SZR 4 arbeidsongevallen en beroepsziekten.pdf

# Arbeidsongevallen en beroepsziekten: definitie en elementen Dit onderwerp behandelt de juridische definities en cruciale elementen van arbeidsongevallen en beroepsziekten, inclusief de bewijslast en vermoedens die hierbij een rol spelen. ### 4.1 Arbeidsongevallen #### 4.1.1 Begrip arbeidsongeval Een arbeidsongeval wordt gedefinieerd als elk ongeval dat een werknemer overkomt tijdens en door het feit van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst, en dat een letsel veroorzaakt. Dit concept is gebaseerd op het principe van bedrijfsrisico, waarbij de werkgever een risicoaansprakelijkheid draagt in plaats van een foutaansprakelijkheid. De werkgever is verplicht verzekerd tegen arbeidsongevallen, met Fedris als waarborgfonds. Dit betekent dat er tussenkomst is ongeacht een (zware) fout van het slachtoffer, tenzij er sprake is van opzet (= willens en wetens het ongeval veroorzaken) [2](#page=2). Om van een arbeidsongeval te spreken, moeten vijf elementen aanwezig zijn [2](#page=2): 1. Een plotse gebeurtenis 2. Een letsel 3. Causaal verband tussen de plotse gebeurtenis en het letsel 4. Gedurende de uitvoering van de arbeidsovereenkomst 5. Door de uitvoering van de arbeidsovereenkomst Het slachtoffer hoeft echter slechts drie elementen te bewijzen: de plotse gebeurtenis, het letsel (gezamenlijk het ongeval) en dat het ongeval plaatsvond tijdens de uitvoering van de arbeidsovereenkomst [2](#page=2). Er bestaan twee belangrijke weerlegbare vermoedens: * Een letsel in combinatie met een plotse gebeurtenis wordt vermoed het gevolg te zijn van die plotse gebeurtenis. Dit vermoeden kan weerlegd worden door de verzekeraar, maar hierbij speelt de equivalentieleer een rol [2](#page=2) [3](#page=3). * Een ongeval dat plaatsvindt tijdens de uitvoering van de arbeidsovereenkomst wordt vermoed door de uitvoering van die overeenkomst te zijn veroorzaakt [2](#page=2) [3](#page=3). #### 4.1.2 Elementen van een arbeidsongeval ##### 4.1.2.1 Een plotse gebeurtenis Een arbeidsongeval vereist een plotse gebeurtenis, wat in contrast staat met het langdurige karakter van beroepsziekten. Deze gebeurtenis moet in tijd en ruimte lokaliseerbaar zijn en kan een inspanning of handeling zijn. De interpretatie van 'plots' is soepel en hoeft niet 'ogenblikkelijk' te zijn. Zelfs de gewone en normale uitoefening van de dagtaak kan als een plotse gebeurtenis worden beschouwd, mits er een specifiek element aanwezig is dat het letsel heeft kunnen veroorzaken [2](#page=2). > **Tip:** Bij het analyseren van situaties, let op of er sprake is van een specifieke, afgebakende gebeurtenis die het letsel heeft veroorzaakt, zelfs als die gebeurtenis zelf niet extreem snel was. ##### 4.1.2.2 Een letsel Onder letsel wordt verstaan een aantasting van de fysieke of psychische integriteit. De noodzaak van medische verzorging volstaat, arbeidsongeschiktheid is niet vereist. Ook de beschadiging van prothesen of medische hulpmiddelen wordt beschouwd als een aantasting van de fysieke integriteit [2](#page=2). ##### 4.1.2.3 Causaal verband Er moet een causaal verband bestaan tussen de plotse gebeurtenis en het opgelopen letsel. Het vermoeden dat een letsel het gevolg is van een plotse gebeurtenis (art. 9) is weerlegbaar, maar hierbij dient de equivalentieleer in acht genomen te worden. De equivalentieleer stelt dat indien er twee mogelijke oorzaken zijn voor een bepaald gevolg, deze oorzaken gelijkwaardig zijn en elke oorzaak als de oorzaak beschouwd kan worden [2](#page=2) [3](#page=3). ##### 4.1.2.4 Tijdens de uitvoering van de arbeidsovereenkomst Dit element wordt ruimer geïnterpreteerd dan enkel het effectief verrichten van arbeid. Het slaat op de situatie waarin het slachtoffer onder het "gezag" van de werkgever stond, waarbij de juridische mogelijkheid tot toezicht volstaat. Een arbeidsongeval kan dus ook plaatsvinden voor of na de arbeid, buiten de onderneming of buiten de normale arbeidsuren, zoals tijdens personeelsfeesten, teambuildings of studiereizen [3](#page=3). Er zijn specifieke vermoedens voor situaties zoals: * Ongevallen buiten de uitoefening van de arbeid, maar veroorzaakt door derden wegens de uitvoering ervan (art. 7, lid 3) [3](#page=3). * Ongevallen bij telewerkers (art. 7, lid 4). Deze zijn weerlegbaar indien het ongeval gebeurt op de gekozen werkplaats en tijdens de voorziene werkperiode van de dag [3](#page=3). > **Voorbeeld:** Een werknemer wordt thuis belaagd door een klant van de bank waar hij werkt, nadat hij diegene een lening had geweigerd. Hoewel de aanval buiten de fysieke werkplek en de normale werktijd plaatsvindt, kan het toch als een arbeidsongeval worden beschouwd omdat de aanval gelinkt is aan de uitoefening van zijn functie [3](#page=3). ##### 4.1.2.5 Door de uitvoering van de arbeidsovereenkomst Dit element houdt in dat het ongeval een gevolg moet zijn van een risico waaraan het slachtoffer als werknemer is blootgesteld, oftewel de arbeid zelf of de context waarin deze verricht wordt. Er geldt een vermoeden dat als een ongeval *tijdens* de uitvoering gebeurt, het ook *door* de uitvoering is veroorzaakt. Dit vermoeden is weerlegbaar door de verzekeraar, tenzij het gaat om overmacht, een toevallige gebeurtenis of een vreemde oorzaak, waarbij de equivalentieleer wederom van toepassing kan zijn. Een onweerlegbaar vermoeden geldt voor terreurdaad (art. 7, lid 2) [3](#page=3). > **Voorbeeld:** Een vrouw werkt in een winkel en wordt door haar ex-vriend mishandeld op haar werkplek. Hoewel de aanval niet direct door de aard van haar werk wordt veroorzaakt, wordt het toch beschouwd als een arbeidsongeval omdat de ex-vriend wist dat ze daar alleen zou zijn [3](#page=3). #### 4.1.3 Arbeidswegongeval Een arbeidswegongeval is een ongeval dat zich voordoet op de weg van en naar het werk. De arbeidsweg wordt gedefinieerd als het normale traject dat de werknemer aflegt tussen zijn verblijfplaats en de werkplek, en omgekeerd. De elementen letsel, plotse gebeurtenis en causaal verband moeten ook hier aanwezig zijn, evenals de voorwaarde dat het ongeval zich op de arbeidsweg voordoet. Kleine omwegen om bijvoorbeeld een collega op te pikken, worden toegestaan [1](#page=1) [3](#page=3). #### 4.1.4 Opzet Enkel bij opzet, oftewel het willens en wetens veroorzaken van het ongeval, is er geen tussenkomst mogelijk. Echter, de bewijslast hiervan ligt bij de werkgever/verzekeraar [2](#page=2). > **Voorbeeld:** Een kelner zet zijn eigen val in scène door zichzelf van een keldertrap te laten vallen en doet alsof hij gewond is. Camera's onthullen echter dat het in scene was gezet, wat als opzet kan worden beschouwd [2](#page=2). ### 4.2 Beroepsziekten #### 4.2.1 Definitie Een beroepsziekte is een ziekte die het gevolg is van een min of meer langdurige blootstelling van de werknemer aan een fysisch, chemisch of biologisch risico, of van de omstandigheden waarin hij zijn beroepsactiviteit uitoefent. Dit onderscheidt zich van een arbeidsongeval door het langdurige karakter van de blootstelling in plaats van een plotse gebeurtenis [2](#page=2) [7](#page=7). #### 4.2.2 Erkenning en bewijslast De erkenning van beroepsziekten kan via een lijstsysteem of een open systeem [7](#page=7). ##### 4.2.2.1 Lijstsysteem Bij het lijstsysteem (KB 28 maart 1969) moet aangetoond worden dat de ziekte aanwezig is, dat er blootstelling aan het beroepsrisico was, en er geldt een onweerlegbaar vermoeden van causaal verband [7](#page=7). ##### 4.2.2.2 Open systeem Indien de beroepsziekte niet op de lijst staat, moet de werknemer de aanwezigheid van de ziekte, de blootstelling aan een beroepsrisico, en het causale verband bewijzen. De blootstelling moet de ziekte op een "determinerende en rechtstreekse wijze" veroorzaakt hebben [7](#page=7). #### 4.2.3 Beroepsrisico Om van een beroepsrisico te spreken, moet de blootstelling inherent zijn aan de beroepsuitoefening, beduidend groter zijn dan die van de algemene bevolking, en van aard zijn om de specifieke ziekte te kunnen veroorzaken volgens algemeen aanvaarde medische inzichten. Soms bestaat er een weerlegbaar wettelijk vermoeden van beroepsrisico (KB van 6 februari 2007) [7](#page=7). #### 4.2.4 Tussenkomsten en procedure Tussenkomsten bij beroepsziekten gebeuren door Fedris. Er is een verschil met arbeidsongevallen doordat de vergoeding voor tijdelijke arbeidsongeschiktheid pas ingaat vanaf 15 dagen, en er geen consolidatie of herzieningstermijn is; arbeidsongeschiktheid kan direct als blijvend worden beschouwd. De procedure omvat een aangifte door het slachtoffer of de preventieadviseur-arbeidsarts, gevolgd door een aanvaarding of weigering door Fedris, met de mogelijkheid van beroep bij de Arbeidsrechtbank [7](#page=7). --- # Arbeidswegongevallen Dit gedeelte behandelt de specifieke definitie van een arbeidswegongeval, inclusief de bepaling van de 'normale' arbeidsweg en de omstandigheden waarin onderbrekingen en omwegen gerechtvaardigd zijn. ### 2.1 Definitie van een arbeidswegongeval Een arbeidswegongeval wordt gedefinieerd als een ongeval dat zich voordoet op de weg van en naar het werk. Dit omvat letsel, een plotselinge gebeurtenis en een causaal verband, waarbij de gebeurtenis plaatsvindt op de arbeidsweg . #### 2.1.1 De arbeidsweg De arbeidsweg wordt gedefinieerd als het "normale" traject dat een werknemer moet afleggen om zich van zijn verblijfplaats naar de plaats waar hij werkt te begeven, en omgekeerd . * **Normaal traject:** Dit is de meest aangewezen weg, rekening houdend met de concrete omstandigheden. Het wordt beschouwd als een traject van dorpel tot dorpel [4](#page=4). * **Verblijfplaats:** Dit hoeft niet noodzakelijk de woonplaats te zijn, maar er moet wel sprake zijn van regelmaat in het verblijf [4](#page=4). * **Arbeidsplaats:** Dit is de plaats waar men werkt en de arbeidsovereenkomst uitvoert. Niet-limitatieve gelijkstellingen met de arbeidsplaats omvatten de plaats van vorming, de plaats van een vakbondsafgevaardigde, en de plaats van een bijeenkomst van de ondernemingsraad (OR) of het comité voor preventie en bescherming op het werk (CPBW) . #### 2.1.2 Onderbrekingen en omwegen Onderbrekingen (in tijd) en omwegen (in ruimte) op de arbeidsweg zijn soms gerechtvaardigd [4](#page=4). * **Gerechtvaardigde onderbrekingen/omwegen:** * Volgens artikel 8, §1, zijn gemeenschappelijk woon-werkverkeer en het wegbrengen of ophalen van kinderen gerechtvaardigd [4](#page=4). * Rechtspraak onderscheidt: * Als de onderbreking of omweg lang of groot is, wordt dit beschouwd als overmacht [4](#page=4). * Als de onderbreking of omweg kort of weinig belangrijk is, geldt dit als een wettige reden (een zekere "dwang", geen zuiver persoonlijke motieven) [4](#page=4). * Als de onderbreking of omweg onbeduidend is, is geen rechtvaardiging vereist [4](#page=4). #### 2.1.3 Gelijkstellingen met de arbeidsweg Bepaalde activiteiten worden gelijkgesteld met de arbeidsweg. Dit omvat onder andere opleiding, sollicitatieverlof en maaltijden . > **Voorbeeld:** Als iemand elk weekend naar Nieuwpoort gaat en van daaruit naar het werk vertrekt, wordt dit gelijkgesteld met de arbeidsweg omdat er regelmaat in zit [4](#page=4). #### 2.1.4 Situaties die geen arbeidsongeval op de arbeidsweg vormen * Een ongeval dat gebeurt wanneer men uitzonderlijk bij een vriend slaapt en van daaruit naar het werk vertrekt, wordt geen arbeidsongeval omdat de verblijfplaats niet gelijkgesteld wordt met de woonplaats door het gebrek aan regelmaat [4](#page=4). #### 2.1.5 Situaties die wel (mogelijk) als arbeidsongeval op de arbeidsweg kunnen worden beschouwd * Een werknemer die onmiddellijk ontslag krijgt en naar huis wordt gebracht door een collega's echtgenote, kan een arbeidsongeval hebben gehad als hij net voor zijn woning valt. Hoewel hij technisch gezien geen werknemer meer is, kan de rechtbank oordelen dat het traject naar huis nog steeds gelijkgesteld wordt met de arbeidsweg, vergelijkbaar met sollicitatieverlof [4](#page=4). ### 2.2 Voorbeelden en interpretaties De volgende oefening en casussen illustreren de toepassing van de regels rond arbeidswegongevallen: #### 2.2.1 Casus A: Uitzonderlijk verblijf Een bediende slaapt uitzonderlijk bij een vriend na een avondje uit en vertrekt van daar naar zijn werk. Hij overkomt een ongeval op de weg. Dit wordt **geen** arbeidsongeval omdat de verblijfplaats bij de vriend geen regelmaat vertoont en dus niet gelijkgesteld kan worden met een woon- of verblijfplaats [4](#page=4). #### 2.2.2 Casus B: Ontslag en thuistocht Een werknemer die onmiddellijk ontslag krijgt, wordt door de echtgenote van een collega naar huis gebracht. Op weg naar huis valt hij en scheurt een kruisband. Hoewel hij technisch gezien geen werknemer meer is, kan de rechtbank oordelen dat het laatste traject naar huis nog steeds als de arbeidsweg wordt beschouwd [4](#page=4). #### 2.2.3 Casus C: Racisme en moord (oppas) Een nanny wordt samen met het kind dat ze oppast doodgeschoten. Hoewel de moord in eerste aanleg als toeval en racisme werd beschouwd, oordeelde het hof van beroep dat er wel degelijk een link was met het werk, omdat ze met het kind wandelde *omdat* ze nanny was. Als er sprake is van zwartwerk en dus geen arbeidsongevallenverzekering, zal Fedris wel tussenkomen en de werkgever aansprakelijk stellen [4](#page=4). ### 2.3 Tussenkomsten bij ongevallen Bij ongevallen, inclusief arbeidswegongevallen, kunnen diverse kosten worden vergoed [4](#page=4). #### 2.3.1 Medische kosten * Geneeskundige, heelkundige, farmaceutische en verpleegkosten, inclusief remgeld (het persoonlijk aandeel dat de patiënt zelf betaalt) [4](#page=4). * Kosten voor prothesen en orthopedische apparaten, inclusief herstel- en vervangingskosten [4](#page=4). * Sommige verplaatsings- of overnachtingskosten van het slachtoffer, echtgenoot, kinderen en ouders, op verzoek van de rechtbank, verzekeraar of arts [4](#page=4). --- # Tussenkomsten en uitkeringen bij arbeidsongevallen en beroepsziekten Dit hoofdstuk bespreekt de financiële en materiële tegemoetkomingen die voorzien zijn voor slachtoffers van arbeidsongevallen en beroepsziekten, evenals hun nabestaanden [4](#page=4) [5](#page=5) [6](#page=6) [7](#page=7). ### 3.1 Algemene principes bij arbeidsongevallen Arbeidsongevallen en beroepsziekten leiden tot specifieke tussenkomsten en uitkeringen die de financiële impact op het slachtoffer en diens omgeving trachten te verzachten. Deze tussenkomsten zijn gericht op medische kosten, vergoedingen bij arbeidsongeschiktheid (tijdelijk en blijvend), en uitkeringen bij overlijden [4](#page=4) [5](#page=5) [7](#page=7). ### 3.2 Tussenkomsten bij arbeidsongevallen #### 3.2.1 Medische kosten Bij een arbeidsongeval worden de volgende medische kosten vergoed [4](#page=4): * Geneeskundige, heelkundige, farmaceutische en verpleegkosten, conform de tarieven van het RIZIV, inclusief het remgeld [4](#page=4). * Kosten voor prothesen en orthopedische apparaten, inclusief herstellings- en vervangingskosten [4](#page=4). * Bepaalde verplaatsings- of overnachtingskosten van het slachtoffer, echtgenoot, kinderen en ouders, op verzoek van de rechtbank, verzekeraar of arts [4](#page=4). > **Tip:** Het remgeld, het persoonlijk aandeel van de patiënt, wordt eveneens terugbetaald [4](#page=4). #### 3.2.2 Uitkeringen bij arbeidsongeschiktheid Arbeidsongeschiktheid wordt gedefinieerd als een vermindering van het verdienvermogen [5](#page=5). ##### 3.2.2.1 Tijdelijke arbeidsongeschiktheid * **Beoordeling:** Tijdelijke arbeidsongeschiktheid wordt beoordeeld in functie van het uitgeoefende beroep of een ander passend tijdelijk beroep. Dit kan leiden tot gehele of gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid, bijvoorbeeld bij partiële wedertewerkstelling of tewerkstelling in een voorlopig passend beroep bij dezelfde werkgever [5](#page=5). * **Hoogte van de uitkering:** * **Gehele arbeidsongeschiktheid:** * De eerste 30 dagen wordt het gewaarborgd loon door de werkgever betaald, die hiervoor door de verzekeraar wordt vergoed [5](#page=5). * Vanaf de 31e dag wordt 90% van het gemiddeld dagloon uitgekeerd door de verzekeraar voor elke dag arbeidsongeschiktheid (7 dagen per week) [5](#page=5). * Het **gemiddeld dagloon** wordt berekend als het basisloon gedeeld door 365 [5](#page=5). * Het **basisloon** is het loon van het kalenderjaar voorafgaand aan de dag van het arbeidsongeval [5](#page=5). * Er geldt een minimum en maximum voor de uitkering [5](#page=5). > **Tip:** De uitkering voor 7 dagen per week betekent dat men ook voor dagen waarop men normaal niet werkt, een vergoeding ontvangt [5](#page=5). | Periode | Arbeiders (Arbeidsongeval) | Bedienden (Arbeidsongeval) | | :--------------------- | :------------------------------ | :----------------------------------------- | | 1e t.e.m. 7e dag | WG 100% brutoloon | WG 100% brutoloon | | 8ste tot 30ste dag | WG 85-88% brutoloon | WG 100% brutoloon (indien onbep. Tijd of > 3m) | | Vanaf 31ste dag | Verzekering betaalt 90% dagloon | Verzekering betaalt 90% dagloon | | Min. – Max. | Geldt | Geldt | * **Gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid:** * Indien wedertewerkstelling mogelijk is en aanvaard wordt, wordt de uitkering ten belope van het eventuele loonverschil betaald [5](#page=5). * Indien wedertewerkstelling niet mogelijk is of terecht geweigerd wordt, geldt de uitkering voor volledige arbeidsongeschiktheid [5](#page=5). * Indien wedertewerkstelling mogelijk is maar niet aanvaard wordt, wordt de uitkering overeenkomstig de graad van arbeidsongeschiktheid toegekend [5](#page=5). ##### 3.2.2.2 Blijvende arbeidsongeschiktheid * **Beoordeling:** Blijvende arbeidsongeschiktheid duidt op een blijvende vermindering van de concurrentiepositie, beoordeeld ten opzichte van alle nog in aanmerking komende beroepen, rekening houdend met leeftijd, deskundigheid, en mogelijkheden van aanpassing en omscholing. Dit wordt uitgedrukt als een percentage. Het verlies aan verdienvermogen (economische waarde) wordt vergoed [5](#page=5). * **Hoogte van de uitkering:** * **Gehele arbeidsongeschiktheid:** Een jaarlijkse vergoeding aan 100% van het basisloon, met eventuele bijkomende vergoeding voor hulp door derden [5](#page=5). * **Gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid:** Een jaarlijkse vergoeding gelijk aan de graad van arbeidsongeschiktheid vermenigvuldigd met het basisloon [5](#page=5). * Bij minieme arbeidsongeschiktheid (< 5%) wordt de vergoeding met 50% verminderd en is er geen indexatie [5](#page=5). * Tussen 5% en 10% wordt de vergoeding met 25% verminderd, zonder indexatie [5](#page=5). * Tussen 10% en 16% is er geen indexatie [5](#page=5). * Ook hier is een eventuele bijkomende vergoeding voor hulp door derden mogelijk [5](#page=5). #### 3.2.3 Uitkeringen bij overlijden * **Vergoeding voor begrafeniskosten:** Deze bedraagt 30 maal het gemiddeld dagloon en wordt uitbetaald aan de persoon die de kosten werkelijk heeft gedragen [5](#page=5). * **Vergoeding voor transportkosten overledene:** Dit dekt alle kosten voor de overbrenging van de overledene naar de begrafenisplaats [6](#page=6). * **Rente aan nabestaanden:** Een percentage van het basisloon wordt uitgekeerd, afhankelijk van de economische afhankelijkheid [6](#page=6). * Echtgenoot of wettelijk samenwonende partner: 30% [6](#page=6). * Kinderen tot 18 jaar of zolang gezinsbijslag: 15% per kind bij een half wees, of 20% bij een volle wees, met maximale percentages van respectievelijk 45% en 60% voor meerdere kinderen [6](#page=6). * Eventueel ook aan (groot)ouders, kleinkinderen, broers en zussen, mits bewijs van rechtstreeks voordeel uit het loon van het slachtoffer en onder bepaalde voorwaarden inzake voorrangsregeling [6](#page=6). #### 3.2.4 Procedure bij arbeidsongevallen 1. **Aangifte:** Elektronisch of via formulier door de werkgever bij de arbeidsongevallenverzekeraar [6](#page=6). 2. **Aanvaarding (of niet) door verzekeraar:** Bij weigering is beroep mogelijk bij de Arbeidsrechtbank, na eventueel onderzoek door Fedris [6](#page=6). 3. **Vergoeding:** Vergoeding van tijdelijke ongeschiktheid en kosten [6](#page=6). 4. **Consolidatie:** Het tijdstip waarop de letsels niet langer evolueren; dit kan genezing zijn of blijvende arbeidsongeschiktheid. Bij blijvende AO moet er overeenstemming zijn tussen de verzekeraar en het slachtoffer over de graad van AO, de beschrijving van het letsel, de consolidatiedatum en het basisloon, waarna een geïndexeerde jaarvergoeding start [6](#page=6). 5. **Bekrachtiging:** Akkoord wordt door Fedris bekrachtigd (binnen 3 maanden), waarna een herzieningstermijn van 3 jaar start voor een ultieme aanpassing van de vergoeding [6](#page=6). 6. **Vonnins:** Bij gebrek aan akkoord of bekrachtiging kan de Arbeidsrechtbank een vonnis uitspreken [6](#page=6). > **Tip:** Zie schema voor een visuele weergave van de procedure [6](#page=6). #### 3.2.5 Samenloop met burgerlijke aansprakelijkheid Bij samenloop van een arbeidsongeval en burgerlijke aansprakelijkheid geldt de voorrang van de Arbeidsongevallenwet, wat betekent dat er geen keuze of cumul mogelijk is. Wel kan er een aanvullende vergoeding verkregen worden voor schade die niet door de Arbeidsongevallenwet wordt gedekt. De verzekeraar verkrijgt wettelijke subrogatie [6](#page=6). De werkgever en aangestelde genieten echter burgerlijke immuniteit, tenzij in specifieke gevallen opgesomd door de wet. In die uitzonderlijke gevallen is een burgerlijke vordering wel mogelijk, met opnieuw subrogatie door de verzekeraar. Dit geldt onder andere bij opzet, bij zwaarwichtige overtreding van veiligheidsvoorschriften, bij arbeidsweg- of verkeersongevallen op de openbare weg met een gemotoriseerd voertuig, en bij schade aan goederen [6](#page=6). ### 3.3 Tussenkomsten bij beroepsziekten Een beroepsziekte is een ziekte die het gevolg is van een min of meer langdurige blootstelling aan een fysisch, chemisch of biologisch risico, of aan specifieke omstandigheden waarin de beroepsactiviteit wordt uitgeoefend [7](#page=7). #### 3.3.1 Erkenning De erkenning van een beroepsziekte gebeurt via een lijstsysteem of een open systeem [7](#page=7). * **Lijstsysteem:** Hierbij bestaat een lijst van erkende beroepsziekten (KB 28 maart 1969). Er moet bewezen worden dat de ziekte aanwezig is, dat er blootstelling aan het beroepsrisico was, en dat er een causaal verband bestaat. In dit systeem geldt een onweerlegbaar vermoeden [7](#page=7). * **Open systeem:** Dit systeem is van toepassing wanneer de ziekte niet op de lijst staat. Het slachtoffer moet bewijzen dat de ziekte aanwezig is, dat er blootstelling aan een beroepsrisico was, en dat er een causaal verband bestaat waarbij de blootstelling op "determinerende en rechtstreekse wijze" de oorzaak van de ziekte is [7](#page=7). #### 3.3.2 Beroepsrisico De blootstelling aan een beroepsrisico moet inherent zijn aan de beroepsuitoefening, beduidend groter zijn dan bij de gewone bevolking, en van aard zijn om de ziekte te kunnen veroorzaken volgens algemeen aanvaarde medische inzichten. Soms geldt een weerlegbaar wettelijk vermoeden [7](#page=7). #### 3.3.3 Tussenkomsten De tussenkomsten bij beroepsziekten worden geregeld door Fedris, gefinancierd door werkgeversbijdragen. De tussenkomsten zijn identiek aan die bij arbeidsongevallen, met enkele belangrijke uitzonderingen [7](#page=7): * Vergoeding voor tijdelijke arbeidsongeschiktheid is slechts van toepassing vanaf 15 dagen arbeidsongeschiktheid [7](#page=7). * Er is geen consolidatie en geen herzieningstermijn. De arbeidsongeschiktheid kan vanaf het begin als "blijvend" worden beschouwd en een herziening is altijd mogelijk [7](#page=7). #### 3.3.4 Procedure bij beroepsziekten 1. **Aangifte:** Door het slachtoffer (of nabestaanden) en door de preventieadviseur-arbeidsarts van de werkgever [7](#page=7). 2. **Aanvaarding (of niet) door Fedris:** Bij weigering is beroep mogelijk bij de Arbeidsrechtbank [7](#page=7). --- # Procedure en aansprakelijkheid bij arbeidsongevallen en beroepsziekten Dit onderdeel behandelt de formele stappen, financiële compensaties en juridische verantwoordelijkheden die komen kijken bij arbeidsongevallen en beroepsziekten, met specifieke aandacht voor de rol van Fedris en de burgerlijke immuniteit van de werkgever. ### 4.1 Arbeidsongevallen Arbeidsongevallen omvatten, naast de directe materiële schade, ook de kosten die gepaard gaan met de nasleep ervan, zoals de vergoeding voor transportkosten van de overledene naar de begraafplaats. Nabestaanden hebben recht op een rente, berekend als een percentage van het basisloon, die varieert afhankelijk van hun economische afhankelijkheid van het slachtoffer. De specifieke percentages zijn [6](#page=6): * Echtgenoot of wettelijk samenwonende partner: 30% [6](#page=6). * Kinderen tot 18 jaar of zolang ze gezinsbijslag ontvangen: 15% voor een halve wees en 20% voor een volle wees, met respectievelijke maxima van 45% en 60% [6](#page=6). * Andere familieleden (groot)ouders, kleinkinderen, broers en zussen komen in aanmerking indien zij rechtstreeks voordeel genoten uit het loon van het slachtoffer en aan bepaalde voorwaarden voldoen, waaronder een voorrangsregeling [6](#page=6). #### 4.1.1 Procedure bij arbeidsongevallen De procedure na een arbeidsongeval verloopt in verschillende stappen: 1. **Aangifte**: De werkgever dient een aangifte in bij de arbeidsongevallenverzekeraar, dit kan elektronisch of via een formulier [6](#page=6). 2. **Aanvaarding (of niet)**: De arbeidsongevallenverzekeraar aanvaardt of weigert de aangifte. Bij weigering kan beroep worden ingesteld bij de Arbeidsrechtbank, eventueel na een onderzoek door Fedris [6](#page=6). 3. **Vergoeding van tijdelijke ongeschiktheid en kosten**: De verzekeraar vergoedt de tijdelijke arbeidsongeschiktheid en gemaakte kosten [6](#page=6). 4. **Consolidatie**: Dit is het moment waarop de letsels niet langer evolueren. Dit kan leiden tot genezing of tot blijvende arbeidsongeschiktheid. Bij blijvende arbeidsongeschiktheid dient er een akkoord te zijn tussen de verzekeraar en het slachtoffer over de graad van arbeidsongeschiktheid, de beschrijving van de letsels, de consolidatiedatum en het basisloon. Dit akkoord leidt tot een geïndexeerde jaarvergoeding [6](#page=6). 5. **Bekrachtiging door Fedris**: Het akkoord wordt binnen drie maanden bekrachtigd door Fedris. Vanaf dit moment start een herzieningstermijn van drie jaar, wat de ultieme mogelijkheid biedt om de vergoeding aan te passen [6](#page=6). 6. **Vonnis Arbeidsrechtbank**: Indien er geen akkoord wordt bereikt of indien het akkoord niet wordt bekrachtigd, kan de Arbeidsrechtbank een vonnis vellen [6](#page=6). > **Tip:** Raadpleeg het schema dat bij het document hoort voor een visuele weergave van deze procedure [6](#page=6). #### 4.1.2 Burgerlijke aansprakelijkheid bij arbeidsongevallen Bij een samenloop van een arbeidsongeval en burgerlijke aansprakelijkheid heeft de Arbeidsongevallenwet voorrang, wat betekent dat er geen keuze of cumulatie van vergoedingen mogelijk is. Wel kan een aanvullende vergoeding verkregen worden voor schade die niet door de Arbeidsongevallenwet wordt gedekt. De verzekeraar kan wettelijk gesubrogeerd worden (art. 47) [6](#page=6). Echter, de werkgever en zijn aangestelden genieten burgerlijke immuniteit. Dit betekent dat er in principe geen burgerlijke vordering tegen hen mogelijk is, zelfs niet voor niet-vergoede schade. Uitzonderingen hierop zijn, zoals opgesomd in de wet (art. 46), waarna opnieuw subrogatie door de verzekeraar mogelijk is. Deze uitzonderingen betreffen [6](#page=6): * **Tegen de werkgever**: Bij opzet, bij zwaarwichtige overtreding van veiligheidsvoorschriften [6](#page=6). * **Tegen een aangestelde**: Bij opzet, bij ASH (voor niet-gedekte schade), bij arbeidswegongeval, bij verkeersongeval (openbare weg met gemotoriseerd voertuig), bij schade aan goederen [6](#page=6). * **Tegen een derde**: Bij arbeidswegongeval, bij verkeersongeval (openbare weg met gemotoriseerd voertuig) [6](#page=6). ### 4.2 Beroepsziekten Een beroepsziekte wordt gedefinieerd als een ziekte (in tegenstelling tot een letsel) die het gevolg is van een min of meer langdurige blootstelling aan een fysisch, chemisch of biologisch risico, of aan specifieke omstandigheden tijdens de uitoefening van de beroepsactiviteit [7](#page=7). #### 4.2.1 Erkenning van beroepsziekten De erkenning van beroepsziekten kan gebeuren via twee systemen: * **Lijstsysteem**: Gebaseerd op een lijst van erkende beroepsziekten (KB 28 maart 1969). Om hierop aanspraak te maken, moet men bewijzen [7](#page=7): * De aanwezigheid van de ziekte [7](#page=7). * Blootstelling aan een beroepsrisico tijdens het werk [7](#page=7). * Een causaal verband tussen de ziekte en de blootstelling. Dit verband wordt wettelijk vermoed (onweerlegbaar vermoeden) [7](#page=7). * **Open systeem**: Voor slachtoffers van beroepsziekten die niet op de lijst staan. De volgende elementen moeten bewezen worden [7](#page=7): * De aanwezigheid van de ziekte [7](#page=7). * Blootstelling aan een beroepsrisico [7](#page=7). * Een causaal verband waarbij de blootstelling op een “determinerende en rechtstreekse wijze” de oorzaak van de ziekte is [7](#page=7). #### 4.2.2 Beroepsrisico Een beroepsrisico vereist dat de blootstelling inherent is aan de beroepsuitoefening, beduidend groter is dan die van de algemene bevolking, en van aard is om de ziekte te kunnen veroorzaken volgens algemeen aanvaarde medische inzichten. Soms geldt hier een weerlegbaar wettelijk vermoeden (KB van 6 februari 2007) [7](#page=7). #### 4.2.3 Tussenkomsten en procedure bij beroepsziekten Fedris komt tussen in de kosten van beroepsziekten (gefinancierd door werkgeversbijdragen). De tussenkomsten lijken op die bij arbeidsongevallen, met enkele belangrijke verschillen [7](#page=7): * Enkel vergoeding voor tijdelijke arbeidsongeschiktheid vanaf 15 dagen ongeschiktheid [7](#page=7). * Geen consolidatie en geen herzieningstermijn; de arbeidsongeschiktheid kan vanaf het begin als “blijvend” worden beschouwd en een herziening is steeds mogelijk [7](#page=7). De procedure voor beroepsziekten omvat: 1. **Aangifte**: Door het slachtoffer (of nabestaanden) of door de preventieadviseur-arbeidsarts (PA-AA) van de werkgever [7](#page=7). 2. **Aanvaarding (of niet) door Fedris**: Bij weigering kan beroep worden ingesteld bij de Arbeidsrechtbank [7](#page=7). ### 4.3 Preventie Fedris speelt ook een cruciale rol in preventie. Dit omvat [8](#page=8): * Het bekostigen van preventieve acties, zoals vaccinaties voor risicogroepen [8](#page=8). * Het adviseren van ondernemingen over beroepsrisico's [8](#page=8). * Het verzamelen van informatie, bijvoorbeeld over werkverwijdering van zwangere werkneemsters [8](#page=8). * Het terugbetalen van medische onderzoeken voor student-stagiairs [8](#page=8). * Tussenkomsten voor “arbeidsgerelateerde ziekten”, zoals preventieprogramma's tegen rugpijn [8](#page=8). #### 4.3.1 Verwijdering uit schadelijk milieu Werknemers kunnen uit een schadelijk milieu worden verwijderd, op voorstel van Fedris of op eigen vraag [8](#page=8). * **Bij tijdelijke stopzetting**: Een vergoeding voor volledige tijdelijke ongeschiktheid wordt betaald, gelijk aan 90% van het gemiddeld dagloon [8](#page=8). * **Bij definitieve stopzetting**: * Er wordt een verwijderingspremie toegekend gedurende 90 dagen, onvoorwaardelijk gelijk aan 100% van het gemiddeld dagloon [8](#page=8). * Indien herscholing plaatsvindt (op kosten van Fedris), wordt de vergoeding gedurende de herscholingsperiode op 100% van het gemiddeld dagloon gehouden [8](#page=8). * Na definitieve werkverwijdering of herscholing kan er aanspraak gemaakt worden op een “rente” wegens blijvende werkverwijdering [8](#page=8). --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Arbeidsongeval | Elk ongeval dat een werknemer tijdens en door het feit van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst overkomt en dat een letsel veroorzaakt. Dit vereist vijf elementen: een plotse gebeurtenis, een letsel, causaal verband, en dat het ongeval plaatsvindt tijdens én door de uitvoering van de arbeidsovereenkomst. | | Beroepsziekte | Een ziekte die het gevolg is van een min of meer langdurige blootstelling van de werknemer aan een fysisch, chemisch of biologisch risico, of van de omstandigheden waarin hij zijn beroepsactiviteit uitoefent. Het onderscheidt zich van een arbeidsongeval door het langdurige karakter in plaats van een plotse gebeurtenis. | | Arbeidswegongeval | Een ongeval dat zich voordoet op de weg van en naar het werk. De arbeidsweg wordt gedefinieerd als het normale traject dat de werknemer aflegt tussen zijn verblijfplaats en de plaats waar hij werkt, en omgekeerd. | | Plotse gebeurtenis | Een in tijd en ruimte lokaliseerbare gebeurtenis, inspanning of handeling die een ongeval veroorzaakt. Bij arbeidsongevallen is dit een cruciaal element, in tegenstelling tot beroepsziekten die door langdurige blootstelling ontstaan. | | Letsel | Een aantasting van de fysieke of psychische integriteit van een persoon. De noodzaak van medische verzorging volstaat; arbeidsongeschiktheid is niet steeds vereist voor de erkenning van een letsel als gevolg van een arbeidsongeval. | | Causaal verband | Het verband tussen een plotse gebeurtenis en het opgelopen letsel. Dit betekent dat het letsel direct of indirect het gevolg moet zijn van de plotse gebeurtenis die zich voordeed tijdens of door de uitvoering van de arbeidsovereenkomst. | | Risicoaansprakelijkheid | Een vorm van aansprakelijkheid waarbij de veroorzaker aansprakelijk wordt gesteld ongeacht of er sprake is van schuld of fout. Bij arbeidsongevallen draagt de werkgever een risicoaansprakelijkheid en is hij verzekeringsplichtig. | | Fedris | Het Federaal Fonds voor Arbeidsongevallen en Beroepsziekten, een orgaan dat optreedt als waarborgfonds en tussenkomt in bepaalde gevallen van arbeidsongevallen en beroepsziekten, alsook preventieve taken vervult. | | Consolidatie | Het tijdstip waarop letsels niet langer evolueren, wat kan leiden tot genezing of de vaststelling van een blijvende arbeidsongeschiktheid. Na consolidatie wordt de definitieve vergoeding vastgesteld. | | Vergunbare vermoedens | Juridische aannames die de bewijslast van het slachtoffer verlichten bij de erkenning van een ongeval. Bijvoorbeeld, het vermoeden dat een letsel dat optreedt na een plotse gebeurtenis, ook daadwerkelijk door die gebeurtenis is veroorzaakt. |