen uitgave. #### 1.2.2 Geldboeten Alle administratieve geldboeten opgelegd door de overheid zijn niet aftrekbaar en worden aangemerkt als verworpen uitgaven (code 1203). Dit omvat: * Strafrechtelijke geldboeten vermeld in het WIB 92. * BTW-boeten. * Vaste verkeersboeten. * Vaste administratieve geldboeten vermeld in het WIB 92. * Proportionele geldboeten inzake btw, douanerechten, registratierechten. * Europese en Belgische kartelboeten. * Boeten in het kader van sociale lasten. **Uitzonderingen (wel aftrekbaar):** * Contractuele schadevergoedingen. * Parkeerretributies. * Boeten als Voordeel van Alle Aard (VAA). * Kostenbijdrage bij laattijdig neergelegde jaarrekening. * Belastingverhoging m.b.t. OV van professioneel gebruikte onroerende goederen. #### 1.2.3 Niet-aftrekbare pensioenen, kapitalen, werkgeversbijdragen en –premies De opbouw van een extra wettelijk pensioen door de vennootschap voor bedrijfsleiders (BL) en werknemers (WN) is onder strikte voorwaarden aftrekbaar (Artikel 59 WIB 92). * **Groepsverzekering of IPT (zelfstandig BL):** Indien de vennootschap deze premies betaalt en er geen regelmatige en maandelijkse bezoldiging is voor de BL, worden deze premies belast als VAA voor de BL en zijn ze eveneens verworpen bij de vennootschap. * **80%-grens:** De premiebetalingen voor groepsverzekeringen en IPT's worden fiscaal beperkt door de 80%-grens. De toekomstige pensioentoekenning, uitgedrukt in een jaarrente, mag maximaal 80% van het jaarloon van de WN/BL bedragen, na aftrek van het wettelijk pensioen en rekening houdend met de loopbaan. Premies zijn slechts aftrekbaar voor zover zij een extra wettelijk pensioen opleveren dat niet hoger is dan deze grens. Het overdreven gedeelte van de bijdragen dat deze grens overschrijdt, is een verworpen uitgave (Code 1204). $$ \text{Aftrekbaarheid gecontroleerd via formule} $$ Het overschrijdende deel wordt als verworpen uitgave aangemerkt. #### 1.2.4 Niet-aftrekbare autokosten De aftrekbaarheid van kosten verbonden aan personenwagens is gekoppeld aan de CO2-uitstoot. Hoe hoger de CO2-uitstoot, hoe lager de fiscale kostenaftrek. De aftrekbaarheid van intrest- en mobilofoonkosten is niet afhankelijk van de CO2-uitstoot. * **Aftrekpercentage gebaseerd op CO2-uitstoot (Artikel 66, § 1 WIB 92):** * CO2-uitstoot $\geq$ 200 g/km: 40% aftrekbaar. * CO2-uitstoot $<$ 200 g/km: Aftrekpercentage berekend via de gramformule. * **Gramformule:** $$ \text{Aftrek%} = 120 - (0,5 \times \text{brandstofcoëfficiënt} \times \#\text{g CO}_2/\text{km}) $$ Met een minimum van 50% en een maximum van 100% aftrek. De uitkomst wordt afgerond op één cijfer na de komma. * **Brandstofcoëfficiënt:** * 1: Dieselmotor. * 0,95: Benzine(hybride), elektrisch, dieselhybrides, LPG-motor, biobrandstof, waterstof of andere. * 0,9: CNG-motor (aardgas). * **Valse plug-in hybrides:** Een plug-in hybride wagen wordt als "vals" beschouwd indien de elektrische batterij een energiecapaciteit heeft van minder dan 0,5 kWh per 100 kg wagengewicht of de CO2-uitstoot meer dan 50 g/km bedraagt, en de wagen werd aangekocht/gehuurd/geleased vanaf 01/01/2018. * Om het aftrekpercentage te bepalen, moet de CO2-uitstoot van het overeenstemmend niet-hybride model van hetzelfde merk met dezelfde brandstofmotor worden gebruikt. Indien er geen overeenstemmend niet-hybride model is, wordt de CO2-uitstoot van de hybride wagen maal 2,5 genomen. * **Toekomstige aftrekbaarheid (vanaf 01/01/2026):** * **Emissievrije wagens (elektrisch):** Kosten zullen nog enkel aftrekbaar zijn voor wagens aangekocht/gehuurd/geleased vanaf 01/01/2026. Voor wagens aangekocht vóór 01/07/2023 geldt een overgangsregel gebaseerd op de gramformule. Voor wagens aangekocht tussen 01/07/2023 en 31/12/2025 geldt een uitdoofregeling gebaseerd op de gramformule. Vanaf AJ 2026 geldt voor wagens zonder CO2-uitstootgegevens een aftrek van 0%. De minimum- en maximumgrenzen verdwijnen. * **Personenwagens op fossiele brandstof (incl. plug-in hybrides):** Vanaf 01/01/2026 is de kostenaftrek beperkt tot 0%. Vóór deze datum blijft de gramformule van toepassing met overgangsregelingen. * **Brandstofkosten (benzine/diesel) voor plug-in hybrides aangekocht vanaf 01/01/2023:** Slechts 50% aftrekbaar, dalend naar 25% vanaf 01/01/2027 en 0% vanaf 01/01/2028. Elektriciteitskosten volgen de gewone regels. * **Niet-geviseerde personenwagens:** Alle kosten die verband houden met het gebruik van het voertuig, zoals afschrijvingen, verkeersbelasting, carwash, niet-aftrekbare btw, onderhouds- en herstellingskosten, brandstof, vergoedingen voor thuis opladen, etc., zijn onderworpen aan de beperkingen van artikel 66 WIB 92. * **Volledig aftrekbare autokosten:** Deze gelden voor voertuigen die uitsluitend gebruikt worden voor specifieke doeleinden zoals taxidiensten, verhuur aan rijscholen, goederenvervoer, just-in-time dienstverlening, koerierdiensten, of als volgwagen van sportdirecteurs. * **Financierings-, mobilofoonkosten en kosten laadpalen:** 100% aftrekbaar indien minstens 5 jaar lease. * **Garagekosten of autostaanplaatsen:** 100% aftrekbaar indien gehuurd of aangekocht voor klanten of personeel. Voor eigen bedrijfswagens gelden wel beperkingen. * **Beroepsmatige taxikosten:** 75% aftrekbaar. * **Autokosten eigen aan de werkgever:** Indien de vennootschap vergoedingen betaalt aan WN's/BL's voor beroepsmatige verplaatsingen met hun eigen wagen, moeten deze ook beperkt worden. Dit onderscheidt zich van de vergoeding voor woon-werkverkeer, die fiscaal aftrekbaar is voor de vennootschap en belastbaar (met mogelijke vrijstelling) bij de werknemer. * **Invloed van VAA op VU auto:** Het bedrag van het Voordeel van Alle Aard (VAA) dat wordt toegekend aan personeelsleden of bedrijfsleiders voor het privégebruik van de personenwagen, mag in mindering worden gebracht van de te beperken autokosten bij de berekening van de verworpen uitgaven. De berekening van het VAA zelf is complex en hangt af van de cataloguswaarde, leeftijdsfactor en CO2-gekoppeld percentage, en wordt apart berekend voor de personenbelasting. * **Invloed van de eigen bijdrage:** Een eigen bijdrage van de werknemer/bedrijfsleider voor het gebruik van de ter beschikking gestelde wagen mag ook in mindering worden gebracht van de te beperken autokosten bij de berekening van de verworpen uitgaven. Deze bijdrage wordt vaak verrekend via inhouding op het nettoloon of wordt doorgefactureerd. #### 1.2.5 Niet-aftrekbare receptie- en relatiegeschenkkosten * **Receptiekosten (Artikel 53, 8° WIB 92):** Kosten in het kader van de ontvangst van derden (externe relaties), ongeacht de plaats of reden, zijn 50% aftrekbaar. Het resterende 50% is een verworpen uitgave (Code 1207). * **Doorgerekende receptiekosten:** Deze zijn 100% aftrekbaar indien ze uitdrukkelijk en afzonderlijk op de factuur worden vermeld. * **Kosten van relatiegeschenken (Artikel 53, 8° WIB 92):** Relatiegeschenken hebben een zekere waarde en worden periodiek of toevallig aangeboden in het kader van beroepsrelaties. Ze zijn 50% aftrekbaar, en het resterende 50% is een verworpen uitgave (Code 1207). * **Uitzonderingen (100% aftrekbaar):** * **Reclameartikelen:** Met een zeer grote verspreiding, geringe waarde, en met naam/logo op een blijvende en opvallende wijze. * **Stalen:** Gratis aan klanten/potentiële klanten gegeven in kleine hoeveelheden om het product te testen. * **Prijzen voor wedstrijden of tombola's:** Indien de onderneming een wedstrijd organiseert waaraan alleen verbruikers kunnen deelnemen. * **Toegang tot culturele en sportieve manifestaties:** Kosten van toegangskaarten en abonnementen, vooral indien de vennootschap sponsort. * **Promotieartikelen in het kader van een commerciële actie:** Bij een bepaald aankoopbedrag een geschenk. * **Doorgerekende kosten van relatiegeschenken:** Indien uitdrukkelijk en afzonderlijk vermeld op de factuur. * **Relatiegeschenken en voordelen van alle aard:** Bij het verlenen van een relatiegeschenk aan een vrij beroeper, zelfstandige handelaar of vennootschap, moet afhankelijk van de waarde een fiche 281.50 worden opgesteld. Indien het geschenk meer bedraagt dan 250 euro (incl. btw) op jaarbasis, is het 100% aftrekbaar voor de vennootschap en is een fiche 281.50 verplicht. Indien het geschenk 250 euro of minder bedraagt, is het 50% aftrekbaar (50% VU) en is geen fiche vereist. #### 1.2.6 Niet-aftrekbare restaurantkosten * **Restaurantkosten (Artikel 53, 8°bis WIB 92):** De aftrekbaarheid bedraagt 69%, wat betekent dat 31% van de kosten een verworpen uitgave is (Code 1208). Dit geldt ook voor buitenlandse restaurantkosten. Bewijsstukken zoals BTW-bonnetjes en VISA-afrekeningen, samen met de reden (bv. agenda, e-mail), zijn noodzakelijk. * **Uitzonderingen (100% aftrekbaar):** * Kosten verstrekt door vertegenwoordigers van de voedingssector. * Kosten van sociale maaltijden voor personeel in een bedrijfsrestaurant (een deel kan niet-aftrekbaar zijn indien het een sociaal voordeel verstrekt). * Restaurantkosten n.a.v. een personeelsfeest (afwijking mogelijk voor één keer per jaar). * Forfaitaire vergoeding voor dienstreizen. * Terugbetaling van werkelijke restaurantkosten tijdens buitenlandse zakenreizen (kost eigen aan de werkgever). * **Doorgerekende restaurantkosten:** Volledig aftrekbaar indien uitdrukkelijk en afzonderlijk vermeld op de factuur. * **Restaurantkosten i.h.k.v. business seats en loges:** De huur van de loges is 100% aftrekbaar als publiciteitskosten indien aangetoond kan worden dat het om publiciteit gaat. De restaurantkosten in het restaurant verbonden aan de loges zijn echter 69% aftrekbaar. * **Restaurantkosten in sterrenrestaurants:** Kunnen als overdreven worden beschouwd en gedeeltelijk verworpen indien ze op onredelijke wijze de beroepsbehoeften overtreffen (Artikel 53, 10° WIB 92). #### 1.2.7 Kosten van niet-specifieke beroepskledij Enkel kosten van specifieke beroepskledij zijn fiscaal aftrekbaar (Artikel 53, 7° WIB 92). Dit zijn: 1. Reglementair opgelegde werkkleding. 2. Bijzondere kleding, aangepast aan de uitgeoefende bedrijvigheid en door de aard van het beroep verplicht, noodzakelijk of gebruikelijk. Niet-specifieke beroepskledij is in principe een verworpen uitgave (Code 1209), tenzij deze als VAA op de fiche van de genieter wordt aangerekend. * **Doorgerekende niet-specifieke kledijkosten:** Volledig aftrekbaar indien uitdrukkelijk en afzonderlijk vermeld op de factuur. #### 1.2.8 Overdreven intresten Aftrekbare intresten zijn begrensd tot de marktrente (Artikel 55 WIB 92), met uitzondering van intresten betaald aan financiële instellingen uit de EER (Artikel 56 WIB 92). Het gedeelte van de betaalde intrest dat de marktrente overschrijdt, is een verworpen uitgave (Code 1210). De vennootschap moet kunnen aantonen dat de betaalde rente conform de marktrente is. * **Bepaling marktrente:** De marktrente wordt bepaald rekening houdend met de aard van het krediet, de financiële toestand van de ontlener, de looptijd van de lening en het leningsbedrag. Voor niet-hypothecaire leningen van onbepaalde duur wordt de vennootschap belast op de daadwerkelijk verkregen inkomsten. #### 1.2.9 Toegekende abnormale of goedgunstige voordelen Deze voordelen worden toegekend zonder tegenprestatie of op een wijze die indruist tegen de normale gang van zaken. Dit kan gebeuren door overdreven kosten te maken of vrijwillig winsten af te staan (Artikel 26 WIB 92). Voorbeelden zijn: renteloze leningen, leningen tegen zeer lage rente, het niet opeisen van een vordering na vervaldag, verkopen tegen te lage prijzen, of kosteloos ter beschikking stellen van goederen. * **Afwijkingsclausule:** Indien de vennootschap kan aantonen dat de verleende voordelen bij de verkrijger worden belast (bv. VAA bij WN/BL, divers inkomen bij derden), hoeft er geen winstcorrectie te gebeuren. Deze clausule is echter niet van toepassing indien de voordelen worden verleend aan buitenlandse entiteiten die een gunstiger belastingregime genieten of waarmee een wederzijdse band van afhankelijkheid bestaat. In die gevallen worden de voordelen altijd bij de winst gevoegd via code 1212. * **Hoedanigheid van de verkrijger:** De specifieke belastingbehandeling hangt af van de verkrijger: * Belgische onderneming (vennootschap of zelfstandige): Geen code 1212. * WN/BL van de vennootschap: Geen code 1212, maar wel als VAA bij de genieter. * Naaste van de BL/WN (indien persoonlijk voordeel): Geen code 1212, maar wel als VAA bij de BL/WN. * Derde natuurlijke persoon zonder beroepsrelatie: Code 1212. * Belgische rechtspersoon onderworpen aan de vennootschapsbelasting: Code 1212. * Buitenlandse genieters met wederzijdse afhankelijkheid of gunstiger fiscaal regime: Code 1212. * Buitenlandse genieters die belangen gemeen hebben: Code 1212. #### 1.2.10 Sociale voordelen Bepaalde onbelangrijke voordelen, die met een sociaal oogmerk door de werkgever aan werknemers/bedrijfsleiders worden verstrekt, zijn als beroepskost niet aftrekbaar en dus verworpen uitgaven (Code 1214). Voor de genieters zijn deze voordelen echter vrijgesteld (Artikel 38, 11° WIB 92). * **Niet-aftrekbare sociale voordelen:** Dit is een niet-beperkende lijst en omvat o.a. anciënniteitspremies, geringe geschenken bij geboorte van kinderen, kosten van abonnementen/toegangskaarten voor culturele/sportieve evenementen tegen gunstprijzen, kosten van kinderopvangdienst, geringe eenmalige gelegenheidsgeschenken tot 500 euro, en kosten van gezelschapsreizen langer dan één dag. * **Aftrekbare sociale voordelen:** Dit is een beperkende lijst en omvat o.a. kosten van gezelschapsreizen van maximaal één dag (teambuildings), gratis koffie/thee/fruit/noten, specifieke beroepsopleiding, restaurant- en receptiekosten voor een eenmalig personeelsfeest, sociale maaltijden in het bedrijfsrestaurant (mits voldoende eigen bijdrage WN), huwelijkspremies tot 245 euro, en geschenken in natura, cash of waardebonnen onder bepaalde voorwaarden. * **Geschenken in natura, cash of waardebonnen:** Deze zijn 100% aftrekbaar indien ze worden toegekend aan alle personeelsleden ter gelegenheid van feesten of jaarlijkse gebeurtenissen (max. 40 euro/jaar/WN), overhandiging van een eervolle onderscheiding (max. 120 euro/jaar/WN), of bij pensionering/brugpensionering (max. 40 euro/volledig dienstjaar). De waardebonnen moeten "gewone" waardebonnen zijn. De vrijstelling als sociaal voordeel bij de werknemer is niet gebonden aan het max. bedrag van 40 euro; geschenken zijn belastingvrij indien ze "gering" zijn (ongeveer 50 euro/geschenk/gelegenheid, afhankelijk van de omstandigheden). #### 1.2.11 Voordelen uit maaltijd-, sport-, cultuur- of ecocheques Deze zijn in principe niet aftrekbaar als beroepskost en vormen een verworpen uitgave (Code 1215), behalve een beperkt bedrag van 2 euro per ecocheque indien aan specifieke voorwaarden wordt voldaan. Indien de voorwaarden niet voldaan zijn, worden deze voordelen als VAA belast bij de genieter (WN/BL) en zijn ze voor de vennootschap aftrekbaar (met ficheverplichting). #### 1.2.12 Huur en vergoedingen voor een zakelijk gebruiksrecht op een onroerend goed Huurvergoedingen voor een onroerend goed zijn niet aftrekbaar indien de vereiste bijlage 275 MLH bij de aangifte ontbreekt, of indien er geen facturering is. Kosteloze registratie als privéhuur is dan de consequentie. Deze kosten worden aangemerkt als verworpen uitgave (Code 1248). #### 1.2.13 Liberaliteiten (giften) Alle giften en schenkingen zonder commerciële bedoelingen aan derden zijn niet aftrekbaar als beroepskost en vormen een verworpen uitgave (Code 1216). Bepaalde giften kunnen onder voorwaarden wel uit de fiscale winst worden verwijderd in de derde bewerking (niet-aftrekbare bestanddelen). De grens tussen publiciteit en liberaliteit is echter niet altijd duidelijk. #### 1.2.14 Waardeverminderingen en minderwaarden op aandelen Waardeverminderingen en minderwaarden op aandelen zijn niet aftrekbaar als beroepskost (Code 1217), tenzij de waardevermindering gerechtvaardigd is. Indien niet gerechtvaardigd, wordt het belast als een onderschatting van het actief. #### 1.2.15 Werknemersparticipaties en winstpremies * **Winstpremies:** Een collectieve premie in geld voor de werknemer, maximaal 30% van de totale brutoloonmassa van het boekjaar, is niet aftrekbaar als beroepskost (Code 1233). Er geldt ook een aftrekverbod. * **Werknemersparticipaties:** Winstdeelneming van de werknemer in het kapitaal van de vennootschap, in de vorm van aandelen met stemrecht, is eveneens niet aftrekbaar als beroepskost (Code 1233). Hierbij geldt een maximum van 10% van de totale brutoloonmassa en maximaal 20% van de winst van het boekjaar na belastingen. Ook hier geldt een aftrekverbod. #### 1.2.16 Gewestelijke premies en kapitaal- en intrestsubsidies Bij terugbetaling van premies of subsidies omdat het gesubsidieerd actief vrijwillig werd vervreemd binnen de 3 jaar, of omdat niet aan de voorwaarden werd voldaan, worden deze als verworpen uitgave aangemerkt (Code 1222). Dit leidt tot een verhoging van de belastbare reserves. #### 1.2.17 Minimumbelasting (Pillar Two) Voor boekjaren die aanvangen vanaf 31 december 2023 moeten multinationals en omvangrijke binnenlandse groepen (geconsolideerde jaaromzet van minstens 750 miljoen euro) ten minste 15% vennootschapsbelasting betalen over hun winst in elk land waar ze actief zijn. Indien in België niet ten minste 15% belasting wordt betaald, zal België bijheffen via een "bijheffing". Deze bijheffing (en eventuele verhogingen, kosten en nalatigheidsintresten) is niet aftrekbaar (Code 1249). #### 1.2.18 Niet-verantwoorde kosten en verdoken meerwinsten Niet-verantwoorde kosten, die het voorwerp waren van een aanslag geheime commissielonen (bv. fictieve facturen om sommen aan de vennootschap te onttrekken) of verdoken meerwinsten vastgesteld bij controle, worden aangemerkt als verworpen uitgave (Code 1225). #### 1.2.19 Niet-uitgekeerde winst van een gecontroleerde buitenlandse vennootschap (CFC) De CFC-wetgeving beoogt de niet-uitgekeerde winst van laag belaste buitenlandse vennootschappen of vaste inrichtingen toe te voegen aan de winst van de Belgische controlerende vennootschap. Indien de buitenlandse vennootschap voldoet aan de controle- en taxatievoorwaarden en er geen vrijstelling van toepassing is, wordt de winst van de CFC als verworpen uitgave beschouwd en belast bij de Belgische vennootschap (code 1238). * **CFC-voorwaarden:** * **Controlevoorwaarde:** De Belgische vennootschap moet minimaal 50% van de stemrechten, kapitaal, of recht op winst hebben. * **Taxatievoorwaarde:** De buitenlandse vennootschap/inrichting is niet onderworpen aan een inkomstenbelasting, of aan een belasting van minder dan 50% van wat in België verschuldigd zou zijn (<12,50% effectieve belasting). Dit geldt ook voor EU-lidstaten. Lijsten van niet-coöperatieve rechtsgebieden (OESO, EU, België) zijn relevant. #### 1.2.20 Andere verworpen uitgaven * Kosten voor jacht, visvangst, yachten, pleziervaartuigen en lusthuizen (Artikel 53, 9° WIB 92). * Kosten die op onredelijke wijze de beroepsbehoeften overtreffen (Artikel 53, 10° WIB 92). * Intresten betaald aan belastingplichtigen in een belastingparadijs (Artikel 54 WIB 92). * Effectentaks (Artikel 198, § 1, 6° WIB 92) (Code 1239). --- # Specifieke categorieën van niet-aftrekbare autokosten Dit onderwerp duikt dieper in de regels en berekeningen rond de aftrekbaarheid van kosten gerelateerd aan personenwagens, inclusief de impact van CO2-uitstoot en de evolutie van de wetgeving. ### 2.1 Algemene principes voor de aftrekbaarheid van autokosten De aftrekbaarheid van kosten gerelateerd aan personenwagens wordt in België sterk beïnvloed door de CO2-uitstoot van het voertuig, zoals vastgelegd in artikel 66 van het Wetboek van de Inkomstenbelastingen (WIB 92). Hogere CO2-uitstoot leidt tot een lagere fiscale kostenaftrek. De aftrekbaarheid van intrest- en mobilofoonkosten is echter niet afhankelijk van de CO2-uitstoot. #### 2.1.1 Evolutie van de wetgeving inzake CO2-uitstoot Er zijn significante veranderingen in de wetgeving met betrekking tot de aftrekbaarheid van autokosten: * **Vanaf 01/01/2026:** Voor alle personenwagens die vanaf deze datum worden aangekocht, gehuurd of geleased, is kostenaftrek enkel nog mogelijk voor emissievrije wagens. * **Voor 01/01/2026:** Voor voertuigen die vóór deze datum zijn aangekocht, gehuurd of geleased, geldt een overgangsregeling waarbij de datum van aankoop, huur of leasing bepalend is. #### 2.1.2 CO2-uitstootvrije personenwagens (elektrische wagens) * **Aangekocht vóór 01/07/2023:** Er geldt een overgangsregeling op basis van de bestaande gramformule. * **Aangekocht tussen 01/07/2023 en 31/12/2025:** Er geldt een uitdoofregeling op basis van de bestaande gramformule. De bestaande regels blijven van toepassing tot en met aanslagjaar 2025. Vanaf aanslagjaar 2026 start de uitdoofregeling. * Voor wagens zonder CO2-uitstootgegevens bij de DIV geldt 0% aftrek vanaf aanslagjaar 2026. * Voor wagens met een uitstoot van ≥ 200 gram per kilometer geldt de gramformule. * Het minimum van 50% en het maximum van 100% aftrek verdwijnen. * **Aangekocht vanaf 01/01/2026:** Er geldt 0% aftrek voor personenwagens op fossiele brandstof (inclusief plug-in hybrides). #### 2.1.3 Personenwagens op fossiele brandstof (inclusief plug-in hybrides) * **Aangekocht vanaf 01/01/2026:** Er geldt 0% aftrek. * **Brandstofkosten:** De aftrekbaarheid van brandstofkosten (benzine/diesel) is beperkt tot 50% vanaf 01/01/2027, en tot 0% vanaf 01/01/2028. Elektriciteitskosten volgen de gewone regels. * **Plug-in hybrides aangekocht vanaf 01/01/2023:** De specifieke regels voor plug-in hybrides zijn van toepassing. #### 2.1.4 De gramformule voor aftrekbaarheid De gramformule wordt gebruikt om het aftrekpercentage voor personenwagens met een CO2-uitstoot onder de 200 g/km te bepalen: $$ \text{Aftrek\%} = 120 - (0,5 \times \text{brandstofcoëfficiënt} \times \#\text{g CO}_2/\text{km}) $$ * **Brandstofcoëfficiënten:** * Dieselmotor: 0,95 * Benzine(hybride), elektrisch, dieselhybrides, LPG-motor, biobrandstof, waterstof of andere: 0,95 * CNG-motor (aardgas): 0,9 De aftrek is begrensd met een minimum van 50% en een maximum van 100%, afgerond op één cijfer na de komma. > **Voorbeeld:** Een dieselwagen met 120 gram CO2-uitstoot per kilometer: > $120 - (0,5 \times 0,95 \times 120) = 60.0\%$ aftrekbaar. Dit betekent 40.0% verworpen uitgaven. #### 2.1.5 "Valse" plug-in hybrides Een plug-in hybride wagen wordt als "vals" beschouwd indien: * De elektrische batterij een energiecapaciteit heeft van minder dan 0,5 kWh per 100 kg wagengewicht, OF * De CO2-uitstoot hoger is dan 50 g/km, ÉN * De wagen werd aangekocht/gehuurd/geleased vanaf 01/01/2018. Om het aftrekpercentage voor dergelijke wagens te bepalen, moet men in de gramformule hetzij de CO2-uitstoot van het overeenstemmend niet-hybride model van hetzelfde merk en met dezelfde brandstofmotor gebruiken, ofwel de CO2-uitstoot van de hybride wagen vermenigvuldigen met 2,5, indien er geen overeenstemmend niet-hybride model is. #### 2.1.6 Specifieke voertuigcategorieën * **Lichte vrachtwagens, vrachtwagens, autobussen, motorfietsen en fietsen:** De algemene regels voor autokosten zijn doorgaans niet van toepassing. De aftrekbaarheid van de kosten van deze voertuigen hangt af van hun specifieke gebruik. * **Niet-geviseerde personenwagens:** Dit omvat voertuigen die uitsluitend gebruikt worden voor specifieke doeleinden zoals taxidiensten, verhuur met chauffeur, rijscholen, goederenvervoer, koeriersdiensten of als volgwagen van sportdirecteurs van wielerploegen. Voor deze voertuigen gelden specifieke aftrekregels, vaak met een hogere aftrek of volledige aftrekbaarheid van bepaalde kosten. #### 2.1.7 Volledig aftrekbare autokosten Bepaalde autokosten zijn volledig aftrekbaar, waaronder: * Financieringskosten, mobilofoonkosten en kosten met betrekking tot laadstations voor elektrische wagens (met een minimum leaseperiode van 5 jaar). * Garagekosten of autostaanplaatsen die de vennootschap huurt of aankoopt voor de wagens van klanten en/of personeelsleden. (Eigen bedrijfswagens moeten wel beperkt worden). * Beroepsmatige taxikosten (75% aftrekbaar). #### 2.1.8 Autokosten eigen aan de werkgever Wanneer de vennootschap vergoedingen betaalt aan werknemers of bedrijfsleiders voor beroepsmatige verplaatsingen met hun eigen wagen, moeten deze vergoedingen ook beperkt worden. Dit geldt ook voor de toepassing van forfaitaire overheidstarieven in de privésfeer. Vergoedingen voor woon-werkverkeer worden volledig afgetrokken, aangezien ze een bezoldigingskarakter hebben voor de werknemer. #### 2.1.9 Invloed van voordelen van alle aard (VAA) en eigen bijdragen * Het bedrag van het VAA voor privégebruik van een personenwagen mag in mindering worden gebracht van de te beperken autokosten bij de berekening van de verworpen uitgaven. * Indien een eigen bijdrage wordt gevraagd voor het ontvangen van een personenwagen, kan dit bedrag, exclusief btw, ook in mindering worden gebracht van de te beperken autokosten. Dit geldt zowel voor VAA dat op de fiche wordt vermeld, als voor betalingen via de rekening courant of inhoudingen op het nettoloon. #### 2.1.10 Meer- en minderwaarden op auto's * **Meerwaarden:** Slechts het gedeelte van de meerwaarde dat niet belast wordt (bepaald aan de hand van het gemiddelde aftrekpercentage van de wagen) leidt tot een verhoging van de belastbare reserves. * **Minderwaarden:** Het niet-aftrekbare gedeelte van een minderwaarde op een verkochte auto wordt als verworpen uitgave beschouwd. De berekening hiervan houdt rekening met het rekenkundig gemiddelde van de afschrijvingen. #### 2.1.11 Kosten van laadpalen voor elektrische wagens De terugbetaling door de werkgever van de elektriciteitskosten voor het thuis opladen van een hybride of elektrische personenwagen is onder bepaalde voorwaarden aftrekbaar. De laadpaal moet beschikken over een specifiek communicatiesysteem, de car policy moet de terugbetaling voorzien, en de terugbetaling kan gebaseerd zijn op de werkelijke kosten of een forfaitair tarief. Voor de werknemer geldt er in dit geval geen bijkomend VAA. De aftrekbaarheid van de terugbetaalde elektriciteitskosten is echter wel afhankelijk van het aftrekbaar percentage van de wagen zelf. #### 2.1.12 Verwerping van een deel van het VAA Een deel van het VAA toegekend aan personeelsleden of bedrijfsleiders voor het privégebruik van een personenwagen kan als verworpen uitgave worden beschouwd. Dit percentage bedraagt 17% van het VAA, of 40% indien de brandstofkosten van het persoonlijk verbruik ook (deels) ten laste van de vennootschap komen. Dit percentage wordt berekend vóór aftrek van de eigen bijdrage en geldt ook voor bedragen die via de rekening courant of inhouding op het nettoloon worden aangerekend. ### 2.2 Andere specifieke categorieën van niet-aftrekbare kosten Naast autokosten zijn er nog diverse andere kosten die geheel of gedeeltelijk als niet-aftrekbaar worden beschouwd in de vennootschapsbelasting. #### 2.2.1 Niet-aftrekbare belastingen * **Bijheffing in het kader van Pilar Two:** Een bijheffing die vereist is wanneer een multinationale onderneming of grote binnenlandse groep geen effectieve belasting van 15% op de winst betaalt, is niet aftrekbaar. * **Niet-aftrekbare belastingen uit de boekhouding:** Belastingen op het resultaat van het huidige of vorige boekjaar, voorzieningen voor belastingen en betwistingen van aanslagen, die het boekhoudkundig resultaat hebben verminderd, moeten als verworpen uitgave worden opgenomen. * **Gewestelijke belastingen, heffingen en retributies:** Bepaalde gewestelijke belastingen, zoals de onroerende voorheffing, successierechten, registratierechten, en specifieke heffingen (bv. op vervuiling, afvalstoffen), zijn niet aftrekbaar. * **Roerende voorheffing (RV):** RV die aan de bron wordt ingehouden, wordt doorgaans niet als verworpen uitgave beschouwd, omdat deze reeds is verrekend in het brutobedrag van de uitgekeerde dividenden. #### 2.2.2 Geldboeten * Alle administratieve geldboeten opgelegd door de overheid zijn niet aftrekbaar. Dit omvat strafrechtelijke geldboeten, btw-boeten, vaste verkeersboeten, en vaste administratieve geldboeten. * Proportionele geldboeten inzake btw, douanerechten, registratierechten, en boeten in het kader van sociale lasten zijn eveneens niet aftrekbaar. #### 2.2.3 Kosten van relatiegeschenken * Kosten van relatiegeschenken zijn 50% aftrekbaar. Dit geldt ook voor een deel van de kosten van geschenken die worden verleend aan vrije beroepers, zelfstandige handelaren of vennootschappen. * **Uitzonderingen:** Reclameartikelen met een zeer grote verspreiding, geringe waarde en een opvallende naam/logo zijn 100% aftrekbaar. Stalen (kleine hoeveelheden om producten te testen) en prijzen voor wedstrijden of tombola's zijn eveneens 100% aftrekbaar. #### 2.2.4 Kosten van recepties en restaurantkosten * **Receptiekosten:** 50% van de receptiekosten in het kader van ontvangst van derden (externe relaties) is aftrekbaar. * **Restaurantkosten:** 69% van de restaurantkosten is aftrekbaar. * **Uitzonderingen:** Kosten van restaurantkosten voor personeelsfeesten, sociale maaltijden voor personeel in een bedrijfsrestaurant, en restaurantkosten n.a.v. buitenlandse zakenreizen kunnen onder bepaalde voorwaarden volledig aftrekbaar zijn. Kosten van toegangskaarten en abonnementen op culturele en sportieve manifestaties, indien de vennootschap deze sponsort, zijn 100% aftrekbaar. Kosten in sterrenrestaurants kunnen als overdreven worden beschouwd en (deels) verworpen. #### 2.2.5 Kosten van niet-specifieke beroepskledij * Enkel kosten van specifieke beroepskledij (reglementair opgelegd of aangepast aan de aard van het beroep) zijn fiscaal aftrekbaar. * Niet-specifieke beroepskledij die als voordeel van alle aard wordt aangerekend aan de genieter is vrijgesteld en de kosten zijn aftrekbaar voor de vennootschap. Indien geen VAA kon worden aangerekend of de kledij in het bezit blijft van de vennootschap, zijn de kosten verworpen uitgaven. #### 2.2.6 Overdreven intresten * Aftrekbare intresten zijn begrensd tot de marktrente, tenzij betaald aan financiële instellingen uit de EER. Het gedeelte van de intrest dat de marktrente overschrijdt, is een verworpen uitgave. #### 2.2.7 Toegekende abnormale of goedgunstige voordelen * Voordelen die een vennootschap verleent zonder tegenprestatie of die indruisen tegen de normale gang van zaken, worden als verworpen uitgave beschouwd. Dit kan onder meer door het maken van overdreven kosten of het vrijwillig afzien van winsten. * **Afwijkingsclausule:** Indien de vennootschap aantoont dat de verleende voordelen bij de verkrijger belast worden, is er geen winstcorrectie nodig. Dit geldt echter niet voor voordelen verleend aan buitenlandse entiteiten met een gunstiger belastingregime of die een wederzijdse band van afhankelijkheid hebben. #### 2.2.8 Sociale voordelen * Bepaalde sociale voordelen die door de werkgever aan werknemers worden toegekend ter bevordering van het welzijn, zijn niet aftrekbaar als beroepskost. Deze zijn echter vrijgesteld bij de werknemer. Voorbeelden zijn anciënniteitspremies en geringe geschenken bij de geboorte van kinderen. * Bepaalde sociale voordelen zijn wel aftrekbaar, zoals kosten van gezelschapsreizen van maximaal 1 dag voor het personeel, gratis koffie/thee tijdens de werkuren, en specifieke beroepsopleidingen. #### 2.2.9 Voordelen uit maaltijd-, sport-, cultuur- of ecocheques * Indien de voorwaarden voor deze cheques niet worden nageleefd (bv. geen tweerichtingsverkeer of geen jaarlijkse verhoging van het bedrag), worden de kosten als verworpen uitgave beschouwd voor de vennootschap en gelden ze als een VAA voor de werknemer. Indien de voorwaarden wel voldaan zijn, zijn de kosten fiscaal niet aftrekbaar (met een kleine uitzondering voor een minimale vergoeding voor de werknemers). #### 2.2.10 Liberaliteiten * Alle giften en schenkingen zonder commerciële bedoelingen aan derden zijn niet aftrekbaar als beroepskost. #### 2.2.11 Waardeverminderingen en minderwaarden op aandelen * Waardeverminderingen en minderwaarden op aandelen zijn niet aftrekbaar als beroepskost. Enkel indien de waardevermindering gerechtvaardigd is, wordt deze toegepast; anders wordt een onderschatting van het actief belast. #### 2.2.12 Werknemersparticipaties en winstpremies * Winstpremies en winstdeelnames van werknemers in het kapitaal van de vennootschap zijn niet aftrekbaar als beroepskost, onderworpen aan specifieke plafonds gerelateerd aan de brutoloonmassa en de winst na belastingen. #### 2.2.13 Gewestelijke premies en kapitaal- en intrestsubsidies * Bij terugbetaling van premies of subsidies, bijvoorbeeld wegens het vrijwillig vervreemden van gesubsidieerd actief binnen de drie jaar of het niet naleven van voorwaarden, worden deze terugbetaalde bedragen als verworpen uitgave beschouwd. #### 2.2.14 Minimumbelasting voor multinationals * De "bijheffing" die België oplegt wanneer multinationals niet aan een minimumbelasting van 15% komen, is niet aftrekbaar. #### 2.2.15 Niet-verantwoorde kosten en verdoken meerwinsten * Niet-verantwoorde kosten, die het voorwerp waren van een aanslag geheime commissielonen, of verdoken meerwinsten vastgesteld bij controle, worden als verworpen uitgave beschouwd. #### 2.2.16 Niet-uitgekeerde winst van een gecontroleerde buitenlandse vennootschap (CFC) * De niet-uitgekeerde winst van een gecontroleerde buitenlandse vennootschap of vaste inrichting die in een laagbelastend land gevestigd is, wordt als verworpen uitgave toegevoegd aan de winst van de Belgische controlerende vennootschap, tenzij een vrijstellingsvoorwaarde is voldaan. #### 2.2.17 Andere specifieke verworpen uitgaven * Kosten voor jacht, visvangst, pleziervaartuigen en lusthuizen. * Kosten die op onredelijke wijze de beroepsbehoeften overtreffen. * Intresten betaald aan belastingplichtigen in een belastingparadijs. * Effectentaks. --- # Niet-aftrekbare kosten met betrekking tot representatie en relaties Hier is een uitgebreide studiehandleiding over niet-aftrekbare kosten met betrekking tot representatie en relaties, gebaseerd op de verstrekte documentinhoud. ## 3. Niet-aftrekbare kosten met betrekking tot representatie en relaties Deze sectie analyseert de fiscale behandeling van uitgaven voor recepties, relatiegeschenken en restaurantkosten, inclusief de voorwaarden voor aftrekbaarheid en de specifieke uitzonderingen die leiden tot niet-aftrekbaarheid. ### 3.1 Algemene principes voor beroepskosten Voordat de specifieke niet-aftrekbare kosten worden besproken, is het belangrijk de algemene voorwaarden voor de aftrekbaarheid van beroepskosten te kennen, zoals uiteengezet in artikel 49 van het Wetboek van Inkomstenbelastingen 1992 (WIB 92). Om als aftrekbare beroepskost te worden beschouwd, moeten uitgaven: 1. Gedaan of gedragen zijn tijdens het belastbaar tijdperk. 2. Dienen om belastbare inkomsten te verkrijgen of te behouden. 3. Aantonen dat de echtheid en het bedrag ervan verantwoord zijn. Kosten die niet aan deze drie voorwaarden voldoen, zijn fiscaal niet-aftrekbaar. Bovendien kan de aftrekbaarheid van bepaalde kosten geheel of gedeeltelijk worden geweigerd door specifieke wetsartikelen. Deze geweigerde uitgaven worden vervolgens toegevoegd aan de belastbare inkomsten via de zogenaamde "verworpen uitgaven". Dit vormt de tweede resultaatscomponent in de vennootschapsbelastingberekening. > **Tip:** Verworpen uitgaven (VU) zijn kosten die boekhoudkundig zijn geboekt, maar fiscaal niet aanvaard worden. Ze worden toegevoegd aan het boekhoudkundige resultaat om het fiscaal resultaat te bekomen. ### 3.2 Niet-aftrekbare belastingen Binnen de categorie van niet-aftrekbare kosten bevinden zich diverse belastingen. Deze zijn relevant voor de vennootschapsbelasting. #### 3.2.1 Niet-aftrekbare belastingen uit de boekhouding Wanneer niet-aftrekbare belastingen het boekhoudkundige resultaat hebben verminderd, moeten ze in de aangifte van de vennootschapsbelasting worden opgenomen als verworpen uitgaven (VU). Dit geldt voor belastingen op het resultaat van het huidige en vorige boekjaar, evenals voor voorzieningen voor belastingen en betwiste aanslagen. De fiscale correctie vindt plaats door middel van specifieke codes: * **Code 1201:** Voor een positief saldo op rekeningen van rubriek 67 (belastingen op het resultaat) die het boekhoudkundige resultaat hebben verminderd. * **Code 1056:** Voor een negatief saldo op deze rekeningen, wat leidt tot een verhoging van de belastbare reserves. > **Opmerking:** Roerende voorheffing (RV) die aan de bron wordt ingehouden en doorgestort aan het inningscentrum, wordt niet als een verworpen uitgave beschouwd. Dit komt doordat de RV reeds is verwerkt in het brutobedrag van de 'Uitgekeerde dividenden'. #### 3.2.2 Bijheffing in het kader van Pillar Two Binnen de Pillar Two-wetgeving is er een bijkomende heffing vereist voor multinationale ondernemingen of omvangrijke binnenlandse groepen die geen effectieve belasting van minimaal 15% op hun winst betalen. Deze bijheffing is fiscaal niet aftrekbaar en moet worden opgenomen onder **Code 1249**. #### 3.2.3 Gewestelijke belastingen, heffingen en retributies Bepaalde gewestelijke belastingen, heffingen en retributies zijn niet aftrekbaar als beroepskost, overeenkomstig artikel 198, § 1, 5° WIB 92. Sinds 1 januari 2024 zijn de volgende niet-aftrekbare belastingen van het Vlaams Gewest specifiek vermeld: * Heffing op vervuiling van oppervlaktewateren * Heffing op de verwijdering van vaste afvalstoffen * Dossiertaks milieuvergunning * Heffingen op meststoffen * Heffingen op buiten gebruik gestelde en leegstaande gebouwen * Heffingen op de winning van grondwater * Elektriciteitsheffing * Waterwegenvignet * De belasting op spelen en weddenschappen * De belasting op automatische ontspanningstoestellen Deze belastingen moeten worden opgenomen onder **Code 1202**. #### 3.2.4 Geldboeten Administratieve en strafrechtelijke geldboeten opgelegd door de overheid zijn in principe niet aftrekbaar. Dit omvat, maar is niet beperkt tot: * Verschillende soorten btw-boeten * Vaste verkeersboeten * Vaste administratieve geldboeten vermeld in het WIB 92 * Proportionele geldboeten inzake btw, douanerechten, registratierechten * Europese en Belgische kartelboeten * Boeten in het kader van sociale lasten Deze niet-aftrekbare boeten worden opgenomen onder **Code 1203**. Uitzonderingen hierop, die wel aftrekbaar zijn, omvatten: * Contractuele schadevergoedingen * Parkeerretributies * Boeten als voordeel alle aard (VAA) * Kostenbijdrage bij laattijdig neergelegde jaarrekening * Belastingverhoging met betrekking tot OV van professioneel gebruikte onroerende goederen ### 3.3 Niet-aftrekbare pensioenen, kapitalen, werkgeversbijdragen en -premies De opbouw van een extra wettelijk pensioen door de vennootschap voor haar bedrijfsleiders (BL) en werknemers (WN) kan onder strikte voorwaarden fiscaal aftrekbaar zijn. Echter, indien de betaalde premies leiden tot een extra wettelijk pensioen dat de 80%-grens overschrijdt, wordt het overdreven gedeelte als een verworpen uitgave beschouwd en moet dit worden opgenomen onder **Code 1204**. De 80%-grens wordt berekend op basis van het jaarloon van de WN/BL, na aftrek van het wettelijk pensioen, en houdt rekening met de loopbaan. > **Formule voor de 80%-grens:** Toekomstige pensioentoekenning (jaarrente) mag maximaal 80% van het jaarloon van de WN/BL bedragen, na aftrek van het wettelijk pensioen, rekening houdend met de loopbaan. Premies zijn slechts aftrekbaar voor zover zij een extra wettelijk pensioen opleveren dat niet hoger is dan deze 80%-grens. ### 3.4 Niet-aftrekbare autokosten De aftrekbaarheid van kosten gerelateerd aan personenwagens wordt sterk beïnvloed door de CO2-uitstoot, conform artikel 66, § 1 WIB 92. Hoe hoger de CO2-uitstoot, hoe lager de fiscale kostenaftrek. De aftrekbaarheid van brandstofkosten en mobiliteitskosten is niet direct afhankelijk van de CO2-uitstoot. #### 3.4.1 Aftrekbaarheidspercentage op basis van CO2-uitstoot * **CO2-uitstoot ≥ 200 g/km:** Het aftrekpercentage is vastgesteld op 40%. * **CO2-uitstoot < 200 g/km:** Een gramformule wordt toegepast. #### 3.4.2 De gramformule De aftrekbaarheid wordt berekend volgens de volgende formule: $$ \text{Aftrek\%} = 120 - (0.5 \times \text{brandstofcoëfficiënt} \times \text{#g CO}_2\text{/km}) $$ Met een minimum aftrek van 50% en een maximum van 100%. Het resultaat wordt afgerond op één cijfer na de komma. De brandstofcoëfficiënt varieert per type motor: * 1: Dieselmotor * 0,95: Benzine (hybride), elektrisch, dieselhybride, LPG-motor, biobrandstof, waterstof of andere * 0,9: CNG-motor (aardgas) > **Voorbeeld van de gramformule:** Een dieselwagen met 120 gram CO2-uitstoot/km. De berekening is: $120 - (0.5 \times 1 \times 120) = 60.0\%$ aftrekbaar. Dit betekent dat 40.0% van de kosten verworpen uitgaven zijn. #### 3.4.3 Valse plug-in hybrides Een "valse" plug-in hybride wordt gedefinieerd als een voertuig waarbij de elektrische batterij een energiecapaciteit heeft van minder dan 0,5 kWh per 100 kg wagengewicht, of waarbij de CO2-uitstoot meer dan 50 g/km bedraagt. Dit geldt voor voertuigen aangekocht, gehuurd of geleaset vanaf 01/01/2018. Om het aftrekpercentage te bepalen, moet men in de gramformule het volgende doen: * De CO2-uitstoot van het overeenstemmende niet-hybride model van hetzelfde merk met dezelfde brandstofmotor gebruiken. * Indien geen overeenstemmend niet-hybride model bestaat, de CO2-uitstoot van de hybride wagen met 2,5 vermenigvuldigen. #### 3.4.4 Toekomstige aftrekbaarheid van autokosten * **Vanaf 01/01/2026:** Enkel kostenaftrek mogelijk voor emissievrije wagens (elektrische wagens). * **Vóór 01/01/2026:** Een overgangsregeling geldt, waarbij de datum van aankoop, huur of leasing bepalend is. **Specifieke regels per type wagen en aankoopdatum:** * **CO2-uitstootvrije personenwagens (elektrisch):** * Aangekocht vóór 01/07/2023: Overgangsregel op basis van de bestaande gramformule. * Aangekocht tussen 01/07/2023 en 31/12/2025: Uitdoofregeling op basis van de bestaande gramformule. Bestaande regels blijven van toepassing t.e.m. aanslagjaar (AJ) 2025. Vanaf AJ 2026 start de uitdoofregeling. * Voor wagens zonder CO2-uitstootgegevens bij de DIV: 0% vanaf AJ 2026. * Uitstoot ≥ 200 gram: Gramformule blijft van toepassing, maar het minimum en maximum verdwijnen. * **Personenwagens op fossiele brandstof (incl. plug-in hybrides):** * Aangekocht vanaf 01/01/2026: 0% aftrek. * **Plug-in hybrides aangekocht vanaf 01/01/2023:** * Brandstofkosten (benzine/diesel) worden beperkt tot 50% aftrek. Dit wordt 25% vanaf 01/01/2027 en 0% vanaf 01/01/2028. Elektriciteitskosten volgen de gewone regels. #### 3.4.5 Niet-geviseerde personenwagens Alle kosten die verband houden met het gebruik van het voertuig, zoals afschrijvingen, verkeersbelasting, carwash, niet-aftrekbare btw, onderhouds- en herstellingskosten, brandstof, vergoedingen voor thuis opladen van een hybride of elektrische personenwagen, en andere beroepsmatige kilometers, worden beperkt volgens de regels van artikel 66 WIB 92. #### 3.4.6 Volledig aftrekbare autokosten Er zijn specifieke categorieën van autokosten die volledig aftrekbaar zijn: * Financierings-, mobiliteitskosten en kosten m.b.t. laadstations voor elektrische wagens (minimaal 5 jaar leasing). * Garagekosten of autostaanplaatsen die de vennootschap huurt of aankoopt voor de wagens van klanten en/of personeelsleden (let op: eigen bedrijfswagens zijn wel beperkt). * Beroepsmatige taxikosten zijn 75% aftrekbaar. #### 3.4.7 Autokosten eigen aan de werkgever Indien de vennootschap een vergoeding betaalt aan WN's/BL's voor beroepsmatige verplaatsingen met hun eigen wagen, moeten deze vergoedingen ook worden beperkt. Dit staat los van de vergoeding voor woon-werkverkeer, die volledig aftrekbaar is omdat het een bezoldiging is voor de werknemer. #### 3.4.8 Invloed van VAA en eigen bijdrage op verworpen uitgaven (VU) Het bedrag van het Voordeel Alle Aard (VAA) toegekend aan personeelsleden of bedrijfsleiders voor het privégebruik van de personenwagen mag in mindering worden gebracht van de te beperken autokosten bij de berekening van de verworpen uitgaven. * **Kostenverwerping:** 17% van het VAA toegekend aan personeelsleden of bedrijfsleiders voor het privégebruik van de personenwagen. * **40% regel:** Dit percentage bedraagt 40% indien de brandstofkosten van het persoonlijk verbruik ook (deels) ten laste van de vennootschap komen, conform artikel 198, 9°bis WIB 92. Dit percentage wordt berekend vóór aftrek van de eigen bijdrage en wordt toegepast op bedragen die via rekening courant of inhouding op het nettoloon worden aangerekend (inclusief btw). > **Belangrijk:** Het bedrag van het VAA wordt eerst afgetrokken van de te beperken autokosten om de VU te berekenen. #### 3.4.9 Meer- en minderwaarden op auto's * **Meerwaarden:** Slechts het deel van de meerwaarde dat belastbaar is, wordt meegenomen in de berekening. Dit percentage is gekoppeld aan het percentage dat de auto fiscaal aftrekbaar is geweest. Het niet-belastbare deel verhoogt de belastbare reserves. * **Minderwaarden:** Het niet-aftrekbare gedeelte van de minderwaarde wordt als verworpen uitgave beschouwd. Dit deel wordt berekend op basis van een rekenkundig gemiddelde van de afschrijvingen. ### 3.5 Niet-aftrekbare receptiekosten Receptiekosten, gemaakt in het kader van de ontvangst van derden (externe relaties), zijn fiscaal slechts voor 50% aftrekbaar. Dit geldt ongeacht de locatie van de receptie of de specifieke reden. Het resterende deel van 50% wordt opgenomen als verworpen uitgave onder **Code 1207**. **Uitzondering:** Receptiekosten zijn 100% aftrekbaar indien ze expliciet en afzonderlijk op de factuur worden vermeld en worden doorgerekend aan een derde. ### 3.6 Kosten van relatiegeschenken Kosten van relatiegeschenken, gedefinieerd als uitgaven met een zekere waarde die periodiek of toevallig worden aangeboden in het kader van beroepsrelaties (bv. bloemen, pralines, doch niet de producten die de vennootschap zelf vervaardigt), zijn fiscaal voor 50% aftrekbaar. Het niet-aftrekbare deel van 50% wordt opgenomen als verworpen uitgave onder **Code 1207**. #### 3.6.1 Uitzonderingen op de aftrekbeperking van relatiegeschenken Bepaalde uitgaven die lijken op relatiegeschenken zijn volledig aftrekbaar: * **Reclameartikelen:** Artikelen met een zeer grote verspreiding, geringe waarde, en met de naam en/of het logo van de vennootschap op een blijvende en opvallende wijze. * **Stalen:** Gratis aan klanten/potentiële klanten gegeven kleine hoeveelheden om een product te testen. * **Prijzen voor wedstrijden of tombola's:** Prijzen (in geld of natura) die worden toegekend in wedstrijden of loterijen waaraan alleen verbruikers kunnen deelnemen. * **Toegang tot culturele en sportieve manifestaties:** Kosten van toegangskaarten en abonnementen, inclusief loges en business seats. Indien de vennootschap deze evenementen sponsort en in ruil toegangskaarten krijgt, zijn de sponsorkosten 100% aftrekbaar. * **Promotieartikelen in het kader van een commerciële actie:** Geschenken die worden verstrekt bij een bepaald aankoopbedrag. * **Doorgerekende kosten van relatiegeschenken:** Volledig aftrekbaar indien ze expliciet en afzonderlijk op de factuur worden vermeld en aan een derde worden doorgerekend. #### 3.6.2 Relatiegeschenken en voordelen van alle aard (VAA) Wanneer een relatiegeschenk wordt verstrekt aan een vrij beroeper, een zelfstandige handelaar of een vennootschap, moet, afhankelijk van de waarde, een fiche 281.50 worden opgesteld: * **Relatiegeschenk > 250 euro (incl. btw) op jaarbasis:** Fiche 281.50 is vereist, en het geschenk is 100% aftrekbaar voor de vennootschap. * **Relatiegeschenk ≤ 250 euro (incl. btw) op jaarbasis:** Geen fiche 281.50 nodig, en het geschenk is 50% aftrekbaar voor de vennootschap (50% in VU). ### 3.7 Niet-aftrekbare restaurantkosten Restaurantkosten zijn fiscaal slechts voor 69% aftrekbaar. Het resterende deel van 31% wordt als verworpen uitgave opgenomen onder **Code 1208**. Dit geldt ook voor buitenlandse restaurantkosten. Bewijsstukken zoals btw-bonnetjes, bankafschriften en bewijzen van de professionele reden (agenda, e-mail) zijn vereist. #### 3.7.1 Uitzonderingen op de aftrekbeperking van restaurantkosten Bepaalde restaurantkosten zijn volledig aftrekbaar: * Kosten betaald door vertegenwoordigers van de voedingssector (artikel 53, 8°bis WIB 92). * Kosten van sociale maaltijden voor personeel in een bedrijfsrestaurant (een deel kan echter niet aftrekbaar zijn als het een sociaal voordeel betreft). * Restaurantkosten naar aanleiding van een personeelsfeest: Dit geldt voor welbepaalde dagen, maar de Minister van Financiën heeft bepaald dat eender welke dag per jaar acceptabel is. * Forfaitaire vergoeding voor dienstreizen. * Terugbetaling van werkelijke restaurantkosten tijdens buitenlandse zakenreizen (kost eigen aan de WG). * Doorgerekende restaurantkosten: Volledig aftrekbaar indien expliciet en afzonderlijk vermeld op de factuur en doorberekend aan een derde. #### 3.7.2 Restaurantkosten in het kader van business seats en loges De huur van loges wordt beschouwd als publiciteitskosten en is 100% aftrekbaar indien de vennootschap kan aantonen dat het gaat om publiciteit. De restaurantkosten binnen deze loges volgen echter de algemene regel en zijn 69% aftrekbaar. #### 3.7.3 Restaurantkosten in sterrenrestaurants Een restaurantbezoek in een sterrenrestaurant op zich vormt geen probleem. Echter, een gedeelte van de kosten kan worden verworpen indien deze kosten op onredelijke wijze de beroepsbehoeften overtreffen, conform artikel 53, 10° WIB 92. ### 3.8 Kosten van niet-specifieke beroepskledij Enkel kosten van *specifieke* beroepskledij zijn fiscaal aftrekbaar. Dit omvat: 1. Reglementair opgelegde werkkleding. 2. Bijzondere kleding, aangepast aan de uitgeoefende bedrijvigheid en wegens de aard van het beroep verplicht, noodzakelijk of gebruikelijk. Niet-specifieke beroepskledij (bv. gewone kleding die ook privé wordt gedragen) is in principe niet aftrekbaar als beroepskost en wordt opgenomen onder **Code 1209** als verworpen uitgave, tenzij het wordt toegekend als VAA aan de genieter (WN/BL), in welk geval het wel aftrekbaar is voor de vennootschap. De niet-aftrekbaarheid geldt wanneer er geen oorzakelijk verband is met de bedrijfsactiviteit of wanneer de kledij in de vennootschap blijft. #### 3.8.1 Doorgerekende kosten van niet-specifieke kledijkosten Net als bij andere kosten, zijn doorgerekende kosten van niet-specifieke kledijkosten volledig aftrekbaar indien ze expliciet en afzonderlijk op de factuur vermeld worden en aan een derde worden doorberekend. ### 3.9 Overdreven intresten Intresten betaald aan belastingplichtigen zijn slechts aftrekbaar tot het marktconforme rentepercentage, conform artikel 55 WIB 92. Uitzonderingen hierop gelden voor intresten betaald aan financiële instellingen uit de EER (artikel 56 WIB 92). Het gedeelte van de intrest dat de marktrente overschrijdt, wordt als een verworpen uitgave opgenomen onder **Code 1210**. De vennootschap moet aantonen dat de betaalde rente conform de marktrente is. De marktrente wordt bepaald op basis van de aard van het krediet, de financiële toestand van de ontlener, de looptijd van de lening en het leningsbedrag. Voor niet-hypothecaire leningen van onbepaalde duur wordt de vennootschap belast op de werkelijk verkregen inkomsten. ### 3.10 Toegekende abnormale of goedgunstige voordelen Abnormale of goedgunstige voordelen die door een vennootschap worden toegekend aan derden, leiden tot een winstcorrectie. Dit gebeurt wanneer een vennootschap overdreven kosten maakt of vrijwillig afziet van winsten. Voorbeelden hiervan zijn het toestaan van renteloze leningen, verkopen van goederen tegen te lage prijzen, of kosteloos ter beschikking stellen van activa. Deze voordelen moeten worden toegevoegd aan de belastbare winst onder **Code 1212**, tenzij de vennootschap kan aantonen dat de voordelen bij de verkrijger belast worden. Dit geldt niet altijd voor buitenlandse voordelen, afhankelijk van de band met België en het belastingregime in het buitenland. **De hoedanigheid van de verkrijger van het voordeel bepaalt de aftrekbaarheid:** * **Genieter is een Belgische onderneming (vennootschap of zelfstandige) of de eigen werknemer/bedrijfsleider (BL) of diens naaste:** Geen opname in Code 1212, maar mogelijk wel als VAA bij de genieter. * **Genieter is een derde natuurlijk persoon zonder beroepsrelatie of een Belgische rechtspersoon onderworpen aan de RPB:** Opname in Code 1212. * **Buitenlandse genieters:** Opname in Code 1212 indien er een band van wederzijdse afhankelijkheid bestaat, of indien de genieter gevestigd is in een land met een aanzienlijk gunstiger belastingregime. ### 3.11 Sociale voordelen Onbelangrijke voordelen die de werkgever (WG) met een sociaal oogmerk aan zijn werknemers (WN's)/bedrijfsleiders (BL's) verstrekt, zijn fiscaal niet aftrekbaar als beroepskosten en worden opgenomen onder **Code 1214** als verworpen uitgave. Voor de genietende WN/BL zijn deze voordelen echter altijd vrijgesteld. Enkele voorbeelden van niet-aftrekbare sociale voordelen zijn: * Geringe geschenken bij de geboorte van kinderen van personeelsleden (maximaal 50 euro, tenzij omstandigheden een hoger bedrag rechtvaardigen). * Kosten van abonnementen of toegangskaarten voor culturele of sportieve evenementen die gratis worden uitgedeeld. * Geringe eenmalige gelegenheidsgeschenken tot 500 euro. * Kosten van gezelschapsreizen langer dan één dag voor het personeel. Aftrekbare sociale voordelen omvatten: * Kosten van gezelschapsreizen van maximaal één dag voor het personeel. * Gratis koffie, thee, fruit, noten etc. tijdens de werkuren. * Specifieke beroepsopleiding van personeelsleden. * Restaurant- en receptiekosten voor een eenmalig personeelsfeest. * Sociale maaltijden aan personeelsleden in het bedrijfsrestaurant, mits de eigen bijdrage van de werknemer voldoende hoog is. * Huwelijkspremies tot maximaal 245 euro. * Geschenken in natura, cash of waardebonnen onder bepaalde voorwaarden (zie hieronder). **Geschenken in natura, cash of waardebonnen:** Deze zijn 100% aftrekbaar en vrijgesteld als VAA indien ze aan specifieke voorwaarden voldoen: * De toekenning gebeurt ter gelegenheid van 1 of meer feesten of jaarlijkse gebeurtenissen (maximaal 40 euro/jaar/WN). * Bij de overhandiging van een eervolle onderscheiding (maximaal 120 euro/jaar/WN). * Bij pensionering of brugpensionering (maximaal 40 euro/volledig dienstjaar). De waardebonnen moeten "gewone" waardebonnen zijn. De vrijstelling bij de werknemer is niet gebonden aan het maximumbedrag van 40 euro; geschenken zijn vrijgesteld indien ze "gering" zijn (circa 50 euro per geschenk/gelegenheid, afhankelijk van de omstandigheden). ### 3.12 Voordelen uit maaltijd-, sport-, cultuur- of ecocheques Maaltijd-, sport-, cultuur- of ecocheques zijn in principe niet aftrekbaar als beroepskost en worden opgenomen onder **Code 1215** als verworpen uitgave. Er geldt echter een uitzondering van 2 euro per cheque voor de machthebbers (MC's) indien aan alle voorwaarden is voldaan. Indien de voorwaarden niet worden voldaan, is het voordeel belastbaar als VAA voor de genietende werknemer/bedrijfsleider en is het voordeel wel aftrekbaar voor de vennootschap (met ficheverplichting). ### 3.13 Huur en vergoedingen voor een zakelijk gebruiksrecht op een onroerend goed Huurvergoedingen voor een onroerend goed dat door de vennootschap wordt gehuurd, zijn niet aftrekbaar indien de bijlage 275 MLH ontbreekt, er geen facturering is, of wanneer de huur kosteloos gebeurt (registratie als privéhuur). Deze niet-aftrekbare kosten worden opgenomen onder **Code 1248**. Het doel van de bijlage 270 MLH is het verstrekken van informatie over de identiteit van de verhuurder en het onroerend goed. ### 3.14 Liberaliteiten Alle giften en schenkingen zonder commerciële bedoelingen aan derden zijn niet aftrekbaar als beroepskost en worden opgenomen onder **Code 1216**. Hoewel er onder bepaalde voorwaarden mogelijkheden zijn om bepaalde giften fiscaal te verwijderen uit de winst, is de grens tussen publiciteit en liberaliteit in de praktijk niet altijd eenduidig. ### 3.15 Waardeverminderingen en minderwaarden op aandelen Waardeverminderingen op aandelen zijn niet aftrekbaar als beroepskost, tenzij ze gerechtvaardigd zijn. Indien ze niet gerechtvaardigd zijn, worden ze belast als een onderschatting van het actief. Minderwaarden op aandelen zijn eveneens niet aftrekbaar. ### 3.16 Werknemersparticipaties en winstpremies Winstpremies en werknemersparticipaties (bv. winstdeelname in het kapitaal, aandelen met stemrecht) zijn niet aftrekbaar als beroepskost en worden opgenomen onder **Code 1233**. Er geldt ook een algemeen aftrekverbod voor deze kosten. De maximale bruto loonmassa voor winstpremies bedraagt 30%, en voor werknemersparticipaties maximaal 10% van de totale brutoloonmassa en maximaal 20% van de winst na belastingen. ### 3.17 Minimumbelasting Voor boekjaren die aanvangen vanaf 31 december 2023, moeten multinationals en omvangrijke binnenlandse groepen (met een geconsolideerde jaaromzet van ten minste 750 miljoen euro) een minimumvennootschapsbelasting van 15% betalen over hun winst in elk land waar ze actief zijn. Indien België niet ten minste 15% vennootschapsbelasting ontvangt, zal België bijheffen via een 'bijheffing'. Deze bijheffing (en eventuele verhogingen, kosten en nalatigheidsinteresten) is niet aftrekbaar en wordt opgenomen onder **Code 1249**. ### 3.18 Niet-verantwoorde kosten en verdoken meerwinsten Niet-verantwoorde kosten die het voorwerp waren van een aanslag inzake geheime commissielonen (bv. fictieve facturen om sommen uit de vennootschap te onttrekken) en verdoken meerwinsten vastgesteld bij controle, worden opgenomen onder **Code 1225** als verworpen uitgaven. ### 3.19 Niet-uitgekeerde winst van een gecontroleerde buitenlandse vennootschap (CFC) De Controlled Foreign Company (CFC)-wetgeving is bedoeld om de niet-uitgekeerde winst van een gecontroleerde buitenlandse vennootschap of vaste inrichting met een lage belastingdruk, toe te voegen aan de winst van de Belgische controlerende vennootschap. Indien aan de controle- en taxatievoorwaarden wordt voldaan en er geen vrijstelling mogelijk is, moet de winst van de CFC worden belast in België en opgenomen onder **Code 1238** als verworpen uitgave. **CFC's omvatten:** * Een door een Belgische vennootschap gecontroleerde buitenlandse vennootschap of buitenlandse vaste inrichting, gevestigd in een land met een lage belastingdruk. * **Controlevoorwaarde:** De Belgische vennootschap moet minimaal 50% van de stemrechten, kapitaal of winstrechten bezitten. * **Taxatievoorwaarde:** De buitenlandse vennootschap of inrichting is niet onderworpen aan een inkomstenbelasting, of is onderworpen aan een belastingdruk van minder dan 50% van de Belgische vennootschapsbelasting die verschuldigd zou zijn indien deze in België gevestigd was (minder dan 12,50% bij het Belgische tarief van 25%). Er is geen uitzondering voor EU-lidstaten. Lijsten van niet-coöperatieve rechtsgebieden en belastingparadijzen worden gehanteerd. ### 3.20 Andere verworpen uitgaven Verschillende andere uitgaven zijn specifiek als niet-aftrekbaar aangemerkt en moeten als verworpen uitgave worden opgenomen: * Kosten voor jacht, visvangst, yachten of andere pleziervaartuigen en lusthuizen (**Code 1239**). * Kosten die op onredelijke wijze de beroepsbehoeften overtreffen (**Code 1239**). * Intresten betaald aan belastingplichtigen in een belastingparadijs (**Code 1239**). * Effectentaks (**Code 1239**). --- # Sociale voordelen, pensioenen en werknemersparticipaties Dit onderwerp behandelt de fiscale implicaties van diverse uitgaven, waaronder specifieke personeelsvoordelen, pensioenopbouw, werknemersparticipaties, en geschenken, evenals de regels rondom maaltijd-, sport- en ecocheques, en de aftrekbaarheid van autokosten. ## 4. Sociale voordelen, pensioenen en werknemersparticipaties Dit hoofdstuk bespreekt verschillende uitgaven die in de vennootschapsbelasting al dan niet aftrekbaar zijn. Het focust op de fiscale behandeling van sociale voordelen, pensioenopbouw, werknemersparticipaties, en de specifieke regels voor maaltijd-, sport- en ecocheques. Ook autokosten en representatiekosten komen aan bod. ### 4.1 Niet-aftrekbare belastingen Niet-aftrekbare belastingen worden beschouwd als verworpen uitgaven (VU) en verhogen het belastbaar resultaat. Dit betreft belastingen die in de boekhouding worden opgenomen onder rubriek 67 'Belastingen op het resultaat' en die het boekhoudkundig resultaat hebben verminderd. * **Bedrijfsbelastingen** die fiscaal aftrekbaar zijn, vereisen geen correctie. * **Niet-aftrekbare belastingen** die het boekhoudresultaat hebben verminderd, worden als VU opgenomen onder code 1201. * **Gewestelijke belastingen, heffingen en retributies** zijn in principe niet aftrekbaar (Art. 198, §1, 5° WIB 92) en worden onder code 1202 als VU opgenomen. Voorbeelden hiervan zijn de onroerende voorheffing, verkeersbelasting, en de belasting op de inverkeerstelling. Vanaf 1 januari 2024 zijn bepaalde gewestelijke belastingen, zoals de heffing op vervuiling van oppervlaktewateren, niet meer aftrekbaar. * **Geldboeten** opgelegd door de overheid, zowel administratieve als strafrechtelijke, zijn over het algemeen niet aftrekbaar (Art. 53, 6° WIB 92) en worden onder code 1203 als VU geboekt. Uitzonderingen hierop zijn contractuele schadevergoedingen, parkeerretributies, boetes als voordeel van alle aard, kostenbijdragen bij laattijdig neergelegde jaarrekeningen en belastingverhogingen m.b.t. onroerende voorheffing van professioneel gebruikte onroerende goederen. * **Bijheffingen** in het kader van Pilar Two wetgeving, die van toepassing zijn indien een multinational of grote binnenlandse groep geen effectieve belasting van 15% betaalt, zijn niet aftrekbaar (Art. 198, §1, 18° WIB 92) en worden onder code 1249 opgenomen. ### 4.2 Niet-aftrekbare pensioenen, kapitalen, werkgeversbijdragen en -premies De opbouw van een extra wettelijk pensioen door de vennootschap voor bedrijfsleiders (BL) en werknemers (WN) is aftrekbaar onder strikte voorwaarden (Art. 59 WIB 92). * **Groepsverzekering of IPT (zelfstandig BL):** Indien een BL geen regelmatige en maandelijkse bezoldiging ontvangt, worden de door de vennootschap gestorte IPT-premies belast als voordeel van alle aard (VAA) voor de BL en als verworpen uitgave (VU) voor de vennootschap. * **80%-grens:** De premiebetalingen voor groepsverzekeringen en IPT's zijn fiscaal beperkt tot een maximum van 80% van het jaarloon van de WN/BL, na aftrek van het wettelijk pensioen, rekening houdend met de loopbaan. Het gedeelte dat deze grens overschrijdt, is niet aftrekbaar en wordt als VU opgenomen onder code 1204. De aftrekbaarheid wordt gecontroleerd aan de hand van een specifieke formule: $$ \text{Aftrekbaar percentage} = 120 - (0,5 \times \text{brandstofcoëfficiënt} \times \text{# g CO}_2/\text{km}) $$ met een minimum van 50% en een maximum van 100%. De brandstofcoëfficiënt varieert afhankelijk van het type motor. ### 4.3 Niet-aftrekbare autokosten De aftrekbaarheid van kosten voor personenwagens is gekoppeld aan de CO2-uitstoot. * **CO2-uitstoot ≥ 200 g/km:** Aftrekpercentage is 40%. * **CO2-uitstoot < 200 g/km:** Aftrekpercentage wordt berekend met de gramformule. * **Gramformule:** $$ \text{Aftrek%} = 120 - (0,5 \times \text{brandstofcoëfficiënt} \times \text{# g CO}_2/\text{km}) $$ met een minimum van 50% en een maximum van 100%, afgerond op 1 decimaal. De brandstofcoëfficiënt is 1 voor diesel, 0,95 voor benzine (hybride), elektrisch, etc., en 0,9 voor CNG. * **"Valse" plug-in hybrides:** Dit zijn plug-in hybrides met een batterijcapaciteit van minder dan 0,5 kWh per 100 kg wagengewicht of met een CO2-uitstoot van meer dan 50 g/km, aangekocht vanaf 1 januari 2018. Voor de berekening van het aftrekpercentage wordt de CO2-uitstoot van een vergelijkbaar niet-hybride model genomen, of de CO2-uitstoot van de hybride wagen maal 2,5 indien er geen vergelijkbaar model is. * **Toekomstige aftrekbaarheid:** * Vanaf 1 januari 2026 zijn de kostenaftrek voor personenwagens enkel nog mogelijk voor emissievrije wagens. * Voor wagens aangekocht vóór 1 januari 2026 geldt een overgangsregeling. De datum van aankoop/huur/leasing is bepalend. * Vanaf boekjaar 2026 wordt de aftrek voor wagens op fossiele brandstof (inclusief plug-in hybrides) geleidelijk afgebouwd, met 0% aftrek vanaf 1 januari 2026 voor wagens aangekocht vanaf die datum. * Voor wagens zonder CO2-uitstootgegevens (elektrische wagens) geldt vanaf boekjaar 2026 0% aftrek. * **Niet-geviseerde personenwagens:** Alle kosten die verband houden met het gebruik van het voertuig (afschrijvingen, verkeersbelasting, carwash, niet-aftrekbare btw, onderhoud, brandstof, vergoedingen voor laden, etc.) zijn onderworpen aan de aftrekbeperkingen. * **Volledig aftrekbare autokosten:** Financieringskosten, mobilofoonkosten en kosten m.b.t. laadstations voor elektrische wagens (minimaal 5 jaar huur) zijn 100% aftrekbaar. Garagekosten of autostaanplaatsen die de vennootschap huurt of aankoopt voor de wagens van klanten en/of personeelsleden zijn eveneens 100% aftrekbaar, mits de eigen bedrijfswagens wel beperkt worden. Beroepsmatige taxikosten zijn 75% aftrekbaar. * **Autokosten eigen aan de werkgever:** Vergoedingen die de vennootschap betaalt aan WN's/BL's voor beroepsmatige verplaatsingen met hun eigen wagen moeten ook beperkt worden. Het bedrag van het VAA toegekend aan personeelsleden of bedrijfsleiders voor het privégebruik van de personenwagen leidt tot een niet-aftrekbaar gedeelte van 17% van het VAA (code 1206). Dit percentage bedraagt 40% als de brandstofkosten van het persoonlijk verbruik ook (deels) ten laste van de vennootschap komen. Het bedrag van het VAA mag in mindering gebracht worden van de te beperken autokosten bij de berekening van de VU. * **Meer- en minderwaarden op auto's:** Het niet-belastbaar gedeelte van een meerwaarde wordt toegevoegd aan de belastbare reserves. Een niet-aftrekbare minderwaarde wordt als VU behandeld. Het rekenkundig gemiddelde van de aftrekbare afschrijvingen wordt gebruikt om het belastbaar gedeelte van de meerwaarde te bepalen. ### 4.4 Verworpen uitgaven voor diverse kosten Diverse andere uitgaven kunnen onder bepaalde omstandigheden als verworpen uitgaven worden beschouwd. * **Niet-aftrekbare receptiekosten:** Kosten gelinkt aan de ontvangst van derden, zowel in het bedrijf als daarbuiten, zijn 50% aftrekbaar (code 1207). Indien deze kosten worden doorgerekend aan een derde, met duidelijke vermelding op de factuur, zijn ze 100% aftrekbaar. * **Kosten van relatiegeschenken:** Relatiegeschenken zijn 50% aftrekbaar (code 1207), tenzij ze een zeer grote verspreiding kennen, een geringe waarde hebben, en het bedrijfslogo duidelijk vermelden, in welk geval ze 100% aftrekbaar zijn. Stalen, prijzen voor wedstrijden/tombola's, toegang tot culturele en sportieve manifestaties, en promotieartikelen in het kader van een commerciële actie zijn 100% aftrekbaar onder specifieke voorwaarden. Bij het verlenen van een relatiegeschenk aan een vrij beroeper, zelfstandige handelaar of vennootschap boven een bepaalde waarde (250 euro incl. btw op jaarbasis) dient een fiche 281.50 te worden opgesteld. * **Niet-aftrekbare restaurantkosten:** Kosten voor restaurantbezoek zijn 69% aftrekbaar (code 1208). Uitzonderingen hierop zijn kosten voor vertegenwoordigers van de voedingssector, kosten van sociale maaltijden voor personeel in een bedrijfsrestaurant, restaurantkosten n.a.v. een personeelsfeest, forfaitaire vergoedingen voor dienstreizen en de terugbetaling van werkelijke restaurantkosten tijdens buitenlandse zakenreizen. Indien restaurantkosten worden doorgerekend aan een derde, zijn ze 100% aftrekbaar. Restaurantkosten in sterrenrestaurants kunnen deels verworpen worden als ze onredelijk de beroepsbehoeften overschrijden. * **Kosten van niet-specifieke beroepskledij:** Alleen kosten van specifieke beroepskledij (reglementair opgelegd of aangepast aan de aard van het beroep) zijn fiscaal aftrekbaar. Niet-specifieke beroepskledij is een VU (code 1209), tenzij het als VAA wordt aangerekend bij de genieter. * **Overdreven intresten:** Intresten betaald aan verbonden ondernemingen zijn slechts aftrekbaar tot de marktrente (Art. 55 WIB 92), behalve indien betaald aan financiële instellingen uit de EER (Art. 56 WIB 92). Het gedeelte van de intrest boven de marktrente is een VU (code 1210). * **Toegekende abnormale of goedgunstige voordelen:** Dit zijn voordelen die geen tegenprestatie ontvangen (goedgunstig) of die indruisen tegen de normale gang van zaken (abnormaal), zoals renteloze leningen of verkopen tegen te lage prijzen. Deze voordelen worden als VU (code 1212) beschouwd, tenzij de verstrekker kan aantonen dat de voordelen bij de verkrijger belast worden. Bepaalde buitenlandse transacties met verbonden buitenlandse ondernemingen of ondernemingen in belastingparadijzen leiden echter altijd tot een winstcorrectie. * **Sociale voordelen:** Bepaalde sociale voordelen, zoals anciënniteitspremies, geringe geschenken bij geboorte of huwelijk, kosten van kinderopvang, en gezelschapsreizen, zijn niet aftrekbaar als beroepskost (VU, code 1214), maar zijn wel vrijgesteld bij de genieter (WN/BL). Andere sociale voordelen, zoals gratis koffie/thee, specifieke beroepsopleidingen, en restaurantkosten n.a.v. personeelsfeesten, zijn wel aftrekbaar. Geschenken in natura, cash of waardebonnen zijn vrijgesteld als ze gering zijn (ongeveer 50 euro/geschenk/gelegenheid) en niet meer dan 4 keer per jaar worden toegekend (tot 40 euro/jaar/WN) of bij gelegenheid van een eervolle onderscheiding (tot 120 euro/jaar/WN). * **Voordelen uit maaltijd-, sport-, cultuur- of ecocheques:** Deze zijn over het algemeen niet aftrekbaar als beroepskost (VU, code 1215), tenzij voldaan is aan specifieke voorwaarden. Indien de voorwaarden niet voldaan zijn, worden ze wel als VAA bij de genieter belast en zijn ze aftrekbaar voor de vennootschap. * **Huur en vergoedingen voor een zakelijk gebruiksrecht op een onroerend goed:** Huurvergoedingen zijn niet aftrekbaar bij gebrek aan een bijlage 270 MLH bij de aangifte of gebrek aan facturering (code 1248). * **Liberaliteiten:** Giften en schenkingen zonder commerciële bedoelingen aan derden zijn niet aftrekbaar als beroepskost (VU, code 1216). * **Waardeverminderingen en minderwaarden op aandelen:** Niet-gerechtvaardigde waardeverminderingen zijn niet aftrekbaar. * **Werknemersparticipaties en winstpremies:** Winstpremies en winstdelname van werknemers in het kapitaal van de vennootschap zijn niet aftrekbaar als beroepskost (VU, code 1233), met maximale percentages gerelateerd aan de brutoloonmassa en de winst na belastingen. * **Niet-uitgekeerde winst van een gecontroleerde buitenlandse vennootschap (CFC):** Winsten van buitenlandse vennootschappen die onderworpen zijn aan een lage belastingdruk kunnen worden toegevoegd aan het belastbaar resultaat van de Belgische controlerende vennootschap (code 1238). Dit is van toepassing als aan controle- en taxatievoorwaarden is voldaan. * **Andere verworpen uitgaven:** Kosten voor jachten, pleziervaartuigen en lusthuizen, kosten die onredelijk de beroepsbehoeften overschrijden, intresten betaald aan belastingplichtigen in een belastingparadijs en de effectentaks zijn niet aftrekbaar (code 1239). ### 4.5 Pensioenopbouw De opbouw van extra wettelijk pensioen door de vennootschap voor bedrijfsleiders en werknemers is aftrekbaar onder strikte voorwaarden (Art. 59 WIB 92). De bijdragen zijn fiscaal beperkt door de 80%-grens, die het toekomstige pensioenplafond definieert. ### 4.6 Werknemersparticipaties en winstpremies Werknemersparticipaties, zoals winstdeling in het kapitaal van de vennootschap (aandelen met stemrecht), zijn niet aftrekbaar als beroepskost (VU, code 1233). Er gelden maximale percentages ten opzichte van de brutoloonmassa en de winst na belastingen. ### 4.7 Maaltijd-, sport- en ecocheques Voordelen uit maaltijd-, sport-, cultuur- of ecocheques zijn over het algemeen niet aftrekbaar als beroepskost (VU, code 1215). Indien de specifieke voorwaarden niet voldaan zijn, worden deze voordelen wel als voordeel van alle aard bij de genieter belast en zijn ze aftrekbaar voor de vennootschap. ### 4.8 Fiscale gevolgen van meer- en minderwaarden op activa Bij de realisatie van meerwaarden op bepaalde activa, zoals auto's, is een deel van de meerwaarde fiscaal vrijgesteld en wordt het resterende belastbare deel toegevoegd aan de winst van de vennootschap. Minderwaarden die niet aftrekbaar zijn, worden als verworpen uitgaven beschouwd. ### 4.9 Belang van documentatie en bewijsvoering Voor de aftrekbaarheid van kosten is het cruciaal om de echtheid, het bedrag en de aard van de uitgaven correct te documenteren. Bij gebrek hieraan of bij het niet voldoen aan specifieke wettelijke voorwaarden, kunnen uitgaven als niet-aftrekbaar worden beschouwd en leiden tot verworpen uitgaven. --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Verworpen uitgaven (VU) | Uitgaven die de vennootschapsbelasting niet mogen verminderen en daarom bij de belastbare winst worden opgeteld. | | Aftrekbare beroepskost | Kosten die gemaakt zijn om belastbare inkomsten te verkrijgen of te behouden, en waarvoor de echtheid en het bedrag verantwoord kunnen worden. | | Fiscaal niet-aftrekbaar | Een uitgave die niet in mindering mag worden gebracht van de belastbare winst. | | Belastbare reserves | Reserves die onder bepaalde voorwaarden tot de belastbare winst van een vennootschap worden gerekend. | | Niet-aftrekbare belastingen | Belastingen die niet fiscaal aftrekbaar zijn als beroepskost. Voorbeelden zijn de bijheffing onder de Pillar Two-wetgeving en bepaalde gewestelijke belastingen. | | Roerende voorheffing (RV) | Een inhouding op bepaalde inkomsten, zoals dividenden, die door de vennootschap wordt ingehouden en doorgestort aan de fiscus. | | Gewestelijke belastingen | Belastingen die door de gewesten worden toegepast op basis van hun eigen fiscale bevoegdheden, waarvan sommige niet aftrekbaar zijn. | | Geldboeten | Strafrechtelijke of administratieve sancties die niet fiscaal aftrekbaar zijn als beroepskost. | | Contractuele schadevergoedingen | Vergoedingen die worden betaald als gevolg van een contractuele tekortkoming en waarvan de aftrekbaarheid afhankelijk is van de omstandigheden. | | Groepsverzekering | Een collectieve verzekering die door de werkgever wordt afgesloten voor zijn werknemers, waarbij de premies onder bepaalde voorwaarden fiscaal beperkt aftrekbaar zijn. | | IPT (Individuele Pensioentoezegging) | Een pensioenregeling voor zelfstandigen, waarbij de gestorte premies fiscaal aftrekbaar kunnen zijn onder strikte voorwaarden. | | 80%-grens | Een limiet voor de aftrekbaarheid van pensioenopbouw, waarbij de toekomstige pensioenuitkering maximaal 80% van het jaarloon mag bedragen. | | Gramformule | Een formule die wordt gebruikt om het aftrekpercentage van autokosten te bepalen, gebaseerd op de CO2-uitstoot van het voertuig. | | Valse plug-in hybride | Een plug-in hybride wagen die niet voldoet aan specifieke criteria voor batterijcapaciteit of CO2-uitstoot, waardoor een aangepaste berekening van het aftrekpercentage geldt. | | Emissievrije wagens | Voertuigen die geen schadelijke stoffen uitstoten tijdens het gebruik, zoals elektrische wagens. Vanaf 2026 zijn alleen deze wagens volledig aftrekbaar. | | VAA (Voordeel Alle Aard) | Een voordeel dat een werknemer of bedrijfsleider ontvangt van de werkgever en dat belastbaar is als inkomen voor de genieter. | | Eigen bijdrage | Een bedrag dat de werknemer of bedrijfsleider betaalt voor het privégebruik van een bedrijfswagen, wat de aftrekbaarheid voor de vennootschap kan beïnvloeden. | | Meer- en minderwaarden | Winsten of verliezen die voortkomen uit de verkoop van activa. Het deel van de meerwaarde dat niet belast wordt, kan leiden tot een verhoging van de belastbare reserves, terwijl niet-aftrekbare minderwaarden als verworpen uitgaven worden beschouwd. | | Solidariteitsbijdrage | Een forfaitaire taks die vennootschappen betalen wanneer bedrijfswagens privé worden gebruikt. Deze bijdrage wordt beschouwd als een personeelskost en is aftrekbaar. | | CO2-taks op firmawagens | Een taks die wordt geheven op bedrijfswagens op basis van hun CO2-uitstoot. | | Vergoeding thuis opladen | De terugbetaling door de werkgever van elektriciteitskosten voor het opladen van elektrische of hybride wagens thuis, onder bepaalde voorwaarden. | | Kosten van receptie | Uitgaven die worden gemaakt in het kader van de ontvangst van externe relaties, waarvan 50% aftrekbaar is. | | Kosten van relatiegeschenken | Uitgaven voor geschenken die worden aangeboden in het kader van beroepsrelaties, waarvan 50% aftrekbaar is, tenzij het gaat om reclameartikelen of stalen. | | Reclameartikelen | Artikelen met een naam en/of logo die gratis aan klanten worden verstrekt met het oog op reclame, en die 100% aftrekbaar zijn. | | Stalen | Proefexemplaren van producten die gratis aan klanten worden verstrekt om het product te testen, en die 100% aftrekbaar zijn. | | Kosten van restaurant | Uitgaven voor maaltijden in restaurants in het kader van de beroepsuitoefening, waarvan 69% aftrekbaar is. | | Kosten van specifieke beroepskledij | Kledij die reglementair verplicht is of noodzakelijk is voor de aard van het beroep, en die fiscaal aftrekbaar is. | | Overdreven intresten | Intresten die betaald worden tegen een rentevoet die hoger is dan de marktrente, waardoor het gedeelte boven de marktrente niet aftrekbaar is. | | Marktrente | De rente die in vergelijkbare omstandigheden door onafhankelijke partijen zou worden overeengekomen. | | Toegekende abnormale of goedgunstige voordelen | Voordelen die door een vennootschap worden verstrekt zonder tegenprestatie of tegen een onredelijk lage prijs, en die in principe worden toegevoegd aan de belastbare winst. | | Afwijkingsclausule | Een bepaling die kan leiden tot niet-belasting van toegekende abnormale of goedgunstige voordelen, indien aangetoond kan worden dat deze bij de verkrijger belast worden. | | Sociale voordelen | Voordelen die de werkgever verstrekt aan werknemers met een sociaal oogmerk en die, onder bepaalde voorwaarden, fiscaal niet-aftrekbaar zijn voor de vennootschap maar vrijgesteld bij de werknemer. | | Maaltijd-, sport-, cultuur- of ecocheques | Bonnen die werknemers kunnen gebruiken voor maaltijden, sport- of culturele activiteiten, of voor milieuvriendelijke aankopen. Hun aftrekbaarheid is beperkt. | | Huurvergoedingen voor zakelijk gebruiksrecht op onroerend goed | Betalingen voor het gebruik van een onroerend goed voor zakelijke doeleinden, waarvan de aftrekbaarheid afhankelijk is van het verstrekken van de juiste documentatie. | | Liberaliteiten | Giften en schenkingen zonder commerciële bedoeling aan derden, die in principe niet aftrekbaar zijn als beroepskost. | | Waardeverminderingen en minderwaarden op aandelen | Boekhoudkundige aanpassingen voor een daling in waarde of een verlies op aandelenbezit. Niet-gerechtvaardigde waardeverminderingen worden belast. | | Werknemersparticipaties en winstpremies | Regelingen waarbij werknemers deelnemen aan het kapitaal van de vennootschap of winst ontvangen. Deze zijn niet aftrekbaar als beroepskost. | | Gewestelijke premies en kapitaal- en intrestsubsidies | Financiële steun van gewesten die bij terugbetaling of niet-naleving van voorwaarden tot een verhoging van de belastbare reserves kunnen leiden. | | Minimumbelasting | Een regel die vereist dat multinationals een minimaal vennootschapsbelastingtarief betalen, met een mogelijke bijheffing indien dit tarief niet wordt gehaald. | | Niet-verantwoorde kosten en verdoken meerwinsten | Kosten die niet kunnen worden verantwoord of winsten die verborgen worden gehouden, die bij controle als verworpen uitgaven worden aangemerkt. | | Gecontroleerde buitenlandse vennootschap (CFC) | Een buitenlandse vennootschap of vaste inrichting die door een Belgische vennootschap wordt gecontroleerd en die in een land met een lage belastingdruk actief is. Niet-uitgekeerde winsten kunnen worden toegevoegd aan de winst van de Belgische vennootschap. | | Lijst van niet-coöperatieve rechtsgebieden | Een lijst van landen die als belastingparadijzen worden beschouwd en waarvoor specifieke fiscale regels gelden. | | Kosten van jacht, visvangst, etc. | Uitgaven voor pleziervaartuigen en lusthuizen die de beroepsbehoeften te boven gaan en niet aftrekbaar zijn. | | Effectentaks | Een taks op aandelenbezit die niet aftrekbaar is. | | Muziekrechten | Rechten die betaald worden voor het gebruik van muziek en die onder bepaalde voorwaarden niet aftrekbaar kunnen zijn. | | Huur en vergoedingen voor een zakelijk gebruiksrecht op een onroerend goed | Betalingen voor het gebruik van onroerend goed die niet aftrekbaar zijn bij gebrek aan de vereiste documentatie. |

# Inleiding tot vennootschapsboekhouden en de rol van accounting Dit onderwerp introduceert de basisprincipes van vennootschapsboekhouden, de organisatie van het vak, en de brede rol en het belang van accounting binnen organisaties, evenals de toekomstige evolutie van het accountingberoep. ## 1.1 Organisatie en aanpak van het vak Het vak vennootschapsboekhouden en fiscaliteit wordt georganiseerd rond hoorcolleges en werkzittingen. De examinering bestaat uit een examen dat 90% van de beoordeling bepaalt, waarbij een gesloten boek examen wordt afgenomen met een MAR en formularium, maar zonder grafische rekenmachine. Een opdracht vertegenwoordigt de overige 10% van de beoordeling. Vragen over de leerstof moeten via het discussieforum op Blackboard worden gesteld, met vermelding van het specifieke topic en de pagina in de titel, in plaats van via e-mail. ### 1.1.1 Werkwijze De aanpak van het vak omvat hoorcolleges, zelfstudieopdrachten gebaseerd op het handboek of ander studiemateriaal op Blackboard, en het bekijken van kennisclips. De voorbereiding van werkzittingen en de naverwerking ervan, mede op basis van oplossingenbundels en discussies op het forum, maken eveneens deel uit van de studiemethode. ### 1.1.2 Inhoudelijke focus De inhoud van het vak omvat onderwerpen zoals kapitaalwijzigingen, obligatieleningen, financiële vaste activa en consolidatie, vereffening, en de keuze van het vennootschapsvorm. Daarnaast wordt de rol en het toekomstig belang van accounting uitgebreid behandeld. ## 1.2 De rol en het belang van accounting Accounting is een cruciaal informatie- en beheersinstrument binnen organisaties. ### 1.2.1 Gebruikers van accountinginformatie Een breed scala aan belanghebbenden maakt gebruik van accountinginformatie, waaronder eigenaars, managers, overheden, klanten, concurrenten, leveranciers, banken, werknemers en investeerders. ### 1.2.2 Waarom accountinginformatie wordt gebruikt Accountinginformatie dient om beslissingen te onderbouwen, transparantie te creëren, controle mogelijk te maken en de prestaties van een organisatie te evalueren. ### 1.2.3 Theorieën over de rol van accounting Verschillende theorieën verklaren de rol en het belang van accounting: * **Agency theory:** Deze theorie stelt dat accounting dient om controlemechanismen te bieden, zodat aandeelhouders en schuldeisers het management kunnen monitoren. Het helpt de informatieasymmetrie tussen principaal (aandeelhouder) en agent (manager) te verminderen. * **Information theory:** Volgens deze theorie verschaft accounting essentiële informatie aan (potentiële) investeerders, waardoor zij rationele investeringsbeslissingen kunnen nemen. Het helpt problemen zoals het 'lemons problem' (adverse selection) op te lossen, waarbij de markt inefficiënt wordt doordat kopers de kwaliteit van producten (bv. tweedehandswagens) niet kunnen inschatten. Oplossingen hiervoor kunnen certificering, garanties en transparante informatieverstrekking zijn. * **Theory of government:** Deze theorie beschrijft hoe accountinginformatie wordt gebruikt voor regelgeving, belastingheffing en economische sturing door overheidsinstanties. * **Resource based Theory:** Deze theorie benadrukt hoe accounting kan bijdragen aan het beheren en optimaliseren van de middelen van een organisatie. ### 1.2.4 De rol van de accountant De accountant speelt een cruciale rol bij het waarborgen van de betrouwbaarheid en vergelijkbaarheid van financiële staten. Dit gebeurt door ervoor te zorgen dat de 'spelregels' (wetgeving en standaarden) worden gevolgd, wat leidt tot compliance. ## 1.3 Toekomst van accounting Het accountingberoep evolueert continu onder invloed van technologische ontwikkelingen en veranderende gebruikersbehoeften. ### 1.3.1 Uitdagingen en opportuniteiten De toekomst van accounting brengt uitdagingen met zich mee, maar ook aanzienlijke opportuniteiten. Er zal nog steeds behoefte zijn aan professioneel oordeel en de focus zal verschuiven naar waardecreatie en adviesverlening. ### 1.3.2 Kansen en gevolgen Kansen liggen in het benutten van big data voor diepere inzichten, het inspelen op nieuwe behoeften van gebruikers (strategisch, operationeel, juridisch, milieu, etc.) en de automatisering van routinematige compliance taken. Dit zal accountants in staat stellen zich meer te richten op adviesverlening en het combineren van financiële en niet-financiële data voor extra waardecreatie. Communicatie en samenwerking (soft skills) worden hierbij essentieel. ### 1.3.3 Evolutie van de accountant Technologie zal de rol van de accountant niet elimineren, maar wel transformeren. Een masterdiploma wordt steeds belangrijker, en de accountant van de toekomst zal meer een teamspeler zijn, die "beyond the numbers" kijkt. ## 1.4 Keuze voor een vennootschap Het kiezen van de juiste juridische vorm voor een onderneming is een fundamentele beslissing. ### 1.4.1 Wat is een vennootschap? Een vennootschap wordt opgericht door één of meer personen (vennoten) die een inbreng doen. Ze heeft een eigen vermogen, voert specifieke activiteiten uit en heeft als doel om aan haar vennoten vermogensvoordelen uit te keren of te bezorgen. Dit onderscheidt haar van een vereniging, die een belangeloos doel nastreeft en geen winst mag uitkeren aan haar leden. ### 1.4.2 Soorten vennootschappen Er bestaan verschillende soorten vennootschappen, elk met hun eigen kenmerken en regels. (Een overzichtstabel uit het handboek kan hier nuttig zijn om te raadplegen). ### 1.4.3 Keuze tussen eenmanszaak en vennootschap | Kenmerk | Eenmanszaak | Vennootschap | | :------------------ | :------------------------------------------------- | :--------------------------------------------------- | | **Voordelen** | Weinig formaliteiten, lage kosten, individueel handelen, beperkte kapitaalvorming | Beperkte aansprakelijkheid mogelijk, continuïteit, collectief handelen, meer kapitaalvorming, meer schuldfinanciering, fiscaal interessant | | **Nadelen** | Onbeperkte aansprakelijkheid, individueel handelen, beperkte kapitaalvorming, geringe continuïteit, fiscaal minder interessant | Collectief handelen, meer formaliteiten, hogere kosten | ### 1.4.4 Fiscaal voordeel * **Eenmanszaak:** Winsten worden belast via de personenbelasting. De belastingvrije som bedraagt 10.910 euro. * **Vennootschap:** Winsten worden belast via de vennootschapsbelasting. Het standaardtarief is 25%. Voor KMO's geldt een verlaagd tarief van 20% op de eerste schijf van 100.000 euro winst, mits aan voorwaarden is voldaan. **Voorbeeld fiscale vergelijking:** Stel dat Kristof Nollen 24.000 euro jaarlijkse winst genereert en zich 1.000 euro bruto per maand (12.000 euro per jaar) wil uitkeren voor dagelijkse uitgaven. * **Als eenmanszaak:** * Brutowinst: 24.000 euro * Bedrijfsvoorheffing (schatting): Ongeveer 5.000 euro (dit is sterk afhankelijk van de exacte progressieve tarieven en aftrekposten). * Netto winst beschikbaar voor privé: 19.000 euro. * Opname voor uitgaven: 12.000 euro. * Resterende winst: 7.000 euro. * **Als vennootschap:** * Vennootschapsbelasting op 24.000 euro winst: * Op de eerste 100.000 euro (voor KMO-tarief): $24.000 \times 20\% = 4.800$ euro. * Winst na vennootschapsbelasting: $24.000 - 4.800 = 19.200$ euro. * Uitkeerbare winst na vennootschapsbelasting: 19.200 euro. * Uitkering van 12.000 euro: * Stel dat dit als dividend wordt uitgekeerd. Na de vennootschapsbelasting wordt een roerende voorheffing ingehouden. Stel een roerende voorheffing van 30% op de uitkering: $12.000 \times 30\% = 3.600$ euro. * Netto uitkering: $12.000 - 3.600 = 8.400$ euro. * Resterende winst in de vennootschap: $19.200 - 12.000 = 7.200$ euro. In dit vereenvoudigde voorbeeld kan de vennootschap potentieel fiscaal voordeliger zijn, maar de exacte impact hangt af van diverse factoren zoals de hoogte van de winst, de uitkeringspolitiek en de specifieke belastingregels. De fiscale wetgeving in het voorbeeld toont een verschil van 2.138,94 euro in de veronderstelling dat de resterende winst niet meer wordt uitgekeerd. Bij uitkering van de winst wordt de roerende voorheffing een bijkomende belasting. ### 1.4.5 Belastingvermeerdering Belastingvermeerdering is een instrument van de overheid om vennootschappen aan te moedigen voorafbetalingen te doen. Het werkt als een soort intrestvergoeding die de overheid betaalt omdat de belastingpas later wordt geïnd. Het doel is het inkomenscreatiemoment af te stemmen op het belastinginningstijdstip. De hoogte van de vermeerdering hangt af van het aantal kwartalen dat de betaling wordt vervroegd. Een rente van 6% per jaar (1,5% per kwartaal) resulteert bijvoorbeeld in een vermeerdering van 9% voor een volledige jaarvervroeging, 7,5% voor 5 kwartalen, 6% voor 4 kwartalen, en 4,5% voor 3 kwartalen. ## 1.5 De resultaatbestemming Na het bepalen van het winst van het boekjaar, moet besloten worden wat er met dit resultaat gebeurt. ### 1.5.1 Algemene opties Er zijn drie algemene opties voor de bestemming van de winst: 1. **Uitkeren aan de vennoten:** Dit kan gebeuren via dividenden of andere uitkeringen, rekening houdend met de uitkeerbaarheid en de fiscale implicaties (bv. roerende voorheffing). 2. **In de onderneming houden:** De winst kan worden gereserveerd. * **Wettelijke reserve:** Sommige rechtsvormen, zoals de oude BVBA, verplichtten een wettelijke reserve van 5% van de nettowinst tot 10% van het maatschappelijk kapitaal is bereikt. Dit is niet meer van toepassing bij de BV. * **Beschikbare reserve:** Winst die vrijwillig wordt gereserveerd. * **Liquidatiereserve:** Een specifieke reserve die bedoeld is voor latere uitkering bij vereffening, met mogelijke fiscale voordelen. 3. **Beslissing uitstellen:** De resultaatbestemming kan worden overgedragen naar een volgend boekjaar. ### 1.5.2 Werkwijze van de resultaatbestemming De procedure voor de resultaatbestemming omvat doorgaans de volgende stappen: * Start met de te bestemmen winst van het boekjaar. * Trek eventuele overgedragen verliezen van vorige boekjaren af. * Ken de wettelijke reserve toe (indien van toepassing). * Distribueer de resterende winst volgens de statuten. * Voeg de overgedragen winst van het vorige boekjaar toe (indien aanwezig). * Neem het voorstel van de raad van bestuur (RvB) tot winstverdeling in overweging voor de algemene vergadering (AV). > **Tip:** Het bestuderen van de details van de resultaatbestemming, inclusief de wettelijke vereisten en de verschillende soorten reserves, is cruciaal voor het examen. Raadpleeg de video's op Blackboard voor verdere uitleg. > **Tip:** Zorg ervoor dat je hoofdstuk 1 van het handboek grondig bestudeert en alle vragen die hieruit voortvloeien, via het discussieforum stelt. Maak ook de bijbehorende oefeningen ter voorbereiding op de werkzitting. --- # Keuze en oprichting van een vennootschap Dit deel behandelt de verschillende soorten vennootschappen, de overwegingen bij de keuze tussen een eenmanszaak en een vennootschap, en de belangrijkste kenmerken van een vennootschap. ### 2.1 Wat is een vennootschap? Een vennootschap wordt opgericht bij een rechtshandeling door één of meer personen, vennoten genoemd, die een inbreng doen. Zij heeft een eigen vermogen, stelt zich de uitoefening van één of meer welbepaalde activiteiten tot voorwerp en heeft als doel aan haar vennoten een rechtstreeks of onrechtstreeks vermogensvoordeel uit te keren of te bezorgen. Dit onderscheidt haar van een vereniging, die een belangeloos doel nastreeft en geen vermogensvoordelen mag uitkeren aan oprichters, leden, bestuurders of andere personen. ### 2.2 Soorten vennootschappen Er bestaan verschillende soorten vennootschappen, waarvan de specifieke kenmerken en regels uit de overzichtstabel op pagina 10 van het handboek dienen te worden beheerst. ### 2.3 Keuze tussen een eenmanszaak en een vennootschap De keuze tussen een eenmanszaak en een vennootschap hangt af van diverse factoren, waarbij zowel voordelen als nadelen te overwegen zijn. #### 2.3.1 Eenmanszaak **Voordelen:** * Weinige formaliteiten bij oprichting. * Lage oprichtingskosten. * Voordelen van individueel handelen. **Nadelen:** * Onbeperkte aansprakelijkheid van de ondernemer voor schulden. * Nadelen verbonden aan individueel handelen (bijv. tijdsdruk, expertise). * Beperkte mogelijkheden voor kapitaalvorming. * Geringe continuïteit bij wegvallen van de ondernemer. * Fiscaal minder interessant bij hogere winsten. #### 2.3.2 Vennootschap **Voordelen:** * Beperkte aansprakelijkheid van de vennoten mogelijk (afhankelijk van het type vennootschap). * Verbeterde continuïteit van de onderneming. * Voordelen van collectief handelen (bijv. spreiding van risico, delen van expertise). * Meer mogelijkheden voor kapitaalvorming. * Meer mogelijkheden voor schuldfinanciering. * Fiscaal interessanter bij hogere winsten. **Nadelen:** * Nadelen verbonden aan collectief handelen (bijv. besluitvormingsprocessen). * Meer formaliteiten bij oprichting en administratie. * Hogere oprichtings- en beheerskosten. ### 2.4 Fiscaal voordeel De fiscale behandeling van winsten verschilt significant tussen een eenmanszaak en een vennootschap. * **Eenmanszaak:** Winsten worden belast onder de personenbelasting. De belastingvrije som bedraagt 10.910 euro. * **Vennootschap:** Winsten worden belast onder de vennootschapsbelasting. Het basistarief bedraagt 25%. Voor kleine vennootschappen (KMO's) geldt een verlaagd tarief van 20% voor de eerste schijf van 100.000 euro winst, mits aan bepaalde voorwaarden is voldaan. **Voorbeeld:** Stel, Kristof Nollen verdient jaarlijks 24.000 euro als zelfstandige reclamefilmer. Hij wil maandelijks 1.000 euro (bruto) uitkeren voor dagelijkse uitgaven. * **Eenmanszaak:** Na aftrek van kosten en rekening houdend met de belastingvrije som en progressieve tarieven, zou de belastingdruk aanzienlijk zijn. * **Vennootschap:** Indien Kristof een vennootschap opricht, wordt de winst onderworpen aan vennootschapsbelasting. Het resterende bedrag kan dan worden uitgekeerd aan Kristof. De vergelijking van de totale belastingdruk tussen beide structuren is cruciaal voor de beslissing. **Belangrijk:** Bij de berekening van het fiscale voordeel moet rekening worden gehouden met eventuele winstuitkeringen uit de vennootschap, die dan opnieuw belast worden (bijvoorbeeld via roerende voorheffing). Het verschil in totale belastingdruk kan significant zijn, zoals de illustratie laat zien, maar ook de uitkering van winst moet meegenomen worden in de analyse. ### 2.5 De fiscale wetgeving De fiscale wetgeving bepaalt de grondslag, het tarief en de raming van de belastingen. De betaling van belastingen gebeurt gespreid over meerdere kwartalen na het inkomstenjaar. * **Raming:** Een raming van de verwachte winst is nodig voor de berekening van de belastingen. * **Grondslag:** Het belastbaar inkomen vormt de grondslag voor de belastingberekening. * **Tarief:** Verschillende tarieven zijn van toepassing, afhankelijk van de situatie (personenbelasting, vennootschapsbelasting). * **Betaling:** Belastingen worden vaak voorafbetaald (voorafbetalingen), waarbij de overheid een belastingvermeerdering toekent als een soort rente voor de vroegtijdige betaling. Dit stimuleert vennootschappen om tijdig vooraf te betalen. Het doel hiervan is het belastinginningseffect te aligneren met het inkomenscreatiemoment. ### 2.6 De resultaatbestemming De bestemming van de winst van een boekjaar kan op verschillende manieren gebeuren, waarbij de beslissing wordt genomen door de algemene vergadering van aandeelhouders. **Algemene opties:** 1. **Uitkeren:** De winst kan worden uitgekeerd aan de aandeelhouders. Hierbij moet rekening gehouden worden met de uitkeerbaarheid en eventuele wettelijke reserves. 2. **In de onderneming houden:** De winst kan worden gereserveerd binnen de vennootschap. Dit kan gebeuren via: * **Wettelijke reserve:** Een deel van de nettowinst moet wettelijk verplicht worden gereserveerd (5% van de nettowinst tot 10% van het maatschappelijk kapitaal is bereikt). Dit geldt niet meer voor de BV. * **Beschikbare reserve:** Reserves die door de algemene vergadering worden gevormd. * **Liquidatiereserve:** Reserves die specifiek worden gevormd voor een toekomstige liquidatie van de vennootschap. 3. **Beslissing uitstellen / overdragen:** De bestemming van de winst kan worden uitgesteld, waarbij de winst wordt overgedragen naar het volgende boekjaar. **Werkwijze voor resultaatbestemming:** * Te bestemmen winst van het boekjaar * Min overgedragen verlies vorig boekjaar * Saldo * Min toekenning wettelijke reserve (indien nodig) * Saldo * Plus overgedragen winst vorig boekjaar * Saldo * Winstverdeling volgens statuten en voorstel Raad van Bestuur aan Algemene Vergadering. **Tip:** Bestudeer hoofdstuk 1 van het handboek grondig en stel alle resterende vragen via het discussieforum op Blackboard om de materie volledig te beheersen voor de werkzittingen. --- # Fiscale wetgeving en resultaatbestemming Dit onderwerp behandelt de fiscale aspecten van vennootschappen, waaronder de raming, grondslag en tarieven van belastingen, en bespreekt tevens de mogelijke bestemmingen van de winst. ### 3.1 De fiscale wetgeving De fiscale wetgeving binnen het vennootschapsboekhouden omvat diverse elementen die cruciaal zijn voor de belastingheffing van een vennootschap. Deze elementen zijn de raming van belastingen, de grondslag waarop de belasting wordt berekend, en de geldende tarieven. #### 3.1.1 Raming van belastingen De raming van belastingen is een essentieel onderdeel van het boekhouden. Dit betreft het proces van het inschatten van de te verwachten belastingverplichtingen gedurende het inkomstenjaar, wat leidt tot het betalen van belastingen in latere aanslagjaren. Het doel van de belastingvermeerdering is om de inkomenscreatie en de belastinginning beter op elkaar af te stemmen. Dit systeem, dat een soort rente aanrekent omdat de overheid de belastingen pas later ontvangt, moedigt vennootschappen aan om voorafbetalingen te doen. De betaling van belastingen wordt verspreid over meerdere kwartalen (bv. 6, 5, 4, of 3 kwartalen afhankelijk van de situatie), waarbij een lagere rentevoet wordt toegepast naarmate er meer kwartalen vooraf betaald worden. > **Tip:** De belastingvermeerdering fungeert als een stimulans voor vennootschappen om proactief hun fiscale verplichtingen na te komen door middel van voorafbetalingen, wat de cashflow van de overheid ten goede komt en het risico op belastingontduiking vermindert. #### 3.1.2 Grondslag en tarieven De grondslag van de belasting is het bedrag waarop de belasting wordt berekend. De tarieven bepalen vervolgens welk percentage van deze grondslag aan belasting moet worden betaald. * **Eenmanszaak:** Wordt belast via de personenbelasting. De belastingvrije som bedraagt 10.910 euro. * **Vennootschap:** Wordt belast via de vennootschapsbelasting. Het standaardtarief bedraagt 25%. Voor kleine en middelgrote ondernemingen (KMO's) geldt een verlaagd tarief van 20% voor het eerste schijf van 100.000 euro winst, mits aan enkele voorwaarden wordt voldaan. > **Voorbeeld:** Een eenmanszaak met een jaarlijkse winst van 24.000 euro en een uitkering van 1.000 euro bruto per maand (12.000 euro per jaar) zou een belastingdruk hebben die lager kan uitvallen dan wanneer deze winst via een vennootschap zou worden belast en uitgekeerd, zeker wanneer rekening wordt gehouden met de belastingvrije som in de personenbelasting en het lagere tarief voor KMO's in de vennootschapsbelasting, al zijn de kosten en formaliteiten van een vennootschap hoger. ### 3.2 De resultaatbestemming Na het bepalen van het resultaat van het boekjaar, moet dit resultaat worden bestemd. Er zijn in principe drie hoofdopties voor de bestemming van de winst: 1. **Uitkeren:** De winst kan worden uitgekeerd aan de vennoten. Hierbij moet rekening gehouden worden met de uitkeerbaarheid van de winst, wat deels wettelijk geregeld is. 2. **In de onderneming houden:** De winst kan binnen de vennootschap blijven. Dit kan deels wettelijk verplicht zijn, zoals de wettelijke reserve. * **Wettelijke reserve:** Voorheen moest 5% van de nettowinst worden gereserveerd totdat 10% van het maatschappelijk kapitaal was bereikt. Deze verplichting bestaat niet meer bij de BV (Besloten Vennootschap). * **Via beschikbare reserve:** Winst die niet wordt uitgekeerd, kan worden toegevoegd aan de beschikbare reserves. * **Via liquidatiereserve:** Specifieke reserves die worden aangelegd voor mogelijke toekomstige liquidatie van de vennootschap. 3. **Beslissing uitstellen / overdragen:** De bestemming van de winst kan worden uitgesteld en meegenomen naar een volgend boekjaar. De werkwijze voor het bepalen van de te bestemmen winst omvat de volgende stappen: * Te bestemmen winst van het boekjaar. * Verminderd met overgedragen verlies van vorig boekjaar. * Saldo. * Verminderd met toekenning wettelijke reserve (indien nodig). * Saldo. * Winstverdeling volgens statuten. * Saldo. * Meer overgedragen winst van vorig boekjaar. * Saldo. * Winstverdelingsvoorstel door de raad van bestuur aan de algemene vergadering. > **Tip:** Het is cruciaal om de statuten van de vennootschap te raadplegen bij het bepalen van de winstbestemming, aangezien deze specifieke regels kunnen bevatten over de verdeling van winsten. --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Vennootschapsboekhouden | Een tak van boekhouden die specifiek gericht is op het registreren, verwerken en rapporteren van financiële transacties en de financiële toestand van een vennootschap. Het volgt specifieke wettelijke en boekhoudkundige regels die gelden voor ondernemingen. | | Fiscaliteit | Het geheel van wetten, regels en principes die betrekking hebben op het heffen van belastingen door de overheid. Dit omvat zowel de inkomsten- als de vennootschapsbelasting en de bijbehorende administratieve procedures. | | Hoorcollege | Een collegevorm waarbij de docent de leerstof presenteert aan een groep studenten, vaak met behulp van dia's of ander presentatiemateriaal. Het is een vorm van directe kennisoverdracht. | | Zelfstudieopdracht | Een opdracht die studenten zelfstandig moeten uitvoeren buiten de contacturen. Dit kan bestaan uit het lezen van studiemateriaal, het bekijken van kennisclips of het voorbereiden van werkzittingen. | | Werkzitting | Een interactieve bijeenkomst waarin studenten onder begeleiding oefeningen maken, discussiëren over de leerstof en hun begrip van de materie verdiepen. Het is een praktijkgerichte aanvulling op hoorcolleges. | | Discussieforum | Een online platform waar studenten en docenten vragen kunnen stellen, antwoorden kunnen geven en discussies kunnen voeren over de leerstof. Het bevordert de interactie en kennisdeling. | | Agency theory | Een economische theorie die de relatie onderzoekt tussen principaal (bv. aandeelhouders) en agent (bv. management) en de problemen die voortvloeien uit het feit dat de doelen van beide partijen kunnen verschillen. Accounting speelt een rol in het controleren van het management. | | Information theory | Een theorie die zich richt op de rol van informatie in besluitvorming. In de context van accounting helpt deze theorie te verklaren waarom investeerders behoefte hebben aan accurate financiële informatie om rationele investeringsbeslissingen te nemen. | | Theory of government | Verwijst naar economische theorieën die de rol van de overheid in de economie bestuderen, inclusief de effecten van overheidsbeleid en regelgeving. In de context van accounting kan dit betrekking hebben op wetgeving die de financiële rapportage reguleert. | | Accountant | Een professional die gespecialiseerd is in het registreren, analyseren, interpreteren en presenteren van financiële informatie. Accountants zorgen voor compliance met wet- en regelgeving en leveren waardevolle adviezen. | | Compliance | Het voldoen aan wetten, regels, normen en richtlijnen die van toepassing zijn op een organisatie of activiteit. In accounting betekent dit het naleven van de geldende boekhoudkundige standaarden en fiscale wetgeving. | | Big data | Zeer grote en complexe datasets die door hun omvang, variëteit en snelheid van generatie niet met traditionele methoden kunnen worden geanalyseerd. In accounting biedt big data kansen voor diepere inzichten. | | Vennootschap | Een juridische entiteit, opgericht door één of meer personen (vennoten) die een inbreng doen, met een eigen vermogen en een welbepaald doel. Een vennootschap kan winst uitkeren aan haar vennoten. | | Eenmanszaak | Een ondernemingsvorm waarbij de zaakvoerder één persoon is. De zaakvoerder is met zijn privévermogen aansprakelijk voor de schulden van de onderneming. | | Maatschappelijk kapitaal | Het totaal van de door de vennoten ingebrachte gelden of goederen bij de oprichting van een vennootschap, zoals vastgelegd in de statuten. Het dient als financiële basis voor de onderneming. | | Wettelijke reserve | Een deel van de winst dat volgens de wet door een vennootschap moet worden gereserveerd en niet mag worden uitgekeerd aan de aandeelhouders. Dit dient ter versterking van het eigen vermogen. | | Beschikbare reserve | Een deel van de winst dat door de algemene vergadering van aandeelhouders kan worden bestemd voor verschillende doeleinden, zoals herinvestering of uitkering, na aftrek van de wettelijke reserves. | | Liquidatiereserve | Een reserve die gevormd wordt met het oog op een eventuele latere vereffening of liquidatie van de vennootschap. Het bedrag kan onder bepaalde voorwaarden worden uitgekeerd. | | Voorafbetalingen (belastingen) | Betalingen die een belastingplichtige doet op belastingen die later verschuldigd zullen zijn. Dit kan voordelen opleveren, zoals een vermindering van de belasting (belastingvermeerdering). | | Belastingvermeerdering | Een korting of toeslag op de te betalen belastingen die men verkrijgt door het doen van tijdig voorafbetaalde belastingen. Het is een stimulans van de overheid voor tijdige betaling. |

# Inleiding tot consolidatietechnieken Hier volgt een gedetailleerd studieoverzicht van de inleiding tot consolidatietechnieken, gebaseerd op de verstrekte documentatie. ## 1. Inleiding tot consolidatietechnieken Dit deel introduceert de algemene beginselen van geconsolideerde jaarrekeningen en de basismethodes die gebruikt worden voor consolidatie, met als doel het vermogen, de financiële positie en het resultaat van een groep ondernemingen weer te geven alsof deze één enkele entiteit vormen. ### 1.1 Algemene beginselen van geconsolideerde jaarrekeningen Geconsolideerde jaarrekeningen presenteren het geconsolideerde geheel, bestaande uit de consoliderende vennootschap en haar dochterondernemingen waarover zij exclusieve controle uitoefent, als één enkele onderneming. Dit houdt in dat alle activa, passiva, rechten, verplichtingen, kosten en opbrengsten van deze entiteiten integraal worden opgenomen. Bij gemeenschappelijke dochterondernemingen worden activa, passiva, rechten, verplichtingen, kosten en opbrengsten evenredig opgenomen op basis van het eigendomspercentage. Deelnemingen in geassocieerde vennootschappen worden jaarlijks gewaardeerd op basis van het aandeel in het eigen vermogen van die geassocieerde vennootschappen, inclusief het aandeel in het resultaat. De toegepaste consolidatiemethodes dienen consistent te worden gehanteerd, tenzij de samenstelling van de consolidatiekring wijzigt, waarbij dergelijke wijzigingen en hun impact op het getrouwe beeld gemotiveerd moeten worden in de toelichting van de jaarrekening. De basismethodes voor consolidatie zijn de integrale consolidatiemethode en de evenredige consolidatiemethode. De vermogensmutatiemethode wordt gebruikt voor de waardering van bepaalde deelnemingen binnen de consolidatiecontext, specifiek voor deelnemingen tussen de 20% en 50%. > **Tip:** Consistentie in de toegepaste consolidatiemethode is cruciaal. Een wijziging is enkel gerechtvaardigd indien noodzakelijk voor een getrouw beeld en dient te worden gemotiveerd. ### 1.2 Integrale consolidatiemethode De integrale consolidatiemethode wordt toegepast bij het opstellen van geconsolideerde jaarrekeningen door een moedermaatschappij die exclusieve controle uitoefent over een of meerdere andere ondernemingen. #### 1.2.1 Werkwijze Bij deze methode worden alle activa- en passiva-elementen, evenals alle opbrengsten en kosten uit de enkelvoudige jaarrekeningen van de moedermaatschappij en haar dochterondernemingen opgeteld. Vervolgens worden eliminaties doorgevoerd om de geconsolideerde jaarrekening op te stellen. Deze eliminaties omvatten: * De compensatie van de boekwaarde van de investering van de moedermaatschappij tegenover haar aandeel in het eigen vermogen van de dochteronderneming. * De bepaling van het minderheidsbelang in de nettowinst. * De bepaling van het minderheidsbelang in de netto-activa van de geconsolideerde dochterondernemingen. > **Tip:** Uniforme waarderingsregels binnen de groep zijn essentieel. Indien de enkelvoudige jaarrekeningen van dochterondernemingen afwijkende waarderingsregels hanteren, dienen deze voor consolidatiedoeleinden te worden aangepast om een gemeenschappelijke basis te waarborgen. Dit kan invloed hebben op het eigen vermogen. #### 1.2.2 Verwerking van deelnemingen en eigen vermogen Het aandeel van de moedermaatschappij in het netto-vermogen of netto-actief van de dochteronderneming wordt vastgesteld op basis van het belangenpercentage bij de eerste consolidatie. Het te elimineren netto-vermogen van de dochter is de boekwaarde van haar activa verminderd met haar voorzieningen en schulden. **Verwerking bij aandelenverwerving gedurende het boekjaar:** Indien aandelen gedurende het boekjaar zijn verworven, omvat het te compenseren eigen vermogen ook het resultaat van het boekjaar tot de datum van verwerving. Eventuele tussentijdse dividenden dienen van dit resultaat te worden afgetrokken. **Verwerking van minderheidsbelangen (aandeel van derden):** Wanneer de moedermaatschappij minder dan 100% van de aandelen bezit, wordt het aandeel van derden in de netto-activa geboekt aan de passiefzijde van de geconsolideerde balans onder de post 'Belangen van derden'. Bij de eerste consolidatie wordt dit aandeel berekend op basis van het resterende percentage van het eigen vermogen van de dochter. #### 1.2.3 Consolidatieverschillen De boekwaarde van een deelneming in een dochteronderneming bij de moedermaatschappij is niet altijd gelijk aan het aandeel van de moeder in het eigen vermogen van de dochter. Dit verschil, het consolidatieverschil, moet zoveel mogelijk worden toegerekend aan actief- of passivabestanddelen waarvan de werkelijke waarde verschilt van de boekwaarde in de balans van de dochter. * **Positieve consolidatieverschillen (Goodwill):** Ontstaan wanneer de betaalde prijs voor de participatie hoger is dan het aandeel in het eigen vermogen van de dochter. Redenen kunnen zijn: onderwaardering van activa, niet-opgenomen immateriële activa, of een hogere aankoopprijs door gunstige rentabiliteitsvooruitzichten. Positieve consolidatieverschillen worden als een immaterieel actief (R2140) opgenomen en afgeschreven over vijf jaar. * **Negatieve consolidatieverschillen (Badwill):** Ontstaan wanneer de betaalde prijs voor de participatie lager is dan het aandeel in het eigen vermogen van de dochter. Redenen kunnen zijn: overwaardering van activa, onderwaardering van passiva, of een lagere aankoopprijs door verwachte ongunstige ontwikkelingen of toekomstige kosten. Negatieve consolidatieverschillen worden als een element van het eigen vermogen (R1401) geboekt. Volgens de wetgeving moeten consolidatieverschillen in eerste instantie worden toegerekend aan de activa en passiva waarvan de reële waarde verschilt van de boekwaarde op de datum van verwerving van de aandelen, of een nabij zijnde datum. > **Voorbeeld:** Een moedermaatschappij koopt 100% van de aandelen van dochter D voor 170.000 euro. Het eigen vermogen van D op dat moment bedraagt 145.000 euro. Dit resulteert in een positief consolidatieverschil van 25.000 euro (170.000 - 145.000). > **Voorbeeld:** Een moedermaatschappij koopt 80% van de aandelen van dochter D voor 220.000 euro. Het eigen vermogen van D op dat moment bedraagt 255.000 euro. Het aandeel van de moeder in het EV is 204.000 euro (255.000 * 80%). Dit leidt tot een positief consolidatieverschil van 16.000 euro (220.000 - 204.000). Het belang van derden bedraagt 51.000 euro (255.000 * 20%). #### 1.2.4 Verwerking in de geconsolideerde resultatenrekening In de geconsolideerde resultatenrekening worden de volgende eliminaties doorgevoerd: * Eliminatie van onderlinge kosten en opbrengsten tussen groepsondernemingen. * Weglating van winsten en verliezen die begrepen zijn in de waarde van een actief op de geconsolideerde balans, indien het actief is verworven van een andere in consolidatie opgenomen vennootschap. * Weglating van gerealiseerde min- of meerwaarden op deelnemingen in vennootschappen die zijn opgenomen in de consolidatie. * Eliminatie van dividenden toegekend door in de consolidatie opgenomen vennootschappen aan andere vennootschappen die in de consolidatie zijn opgenomen. * Weglating van waardeverminderingen op deelnemingen in vennootschappen die zijn opgenomen in de consolidatie. Het aandeel van derden in het resultaat vertegenwoordigt dat gedeelte van het resultaat van integraal opgenomen dochterondernemingen dat kan worden toegerekend aan aandelen die niet in het bezit zijn van de consoliderende entiteiten. Dit deel wordt bijvoorbeeld toegevoegd aan de post 'belang van derden'. #### 1.2.5 Verwerking in de geconsolideerde toelichting In de geconsolideerde toelichting worden geen wederzijdse rechten en verplichtingen opgenomen, aangezien deze reeds zijn geëlimineerd. ### 1.3 Evenredige consolidatiemethode Deze methode wordt toegepast op gemeenschappelijke dochterondernemingen. #### 1.3.1 Werkwijze De boekwaarde van de deelneming in de gemeenschappelijke dochteronderneming onder de vaste activa wordt geëlimineerd tegenover het aandeel in het eigen vermogen van deze dochter, berekend op basis van het belangenpercentage. De verwerking van consolidatieverschillen is vergelijkbaar met de integrale consolidatiemethode. #### 1.3.2 Verschillen met integrale consolidatie * De opname van activa- en passivabestanddelen is beperkt tot het aandeel van de groep in de joint venture. * Er is geen expliciete weergave van belangen van derden. * Intragroepsverrichtingen worden geëlimineerd, beperkt tot het aandeel van de groep in deze verrichtingen. ### 1.4 Vermogensmutatiemethode Deze methode is geen echte consolidatiemethode maar wordt toegepast voor geassocieerde ondernemingen. #### 1.4.1 Toepassingsgebied De vermogensmutatiemethode wordt toegepast op geassocieerde ondernemingen. #### 1.4.2 Werkwijze De deelneming wordt in de geconsolideerde balans opgenomen voor een bedrag dat overeenkomt met het eigen vermogen van de betrokken onderneming, inclusief het resultaat van het boekjaar dat de deelneming belichaamt. Dit wordt opgenomen onder de vaste activa. Bij de eerste consolidatie zijn er geen eliminatiejournalen van toepassing. Na de eerste consolidatie wordt de waarde waartegen de deelneming wordt opgenomen, verhoogd of verlaagd met de verandering in het eigen vermogen tijdens het boekjaar (met uitzondering van uitbetaalde dividenden). In de geconsolideerde resultatenrekening wordt het aandeel in het resultaat van de geassocieerde onderneming opgenomen. #### 1.4.3 Verwerking van dividenden en eliminaties Dividenden worden geëlimineerd om dubbeltellingen te voorkomen. Er vinden geen eliminaties plaats van onderlinge vorderingen, schulden, aan- en verkopen. Wel worden gerealiseerde winsten of verliezen uit verrichtingen tussen groepsondernemingen en geassocieerde ondernemingen, die begrepen zijn in het resultaat, geëlimineerd. --- # Integrale consolidatiemethode Hier is een gedetailleerd studieoverzicht van de integrale consolidatiemethode, samengesteld uit de verstrekte documentatie. ## 2. Integrale consolidatiemethode De integrale consolidatiemethode is een techniek die wordt toegepast door een moedermaatschappij om geconsolideerde jaarrekeningen op te stellen, waarbij de volledige activa, passiva, kosten en opbrengsten van dochterondernemingen waarop zij exclusieve controle uitoefent, integraal worden opgenomen alsof de groep één enkele entiteit is. ### 2.1 Algemene beginselen en werkwijze Bij de integrale consolidatiemethode worden de enkelvoudige jaarrekeningen van de moedermaatschappij en haar dochterondernemingen samengevoegd. Vervolgens worden eliminaties doorgevoerd om dubbeltellingen en intragroepsverrichtingen te neutraliseren. Dit omvat onder andere de eliminatie van de boekwaarde van de deelneming in de dochter tegenover het aandeel van de moedermaatschappij in het eigen vermogen van die dochter. #### 2.1.1 Consolidatiekring en methodekeuze De consolidatiekring wordt bepaald op basis van controle. Waar exclusieve controle is, wordt de integrale consolidatiemethode toegepast. Bij gedeelde controle wordt de evenredige consolidatiemethode gebruikt, en bij een aanmerkelijke invloed (meestal tussen 20% en 50% van de aandelen) wordt de vermogensmutatiemethode toegepast. Eenmaal een methode is gekozen, dient deze consistent te worden toegepast, tenzij een wijziging noodzakelijk is om een getrouw beeld te geven, wat dan gemotiveerd moet worden in de toelichting. #### 2.1.2 Werkwijze bij integrale consolidatie De kern van de integrale consolidatiemethode bestaat uit het optellen van alle activa, passiva, opbrengsten en kosten van de moedermaatschappij en haar dochterondernemingen. Hierna volgen essentiële eliminaties: * **Eliminatie van de boekwaarde van de investering:** De boekwaarde van de deelneming (actiefzijde bij de moeder) wordt geëlimineerd tegenover het aandeel van de moedermaatschappij in het eigen vermogen van de dochteronderneming bij de eerste consolidatie. * **Bepaling van het minderheidsbelang:** Het deel van de nettowinst en van de netto-activa dat niet tot de moedermaatschappij behoort, wordt apart gepresenteerd als 'belangen van derden' (minderheidsbelang) op de passiefzijde van de geconsolideerde balans en in de geconsolideerde resultatenrekening. #### 2.1.3 Aanpassing van waarderingsregels Wanneer de enkelvoudige jaarrekeningen van dochterondernemingen geen uniforme waarderingsregels hanteren, moeten deze worden aangepast voor de geconsolideerde jaarrekening. Dit zorgt ervoor dat de groep als één geheel wordt gepresenteerd met een consistente waarderingsbasis. Een dergelijke aanpassing kan invloed hebben op het eigen vermogen van de dochter en dient te worden meegenomen bij de berekening van het aandeel in het eigen vermogen. #### 2.1.4 Consolidatie bij verwerving tijdens het boekjaar Indien aandelen in een dochteronderneming gedurende het boekjaar worden verworven, omvat het te elimineren eigen vermogen van de dochter het resultaat tot de datum van verwerving. Indien er een interimdividend is uitgekeerd vóór de overnamedatum, dient dit resultaat verminderd te worden met dit interimdividend. #### 2.1.5 Belangen van derden (minderheidsbelangen) Wanneer de moedermaatschappij minder dan 100% van de aandelen van een dochteronderneming bezit, wordt het aandeel van de derden in het netto-actief van de dochter geboekt op de passiefzijde van de geconsolideerde balans onder de rubriek 'Belangen van derden'. Dit wordt berekend op basis van het percentage dat niet door de moedermaatschappij wordt gehouden. > **Tip:** Bij het bepalen van het te elimineren eigen vermogen bij een deelneming van minder dan 100% bij de eerste consolidatie, wordt het totale eigen vermogen van de dochter geëlimineerd met het aandeel van de moedermaatschappij in de deelneming (credit R28 FVA) en het resterende deel gecrediteerd aan de rekening 'Belangen van derden bij 1e consolidatie' (R1591). ### 2.2 Consolidatieverschillen Consolidatieverschillen ontstaan wanneer de boekwaarde van de deelneming in de dochteronderneming bij de moedermaatschappij niet gelijk is aan het aandeel van de groep in het eigen vermogen van die dochter op de datum van eerste consolidatie. #### 2.2.1 Positieve consolidatieverschillen (Goodwill) Een positief consolidatieverschil ontstaat wanneer de betaalde prijs voor de deelneming hoger is dan het aandeel in het netto-actief van de dochteronderneming. Dit verschil wordt toegerekend aan de activa en passiva waarvan de reële waarde verschilt van de boekwaarde in de balans van de dochter. * **Oorzaken:** Onderwaardering van bepaalde activa, aanleggen van voorzieningen om fiscale redenen (overwaardering passiva), of een hogere prijs betaald vanwege gunstige winstvooruitzichten. * **Verwerking:** Het resterende positieve consolidatieverschil na toerekening aan activa en passiva wordt geboekt op de geconsolideerde balans onder R2140 'Positieve consolidatieverschillen' en wordt over maximaal vijf jaar afgeschreven. > **Voorbeeld:** Een moedermaatschappij koopt 100% van de aandelen van een dochter voor 170.000 euro. Het eigen vermogen van de dochter bedraagt op dat moment 145.000 euro. Het positieve consolidatieverschil bedraagt 25.000 euro (170.000 - 145.000). Als de terreinen van de dochter 20.000 euro ondergewaardeerd zijn, wordt dit deel van het verschil hieraan toegerekend. Het resterende positieve verschil van 5.000 euro zou als goodwill worden geboekt en afgeschreven. #### 2.2.2 Negatieve consolidatieverschillen (Badwill) Een negatief consolidatieverschil ontstaat wanneer de betaalde prijs voor de deelneming lager is dan het aandeel in het netto-actief van de dochteronderneming. Ook hier wordt het verschil zoveel mogelijk toegerekend aan activa en passiva met een afwijkende reële waarde ten opzichte van de boekwaarde. * **Oorzaken:** Overwaardering van activa, onderwaardering van passiva, of een lagere prijs betaald dan het overeenkomstige belang in het eigen vermogen. * **Verwerking:** Een negatief consolidatieverschil wordt, indien verklaarbaar door verwachte ongunstige ontwikkelingen of verwachte kosten, geboekt op de geconsolideerde balans onder R1401 'Negatieve consolidatieverschillen'. Indien het negatieve consolidatieverschil niet kan worden toegerekend aan activa en passiva met een afwijkende reële waarde, wordt het opgenomen als een actief op de balans onder R2140 (positief consolidatieverschil) en afgeschreven. Echter, als het direct verklaarbaar is door een slechte verwachte ontwikkeling, wordt het geboekt onder R1401. > **Voorbeeld:** Een moedermaatschappij koopt 100% van de aandelen van een dochter voor 200.000 euro. Het eigen vermogen van de dochter bedraagt op dat moment 225.000 euro. Het negatieve consolidatieverschil bedraagt 25.000 euro (225.000 - 200.000). Als de machines van de dochter 20.000 euro overgewaardeerd zijn, wordt dit deel hieraan toegerekend. Het resterende negatieve verschil van 5.000 euro zou als 'badwill' worden geboekt en direct worden erkend in het resultaat, tenzij het gerelateerd is aan verwachte toekomstige verliezen. #### 2.2.3 Toerekening van consolidatieverschillen Conform artikel 3:130 van het Koninklijk Besluit van 29 april 2019 dienen consolidatieverschillen zoveel mogelijk te worden toegerekend aan de activa en passiva waarvan de reële waarde afwijkt van de boekwaarde. De herschatting dient te gebeuren op de datum van de verwerving van de aandelen of op een nabij zijnde datum. Het resterende overschot wordt als positief consolidatieverschil (goodwill) op de balans gezet en afgeschreven, of als negatief consolidatieverschil (badwill) in de resultatenrekening opgenomen indien er sprake is van een verwachte ongunstige ontwikkeling. > **Voorbeeld 4.3 (Positief Consolidatieverschil):** > Dochteronderneming EV: Inbreng beschikbaar 100.000, Beschikbare reserves 35.000, Overgedragen winst 10.000. Totaal EV = 145.000. > Moedermaatschappij waardeert deelneming (100%) op 170.000. > Positief consolidatieverschil = 170.000 - 145.000 = 25.000. > Journaalpost (eliminatie): > D 1109 Inbreng beschikbaar 100.000 > D 133 Beschikbare reserves 35.000 > D 14 Overgedragen winst 10.000 > D 2140 Positieve cons.verschil 25.000 > C 280 FVA 170.000 > **Voorbeeld 4.4 (Negatief Consolidatieverschil):** > Dochteronderneming EV: Geplaatst kapitaal 170.000, Beschikbare reserves 50.000. Totaal EV = 220.000. > Moedermaatschappij waardeert deelneming (100%) op 200.000. > Negatief consolidatieverschil = 220.000 - 200.000 = 20.000. > Journaalpost (eliminatie): > D 100 Geplaatst kapitaal 170.000 > D 133 Beschikbare reserves 50.000 > C 280 FVA 200.000 > C 1401 Negatieve cons.verschil 20.000 #### 2.2.4 Consolidatieverschillen bij minderheidsbelangen Bij minderheidsbelangen wordt zowel het aandeel van de moedermaatschappij als het belang van derden in de consolidatieverschillen verwerkt. Het aandeel van de moedermaatschappij wordt verwerkt zoals bij een 100% deelneming, en het resterende deel van het consolidatieverschil dat toekomt aan de minderheid, wordt toegerekend aan de belangen van derden. > **Voorbeeld 4.5 (Positief Consolidatieverschil met minderheidsbelang):** > Dochteronderneming EV: Inbreng beschikbaar 200.000, Beschikbare reserves 35.000, Overgedragen winst 20.000. Totaal EV = 255.000. > Moedermaatschappij bezit 80%, waarde deelneming = 220.000. > Aandeel moeder in EV = 255.000 * 80% = 204.000. > Positief consolidatieverschil = 220.000 (AW) - 204.000 (aandeel EV) = 16.000. > Belang van derden = 255.000 * 20% = 51.000. > Journaalpost (eliminatie): > D 1109 Inbreng beschikbaar 200.000 > D 133 Beschikbare reserves 35.000 > D 14 Overgedragen winst 20.000 > D 214 Positief consolidatieverschil 16.000 > C 280 FVA 220.000 > C 1591 Belangen van derden bij 1e consolidatie 51.000 > **Voorbeeld 4.6 (Negatief Consolidatieverschil met minderheidsbelang):** > Dochteronderneming EV: Kapitaal 100.000, Beschikbare reserves 10.000, Overgedragen verlies 5.000. Totaal EV = 105.000. > Moedermaatschappij bezit 80%, waarde deelneming = 70.000. > Aandeel moeder in EV = 105.000 * 80% = 84.000. > Negatief consolidatieverschil = 84.000 (aandeel EV) - 70.000 (AW) = 14.000. > Belang van derden = 105.000 * 20% = 21.000. > Journaalpost (eliminatie): > D 100 Kapitaal 100.000 > D 133 Beschikbare reserves 10.000 > C 141 Overgedragen verlies 5.000 > C 280 FVA 70.000 > C 1401 Negatief consolidatieverschil 14.000 > C 1591 Belangen van derden bij 1e consolidatie 21.000 ### 2.3 Consolidatie in de resultatenrekening In de geconsolideerde resultatenrekening worden diverse eliminaties en correcties doorgevoerd: * **Eliminatie van intragroepsverrichtingen:** Kosten en opbrengsten tussen groepsmaatschappijen worden geëlimineerd. * **Weglating van ongerealiseerde winsten/verliezen:** Winsten of verliezen op activa die nog in het bezit zijn van een groepsmaatschappij en die zijn opgenomen in de geconsolideerde balans, worden weggelaten. * **Weglating van gerealiseerde meer- of minwaarden op deelnemingen:** Indien een deelneming in een groepsmaatschappij wordt verkocht, wordt de gerealiseerde meer- of minwaarde niet opgenomen in de geconsolideerde resultatenrekening. * **Eliminatie van dividenden:** Dividenden die door in de consolidatie opgenomen vennootschappen aan andere groepsmaatschappijen worden toegekend, worden geëlimineerd. * **Waardeverminderingen op deelnemingen:** Waardeverminderingen op deelnemingen in geconsolideerde dochterondernemingen worden geëlimineerd. #### 2.3.1 Aandeel van derden in het resultaat Het aandeel van derden in het resultaat vertegenwoordigt dat deel van de winst van de integraal opgenomen dochterondernemingen dat toekomt aan aandeelhouders die geen deel uitmaken van de geconsolideerde groep. Dit percentage wordt pro rata van het minderheidsbelang bepaald. > **Voorbeeld:** Een dochteronderneming boekt een winst van 10.000 euro. Als de moedermaatschappij 80% van de aandelen bezit, wordt 80% van de winst (8.000 euro) toegevoegd aan de geconsolideerde reserves, en 20% (2.000 euro) wordt toegevoegd aan de belangen van derden in de geconsolideerde resultatenrekening. ### 2.4 Consolidatie in de toelichting In de toelichting bij de geconsolideerde jaarrekening worden de rechten en verplichtingen van de groep beschreven. Wederzijdse rechten en verplichtingen tussen groepsmaatschappijen worden echter geëlimineerd en dus niet in de toelichting opgenomen. ### 2.5 Toepassing op verschillende methoden De integrale consolidatiemethode is specifiek voor situaties waarin exclusieve controle aanwezig is. De evenredige consolidatiemethode wordt toegepast bij gedeelde controle, waarbij activa, passiva en resultaten pro rata worden opgenomen op basis van het belangenpercentage. De vermogensmutatiemethode wordt gebruikt voor geassocieerde ondernemingen en heeft geen eliminaties op de datum van eerste consolidatie, maar past de boekwaarde van de deelneming aan met veranderingen in het eigen vermogen van de geassocieerde onderneming. --- # Evenredige consolidatiemethode Hier is een gedetailleerde studiehandleiding voor de evenredige consolidatiemethode. ## 3. Evenredige consolidatiemethode De evenredige consolidatiemethode is een consolidatietechniek die wordt toegepast op gemeenschappelijke dochterondernemingen, waarbij de activa, passiva, kosten en opbrengsten evenredig worden opgenomen op basis van het eigendomspercentage van de groep. ### 3.1 Beschrijving en toepassingsgebied * **Doel:** De evenredige consolidatiemethode wordt gebruikt om de financiële positie en het resultaat van gemeenschappelijke dochterondernemingen proportioneel op te nemen in de geconsolideerde jaarrekening van de groeperende entiteit. Dit is van toepassing wanneer een groep gezamenlijke controle uitoefent over een dochteronderneming, vaak via een joint venture. * **Verschil met integrale consolidatie:** In tegenstelling tot de integrale consolidatiemethode, waarbij 100% van de activa, passiva, opbrengsten en kosten van de dochter worden opgenomen, worden bij de evenredige consolidatie enkel de activa en passiva opgenomen in verhouding tot het eigendomspercentage van de groep. ### 3.2 Werkwijze De kern van de evenredige consolidatiemethode bestaat uit de volgende stappen: 1. **Eliminatie van de boekwaarde van de deelneming:** De boekwaarde van de investering in de gemeenschappelijke dochteronderneming (vastgelegd onder de financiële vaste activa) wordt geëlimineerd tegenover het aandeel van de groep in het eigen vermogen van die dochteronderneming. Dit aandeel wordt berekend op basis van het eigendomspercentage. 2. **Verwerking van consolidatieverschillen:** Eventuele consolidatieverschillen, zowel positief (goodwill) als negatief (badwill), worden op een vergelijkbare wijze verwerkt als bij de integrale consolidatiemethode. Dit houdt in dat deze verschillen zoveel mogelijk worden toegerekend aan de activa en passiva waarvan de reële waarde verschilt van de boekwaarde. Een eventueel overschot wordt geboekt als een positief consolidatieverschil (en afgeschreven), en een eventueel tekort als een negatief consolidatieverschil (onder specifieke voorwaarden). 3. **Opname van activa en passiva:** De activa en passiva van de gemeenschappelijke dochteronderneming worden opgenomen in de geconsolideerde balans, maar dan beperkt tot het eigendomspercentage van de groep. 4. **Eliminatie van intragroepsverrichtingen:** Intragroepsverrichtingen (zoals onderlinge vorderingen, schulden, aankopen en verkopen) worden geëlimineerd. Bij evenredige consolidatie wordt deze eliminatie beperkt tot het proportionele aandeel van de groep in deze verrichtingen. 5. **Geen uitdrukking van belangen van derden:** Een belangrijk verschil met de integrale consolidatiemethode is dat er bij evenredige consolidatie geen aparte post voor "belangen van derden" wordt gecreëerd in de geconsolideerde balans. Dit komt doordat de methode enkel het aandeel van de groep opneemt, en geen volledig eigendom van de dochterconsolideert. ### 3.3 Belangrijkste verschillen met de integrale methode Hieronder worden de belangrijkste verschillen tussen de evenredige consolidatiemethode en de integrale consolidatiemethode samengevat: | Kenmerk | Evenredige consolidatie | Integrale consolidatie | | :------------------------------ | :---------------------------------------------------- | :---------------------------------------------------- | | **Controle/Invloed** | Gezamenlijke controle (joint venture) | Exclusieve controle | | **Opname Activa/Passiva** | Proportioneel (naar eigendomspercentage) | Integraal (100%) | | **Opname Kosten/Opbrengsten** | Proportioneel (naar eigendomspercentage) | Integraal (100%) | | **Belangen van derden** | Niet van toepassing | Wel van toepassing (op het passief) | | **Eliminatie intragroeps** | Proportioneel | Volledig | | **Winst- en verliesverwerking** | Aandeel in het resultaat wordt proportioneel opgenomen | Volledig resultaat opgenomen, minderheidsbelang apart | > **Tip:** De keuze voor de consolidatiemethode (integraal of evenredig) is afhankelijk van de mate van controle die de moedermaatschappij uitoefent over de dochteronderneming. Exclusieve controle leidt tot integrale consolidatie, terwijl gezamenlijke controle leidt tot evenredige consolidatie. > **Voorbeeld:** Stel dat Moedermaatschappij M 50% van de aandelen bezit in Gemeenschappelijke Dochteronderneming G. Bij integrale consolidatie zouden alle activa en passiva van G 100% worden opgenomen in de balans van M, en 50% van het resultaat van G zou aan M worden toegerekend (met een apart minderheidsbelang voor de overige 50%). Bij evenredige consolidatie daarentegen, worden enkel de activa en passiva van G voor 50% opgenomen in de balans van M, en ook slechts 50% van het resultaat van G wordt opgenomen in de winst- en verliesrekening van M. Er is geen aparte post voor "belangen van derden". --- # Vermogensmutatiemethode De vermogensmutatiemethode wordt gebruikt voor het waarderen van deelnemingen in geassocieerde ondernemingen binnen de consolidatiecontext, waarbij de boekwaarde van de deelneming wordt aangepast op basis van wijzigingen in het eigen vermogen van de geassocieerde onderneming. ### 4.1 Toepassingsgebied De vermogensmutatiemethode is specifiek van toepassing op geassocieerde ondernemingen. Het is geen ware consolidatiemethode, maar een methode voor de waardering van deelnemingen in de geconsolideerde jaarrekening. ### 4.2 Werkwijze van de vermogensmutatiemethode #### 4.2.1 Eerste consolidatie Bij de eerste consolidatie wordt de deelneming opgenomen in de geconsolideerde balans voor het bedrag dat overeenkomt met het eigen vermogen van de betrokken geassocieerde onderneming. Dit bedrag omvat ook het resultaat van het boekjaar dat de deelneming belichaamt. De deelneming wordt opgenomen onder de rubriek Financiële Vaste Activa (FVA), specifiek onder een subrubriek zoals "Ondernemingen waarop de vermogensmutatie is toegepast". Bij de eerste consolidatie zijn er geen eliminatiejournaalposten van toepassing zoals bij de integrale consolidatie. #### 4.2.2 Consolidatie na eerste consolidatie Na de initiële consolidatie wordt de waarde waartegen de deelneming wordt opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening aangepast. Deze aanpassing gebeurt op basis van de veranderingen in het eigen vermogen van de geassocieerde onderneming gedurende het boekjaar (of het gedeelte van het boekjaar dat de onderneming tot de kring behoort). * De waarde van de deelneming wordt verhoogd met de toename in het eigen vermogen van de geassocieerde onderneming. * De waarde van de deelneming wordt verlaagd met de afname in het eigen vermogen van de geassocieerde onderneming. Het is cruciaal om het gedeelte van de winst dat als dividend wordt toegekend door de geassocieerde onderneming uit te sluiten van deze aanpassing om dubbeltellingen te vermijden. #### 4.2.3 Verwerking in de geconsolideerde resultatenrekening In de geconsolideerde resultatenrekening wordt het aandeel van de groep in het resultaat van de ondernemingen waarop de vermogensmutatie is toegepast, opgenomen. #### 4.2.4 Dividenden Dividenden die worden toegekend door geassocieerde ondernemingen aan de consoliderende groep, worden geëlimineerd om dubbeltellingen te voorkomen. #### 4.2.5 Eliminaties Bij de vermogensmutatiemethode: * Worden er geen eliminaties doorgevoerd voor onderlinge vorderingen en schulden tussen de groepsmaatschappijen en de geassocieerde ondernemingen. * Worden er ook geen eliminaties doorgevoerd voor onderlinge aan- en verkopen. * Worden er wel eliminaties doorgevoerd voor gerealiseerde winsten of verliezen uit verrichtingen tussen groepsmaatschappijen en geassocieerde ondernemingen die begrepen zijn in het resultaat van die geassocieerde ondernemingen. > **Tip:** De kern van de vermogensmutatiemethode is het volgen van de wijzigingen in het eigen vermogen van de geassocieerde onderneming en dit rechtstreeks doorrekenen in de boekwaarde van de deelneming. #### 4.2.6 Verschillen met integrale consolidatie In tegenstelling tot de integrale consolidatiemethode, waarbij de activa en passiva van de dochteronderneming integraal worden opgenomen, blijft bij de vermogensmutatiemethode de opname van activa en passiva beperkt tot het aandeel van de groep in de joint venture. Er is ook geen uitdrukking van belangen van derden in de geconsolideerde balans. De vermogensmutatiemethode vereist de eliminatie van intragroepsverrichtingen, maar dit is beperkt tot het aandeel van de groep in deze verrichtingen. #### 4.2.7 Consolidatieverschillen (Goodwill/Badwill) De principes met betrekking tot consolidatieverschillen (positief en negatief consolidatieverschil), zoals die voor de integrale consolidatiemethode gelden, zijn grotendeels van toepassing, hoewel de verrekening ervan anders kan zijn omdat het geen volledige consolidatie betreft. De nadruk ligt op het zoveel mogelijk toerekenen van deze verschillen aan de activa en passiva waarvan de reële waarde verschilt van de boekwaarde op de datum van de eerste consolidatie. Eventuele overschotten of tekorten die na deze toerekening overblijven, kunnen leiden tot de opname van een positief of negatief consolidatieverschil, dat vervolgens wordt afgeschreven of verwerkt conform de geldende regelgeving. Bij de vermogensmutatiemethode wordt echter het concept van goodwill en badwill anders geïnterpreteerd dan bij de integrale consolidatie, aangezien de methode niet beoogt de activa en passiva van de geassocieerde onderneming integraal op te nemen. De focus ligt op de mutatie van het eigen vermogen. --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Geconsolideerde JR | Geconsolideerde jaarrekening die de financiële positie, het vermogen en het resultaat van een groep ondernemingen weergeeft alsof deze één enkele entiteit vormen. | | Consolidatiekring | De groep ondernemingen die binnen de consolidatie worden opgenomen, bestaande uit de consoliderende vennootschap en haar dochterondernemingen. | | Integrale consolidatiemethode | Een consolidatiemethode waarbij alle activa, passiva, rechten, verplichtingen, kosten en opbrengsten van de dochterondernemingen volledig worden opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening. | | Evenredige consolidatiemethode | Een consolidatiemethode waarbij de activa, passiva, kosten en opbrengsten van een gemeenschappelijke dochteronderneming naar rato van het eigendomsbelang van de groep worden opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening. | | Vermogensmutatiemethode | Een waarderingsmethode voor deelnemingen in geassocieerde ondernemingen waarbij de deelneming in de geconsolideerde balans wordt opgenomen voor het bedrag dat overeenkomt met het eigen vermogen van de betrokken onderneming, inclusief het resultaat van het boekjaar. | | Controle | Het vermogen om het financiële en operationele beleid van een onderneming te beheersen met het oog op het verkrijgen van economische voordelen. | | Exploitatieverschil | Het verschil tussen de boekwaarde van een deelneming en het aandeel in het eigen vermogen van de dochteronderneming op het moment van eerste consolidatie, dat kan worden toegerekend aan materiële en immateriële vaste activa of immateriële activa. | | Positieve consolidatieverschil (Goodwill) | Een positief verschil dat ontstaat wanneer de betaalde prijs voor een deelneming hoger is dan de reële waarde van de netto-activa van de dochteronderneming, wat wordt toegerekend aan immateriële activa. | | Negatieve consolidatieverschil (Badwill) | Een negatief verschil dat ontstaat wanneer de betaalde prijs voor een deelneming lager is dan de reële waarde van de netto-activa van de dochteronderneming, wat kan wijzen op verwachte ongunstige ontwikkelingen of toekomstige kosten. | | Belangen van derden (Minderheidsbelang) | Het deel van het eigen vermogen en het resultaat van een dochteronderneming dat toebehoort aan aandeelhouders die niet tot de groepering behoren. | | Eliminaties | Boekhoudkundige handelingen om dubbeltellingen en onderlinge transacties tussen groepsmaatschappijen uit de geconsolideerde jaarrekening te verwijderen. | | Intragroepverrichtingen | Transacties die plaatsvinden tussen dochterondernemingen of tussen een moedermaatschappij en een dochteronderneming binnen dezelfde groep. |

# Financiële analyse van de onderneming Financiële analyse van de onderneming omvat het proces van het beoordelen van de financiële toestand van een bedrijf met als doel advies te verstrekken ter ondersteuning van beslissingen [2](#page=2). ### 1.1 Het proces van financiële analyse Het proces van financiële analyse volgt een gestructureerd stappenplan, beginnend bij het verzamelen van essentiële gegevens en eindigend met het formuleren van een oordeel en advies [2](#page=2). #### 1.1.1 Gegevensverzameling De eerste stap is het verzamelen van relevante gegevens. Deze omvatten doorgaans de jaarrekening, het jaarverslag en het controleverslag van de onderneming. Deze documenten bieden informatie die noodzakelijk is voor het beoordelen van de financiële toestand [2](#page=2). #### 1.1.2 Analyse en herwerking van de gegevens Na de initiële gegevensverzameling volgt een fase van analyse en herwerking. Dit omvat: * **Herwerking van Balans en Resultatenrekening:** Aanpassing van de balans (B) en resultatenrekening (RR) om een duidelijker beeld te krijgen van de financiële prestaties. Dit kan ook de herwerking van historische (HA) en verwachte (VA) cijfers omvatten [2](#page=2). * **Kasstromenanalyse:** Analyse van de geldstromen binnen de onderneming [2](#page=2). #### 1.1.3 Ratioanalyse De ratioanalyse is een cruciaal onderdeel waarbij verschillende financiële verhoudingen worden berekend en geëvalueerd. Deze ratios geven inzicht in verschillende aspecten van de onderneming: * **Toegevoegde waarde:** Geeft aan hoe de onderneming waarde creëert [2](#page=2). * **Rendabiliteit:** Meet het winstgevendheidsvermogen van de onderneming [2](#page=2). * **Solvabiliteit:** Beoordeelt het vermogen om op lange termijn aan financiële verplichtingen te voldoen [2](#page=2). * **Liquiditeit:** Onderzoekt het vermogen om op korte termijn aan financiële verplichtingen te voldoen [2](#page=2). #### 1.1.4 Modellen voor succes en faling Om de toekomstige financiële gezondheid te voorspellen, worden modellen voor succes en faling toegepast. Deze modellen helpen bij het inschatten van de waarschijnlijkheid van financiële moeilijkheden of succes [2](#page=2). #### 1.1.5 Conclusie en advies De laatste stap is het formuleren van een conclusie op basis van de uitgevoerde analyses. Deze conclusie omvat een oordeel over de financiële toestand van de onderneming en concreet advies voor de te nemen beslissingen [2](#page=2). > **Tip:** Een grondige financiële analyse vereist niet alleen het toepassen van de juiste methoden, maar ook een goed begrip van de context waarin de onderneming opereert [2](#page=2). --- # Herwerking van de balans en de resultatenrekening Het herwerken van de balans en de resultatenrekening is een proces dat gericht is op het transformeren van de wettelijke financiële overzichten naar een vorm die meer geschikt is voor diepgaande financiële analyse, door de invloed van de financieringswijze te verminderen en een duidelijker beeld te geven van de operationele prestaties [4](#page=4) [6](#page=6) [8](#page=8). ### 2.1 Herwerking van de balans De wettelijke balans, zoals opgesteld volgens het Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen (WVV), categoriseert activa en passiva op een specifieke manier. De herwerkte balans daarentegen is ontworpen om de financiële structuur van de onderneming beter te analyseren, met een focus op de stabiliteit ervan. Hoewel de specifieke structuur van de herwerkte balans niet gedetailleerd wordt weergegeven in de verstrekte tekst, is het doel om een analyse mogelijk te maken die verder gaat dan de wettelijke presentatie [4](#page=4). ### 2.2 Herwerking van de resultatenrekening De herwerking van de resultatenrekening (RR) dient verschillende doelen [6](#page=6) [9](#page=9): #### 2.2.1 Doelstellingen van de herwerking 1. **Opsplitsing in recurrente en niet-recurrente resultaten:** Dit maakt het mogelijk om de impact van incidentele of uitzonderlijke gebeurtenissen te scheiden van de reguliere operationele prestaties [23](#page=23) [6](#page=6). 2. **Vermindering van de invloed van de financieringswijze:** Het doel is om resultaatcijfers te isoleren die zo min mogelijk worden beïnvloed door hoe de onderneming gefinancierd is (eigen vermogen versus vreemd vermogen) [23](#page=23) [6](#page=6) [8](#page=8). 3. **Opsplitsing in bruto- versus nettoresultaten:** Dit onderscheid wordt verder verfijnd door kosten te classificeren als kaskosten (KK) en niet-kaskosten (NKK) [6](#page=6). #### 2.2.2 Verschil tussen wettelijke en herwerkte resultatenrekening De wettelijke resultatenrekening volgens het WVV presenteert resultaten op een gestandaardiseerde manier, inclusief posten zoals bedrijfsopbrengsten, bedrijfskosten, financiële opbrengsten en kosten, en belastingen. De herwerkte RR deelt de resultaten op in een meer gedetailleerde structuur om de analyse te verbeteren [15](#page=15) [17](#page=17) [21](#page=21) [23](#page=23) [9](#page=9). Een cruciaal aspect van de herwerking is het onderscheid tussen kaskosten en niet-kaskosten. Kaskosten vereisen een uitstroom van liquide middelen, terwijl niet-kaskosten dit niet doen (bijvoorbeeld afschrijvingen). Deze opsplitsing is belangrijk voor analyses die de cashgenererende capaciteit van de onderneming beoordelen [6](#page=6). #### 2.2.3 Structuur van de herwerkte resultatenrekening De herwerkte RR omvat doorgaans de volgende componenten: * **Recurrente bedrijfsopbrengsten (B0) excl. subsidies:** Dit omvat omzet, wijzigingen in voorraden van gereed product en bestellingen in uitvoering, en geproduceerde vaste activa [10](#page=10) [12](#page=12). * **Intermediair verbruik:** Kosten van ingekochte goederen en diensten die in het productieproces worden verbruikt [11](#page=11) [12](#page=12). * **Bruto toegevoegde waarde:** Het verschil tussen recurrente bedrijfsopbrengsten en intermediair verbruik, wat een maat is voor de waarde die de onderneming creëert [12](#page=12). * **Personeels- en andere recurrente bedrijfskosten excl. NKK:** Operationele kosten gerelateerd aan personeel en andere recurrente uitgaven, exclusief niet-kaskosten [11](#page=11) [12](#page=12). * **Recurrent bruto-BR (REBITDA):** Recurrent bedrijfsresultaat vóór niet-kaskosten en financieringskosten. EBITDA staat voor Earnings Before Interest, Taxes, Depreciation, and Amortization [12](#page=12). * **Recurrente niet-kaskosten van bedrijfsaard:** Dit omvat afschrijvingen, waardeverminderingen en toevoegingen aan voorzieningen gerelateerd aan bedrijfsprocessen [11](#page=11) [12](#page=12). * **Recurrent netto-BR (REBIT):** Recurrent bedrijfsresultaat na aftrek van niet-kaskosten. REBIT staat voor Recurring Earnings Before Interest and Taxes [12](#page=12). Vervolgens wordt het **financieel resultaat** geanalyseerd: * **Recurrente financiële kasopbrengsten:** Ontvangsten uit financiële activa die cash genereren [13](#page=13) [14](#page=14). * **Andere financiële kaskosten exclusief disconto van vorderingen en voorzieningen met financieel karakter:** Directe financiële uitgaven, met uitzondering van specifieke posten [13](#page=13) [14](#page=14). * **Recurrent bruto financieel resultaat voor niet-kaskosten:** Financieel resultaat vóór niet-kaskosten [14](#page=14). * **Recurrente financiële niet-kaskosten:** Niet-kaskosten van financiële aard, zoals waardeverminderingen en toevoegingen aan voorzieningen met financieel karakter [13](#page=13) [14](#page=14). * **Recurrent netto financieel resultaat na niet-kaskosten:** Het netto financieel resultaat na aftrek van niet-kaskosten [14](#page=14). Het **niet-recurrent resultaat** wordt apart geanalyseerd: * **Niet-recurrente kasopbrengsten:** Incidentele opbrengsten die cash genereren, zoals meerwaarden op realisatie van activa [18](#page=18) [20](#page=20). * **Niet-recurrente kaskosten:** Incidentele kosten die cash vereisen, zoals andere niet-recurrente bedrijfskosten en financiële kosten [19](#page=19) [20](#page=20). * **Niet-recurrent bruto resultaat voor niet-kaskosten:** Niet-recurrent resultaat vóór niet-kaskosten [20](#page=20). * **Niet-recurrente niet-kaskosten:** Incidentele niet-kaskosten, zoals terugnemingen of toevoegingen aan voorzieningen voor niet-recurrente risico's, en minderwaarden op realisatie van activa [19](#page=19) [20](#page=20). * **Niet-recurrent netto resultaat na niet-kaskosten:** Het netto niet-recurrent resultaat [20](#page=20). Ten slotte worden de **belastingen** geherwerkt: * In de herwerkte RR worden enkel de **belastingen op het resultaat van het boekjaar** meegenomen. Andere elementen die in de wettelijke RR onder belastingen vallen (zoals aanpassingen van uitgestelde belastingen) worden in de herwerkte RR anders geclassificeerd of uitgesloten. Dit zorgt ervoor dat de winst na belastingen een zuiverder beeld geeft van de operationele winstgevendheid [17](#page=17) [8](#page=8). De herwerkte resultatenrekening resulteert uiteindelijk in de weergave van: * Totaal brutoresultaat voor niet-kaskosten (EBITDA) [21](#page=21) [23](#page=23). * Totaal nettoresultaat na niet-kaskosten voor financieringskosten vreemd vermogen (FKVV) en voor belastingen (EBIT) [21](#page=21) [23](#page=23). * Winst (Verlies) van het boekjaar vóór belastingen [21](#page=21) [23](#page=23). * Belastingen op het resultaat van het boekjaar [21](#page=21) [23](#page=23). * Winst (Verlies) van het boekjaar na belastingen [21](#page=21) [23](#page=23). #### 2.2.4 Voordelen van de herwerkte resultatenrekening De herwerkte RR biedt verschillende voordelen voor financiële analyse [23](#page=23): * **Betere analyse van de financiële structuur:** Door de invloed van financiering te verminderen, wordt de prestatie van de kernactiviteiten duidelijker [23](#page=23). * **Scheiding van operationele prestaties en financieringskosten:** Dit maakt het mogelijk om de rendabiliteit van de operationele activiteiten beter te beoordelen, onafhankelijk van de rentelasten [23](#page=23) [8](#page=8). * **Verbeterd inzicht in cashgeneratie:** De opsplitsing in kaskosten en niet-kaskosten helpt bij het beoordelen van de werkelijke cashflow uit de operationele activiteiten. > **Tip:** De herwerking van de resultatenrekening is cruciaal om de operationele prestaties van een onderneming te kunnen beoordelen, los van de financieringskeuzes en incidentele gebeurtenissen [6](#page=6) [8](#page=8). > **Voorbeeld:** Een bedrijf met veel vreemd vermogen zal in de wettelijke RR hogere financiële kosten hebben, wat de winst vóór belastingen drukt. In de herwerkte RR worden deze financiële kosten expliciet apart behandeld, waardoor de operationele winst (REBIT) zuiverder wordt weergegeven [8](#page=8). --- # Horizontale en verticale analyse Hieronder vind je een gedetailleerde studiehandleiding over horizontale en verticale analyse, gebaseerd op de verstrekte documentatie. ## 3. Horizontale en verticale analyse Horizontale en verticale analyse zijn twee fundamentele methoden die worden gebruikt om de financiële prestaties en structuur van een onderneming te beoordelen over tijd en binnen een specifiek tijdsbestek. ### 3.1 Horizontale analyse De horizontale analyse, ook wel trendanalyse genoemd, onderzoekt de veranderingen in financiële posten over een reeks van perioden. Dit wordt vaak gedaan met behulp van tijdsindexen, waarbij een basisjaar wordt gekozen en de procentuele stijging of daling van een bepaalde post in latere jaren ten opzichte van dit basisjaar wordt berekend [24](#page=24). #### 3.1.1 Toepassing op de balans Bij de horizontale analyse van de balans worden de bedragen van specifieke activa- of passivaposten over verschillende jaren vergeleken. Hierbij wordt de absolute verandering en de procentuele verandering ten opzichte van een basisjaar berekend. Tabel T5 in het document illustreert dit voor zowel de activa- als de passivazijde van de balans. * **Activa zijde:** * (Uitgebreide) Vaste activa: De totale vaste activa stegen van 100.7% in 20X3 ten opzichte van 20X2, wat een toename betekent ten opzichte van de vorige periode. Materiële vaste activa daalden echter van 89.9% in 20X2 naar 81.2% in 20X3 ten opzichte van het basisjaar 20X1. Financiële vaste activa daarentegen vertoonden een sterke stijging tot 119.0% in 20X3 [25](#page=25). * (Beperkte) Vlottende activa: Deze toonden een significante groei, met een index van 120.8% in 20X3 ten opzichte van het basisjaar. Realiseerbare activa stegen naar 118.7%. Met name liquide middelen kenden een uitzonderlijke stijging tot 467.8% in 20X3 ten opzichte van het basisjaar [25](#page=25). * Totaal activa: De totale activa stegen in 20X3 naar 112.4% ten opzichte van het basisjaar, wat een duidelijke groei weerspiegelt [25](#page=25). * **Passiva zijde:** * Permanent vermogen: Dit vermogen daalde in 20X3 tot 76.9% ten opzichte van het basisjaar. Het eigen vermogen bleef relatief stabiel met 102.2% in 20X3. Reserves lieten een lichte stijging zien tot 101.5% terwijl overgedragen winst (verlies) een aanzienlijke procentuele stijging kende tot -200.0% in 20X3, wat wijst op een aanzienlijk verlies [26](#page=26). * Vreemd vermogen op lange termijn: Dit daalde drastisch tot 52.1% in 20X3 ten opzichte van het basisjaar. Schulden op meer dan één jaar halveerden bijna tot 51.0% [26](#page=26). * Vreemd vermogen op korte termijn: Dit segment vertoonde een zeer sterke toename, met een index van 176.0% in 20X3. Schulden op ten hoogste één jaar stegen naar 172.7% [26](#page=26). * Totaal passiva: De totale passiva stegen in 20X3 tot 109.8% ten opzichte van het basisjaar [26](#page=26). #### 3.1.2 Toepassing op de resultatenrekening Hoewel specifieke tabellen voor de horizontale analyse van de resultatenrekening niet in dit document zijn opgenomen, zou de methode vergelijkbaar zijn met die van de balans. Elke post op de resultatenrekening (omzet, kosten, winst) zou worden vergeleken met een basisjaar om trends in de winstgevendheid en de omvang van verschillende operationele elementen te identificeren. > **Tip:** Bij het uitvoeren van een horizontale analyse is het cruciaal om het basisjaar zorgvuldig te kiezen. Een jaar dat representatief is voor de normale bedrijfsvoering, zonder uitzonderlijke gebeurtenissen, is ideaal. ### 3.2 Verticale analyse De verticale analyse, ook wel structuuranalyse genoemd, onderzoekt de verhouding van elke individuele post tot een totaal op een bepaald moment. Dit helpt bij het begrijpen van de samenstelling van de financiële overzichten [24](#page=24). #### 3.2.1 Toepassing op de balans Op de balans wordt elke post uitgedrukt als een percentage van de totale activa. Dit geeft inzicht in de structuur van de activa (hoe de middelen zijn geïnvesteerd) en de structuur van de passiva (hoe de middelen zijn gefinancierd) [24](#page=24). * **Activa zijde:** * Tabel D (pagina 27) laat de structuurpercentages zien voor de activa van vier verschillende bedrijven (A, B, C, D) in het jaar 20X0. * Bedrijf D heeft bijvoorbeeld 83.74% van zijn activa geïnvesteerd in (uitgebreide) vaste activa, waarvan het grootste deel (78.12%) financiële vaste activa zijn. Dit suggereert een holding- of investeringsbedrijf [27](#page=27). * Bedrijf A daarentegen heeft 93.23% van zijn activa in (beperkte) vlottende activa, met name vorderingen op ten hoogste één jaar (88.57%) en liquide middelen (2.61%). Dit kan duiden op een handels- of dienstenonderneming met een hoge omloopsnelheid [27](#page=27). * De structuurpercentages tonen duidelijke verschillen tussen de bedrijven, wat wijst op verschillende bedrijfsmodellen. #### 3.2.2 Toepassing op de resultatenrekening Op de resultatenrekening wordt elke post uitgedrukt als een percentage van de verkopen (omzet). Dit geeft inzicht in de kostprijsstructuur en de winstgevendheid in verhouding tot de omzet [24](#page=24). * **Voorbeeld:** * Als de omzet bijvoorbeeld 1.000.000 dollars bedraagt, en de kosten van verkochte goederen 600.000 dollars, dan is dit een structuurpercentage van 60% ($600.000 / 1.000.000 \ast 100\%$ ) [24](#page=24). * Operationele kosten van 200.000 dollars zouden neerkomen op 20% ($200.000 / 1.000.000 \ast 100\%$) [24](#page=24). * Een netto winst van 150.000 dollars zou dan 15% van de omzet bedragen ($150.000 / 1.000.000 \ast 100\%$) [24](#page=24). > **Tip:** De verticale analyse is uitermate geschikt om te bepalen wat voor soort onderneming je analyseert (handels-, industriële, diensten- of holdingonderneming) door te kijken naar de dominante posten op de balans en de structuur van de resultatenrekening. ### 3.3 Samenvatting van de methoden | Analyse | Methode | Focus | Toepassing op Balans | Toepassing op Resultatenrekening | | :--------------- | :---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- | :---------------------------------------------------------------------------------------------------- | :------------------------------------------------------------ | :--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- | | **Horizontaal** | Vergelijking van financiële posten over verschillende perioden (tijdsindexen) | Trends, groei, krimp, veranderingen over tijd | Procentuele verandering per post t.o.v. een basisjaar | Procentuele verandering per post (omzet, kosten) t.o.v. een basisjaar | [24](#page=24). | **Verticaal** | Verhouding van individuele posten tot een totaal op één specifiek moment (structuurpercentages) | Structuur, samenstelling, relatieve omvang van posten | Elke post als % van totale activa | Elke post als % van de totale verkopen (omzet) | [24](#page=24). | **Doel** | Inzicht krijgen in hoe de financiële situatie evolueert over tijd. | Inzicht krijgen in de samenstelling en relatieve belangrijkheid van de verschillende onderdelen van de jaarrekening. | | | | **Voorbeeld** | Een stijging van 20% in de omzet van jaar X naar jaar Y. | | | Een stijging van de personeelskosten van 15% naar 18% van de omzet over een paar jaar. | [24](#page=24). | **Voorbeeld** | Activa bestaan voor 70% uit vaste activa. | | | Kosten van verkochte goederen bedragen 60% van de omzet. | [24](#page=24) [27](#page=27). --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Jaarrekening | Een gestandaardiseerde set van financiële overzichten die de financiële prestaties en positie van een onderneming over een bepaalde periode weergeeft, inclusief de balans, resultatenrekening en kasstroomoverzicht. | | Jaarverslag | Een document dat door het management van een onderneming wordt opgesteld en een beschrijving geeft van de activiteiten, prestaties en financiële situatie gedurende het afgelopen boekjaar, vaak aangevuld met toekomstperspectieven. | | Controleverslag | Een rapport opgesteld door een onafhankelijke accountant of auditor, waarin de juistheid en getrouwheid van de financiële overzichten van een onderneming worden beoordeeld en een oordeel wordt geuit over de naleving van wet- en regelgeving. | | Balans | Een financieel overzicht dat op een specifiek moment de activa, passiva en het eigen vermogen van een onderneming toont, volgens de boekhoudkundige vergelijking: Activa = Passiva + Eigen Vermogen. | | Resultatenrekening | Een financieel overzicht dat de opbrengsten en kosten van een onderneming over een bepaalde periode weergeeft, resulterend in de winst of het verlies voor die periode. | | Vaste Activa | Langdurige bezittingen van een onderneming die naar verwachting langer dan één jaar economisch voordeel zullen opleveren, zoals gebouwen, machines en immateriële activa. | | Vlottende Activa | Kortlopende bezittingen van een onderneming die naar verwachting binnen één jaar zullen worden omgezet in geld of worden verbruikt, zoals voorraden, debiteuren en liquide middelen. | | Eigen Vermogen | Het deel van de activa van een onderneming dat toebehoort aan de eigenaren, bestaande uit ingebracht kapitaal, reserves en ingehouden winsten. | | Vreemd Vermogen | De schulden van een onderneming aan externe partijen, onderverdeeld in lang- en kortlopende schulden, zoals leningen en crediteuren. | | Recurrente Resultaten | Resultaten die voortkomen uit de normale, voortdurende operationele activiteiten van een onderneming en die naar verwachting in toekomstige perioden zullen terugkeren. | | Niet-recurrente Resultaten | Resultaten die voortkomen uit incidentele, ongebruikelijke of eenmalige gebeurtenissen die geen verband houden met de normale bedrijfsvoering en die naar verwachting niet zullen terugkeren. | | Kasstromenanalyse | Een methode om de instroom en uitstroom van liquide middelen van een onderneming te analyseren en te voorspellen, essentieel voor het beoordelen van de liquiditeit en solvabiliteit. | | Ratioanalyse | De berekening en interpretatie van financiële verhoudingsgetallen (ratios) om de financiële prestaties en positie van een onderneming te beoordelen op het gebied van winstgevendheid, solvabiliteit, liquiditeit en efficiëntie. | | Horizontale Analyse | Een methode om financiële gegevens over meerdere perioden te vergelijken om trends en veranderingen te identificeren, vaak door middel van tijdindexen die de procentuele verandering ten opzichte van een basisjaar weergeven. | | Verticale Analyse | Een methode om de structuur van een financieel overzicht te analyseren door elke post uit te drukken als een percentage van een totaal, zoals activa als percentage van de totale activa of kosten als percentage van de omzet. |

# Costituzione e variazioni del capitale sociale delle SpA La costituzione e le successive variazioni del capitale sociale nelle Società per Azioni (SpA) implicano specifiche procedure contabili e legali, riguardanti sia l'apporto iniziale che le modifiche successive, sia in aumento che in diminuzione, con precise regole per i conferimenti e la contabilizzazione [2](#page=2). ### 1.1 Costituzione del capitale sociale La costituzione di una SpA richiede il rispetto di requisiti minimi di capitale e procedure specifiche per i conferimenti. #### 1.1.1 Requisiti minimi e sottoscrizione Il capitale sociale minimo per la costituzione di una S.p.A. è di cinquanta mila euro. Per procedere alla costituzione, è necessario che l'intero capitale sociale sia sottoscritto e che vengano rispettate le norme sui conferimenti [2](#page=2). * **Conferimenti in denaro:** Al momento della sottoscrizione dell'atto costitutivo, deve essere versato presso una banca almeno il 25% dei conferimenti in denaro. Se la costituzione avviene con atto unilaterale, è richiesto il versamento dell'intero ammontare dei conferimenti in denaro [2](#page=2). * **Conferimenti di beni in natura e crediti:** Per questi conferimenti si applicano le disposizioni degli articoli 2254 e 2255 del Codice Civile. Le azioni corrispondenti devono essere integralmente liberate al momento della sottoscrizione. Se il valore dei beni o crediti conferiti risulta inferiore di oltre un quinto rispetto a quello dichiarato, la società deve ridurre proporzionalmente il capitale sociale annullando le azioni scoperte. Il socio conferente può versare la differenza in denaro o recedere dalla società, ottenendo la restituzione del conferimento [2](#page=2). * **Costituzione per pubblica sottoscrizione:** La società può essere costituita anche tramite pubblica sottoscrizione, seguendo un sistema di impegni che prevede la registrazione di un conto "Ns. Azioni da emettere" a fronte di un versamento della banca gerente il sindacato, seguito dalla sottoscrizione effettiva delle azioni e dalla riscossione [6](#page=6). > **Tip:** Il versamento iniziale del 25% del capitale sociale in denaro è un requisito fondamentale per la validità della costituzione e deve essere effettuato presso una banca. Il rimanente 75% può essere richiamato successivamente [2](#page=2). #### 1.1.2 Scritture contabili di costituzione Le scritture contabili riflettono le varie fasi della costituzione. * **Sottoscrizione:** Si registra l'impegno degli azionisti verso la società. * `Cod. Data` | `Azionisti c/sottoscrizioni` | `a` | `Versamento in c/ capitale` | `50.000,00` [5](#page=5). * **Vincolo del versamento iniziale:** Il 25% versato viene vincolato in banca. * `Cod. Data` | `Banca X c/vers. Vincolato` | `a` | `Azionisti c/sottoscrizione` | `12.500,00` [5](#page=5). * **Svincolo e interessi:** Dopo l'iscrizione nel registro delle imprese, il versamento viene svincolato, e vengono registrati gli eventuali interessi attivi maturati. * `Cod. Data` | `Diversi` | `a` | `Diversi` | | * `Banca X c/c` | `12.525,34` | | `Banca X c/vers.to vincolato` | `12.500,00` | * `Crediti per rit. subite` | `8,91` | | `Interessi attivi bancari` | `34,25` [5](#page=5). * **Formalizzazione del capitale sociale:** Una volta completati i conferimenti e gli adempimenti, il capitale sociale viene iscritto. * `Cod. Data` | `Versamento in c/capitale` | `a` | `Capitale sociale` | `50.000,00` [5](#page=5). * **Richiamo della rimanente percentuale:** La società può richiamare la parte residua del capitale sottoscritto. * `Cod. Data` | `Azionisti c/vers. richiamati` | `a` | `Azionisti c/sottoscrizione` | `37.500,00` [5](#page=5). * **Riscossione della rimanente percentuale:** Il versamento effettivo da parte degli azionisti. * `Cod. Data` | `Banca X c/c` | `a` | `Azionisti c/vers. richiamati` | `37.500,00` [5](#page=5). #### 1.1.3 Conferimenti di beni in natura e crediti – Gestione delle svalutazioni In caso di conferimenti di beni in natura e crediti, si procede con procedure di valutazione e, se necessario, svalutazione. * **Conferimento iniziale:** Registrazione dei beni o crediti conferiti. * `Cod. Data` | `Diversi` | `a` | `Azionisti c/sottoscrizioni` | | * `Impianti` | `75.000,00` | | `Crediti` | `25.000,00` | * `Totale` | `100.000,00` [5](#page=5). * **Svalutazione:** Se la valutazione in sede di conferimento risulta eccessiva, si procede alla svalutazione. * `Cod. Data` | `Svalutazione Impianti` | `a` | `Impianti` | `26.000,00` [5](#page=5). * **Annullamento azioni o integrazione:** La svalutazione comporta una riduzione proporzionale del capitale sociale o la richiesta di integrazione al socio. * `Cod. Data` | `Capitale sociale` | `a` | `Svalutazione Impianti` | `26.000,00` [5](#page=5). * **Reintegro – Liquidazione o riscossione:** In caso di svalutazione, si procede al reintegro tramite rimborso al socio o riscossione. * `Cod. Data` | `Azionisti c/rimborso` | `a` | `Svalutazione Impianti` | `26.000,00` [6](#page=6). * `Cod. Data` | `Banca X c/c` | `a` | `Azionisti c/rimborso` | `26.000,00` [6](#page=6). * **Recesso del socio:** In caso di svalutazione significativa, il socio può recedere, con conseguente riduzione del capitale sociale e restituzione dei conferimenti. * `Cod. Data` | `Capitale sociale` | `a` | `Diversi` | | * `Impianti` | `25.000,00` | | `Crediti` | `26.000,00` | * `Svalutazione Impianti` | `100.000,00` [6](#page=6). #### 1.1.4 Costituzione di S.p.A. unipersonale Nel caso di costituzione di una S.p.A. unipersonale, l'intero capitale sociale, anche se in denaro, deve essere versato al momento della sottoscrizione. * **Vincolo:** * `Cod. Data` | `Banca X c/vers. Vinc.to` | `a` | `Azionisti c/sottoscrizione` | `50.000,00` [6](#page=6). ### 1.2 Variazioni del capitale sociale Il capitale sociale di una SpA può variare in aumento o in diminuzione in risposta alle strategie finanziarie della società [7](#page=7). #### 1.2.1 Aumenti di capitale sociale Gli aumenti di capitale possono essere **reali** (con incremento del patrimonio netto), **fittizi** (senza variazione del patrimonio netto) o **misti** [7](#page=7). * **Aumento reale:** * **Con conferimenti di denaro:** Prevede la sottoscrizione di nuove azioni e il versamento di una parte del valore nominale, più l'eventuale sovrapprezzo. * `Cod. Data` | `Az.sti c/sott.ne` | `a` | `Diversi` | | * `Vers. in c/aumento capitale` | `50.000,00` | | `Ris. sovrapp. emiss. azioni` | `10.000,00` | * `Totale` | `60.000,00` [7](#page=7). * `Cod. Data` | `Banca X ns. c/c` | `a` | `Az.sti c/sottoscrizione` | `22.500,00` [7](#page=7). * **Conferimento di beni in natura o crediti:** Si applicano le stesse regole dei conferimenti in natura all'atto della costituzione [3](#page=3). * **Aumento con utili in corso di formazione:** Per evitare complicazioni nella ripartizione degli utili, si richiede agli azionisti un versamento a titolo di conguaglio per gli utili maturati dall'inizio dell'esercizio, utilizzando il conto "Riserva conguaglio utili in corso". * `Cod. Data` | `Azionisti c/sottoscrizione` | | `Diversi` | | * `Vers. in c/aumento cap.` | `30.000,00` | | `Ris. sovrap. azioni` | `3.000,00` | * `Ris. cong. utili in corso` | `1.800,00` | | `Totale` | `34.800,00` [7](#page=7). * **Costi di aumento di capitale:** Le spese per la procedura di aumento di capitale, se a carico della società, vengono registrate nel conto "Costi d’ampliamento". Se le spese sono anticipate agli azionisti, si utilizza il conto "Fondo rimborso spese". * `Cod. Data` | `Diversi` | `a` | `Debiti diversi` | | * `Costi d’ampliamento` | `2.300,00` | | `IVA ns/ credito` | `264,00` | * `Totale` | `2.564,00` [7](#page=7). * `Cod. Data` | `Azionisti c/sott.ne` | | `Diversi` | | * `Vers. in c/aum. di capitale` | `30.000,00` | | `Ris. sovrapprezzo azioni` | `3.000,00` | * `Ris. cong. utili in corso` | `1.800,00` | | `Fondo rimborso spese` | `2.000,00` | * `Totale` | `36.800,00` [8](#page=8). > **Tip:** Il "Fondo rimborso spese" viene stornato per le spese effettivamente sostenute. Eventuali differenze sono addebitate o accreditate alla "Riserva sovrapprezzo emissione nuove azioni" o ai "Costi d’ampliamento". * **Aumento gratuito (fittizio):** Consiste nell'incremento del capitale sociale mediante l'utilizzo di riserve preesistenti (sia di utili che di capitale). * **Utilizzo di riserve di utili:** * `Cod. Data` | `Diversi` | `a` | `Capitale sociale` | | * `Riserva legale parte ecc.te minimo legale` | `37.500,00` | | `Utile portato a nuovo` | `2.500,00` | * `Totale` | `40.000,00` [8](#page=8). * **Utilizzo di riserve di capitale (es. sovrapprezzo):** * `Cod. Data` | `Riserva sovrap. emiss. az` | `a` | `Capitale sociale` | `10.000,00` [8](#page=8). * **Aumento misto:** Combina apporti di denaro con l'utilizzo di riserve. * `Cod. Data` | `Diversi` | `a` | `Capitale sociale` | | * `Azionisti c/sottoscrizione` | `75.000,00` | | `Riserva straordinaria` | `15.000,00` | * `Totale` | `90.000,00` [8](#page=8). > **Tip:** Prima di eseguire un aumento di capitale, è necessario che tutte le azioni precedentemente emesse siano interamente liberate [3](#page=3). #### 1.2.2 Diritto d'opzione Le nuove azioni e le obbligazioni convertibili devono essere offerte in opzione ai soci esistenti in proporzione alle loro partecipazioni. Questo diritto può essere esercitato o venduto [3](#page=3). #### 1.2.3 Diminuzioni di capitale sociale Le diminuzioni di capitale possono avvenire mediante restituzioni monetarie o di beni, in copertura di perdite, o in forma mista [7](#page=7). * **Diminuzione con rimborso:** * **Rimborso di azioni estratte a sorte:** * `Cod. Data` | `Capitale sociale` | `a` | `Azioni da rimborsare` | `25.000,00` [8](#page=8). * `Cod. Data` | `Azioni da rimborsare` | `a` | `Banca X ns. c/c` | `25.000,00` [8](#page=8). * **Rimborso di una parte del valore nominale di tutte le azioni:** * `Cod. Data` | `Capitale sociale` | `a` | `Aliquote azioni da rimborsare` | `25.000,00` [9](#page=9). * `Cod. Data` | `Aliquote az. da rimb. ` | `a` | `Banca X ns. c/c` | `25.000,00` [9](#page=9). * **Rimborso con assegnazione di beni in natura ai soci:** * `Cod. Data` | `Capitale sociale` | `a` | `Az.sti c/assegn.ne beni in natura` | `180.000,00` [9](#page=9). * `Cod. Data` | `Beni da consegnare` | `a` | `Diversi` | | * `Beni immobili` | `130.000,00` | | `Beni mobili` | `40.000,00` | * `Crediti` | `10.000,00` | | `Totale` | `180.000,00` [9](#page=9). * `Cod. Data` | `Azionisti c/ass.beni in natura` | `a` | `Beni da consegnare` | `180.000,00` [9](#page=9). * **Diminuzione con liberazione dall'obbligo dei versamenti:** * `Cod. Data` | `Capitale sociale` | `a` | `Azionisti c/sottoscrizione` | `37.500,00` [9](#page=9). * **Diminuzione per recesso di un socio:** * `Cod. Data` | `Capitale sociale` | `a` | `Azionisti recedenti c/rimborso` | `32.000,00` [9](#page=9). * `Cod. Data` | `Azionisti recedenti c/rimb.` | `a` | `Banca X ns c/c` | `32.000,00` [9](#page=9). * **Diminuzione senza rimborso (per copertura perdite):** * `Cod. Data` | `Capitale sociale` | `a` | `Perdita d’esercizio` | `32.500,00` [9](#page=9). * **Diminuzione mista:** * `Cod. Data` | `Capitale sociale` | `a` | `Diversi` | | * `Az.sti c/sottoscrizione` | `12.500,00` | | `Perdita d’esercizio` | `32.500,00` | * `Totale` | `45.000,00` [9](#page=9). #### 1.2.4 Riduzione del capitale per perdite Quando il capitale è diminuito di oltre un terzo a causa di perdite, gli amministratori devono convocare l'assemblea per prendere provvedimenti. Se entro l'esercizio successivo la perdita non si riduce a meno di un terzo, l'assemblea deve ridurre il capitale in proporzione alle perdite accertate. Se la riduzione porta il capitale al di sotto del minimo legale, si applicano disposizioni specifiche [3](#page=3). > **Tip:** Le azioni devono essere di uguale valore e conferire uguali diritti, salvo la creazione di categorie speciali con diritti diversi, anche in relazione alle perdite [2](#page=2). --- # Strumenti finanziari e prestiti obbligazionari Questo studio esplora gli strumenti finanziari, con un focus sui prestiti obbligazionari, obbligazioni convertibili e il criterio del costo ammortizzato per la loro valutazione [1](#page=1). ### 2.1 Introduzione agli strumenti finanziari e ai prestiti obbligazionari Uno strumento finanziario è definito come qualsiasi contratto che genera un'attività finanziaria per un'entità e una passività finanziaria o uno strumento rappresentativo di capitale per un'altra entità. La classificazione principale avviene tra strumenti finanziari originari e derivati [25](#page=25). I prestiti obbligazionari rappresentano una delle principali fonti di finanziamento esterno per le Società per Azioni (SpA) [11](#page=11). #### 2.1.1 Il criterio del costo ammortizzato Il criterio del costo ammortizzato è fondamentale per la valorizzazione di strumenti finanziari come titoli, crediti e debiti. Questo criterio si basa sulla ripartizione dei costi o dei ricavi lungo l'intera durata dell'attività o passività, distinguendo tra tasso nominale e tasso effettivo di interesse [11](#page=11). **Formula del Tasso Interno di Rendimento (TIR)** Sebbene non esplicitamente indicata come formula, l'applicazione del criterio del costo ammortizzato implica il calcolo del TIR, come dimostrato negli esempi. Questo tasso riflette il rendimento effettivo dello strumento finanziario [11](#page=11). **Applicazione pratica:** Un prestito obbligazionario emesso a un prezzo inferiore al valore nominale (sotto la pari) genera un costo ammortizzato che include gli interessi effettivi, superiori a quelli nominali [11](#page=11). **Esempio 1: Prestito Obbligazionario Ordinario** [11](#page=11). * **Data:** 01/01/2016 * **Valore Nominale:** 100.000 euro * **Prezzo di Emissione:** 98 (sotto la pari) * **Durata:** Cinque anni * **Tasso d'interesse nominale:** 5% annuo * **Rimborso:** In un'unica soluzione alla scadenza * **Interessi:** Corrisposti al 31/12 di ogni esercizio **Scritture contabili iniziali:** * Sottoscrizione: * Obbligazionisti c/sottoscrizione a Prestito Obbligazionario: 98.000 euro * Banca X c/c a Obbligazionisti c/sottoscrizione: 98.000 euro **Calcolo degli interessi effettivi e nominali:** * **TIR:** 5,467% * **Interessi effettivi 2016:** 98.000 euro * 5,467% = 5.358,58 euro * **Interessi nominali 2016:** 100.000 euro * 5% = 5.000 euro * **Differenza (aggiunta al costo ammortizzato):** 358,58 euro **Scritture contabili per gli interessi:** . * Interessi su P.O. a Diversi: 5.358,58 euro * a Banca X c/c: 5.000,00 euro (pagamento interessi nominali) * a P.O. (prestito obbligazionario): 358,58 euro (aggiustamento costo ammortizzato) Per gli anni successivi, il calcolo degli interessi effettivi si basa sul valore incrementato del prestito obbligazionario. Ad esempio, per il 2017, gli interessi effettivi ammonteranno a 98.358,58 euro * 5,467% = 5.378,19 euro. **Scrittura contabile per il rimborso finale:** * Prestito O. (Prestito Obbligazionario) a Banca X c/c: 100.000 euro (al 31.12.2020) #### 2.1.2 Prestito obbligazionario convertibile Un prestito obbligazionario convertibile è uno strumento finanziario ibrido, a metà strada tra un'obbligazione e un'azione. Le sue caratteristiche distintive includono il metodo, il prezzo e il periodo di conversione delle obbligazioni in azioni [11](#page=11). > **Tip:** La facoltà di conversione rappresenta un'opzione incorporata che viene implicitamente venduta dall'emittente al sottoscrittore. La presenza di questa opzione riduce il tasso d'interesse applicato a tali titoli rispetto a un'obbligazione ordinaria di pari caratteristiche, poiché già tiene conto del premio dell'opzione [11](#page=11). **Esempio 2: Prestito Obbligazionario Convertibile** [12](#page=12). * **Società:** Alfa Spa * **Data:** 1° gennaio 2016 * **Valore Nominale:** 500.000 euro * **Numero di Obbligazioni:** 5.000 * **Valore Nominale per Obbligazione:** 100 euro * **Durata:** Quinquennale * **Tasso d'interesse annuale:** 3,5% pagabile posticipatamente * **Costi di transazione:** Nessuno * **Tasso d'interesse di mercato per obbligazione ordinaria simile:** 5% * **Conversione:** Metodo diretto, 30 azioni con valore nominale di 1 euro per obbligazione. **Scritture contabili all'emissione (01.01.2016):** * Banca X c/c a Diversi: 500.000,00 euro * a Obbligazioni convertibili: 467.529,00 euro (valore attuale dei flussi di cassa) [12](#page=12). * a Riserva per conversione P.O.C. (Prestito Obbligazionario Convertibile): 32.471,00 euro **Scritture contabili per gli interessi passivi (data non specificata, presumibilmente al pagamento):** * Interessi su P.O.C. a Diversi: 17.500,00 euro (interessi nominali al 3,5%) * a Debiti per interessi maturati: 12.950,00 euro * a Erario c/ritenuta da versare: 4.550,00 euro * Debiti per interessi maturati a Banca X c/c: 12.950,00 euro * Erario c/ritenuta da versare a Banca X c/c: 4.550,00 euro * Interessi passivi (rettifica costo ammortizzato) a Obbligazioni convertibili (Adeguamento passività f. per applicazione costo ammortizzato): 5.876,00 euro [12](#page=12). * Questa rettifica rappresenta la differenza tra gli interessi passivi al 5% e quelli al 3,50% [12](#page=12). Le scritture per gli esercizi successivi (2017-2020) relative alla rilevazione e al pagamento degli interessi passivi si ripetono identiche, mentre l'adeguamento della passività avviene sulla base delle differenze successive. **Scritture contabili a scadenza:** * **In caso di conversione:** * Obbligazioni convertibili a Diversi: 500.000,00 euro * a Capitale: 150.000,00 euro * a Riserva Sovraprezzo Azioni: 350.000,00 euro * **In caso di mancata conversione e rimborso del capitale:** * Obbligazioni convertibili a Banca X c/c: 500.000,00 euro #### 2.1.3 Conti tipici per gli strumenti finanziari Per la rilevazione in Partita Doppia (P.D.) degli strumenti finanziari, vengono utilizzati specifici conti [25](#page=25) [26](#page=26): * Strumenti finanziari partecipativi c/ apporti * Strumenti finanziari c/ corrispettivo * Riserva strumenti finanziari partecipativi * Riserva strumenti finanziari c/ utili * Prestazioni c/ impegno * Strumenti finanziari partecipativi c/ impegno **Scritture all'atto della sottoscrizione:** * **Con apporto reale di beni:** * Strumenti finanziari part. c/ apporto a Riserva Strumenti finanziari partecipativi: per sottoscrizione di strumenti finanziari partecipativi con apporto reale di beni. * All'atto dell'apporto effettivo: Diversi a Strumenti finanziari part.vi c/ apporto (Denaro, Impianti, Crediti, ecc.). * **Con apporto di prestazioni d'opera:** * Prestazioni c/impegno a Strumenti finanziari partec. c/impegno: per sottoscrizione di strumenti finanziari partecipativi con apporto di prestazioni. * Se si riconosce una remunerazione periodica: Opera prestata a Strumenti finanziari c/corrispettivo (per esecuzione della prestazione con remunerazione periodica prestabilita) . * Al momento del pagamento periodico: Strumenti finanziari part. c/corrispettivo a Diversi (a Disponibilità liquide, a Debiti per ritenute da versare). **Scritture in sede di destinazione dell'utile di esercizio:** * Diversi a Diversi (riparto utile es. N-1): * a Riserva legale (5%) * a Riserva strumenti finanziari c/utili **Scritture per l'attribuzione della perdita:** * Diversi a Perdita di esercizio per attribuzione della perdita d'esercizio: * a Strumenti finanziari c/perdite * a Perdita esercizio precedente **Scritture per la liquidazione del saldo attivo:** * Diversi a Diversi per liquidazione del valore netto di apporto: * a Riserva strumenti finanziari part. c/apporto * a Riserva strumenti finanziari part. c/utili * a Strumenti fin.ri c/perdite * a Debito per liquidaz. strum. finanziari ### 2.2 Diritti d'opzione e valore teorico del buono d'opzione I diritti d'opzione sono strumenti finanziari che conferiscono ai soci e ai possessori di obbligazioni convertibili la facoltà di sottoscrivere nuove azioni o obbligazioni convertibili in sede di aumento di capitale o di emissione di nuovi prestiti obbligazionari convertibili. La proporzione è legata alle azioni già detenute o potenzialmente detenibili tramite conversione. Questo diritto mira a compensare il danno subito dal vecchio azionista a causa dell'alterazione del rapporto tra azioni proprie e capitale sociale [27](#page=27). **Esclusione o limitazione del diritto d'opzione:** * Non spetta in caso di conferimenti in natura [27](#page=27). * Può essere escluso o limitato se l'interesse della società lo esige [27](#page=27). * Può essere escluso o limitato in caso di offerta ai dipendenti della società, limitatamente a 1/4 delle azioni di nuova emissione [27](#page=27). I diritti d'opzione non esercitati devono essere offerti in borsa dagli Amministratori, per conto della società, se le azioni sono quotate sui mercati regolamentati [27](#page=27). **Determinazione del valore teorico del diritto d'opzione:** La determinazione del prezzo di trasferimento di un diritto d'opzione si basa sulla domanda e offerta di mercato, ma può essere calcolata teoricamente. Questo presuppone la conoscenza di vari valori delle azioni: nominale, contabile, quotazione di mercato, prezzo di emissione e valore di rimborso [27](#page=27). **Esempio 3: Calcolo del Valore Teorico del Diritto d'Opzione** [27](#page=27). * **Capitale Sociale:** 500.000,00 euro * **Valore Nominale per Azione:** 5,00 euro * **Numero Azioni Preesistenti:** 500.000,00 / 5,00 = 100.000 azioni * **Nuove Azioni Emesse:** 60.000 * **Prezzo di Emissione Nuove Azioni:** 8,20 euro * **Valore Corrente Azione Pre-aumento:** 10,60 euro **Calcoli preliminari:** * **Rapporto nuove/vecchie azioni:** 60.000 / 100.000 = 0,6 (ogni azionista ha diritto a sottoscrivere 0,6 nuove azioni per ogni azione posseduta, o 6 nuove per ogni 10 vecchie) [27](#page=27). **Calcolo del valore teorico dell'azione "optata" (Vo):** * Valore di 10 azioni vecchie quotate a 10,60 euro = 106,00 euro * Valore di 6 azioni nuove sottoscritte a 8,20 euro = 49,20 euro * Valore complessivo per 16 azioni possedute (10 vecchie + 6 nuove) = 106,00 + 49,20 = 155,20 euro * Valore teorico dell'azione dopo l'operazione (Vo) = 155,20 euro / 16 azioni = 9,70 euro **Metodi per il calcolo del valore teorico del diritto d'opzione (D):** 1. **Metodo 1 (Differenza tra valore corrente e valore optato):** * $D = V_c - V_o$ * $D = 10,60 - 9,70 = 0,90$ euro 2. **Metodo 2 (Formula basata su valori e quantità):** * $D = V_c - \frac{(V_c \cdot N_{vecchie} + V_e \cdot N_{nuove})}{N_{nuove} + N_{vecchie}}$ * $D = 10,60 - \frac{(10,60 \cdot 10 + 8,20 \cdot 6)}{(6 + 10)}$ * $D = 10,60 - \frac{(106,00 + 49,20)}{16}$ * $D = 10,60 - \frac{155,20}{16}$ * $D = 10,60 - 9,70 = 0,90$ euro Entrambi i metodi portano a un valore teorico del diritto d'opzione pari a 0,90 euro [27](#page=27). ### 2.3 Regime fiscale degli strumenti finanziari Il regime fiscale applicabile agli interessi e ai dividendi è differenziato [4](#page=4): * Interessi su titoli di Stato (BTP, BOT, CCT, CTZ): tassati al 12,50% [4](#page=4). * Interessi su obbligazioni e bond emessi da società commerciali: tassati al 26% [4](#page=4). * Dividendi: tassati al 26% [4](#page=4). * Interessi su c/c bancari: tassati al 26% [4](#page=4). * Incrementi di valore sui fondi comuni (italiani ed esteri): tassati al 26% [4](#page=4). L'Imposta sul Reddito della Società per Azioni (IRES) è del 24% dal 1° gennaio 2017. L'Imposta Regionale sulle Attività Produttive (IRAP) è del 3,90% [4](#page=4). --- # Patrimoni e finanziamenti destinati ad uno specifico affare Ecco il riepilogo dettagliato sull'argomento "Patrimoni e finanziamenti destinati ad uno specifico affare", creato per essere uno strumento di studio completo per l'esame. ## 3. Patrimoni e finanziamenti destinati ad uno specifico affare La disciplina dei patrimoni destinati ad uno specifico affare e dei finanziamenti destinati mira a consentire a una società per azioni (SpA) di segregare una parte del proprio patrimonio per realizzare un determinato affare, limitando la responsabilità ai soli beni destinati all'operazione e ampliando le possibilità di finanziamento [13](#page=13). ### 3.1 Costituzione e disciplina generale dei patrimoni destinati La società può costituire uno o più patrimoni, ciascuno destinato in via esclusiva a uno specifico affare, oppure può prevedere che i proventi derivanti dal finanziamento di uno specifico affare siano destinati al rimborso totale o parziale del finanziamento stesso. Per le obbligazioni assunte nella realizzazione dell'affare, la società risponde nei soli limiti del patrimonio a esso destinato, il quale è sottratto all'azione dei creditori sociali, salvo il diritto di opposizione. In relazione all'affare è possibile emettere strumenti finanziari partecipativi [13](#page=13) [4](#page=4). > **Tip:** La costituzione di patrimoni destinati per un valore complessivo non può superare il dieci per cento del patrimonio netto della società e non può essere destinata ad attività riservate per legge [16](#page=16). ### 3.2 Gestione contabile dei patrimoni destinati Per ogni patrimonio destinato, è obbligatorio tenere libri contabili specifici come il libro giornale, il libro degli inventari, la corrispondenza e altre scritture richieste dalla natura dell'impresa. Se vengono emessi strumenti finanziari, occorre tenere un libro dedicato a registrarne caratteristiche, titolari, ammontare delle emissioni, estinzioni, trasferimenti e vincoli. Ne deriva la necessità di una contabilità separata, che permetta la redazione di uno stato patrimoniale e di un conto economico del singolo affare [13](#page=13). #### 3.2.1 Libro degli inventari e disponibilità liquide Nel libro degli inventari iniziale deve essere indicata una situazione patrimoniale con le attività e passività che compongono il patrimonio destinato. Le disponibilità liquide relative al singolo affare devono essere registrate in specifici conti correnti bancari o postali. Se il bilancio è redatto secondo i principi contabili internazionali, a esso deve essere allegato, per ciascun patrimonio destinato, un rendiconto separato redatto secondo gli stessi principi [13](#page=13). #### 3.2.2 Conti tipici nella contabilità dei patrimoni destinati Nella contabilità dei patrimoni destinati, si utilizzano conti specifici sia per la società (gemmante) sia per il patrimonio destinato, riflettendo le operazioni reciproche [15](#page=15). **Conti tipici della Società (in relazione al Patrimonio Destinato):** * **Patrimonio destinato c/dotazione:** Evidenzia il credito della società verso il patrimonio destinato per la dotazione patrimoniale a quest'ultimo attribuita. Funziona come un conto di collegamento finanziario [15](#page=15). * **Patrimonio destinato c/c:** Registra crediti e debiti nei confronti del patrimonio destinato [15](#page=15). * **Beni c/trasmissioni Patrimonio destinato:** Per annotare i beni trasferiti al patrimonio destinato. Funziona come conto economico [15](#page=15). * **Beni c/ricevimenti Patrimonio destinato:** Per annotare i beni ricevuti dal patrimonio destinato [15](#page=15). * **Fondi in giro (o Fondi in viaggio) Patrimonio destinato:** Rileva l'invio e la ricezione di denaro verso il patrimonio destinato [15](#page=15). * **Merci in giro (o Merci in viaggio) Patrimonio destinato:** Funziona come "Fondi in giro" ma per le merci [15](#page=15). **Conti tipici del Patrimonio Destinato:** * **Società c/ dotazione:** Speculare a "Patrimonio destinato c/dotazione", misura il debito del patrimonio destinato verso la società per la dotazione ricevuta [15](#page=15). * **Società c/c:** Speculare a "Patrimonio Destinato c/c", rileva crediti e debiti nei confronti della società [15](#page=15). * **Beni c/ricevimenti Società:** Per annotare i beni ricevuti dalla società [15](#page=15). * **Beni c/trasmissione Società:** Per annotare i beni ceduti alla società [15](#page=15). * **Fondi in giro (o Fondi in viaggio) Società:** Rileva l'invio e la ricezione di denaro verso la società [15](#page=15). * **Merci in giro (o Merci in viaggio) Società:** Funziona come "Fondi in giro" ma per le merci [15](#page=15). * **Debiti v/terzi apportanti c/utili:** Debito verso i terzi per l'attribuzione degli utili [15](#page=15). * **Debiti v/terzi apportanti c/apporti:** Debito verso i terzi per la restituzione dell'apporto [15](#page=15). > **Tip:** Alcuni autori suggeriscono di aggiungere il suffisso "P.D." ai nomi dei conti per identificarli chiaramente come appartenenti al Patrimonio Destinato [15](#page=15). #### 3.2.3 Scritture contabili relative alla costituzione e gestione La costituzione del patrimonio destinato prevede, ad esempio, l'apporto di dotazione iniziale da parte della società [16](#page=16). **Esempio di scritture contabili per un Patrimonio Destinato:** * **Costituzione (apporto della Società):** * Dare: Banca X c/c (es. 20.000,00) * Avere: Società c/dotazione [16](#page=16). * **Ricevuta cassa da terzi apportanti:** * Dare: Cassa apportata da terzi c/apporti (es. 10.000,00) * Avere: Debiti v/terzi [16](#page=16). * **Rilevazione dei costi (operazioni di gestione esterna):** * Dare: Costi (es. 12.000,00) * Avere: Banca X c/c [16](#page=16). * **Ricevute merci dalla Società:** * Dare: Merci c/ricevimento Società (es. 36.000,00) * Avere: Società c/c [16](#page=16). * **Rilevazione dei ricavi:** * Dare: Crediti v/ clienti (es. 40.000,00) * Avere: Merci c/vendite [16](#page=16). * **Imputazione quota di costi comuni (sostenuti dalla Società):** * Dare: Costi (es. 4.000,00) * Avere: Società c/c [16](#page=16). * **Scritture di assestamento (es. Svalutazione Crediti):** * Dare: Acc.to F.do sv. cr. (es. 200,00) * Avere: Fondo sv. crediti [16](#page=16). * **Rimanenze di merci:** * Dare: Merci (es. 17.000,00) * Avere: Merci c/rim.ze finali [16](#page=16). * **Rilevazione quota risultato economico di pertinenza terzi:** * Dare: Onere per attrib.ne utili a terzi app.ti (es. 1.600,00) * Avere: Debiti v/ terzi app.ti c/utile [16](#page=16). > **Tip:** La quota di utili spettante ai terzi apportanti, sebbene rappresenti una partecipazione agli utili del patrimonio destinato, genera contabilmente un costo per la società. Il calcolo del risultato economico viene effettuato extra-contabilmente [16](#page=16). #### 3.2.4 Imputazione del risultato economico e trasferimenti Al termine dell'esercizio, il risultato economico del patrimonio destinato viene imputato a quello aziendale [17](#page=17). * **Imputazione utile d'esercizio:** * Dare: Utile d’esercizio (es. 3.200,00) * Avere: Società c/c [17](#page=17). I componenti negativi e positivi di reddito, nonché le attività e passività del patrimonio destinato, vengono trasferiti alla contabilità della società [17](#page=17). * **Trasferimento componenti negativi di reddito:** * Dare: Conto Economico (es. 16.000,00 + 36.000,00 + 200,00 + 1.600,00 + 3.200,00 = 57.000,00) * Avere: Diversi * Merci c/ricevimento Società (es. 36.000,00) * Acc.to F.do Svalut.ne Crediti (es. 200,00) * Onere per att. ut. a terzi app.ti (es. 1.600,00) * Utile d’esercizio (es. 3.200,00) [17](#page=17). * **Trasferimento componenti positivi di reddito:** * Dare: Diversi * Merci c/vendite (es. 40.000,00) * Merci c/rim.ze fin. merci (es. 17.000,00) * Avere: Conto Economico (es. 57.000,00) [17](#page=17). * **Trasferimento Attività e Passività:** * Dare: Diversi (es. Immobili, Banca X c/c, Merci) * Avere: Diversi (es. Società c/dotazione, Debiti v/terzi c/apporti, Società c/c, ecc.) [17](#page=17). La contabilità della società conterrà, oltre alle scritture relative all'attività principale, anche quelle relative alle operazioni intergestionali, riflettendo le scritture del patrimonio destinato [17](#page=17) [18](#page=18). > **Tip:** È fondamentale distinguere i costi e i ricavi del patrimonio destinato da quelli della società per una corretta determinazione dei rispettivi risultati economici [19](#page=19). #### 3.2.5 Scritture di epilogo Le scritture di epilogo servono a chiudere i conti economici e patrimoniali relativi al patrimonio destinato e trasferirli alla contabilità generale della società [19](#page=19). * **Epilogo dei componenti negativi di reddito:** * Dare: C/ Economico (es. 56.000,00 + 27.000,00 + 500,00 + 3.400,00 + 36.000,00 + 1.600,00 + 3.200,00 = 127.700,00) * Avere: Diversi (es. Merci c/esistenze iniziali, Costi, Acc.to F.do sval. cred., ecc.) [19](#page=19). * **Epilogo dei componenti positivi di reddito:** * Dare: Diversi (es. Merci c/trasm.ni Patr.Dest., Merci c/vendite, Merci c/rimanenze finali) * Avere: Conto economico (es. 36.000,00 + 100.000,00 + 17.000,00 = 153.000,00) [19](#page=19). * **Rilevazione del risultato economico complessivo:** * Dare: Conto Economico (es. 28.500,00) * Avere: Utile d’esercizio [19](#page=19). ### 3.3 Finanziamenti destinati ad uno specifico affare La seconda modalità di separazione patrimoniale prevista dal Codice Civile riguarda i finanziamenti destinati. In questo caso, il contratto relativo al finanziamento di uno specifico affare può prevedere che al rimborso totale o parziale del finanziamento siano destinati, in via esclusiva, tutti o parte dei proventi dell'affare stesso [13](#page=13) [4](#page=4). #### 3.3.1 Gestione contabile dei finanziamenti destinati Per i finanziamenti destinati, non vi è obbligo di istituire libri contabili separati; è sufficiente inserire nella contabilità generale della società i conti che movimentano la gestione dello specifico affare finanziato. Si utilizzano tipicamente conti come [20](#page=20): * Merci c/acquisti - Finanziamento destinato * Merci c/vendite - Finanziamento destinato * Debiti v/fornitori - Finanziamento destinato * Crediti v/ clienti - Finanziamento destinato * Banca X c/c - Finanziamento destinato [20](#page=20). > **Tip:** Il minor rigore contabile rispetto ai patrimoni destinati si spiega con l'assenza di "beni e diritti conferiti", ma piuttosto con l'isolamento di un flusso di reddito [20](#page=20). #### 3.3.2 Esempio di scritture contabili per un finanziamento destinato Un contratto può prevedere il finanziamento di un progetto di ristrutturazione, con un impegno della società a remunerare i finanziatori con una percentuale dell'utile dell'affare. A garanzia del rimborso, la società può cedere titoli [20](#page=20). * **Ricevimento del prestito:** * Dare: Banca X c/c (es. 3.000,00) * Avere: Debiti per Finanz.to dest.to [20](#page=20). * **Costituzione del pegno di titoli in garanzia (annotazione nei conti d'ordine):** * Dare: Cessionari titoli in garanzia (es. 1.500,00) * Avere: Titoli presso terzi in garanzia [20](#page=20). * **Rilevazione costi:** * Dare: Costi - Finanz.to dest.to (es. 600,00) * Avere: Banca X c/c – Fin.to dest.to [20](#page=20). * **Rilevazione ricavi (nello stesso periodo):** * Dare: C.E. - Fin.to dest. (es. 600,00) * Avere: Costi - Finanz.to dest.to [20](#page=20). * **Alla scadenza dell'operazione (rilevazione risultato economico):** * Dare: Ricavi - Finanz.to dest.to (es. 900,00) * Avere: C.E. - Fin.to destinato [21](#page=21). * **Rilevazione dell'utile dell'affare:** * Dare: C.E. - Fin.to dest. (es. 300,00) * Avere: Utile - Finanz.to dest.to [21](#page=21). L'utile viene poi ripartito tra finanziatori e società in base agli accordi contrattuali [21](#page=21). * **Ripartizione dell'utile:** * Dare: Utile - Finanz.to dest.to (es. 300,00) * Avere: Diversi * Utile Finanz.ri – Fin. dest.to (es. 210,00) * Utile Società – Fin. dest.to (es. 90,00) [21](#page=21). * **Corresponsione della quota ai finanziatori:** * Dare: Utile Fin.ri – Fin. dest.to (es. 210,00) * Avere: Banca X c/c – Fin.to dest.to [21](#page=21). * **Estinzione del finanziamento:** * Dare: Debiti per Fin.to dest.to (es. 3.000,00) * Avere: Banca X c/c [21](#page=21). Infine, si svincola il conto corrente bancario se necessario e si restituiscono i titoli ceduti in garanzia [21](#page=21). > **Tip:** L'indicazione del tempo massimo di rimborso è essenziale per qualificare i finanziamenti destinati come contratti aleatori, in quanto il finanziatore corre il rischio della non integrale restituzione se l'affare non ha successo nei tempi previsti. La società può offrire garanzie solo per una parte del finanziamento ricevuto [20](#page=20). --- # Gestione degli utili, perdite e imposte Questo capitolo esamina le scritture contabili relative alla ripartizione degli utili, alla copertura delle perdite, agli acconti sui dividendi e alla determinazione delle imposte di competenza, correnti, differite e anticipate [1](#page=1). ### 4.1 Acconti sui dividendi La distribuzione di acconti sui dividendi è permessa solo alle società il cui bilancio è sottoposto a controllo da parte di una società di revisione iscritta all'albo. Tale distribuzione deve essere prevista dallo statuto e deliberata dagli amministratori, previa approvazione del bilancio precedente da parte della società di revisione [10](#page=10). Non è possibile distribuire acconti sui dividendi se dall'ultimo bilancio approvato risultano perdite, sia dell'esercizio corrente che di quelli precedenti. L'ammontare degli acconti sui dividendi non può superare la minore tra [10](#page=10): * Gli utili conseguiti dalla chiusura dell'esercizio precedente, ridotti delle quote destinate a riserve per obbligo legale o statutario [10](#page=10). * Le riserve disponibili [10](#page=10). Gli amministratori devono basare la deliberazione su un prospetto contabile e una relazione che attestino la capacità della società di effettuare la distribuzione. Su questi documenti deve essere acquisito il parere del soggetto incaricato del controllo contabile. I documenti devono rimanere depositati presso la sede sociale fino all'approvazione del bilancio dell'esercizio in corso e i soci possono prenderne visione [10](#page=10). Gli acconti sui dividendi erogati in buona fede, anche se successivamente si accerti l'inesistenza degli utili di periodo dichiarati nel prospetto, non sono ripetibili dai soci [10](#page=10). Le scritture contabili tipiche per la liquidazione e il pagamento di acconti su dividendi includono: * **Liquidazione acconto dividendi:** * Debito verso azionisti per acconti su dividendi [10](#page=10). * Registrazione dell'ammontare lordo dell'acconto [10](#page=10). * **Effettuazione ritenute fiscali:** * Rettifica del debito verso azionisti [10](#page=10). * Registrazione del debito per ritenute da versare [10](#page=10). * **Pagamento acconto dividendi agli azionisti:** * Estinzione del debito verso azionisti [10](#page=10). * Registrazione dell'uscita di cassa [10](#page=10). * **Versamento ritenute fiscali:** * Estinzione del debito per ritenute da versare [10](#page=10). * Pagamento tramite modello F24 [10](#page=10). > **Tip:** Nei casi in cui l'utile d'esercizio sia insufficiente a coprire l'acconto distribuito, o si verifichi una perdita d'esercizio, le relative scritture saranno effettuate a fine esercizio, eventualmente attingendo a riserve disponibili [10](#page=10). ### 4.2 Determinazione delle imposte di competenza, correnti, differite e anticipate Per la determinazione dell'IRES (Imposta sul Reddito delle Società) di competenza si considerano le divergenze permanenti. Se l'IRES di competenza è superiore all'IRES corrente, la differenza genera imposte differite [22](#page=22). Il risultato economico d'esercizio può essere positivo o negativo [22](#page=22): * **Risultato positivo:** Si rileva un "Utile d'esercizio" [22](#page=22). * **Risultato negativo:** Si rileva una "Perdita d'esercizio" [22](#page=22). In caso di risultato economico positivo, si passa dal reddito civilistico a quello imponibile, su cui si applica l'aliquota del 24%. Il relativo carico, in assenza di imposte differite, si rileva tramite la scrittura [22](#page=22): * `Imposte di competenza` a `Debiti per Imposte` [22](#page=22). Il debito per imposte, in assenza di acconti, si rileverebbe con la scrittura: * `Debiti per imposte` a `Banca c/c` [22](#page=22). In presenza di imposte differite passive, si rileva: * `Imposte differite` a `Fondo Imposte differite` [22](#page=22). In presenza di imposte anticipate (differite attive), si rileva: * `Crediti per imposte` a `Imposte correnti` [22](#page=22). Le imposte di competenza sono calcolate come: $$ \text{Imposte di competenza} = \text{Imposte correnti} + \text{Imposte differite passive} - \text{Imposte differite attive (anticipate)} $$ [23](#page=23). Le società sono generalmente tenute a versare due rate di acconto per IRES e IRAP [22](#page=22). * **Prima rata di acconto:** * `Diversi` (per `Erario c/acconto Ires` e `Erario c/acconto Irap`) a `Banca X c/c` [22](#page=22). * **Seconda rata di acconto:** * `Diversi` (per `Erario c/acconto Ires` e `Erario c/acconto Irap`) a `Banca X c/c` [22](#page=22). ### 4.3 Ripartizione utili e copertura perdite La destinazione dell'utile d'esercizio richiede la conoscenza delle diverse categorie di azioni e dei relativi diritti. La normativa riconosce all'assemblea un'ampia libertà nella determinazione del contenuto delle azioni, con limitati vincoli come il divieto di patto leonino e l'obbligo di eguale valore nominale e diritti per le azioni di una stessa categoria [23](#page=23). Le categorie di azioni tipiche includono azioni ordinarie, privilegiate, di risparmio, riservate ai dipendenti e di godimento. Si menzionano anche [23](#page=23): * Azioni con prestazioni accessorie [23](#page=23). * Azioni privilegiate o postergate nella partecipazione agli utili [23](#page=23). * Azioni postergate, che danno diritto a essere considerati solo successivamente agli altri azionisti in caso di perdite [23](#page=23). * Azioni correlate, i cui titolari hanno diritto agli utili derivanti da uno specifico settore [23](#page=23). Le partecipazioni agli utili spettanti a promotori, soci fondatori e amministratori sono calcolate sugli utili netti risultanti dal bilancio, dedotta la quota di riserva legale. La deliberazione sulla distribuzione degli utili è presa dall'assemblea che approva il bilancio (in assenza di consiglio di sorveglianza) o dall'assemblea ordinaria (con consiglio di sorveglianza) [23](#page=23). Non possono essere pagati dividendi se non per utili realmente conseguiti e risultanti dal bilancio regolarmente approvato. In presenza di perdita d'esercizio, non è possibile ripartire utili fino a quando il capitale non sia reintegrato o ridotto in misura corrispondente [23](#page=23). **Esempio di riparto utile con avanzo utile precedente:** Supponendo una riserva statutaria dell'8%, un dividendo paritario per 10.000 titoli azionari, e arrotondamento ai 10 eurocents, la rilevazione contabile è la seguente [23](#page=23): | Codice | Data | Descrizione | Ammontare (euro) | | :----- | :--- | :------------------------------ | :--------------- | | | | **Diversi** | | | | | Utile portato a nuovo | 1.500,00 | | | | Utile d'esercizio | 200.000,00 | | | | **a Diversi** | | | | | Riserva legale | 10.000,00 | | | | Riserva statutaria | 16.000,00 | | | | Acconto su dividendi | 25.000,00 | | | | Azionisti c/dividendi | 150.000,00 | | | | Utile portato a nuovo (residuo) | 500,00 | | | | **Totale** | **201.500,00** | Se l'utile d'esercizio, al netto degli accantonamenti obbligatori, è insufficiente a coprire l'acconto distribuito, o si rileva una perdita d'esercizio, si registrerà l'utilizzo di riserve disponibili, dato che l'acconto distribuito è irripetibile [23](#page=23). **Esempio di copertura acconto con riserve disponibili:** Se l'utile d'esercizio fosse stato 20.000,00 euro, aumentato dell'utile portato a nuovo e decurtato delle riserve obbligatorie, sarebbe stato insufficiente (18.900,00 euro) a coprire l'acconto distribuito. In tal caso [23](#page=23): | Codice | Data | Descrizione | Ammontare (euro) | | :----- | :--- | :----------------------- | :--------------- | | | | Riserva sovrapprezzo azioni | 1.100,00 | | | | **a Acconto su dividendo** | | La perdita d'esercizio può essere gestita in diversi modi [24](#page=24): * **Riportata a nuovo:** * `Perdita esercizio prec. port. a nuovo` a `Perdita d'esercizio` [24](#page=24). * **Reintegrata con versamenti da parte degli azionisti:** * Richiesta di reintegro: `Azionisti c/reintegro` a `Perdita d'esercizio` [24](#page=24). * Riscossione del reintegro: `Banca X c/c` a `Azionisti c/reintegro` [24](#page=24). * **Coperta da riserve e, se esistente, dall'avanzo utili:** * `Diversi` (`Utili a nuovo`, `Riserva straordinaria`, `Riserva legale`) a `Perdita d'esercizio` [24](#page=24). * **Portata in riduzione del capitale sociale:** * `Capitale sociale` a `Perdita d'esercizio` [24](#page=24). > **Tip:** La riduzione del capitale sociale per perdite è obbligatoria quando la perdita supera 1/3 del capitale sociale e, entro l'esercizio successivo, non diminuisce a meno di 1/3. In caso contrario, amministratori e sindaci devono chiedere al Tribunale la riduzione del capitale [24](#page=24). --- ## Errori comuni da evitare - Rivedete tutti gli argomenti accuratamente prima degli esami - Prestate attenzione alle formule e definizioni chiave - Praticate con gli esempi forniti in ogni sezione - Non memorizzate senza comprendere i concetti sottostanti

| Term | Definition | |------|------------| | Società per Azioni (SpA) | Una forma di società di capitali caratterizzata da un capitale sociale diviso in azioni, con responsabilità limitata dei soci al capitale conferito e soggetta a specifiche normative per la sua costituzione e gestione. | | Costo Ammortizzato | Un criterio di valutazione degli strumenti finanziari che ripartisce costi e ricavi lungo la durata dello strumento, considerando la differenza tra tasso nominale e tasso effettivo d'interesse. | | Prestito Obbligazionario | Uno strumento di debito emesso da una società per raccogliere fondi, rappresentato da obbligazioni che conferiscono al possessore il diritto a ricevere interessi e il rimborso del capitale alla scadenza. | | Obbligazioni Convertibili | Obbligazioni che danno al sottoscrittore la facoltà di convertirle in azioni della stessa società in determinate condizioni di tempo e rapporto di cambio prestabilite. | | Patrimonio Destinato | Una parte del patrimonio di una Società per Azioni, separata dal patrimonio generale, destinata esclusivamente a uno specifico affare, la cui società risponde entro i limiti di tale patrimonio. | | Finanziamento Destinato | Un contratto relativo al finanziamento di uno specifico affare, in cui i proventi dell'affare stesso sono destinati, in via esclusiva o parziale, al rimborso del finanziamento. | | IRES (Imposta sul Reddito delle Società) | L'imposta diretta applicata sul reddito delle società per azioni e altri enti, con un'aliquota stabilita dalla normativa fiscale vigente. | | IRAP (Imposta Regionale sulle Attività Produttive) | Un'imposta regionale applicata sul valore della produzione netta delle attività esercitate nel territorio delle regioni. | | Dividendo | La quota di utile d'esercizio che una società distribuisce ai propri azionisti, deliberata dall'assemblea. | | Acconto sul Dividendo | Una distribuzione anticipata di una parte dell'utile d'esercizio agli azionisti, consentita solo a determinate condizioni e previa valutazione della solidità patrimoniale e finanziaria della società. | | Diritto d'Opzione | La facoltà riconosciuta ai soci di sottoscrivere nuove azioni o obbligazioni convertibili in proporzione alle azioni già possedute, al fine di preservare la loro quota di partecipazione e compensare la diluizione del valore. | | Valore Teorico del Buono d'Opzione | Il valore matematicamente calcolato di un diritto d'opzione, basato sulla differenza tra il valore corrente dell'azione prima dell'aumento di capitale e il valore atteso dell'azione dopo l'aumento. | | Conferimenti | Apporti di beni, denaro o crediti effettuati dai soci alla società in sede di costituzione o di aumento del capitale sociale. | | Riserva Sovrapprezzo Azioni | Una riserva di capitale che si forma quando le azioni vengono emesse ad un prezzo superiore al loro valore nominale. | | Perdita d'Esercizio | La situazione in cui i costi superano i ricavi in un determinato periodo, risultando in un risultato economico negativo per la società. | | Utile d'Esercizio | La situazione in cui i ricavi superano i costi in un determinato periodo, risultando in un risultato economico positivo per la società. | | Libro Giornale | Il registro contabile primario dove vengono annotate tutte le operazioni economiche e finanziarie di un'impresa in ordine cronologico. | | Libro degli Inventari | Il registro contabile dove vengono rilevati gli elementi patrimoniali attivi e passivi di un'impresa in un dato momento, solitamente alla chiusura dell'esercizio. | | Svalutazione Crediti | La riduzione del valore di un credito quando si ritiene che non sarà interamente recuperabile, registrata contabilmente come un costo. | | Rimanenze di Merci | Il valore delle merci disponibili in magazzino alla fine di un esercizio contabile, che non sono state ancora vendute. |