Kopie van H4 CONSOLIDATIE METHODEN.pptx

# Inleiding tot consolidatietechnieken Hier volgt een gedetailleerd studieoverzicht van de inleiding tot consolidatietechnieken, gebaseerd op de verstrekte documentatie. ## 1. Inleiding tot consolidatietechnieken Dit deel introduceert de algemene beginselen van geconsolideerde jaarrekeningen en de basismethodes die gebruikt worden voor consolidatie, met als doel het vermogen, de financiële positie en het resultaat van een groep ondernemingen weer te geven alsof deze één enkele entiteit vormen. ### 1.1 Algemene beginselen van geconsolideerde jaarrekeningen Geconsolideerde jaarrekeningen presenteren het geconsolideerde geheel, bestaande uit de consoliderende vennootschap en haar dochterondernemingen waarover zij exclusieve controle uitoefent, als één enkele onderneming. Dit houdt in dat alle activa, passiva, rechten, verplichtingen, kosten en opbrengsten van deze entiteiten integraal worden opgenomen. Bij gemeenschappelijke dochterondernemingen worden activa, passiva, rechten, verplichtingen, kosten en opbrengsten evenredig opgenomen op basis van het eigendomspercentage. Deelnemingen in geassocieerde vennootschappen worden jaarlijks gewaardeerd op basis van het aandeel in het eigen vermogen van die geassocieerde vennootschappen, inclusief het aandeel in het resultaat. De toegepaste consolidatiemethodes dienen consistent te worden gehanteerd, tenzij de samenstelling van de consolidatiekring wijzigt, waarbij dergelijke wijzigingen en hun impact op het getrouwe beeld gemotiveerd moeten worden in de toelichting van de jaarrekening. De basismethodes voor consolidatie zijn de integrale consolidatiemethode en de evenredige consolidatiemethode. De vermogensmutatiemethode wordt gebruikt voor de waardering van bepaalde deelnemingen binnen de consolidatiecontext, specifiek voor deelnemingen tussen de 20% en 50%. > **Tip:** Consistentie in de toegepaste consolidatiemethode is cruciaal. Een wijziging is enkel gerechtvaardigd indien noodzakelijk voor een getrouw beeld en dient te worden gemotiveerd. ### 1.2 Integrale consolidatiemethode De integrale consolidatiemethode wordt toegepast bij het opstellen van geconsolideerde jaarrekeningen door een moedermaatschappij die exclusieve controle uitoefent over een of meerdere andere ondernemingen. #### 1.2.1 Werkwijze Bij deze methode worden alle activa- en passiva-elementen, evenals alle opbrengsten en kosten uit de enkelvoudige jaarrekeningen van de moedermaatschappij en haar dochterondernemingen opgeteld. Vervolgens worden eliminaties doorgevoerd om de geconsolideerde jaarrekening op te stellen. Deze eliminaties omvatten: * De compensatie van de boekwaarde van de investering van de moedermaatschappij tegenover haar aandeel in het eigen vermogen van de dochteronderneming. * De bepaling van het minderheidsbelang in de nettowinst. * De bepaling van het minderheidsbelang in de netto-activa van de geconsolideerde dochterondernemingen. > **Tip:** Uniforme waarderingsregels binnen de groep zijn essentieel. Indien de enkelvoudige jaarrekeningen van dochterondernemingen afwijkende waarderingsregels hanteren, dienen deze voor consolidatiedoeleinden te worden aangepast om een gemeenschappelijke basis te waarborgen. Dit kan invloed hebben op het eigen vermogen. #### 1.2.2 Verwerking van deelnemingen en eigen vermogen Het aandeel van de moedermaatschappij in het netto-vermogen of netto-actief van de dochteronderneming wordt vastgesteld op basis van het belangenpercentage bij de eerste consolidatie. Het te elimineren netto-vermogen van de dochter is de boekwaarde van haar activa verminderd met haar voorzieningen en schulden. **Verwerking bij aandelenverwerving gedurende het boekjaar:** Indien aandelen gedurende het boekjaar zijn verworven, omvat het te compenseren eigen vermogen ook het resultaat van het boekjaar tot de datum van verwerving. Eventuele tussentijdse dividenden dienen van dit resultaat te worden afgetrokken. **Verwerking van minderheidsbelangen (aandeel van derden):** Wanneer de moedermaatschappij minder dan 100% van de aandelen bezit, wordt het aandeel van derden in de netto-activa geboekt aan de passiefzijde van de geconsolideerde balans onder de post 'Belangen van derden'. Bij de eerste consolidatie wordt dit aandeel berekend op basis van het resterende percentage van het eigen vermogen van de dochter. #### 1.2.3 Consolidatieverschillen De boekwaarde van een deelneming in een dochteronderneming bij de moedermaatschappij is niet altijd gelijk aan het aandeel van de moeder in het eigen vermogen van de dochter. Dit verschil, het consolidatieverschil, moet zoveel mogelijk worden toegerekend aan actief- of passivabestanddelen waarvan de werkelijke waarde verschilt van de boekwaarde in de balans van de dochter. * **Positieve consolidatieverschillen (Goodwill):** Ontstaan wanneer de betaalde prijs voor de participatie hoger is dan het aandeel in het eigen vermogen van de dochter. Redenen kunnen zijn: onderwaardering van activa, niet-opgenomen immateriële activa, of een hogere aankoopprijs door gunstige rentabiliteitsvooruitzichten. Positieve consolidatieverschillen worden als een immaterieel actief (R2140) opgenomen en afgeschreven over vijf jaar. * **Negatieve consolidatieverschillen (Badwill):** Ontstaan wanneer de betaalde prijs voor de participatie lager is dan het aandeel in het eigen vermogen van de dochter. Redenen kunnen zijn: overwaardering van activa, onderwaardering van passiva, of een lagere aankoopprijs door verwachte ongunstige ontwikkelingen of toekomstige kosten. Negatieve consolidatieverschillen worden als een element van het eigen vermogen (R1401) geboekt. Volgens de wetgeving moeten consolidatieverschillen in eerste instantie worden toegerekend aan de activa en passiva waarvan de reële waarde verschilt van de boekwaarde op de datum van verwerving van de aandelen, of een nabij zijnde datum. > **Voorbeeld:** Een moedermaatschappij koopt 100% van de aandelen van dochter D voor 170.000 euro. Het eigen vermogen van D op dat moment bedraagt 145.000 euro. Dit resulteert in een positief consolidatieverschil van 25.000 euro (170.000 - 145.000). > **Voorbeeld:** Een moedermaatschappij koopt 80% van de aandelen van dochter D voor 220.000 euro. Het eigen vermogen van D op dat moment bedraagt 255.000 euro. Het aandeel van de moeder in het EV is 204.000 euro (255.000 * 80%). Dit leidt tot een positief consolidatieverschil van 16.000 euro (220.000 - 204.000). Het belang van derden bedraagt 51.000 euro (255.000 * 20%). #### 1.2.4 Verwerking in de geconsolideerde resultatenrekening In de geconsolideerde resultatenrekening worden de volgende eliminaties doorgevoerd: * Eliminatie van onderlinge kosten en opbrengsten tussen groepsondernemingen. * Weglating van winsten en verliezen die begrepen zijn in de waarde van een actief op de geconsolideerde balans, indien het actief is verworven van een andere in consolidatie opgenomen vennootschap. * Weglating van gerealiseerde min- of meerwaarden op deelnemingen in vennootschappen die zijn opgenomen in de consolidatie. * Eliminatie van dividenden toegekend door in de consolidatie opgenomen vennootschappen aan andere vennootschappen die in de consolidatie zijn opgenomen. * Weglating van waardeverminderingen op deelnemingen in vennootschappen die zijn opgenomen in de consolidatie. Het aandeel van derden in het resultaat vertegenwoordigt dat gedeelte van het resultaat van integraal opgenomen dochterondernemingen dat kan worden toegerekend aan aandelen die niet in het bezit zijn van de consoliderende entiteiten. Dit deel wordt bijvoorbeeld toegevoegd aan de post 'belang van derden'. #### 1.2.5 Verwerking in de geconsolideerde toelichting In de geconsolideerde toelichting worden geen wederzijdse rechten en verplichtingen opgenomen, aangezien deze reeds zijn geëlimineerd. ### 1.3 Evenredige consolidatiemethode Deze methode wordt toegepast op gemeenschappelijke dochterondernemingen. #### 1.3.1 Werkwijze De boekwaarde van de deelneming in de gemeenschappelijke dochteronderneming onder de vaste activa wordt geëlimineerd tegenover het aandeel in het eigen vermogen van deze dochter, berekend op basis van het belangenpercentage. De verwerking van consolidatieverschillen is vergelijkbaar met de integrale consolidatiemethode. #### 1.3.2 Verschillen met integrale consolidatie * De opname van activa- en passivabestanddelen is beperkt tot het aandeel van de groep in de joint venture. * Er is geen expliciete weergave van belangen van derden. * Intragroepsverrichtingen worden geëlimineerd, beperkt tot het aandeel van de groep in deze verrichtingen. ### 1.4 Vermogensmutatiemethode Deze methode is geen echte consolidatiemethode maar wordt toegepast voor geassocieerde ondernemingen. #### 1.4.1 Toepassingsgebied De vermogensmutatiemethode wordt toegepast op geassocieerde ondernemingen. #### 1.4.2 Werkwijze De deelneming wordt in de geconsolideerde balans opgenomen voor een bedrag dat overeenkomt met het eigen vermogen van de betrokken onderneming, inclusief het resultaat van het boekjaar dat de deelneming belichaamt. Dit wordt opgenomen onder de vaste activa. Bij de eerste consolidatie zijn er geen eliminatiejournalen van toepassing. Na de eerste consolidatie wordt de waarde waartegen de deelneming wordt opgenomen, verhoogd of verlaagd met de verandering in het eigen vermogen tijdens het boekjaar (met uitzondering van uitbetaalde dividenden). In de geconsolideerde resultatenrekening wordt het aandeel in het resultaat van de geassocieerde onderneming opgenomen. #### 1.4.3 Verwerking van dividenden en eliminaties Dividenden worden geëlimineerd om dubbeltellingen te voorkomen. Er vinden geen eliminaties plaats van onderlinge vorderingen, schulden, aan- en verkopen. Wel worden gerealiseerde winsten of verliezen uit verrichtingen tussen groepsondernemingen en geassocieerde ondernemingen, die begrepen zijn in het resultaat, geëlimineerd. --- # Integrale consolidatiemethode Hier is een gedetailleerd studieoverzicht van de integrale consolidatiemethode, samengesteld uit de verstrekte documentatie. ## 2. Integrale consolidatiemethode De integrale consolidatiemethode is een techniek die wordt toegepast door een moedermaatschappij om geconsolideerde jaarrekeningen op te stellen, waarbij de volledige activa, passiva, kosten en opbrengsten van dochterondernemingen waarop zij exclusieve controle uitoefent, integraal worden opgenomen alsof de groep één enkele entiteit is. ### 2.1 Algemene beginselen en werkwijze Bij de integrale consolidatiemethode worden de enkelvoudige jaarrekeningen van de moedermaatschappij en haar dochterondernemingen samengevoegd. Vervolgens worden eliminaties doorgevoerd om dubbeltellingen en intragroepsverrichtingen te neutraliseren. Dit omvat onder andere de eliminatie van de boekwaarde van de deelneming in de dochter tegenover het aandeel van de moedermaatschappij in het eigen vermogen van die dochter. #### 2.1.1 Consolidatiekring en methodekeuze De consolidatiekring wordt bepaald op basis van controle. Waar exclusieve controle is, wordt de integrale consolidatiemethode toegepast. Bij gedeelde controle wordt de evenredige consolidatiemethode gebruikt, en bij een aanmerkelijke invloed (meestal tussen 20% en 50% van de aandelen) wordt de vermogensmutatiemethode toegepast. Eenmaal een methode is gekozen, dient deze consistent te worden toegepast, tenzij een wijziging noodzakelijk is om een getrouw beeld te geven, wat dan gemotiveerd moet worden in de toelichting. #### 2.1.2 Werkwijze bij integrale consolidatie De kern van de integrale consolidatiemethode bestaat uit het optellen van alle activa, passiva, opbrengsten en kosten van de moedermaatschappij en haar dochterondernemingen. Hierna volgen essentiële eliminaties: * **Eliminatie van de boekwaarde van de investering:** De boekwaarde van de deelneming (actiefzijde bij de moeder) wordt geëlimineerd tegenover het aandeel van de moedermaatschappij in het eigen vermogen van de dochteronderneming bij de eerste consolidatie. * **Bepaling van het minderheidsbelang:** Het deel van de nettowinst en van de netto-activa dat niet tot de moedermaatschappij behoort, wordt apart gepresenteerd als 'belangen van derden' (minderheidsbelang) op de passiefzijde van de geconsolideerde balans en in de geconsolideerde resultatenrekening. #### 2.1.3 Aanpassing van waarderingsregels Wanneer de enkelvoudige jaarrekeningen van dochterondernemingen geen uniforme waarderingsregels hanteren, moeten deze worden aangepast voor de geconsolideerde jaarrekening. Dit zorgt ervoor dat de groep als één geheel wordt gepresenteerd met een consistente waarderingsbasis. Een dergelijke aanpassing kan invloed hebben op het eigen vermogen van de dochter en dient te worden meegenomen bij de berekening van het aandeel in het eigen vermogen. #### 2.1.4 Consolidatie bij verwerving tijdens het boekjaar Indien aandelen in een dochteronderneming gedurende het boekjaar worden verworven, omvat het te elimineren eigen vermogen van de dochter het resultaat tot de datum van verwerving. Indien er een interimdividend is uitgekeerd vóór de overnamedatum, dient dit resultaat verminderd te worden met dit interimdividend. #### 2.1.5 Belangen van derden (minderheidsbelangen) Wanneer de moedermaatschappij minder dan 100% van de aandelen van een dochteronderneming bezit, wordt het aandeel van de derden in het netto-actief van de dochter geboekt op de passiefzijde van de geconsolideerde balans onder de rubriek 'Belangen van derden'. Dit wordt berekend op basis van het percentage dat niet door de moedermaatschappij wordt gehouden. > **Tip:** Bij het bepalen van het te elimineren eigen vermogen bij een deelneming van minder dan 100% bij de eerste consolidatie, wordt het totale eigen vermogen van de dochter geëlimineerd met het aandeel van de moedermaatschappij in de deelneming (credit R28 FVA) en het resterende deel gecrediteerd aan de rekening 'Belangen van derden bij 1e consolidatie' (R1591). ### 2.2 Consolidatieverschillen Consolidatieverschillen ontstaan wanneer de boekwaarde van de deelneming in de dochteronderneming bij de moedermaatschappij niet gelijk is aan het aandeel van de groep in het eigen vermogen van die dochter op de datum van eerste consolidatie. #### 2.2.1 Positieve consolidatieverschillen (Goodwill) Een positief consolidatieverschil ontstaat wanneer de betaalde prijs voor de deelneming hoger is dan het aandeel in het netto-actief van de dochteronderneming. Dit verschil wordt toegerekend aan de activa en passiva waarvan de reële waarde verschilt van de boekwaarde in de balans van de dochter. * **Oorzaken:** Onderwaardering van bepaalde activa, aanleggen van voorzieningen om fiscale redenen (overwaardering passiva), of een hogere prijs betaald vanwege gunstige winstvooruitzichten. * **Verwerking:** Het resterende positieve consolidatieverschil na toerekening aan activa en passiva wordt geboekt op de geconsolideerde balans onder R2140 'Positieve consolidatieverschillen' en wordt over maximaal vijf jaar afgeschreven. > **Voorbeeld:** Een moedermaatschappij koopt 100% van de aandelen van een dochter voor 170.000 euro. Het eigen vermogen van de dochter bedraagt op dat moment 145.000 euro. Het positieve consolidatieverschil bedraagt 25.000 euro (170.000 - 145.000). Als de terreinen van de dochter 20.000 euro ondergewaardeerd zijn, wordt dit deel van het verschil hieraan toegerekend. Het resterende positieve verschil van 5.000 euro zou als goodwill worden geboekt en afgeschreven. #### 2.2.2 Negatieve consolidatieverschillen (Badwill) Een negatief consolidatieverschil ontstaat wanneer de betaalde prijs voor de deelneming lager is dan het aandeel in het netto-actief van de dochteronderneming. Ook hier wordt het verschil zoveel mogelijk toegerekend aan activa en passiva met een afwijkende reële waarde ten opzichte van de boekwaarde. * **Oorzaken:** Overwaardering van activa, onderwaardering van passiva, of een lagere prijs betaald dan het overeenkomstige belang in het eigen vermogen. * **Verwerking:** Een negatief consolidatieverschil wordt, indien verklaarbaar door verwachte ongunstige ontwikkelingen of verwachte kosten, geboekt op de geconsolideerde balans onder R1401 'Negatieve consolidatieverschillen'. Indien het negatieve consolidatieverschil niet kan worden toegerekend aan activa en passiva met een afwijkende reële waarde, wordt het opgenomen als een actief op de balans onder R2140 (positief consolidatieverschil) en afgeschreven. Echter, als het direct verklaarbaar is door een slechte verwachte ontwikkeling, wordt het geboekt onder R1401. > **Voorbeeld:** Een moedermaatschappij koopt 100% van de aandelen van een dochter voor 200.000 euro. Het eigen vermogen van de dochter bedraagt op dat moment 225.000 euro. Het negatieve consolidatieverschil bedraagt 25.000 euro (225.000 - 200.000). Als de machines van de dochter 20.000 euro overgewaardeerd zijn, wordt dit deel hieraan toegerekend. Het resterende negatieve verschil van 5.000 euro zou als 'badwill' worden geboekt en direct worden erkend in het resultaat, tenzij het gerelateerd is aan verwachte toekomstige verliezen. #### 2.2.3 Toerekening van consolidatieverschillen Conform artikel 3:130 van het Koninklijk Besluit van 29 april 2019 dienen consolidatieverschillen zoveel mogelijk te worden toegerekend aan de activa en passiva waarvan de reële waarde afwijkt van de boekwaarde. De herschatting dient te gebeuren op de datum van de verwerving van de aandelen of op een nabij zijnde datum. Het resterende overschot wordt als positief consolidatieverschil (goodwill) op de balans gezet en afgeschreven, of als negatief consolidatieverschil (badwill) in de resultatenrekening opgenomen indien er sprake is van een verwachte ongunstige ontwikkeling. > **Voorbeeld 4.3 (Positief Consolidatieverschil):** > Dochteronderneming EV: Inbreng beschikbaar 100.000, Beschikbare reserves 35.000, Overgedragen winst 10.000. Totaal EV = 145.000. > Moedermaatschappij waardeert deelneming (100%) op 170.000. > Positief consolidatieverschil = 170.000 - 145.000 = 25.000. > Journaalpost (eliminatie): > D 1109 Inbreng beschikbaar 100.000 > D 133 Beschikbare reserves 35.000 > D 14 Overgedragen winst 10.000 > D 2140 Positieve cons.verschil 25.000 > C 280 FVA 170.000 > **Voorbeeld 4.4 (Negatief Consolidatieverschil):** > Dochteronderneming EV: Geplaatst kapitaal 170.000, Beschikbare reserves 50.000. Totaal EV = 220.000. > Moedermaatschappij waardeert deelneming (100%) op 200.000. > Negatief consolidatieverschil = 220.000 - 200.000 = 20.000. > Journaalpost (eliminatie): > D 100 Geplaatst kapitaal 170.000 > D 133 Beschikbare reserves 50.000 > C 280 FVA 200.000 > C 1401 Negatieve cons.verschil 20.000 #### 2.2.4 Consolidatieverschillen bij minderheidsbelangen Bij minderheidsbelangen wordt zowel het aandeel van de moedermaatschappij als het belang van derden in de consolidatieverschillen verwerkt. Het aandeel van de moedermaatschappij wordt verwerkt zoals bij een 100% deelneming, en het resterende deel van het consolidatieverschil dat toekomt aan de minderheid, wordt toegerekend aan de belangen van derden. > **Voorbeeld 4.5 (Positief Consolidatieverschil met minderheidsbelang):** > Dochteronderneming EV: Inbreng beschikbaar 200.000, Beschikbare reserves 35.000, Overgedragen winst 20.000. Totaal EV = 255.000. > Moedermaatschappij bezit 80%, waarde deelneming = 220.000. > Aandeel moeder in EV = 255.000 * 80% = 204.000. > Positief consolidatieverschil = 220.000 (AW) - 204.000 (aandeel EV) = 16.000. > Belang van derden = 255.000 * 20% = 51.000. > Journaalpost (eliminatie): > D 1109 Inbreng beschikbaar 200.000 > D 133 Beschikbare reserves 35.000 > D 14 Overgedragen winst 20.000 > D 214 Positief consolidatieverschil 16.000 > C 280 FVA 220.000 > C 1591 Belangen van derden bij 1e consolidatie 51.000 > **Voorbeeld 4.6 (Negatief Consolidatieverschil met minderheidsbelang):** > Dochteronderneming EV: Kapitaal 100.000, Beschikbare reserves 10.000, Overgedragen verlies 5.000. Totaal EV = 105.000. > Moedermaatschappij bezit 80%, waarde deelneming = 70.000. > Aandeel moeder in EV = 105.000 * 80% = 84.000. > Negatief consolidatieverschil = 84.000 (aandeel EV) - 70.000 (AW) = 14.000. > Belang van derden = 105.000 * 20% = 21.000. > Journaalpost (eliminatie): > D 100 Kapitaal 100.000 > D 133 Beschikbare reserves 10.000 > C 141 Overgedragen verlies 5.000 > C 280 FVA 70.000 > C 1401 Negatief consolidatieverschil 14.000 > C 1591 Belangen van derden bij 1e consolidatie 21.000 ### 2.3 Consolidatie in de resultatenrekening In de geconsolideerde resultatenrekening worden diverse eliminaties en correcties doorgevoerd: * **Eliminatie van intragroepsverrichtingen:** Kosten en opbrengsten tussen groepsmaatschappijen worden geëlimineerd. * **Weglating van ongerealiseerde winsten/verliezen:** Winsten of verliezen op activa die nog in het bezit zijn van een groepsmaatschappij en die zijn opgenomen in de geconsolideerde balans, worden weggelaten. * **Weglating van gerealiseerde meer- of minwaarden op deelnemingen:** Indien een deelneming in een groepsmaatschappij wordt verkocht, wordt de gerealiseerde meer- of minwaarde niet opgenomen in de geconsolideerde resultatenrekening. * **Eliminatie van dividenden:** Dividenden die door in de consolidatie opgenomen vennootschappen aan andere groepsmaatschappijen worden toegekend, worden geëlimineerd. * **Waardeverminderingen op deelnemingen:** Waardeverminderingen op deelnemingen in geconsolideerde dochterondernemingen worden geëlimineerd. #### 2.3.1 Aandeel van derden in het resultaat Het aandeel van derden in het resultaat vertegenwoordigt dat deel van de winst van de integraal opgenomen dochterondernemingen dat toekomt aan aandeelhouders die geen deel uitmaken van de geconsolideerde groep. Dit percentage wordt pro rata van het minderheidsbelang bepaald. > **Voorbeeld:** Een dochteronderneming boekt een winst van 10.000 euro. Als de moedermaatschappij 80% van de aandelen bezit, wordt 80% van de winst (8.000 euro) toegevoegd aan de geconsolideerde reserves, en 20% (2.000 euro) wordt toegevoegd aan de belangen van derden in de geconsolideerde resultatenrekening. ### 2.4 Consolidatie in de toelichting In de toelichting bij de geconsolideerde jaarrekening worden de rechten en verplichtingen van de groep beschreven. Wederzijdse rechten en verplichtingen tussen groepsmaatschappijen worden echter geëlimineerd en dus niet in de toelichting opgenomen. ### 2.5 Toepassing op verschillende methoden De integrale consolidatiemethode is specifiek voor situaties waarin exclusieve controle aanwezig is. De evenredige consolidatiemethode wordt toegepast bij gedeelde controle, waarbij activa, passiva en resultaten pro rata worden opgenomen op basis van het belangenpercentage. De vermogensmutatiemethode wordt gebruikt voor geassocieerde ondernemingen en heeft geen eliminaties op de datum van eerste consolidatie, maar past de boekwaarde van de deelneming aan met veranderingen in het eigen vermogen van de geassocieerde onderneming. --- # Evenredige consolidatiemethode Hier is een gedetailleerde studiehandleiding voor de evenredige consolidatiemethode. ## 3. Evenredige consolidatiemethode De evenredige consolidatiemethode is een consolidatietechniek die wordt toegepast op gemeenschappelijke dochterondernemingen, waarbij de activa, passiva, kosten en opbrengsten evenredig worden opgenomen op basis van het eigendomspercentage van de groep. ### 3.1 Beschrijving en toepassingsgebied * **Doel:** De evenredige consolidatiemethode wordt gebruikt om de financiële positie en het resultaat van gemeenschappelijke dochterondernemingen proportioneel op te nemen in de geconsolideerde jaarrekening van de groeperende entiteit. Dit is van toepassing wanneer een groep gezamenlijke controle uitoefent over een dochteronderneming, vaak via een joint venture. * **Verschil met integrale consolidatie:** In tegenstelling tot de integrale consolidatiemethode, waarbij 100% van de activa, passiva, opbrengsten en kosten van de dochter worden opgenomen, worden bij de evenredige consolidatie enkel de activa en passiva opgenomen in verhouding tot het eigendomspercentage van de groep. ### 3.2 Werkwijze De kern van de evenredige consolidatiemethode bestaat uit de volgende stappen: 1. **Eliminatie van de boekwaarde van de deelneming:** De boekwaarde van de investering in de gemeenschappelijke dochteronderneming (vastgelegd onder de financiële vaste activa) wordt geëlimineerd tegenover het aandeel van de groep in het eigen vermogen van die dochteronderneming. Dit aandeel wordt berekend op basis van het eigendomspercentage. 2. **Verwerking van consolidatieverschillen:** Eventuele consolidatieverschillen, zowel positief (goodwill) als negatief (badwill), worden op een vergelijkbare wijze verwerkt als bij de integrale consolidatiemethode. Dit houdt in dat deze verschillen zoveel mogelijk worden toegerekend aan de activa en passiva waarvan de reële waarde verschilt van de boekwaarde. Een eventueel overschot wordt geboekt als een positief consolidatieverschil (en afgeschreven), en een eventueel tekort als een negatief consolidatieverschil (onder specifieke voorwaarden). 3. **Opname van activa en passiva:** De activa en passiva van de gemeenschappelijke dochteronderneming worden opgenomen in de geconsolideerde balans, maar dan beperkt tot het eigendomspercentage van de groep. 4. **Eliminatie van intragroepsverrichtingen:** Intragroepsverrichtingen (zoals onderlinge vorderingen, schulden, aankopen en verkopen) worden geëlimineerd. Bij evenredige consolidatie wordt deze eliminatie beperkt tot het proportionele aandeel van de groep in deze verrichtingen. 5. **Geen uitdrukking van belangen van derden:** Een belangrijk verschil met de integrale consolidatiemethode is dat er bij evenredige consolidatie geen aparte post voor "belangen van derden" wordt gecreëerd in de geconsolideerde balans. Dit komt doordat de methode enkel het aandeel van de groep opneemt, en geen volledig eigendom van de dochterconsolideert. ### 3.3 Belangrijkste verschillen met de integrale methode Hieronder worden de belangrijkste verschillen tussen de evenredige consolidatiemethode en de integrale consolidatiemethode samengevat: | Kenmerk | Evenredige consolidatie | Integrale consolidatie | | :------------------------------ | :---------------------------------------------------- | :---------------------------------------------------- | | **Controle/Invloed** | Gezamenlijke controle (joint venture) | Exclusieve controle | | **Opname Activa/Passiva** | Proportioneel (naar eigendomspercentage) | Integraal (100%) | | **Opname Kosten/Opbrengsten** | Proportioneel (naar eigendomspercentage) | Integraal (100%) | | **Belangen van derden** | Niet van toepassing | Wel van toepassing (op het passief) | | **Eliminatie intragroeps** | Proportioneel | Volledig | | **Winst- en verliesverwerking** | Aandeel in het resultaat wordt proportioneel opgenomen | Volledig resultaat opgenomen, minderheidsbelang apart | > **Tip:** De keuze voor de consolidatiemethode (integraal of evenredig) is afhankelijk van de mate van controle die de moedermaatschappij uitoefent over de dochteronderneming. Exclusieve controle leidt tot integrale consolidatie, terwijl gezamenlijke controle leidt tot evenredige consolidatie. > **Voorbeeld:** Stel dat Moedermaatschappij M 50% van de aandelen bezit in Gemeenschappelijke Dochteronderneming G. Bij integrale consolidatie zouden alle activa en passiva van G 100% worden opgenomen in de balans van M, en 50% van het resultaat van G zou aan M worden toegerekend (met een apart minderheidsbelang voor de overige 50%). Bij evenredige consolidatie daarentegen, worden enkel de activa en passiva van G voor 50% opgenomen in de balans van M, en ook slechts 50% van het resultaat van G wordt opgenomen in de winst- en verliesrekening van M. Er is geen aparte post voor "belangen van derden". --- # Vermogensmutatiemethode De vermogensmutatiemethode wordt gebruikt voor het waarderen van deelnemingen in geassocieerde ondernemingen binnen de consolidatiecontext, waarbij de boekwaarde van de deelneming wordt aangepast op basis van wijzigingen in het eigen vermogen van de geassocieerde onderneming. ### 4.1 Toepassingsgebied De vermogensmutatiemethode is specifiek van toepassing op geassocieerde ondernemingen. Het is geen ware consolidatiemethode, maar een methode voor de waardering van deelnemingen in de geconsolideerde jaarrekening. ### 4.2 Werkwijze van de vermogensmutatiemethode #### 4.2.1 Eerste consolidatie Bij de eerste consolidatie wordt de deelneming opgenomen in de geconsolideerde balans voor het bedrag dat overeenkomt met het eigen vermogen van de betrokken geassocieerde onderneming. Dit bedrag omvat ook het resultaat van het boekjaar dat de deelneming belichaamt. De deelneming wordt opgenomen onder de rubriek Financiële Vaste Activa (FVA), specifiek onder een subrubriek zoals "Ondernemingen waarop de vermogensmutatie is toegepast". Bij de eerste consolidatie zijn er geen eliminatiejournaalposten van toepassing zoals bij de integrale consolidatie. #### 4.2.2 Consolidatie na eerste consolidatie Na de initiële consolidatie wordt de waarde waartegen de deelneming wordt opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening aangepast. Deze aanpassing gebeurt op basis van de veranderingen in het eigen vermogen van de geassocieerde onderneming gedurende het boekjaar (of het gedeelte van het boekjaar dat de onderneming tot de kring behoort). * De waarde van de deelneming wordt verhoogd met de toename in het eigen vermogen van de geassocieerde onderneming. * De waarde van de deelneming wordt verlaagd met de afname in het eigen vermogen van de geassocieerde onderneming. Het is cruciaal om het gedeelte van de winst dat als dividend wordt toegekend door de geassocieerde onderneming uit te sluiten van deze aanpassing om dubbeltellingen te vermijden. #### 4.2.3 Verwerking in de geconsolideerde resultatenrekening In de geconsolideerde resultatenrekening wordt het aandeel van de groep in het resultaat van de ondernemingen waarop de vermogensmutatie is toegepast, opgenomen. #### 4.2.4 Dividenden Dividenden die worden toegekend door geassocieerde ondernemingen aan de consoliderende groep, worden geëlimineerd om dubbeltellingen te voorkomen. #### 4.2.5 Eliminaties Bij de vermogensmutatiemethode: * Worden er geen eliminaties doorgevoerd voor onderlinge vorderingen en schulden tussen de groepsmaatschappijen en de geassocieerde ondernemingen. * Worden er ook geen eliminaties doorgevoerd voor onderlinge aan- en verkopen. * Worden er wel eliminaties doorgevoerd voor gerealiseerde winsten of verliezen uit verrichtingen tussen groepsmaatschappijen en geassocieerde ondernemingen die begrepen zijn in het resultaat van die geassocieerde ondernemingen. > **Tip:** De kern van de vermogensmutatiemethode is het volgen van de wijzigingen in het eigen vermogen van de geassocieerde onderneming en dit rechtstreeks doorrekenen in de boekwaarde van de deelneming. #### 4.2.6 Verschillen met integrale consolidatie In tegenstelling tot de integrale consolidatiemethode, waarbij de activa en passiva van de dochteronderneming integraal worden opgenomen, blijft bij de vermogensmutatiemethode de opname van activa en passiva beperkt tot het aandeel van de groep in de joint venture. Er is ook geen uitdrukking van belangen van derden in de geconsolideerde balans. De vermogensmutatiemethode vereist de eliminatie van intragroepsverrichtingen, maar dit is beperkt tot het aandeel van de groep in deze verrichtingen. #### 4.2.7 Consolidatieverschillen (Goodwill/Badwill) De principes met betrekking tot consolidatieverschillen (positief en negatief consolidatieverschil), zoals die voor de integrale consolidatiemethode gelden, zijn grotendeels van toepassing, hoewel de verrekening ervan anders kan zijn omdat het geen volledige consolidatie betreft. De nadruk ligt op het zoveel mogelijk toerekenen van deze verschillen aan de activa en passiva waarvan de reële waarde verschilt van de boekwaarde op de datum van de eerste consolidatie. Eventuele overschotten of tekorten die na deze toerekening overblijven, kunnen leiden tot de opname van een positief of negatief consolidatieverschil, dat vervolgens wordt afgeschreven of verwerkt conform de geldende regelgeving. Bij de vermogensmutatiemethode wordt echter het concept van goodwill en badwill anders geïnterpreteerd dan bij de integrale consolidatie, aangezien de methode niet beoogt de activa en passiva van de geassocieerde onderneming integraal op te nemen. De focus ligt op de mutatie van het eigen vermogen. --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Geconsolideerde JR | Geconsolideerde jaarrekening die de financiële positie, het vermogen en het resultaat van een groep ondernemingen weergeeft alsof deze één enkele entiteit vormen. | | Consolidatiekring | De groep ondernemingen die binnen de consolidatie worden opgenomen, bestaande uit de consoliderende vennootschap en haar dochterondernemingen. | | Integrale consolidatiemethode | Een consolidatiemethode waarbij alle activa, passiva, rechten, verplichtingen, kosten en opbrengsten van de dochterondernemingen volledig worden opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening. | | Evenredige consolidatiemethode | Een consolidatiemethode waarbij de activa, passiva, kosten en opbrengsten van een gemeenschappelijke dochteronderneming naar rato van het eigendomsbelang van de groep worden opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening. | | Vermogensmutatiemethode | Een waarderingsmethode voor deelnemingen in geassocieerde ondernemingen waarbij de deelneming in de geconsolideerde balans wordt opgenomen voor het bedrag dat overeenkomt met het eigen vermogen van de betrokken onderneming, inclusief het resultaat van het boekjaar. | | Controle | Het vermogen om het financiële en operationele beleid van een onderneming te beheersen met het oog op het verkrijgen van economische voordelen. | | Exploitatieverschil | Het verschil tussen de boekwaarde van een deelneming en het aandeel in het eigen vermogen van de dochteronderneming op het moment van eerste consolidatie, dat kan worden toegerekend aan materiële en immateriële vaste activa of immateriële activa. | | Positieve consolidatieverschil (Goodwill) | Een positief verschil dat ontstaat wanneer de betaalde prijs voor een deelneming hoger is dan de reële waarde van de netto-activa van de dochteronderneming, wat wordt toegerekend aan immateriële activa. | | Negatieve consolidatieverschil (Badwill) | Een negatief verschil dat ontstaat wanneer de betaalde prijs voor een deelneming lager is dan de reële waarde van de netto-activa van de dochteronderneming, wat kan wijzen op verwachte ongunstige ontwikkelingen of toekomstige kosten. | | Belangen van derden (Minderheidsbelang) | Het deel van het eigen vermogen en het resultaat van een dochteronderneming dat toebehoort aan aandeelhouders die niet tot de groepering behoren. | | Eliminaties | Boekhoudkundige handelingen om dubbeltellingen en onderlinge transacties tussen groepsmaatschappijen uit de geconsolideerde jaarrekening te verwijderen. | | Intragroepverrichtingen | Transacties die plaatsvinden tussen dochterondernemingen of tussen een moedermaatschappij en een dochteronderneming binnen dezelfde groep. |