Bijzondere overeenkomsten.docx

# De koopovereenkomst en haar verschillende regimes Hier is een gedetailleerde en uitgebreide samenvatting over de koopovereenkomst en haar verschillende regimes, opgesteld als een examen-klaar studiehandboek: ## 1. De koopovereenkomst en haar verschillende regimes Dit hoofdstuk biedt een diepgaande analyse van de koopovereenkomst, beginnend met haar essentiële bestanddelen en evoluerend naar de specifieke regimes die van toepassing zijn, zoals het gemeen recht, consumentenkoop en het Weens koopverdrag, inclusief de kritische aspecten van eigendomsoverdracht en prijsbepaling. ### 1.1 Algemene kenmerken van de koopovereenkomst De koopovereenkomst is een **wederkerige overeenkomst** waarbij beide partijen verbintenissen aangaan. Het is een **overeenkomst onder bezwarende titel**, wat betekent dat er voor beide partijen een economisch voordeel is. De kern van een koopovereenkomst wordt gevormd door de **wilsovereenstemming** van de partijen over het goed en de prijs. Vanaf het moment van deze wilsovereenstemming is de koopovereenkomst gesloten, ongeacht of de zaak reeds is geleverd of de prijs reeds is betaald. #### 1.1.1 Essentiële bestanddelen van de koopovereenkomst De koopovereenkomst vereist de volgende essentiële bestanddelen: 1. **Overeenkomst met betrekking tot een goed**: Elk voorwerp dat vatbaar is voor toe-eigening, inclusief vermogensrechten en zakelijke gebruiksrechten, kan het voorwerp van een koopovereenkomst zijn. 2. **Overeenkomst met betrekking tot eigendomsoverdracht**: Zonder de overdracht van eigendom is er geen koopovereenkomst. De verkoper moet de eigenaar zijn van het goed dat hij verkoopt. 3. **Tegen betaling in geld**: De tegenprestatie moet bestaan uit geld. Indien de tegenprestatie bestaat uit het ruilen van goederen, spreekt men van een ruilovereenkomst. ##### 1.1.1.1 De prijs De prijs moet aan de volgende voorwaarden voldoen: * **In geld**: De tegenwaarde moet contant geld zijn. * **Bepaald of bepaalbaar**: De prijs moet gekend zijn op het moment van de overeenkomst of bepaalbaar zijn aan de hand van objectieve criteria (bijvoorbeeld de dagprijs van de markt). * **Ernstig**: De prijs mag niet lachwekkend laag zijn. Een "vermoedde schenking" onder het mom van een koopovereenkomst is niet toegestaan. ##### 1.1.1.2 Het goed Het goed moet vatbaar zijn voor toe-eigening, in de handel zijn en bepaald of bepaalbaar zijn. #### 1.1.2 Totstandkoming van de koopovereenkomst * **Consensualisme**: De koopovereenkomst is in principe **consensueel**, wat betekent dat wilsovereenstemming volstaat voor de totstandkoming. Er zijn geen specifieke vormvereisten, hoewel een geschrift vaak wordt gebruikt voor bewijsdoeleinden of uit juridische zekerheidsoverwegingen. * **Rechtshandeling met goederenrechtelijk effect**: Zodra aan de vereisten is voldaan, heeft de koopovereenkomst een goederenrechtelijk effect, wat betekent dat de eigendom onmiddellijk overgaat op de koper. #### 1.1.3 Afwijkingen of uitstel van eigendomsoverdracht Het beginsel van onmiddellijke eigendomsoverdracht kan contractueel worden uitgesteld. Dit kan bijvoorbeeld door een beding van eigendomsvoorbehoud, waarbij de eigendom pas overgaat na volledige betaling van de prijs, of door de eigendomsoverdracht uit te stellen tot na de verlijding van de authentieke akte bij de aankoop van onroerend goed. ### 1.2 Verschillende regimes van de koopovereenkomst De koopovereenkomst kent verschillende regimes, afhankelijk van de aard van de partijen en het goed: #### 1.2.1 Gemeenrechtelijk koopregime Dit regime is van toepassing op alle verkopen die niet onder specifieke regelingen vallen. Het dient als residuair recht en is aanvullend van aard, wat betekent dat partijen er contractueel van kunnen afwijken. Dit regime geldt voor de koop van zowel roerende als onroerende, lichamelijke als onlichamelijke goederen. #### 1.2.2 Consumentenkoop Dit regime is ingesteld ter bescherming van de consument als koper en is van dwingende aard. Het is van toepassing op de verkoop van **roerende lichamelijke zaken** aan een consument. De consumentenkoop regelt specifiek de garantieregeling, waarbij de verkoper aansprakelijk is voor elk gebrek aan overeenstemming dat bestaat bij de levering van de goederen. #### 1.2.3 Weens koopverdrag (CISG) Dit verdrag regelt **internationale koopovereenkomsten** voor roerende lichamelijke goederen. De voorwaarden voor toepassing zijn: * Partijen zijn gevestigd in verschillende staten die het verdrag hebben geratificeerd. * Het gaat om koop tussen professionelen (B2B). * Het betreft roerende lichamelijke goederen. Het Weens koopverdrag is van aanvullend recht, wat betekent dat partijen er contractueel van kunnen afwijken. Het bevat regels over totstandkoming, verplichtingen van partijen en wat te doen bij wanprestatie. ### 1.3 Eigendomsoverdracht Bij een koopovereenkomst gaat de eigendom van het verkochte goed **onmiddellijk over op de koper** op het moment van de wilsovereenstemming over het goed en de prijs. Dit geldt voor welbepaalde goederen. Bij soortgoederen gaat de eigendom pas over wanneer de goederen zijn geïndividualiseerd (bijvoorbeeld door afscheiding of toewijzing). > **Tip:** Het beginsel van onmiddellijke eigendomsoverdracht is cruciaal. Het betekent dat het **risico** van het goed ook onmiddellijk op de koper overgaat, zelfs als de levering nog niet heeft plaatsgevonden. Dit kan leiden tot situaties waarbij de koper het risico draagt voor schade die aan het goed ontstaat door overmacht, terwijl hij het goed nog niet in bezit heeft. Contractuele afspraken kunnen dit principe wijzigen. #### 1.3.1 Overdracht van eigendom van onroerende goederen Bij de verkoop van onroerende goederen komt de koop tot stand door de **wilsovereenstemming** (compromis). De notariële akte is vereist voor de **tegenwerpelijkheid aan derden** (overschrijving op het hypotheekkantoor), maar niet voor de geldigheid van de verkoop tussen partijen. De eigendomsoverdracht en dus ook het risico gaan over bij het sluiten van het compromis, tenzij anders contractueel bepaald. #### 1.3.2 Eigendomsoverdracht van roerende goederen Voor roerende goederen geldt geen publiciteitssysteem zoals bij onroerende goederen. De overdracht van eigendom is **tegenwerpelijk aan derden vanaf de levering van het verkochte goed**, d.w.z. vanaf het moment dat het goed in het bezit van de koper is. Bezit geldt hier als titel. Bij een dubbele verkoop krijgt de koper die het goed als eerste in bezit heeft genomen, voorrang, tenzij de andere koper kan bewijzen dat hij te goeder trouw was en geen weet had van de eerdere verkoop. ### 1.4 Prijsbepaling De prijs moet in geld zijn, bepaald of bepaalbaar, en ernstig. Prijsbewimpeling (het simuleren van een lagere prijs dan de werkelijke prijs) valt onder het leerstuk van simulatie en heeft tot gevolg dat tussen partijen de werkelijke prijs geldt, terwijl derden zich op de werkelijke of gesimuleerde prijs mogen beroepen (bijvoorbeeld de fiscus). ### 1.5 Vrijwaring voor uitwinning en gebreken De verkoper is gehouden tot vrijwaring voor: * **Uitwinning**: De verkoper moet ervoor zorgen dat de koper het ongestoord bezit van het goed geniet en niet wordt gestoord door juridische claims van derden (bijvoorbeeld revindicatie door de werkelijke eigenaar of hypothecaire vorderingen). * **Verborgen gebreken**: De verkoper vrijwaart de koper voor gebreken die het goed ongeschikt maken voor het gebruik waarvoor het bestemd is, of die het gebruik ervan zodanig verminderen dat de koper, indien hij het gebrek had gekend, het goed niet of tegen een mindere prijs zou hebben gekocht. #### 1.5.1 Vrijwaring voor verborgen gebreken (art. 1641-1649 BW) De verkoper is aansprakelijk voor verborgen gebreken indien het gebrek: * **Verborgen** is: niet zichtbaar of kenbaar bij normaal onderzoek. * **Ernstig** is: voldoende ernstig om het gebruik van het goed te belemmeren. * **Anterieur** is: minstens in kiem aanwezig op het ogenblik van de koop (of bij risico-overgang). > **Tip:** De **anterioriteit** van het gebrek is vaak de moeilijkste voorwaarde om te bewijzen. Bij consumentenkoop geldt er een wettelijk vermoeden van anterioriteit gedurende de eerste twee jaar na levering. #### 1.5.2 Consumentenkoop (art. 1649bis – 1649octies BW) Dit regime vereenvoudigt de vrijwaringsplicht van de verkoper tot één plicht: het leveren van een **conform goed**. Conformiteit omvat zowel de subjectieve vereisten (overeenstemming met het contract) als de objectieve vereisten (geschiktheid voor het gebruik waarvoor zaken van dezelfde soort gewoonlijk dienen). De remedies bij non-conformiteit zijn: kosteloos herstel, kosteloze vervanging, passende prijsvermindering en ontbinding. #### 1.5.3 Exonoratie (uitsluiting van aansprakelijkheid) De verkoper kan zijn aansprakelijkheid voor verborgen gebreken contractueel uitsluiten (art. 1643 BW). Dit is echter **verboden bij consumentenkoop**. Bij gemeen recht is zo'n exoneratie slechts geldig indien de verkoper het gebrek niet kende. Een verkoper ter kwader trouw kan zich niet exonereren. ### 1.6 Totstandkoming van de koopovereenkomst De totstandkoming van een koopovereenkomst vereist **wilsovereenstemming, bekwaamheid en een geoorloofd voorwerp**. #### 1.6.1 Wilsovereenstemming Wilsovereenstemming ontstaat door een **aanbod** en een **aanvaarding**. Een **optie** is een voorovereenkomst waarbij de ene partij zich onherroepelijk verbindt om te kopen of te verkopen aan bepaalde voorwaarden, gedurende een bepaalde termijn, terwijl de andere partij vrij is om de optie wel of niet te lichten. Een optie gaat verder dan een aanbod omdat het een meerzijdige rechtshandeling is. #### 1.6.2 Gebreken bij toestemming Geassen bij de toestemming (dwaling, bedrog, geweld) kunnen leiden tot de **nietigheid** van de overeenkomst. Benadeling (een aanzienlijke onevenwichtigheid tussen de wederzijdse prestaties) is, behalve bij verkoop van onroerend goed, geen grond voor nietigheid. #### 1.6.3 Bekwaamheid De wet bepaalt wie handelingsbekwaam is om te kopen of te verkopen. Onbekwaamheid is de uitzondering. #### 1.6.4 Geoorloofd voorwerp Het voorwerp van de overeenkomst moet bestaan (ook een toekomstige zaak mag verkocht worden), in de handel zijn en bepaald of bepaalbaar zijn. Het mag niet strijdig zijn met de openbare orde, goede zeden of dwingend recht. ### 1.7 Koopovereenkomst onroerend goed De koop van een onroerend goed is een **consensueel contract**, waarbij de eigendom overgaat bij wilsovereenstemming. Het **compromis** (onderhandse verkoopovereenkomst) is bindend. De **notariële akte** is vereist voor de tegenwerpelijkheid aan derden door overschrijving in de registers van het hypotheekkantoor. Er is een verplichte registratie van de onderhandse akte binnen vier maanden, met registratierechten. > **Tip:** De tussenkomst van een notaris bij de aankoop van een onroerend goed biedt juridische zekerheid en controleert de eigendomstitel en de beschikkingsbevoegdheid van de verkoper. #### 1.7.1 Tegenwerpelijkheid aan derden De koop van een onroerend goed is pas tegenwerpelijk aan derden te goeder trouw na **overschrijving** in de registers van het hypotheekkantoor. Zonder overschrijving kan de verkoop niet worden tegengeworpen aan derden te goeder trouw die concurrerende rechten hebben. Dit leidt tot het "flikkermoment", waarbij de koper zijn eigendomsrecht niet kan inroepen tegen een derde die ondertussen reeds een concurrerend recht heeft laten publiceren. ### 1.8 Koopovereenkomst roerend goed Bij de koop van roerende goederen geldt het **bezit als titel**. De overdracht van eigendom is tegenwerpelijk aan derden vanaf de levering. Het **eigendomsvoorbehoud** is een belangrijk instrument voor de onbetaalde verkoper om het goed te kunnen terugvorderen, mits het schriftelijk is overeengekomen en uiterlijk op het moment van levering. Het **risico** bij roerende goederen gaat over met de eigendom, tenzij contractueel anders bepaald of bij eigendomsvoorbehoud. ### 1.9 Bescherming van de onbetaalde verkoper De onbetaalde verkoper kan zich beroepen op de **exceptio non adimpleti contractus** (ENAC), de mogelijkheid tot **ontbinding** van de overeenkomst, een **voorrecht** op het verkochte goed, en bij roerende goederen en contantverkoop, de **oneigenlijke revindicatie** binnen de acht dagen na levering. ### 1.10 Beëindiging van de koopovereenkomst De koopovereenkomst kan op verschillende manieren worden beëindigd, waaronder door **wederinkoop** (waarbij de verkoper het recht heeft het goed terug te nemen tegen terugbetaling van de prijs) en **benadeling** bij de verkoop van onroerend goed (waarbij de verkoper, indien benadeeld voor meer dan 7/12den, vernietiging van de koop kan vorderen). ### 1.11 Varia #### 1.11.1 Verkoop op afbetaling Dit regime is sterk gereguleerd ter bescherming van de consument en vereist specifieke informatieplichten en herroepingsrechten. #### 1.11.2 Verkoop aan consument Dit omvat specifieke regels voor verkoop op afstand en verkoop buiten de verkoopruimten van de onderneming, met extra informatieplichten en herroepingsrechten voor de consument. #### 1.11.3 Internationale koop De internationale koop van roerende goederen wordt geregeld door het Weens koopverdrag (CISG). ## 2. Verplichtingen van de verkoper De verkoper heeft in principe drie hoofdverbintenissen: ### 2.1 Levering van de zaak (art. 1604 BW) De verkoper moet de verkochte zaak overdragen in de macht en het bezit van de koper. De levering omvat ook de toebehoren van de zaak en de opbrengsten ervan. De staat van de geleverde zaak moet overeenstemmen met de afspraken. De levering is een **middelenverbintenis** (verkoper moet zorgen voor behoud van de zaak tot aan de levering). Bij niet-levering kan de koper de **exceptio non adimpleti contractus** inroepen, uitvoering in natura vorderen, of de ontbinding van de overeenkomst met schadevergoeding. #### 2.1.1 Conformiteit De geleverde zaak moet conform zijn aan de verkochte zaak, zowel wat betreft de identiteit, de kwaliteit als de kwantiteit. ### 2.2 Vrijwaring voor uitwinning (art. 1625 BW) De verkoper moet de koper vrijwaren voor juridische stoornissen die het ongestoord bezit van het goed aantasten. Dit omvat vrijwaring voor eigen daden van de verkoper en voor daden van derden die een juridisch recht op het goed laten gelden. #### 2.2.1 Vrijwaring voor eigen daad De verkoper mag zelf geen daden stellen die het bezit van de koper verstoren, zowel feitelijk als juridisch. Dit omvat een impliciete niet-concurrentieverplichting bij de verkoop van een handelszaak. #### 2.2.2 Vrijwaring voor daden van derden De verkoper is niet gehouden voor feitelijke stoornissen veroorzaakt door derden, maar wel voor juridische stoornissen die hun oorsprong vinden vóór de verkoop. #### 2.2.3 Exonoratie bij vrijwaring De wettelijke vrijwaring voor daden van derden kan contractueel worden beperkt, maar de koper behoudt in principe het recht op teruggave van de prijs. ### 2.3 Vrijwaring voor (verborgen) gebreken (art. 1641-1649 BW) De verkoper vrijwaart de koper voor gebreken die het goed ongeschikt maken voor het normale gebruik of het gebruik waarvoor het bestemd is. Dit geldt voor gebreken die verborgen, ernstig en anterieur aan de verkoop zijn. De remedies bij verborgen gebreken zijn: ontbinding van de koop (actio redhibitoria), prijsvermindering (actio quanti minoris) en, afhankelijk van de goede of kwade trouw van de verkoper, schadevergoeding. ## 3. Verplichtingen van de koper De koper heeft in de eerste plaats twee hoofdverbintenissen: ### 3.1 Inontvangstnemingsverplichting De koper is verplicht de verkochte zaak in ontvangst te nemen. Dit impliceert ook de plicht om het goed te inspecteren en eventuele zichtbare gebreken te protesteren of voorbehoud te maken. Onterechte weigering van inontvangstneming kan leiden tot gedwongen uitvoering of ontbinding. ### 3.2 Betalingsverplichting (art. 1650 BW) De koper is verplicht de overeengekomen prijs te betalen. De betalingstermijn, -plaats en -wijze kunnen contractueel worden bepaald. Bij gebreke van afspraken gelden de wettelijke bepalingen. Betaling kan zowel chartaal als giraal gebeuren, met specifieke regels voor de aanvaarding van elke vorm. De bescherming van de onbetaalde verkoper omvat onder andere de ENAC, ontbinding en eventuele voorrechten. ## 4. Bijzondere overeenkomsten en regimes ### 4.1 Kanscontracten Kanscontracten zijn overeenkomsten waarbij het gelijkwaardige van de wederkerige prestaties afhangt van een onzekere gebeurtenis. Voorbeelden zijn spel en weddenschap, lijfrente, en tontine/aanwasbedingen. #### 4.1.1 Spel en weddenschap Deze contracten zijn in principe ongeoorloofd en leiden niet tot een vorderingsrecht, tenzij in specifieke gevallen zoals kansspelen met een vergunning. #### 4.1.2 Lijfrente Een overeenkomst waarbij een partij periodiek een rente betaalt gedurende het leven van een bepaald persoon. Het is een kanscontract onder bezwarende titel. #### 4.1.3 Tontine en aanwasbedingen Deze bedingen worden vaak gebruikt in samenlevingscontracten om bij overlijden de langstlevende eigenaar van het geheel te maken en zo de nalatenschap te regelen. ### 4.2 Dading Een dading is een contract waarbij partijen een gerezen of toekomstig geschil beëindigen door wederzijdse toegevingen. Het vereist schriftelijke opmaak voor bewijsdoeleinden en heeft een bindend effect, wat betekent dat partijen er niet op kunnen terugkomen. ### 4.3 Huurovereenkomst De huurovereenkomst is een wederkerig contract waarbij de verhuurder het genot van een zaak verleent tegen een prijs. Er bestaan verschillende regimes: gemeen huurrecht, woninghuur, handelshuur, studentenhuren, etc., elk met specifieke regels en dwingende bepalingen ter bescherming van de huurder. ### 4.4 Bruiklening en verbruiklening * **Bruiklening**: Een zakelijke, eenzijdige overeenkomst om niet, waarbij een zaak tijdelijk ter beschikking wordt gesteld met de verplichting deze in natura terug te geven. De uitlener draagt het risico voor verlies door toeval. * **Verbruiklening**: Een zakelijke overeenkomst waarbij verbruikbare zaken worden uitgeleend, met de verplichting om een equivalent terug te geven. De eigendom gaat hierbij over op de ontlener. ### 4.5 Kredietovereenkomsten en leasing Dit omvat consumentenkrediet, hypothecair krediet en leasing, waarbij kredietverleners financiering verstrekken tegen betaling van interest en/of een periodieke prijs. ### 4.6 Franchising en licenties Dit zijn distributietechnieken en overeenkomsten waarbij een partij het recht krijgt om een merk, knowhow of product te gebruiken in ruil voor een vergoeding. ### 4.7 Aanneming Een aannemingsovereenkomst is een contract waarbij een aannemer zich verbindt om materieel of intellectueel werk te verrichten, in volle onafhankelijkheid, tegen een bepaalde prijs. De **10-jarige aansprakelijkheid** voor bouwwerken is een cruciaal aspect. ### 4.8 Woningbouwwet (Wet Breyne) Deze wet beschermt de bouwheer bij de aankoop van een te bouwen woning en regelt de verplichtingen van de aannemer, zoals stortingen en oplevering. ### 4.9 Dienstovereenkomsten: Bewaargeving Bewaargeving is een zakelijke overeenkomst waarbij een roerende zaak ter bewaring wordt toevertrouwd, met de verplichting tot teruggave in natura. De bewaarnemer is aansprakelijk voor verlies, tenzij er sprake is van overmacht. Hotelbewaargeving kent specifieke regels met een quasi-objectieve aansprakelijkheid van de hotelhouder, weliswaar met een plafond. ### 4.10 Lastgeving Lastgeving is een overeenkomst waarbij een lasthebber wordt belast om rechtshandelingen te stellen in naam en voor rekening van de lastgever. Dit houdt een vertegenwoordigingsbevoegdheid in. --- # Verbintenissen van verkoper en koper Hieronder volgt een gedetailleerde studiegids met betrekking tot de verbintenissen van de verkoper en de koper binnen een koopovereenkomst, gebaseerd op de verstrekte documentatie. ## 2. Verbintenissen van verkoper en koper Dit onderdeel behandelt de essentiële plichten die voortvloeien uit een koopovereenkomst, zowel voor de verkoper als voor de koper, inclusief levering, vrijwaring voor gebreken en uitwinning, en de inontvangstnemings- en betalingsverplichtingen. ### 2.1 Verbintenissen van de verkoper De verkoper heeft voornamelijk drie hoofdverbintenissen: de levering van de zaak, de vrijwaring voor uitwinning en de vrijwaring voor (verborgen) gebreken. #### 2.1.1 Levering De leveringsplicht, geregeld in artikel 1604 van het Burgerlijk Wetboek, houdt in dat de verkoper de verkochte zaak in de macht en het bezit van de koper moet overdragen. Dit is een "verbintenis om iets te doen". De verkoper is tevens verplicht om te zorgen voor de zaak alsof het een goed huisvader is tot aan de levering. De overdracht van de eigendom staat los van de levering; de levering omvat ook de toebehoren van de zaak, tenzij anders bedongen. * **Modaliteiten:** De levering moet gebeuren in de staat waarin de zaak zich bevond op het moment van de verkoop, met de overeengekomen omvang, hoeveelheid en oppervlakte. De kosten van levering zijn in principe ten laste van de verkoper, tenzij contractueel anders bepaald. De plaats van levering is, bij gebreke van contractuele bepaling, de plaats waar de zaak zich ten tijde van de koop bevond (artikel 1609 BW). De timing van de levering kan contractueel worden bepaald; de Wet Mark voor het Bedrijfsleven (WER) stelt een minimum van 30 dagen na contractsluiting, maar dit is aanvullend recht. * **Gevolgen bij niet-levering:** Bij niet-levering kan de koper de exceptio non adimpleti contractus inroepen, uitvoering in natura vorderen, of de ontbinding van de overeenkomst met schadevergoeding eisen. #### 2.1.2 Vrijwaring voor verborgen gebreken (art. 1641-1649 BW) Dit aspect betreft de verborgen gebreken die de materiële kwaliteit, kwantiteit of identiteit van de geleverde zaak aantasten, en die de koper het nuttig bezit ontnemen. Dit onderscheidt zich van de vrijwaring voor uitwinning, die het vreedzaam bezit betreft. * **Voorwaarden voor een vrijwaringsplicht:** 1. **Een gebrek:** Het moet een intrinsiek of functioneel gebrek zijn dat de zaak ongeschikt maakt voor het beoogde gebruik, of dit gebruik in aanzienlijke mate vermindert. Het gebruik dat de koper beoogt, moet bekend zijn bij de verkoper of geïmpliceerd worden door de aard van de zaak. 2. **Verborgen:** Het gebrek mag niet zichtbaar of kenbaar zijn voor een aandachtige koper bij normaal onderzoek. Camouflage van gebreken door de verkoper is ook een vorm van verborgenheid. 3. **Ernstig:** Het gebrek moet een zekere ernst hebben en het gebruik van de zaak voor een bepaalde tijd of definitief verstoren. 4. **Anterieur:** Het gebrek moet (minstens in kiem) bestaan op het moment van de koop of de risico-overgang. Bij consumentenkoop wordt dit vermoed gedurende twee jaar na levering. * **Hoe vrijwaren (Rechtsmiddelen):** * **Bij niet-conformiteit (leveringsplicht):** Ontbinding of uitvoering in natura, eventueel met schadevergoeding. Een dekkingskoop (aankoop van een vergelijkbaar goed bij een derde) is mogelijk om schade te beperken, waarbij het prijsverschil gevorderd kan worden. * **Bij verborgen gebreken:** De koper heeft de keuze tussen de *actio redhibitoria* (ontbinding van de koop) of de *actio aestimatoria* (prijsvermindering), onafhankelijk van de goede of kwade trouw van de verkoper. Schadevergoeding is mogelijk, waarbij de goede/kwade trouw van de verkoper wel een rol speelt. * **Meldingstermijn:** De koper moet de verkoper tijdig informeren over het gebrek. Bij gemeen kooprecht is er geen uitdrukkelijke meldingstermijn, maar wel een korte verjaringstermijn. Bij consumentenkoop is er een facultatieve meldingstermijn van minimaal twee maanden na vaststelling van het gebrek. Het Weens Koopverdrag vereist melding binnen een redelijke termijn. * **Exonoratie:** De verkoper kan zijn aansprakelijkheid voor verborgen gebreken contractueel beperken (artikel 1643 BW). Dit is echter niet geldig indien de verkoper te kwader trouw was (het gebrek kende). Bij consumentenkoop zijn dergelijke exoneratiebedingen verboden. #### 2.1.3 Vrijwaring voor uitwinning De verkoper moet de koper vrijwaren voor uitwinning, wat betekent dat hij het ongestoord bezit van de verkochte zaak garandeert (artikel 1625 BW). Dit omvat zowel juridische stoornissen (bv. een derde die een zakelijk recht beweert op de zaak) als feitelijke stoornissen veroorzaakt door de verkoper zelf. De verkoper is niet aansprakelijk voor feitelijke stoornissen door derden, tenzij deze stoornis een juridische oorsprong heeft die anterieur is aan de verkoop. De goede of kwade trouw van de verkoper is irrelevant voor de vrijwaring voor daden van derden. * **Onderscheid:** * **Vrijwaring voor eigen daad:** De verkoper mag het bezit van de koper niet zelf verstoren, zowel feitelijk als juridisch. Dit kan resulteren in een impliciete niet-concurrentieverplichting bij de verkoop van een handelszaak. * **Vrijwaring voor daden van derden:** De verkoper is aansprakelijk voor juridische stoornissen die voortvloeien uit rechten van derden die reeds vóór de verkoop bestonden. * **Modaliteiten:** De rechtsstoornis moet anterieur zijn aan de verkoop. De koper die door een derde wordt vervolgd, kan de verkoper oproepen tot vrijwaring in het proces of nadien een vordering instellen. * **Sanctie bij uitwinning:** Bij volledige uitwinning kan de koper de ontbinding van de koop en aanvullende schadevergoeding vorderen. Bij gedeeltelijke uitwinning kan de koper de ontbinding eisen indien het uitgewonnen deel zo belangrijk is dat hij de zaak anders niet zou hebben gekocht, of een prijsvermindering. ### 2.2 Verbintenissen van de koper De koper heeft hoofdzakelijk twee verbintenissen: de inontvangstnemingsverplichting en de betalingsverplichting. #### 2.2.1 Inontvangstnemingsverplichting Dit is de tegenhanger van de leveringsverplichting van de verkoper. De koper moet de zaak in ontvangst nemen op de afgesproken plaats en tijd. De kosten voor afhaling zijn ten laste van de koper. De koper dient het goed te inspecteren en kan de inontneming weigeren bij zichtbare gebreken. Aanvaarding zonder voorbehoud dekt de zichtbare niet-conformiteit. Bij onterechte weigering kan de verkoper gedwongen uitvoering vorderen of de ontbinding van de overeenkomst. #### 2.2.2 Betalingsverplichting (art. 1650 BW) De koper is gehouden de overeengekomen prijs te betalen. Dit is een eenzijdige rechtshandeling die aanvaarding door de verkoper niet vereist; kennisname door de verkoper volstaat. * **Wie kan betalen:** De koper zelf, een uitvoeringsagent, of een belanghebbende derde (die subrogatie verkrijgt). Een niet-belanghebbende derde kan ook betalen, zonder subrogatie. * **Aan wie betalen:** Bij voorkeur aan de verkoper of diens vertegenwoordiger. Verkeerde betaling kan leiden tot dubbele betaling ("qui paie mal, paie deux fois"). * **Plaats van betaling:** Bij gebreke van contractuele bepaling, op de plaats van levering (artikel 1651 BW), meestal het magazijn van de verkoper. Dit is bepalend voor de betaalmunt en de bevoegde rechtbank. * **Tijdstip van betaling:** Bij gebreke van contractuele afspraak, op de datum van levering (artikel 1651 BW), behoudens uitzonderingen zoals de verkoop buiten de onderneming. * **Wat te betalen:** De hoofdsom, interesten en contractkosten (bv. notaris-, registratierechten). * **Chartaal of giraal geld:** De verkoper kan betaling in giraal geld weigeren (artikel 1243 BW), maar dit is beperkt bij handelaren en consumenten, en verboden voor vastgoedtransacties in cash. * **Bescherming van de onbetaalde verkoper:** Indien de koper niet betaalt, kan de verkoper de exceptio non adimpleti contractus inroepen, de ontbinding vorderen, of een beroep doen op een voorrecht op de verkochte zaak, een revindicatierecht (bij roerende goederen) of een eigendomsvoorbehoud. ### 2.3 Consumentenkoop De consumentenkoop, geregeld in artikel 1649bis – 1649octies BW, biedt verhoogde bescherming aan de consumentkoper, vooral op het gebied van garantie. Het is een monistisch systeem waarbij de verkoper één plicht heeft: conform leveren, wat zowel de conformiteit van de levering als de vrijwaring voor verborgen gebreken omvat. * **Aansprakelijkheid verkoper:** De verkoper is aansprakelijk voor non-conformiteit indien deze bestaat op het moment van levering, zich manifesteert binnen twee jaar (waarborggarantietermijn), gemeld is binnen de meldingstermijn, en de vordering binnen de verjaringstermijn is ingesteld. * **Remedies (art. 1649quinquies BW):** Kosteloos herstel, kosteloze vervanging, passende prijsvermindering, of ontbinding van de overeenkomst. Schadevergoeding is aanvullend. * **Commerciële garantie:** Een contractuele uitbreiding van de vrijwaringsplicht, die de wettelijke rechten onverlet laat. ### 2.4 Vrijwaring uit uitwinning De verkoper is verplicht de koper vrij te waren voor uitwinning, wat inhoudt dat hij instaat voor het ongestoord genot van de verkochte zaak. Dit geldt zowel voor eigen daden van de verkoper als voor juridische stoornissen veroorzaakt door derden die dateren van vóór de verkoop. De verkoper is niet aansprakelijk voor feitelijke stoornissen door derden, tenzij deze een juridische oorzaak hebben die anterieur is aan de verkoop. De bescherming geldt voor het hele goed, en ook voor lasten die niet werden opgegeven bij de verkoop. ### 2.5 Overzicht non-conformiteit en verborgen gebreken De wetgeving kent een dualisme in het gemeen kooprecht (niet-conforme levering en verborgen gebreken), terwijl de consumentenkoop en het Weens Koopverdrag een monistisch systeem hanteren (non-conformiteit in ruime zin). * **Verborgen gebreken:** Vereisen een ernstig, verborgen, en anterieur gebrek. De koper kan de ontbinding of prijsvermindering vorderen. De meldingstermijn is cruciaal. * **Exonoratie:** Kan de aansprakelijkheid van de verkoper beperken, tenzij de verkoper te kwader trouw was of het een consumentenkoop betreft. ### 2.6 Verbintenissen van de koper De koper is verplicht de zaak in ontvangst te nemen en de prijs te betalen. Hij dient de zaak te inspecteren en zichtbare gebreken te protesteren. * **Inontvangstnemingsverplichting:** Tegenhanger van de leveringsplicht, omvat inspectie en protesteren bij zichtbare gebreken. * **Betalingsverplichting:** De koper betaalt de prijs, interesten en kosten. De bescherming van de onbetaalde verkoper omvat o.a. de exceptio non adimpleti contractus, ontbinding, en in bepaalde gevallen een revindicatierecht of eigendomsvoorbehoud. --- **Tip:** Bij het bestuderen van de verbintenissen, concentreer je op de specifieke voorwaarden en de rechtsmiddelen die zowel de verkoper als de koper ter beschikking staan bij wanprestatie. Maak een duidelijke scheiding tussen het gemeen recht, consumentenkoop en internationale verdragen, aangezien de regels aanzienlijk kunnen verschillen. Let ook goed op de details rondom de meldingstermijnen en de gevolgen van aanvaarding. --- # Huurovereenkomsten: gemeen huurrecht en specifieke regimes Hier is een gedetailleerde en uitgebreide samenvatting voor het onderwerp "Huurovereenkomsten: gemeen huurrecht en specifieke regimes", opgesteld als een examengeklaarde studiegids. ## 3. Huurovereenkomsten: gemeen huurrecht en specifieke regimes Dit onderwerp behandelt de algemene kenmerken, duur, beëindiging en de diverse regimes van huurovereenkomsten, met een diepgaande analyse van de verbintenissen van zowel verhuurder als huurder. ### 3.1 Definitie van huurovereenkomst Een huurovereenkomst is een wederkerig contract waarbij een partij, de verhuurder, aan de andere partij, de huurder, gedurende een bepaalde tijd het gebruiks- en genotsrecht verleent over een zaak (onroerend of roerend, lichamelijk of onlichamelijk, in de handel), tegen een bepaalde of bepaalbare prijs. Het is een tijdelijk, persoonlijk genotsrecht. ### 3.2 Algemene kenmerken van huurovereenkomsten * **Consensueel contract:** De huurovereenkomst komt tot stand door loutere wilsovereenstemming, zonder vormvereisten. Ook mondelinge huurcontracten zijn geldig, hoewel voor bewijs en bij huur van onroerende goederen boven een bepaalde waarde (3500 euro) een geschrift vereist is. * **Wederkerig:** Beide partijen verbinden zich tot een tegenprestatie. De verhuurder verschaft het genot van de zaak, de huurder betaalt de huurprijs. * **Onder bezwarende titel:** Er is een economisch voordeel voor beide partijen. Dit onderscheidt het van bruikleen (om niet). * **In principe niet intuitu personae:** De huurovereenkomst wordt in principe niet aangegaan omwille van de specifieke persoon van de huurder of verhuurder, tenzij contractueel anders bedongen. * **Persoonlijk genotsrecht:** De huurder verkrijgt een persoonlijk vorderingsrecht tegenover de verhuurder, geen zakelijk recht zoals bij vruchtgebruik. Dit geldt zowel voor onroerende als roerende goederen. ### 3.3 Bekwaamheid en vormvereisten * **Bekwaamheid:** Algemene bekwaamheidsregels zijn van toepassing. Niet enkel de eigenaar kan verhuren; iemand die het genot van het goed heeft, kan het ook verhuren. * **Vormvereisten:** De overeenkomst is consensueel. Bij huur van onroerende goederen voor langere duur (> 9 jaar) of met vooruitbetaalde huurprijs (> 3 jaar) is een authentieke akte en overschrijving op het hypotheekkantoor vereist voor tegenwerpelijkheid aan derden. ### 3.4 Tegenwerpelijkheid aan derden Degenen die geen partij zijn bij de huurovereenkomst, moeten het bestaan ervan respecteren. Bij huurovereenkomsten van lange duur of met vooruitbetaalde huur, is overschrijving op het hypotheekkantoor vereist voor tegenwerpelijkheid aan derden. ### 3.5 Verschillende regimes Het Belgische recht kent verschillende huurregimes, die als volgt ingedeeld kunnen worden: * **Gemeen huurrecht (suppletief):** Van toepassing op alle huurovereenkomsten die niet onder een bijzonder regime vallen. Biedt veel contractuele vrijheid. * **Bijzondere beschermingsregimes (dwingend recht):** * Woninghuurwet (sedert 2019: Vlaams Woninghuurdecreet) * Sociale huur * Pacht (voor landbouwers) * Handelshuur (voor kleinhandel of ambacht) * Studentenhuren Het belang van het correct identificeren van het toepasselijke regime bij casussen is cruciaal. ### 3.6 Gemeen huurrecht: Verbintenissen van de verhuurder De belangrijkste verbintenissen van de verhuurder, geregeld in artikel 1719 BW, zijn: 1. **Leveringsverplichting:** Het verhuurde goed ter beschikking stellen in een goede staat van onderhoud. Eventueel dient een plaatsbeschrijving te worden opgemaakt. 2. **Onderhoudsverplichting:** Het goed zodanig onderhouden dat het kan dienen voor het overeengekomen gebruik. Dit omvat het uitvoeren van nodige herstellingen (niet die ten laste van de huurder vallen of verfraaiingswerken). Bij dringende herstellingen moet de huurder ongemakken dulden. 3. **Vrijwaring voor rustig genot:** De verhuurder moet zich onthouden van daden die het genot van de huurder verstoren (vrijwaring voor eigen daad) en vrijwaren voor rechtsstoornissen door derden. Vrijwaring voor gebreken die tijdens de huur ontstaan en het genot verstoren, is eveneens van toepassing. **Tip:** Het onderscheid tussen levering (initieel) en onderhoud (lopende huur) is belangrijk. ### 3.7 Gemeen huurrecht: Verbintenissen van de huurder De verbintenissen van de huurder zijn, volgens artikel 1728 BW: 1. **Betalen van de huurprijs, kosten en lasten:** De huurprijs is vrij bepaalbaar. Indexatie is mogelijk indien contractueel bedongen, met inachtneming van de wettelijke regels (gezondheidsindex). Kosten en lasten die aan de huurder worden aangerekend, moeten contractueel bepaald zijn of vallen onder de dwingende regels voor niet-forfaitaire kosten. 2. **Goed gebruiken en onderhouden conform bestemming:** De huurder moet het goed gebruiken als een goede huisvader en volgens de in het contract bepaalde bestemming. Het wijzigen van de bestemming kan leiden tot ontbinding. 3. **Goed teruggeven op einde huurperiode:** Het goed moet worden teruggegeven in de staat waarin het zich bevond bij aanvang van de huur, behoudens normale slijtage of schade buiten de wil van de huurder. Een plaatsbeschrijving bij aanvang van de huur is essentieel om conflicten te voorkomen. De huurder is aansprakelijk voor schade veroorzaakt door huisgenoten. **Tip:** De plaatsbeschrijving is cruciaal bewijsmateriaal voor zowel verhuurder als huurder. ### 3.8 Gemeen huurrecht: Duur De duur van een huurovereenkomst kan bepaald of onbepaald zijn. * **Bepaalde duur:** Komt van rechtswege ten einde bij het verstrijken van de termijn, tenzij er een stilzwijgende wederverhuring plaatsvindt of er een tussentijds opzegrecht contractueel wordt bedongen. * **Onbepaalde duur:** Kan door beide partijen worden opgezegd, met een wettelijke opzegtermijn van één maand (suppletief). ### 3.9 Gemeen huurrecht: Einde van de huur De huurovereenkomst kan eindigen door: * Opzegging door één van de partijen. * Minnelijk akkoord. * Wanprestatie van een van de partijen (gerechtelijke ontbinding). * Verval van het voorwerp van de overeenkomst (volledig of gedeeltelijk tenietgaan). Overlijden van een partij of faillissement zijn in beginsel geen beëindigingsgronden, tenzij anders bedongen. ### 3.10 Gemeen huurrecht: Onderverhuur en overdracht van huur * **Onderverhuur:** De hoofdhuurder geeft het genot van de zaak (geheel of gedeeltelijk) door aan een onderhuurder. Dit is in beginsel mogelijk, tenzij contractueel uitgesloten. * **Overdracht van huur:** De huurder draagt de bestaande huurovereenkomst over aan een derde, die de oorspronkelijke huurder vervangt. In beide gevallen mag de hoofdhuurder aan de onderhuurder of verkrijger geen rechten toekennen die hij zelf niet heeft. ### 3.11 Gemeen huurrecht: Overdracht verhuurde goed De overdracht van het verhuurde goed (verkoop, schenking) beëindigt de huur niet, tenzij er een uitzettingsbeding is en dit correct wordt toegepast. De huurovereenkomst is tegenwerpelijk aan de verkrijger, zeker indien ze een vaste dagtekening heeft verworven. ### 3.12 Woninghuurdecreet Het Vlaams Woninghuurdecreet (WHD), van kracht sinds 1 januari 2019, regelt de huur van voor bewoning bestemde onroerende goederen met als hoofdverblijfplaats van de huurder. Het is een dwingende regeling ter bescherming van de huurder. * **Toepassingsgebied:** Huur door een natuurlijke persoon als hoofdverblijfplaats. * **Vormvereisten:** De huurovereenkomst moet schriftelijk zijn en er zijn verplichte bijlagen en registratie. * **Modaliteiten:** De staat van het verhuurde goed moet voldoen aan elementaire vereisten van veiligheid en bewoonbaarheid. Er zijn specifieke regels rond duur (in principe 9 jaar), opzegging, huurwaarborg en herstellingen. * **Verbintenissen huurder:** Naast het betalen van de huurprijs, kosten en lasten, moet de huurder het goed onderhouden en de bestemming respecteren. Hij is ook aansprakelijk voor de schade veroorzaakt door huisgenoten. * **Overdracht en onderverhuur:** Principieel verboden, tenzij met schriftelijke toestemming van de verhuurder. ### 3.13 Huurovereenkomst voor studentenhuisvesting Dit regime, eveneens geregeld door het Woninghuurdecreet, is van toepassing op huurovereenkomsten waarbij de huurder een student is en het gehuurde goed niet als hoofdverblijfplaats dient. Enkele specifieke bepalingen uit het woninghuurrecht zijn van toepassing, met afwijkingen voor onderverhuur, kosten en lasten, en indexatie. ### 3.14 Handelshuur De Handelshuurwet (HHW) regelt de huur van onroerende goederen die hoofdzakelijk bestemd zijn voor kleinhandel of ambachtelijke activiteiten, om de handelaar te beschermen. * **Toepassingsgebied:** Omvat huurovereenkomsten voor onroerende goederen bestemd voor kleinhandel of ambachtelijke bedrijven, met directe band met het publiek. * **Duur:** De minimumduur is negen jaar. * **Dwingend recht:** De wet is van dwingend recht en de bepalingen ervan zijn relatief nietig. ### 3.15 Verbintenissen van de verhuurder in specifieke regimes (woninghuur) Hoewel de algemene principes van de verbintenissen van de verhuurder uit het gemeen recht ook gelden, zijn er specifieke bepalingen in de woninghuurwetgeving, zoals de verplichting om het goed in overeenstemming te brengen met de wettelijke vereisten van veiligheid, gezondheid en bewoonbaarheid. De verhuurder is ook aansprakelijk voor de gebreken die hij kende of behoorde te kennen. ### 3.16 Verbintenissen van de huurder in specifieke regimes (woninghuur) In het woninghuurrecht is de huurder meer beschermd. Zo zijn de regels rond kleine herstellingen ten laste van de huurder, maar deze kunnen contractueel worden aangepast in het voordeel van de huurder. De huurprijsindexatie is geregeld en er zijn wettelijke bepalingen inzake huurwaarborg. ### 3.17 Overdracht verhuurde goed in woninghuur Het Woninghuurdecreet voorziet in een betere bescherming van de huurder bij overdracht van het verhuurde goed dan het gemeen huurrecht. De verkrijger treedt in alle rechten en plichten van de verhuurder, zelfs indien er een uitzettingsbeding is. ### 3.18 Huurovereenkomst voor de huisvesting van studenten Dit regime, dat voortbouwt op het Woninghuurdecreet, geldt voor huurovereenkomsten van studenten die niet noodzakelijk hun hoofdverblijfplaats hebben in het gehuurde goed. Specifieke regels gelden voor onderverhuur, kosten en lasten, en de einde van de huur. ### 3.19 Handelshuur: Duur en toepassingsgebied De Handelshuurwet bepaalt een minimumduur van negen jaar voor handelshuur, met specifieke regels voor de toepassingsgebied en het einde van de huur. ### 3.20 Bruikleen Bruikleen (commodaat) is een overeenkomst waarbij de ene partij (uitlener) een onvervangbare zaak ter beschikking stelt van de andere partij (ontlener) voor tijdelijk gebruik, zonder vruchtgebruik, en onder verplichting tot teruggave in natura. Het is een zakelijke, eenzijdige en in principe kosteloze overeenkomst. Het risico voor verlies door toeval ligt bij de uitlener, tenzij er uitzonderingen van toepassing zijn. ### 3.21 Verbruiklening Verbruiklening (mutuum) is een overeenkomst waarbij de ene partij (uitlener) aan de andere partij (ontlener) verbruiktbare zaken overdraagt, met de verplichting om na afloop een gelijkwaardige hoeveelheid terug te geven. Hierbij gaat de eigendom wel over. De ontlener draagt het risico. Een geldlening is een typisch voorbeeld. ### 3.22 Bijzondere soorten kredieten * **Consumentenkrediet:** Kredietovereenkomsten tussen een onderneming en een consument, geregeld door Boek VII van het WER, met dwingende consumentenbescherming. * **Hypothecair krediet:** Krediet gewaarborgd door een hypotheek, geregeld in Boek VII van het WER, met als doel misbruiken te bestrijden. ### 3.23 Leasing Leasing is een financieringsovereenkomst waarbij de leasinggever het genot van een goed (roerend of onroerend) verleent aan de leasingnemer tegen betaling van een periodieke prijs. Het is een meerpartijenverhouding die vaak elementen van koop, huur en eenzijdige verkoopbelofte combineert. ### 3.24 Franchise en Licentie * **Franchise:** Een distributietechniek waarbij de franchisenemer het recht krijgt om een merk, knowhow en commercieel systeem van de franchisor te exploiteren tegen betaling. * **Licentie:** Een overeenkomst waarbij de titularis van een intellectueel eigendomsrecht of knowhow aan een ander toelating verleent om bepaalde handelingen te stellen, tegen betaling van royalty's. ### 3.25 Dienstovereenkomsten: Aanneming Aanneming is een overeenkomst waarbij de ene partij (aannemer) zich verbindt om voor de andere partij (opdrachtgever) iets te verrichten (werk of dienst), in volle onafhankelijkheid en tegen een overeengekomen prijs. Kernbestanddelen zijn de werkprestatie, de onafhankelijkheid en de vergoeding. De aannemer heeft een werk- en tijdigheidsverbintenis. De aannemer en architect zijn 10 jaar aansprakelijk voor zware gebreken in bouwwerken (wet Breyne). ### 3.26 Woningbouwwet (Wet Breyne) Deze dwingende wet biedt uitgebreide bescherming aan kopers van te bouwen woningen of aan hen die bouwwerken laten uitvoeren. Ze regelt voorschotten, verplichte vermeldingen, oplevering, aansprakelijkheid en betalingen. ### 3.27 Dienstovereenkomsten: Bewaargeving Bewaargeving is een contract waarbij een roerende zaak wordt afgegeven aan een bewaarnemer voor bewaring en bewaking, met de verplichting tot teruggave in natura. Het is een zakelijke, in principe kosteloze overeenkomst. De bewaarnemer is aansprakelijk voor diefstal, tenzij er sprake is van overmacht. ### 3.28 Hotelbewaargeving Dit is een bijzondere vorm van bewaargeving die van toepassing is op de bagage van hotelgasten. De hotelhouder heeft een quasi-objectieve aansprakelijkheid, beperkt tot een bepaald plafond, tenzij de schade te wijten is aan de gast zelf, overmacht of de aard van de zaak. ### 3.29 Dienstovereenkomsten: Lastgeving Lastgeving is een overeenkomst waarbij de lasthebber wordt belast om voor de lastgever een rechtshandeling te stellen, in naam en voor rekening van de lastgever. Het is principieel kosteloos, maar kan bezoldigd zijn. De lasthebber handelt als vertegenwoordiger van de lastgever. De omvang van de volmacht is bepalend voor de binding van de lastgever. ### 3.30 Handelsagentuur en Handelsvertegenwoordiging * **Handelsagent:** Een zelfstandige die duurzaam bemiddelt bij het sluiten van overeenkomsten voor rekening van een principaal, zonder zelf de contractuele banden aan te gaan. * **Handelsvertegenwoordiger:** Een werknemer die exclusief en duurzaam voor rekening van een werkgever optreedt. ### 3.31 Dading Dading is een contract waarbij partijen een gerezen of toekomstig geschil beëindigen door wederzijdse toegevingen. Het vereist schriftelijkheid voor bewijs en heeft tot doel de juridische waarheid vast te stellen. Dading is een benoemd contract met specifieke geldigheidsvereisten en gevolgen. ### 3.32 Kanscontracten Een kanscontract is een overeenkomst waarvan de gevolgen (winst of verlies) afhangen van een onzekere gebeurtenis. Voorbeelden zijn spel en weddenschap, lijfrente, tontine en aanwas. Partijen aanvaarden een risico. * **Spel en weddenschap:** Contracten waarbij winst of verlies afhankelijk is van een onzekere gebeurtenis. Ze zijn vaak niet-afdwingbaar wegens ongeoorloofde oorzaak, tenzij wettelijk gereguleerd. * **Lijfrente:** Een overeenkomst waarbij een periodieke rente wordt betaald gedurende het leven van een persoon. * **Tontine en beding van aanwas:** Bedingen die bij huurovereenkomsten (vaak onroerend goed) bepalen dat de langstlevende mede-eigenaar de volle eigendom verkrijgt, waardoor het aandeel van de eerstoverledene buiten de nalatenschap valt. ### 3.33 Vaststellingsovereenkomst Dit is een ruimere categorie dan dading, waarbij partijen juridische onzekerheden of geschillen beëindigen of voorkomen door de vaststelling van de juridische waarheid. Dading is een specifieke toepassing hiervan. --- # Aannemingsovereenkomsten en hun specifieke regels **4. Aannemingsovereenkomsten en hun specifieke regels** Dit onderwerp behandelt de aannemingsovereenkomst, de verbintenissen van zowel de aannemer als de opdrachtgever, en de specifieke regels rond contractuele aansprakelijkheid, 10-jarige aansprakelijkheid en de woningbouwwet. **4.1 Aannemingsovereenkomst** De aannemingsovereenkomst is een overeenkomst waarbij de ene partij (de aannemer) zich verbindt om een bepaald werk uit te voeren, materieel of intellectueel, en de andere partij (de opdrachtgever) zich ertoe verbindt om daarvoor een prijs te betalen. * **Kenmerken:** * **Werkprestatie:** Er moet een concrete prestatie geleverd worden, materieel of intellectueel. * **In volle onafhankelijkheid:** De aannemer bepaalt zelf hoe hij het werk uitvoert, zonder ondergeschikt te zijn aan het gezag van de opdrachtgever. Dit onderscheidt de aanneming van de arbeidsovereenkomst. * **Tegen vergoeding:** Er is een prijs verschuldigd voor de geleverde prestatie. * **Verschil met koop:** Bij koop gaat het om de overdracht van eigendom van een bestaand of toekomstig goed, terwijl bij aanneming het gaat om het *creëren* van een werk of het *leveren* van een dienst. Indien de aannemer zowel materialen levert als werk verricht, kan er discussie ontstaan over de kwalificatie van de overeenkomst (absorptietheorie, cumulatietheorie). * **Verschil met lastgeving:** Bij lastgeving stelt de lasthebber rechtshandelingen in naam en voor rekening van de lastgever, wat neerkomt op vertegenwoordiging. Bij aanneming verricht de aannemer materiële handelingen en is er geen sprake van vertegenwoordiging, tenzij de aannemingsovereenkomst gecombineerd wordt met een lastgeving. * **Beperking vrije keuze medecontractant:** * **Overheidsopdrachten:** Overheden zijn gebonden aan strikte procedures (bekendmaking, openbare aanbesteding) bij het gunnen van opdrachten, wat de vrije keuze van de aannemer beperkt. * **Erkenning van aannemers:** Er kunnen technische en beheersmatige vereisten gelden voor aannemers, met name in het kader van de woningbouwwet. **4.2 Verbintenissen van de aannemer** De aannemer heeft drie hoofdverbintenissen: 1. **Het werk goed uitvoeren:** * **Regels van de kunst:** Het werk moet worden uitgevoerd volgens de normen die gelden in de professionele sector. Dit is een middelenverbintenis, tenzij het resultaat concreet is afgesproken (resultaatsverbintenis). * **Informatieverplichting:** De aannemer moet de opdrachtgever waarschuwen bij onveilige situaties, fouten in het ontwerp of bij het zien van problemen die de stabiliteit van het werk kunnen aantasten. Hij moet ook eventuele voorbehouden maken of de opdracht weigeren. * **Bewaring en bewaking:** De aannemer is verantwoordelijk voor de materialen en het werk op de werf. * **Architect:** De architect, die vaak door de opdrachtgever wordt aangesteld, controleert het werk van de aannemer. Beide kunnen hoofdelijk aansprakelijk zijn voor gebreken. 2. **Het werk tijdig uitvoeren:** * Indien er een termijn is afgesproken, is dit een resultaatsverbintenis. * Indien er geen termijn is afgesproken, geldt een middelenverbintenis (uitvoering binnen een redelijke termijn). 3. **Het werk leveren en grondstoffen teruggeven:** * De levering is de materiële handeling waarbij het werk ter beschikking wordt gesteld van de opdrachtgever. * De oplevering is de juridische aanvaarding van de werken door de opdrachtgever. Dit heeft belangrijke gevolgen voor de aansprakelijkheid en het risico. **4.3 Contractuele aansprakelijkheid** Bij slechte, niet- of laattijdige uitvoering van het werk kan de opdrachtgever verschillende remedies inroepen: * **Dwanguitvoering:** Indien mogelijk en redelijk. * **Schadevergoeding:** Vaak forfaitair vastgelegd in een schadebeding. * **Gerechtelijke ontbinding:** Bij ernstige wanprestatie. **4.4 10-jarige aansprakelijkheid (art. 1792 BW jo. art. 2270 BW)** Dit is een dwingende wettelijke bepaling ter bescherming van de bouwheer en de openbare veiligheid. * **Toepassingsgebied:** Enkel voor **bouwwerken** die onderworpen zijn aan een aannemingsovereenkomst. * **Vereisten:** * Een **zwaar gebrek** dat de **stabiliteit** van het bouwwerk aantast. Dit kan zichtbaar of verborgen zijn. * Er moet een **fout van de aannemer** zijn. * **Vervaltermijn:** De vordering moet ingesteld worden binnen **tien jaar na de aanvaarding** van de werken. Er is geen stuiting of schorsing mogelijk, behalve in geval van bedrieglijk opzet of regresvordering. * **Lichte verborgen gebreken:** Gebreken die de stabiliteit niet aantasten, maar wel gekend waren bij de oplevering, vallen hieronder. Hier geldt ook een waarborgtermijn van 10 jaar, maar de fout van de aannemer moet bewezen worden door de opdrachtgever en de vorderingstermijn is redelijk. Deze bepaling is niet van openbare orde en kan contractueel beperkt worden. **4.5 Aanneming: verbintenissen van de opdrachtgever** De opdrachtgever heeft drie hoofdverbintenissen: 1. **Het werk van de aannemer mogelijk maken:** Dit omvat het verschaffen van de nodige vergunningen, toegang tot het terrein en informatie. 2. **De prijs betalen:** Dit kan gebeuren op basis van een onbepaalde prijs ("in regie"), een vaste prijs of een bestek met eenheidsprijzen. De Exceptio Non Adimpleti Contractus (ENAC) kan door beide partijen ingeroepen worden. 3. **Het werk in ontvangst nemen en aanvaarden (oplevering):** Dit is een eenzijdige rechtshandeling die het einde van de werkzaamheden juridisch vaststelt en de zichtbare gebreken dekt. Het begin van de 10-jarige aansprakelijkheid start vanaf de definitieve oplevering. **4.6 Aanneming: aansprakelijkheid aannemer tav derden** * **Quasi-delictuele aansprakelijkheid:** De aannemer kan aansprakelijk zijn voor schade die hij veroorzaakt aan derden, gebaseerd op de artikelen 1382, 1384 en 1386 BW. * **Burenhinder:** Hoewel de aannemer geen "buur" is, kan de eigenaar van het bouwwerk burenhinder inroepen tegen de bouwheer, die op zijn beurt regres kan uitoefenen op de aannemer bij een fout. **4.7 Aanneming: onderaanneming en nevenaanneming** * **Onderaanneming:** De hoofdaannemer laat het werk geheel of gedeeltelijk uitvoeren door een onderaannemer, op eigen kosten en verantwoordelijkheid. De hoofdaannemer blijft contractueel aansprakelijk voor de fouten van de onderaannemer. * **Nevenaanneming:** De opdrachtgever sluit afzonderlijke contracten met verschillende aannemers voor specifieke aspecten van het werk. **4.8 Aanneming: risico** Het risico gaat pas over op de opdrachtgever bij de **definitieve aanvaarding** van de werken, tenzij de aannemer enkel arbeid levert. In de woningbouwwet draagt de aannemer het risico tot definitieve aanvaarding. **4.9 Aanneming: einde** De overeenkomst eindigt door: * Voltooiing van de werkzaamheden. * Minnelijk akkoord. * Ontbinding wegens wanprestatie. * Eenzijdige opzegging door de opdrachtgever (mits schadeloosstelling). * Overlijden van de aannemer (indien de overeenkomst als "intuitu personae" wordt beschouwd). **4.10 Woningbouwwet (Wet Breyne)** Deze dwingende wet biedt uitgebreide bescherming aan de bouwer van een huis en de koper van een te bouwen woning. * **Toepassingsgebied:** Verkoop van een te bouwen of in aanbouw zijnd huis of appartement, waarbij de verkoper/aannemer een verbintenis tot bouwen of voltooien aangaat en de koper de eigendom verwerft, en waarbij één of meer stortingen voorafgaand aan de oplevering worden gedaan. * **Bescherming:** Omvat verplichte vermeldingen in het contract (identiteit, bouwvergunning, beschrijving van werken, prijs, uitvoeringstermijn, sancties bij niet-naleving), specifieke opleveringsprocedures, waarborgen voor de voltooiing en terugbetaling, en betalingsregels die bescherming bieden tegen faillissementen van de aannemer. * **Oplevering:** De oplevering is een schriftelijke en tegensprekelijke akte waarbij de werken worden aanvaard. Er is een voorlopige en een definitieve oplevering, waarbij de definitieve oplevering na minstens een jaar plaatsvindt om de impact van de seizoenen te beoordelen. * **Betaling:** Stortingen zijn enkel toegestaan na ondertekening van de overeenkomst, met een maximum voorschot van 5% bij de ondertekening van de authentieke akte, en daarna per schijf naargelang de uitgevoerde werken. **4.11 Dienstovereenkomsten: Bewaargeving** Bewaargeving is een overeenkomst waarbij de ene partij (de bewaarnemer) een roerende zaak van de andere partij (de bewaargever) ontvangt, met de verplichting deze te bewaren en in natura terug te geven. * **Kenmerken:** * **Zakelijk karakter:** Komt tot stand bij afgifte van de zaak. * **Principieel kosteloos:** Tenzij anders bedongen of bij handelszaken. * **Geen gebruiksrecht:** De bewaarnemer mag de zaak niet gebruiken, tenzij contractueel bepaald. * **In belang van de bewaargever:** Dit onderscheidt het van bruikleen. * **Roerende goederen:** Enkel van toepassing op roerende goederen. * **Verbintenissen bewaarnemer:** Bewakingsplicht (inspanningsverbintenis) en teruggaveplicht (resultaatsverbintenis). * **Verbintenissen bewaargever:** Kosten en schade vergoeden, en eventueel loon betalen bij bezoldigde bewaargeving. * **Aansprakelijkheid bij diefstal:** De bewaarnemer is aansprakelijk, tenzij hij kan bewijzen dat de diefstal door overmacht is ontstaan of door eigen fout van de bewaargever. Exoneratiebedingen zijn beperkt geldig. * **Hotelbewaargeving:** Een specifieke regeling voor aansprakelijkheid van hotelhouders voor zaken van gasten die in het hotel verblijven. Er is een quasi-objectieve aansprakelijkheid, maar met een beperkt plafond, tenzij er sprake is van eigen schuld, weigering tot inbewaringname of effectieve inbewaringname. **4.12 Dienstovereenkomsten: Lastgeving** Lastgeving is een overeenkomst waarbij de lasthebber wordt belast om in naam en voor rekening van de lastgever een rechtshandeling te stellen. * **Kenmerken:** * **Verrichten van rechtshandelingen:** Dit onderscheidt het van aanneming. * **In naam en voor rekening van lastgever:** Lasthebber treedt op als vertegenwoordiger. * **Principieel kosteloos:** Tenzij anders bedongen. * **Volmacht:** Kan algemeen of bijzonder zijn, en in algemene of uitdrukkelijke bewoordingen worden verleend. * **Verbintenissen lasthebber:** Inspanningsverbintenis, verplichting om de grenzen van het mandaat te respecteren, en rekening en verantwoording afleggen. * **Verbintenissen lastgever:** Nakomen van verbintenissen aangegaan door de lasthebber, betaling van loon, en vergoeding van kosten en voorschotten. * **Einde lastgeving:** Door overlijden, onbekwaamverklaring, faillissement, opzegging of herroeping. * **Zorgvolmacht:** Een specifieke vorm van lastgeving waarbij men anticipeert op eigen wilsonbekwaamheid. **4.13 Handelshuur** Handelshuur heeft een specifiek regime, geregeld door de Handelshuurwet, dat bedoeld is om de huurder (handelaar) te beschermen door o.a. een minimumduur van 9 jaar te garanderen. * **Toepassingsgebied:** Huur van een onroerend goed bestemd voor kleinhandel of ambacht, met rechtstreeks contact met het publiek. * **Duur:** Minimum 9 jaar, met specifieke regels voor verlenging en opzegging. **4.14 Woninghuur** De woninghuur is sterk beschermd, met name door het Vlaams Woninghuurdecreet, dat regels stelt omtrent de staat van het verhuurde goed, de duur van de huur, de beëindiging van de huur, en de verbintenissen van de huurder en verhuurder. * **Doelstellingen:** Woonzekerheid, minimale kwaliteitsvereisten, en bescherming van de zwakke partij. * **Vormvereisten:** Verplicht schriftelijk, met specifieke formaliteiten en verplichte registratie. * **Staat van het verhuurde goed:** Moet voldoen aan elementaire vereisten van veiligheid, gezondheid en bewoonbaarheid. * **Duur:** In principe 9 jaar, met regels voor opzegging en verlenging. * **Verbintenissen huurder:** Betalen van huurprijs, kosten en lasten, goed gebruiken en onderhouden conform bestemming, en goed teruggeven op einde huurperiode. * **Verbintenissen verhuurder:** Leveren van het goed in goede staat, onderhoudsverplichting, en vrijwaring voor rustig genot en gebreken. **4.15 Huurovereenkomst voor de huisvesting van studenten** Dit is een specifiek regime dat een aantal bepalingen van de woninghuur toepast, maar ook afwijkende regels kent, zoals verbod op onderverhuur en overdracht van huur (tenzij met toestemming). **4.16 Bruikleen** Bruikleen is een overeenkomst waarbij een partij een niet-vervangbare zaak tijdelijk in gebruik geeft aan een andere partij, zonder prijs, met de verplichting deze in natura terug te geven. * **Kenmerken:** Zakelijk, principieel kosteloos, en enkel voor niet-verbruikbare zaken. De uitlener blijft eigenaar en draagt in principe het risico voor verlies door toeval, tenzij er uitzonderingen gelden. * **Verbintenissen ontlener:** Gebruik, bewaring, behoud en teruggave van de zaak. **4.17 Verbruiklening** Verbruiklening is een overeenkomst waarbij de ontlener verbruikbare zaken ontvangt, met de verplichting een gelijkwaardig equivalent terug te geven. De eigendom gaat over op de ontlener. * **Kenmerken:** Klassiek geldlening, zakelijk, kan om niet of ten bezwarende titel zijn. * **Verbintenissen ontlener:** Teruggave van een equivalent. Bij geldlening geldt het nominalisme. * **Lening op interest:** De interestvoet is vrij te bepalen, tenzij er sprake is van woeker. **4.18 Bijzondere soorten kredieten** * **Consumentenkrediet:** Krediet verleend door een onderneming aan een consument, geregeld door het Wetboek Economisch Recht. * **Hypothecair krediet:** Krediet gewaarborgd door een hypotheek op een onroerend goed. * **Leasing:** Een financieringsovereenkomst waarbij de lessor het genot van een goed biedt tegen een periodieke prijs, met optie tot aankoop. * **Franchising:** Een distributietechniek waarbij de franchisenemer het recht krijgt om een merk, knowhow en commercieel systeem van de franchisor te gebruiken tegen betaling. * **Licentie:** Toelating om rechten, zoals intellectuele eigendomsrechten, te gebruiken tegen betaling van royalty's. **4.19 Dading** Dading is een contract waarbij partijen een gerezen of toekomstig geschil beëindigen door wederzijdse toegevingen. * **Kenmerken:** Gerezen of toekomstig geschil, wederzijdse toegevingen, en de wil om het geschil te beslechten. * **Geldigheidsvereisten:** Bekwaamheid, toestemming (geen dwaling over het recht), voorwerp en vorm (schriftelijk is een bewijsregel). * **Gevolgen:** De dading heeft de kracht van een bindend vonnis en kan niet meer worden aangevochten over de vastgestelde punten, tenzij er sprake is van bedrog, geweld of benadeling (onder specifieke voorwaarden). **4.20 Kanscontracten** Een kanscontract is een wederkerige overeenkomst waarvan de gevolgen (winst of verlies) afhangen van een onzekere gebeurtenis. * **Soorten:** Spel en weddenschap, lijfrente, tontine en aanwas. * **Spel en weddenschap:** Oorzaken die ongeoorloofd zijn, waardoor vorderingen voor speelschulden in principe niet toegestaan zijn, tenzij in specifieke gevallen. * **Lijfrente:** Een contract waarbij een partij zich verbindt tot periodieke betalingen gedurende het leven van een bepaald persoon. * **Tontine en aanwasbeding:** Bepalingen die bij overlijden de langstlevende eigenaar maken van het geheel, om zo de nalatenschap te beïnvloeden. * **Dading:** Hoewel geen kanscontract, kan het wel de uitkomst van een geschil hebben die afhankelijk is van onzekere factoren. **4.21 Aanneming van werk (algemeen)** Aanneming van werk is een quasi-onbenoemde overeenkomst, ook wel huur van werk genoemd, waarbij de aannemer zich verbindt tot een materieel of intellectueel werk tegen betaling. De aannemer handelt in volle onafhankelijkheid. * **Verschil met koop:** Bij koop gaat het om overdracht van eigendom, bij aanneming om het creëren van een werk. * **Verschil met lastgeving:** Bij lastgeving treedt de lasthebber op in naam en voor rekening van de lastgever (vertegenwoordiging), wat bij aanneming niet het geval is. * **Verbintenissen aannemer:** Het werk goed en tijdig uitvoeren, en het werk leveren. * **Gevolgen van contractuele aansprakelijkheid:** Dwanguitvoering, schadevergoeding, of ontbinding. * **10-jarige aansprakelijkheid:** Specifiek voor bouwwerken die de stabiliteit aantasten, met een vervaltermijn van tien jaar na aanvaarding. **4.22 Aanneming: verbintenissen van de opdrachtgever** De opdrachtgever moet het werk van de aannemer mogelijk maken, de prijs betalen, en het werk aanvaarden (oplevering). **4.23 Aanneming: aansprakelijkheid aannemer tav derden** De aannemer kan aansprakelijk zijn op basis van quasi-delictuele aansprakelijkheid en burenhinder. **4.24 Aanneming: onderaanneming en nevenaanneming** Bij onderaanneming wordt het werk door een derde uitgevoerd onder verantwoordelijkheid van de hoofdaannemer. Bij nevenaanneming werkt de opdrachtgever met meerdere aannemers. **4.25 Aanneming: risico** Het risico van de werken gaat over op de opdrachtgever bij de definitieve aanvaarding. **4.26 Aanneming: einde** De overeenkomst eindigt door voltooiing, minnelijk akkoord, ontbinding, opzegging door de opdrachtgever, of overlijden van de aannemer (in bepaalde gevallen). --- # Bijzondere overeenkomsten: Kanscontracten, Dading en Leningen Dit deel behandelt bijzondere overeenkomsten die zich onderscheiden door hun specifieke aard, waaronder kanscontracten, dadingen en diverse vormen van leningen en kredieten. ## 5. Kanscontracten, dading en leningen ### 5.1 Kanscontracten Een kanscontract is een wederkerige overeenkomst waarbij de gelijkwaardigheid van de wederkerige prestaties onzeker is, omdat het bestaan of de omvang van één van de prestaties afhangt van een onzekere gebeurtenis. Dit impliceert een kans op winst of een risico op verlies voor de partijen. #### 5.1.1 Begrip en kenmerken Het belangrijkste kenmerk van een kanscontract is het **aleatoire karakter**: de prestatie is afhankelijk van een onzekere gebeurtenis. Partijen aanvaarden bewust een risico. #### 5.1.2 Soorten kanscontracten * **Spel en weddenschap**: Een weddenschap is een spelcontract waarbij de onzekerheid afhangt van toeval of het gedrag van derden. Spel is waarbij de onzekerheid afhangt van het gedrag van de partijen zelf. Weddenschappen en spelen zijn in principe ongeoorloofd en niet afdwingbaar, tenzij het gaat om kansspelen die wettelijk geregeld zijn. * **Lijfrente**: Hierbij verbindt de ene partij zich ertoe een periodieke rente te betalen gedurende het leven van een bepaald persoon (het "lijf") in ruil voor een goed of kapitaal. Dit kan zowel onder bezwarende titel als om niet zijn, maar enkel lijfrentes onder bezwarende titel zijn echte kanscontracten. De renteplichtige is aansprakelijk voor de betaling. Een lijfrentecontract is nietig indien het lijf overleden was op het moment van de contractsluiting, of ziek was en binnen twintig dagen overleed als gevolg van die ziekte. * **Tontine en aanwas**: Deze bedingen worden vaak opgenomen in andere overeenkomsten, zoals koop- of schenkingsovereenkomsten. Ze bepalen dat bij het overlijden van een van de mede-eigenaars, zijn aandeel automatisch toekomt aan de langstlevende mede-eigenaar. Dit creëert een kans op winst (als men langst leeft) en een risico op verlies (als men eerst sterft). Er moet een zekere gelijkheid zijn in de overlevingskansen, anders kan het als een schenking worden gekwalificeerd. ### 5.2 Dading #### 5.2.1 Definitie Dading is een contract waarbij partijen een bestaand geschil beëindigen of een toekomstig geschil voorkomen door middel van wederzijdse toegevingen. Het is een **benoemd contract** met specifieke regels, hoewel het ook onder het algemene verbintenissenrecht valt. Een dading moet schriftelijk worden opgemaakt als bewijsmiddel. #### 5.2.2 Essentiële bestanddelen 1. **Gerezen of toekomstig geschil**: Er moet een objectieve onzekerheid of betwisting zijn. 2. **Wederzijdse toegevingen**: Elke partij moet iets opgeven. Deze toegevingen hoeven niet gelijkwaardig te zijn. 3. **Animus transactionis**: De wil om het geschil te beslechten. #### 5.2.3 Geldigheidsvereisten * **Bekwaamheid**: Partijen moeten handelingsbekwaam zijn; dading wordt beschouwd als een daad van beschikking. * **Toestemming**: Dwaling over het recht is in principe niet mogelijk, tenzij het specifiek gaat over de juridische gevolgen van de dading. Bedrog en geweld kunnen wel leiden tot nietigheid. * **Voorwerp**: Het voorwerp van de dading moet bestaan, bepaald of bepaalbaar, mogelijk en geoorloofd zijn. Rechten die de openbare orde raken, kunnen principieel niet het voorwerp van een dading zijn. * **Vorm en bewijs**: Dading is een consensueel contract, maar het vereist een schriftelijk bewijs (art. 2044 BW). #### 5.2.4 Gevolgen Een dading heeft **bindende kracht** tussen partijen en werkt als een "in initio" leerstuk (het beoogt de juridische waarheid vast te stellen). Men kan niet meer terugkomen op de afspraken, behalve in specifieke gevallen van niet-nakoming, waarbij ontbinding of schadevergoeding mogelijk is. ### 5.3 Leningen Er zijn twee hoofdtypen leningen: bruiklening en verbruiklening. #### 5.3.1 Bruiklening (commodaat) Bruiklening is een **zakelijke overeenkomst om niet** waarbij een zaak tijdelijk ter beschikking wordt gesteld voor gebruik, zonder vruchtgebruik, met de verplichting om diezelfde zaak na afloop terug te geven. * **Kenmerken**: Zakelijk (ontstaat bij afgifte), om niet (kosteloos), en in principe **intuïtu personae**. * **Verbintenissen ontlener**: Gebruik, bewaring en behoud van de zaak volgens de bestemming, en teruggave in natura op het afgesproken tijdstip. * **Risico**: De uitlener blijft eigenaar en draagt in principe het risico voor verlies door toeval, tenzij de ontlener tekortkomingen vertoont (bv. ander gebruik dan afgesproken, nalatigheid). #### 5.3.2 Verbruiklening (mutuum) Verbruiklening is een lening waarbij **verbruikbare zaken** worden geleend, met de verplichting om **equivalenten** terug te geven. De eigendom van de geleende zaak gaat over op de ontlener. * **Kenmerken**: Kan om niet of onder bezwarende titel zijn (met interest), en is een **zakelijke overeenkomst**. * **Verbintenissen ontlener**: Teruggave van een equivalent van dezelfde soort, hoeveelheid en kwaliteit. * **Lening op interest**: Als interesten worden bedongen, zijn er specifieke regels inzake wettelijke interestvoeten en woekerverboden van toepassing. #### 5.3.3 Bijzondere soorten kredieten * **Consumentenkrediet**: Een leningovereenkomst tussen een onderneming en een consument, die valt onder specifieke dwingende wetgeving ter bescherming van de consument. * **Hypothecair krediet**: Een lening die gewaarborgd is door een hypotheek op onroerend goed, met specifieke regelgeving ter bestrijding van misbruiken. * **Leasing**: Een overeenkomst waarbij de ene partij (lessor) een goed ter beschikking stelt van de andere partij (lessee) tegen een periodieke prijs, vaak met een aankoopoptie op het einde. Dit kan financieel of operationeel van aard zijn. #### 5.3.4 Franchise en Licentie * **Franchise**: Een distributietechniek waarbij een franchisenemer het recht krijgt om een merk, knowhow en commercieel systeem van een franchisor te exploiteren tegen betaling. De franchisenemer blijft juridisch zelfstandig. * **Licentie**: Een overeenkomst waarbij de titularis van een intellectueel recht (bv. auteursrecht, patent) een ander toelating verleent om dat recht te gebruiken tegen betaling van royalty's. Dit wordt beschouwd als een huur van onlichamelijke roerende goederen. ## 6. Dienstovereenkomsten Dienstovereenkomsten omvatten diverse contracten waarbij een prestatie van diensten centraal staat. De belangrijkste zijn: ### 6.1 Aanneming Aanneming is een **huur van werk**, waarbij de ene partij zich verbindt om iets te verrichten (een werk van materiële of intellectuele aard) voor de andere partij, tegen een bedongen prijs. De aannemer handelt zelfstandig en onafhankelijk, in tegenstelling tot een arbeidsovereenkomst. * **Kenmerken**: Werkprestatie, in volle onafhankelijkheid, tegen vergoeding. * **Verschillen met koop**: Bij koop wordt eigendom overgedragen; bij aanneming wordt een werk of dienst geleverd. * **Verschillen met lastgeving**: Bij lastgeving verricht de lasthebber rechtshandelingen in naam en voor rekening van de lastgever (vertegenwoordiging); bij aanneming gaat het om materiële handelingen. * **Verbintenissen aannemer**: Het werk goed en tijdig uitvoeren, zorg dragen voor de werf, en leveren/opleveren. Er is een specifieke **10-jarige aansprakelijkheid** voor gebreken die de stabiliteit van bouwwerken aantasten, alsook een aansprakelijkheid voor lichtere gebreken. * **Verbintenissen opdrachtgever**: Het werk mogelijk maken (vergunningen, informatie), de prijs betalen, en de werken aanvaarden (oplevering). * **Onderaanneming**: De hoofdaannemer kan, tenzij anders bedongen, een onderaannemer inschakelen. De hoofdaannemer blijft echter aansprakelijk voor de fouten van de onderaannemer jegens de opdrachtgever. ### 6.2 Bewaargeving Bewaargeving is een **zakelijke overeenkomst om niet** waarbij de ene partij (bewaarnemer) een roerende zaak van de andere partij (bewaargever) ontvangt onder de last deze te bewaren en in natura terug te geven op eerste verzoek. * **Kenmerken**: Zakelijk (ontstaat bij afgifte), in principe kosteloos (maar vermoeden van bezoldiging bij handelszaken). * **Verschil met bruiklening**: De bewaarnemer mag de zaak niet gebruiken. * **Verschil met huur**: De bewaarnemer heeft geen persoonlijk genotsrecht. * **Aansprakelijkheid**: De bewaarnemer is aansprakelijk voor diefstal, verlies of beschadiging, tenzij hij kan bewijzen dat dit door overmacht is veroorzaakt (met een zwaardere zorgplicht bij bezoldigde bewaargeving). #### 6.2.1 Hotelbewaargeving Dit is een speciaal regime voor de aansprakelijkheid van hotelhouders voor de zaken van hun gasten, met een quasi-objectieve aansprakelijkheid die echter wel beperkt is tot een bepaald plafond, tenzij de schade te wijten is aan de hotelhouder zelf of specifieke omstandigheden. ### 6.3 Lastgeving Lastgeving is een overeenkomst waarbij de ene partij (lasthebber) belast wordt om voor rekening van de andere partij (lastgever) **rechtshandelingen** te stellen, en dit met vertegenwoordigingsbevoegdheid. * **Kenmerken**: Betreft rechtshandelingen, is in principe kosteloos, en wordt vaak verleend via een volmacht. * **Verbintenissen lasthebber**: Het mandaat correct uitvoeren, in naam en voor rekening van de lastgever handelen, en rekenschap afleggen. * **Verbintenissen lastgever**: De verbintenissen van de lasthebber nakomen, eventuele kosten vergoeden en een loon betalen. * **Einde lastgeving**: Kan beëindigd worden door overlijden, onbekwaamverklaring, opzegging of herroeping. #### 6.3.1 Zorgvolmacht Een zorgvolmacht is een specifieke lastgeving die een persoon toelaat om, in anticipering op eigen wilsonbekwaamheid, een gevolmachtigde aan te stellen die bepaalde handelingen mag stellen. #### 6.3.2 Handelsagenten en Makelaars * **Makelaar**: Bemiddelaar die partijen bij elkaar brengt, zonder noodzakelijk rechtshandelingen te stellen. * **Handelsagent**: Treedt duurzaam op voor rekening van een principaal en stelt rechtshandelingen (een vorm van lastgeving), maar met een duurzame band. * **Handelsvertegenwoordiger**: Heeft een arbeidsrechtelijke relatie met de werkgever (ondergeschiktheid). --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Koopovereenkomst | Een wederkerige overeenkomst waarbij de verkoper zich verbindt een zaak te leveren en de koper zich verbindt daarvoor een prijs in geld te betalen. | | Gemeenrechtelijke koop | Het residuaire kooprecht dat geldt voor de koop van roerende en onroerende goederen, lichamelijke en onlichamelijke goederen, indien de consumentenkoop of het Weens koopverdrag niet van toepassing is. | | Consumentenkoop | Een koopovereenkomst die bescherming beoogt voor de consument-koper en enkel van toepassing is op roerende lichamelijke zaken. Deze wetgeving is dwingend en biedt specifieke garantiebepalingen. | | Weens koopverdrag | Een internationaal verdrag dat regels bevat voor internationale koopovereenkomsten van roerende lichamelijke goederen, specifiek tussen professionelen (B2B) gevestigd in verschillende staten. | | Eigendomsoverdracht | Het moment waarop de juridische eigendom van een goed overgaat van de verkoper op de koper. Bij consensuele contracten vindt dit plaats zodra er wilsovereenstemming is over het goed en de prijs. | | Levering | De verbintenis van de verkoper om de verkochte zaak in macht en bezit van de koper over te dragen, conform de afspraken. Dit is een essentiële verbintenis van de verkoper. | | Vrijwaring voor uitwinning | De verplichting van de verkoper om de koper te vrijwaren voor elke juridische stoornis die hem het ongestoord bezit van het gekochte goed ontneemt, hetzij door daden van de verkoper zelf, hetzij door daden van derden. | | Verborgen gebreken | Gebreken aan een verkochte zaak die niet zichtbaar zijn bij een normaal en aandachtig onderzoek en die de zaak ongeschikt maken voor het gebruik waarvoor ze bestemd is, of die de waarde ervan verminderen. | | Consumentenkrediet | Een kredietovereenkomst waarbij een onderneming of kredietbemiddelaar krediet verleent aan een consument, die doorgaans bedoeld is voor de financiering van levensnoodzakelijke behoeften en strikt gereguleerd is in het Wetboek Economisch Recht. | | Aanneming | Een overeenkomst waarbij de ene partij (aannemer) zich verbindt om voor de andere partij (opdrachtgever) tegen betaling van een prijs een werk te verrichten. Dit kan zowel materieel als intellectueel van aard zijn. | | Huurovereenkomst | Een wederkerige overeenkomst waarbij een partij (huurder) zich verbindt een zaak tijdelijk persoonlijk genotsrecht te verlenen aan een andere partij (verhuurder) tegen een bepaalde of bepaalbare prijs. | | Woninghuur | Een specifieke huurovereenkomst die de hoofdverblijfplaats van de huurder betreft en die onderworpen is aan dwingende regels ter bescherming van de huurder, zoals vastgelegd in het Woninghuurdecreet. | | Handelshuur | Een specifieke huurovereenkomst die betrekking heeft op de verhuring van een onroerend goed bestemd voor kleinhandel of een ambachtelijk bedrijf, en die gekenmerkt wordt door een dwingend recht dat de huurder zekerheid biedt over de duur van de huur. | | Bruiklening | Een overeenkomst waarbij een partij (bruiklener) kosteloos het recht krijgt om een niet-vervangbare zaak tijdelijk te gebruiken, met de verplichting deze na afloop terug te geven. | | Verbruiklening | Een overeenkomst waarbij een partij (ontlener) verbruikbare zaken ontvangt en zich ertoe verbindt om niet dezelfde, maar een gelijkwaardige hoeveelheid van dezelfde soort terug te geven, waarbij de eigendom overgaat op de ontlener. | | Kanscontract | Een wederkerige overeenkomst waarvan de gevolgen, met betrekking tot winst en verlies, afhangen van een onzekere gebeurtenis, waarbij partijen een risico aanvaarden. | | Dading | Een contract waarbij partijen een gerezen of toekomstig geschil beëindigen door wederzijdse toegevingen, met de intentie om de juridische waarheid vast te stellen. | | Plaatsbeschrijving | Een gedetailleerde en omstandige beschrijving van de staat van een gehuurd goed bij aanvang van de huurovereenkomst, die dient als bewijs en conflicten bij het einde van de huur kan voorkomen. | | Productaansprakelijkheid | De aansprakelijkheid van een producent voor schade veroorzaakt door een gebrek in zijn product, ongeacht of er een fout bewezen kan worden (foutloze aansprakelijkheid). | | Warenhuisovereenkomst | Een overeenkomst met de distributietechniek van een franchise, waarbij een franchisegever zijn imago, knowhow en commercialisatiesysteem ter beschikking stelt van een franchisenemer in ruil voor een vergoeding. | | Lastgeving | Een overeenkomst waarbij een persoon (lasthebber) belast wordt om voor een ander persoon (lastgever) een rechtshandeling te stellen, in naam en voor rekening van de lastgever. | | Aannemingsovereenkomst | Een overeenkomst waarbij de ene partij zich verbindt om voor de andere partij een werk te verrichten tegen betaling van een prijs, uitgevoerd in volle onafhankelijkheid. | | Bewaargeving | Een overeenkomst waarbij een roerende zaak wordt afgegeven aan een bewaarnemer met de verplichting deze te bewaren en in natura terug te geven op eerste verzoek, zonder dat de bewaarnemer de zaak mag gebruiken. | | Hotelbewaargeving | Een speciaal regime van bewaargeving dat van toepassing is op de zaken die een hotelgast meebrengt naar het hotel, waarbij de hotelhouder een quasi-objectieve aansprakelijkheid draagt voor verlies, beschadiging of diefstal. |