Cloud Computing

# Virtualisatie en cloudconcepten in datacenters Dit onderwerp biedt een overzicht van datacenters en verkent de overstap naar virtuele omgevingen en cloudgebaseerde diensten, met een focus op automatisering en kostenefficiëntie [2](#page=2) [3](#page=3). ### 1.1 Van datacenter naar cloud diensten Een traditioneel datacenter bestaat uit fysieke hardware die "on premise" staat, wat veel verantwoordelijkheden en zelfbeheer met zich meebrengt. Wanneer dit datacenter gevirtualiseerd wordt, spreken we van een private cloud. Een alternatief is de publieke cloud, waarbij de hardware wordt beheerd door een externe provider, wat resulteert in een abstractie van de onderliggende infrastructuur. De kernvraag is hoe we datacenterdiensten kunnen aanbieden met minder tijd en moeite, wat leidt tot keuzes tussen eigen datacenters, publieke cloudservices of een hybride aanpak [2](#page=2) [3](#page=3). ### 1.2 Technische en zakelijke overwegingen De keuze tussen verschillende opties, zoals bare metal, virtuele machines of containers, en de mate van beheer (managed producten versus volledige controle), is zowel technisch als zakelijk gedreven. Belangrijke overwegingen zijn onder andere de behoefte aan een operationeel team of het uitbesteden aan een provider, het ontwerpen voor schaalbaarheid, en kostoptimalisatie [3](#page=3). ### 1.3 Integratie van ontwikkelingsfeatures en automatisering Om datacenterdiensten efficiënter te maken, is de integratie van ontwikkelaarsfeatures cruciaal. Dit omvat CI/CD pipelines, geautomatiseerde testen, logging, Application Performance Monitoring (APM), en multi-omgevingsopstellingen zoals staging en productie. Gezien de beperkte middelen is automatisering de sleutel. Dit wordt bereikt door middel van Infrastructure as Code (IaC), auto-scaling (horizontaal of verticaal), en auto-restore mechanismen [4](#page=4). ### 1.4 Automatiseringstools Er zijn diverse opties voor automatisering. Configuratie- en orkestratietools zoals Chef, Puppet en Ansible kunnen virtuele machines beheren en configureren. Echter, de creatie van de virtuele machines zelf en de initiële SSH-configuratie vallen hier vaak buiten. Terraform is een tool die wordt gebruikt voor Infrastructure as Code (IaC) [5](#page=5). --- # Containertechnologie en orkestratie Het beheren van containertechnologie en het automatiseren van de implementatie en schaalbaarheid van applicaties vormt de kern van containerorkestratie [10](#page=10). ## 2 Containertechnologie en orkestratie Het effectief inzetten van containertechnologie vereist een duidelijke scheiding tussen lokale ontwikkelomgevingen en productieomgevingen, aangevuld met robuuste orkestratiehulpmiddelen. ### 2.1 Verschil tussen lokale ontwikkeling en productieomgevingen Er is een significant verschil tussen het configureren en gebruiken van tools voor lokale ontwikkeling en testen, en het opzetten van systemen voor productie of staging [8](#page=8). #### 2.1.1 Tools voor lokale ontwikkeling Voor lokale ontwikkeling en testen worden vaak de volgende tools gebruikt: * Docker en Docker-compose [8](#page=8). * Vagrant [8](#page=8). * Kind, k3s, Minikube [8](#page=8). * Workstation Hypervisors [8](#page=8). * Programming language suites/packages [8](#page=8). #### 2.1.2 Uitdagingen bij productieomgevingen In een productieomgeving wordt de focus verlegd naar het betrouwbaar draaien van containers op schaal. Dit kan op verschillende manieren gerealiseerd worden: * **Direct op een server:** Door containers direct op een server te draaien met behulp van een containerdaemon (zoals Docker, Podman of containerd). Dit is een eenvoudige en goedkope aanpak, maar biedt geen standaardoplossingen voor schaling of redundantie en vereist handmatige port-expositie [7](#page=7). * **Orchestratietools:** Hulpmiddelen zoals Kubernetes bieden een industriestandaard voor het orkestreren van containers. Ze zijn zeer flexibel, schaalbaar en uitbreidbaar, maar ook technisch complex en kunnen zowel on-premise als cloud-gebaseerd worden ingezet [7](#page=7). * **Managed services:** Cloudplatforms bieden beheerde diensten die het beheer van containers vereenvoudigen, zoals AWS App Runner, GCP Cloud Run en Azure Container App. Ook private hostingbedrijven bieden oplossingen voor het draaien van containers in productie [7](#page=7). ### 2.2 De rol van orkestratiehulpmiddelen Containerorkestratiehulpmiddelen zijn essentieel geworden voor het beheren van de complexiteit die ontstaat door de toename van containers, met name in de context van de trend van monolithische applicaties naar microservices [12](#page=12). #### 2.2.1 Containerorkestratie Een containerorkestrator, zoals Kubernetes (ook wel bekend als k8s), is een open-source tool die de implementatie en schaling van applicaties automatiseert door een ecosysteem van tools te bieden. Het functioneert als een laag bovenop containers [10](#page=10). > **Tip:** Kubernetes kan gezien worden als een "laag bovenop containers" die helpt bij het beheren en automatiseren van containerized applicaties. #### 2.2.2 Belangrijke features van orkestratie Containerorkestratiehulpmiddelen bieden diverse cruciale functionaliteiten: * **Hoge beschikbaarheid:** Door middel van health checking wordt ervoor gezorgd dat applicaties altijd beschikbaar zijn [12](#page=12). * **Schaalbaarheid:** De mogelijkheid om de capaciteit van applicaties aan te passen aan de vraag [12](#page=12). * **Disaster Recovery:** Mechanismen om te herstellen van storingen en dataverlies [12](#page=12). * **Cloud-first mindset:** Ontworpen om optimaal te functioneren in cloudomgevingen [12](#page=12). * **Ondersteuning voor 12factor-apps:** Vereenvoudigt de implementatie van applicaties die voldoen aan de principes van de 12factor.net [12](#page=12). #### 2.2.3 Monolith vs. Microservices De opkomst van containertechnologie gaat hand in hand met de trend om monolithische applicaties op te splitsen in kleinere, onafhankelijk werkende microservices [13](#page=13). * **Monolithische app:** Alle functionaliteit bevindt zich in één enkele service (bijvoorbeeld binnen een VM of container) [13](#page=13). * **Microservices:** Een applicatie wordt opgedeeld in kleine, discrete delen die onafhankelijk van elkaar functioneren en via lichte koppelingen (zoals REST) met elkaar communiceren. Elke service is eenvoudiger van opzet, maar de totale configuratie wordt complexer [13](#page=13). > **Example:** Stel je een webwinkel voor. Een monolithische aanpak zou betekenen dat de catalogus, gebruikersbeheer, en bestelafhandeling allemaal in één applicatie draaien. In een microservices-architectuur zou de catalogus een aparte service kunnen zijn, gebruikersbeheer een andere, en de bestelafhandeling weer een derde, waarbij elk van deze services in zijn eigen container kan draaien [13](#page=13). --- # Kubernetes: oorsprong, architectuur en terminologie Dit onderdeel van de studiegids biedt een uitgebreide samenvatting van de oorsprong, architectuur en kernterminologie van Kubernetes, cruciaal voor het begrijpen van containerorkestratie. ## 3. Kubernetes: oorsprong, architectuur en terminologie Kubernetes is ontstaan uit de behoefte aan efficiënte en schaalbare containerorkestratie, voortbouwend op de lessen van Google's interne Borg-project. Het doel was om hardware optimaal te benutten en applicaties op een schaalbare manier te beheren [14](#page=14) [15](#page=15). ### 3.1 Oorsprong en motivatie De ontwikkeling van Kubernetes is sterk beïnvloed door Google's interne projecten, met name Borg, dat meer dan tien jaar vóór Kubernetes werd ontwikkeld (rond 2005). Borg was ontworpen om datacenterhardware met zeer hoge efficiëntie te laten draaien en de middelen maximaal te benutten. Het project was specifiek voor Google gebouwd en een van hun sterke punten. De motivatie om Kubernetes als open-source project te lanceren, kwam voort uit de wens om een product te delen dat ook voor andere organisaties nuttig kon zijn [15](#page=15) [16](#page=16). Het idee achter Borg, en later Kubernetes, wordt metaforisch vergeleken met de 'Collective' uit Star Trek, een cybernetisch organisme dat individuen transformeert tot drones. Dit metafoor illustreert het doel van clusterbeheersystemen om services continu draaiende te houden [15](#page=15) [16](#page=16). Interne codenamen voor het Kubernetes project waren "Project Seven" of "Project Seven of Nine", een knipoog naar Star Trek en bedoeld als een "vriendelijkere Borg" die meer gericht was op ontwikkelaars. De naam "Kubernetes" is afgeleid van het Griekse woord voor "helmsman" of "kapitein", passend bij de containerfilosofie die ook in de naam "Docker" aanwezig is. Een veelgebruikte afkorting is K8s, waarbij de '8' staat voor de acht letters tussen de 'K' en de 'S' [18](#page=18). #### 3.1.1 Declaratieve versus imperatieve benadering Kubernetes ondersteunt zowel declaratieve als imperatieve benaderingen voor het beheren van de staat van resources [19](#page=19). * **Declaratief:** Beschrijft de gewenste eindtoestand. Bijvoorbeeld: "Ik wil dat je zit." [19](#page=19). * **Imperatief:** Beschrijft de specifieke operaties die uitgevoerd moeten worden om de gewenste staat te bereiken. Bijvoorbeeld: "Pak iemand op en zet die persoon in een stoel." [19](#page=19). De imperatieve methode wordt vaak gebruikt via CLI-tools, terwijl de declaratieve methode wordt toegepast met configuratiebestanden die de gewenste staat van resources beschrijven [19](#page=19). #### 3.1.2 Control Loops en reconciliatie Een cruciaal concept in Kubernetes is **reconciliatie**, waarbij het systeem voortdurend de huidige staat van resources vergelijkt met de gewenste staat en actie onderneemt om deze op elkaar af te stemmen. Dit gebeurt via **control loops**. Een voorbeeld hiervan is het gebruik van `kubectl apply -f desired_state.yaml`, waarbij Kubernetes de configuratie uit het YAML-bestand leest en de benodigde acties uitvoert om de gedefinieerde staat te realiseren [20](#page=20). ### 3.2 Kubernetes architectuur en kernterminologie Kubernetes wordt doorgaans opgebouwd uit een cluster van machines, die opgedeeld zijn in nodes (#page=21, 22) [21](#page=21) [22](#page=22). #### 3.2.1 Nodes Nodes zijn de virtuele machines (VM's) of fysieke servers waarop de containers daadwerkelijk draaien. Ze kunnen functioneren als worker nodes of control plane nodes (voorheen master nodes genoemd) [21](#page=21). #### 3.2.2 Cluster Een cluster is een verzameling van één of meerdere nodes die samenwerken onder beheer van Kubernetes [22](#page=22). #### 3.2.3 Pods Pods zijn de kleinste, door Kubernetes te plannen eenheden. Een pod kan één of meerdere containers bevatten die samen één logische unit vormen, vaak gedeelde opslag en netwerkbronnen. Ze hebben een uniek IP-adres binnen het cluster [23](#page=23). > **Tip:** Pods worden als **efemeer** beschouwd; ze kunnen te allen tijde worden beëindigd en opnieuw gestart [23](#page=23). #### 3.2.4 Replicaset en Deployment * **Replicaset:** Dit object zorgt ervoor dat een gespecificeerd aantal replica's (kopiëen) van een pod actief is [24](#page=24). * **Deployment:** Een Deployment bouwt voort op Replicasets en biedt geavanceerdere mogelijkheden voor het beheren van applicaties, zoals rolling updates (updates zonder downtime), rollbacks naar eerdere versies (om de hersteltijd te verkorten) en verschillende implementatiestrategieën zoals Blue/Green of Canary deployments [24](#page=24). #### 3.2.5 DaemonSet en StatefulSet * **DaemonSet:** Zorgt ervoor dat er op elke node (of een geselecteerde subset van nodes) minimaal één exemplaar van een specifieke pod draait. Dit is nuttig voor taken zoals logging, monitoring of het implementeren van netwerkbeleid op alle nodes [25](#page=25). * **StatefulSet:** Is ontworpen voor stateful applicaties. Het biedt stabiele netwerk-ID's, stabiele persistentie en wordt vaak gebruikt voor databases of gedistribueerde bestandssystemen waar persistente opslag en stabiele identifiers cruciaal zijn [25](#page=25). #### 3.2.6 Services Services zijn abstracties die een logische set van pods vertegenwoordigen en fungeren als een stabiele toegangspunt voor deze pods, zelfs als de onderliggende pods worden herstart of verplaatst. Ze maken applicaties zowel intern als extern toegankelijk [26](#page=26). * **ClusterIP (Standaard):** Wijs een intern IP-adres toe aan de service, waardoor deze alleen binnen het cluster bereikbaar is [26](#page=26). * **NodePort:** Opent een specifieke poort op elke node in het cluster, waardoor de service extern toegankelijk wordt via dat poortnummer op elk van de nodes [26](#page=26). * **LoadBalancer:** Creëert een externe load balancer service die verkeer naar de pods stuurt. Dit wordt meestal beheerd door de cloudprovider [26](#page=26). * **Ingress:** Biedt een API-object dat de toegang tot services binnen een cluster beheert, met name voor HTTP en HTTPS. Een Ingress controller (zoals Nginx of Traefik) verwerkt het verkeer en stuurt het op basis van regels (zoals hostnaam of pad) door naar de juiste services [26](#page=26). --- # Kubernetes in de praktijk: implementatie en tools Dit hoofdstuk duikt in de praktische aspecten van Kubernetes, met een focus op implementatie in de publieke cloud, het gebruik van de `kubectl` command-line interface, lokale testomgevingen, en voorbeelden van configuratiebestanden. ### 4.1 Kubernetes in de publieke cloud Het gebruik van Kubernetes in de publieke cloud biedt aanzienlijke voordelen, voornamelijk door het verlagen van technische complexiteit en beheersoverhead. In deze omgeving worden de controleknooppunten (control nodes) beheerd door de cloudprovider zelf [28](#page=28). #### 4.1.1 Integratie met cloudplatformen Kubernetes-implementaties in de publieke cloud zijn doorgaans nauw geïntegreerd met het onderliggende cloudplatform. Dit uit zich onder andere in: * Standaard logging van uitvoer naar cloudspecifieke loggingsystemen [28](#page=28). * Het automatisch verzenden van clusterstatistieken naar monitoringdashboards [28](#page=28). * Directe toegang tot het Virtual Private Cloud (VPC) netwerk [28](#page=28). * Eenvoudige integratie met andere cloudcomponenten zoals databases, virtuele machines en beheerde Redis-diensten [28](#page=28). ### 4.2 De kubectl command-line interface `kubectl` is de primaire command-line tool voor het communiceren met een Kubernetes API-server. Hiermee kunnen gebruikers wijzigingen aanbrengen in de gewenste staat van het cluster, die vervolgens wordt opgeslagen in `etcd`. De uitspraak van `kubectl` kan variëren, met gangbare varianten zoals "Kube Control", "Kube cee-tee-el", "Kube cuttle" en "Kube cuddle" [29](#page=29) [30](#page=30). ### 4.3 Lokale Kubernetes-testomgevingen Voor lokale ontwikkeling en testen zijn er diverse opties om Kubernetes op je eigen machine te draaien, aangezien cloudproviders elk hun eigen specifieke installatieprocedures hebben. Populaire keuzes zijn [31](#page=31): * Minikube [31](#page=31). * Kind (Kubernetes in Docker) [31](#page=31). * K3s (een lichtgewicht Kubernetes-distributie) [31](#page=31). * Rancher [31](#page=31). * Talos [31](#page=31). ### 4.4 Voorbeelden van YAML-bestanden YAML (YAML Ain't Markup Language) is de standaardconfiguratietaal voor Kubernetes-objecten. Deze bestanden beschrijven de gewenste staat van resources zoals deployments, services en pods. Een voorbeeld van een `kube-deployment.yml` bestand voor een voorbeeldtoepassing is beschikbaar via GitHub [32](#page=32). ### 4.5 Nuttige bronnen voor verdere studie Om je kennis van Kubernetes verder te verdiepen, zijn er diverse uitstekende bronnen beschikbaar: #### 4.5.1 Educatieve YouTube-kanalen * **TechWorldwith Nana:** Biedt diverse Kubernetes-gerelateerde video's, waaronder een specifiek voorbeeld: `https://www.youtube.com/watch?v=s_o8dwzRlu4` [33](#page=33). * **That DevOps Guy:** Een kanaal met inhoud over DevOps en Kubernetes [33](#page=33). * **Techno Tim:** Biedt tutorials en demonstraties, inclusief een HA k3s installatiegids [33](#page=33). * **Jeff Geerling:** Bekend om zijn technische tutorials [33](#page=33). #### 4.5.2 Gestructureerde leerplatformen * **Kube Academy by VMWare Broadcom:** Biedt officiële cursussen en trainingsmateriaal over Kubernetes. De cursussen zijn te vinden op `https://kube.academy/courses` [34](#page=34). #### 4.5.3 Documentaires en diepgaande content * **Kubernetes the documentary:** Een documentaire die een dieper inzicht geeft in de geschiedenis en ontwikkeling van Kubernetes. Beschikbaar via LinkedIn Learning [35](#page=35). * Een **disclaimer door een historische figuur** is beschikbaar via: `https://www.youtube.com/watch?v=9wvEwPLcLcA` [38](#page=38). ### 4.6 Aanvullende Kubernetes-features Naast de basisfunctionaliteiten biedt Kubernetes een breed scala aan geavanceerde features die voor productieomgevingen cruciaal zijn. Enkele hiervan zijn [37](#page=37): * **Helm:** Een pakketmanager voor Kubernetes die het beheren van applicatie-YAML's vereenvoudigt [37](#page=37). * **Load balancing:** Het distribueren van netwerkverkeer over meerdere pods [37](#page=37). * **Rolling updates:** Het gefaseerd uitrollen van nieuwe versies van applicaties met minimale downtime [37](#page=37). * **Rollback:** Het terugkeren naar een vorige, stabiele versie van een applicatie [37](#page=37). * **Secret management:** Het veilig opslaan en beheren van gevoelige informatie zoals wachtwoorden en API-sleutels [37](#page=37). * **Canary deployments:** Een geavanceerde implementatiestrategie waarbij een nieuwe versie eerst naar een kleine groep gebruikers wordt uitgerold [37](#page=37). * **Operators:** Een methode om stateful applicaties en hun managementtaken te automatiseren [37](#page=37). * **Service discovery & Service mesh:** Mechanismen voor het vinden en communiceren tussen services, en voor het beheren van service-tot-service communicatie [37](#page=37). ### 4.7 Praktische laboratoriumnotities en commando's Tijdens praktische labs met Kubernetes kunnen de volgende `kubectl` commando's zeer nuttig zijn [41](#page=41): * Pods in alle namespaces weergeven, inclusief brede output: `kubectl get pods –A –o wide` [41](#page=41). * Lokale port-forwarding instellen naar een pod: `kubectl port-forward nginx 9999:80 --address 0.0.0.0` [41](#page=41). * Een deployment creëren: `kubectl create deployment nginx --image=nginx --port=80` [41](#page=41). * Gedetailleerde informatie over een deployment opvragen: `kubectl describe deployment nginx` [41](#page=41). * Het aantal replica's van een deployment schalen: `kubectl scale deployment --replicas 3 nginx` [41](#page=41). * YAML-bestanden toepassen om resources aan te maken of bij te werken: `kubectl apply -f ` [41](#page=41). #### 4.7.1 Netwerkconfiguratie voor labs Voor labs op het Howest-netwerk is het soms noodzakelijk om verbinding te maken met de Howest-CIT-Hub SSID om toegang te krijgen tot de DNS-servers van Google [41](#page=41). #### 4.7.2 Talos cluster demonstratie Een voorbeeld van een Talos-cluster setup voor een lab omvat doorgaans: * Eén controleknooppunt (control node) [40](#page=40). * Twee werkende knooppunten (worker nodes) [40](#page=40). * Gebruik van een onveranderlijk (immutable) besturingssysteem voor Kubernetes [40](#page=40). * Het implementeren van diverse applicaties en het blootstellen ervan aan het cluster of de buitenwereld [40](#page=40). * Scenario's voor het omgaan met falende knooppunten en het onderzoeken van schaalgedrag [40](#page=40). > **Tip:** Het is cruciaal om te experimenteren met deze commando's en concepten in een lokale testomgeving (zoals Kind of Minikube) voordat je ze in productieomgevingen toepast. Dit helpt bij het opbouwen van praktische ervaring en het voorkomen van onbedoelde gevolgen. --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Datacenter | Een faciliteit die een grote groep computerservers en opslagsystemen bevat, inclusief de bijbehorende netwerkapparatuur en stroomvoorziening. | | Virtualisatie | Het creëren van een virtuele versie van iets, zoals een besturingssysteem, opslagapparaat, netwerkbron of zelfs een datacenter, dat wordt beheerd via software. | | Private Cloud | Een cloud computing-omgeving die exclusief is gereserveerd voor één organisatie, waardoor deze meer controle en privacy biedt, maar ook meer eigen beheer vereist. | | Publieke Cloud | Cloud computing-diensten die worden aangeboden door externe providers over het openbare internet en beschikbaar zijn voor het grote publiek of grote groepen gebruikers. | | Hypervisor | Software, firmware of hardware die fysieke computerbronnen creëert en beheert, zodat meerdere virtuele machines tegelijkertijd op een enkele fysieke machine kunnen draaien. | | CI/CD pipelines | Continuous Integration (CI) en Continuous Delivery/Deployment (CD) zijn praktijken die worden gebruikt om software sneller en betrouwbaarder te ontwikkelen en te leveren door het automatiseren van bouw-, test- en implementatiestappen. | | Infrastructure as Code (IaC) | Het proces van het beheren en provisioneren van IT-infrastructuur via machineleesbare definities, in plaats van via fysieke hardwareconfiguratie of interactieve configuratietools. | | Auto-scaling | Een functie die het aantal actieve serverinstanties automatisch aanpast op basis van de vraag, waardoor prestaties en kosten worden geoptimaliseerd. Dit kan horizontaal (meer instanties) of verticaal (grotere instanties) zijn. | | Orchestratie | Het automatiseren van het beheer, de coördinatie en de implementatie van complexe IT-systemen, applicaties en services. | | Chef, Puppet, Ansible | Populaire tools voor configuratiebeheer en orkestratie die helpen bij het automatiseren van de installatie, configuratie en het beheer van servers en applicaties. | | Terraform | Een open-source Infrastructure as Code (IaC)-tool die het mogelijk maakt om infrastructuur veilig en efficiënt te bouwen, wijzigen en versioneren. | | Container | Een lichtgewicht, uitvoerbaar softwarepakket dat alles bevat wat nodig is om een applicatie uit te voeren, inclusief code, runtime, systeertools, systeembibliotheken en instellingen. | | Docker | Een platform dat ontwikkelaars in staat stelt om applicaties te bouwen, te distribueren en uit te voeren met behulp van containers. | | Docker Compose | Een tool voor het definiëren en uitvoeren van multi-container Docker-applicaties, waarbij de configuratie in een YAML-bestand wordt opgeslagen. | | Kubernetes | Een open-source container-orkestratiesysteem dat de implementatie, schaling en het beheer van containergebaseerde applicaties automatiseert. | | Monolith | Een applicatie die is opgebouwd als een enkele, ondeelbare eenheid, waarbij alle functionaliteit in één codebase is ondergebracht. | | Microservices | Een architectuurstijl die een applicatie opbouwt als een verzameling kleine, onafhankelijke services die losjes met elkaar zijn gekoppeld, vaak via API’s. | | High Availability (HA) | Het vermogen van een systeem om operationeel te blijven gedurende een minimale periode, ondanks storingen of uitval van componenten. | | Scalability | Het vermogen van een systeem, netwerk of proces om uit te breiden om de volledige eisen aan te kunnen, of om te groeien om de vraag aan te kunnen. | | Disaster Recovery | Een plan en reeks procedures die organisaties gebruiken om snel te kunnen herstellen van een storing, inclusief natuurrampen, menselijke fouten of cyberaanvallen. | | 12-factor app | Een methode voor het bouwen van SaaS-applicaties die is gebaseerd op twaalf best practices om ervoor te zorgen dat applicaties schaalbaar, onderhoudbaar en efficiënt zijn. | | Borg | Een intern project van Google dat diende als voorloper van Kubernetes, gericht op clusterbeheer en efficiënt resourcegebruik in datacenters. | | cgroups (control groups) | Een Linux-kernelfunctie die bronnen van processen kan beperken, rekening houden met en isoleren, zoals CPU, geheugen, I/O en netwerk. | | Declarative | Een programmeerparadigma waarbij de programmeur specificeert wat het gewenste eindresultaat is, zonder expliciet te definiëren hoe dat resultaat bereikt moet worden. | | Imperative | Een programmeerparadigma waarbij de programmeur expliciet een reeks instructies definieert om een taak uit te voeren. | | Reconciliation | Het proces waarbij een systeem de huidige staat van de infrastructuur aanpast om deze in overeenstemming te brengen met de gewenste staat, zoals gedefinieerd in configuratiebestanden. | | Node | Een werkende machine (virtueel of fysiek) in een Kubernetes-cluster waarop pods worden uitgevoerd. | | Cluster | Een groep van nodes die samenwerken om containergebaseerde applicaties te beheren en uit te voeren. | | Pod | De kleinste implementeerbare eenheid in Kubernetes, die één of meer containers bevat en gedeelde bronnen deelt, zoals netwerk en opslag. | | ReplicaSet | Een Kubernetes-object dat ervoor zorgt dat een gespecificeerd aantal pod-replica's altijd actief is. | | Deployment | Een Kubernetes-object dat de gewenste staat van een applicatie beschrijft en de implementatie en het updaten van pods beheert. | | DaemonSet | Zorgt ervoor dat een kopie van een specifieke pod op elke node in het cluster (of een selectie daarvan) draait. | | StatefulSet | Een Kubernetes-object dat de implementatie en het beheer van stateful applicaties mogelijk maakt, met stabiele netwerkidentificatoren en persistente opslag. | | Service | Een Kubernetes-object dat een logische set pods definieert en een beleid voor toegang tot die pods bepaalt, waardoor ze extern of intern toegankelijk worden. | | ClusterIP | Een type Kubernetes Service dat een intern IP-adres toewijst aan de Service, waardoor deze alleen toegankelijk is binnen het cluster. | | NodePort | Een type Kubernetes Service dat een statische poort op elke Node opent en verkeer doorstuurt naar de Service. | | LoadBalancer | Een type Kubernetes Service dat een externe load balancer provisioneert om de toegang tot de Service te beheren. | | Ingress | Een API-object dat de regels definieert voor hoe externe HTTP(S)-verkeer toegang krijgt tot services binnen een cluster. | | kubectl | De command-line interface (CLI) tool voor het communiceren met het Kubernetes API-server om het cluster te beheren. | | Minikube | Een tool die het mogelijk maakt om een single-node Kubernetes-cluster lokaal op je machine te draaien voor ontwikkelingsdoeleinden. | | Kind (Kubernetes in Docker) | Een tool om lokale Kubernetes-clusters te draaien met behulp van Docker-containers als "nodes". | | K3s | Een lichtgewicht, gecertificeerde Kubernetes-distributie die is geoptimaliseerd voor IoT- en edge computing-omgevingen. | | Helm | Een package manager voor Kubernetes die het definiëren, installeren en upgraden van zelfs de meest complexe Kubernetes-applicaties vereenvoudigt. | | Rollback | Het proces van het terugkeren naar een eerdere, stabiele versie van een applicatie of configuratie na een mislukte update. | | Secret management | Het veilig opslaan en beheren van gevoelige informatie, zoals wachtwoorden, API-sleutels en certificaten, in Kubernetes. | | Canary deployment | Een deploymentstrategie waarbij een nieuwe versie van een applicatie geleidelijk wordt uitgerold naar een kleine groep gebruikers voordat deze volledig wordt uitgerold. | | Operators | Een methode om Kubernetes-applicaties te verpakken, implementeren en beheren. Een Operator is een aanpassing van de Kubernetes API die een applicatie beheert. | | Service discovery | Het mechanisme waarmee applicaties de netwerklocaties van andere services die ze nodig hebben, kunnen vinden. | | Service mesh | Een toegewijde infrastructuurlaag die service-to-service communicatie binnen een microservices-architectuur beheert, met functies zoals load balancing, encryptie en observability. | | Talos | Een Linux-distributie geoptimaliseerd voor Kubernetes, die een immutable OS-structuur biedt voor verbeterde beveiliging en beheer. |

# Digitale samenwerkingstools en hun functies Dit onderwerp behandelt diverse digitale tools voor samenwerking, hun specifieke functies en de onderlinge relaties, met een focus op OneDrive, Teams en SharePoint. ### 1.1 OneDrive OneDrive is een cloudopslagdienst die voornamelijk dient voor het opslaan van persoonlijke werkbestanden, concepten en documenten die nog niet gedeeld hoeven te worden. Het biedt de mogelijkheid om documenten tegelijkertijd te bewerken en mappen te delen met verschillende rechten (bewerken of alleen lezen). Een automatische versiegeschiedenis is ingebouwd, waarmee eerdere versies geraadpleegd kunnen worden. **Functies van OneDrive:** 1. **Persoonlijke bestanden opslaan:** Ideaal voor individuele documenten die niet direct bedoeld zijn voor teamdeling. 2. **Bestanden delen met anderen:** Links kunnen worden gedeeld met permissies om te bekijken of te bewerken, waarbij de oorspronkelijke eigenaar de controle behoudt. 3. **Synchroniseren met de computer:** De OneDrive-app maakt het mogelijk om cloudbestanden automatisch op een pc te laten verschijnen, waardoor offline werken mogelijk is met latere synchronisatie. 4. **Samenwerken aan documenten:** Vergelijkbaar met Teams, kunnen documenten (zoals Word of Excel) gezamenlijk bewerkt worden, waarbij de eigenaar de rechten beheert. > **Tip:** Hoewel OneDrive bestanden kan delen met teams, kan dit leiden tot verwarring omdat de eigenaar de rechten blijft beheren. Voor teamdocumenten zijn SharePoint en Teams geschikter. ### 1.2 Microsoft Teams Teams is een platform voor digitale samenwerking dat chat-, video- en groepsgesprekken faciliteert. Het organiseert communicatie en documenten via kanalen die per project worden ingesteld. **Functies van Teams:** * **Chat en videocalls:** Mogelijkheid tot realtime communicatie binnen groepen. * **Kanalen per project:** Structureert communicatie en documenten rond specifieke projecten of teams. * **Bestanden openen en beheren:** Documenten kunnen direct vanuit Teams worden geopend en beheerd. * **Integratie met OneDrive en SharePoint:** Teams is nauw geïntegreerd met OneDrive voor persoonlijke bestanden en SharePoint voor teamdocumenten. Wanneer een bestand wordt geüpload in een Teams-kanaal, wordt dit opgeslagen in SharePoint. Teams fungeert hierbij als de gebruikersinterface ("voorkant"), terwijl SharePoint de onderliggende opslag en structuur verzorgt ("achterkant"). Elk team in Teams genereert automatisch een bijbehorende SharePoint-site. ### 1.3 SharePoint SharePoint wordt beschouwd als een portaal, vergelijkbaar met een gedeelde servermap online, gecombineerd met een mini-intranetwebsite. Het is uitermate geschikt voor groepsdocumenten en biedt robuust versiebeheer en toegangsbeheer op basis van groepen. **Functies van SharePoint:** * **Centrale documentopslag:** Een primaire locatie voor team-, project- en afdelingsdocumenten. * **Sterk versiebeheer:** Biedt uitgebreide mogelijkheden voor het raadplegen en herstellen van oudere versies van documenten. * **Toegang op basis van groepen:** Rechten kunnen gedetailleerd worden ingesteld, waarbij bepaald wordt wie documenten mag lezen, bewerken of er geen toegang toe krijgt. * **"Uitchecken" van documenten:** Hiermee kan een document tijdelijk voor andere gebruikers worden vergrendeld om conflicten tijdens gelijktijdige bewerkingen te voorkomen. * **Automatische site-creatie:** Bij het aanmaken van een Teams-kanaal wordt op de achtergrond een SharePoint-kanaal aangemaakt, wat zorgt voor georganiseerde opslag. SharePoint biedt meer complexiteit en opties voor structuur en rechtenbeheer dan Teams, waardoor het de "echte baas" van de rechtenstructuur is. > **Verhouding OneDrive, Teams en SharePoint:** > * **OneDrive:** Persoonlijke online opslagruimte, vergelijkbaar met een digitale persoonlijke map. > * **Teams:** De gebruikersinterface voor samenwerking, chat en het benaderen van teamdocumenten. > * **SharePoint:** De onderliggende opslagplaats en structuur voor teamdocumenten, geïntegreerd in Teams. ### 1.4 Google Docs Google Docs kan een alternatief zijn voor samenwerkingstools. Het biedt een suggestiemodus (track changes) en automatische opslag. > **LET OP:** Google Docs is niet altijd GDPR-proof in de zorgcontext. Het is cruciaal om persoonsgegevens te beschermen. Documenten met gevoelige informatie, zoals patiëntgegevens, mogen niet via onbeveiligde platformen zoals Google Drive (privé) worden gedeeld. > > **GDPR-gerelateerde Do's en Don'ts:** > * **Do's:** Werken met anonieme gegevens, fictieve casussen gebruiken, documenten delen via beveiligde platforms (OneDrive, Teams, SharePoint), alleen toegang verlenen aan de eigen groep. > * **Don'ts:** Patiëntnamen online zetten, patiëntgegevens of beelden delen zonder toestemming, gegevens delen via WhatsApp, Gmail of Google Drive privé, bestanden op USB-sticks doorgeven. > * **Regel voor studenten:** Als iemand kan herkennen over wie het gaat, is het niet GDPR-proof. De documenten van de school (OneDrive, Teams, SharePoint) zijn wel GDPR-proof vanwege hun beveiliging en controle. ### 1.5 Gedeelde Zotero-map Een gedeelde Zotero-groep functioneert als een gezamenlijke bibliotheek voor referenties, waar meerdere studenten tegelijkertijd referenties kunnen zien, toevoegen en gebruiken. **Kenmerken van een Zotero Groepsbibliotheek:** * Gedeelde mapstructuur. * Gedeelde referenties en PDF's. * Automatische synchronisatie bij alle leden. Het kan worden gezien als de "Zotero-versie" van een groepsmap in OneDrive. Het aanmaken van een groep vereist een Zotero-account en het kiezen van een groepstype, zoals een "Private Group" waar alleen leden toegang hebben. Leden kunnen vervolgens via e-mail of een invitatielink worden uitgenodigd. ### 1.6 Gedeeld lexicon Een gedeeld lexicon is een document waarin studenten gezamenlijk moeilijke of relevante woorden verzamelen. **Doel van een Gedeeld Lexicon:** * Bevordert dat studenten dezelfde terminologie hanteren. * Vergemakkelijkt de communicatie en het begrip bij latere groepsopdrachten. * Draagt bij aan de groei van het EBP-begrip (Evidence-Based Practice). * Voorkomt dat elk groepje dezelfde termen opnieuw moet opzoeken. ### 1.7 Kunstmatige Intelligentie (AI) in samenwerking AI kan ingezet worden als hulpmiddel voor diverse taken, maar vereist zorgvuldig gebruik en verificatie. **Do's voor het gebruik van AI:** * **Als ondersteuning:** Voor brainstormen, structureren, samenvatten, vertalen en herschrijven. Ook voor het genereren van alternatieve formuleringen of methodologische opties. * **Kwaliteitscontrole:** Voor taalcorrectie, logische consistentie, opsporen van dubbel werk, en het herschrijven van teksten naar een academisch niveau. * **Efficiëntie:** Voor het uitleggen of verbeteren van code, of het verkorten van lange artikelen voor een sneller overzicht. * **Bescherm vertrouwelijke gegevens:** Anonimiseer data vóór upload en gebruik bij gevoelige projecten lokaal gehoste of institutionele AI-oplossingen. * **Formuleer duidelijke prompts:** Geef context, doel, gewenste lengte en stijl. **Don'ts voor het gebruik van AI:** * Gebruik AI niet als primaire bron. * Kopieer AI-output niet zonder grondige controle. * Gebruik AI niet voor vertrouwelijke of ongepubliceerde data. * Laat AI geen interpretaties of conclusies schrijven. * Negeer ethische richtlijnen niet. * Vertrouw AI niet blindelings voor statistische analyses. **Voorbeelden van AI-tools voor samenvatten:** * **Microsoft Copilot:** Geïntegreerd in Windows en Office-toepassingen, handig voor het samenvatten van teksten en webpagina's. Nauwkeurig bij langere teksten, maar soms oppervlakkig. * **Google Gemini:** Sterk in grote documenten en werkt goed samen met Google Docs. Kan minder consistent zijn in formele taal. * **ChatGPT:** Uitstekend in structuur, helderheid en nuance. Biedt flexibiliteit door instructies voor lengte, stijl en outputformaat. Mogelijk niet gratis in alle functionaliteiten. * **Resoomer:** Specifiek ontworpen voor het verkorten van teksten, resulterend in ultrakorte samenvattingen of kernzinnen. Eenvoudig in gebruik, maar minder genuanceerd. Bij het gebruik van AI is het essentieel om de inhoud altijd te controleren, feiten en cijfers te verifiëren in primaire bronnen, en transparant te zijn over het gebruik ervan, conform de richtlijnen van de universiteit of het vakgebied. --- # Het gebruik van AI in academische context Dit deel behandelt de richtlijnen en ethische overwegingen bij het gebruik van kunstmatige intelligentie (AI) ter ondersteuning van academisch werk. ### 2.1 Do's bij het gebruik van AI AI kan een waardevolle ondersteuning bieden voor diverse academische taken. #### 2.1.1 Ondersteuning voor brainstormen, structureren en samenvatten AI is nuttig voor: * **Brainstormen:** Genereren van ideeën en alternatieve invalshoeken. * **Structureren:** Helpen bij het opzetten van de opbouw van een tekst of onderzoek. * **Samenvatten:** Verkorten van lange teksten om snel een overzicht te krijgen. * **Vertalen:** Hulp bij het vertalen van academische teksten. * **Herschrijven:** Aanbieden van alternatieve formuleringen en het verbeteren van de tekst. > **Tip:** Gebruik AI om alternatieve formuleringen of methodologische opties te genereren. #### 2.1.2 Kwaliteitscontrole AI kan ingezet worden als een hulpmiddel voor kwaliteitsverbetering: * **Taalcorrectie:** Controleren op grammaticale fouten en spelling. * **Logische consistentie:** Nagaan of de argumentatie logisch opgebouwd is. * **Opsporen van dubbel werk:** Identificeren van redundantie in de tekst. * **Herschrijven naar academisch niveau:** Verbeteren van de schrijfstijl naar een academisch niveau. #### 2.1.3 Efficiëntie in workflow AI kan de efficiëntie van het academische werkproces verhogen: * **Code uitleggen of verbeteren:** Helpen bij het begrijpen en optimaliseren van programmeercode. * **Sneller overzicht krijgen:** Door lange artikels te laten verkorten. #### 2.1.4 Essentiële voorzorgsmaatregelen en methoden Bij het gebruik van AI zijn er cruciale stappen te nemen om de betrouwbaarheid en ethiek te waarborgen: * **Controleer altijd de inhoud:** Verifieer feiten en cijfers altijd in de primaire bronnen. Doe dit ook handmatig voor referenties en citaties. * **Bescherm vertrouwelijke gegevens:** Anonimiseer data altijd vóór het uploaden naar een AI-tool. Gebruik bij gevoelige projecten bij voorkeur lokaal gehoste of institutionele AI-oplossingen. * **Formuleer duidelijke prompts:** Geef AI specifieke instructies. Dit omvat de context, het doel van de vraag, de gewenste lengte van het antwoord en de gewenste stijl (academisch, beknopt, neutraal, etc.). #### 2.1.5 Transparantie * **Wees transparant:** Vermeld in je paper of rapport duidelijk hoe en waarvoor AI werd gebruikt. Houd je aan de richtlijnen van je universiteit of vakgebied. > **Tip:** Transparantie is cruciaal voor academische integriteit. ### 2.2 Dont's bij het gebruik van AI Er zijn duidelijke grenzen aan het gebruik van AI in academische contexten. #### 2.2.1 Vermijd AI als bron * **Gebruik AI niet als bron:** AI-tools leveren geen originele bronnen maar verwerken bestaande informatie. * **Copy-paste geen AI-output zonder controle:** De output van AI moet altijd kritisch worden beoordeeld en geverifieerd. #### 2.2.2 Beperkingen bij data en conclusies * **Gebruik AI niet voor vertrouwelijke of ongepubliceerde data:** Dit kan leiden tot datalekken of ongeautoriseerde verspreiding. * **Laat AI geen interpretaties of conclusies schrijven:** AI kan patronen herkennen, maar diepgaande interpretaties en conclusies vereisen menselijk intellect en kritisch denkvermogen. #### 2.2.3 Ethische en betrouwbaarheidsgrenzen * **Negeer ethische richtlijnen niet:** Houd je altijd aan de ethische principes van academisch onderzoek. * **Vertrouw AI niet blind voor statistische analyses:** Statistische analyses vereisen expertise en kritische beoordeling, waar AI tekort kan schieten. ### 2.3 Specifieke AI-tools voor samenvatten Verschillende AI-tools kunnen helpen bij het samenvatten van teksten, elk met hun eigen kenmerken: #### 2.3.1 Microsoft Copilot * **Wat het is:** Microsofts AI-assistent, geïntegreerd in Windows, Edge en Office-applicaties. * **Hoe het werkt:** Tekst van een artikel wordt gekopieerd en een samenvattingsopdracht wordt gegeven. Ook volledige webpagina's kunnen worden samengevat in Word of Edge. * **Voordelen:** Handig voor gebruikers die al met Microsoft-producten werken; vrij nauwkeurig bij langere teksten. * **Nadelen:** Soms te oppervlakkig; vereist een Microsoft-account. #### 2.3.2 Google Gemini * **Wat het is:** Googles AI-platform, de opvolger van Bard. * **Hoe het werkt:** Tekst wordt geplakt of een PDF wordt geüpload, gevolgd door een samenvattingsopdracht. * **Voordelen:** Sterk in het verwerken van grote documenten; werkt goed samen met Google Docs. * **Nadelen:** Minder consistent in formele taal. #### 2.3.3 ChatGPT * **Wat het is:** Een geavanceerd taalmodel dat uitstekende samenvattingen kan maken. * **Hoe het werkt:** Tekst wordt ingevoerd of een PDF wordt geüpload, met specifieke samenvattingsinstructies. * **Voordelen:** Zeer sterk in structuur, helderheid en nuance; instructies kunnen worden gegeven voor lengte, formaat (bijvoorbeeld bulletpoints) en beoogd gebruik (academisch). * **Nadelen:** Niet alle functionaliteiten zijn gratis beschikbaar. #### 2.3.4 Resoomer * **Wat het is:** Een online tool specifiek ontworpen voor het automatisch verkorten van teksten. * **Hoe het werkt:** Tekst wordt op de website geplakt; de tool genereert een zeer korte samenvatting of haalt kernzinnen eruit. * **Voordelen:** Zeer eenvoudig in gebruik; specifiek gericht op samenvatten zonder extra functies. * **Nadelen:** Minder genuanceerd; werkt het best bij eenvoudige tekstopbouw. > **Voorbeeld:** Een student kan ChatGPT vragen om een academische samenvatting van een onderzoekspaper te genereren, waarbij de prompt specificaties bevat zoals "maximaal 150 woorden" en "gebruik bulletpoints". De output moet vervolgens wel geverifieerd worden aan de hand van de originele bron. --- # GDPR-naleving in de zorg en digitale communicatie Deze sectie onderzoekt de implicaties van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) voor het delen van gevoelige informatie, met name in de zorgsector, en identificeert veilige digitale communicatiemiddelen. ### 3.1 Gevoelige informatie en de AVG De Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) is ontworpen om de persoonsgegevens van individuen te beschermen. In de zorgsector is dit van cruciaal belang vanwege de extreem gevoelige aard van medische informatie. Het delen van deze gegevens vereist daarom strikte naleving van de AVG. #### 3.1.1 Wat mag wel en niet met patiëntgegevens **Wat mag je wel doen:** * Werken met geanonimiseerde gegevens. * Gebruik maken van fictieve casussen voor educatieve doeleinden. * Documenten delen via beveiligde en gecontroleerde platformen zoals OneDrive, Microsoft Teams en SharePoint van de instelling. * Toegang tot gegevens beperken tot de eigen, specifieke groep of afdeling. **Wat mag je niet doen:** * Patiëntnamen openbaar maken op online platforms. * Röntgenfoto's, MRI- of CT-scans van echte patiënten uploaden zonder expliciete toestemming. * Gegevens delen via onbeveiligde kanalen zoals WhatsApp, Gmail of privé Google Drive. * Bestanden met gevoelige informatie doorgeven via fysieke media zoals USB-sticks. > **Tip:** Een eenvoudige vuistregel voor studenten is: als de informatie kan leiden tot herkenning van een individu, dan is het waarschijnlijk niet AVG-proof. ### 3.2 Veilige digitale communicatiemiddelen en samenwerkingstools Diverse digitale tools kunnen worden ingezet voor samenwerking, maar hun geschiktheid voor het delen van gevoelige informatie, zoals in de zorg, varieert. Het is essentieel om de beveiligingsmaatregelen en de naleving van de AVG van elk platform te overwegen. #### 3.2.1 OneDrive OneDrive is een persoonlijke cloudopslagdienst van Microsoft, ideaal voor het opslaan van individuele werkbestanden, concepten en documenten die nog niet gedeeld hoeven te worden. * **Functionaliteiten:** * Opslaan van eigen bestanden. * Delen van bestanden met anderen via links, met instelbare rechten (bewerken of alleen lezen). * Synchroniseren van bestanden met een computer, waardoor offline werken mogelijk is. * Samenwerken aan documenten (zoals Word of Excel) waarbij de eigenaar de rechten blijft beheren. * Automatische versiegeschiedenis voor het raadplegen van vorige versies. * **Belangrijk:** OneDrive is primair bedoeld voor persoonlijke opslag. Het delen van OneDrive-bestanden met een volledig team kan leiden tot verwarring over eigenaarschap en rechtenbeheer. Teamdocumenten horen thuis in systemen als SharePoint of Teams. #### 3.2.2 Microsoft Teams Microsoft Teams is een platform voor digitale samenwerking dat chat-, video-oproep- en groepsfunctionaliteiten biedt, geïntegreerd met documentbeheer. * **Functionaliteiten:** * Chat- en videocalls in groepen. * Aanmaken van kanalen per project of team. * Direct openen en beheren van bestanden binnen kanalen. * Integratie met OneDrive en SharePoint voor opslag en beheer van documenten. * **Relatie met SharePoint:** Teams gebruikt SharePoint op de achtergrond voor de opslag van teamdocumenten. Elk kanaal in Teams correspondeert met een map in SharePoint, wat zorgt voor een georganiseerde structuur per team of project. #### 3.2.3 SharePoint SharePoint fungeert als een centraal portaal voor groepsdocumenten, vergelijkbaar met een gedeelde servermap maar dan online, en biedt uitgebreide websitefunctionaliteiten. * **Functionaliteiten:** * Centrale opslag van groepsdocumenten, documentbibliotheken. * Sterk versiebeheer, inclusief de mogelijkheid om oudere versies te herstellen. * Toegangsbeheer op basis van groepen, met gedetailleerde instellingen voor lees-, bewerkingsrechten en toegang. * "Uitchecken" van documenten om te voorkomen dat meerdere personen tegelijkertijd wijzigingen aanbrengen en conflicten te vermijden. * Creëren van digitale structuren, pagina's, nieuws en lijsten. * **Integratie:** Elk team in Microsoft Teams heeft een bijbehorende SharePoint-site. De bestanden die in een Teams-kanaal worden geüpload, worden daadwerkelijk opgeslagen in SharePoint. #### 3.2.4 Google Docs Google Docs kan een alternatief zijn voor documenten delen en samenwerken, met functionaliteiten zoals suggestiemodus (track changes) en automatische opslag. * **AVG-overweging:** Het is belangrijk om te weten dat Google Docs niet altijd AVG-proof is in de zorgcontext, vooral bij het verwerken van gevoelige patiëntgegevens. #### 3.2.5 Gedeelde Zotero-map Zotero Groups bieden een gedeelde groepsbibliotheek waar meerdere gebruikers referenties, documenten en PDF's kunnen zien, toevoegen en gebruiken. * **Functionaliteiten:** * Gedeelde mapstructuur. * Gedeelde referenties en documenten. * Automatische synchronisatie van wijzigingen voor alle leden. * Keuze voor "Private Group" voor beperkte toegang tot alleen leden. > **Tip:** Een gedeelde Zotero-groep kan worden gezien als de Zotero-versie van een groepsmap in OneDrive, met een focus op het beheren van academische referenties en gerelateerde documenten. #### 3.2.6 Gedeeld lexicon Een gedeeld lexicon is een document waarin studenten gezamenlijk moeilijke woorden en termen verzamelen. Dit dient om een gedeelde taal te ontwikkelen, de samenwerking in latere groepsopdrachten te vergemakkelijken en de groei van het begrip van bijvoorbeeld EBP (Evidence-Based Practice) te ondersteunen. ### 3.3 Gebruik van Artificiële Intelligentie (AI) AI kan een waardevol hulpmiddel zijn in academische en professionele contexten, maar het gebruik ervan vereist zorgvuldigheid, vooral met betrekking tot gegevensbescherming en nauwkeurigheid. #### 3.3.1 Do's voor AI-gebruik * **Als ondersteuning:** AI kan worden gebruikt voor brainstormen, structureren, samenvatten, vertalen, herschrijven en het genereren van alternatieve formuleringen of methodologische opties. * **Controleer altijd de inhoud:** Verifieer feiten, cijfers en referenties handmatig in primaire bronnen. * **Wees transparant:** Vermeld hoe en waarvoor AI is gebruikt in papers of rapporten. Houd je aan de richtlijnen van de instelling. * **Bescherm vertrouwelijke gegevens:** Anonimiseer data vóór het uploaden. Gebruik bij gevoelige projecten lokaal gehoste of institutionele AI-oplossingen. * **Formuleer duidelijke prompts:** Geef context, doel, gewenste lengte en specificeer de gewenste stijl (academisch, beknopt, neutraal, etc.). * **Als kwaliteitscontrole:** Gebruik AI voor taalcorrectie, logische consistentie, opsporen van dubbel werk, herschrijven naar academisch niveau. * **Efficiëntie:** Laat AI code uitleggen of verbeteren, lange artikelen verkorten voor sneller overzicht. #### 3.3.2 Don'ts voor AI-gebruik * Gebruik AI niet als primaire bron. * Kopieer en plak AI-output niet zonder grondige controle. * Gebruik AI niet voor vertrouwelijke of ongepubliceerde data. * Laat AI geen interpretaties of conclusies schrijven. * Negeer ethische richtlijnen niet. * Vertrouw AI niet blindelings voor statistische analyses. #### 3.3.3 Populaire AI-tools voor samenvatten * **Microsoft Copilot:** Geïntegreerd in Windows en Office-applicaties, handig voor het samenvatten van teksten en webpagina's. Vereist een Microsoft-account en kan soms oppervlakkig zijn. * **Google Gemini (voorheen Bard):** Sterk in het verwerken van grote documenten en werkt goed samen met Google Docs. Kan minder consistent zijn in formele taal. * **ChatGPT:** Een geavanceerd taalmodel dat uitstekend is in structuur, helderheid en nuance. Biedt flexibele instructiemogelijkheden, maar niet alle functionaliteiten zijn gratis. * **Resoomer:** Een online tool specifiek ontworpen om teksten automatisch te verkorten tot ultrakorte samenvattingen of kernzinnen. Eenvoudig in gebruik maar minder genuanceerd. > **Tip:** Bij het gebruik van AI voor samenvattingen, kopieer de tekst van het artikel en geef duidelijke instructies, zoals: "Geef een beknopte samenvatting van dit artikel." --- # Gedeeld lexicon en referentiebeheer Dit onderwerp behandelt het nut van een gedeeld lexicon voor het standaardiseren van terminologie binnen een groep studenten en het gebruik van een gedeelde Zotero-map voor referentiebeheer. ### 4.1 Gedeeld lexicon Een gedeeld lexicon fungeert als een centraal document waarin studenten moeilijke of belangrijke woorden verzamelen. Het primaire doel hiervan is om studenten binnen een groep dezelfde taal te laten hanteren, wat essentieel is voor effectieve communicatie en samenwerking, met name bij latere groepsopdrachten. Het draagt bij aan de groei van het begrip van Evidence-Based Practice (EBP) en voorkomt dat elk groepje telkens opnieuw dezelfde termen hoeft op te zoeken, wat de efficiëntie ten goede komt. > **Tip:** Het bijhouden van een gedeeld lexicon zorgt voor consistentie in terminologie, wat cruciaal is voor de kwaliteit en interpreteerbaarheid van gezamenlijk werk. ### 4.2 Gedeelde Zotero-map voor referentiebeheer Een gedeelde Zotero-groepsbibliotheek biedt een gestructureerde manier voor meerdere studenten om gezamenlijk referenties te beheren. Binnen zo'n groep kunnen leden dezelfde referenties inzien, toevoegen en gebruiken. Dit omvat het delen van een mapstructuur, referenties en zelfs PDF's, met automatische synchronisatie bij alle groepsleden. **Hoe maak je een gedeelde Zotero-groep?** 1. **Ga naar zotero.org:** Log in op je Zotero-account en navigeer naar "Groups". Klik vervolgens op "Create a New Group". 2. **Kies een groepstype:** Voor studenten is een "Private Group" de meest geschikte optie, omdat alleen leden van de groep de referenties kunnen zien en bewerken. 3. **Geef de groep een naam:** Kies een duidelijke naam, bijvoorbeeld "Groep voornamen leden 1B MB". 4. **Nodig groepsleden uit:** Dit kan via hun e-mailadres of een invitatielink. Eén student maakt de groep aan en nodigt vervolgens medestudenten en eventueel de docent uit. > **Vergelijking:** Een gedeelde Zotero-groep kan worden gezien als de "Zotero-versie" van een groepsmap in OneDrive, specifiek gericht op het organiseren van wetenschappelijke literatuur. --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Digitale samenwerkingstools | Softwaretoepassingen die ontworpen zijn om meerdere gebruikers in staat te stellen gelijktijdig aan projecten te werken, bestanden te delen en te communiceren, ongeacht hun fysieke locatie. | | Cloudopslag | Een model voor gegevensopslag waarbij digitale gegevens worden opgeslagen in logische pools, die fysiek zijn gekoppeld aan een of meer servers, en die vaak eigendom zijn van en beheerd worden door een hostingprovider. | | Versiegeschiedenis | Een functie van documentbeheersystemen die bijhoudt hoe een document in de loop van de tijd is gewijzigd, waardoor eerdere versies kunnen worden geraadpleegd en hersteld. | | Synchroniseren | Het proces waarbij bestanden en gegevens op verschillende apparaten of locaties worden bijgewerkt om ervoor te zorgen dat ze consistent zijn met elkaar. | | Kanaal | Een specifieke ruimte binnen een samenwerkingsplatform (zoals Teams) die is toegewijd aan een bepaald onderwerp, project of team, en waar communicatie en bestanden worden georganiseerd. | | SharePoint | Een webgebaseerd samenwerkingsplatform van Microsoft dat organisaties helpt bij het opslaan, organiseren, delen en beheren van documenten en informatie. | | Portaal | Een webgebaseerde interface die toegang biedt tot een breed scala aan informatie en functionaliteiten binnen een organisatie, vaak gebruikt als startpunt voor digitale interactie. | | Uitchecken | In documentbeheersystemen, het proces waarbij een gebruiker een document reserveert om het te bewerken, waardoor tijdelijk wordt voorkomen dat anderen tegelijkertijd wijzigingen aanbrengen en mogelijke conflicten worden vermeden. | | GDPR (General Data Protection Regulation) | Een verordening van de Europese Unie betreffende gegevensbescherming en privacy in de Europese Economische Ruimte en het Verenigd Koninkrijk. Het regelt hoe persoonsgegevens moeten worden verzameld, verwerkt en opgeslagen. | | Anonieme gegevens | Gegevens die zodanig zijn verwerkt dat de identiteit van de betrokken persoon niet langer kan worden achterhaald, zelfs niet met aanvullende informatie. | | Fictieve casussen | Hypothetische situaties of scenario's die worden gebruikt om concepten te illustreren of om te oefenen, zonder dat er echte personen of gevoelige informatie bij betrokken is. | | AI (Kunstmatige Intelligentie) | Een tak van de informatica die zich bezighoudt met het creëren van systemen die taken kunnen uitvoeren die normaal gesproken menselijke intelligentie vereisen, zoals leren, probleemoplossing en besluitvorming. | | Prompt | Een instructie of vraag die aan een AI-model wordt gegeven om een specifieke output te genereren. De kwaliteit van de prompt beïnvloedt de kwaliteit van de gegenereerde reactie. | | Transparantie | Het principe van openheid en duidelijkheid met betrekking tot het gebruik van tools of methoden, zoals het vermelden van het gebruik van AI in academische geschriften. | | Gedeeld lexicon | Een centraal document of database waarin een groep individuen definities van belangrijke termen en concepten opslaat, om consistentie in taalgebruik te bevorderen. | | Referentiebeheer | Het proces van het organiseren, bijhouden en citeren van bronnen die in academisch werk worden gebruikt, vaak ondersteund door gespecialiseerde software zoals Zotero. | | Zotero | Een gratis, open-source referentiebeheersoftware die studenten en onderzoekers helpt bij het verzamelen, organiseren, citeren en delen van hun onderzoeksmateriaal. | | Group Library (Zotero) | Een functie binnen Zotero waarmee meerdere gebruikers een gemeenschappelijke bibliotheek met referenties kunnen delen, bewerken en synchroniseren. |