LES 1 - Introductie en H1 - 2526_STU.pptx

# Wat is marketing en het marketingproces Marketing is een essentieel onderdeel van elk bedrijf, gericht op het creëren en uitwisselen van waarde om behoeften en wensen van klanten te bevredigen. Dit hoofdstuk behandelt de kernbegrippen van marketing, het belang van klantinzicht, de stappen van het marketingproces, diverse marketingmanagementconcepten en de noodzaak van duurzame marketingstrategieën. ## 1 Wat is marketing en het marketingproces Marketing omvat meer dan alleen verkopen; het gaat om het bevredigen van de behoeften van de klant, het creëren van klanttevredenheid op een winstgevende manier, en het opbouwen van duurzame klantrelaties door middel van klantwaarde. Het uiteindelijke doel is het bereiken van klantloyaliteit. Marketing wordt gedefinieerd als een sociaal en managementproces waarin individuen en organisaties verkrijgen wat zij nodig hebben en wensen, door producten en waarde te creëren en deze met anderen uit te wisselen. ### 1.1 De stappen in het marketingproces Het marketingproces bestaat uit vijf kernstappen: #### 1.1.1 Markt en afnemersbehoeften analyseren Dit is de eerste stap, waarbij de focus ligt op het begrijpen van de markt en de behoeften van de consument. * **Behoeften** zijn een tekort dat een individu ervaart. Deze zijn universeel en motiverend. Ze kunnen latent (nog niet bewust aanwezig) of manifest (bewust) zijn. * **Wensen** zijn de concrete vorm die menselijke behoeften aannemen, gevormd door cultuur en individuele persoonlijkheid. * **Vraag** ontstaat wanneer wensen worden ondersteund door koopkracht en de bereidheid om te kopen. * Het **marketingaanbod** bestaat uit producten, diensten en belevingen die worden aangeboden om wensen te vervullen. De **voordelen** (benefits) van een product zijn de eigenschappen die waarde creëren voor de klant. #### 1.1.2 Klantgestuurde marketingstrategie ontwikkelen Hierbij wordt bepaald in welke behoeften de organisatie wil voorzien en welke klanten hiervoor geselecteerd worden (doelmarktsegmentatie en doelgroepkeuze). Vervolgens wordt vastgesteld hoe de geselecteerde klanten het best bediend kunnen worden door middel van een uniek **waardeaanbod** (differentiatie en positionering). #### 1.1.3 Marketingprogramma opzetten Dit omvat het ontwikkelen van een marketingmix (de 4 P's: Product, Prijs, Plaats, Promotie) om de gewenste waarde voor de doelmarkt te creëren en te leveren. #### 1.1.4 Winstgevende relaties opbouwen en klanttevredenheid realiseren Dit stadium richt zich op het opbouwen en onderhouden van winstgevende klantrelaties door uitstekende klantwaarde en tevredenheid te leveren. * **Customer Relationship Management (CRM)** is hierbij cruciaal. Dit houdt in dat bedrijven zorgvuldig geselecteerde klanten benaderen met een focus op winstgevende klanten en het opbouwen van duurzame relaties. * Nieuwe technologieën maken een directer en intensiever klantcontact mogelijk. #### 1.1.5 Waarde van klanten krijgen om winst en klantloyaliteit te realiseren Het uiteindelijke doel is om waarde van klanten te verkrijgen. * **Customer Lifetime Value (CLV)** meet de totale inkomsten die een bedrijf kan verwachten van een klant gedurende de gehele relatie. De formule is: $$ \text{CLV} = \text{Gemiddelde orderwaarde} \times \text{Aantal transacties} \times \text{Retentieperiode} $$ * Een hogere klanttevredenheid leidt tot klantentrouw en een groter **klantaandeel** (het percentage van de totale bestedingen van een klant in een productcategorie dat naar het bedrijf gaat). Een groter klantaandeel draagt bij aan een groter **marktaandeel** (het percentage van de markt dat een organisatie in handen heeft). * **Customer Equity** (klantvermogen) is de som van de CLV van alle klanten van een bedrijf. ### 1.2 Marketingmanagementconcepten Organisaties kunnen hun marketingactiviteiten baseren op verschillende filosofieën of concepten: #### 1.2.1 Productieconcept Dit concept stelt dat consumenten producten verkiezen die beschikbaar en betaalbaar zijn. Bedrijven focussen hierbij op efficiënte productie en distributie. Dit concept is nuttig wanneer de vraag groter is dan het aanbod (verkopersmarkt) of wanneer de productiekosten hoog zijn. #### 1.2.2 Productconcept Bij dit concept verkiezen consumenten producten van de beste kwaliteit, met de beste prestaties en innovaties. Het gevaar hierbij is **marketingbijziendheid** (marktmyopie), waarbij bedrijven zich te veel richten op het product zelf en de feitelijke klantbehoefte uit het oog verliezen. #### 1.2.3 Verkoopconcept Dit concept gaat ervan uit dat consumenten niet vanzelf een product kopen. Bedrijven focussen daarom op agressieve verkoop en promotie. Dit concept is vooral nuttig wanneer het aanbod de vraag overstijgt (kopersmarkt) of bij zogenaamde 'unsought goods' (producten waar consumenten normaal gesproken niet aan denken om te kopen). Het gevaar is de mentaliteit van 'we verkopen wat we maken' in plaats van 'we maken wat we kunnen verkopen'. #### 1.2.4 Marketingconcept Dit concept stelt dat het succes van een organisatie afhangt van het kennen van de behoeften en wensen van de consument en het hier beter op inspelen dan concurrenten. Klantfocus en klantwaarde leiden tot verkoop en winst. Het principe is 'peilen en reageren' (outside-in) in plaats van 'maken en verkopen' (inside-out). Geïntegreerde marketing en marktonderzoek zijn hierbij essentieel. #### 1.2.5 Maatschappelijk marketingconcept Dit concept kijkt verder dan de korte termijn wensen van de consument en de winstdoelstellingen van de organisatie. Het stelt de vraag of het zuivere marketingconcept mogelijke conflicten tussen kortetermijnwensen van klanten en het langetermijnwelzijn van klanten en de samenleving over het hoofd ziet. Bedrijven moeten waarde leveren op een manier die het welzijn van zowel de klant als de samenleving bevordert. #### 1.2.6 Duurzaam marketingconcept Dit concept is nauw verwant aan het maatschappelijk marketingconcept, maar legt een specifieke nadruk op het minimaliseren van negatieve milieueffecten en het bevorderen van milieuvriendelijke praktijken gedurende de gehele levenscyclus van een product of dienst. Het houdt rekening met de ecologische, sociale en economische impact van marketingactiviteiten en streeft naar het gebruik van duurzame materialen, energiebesparing, afvalvermindering en milieuvriendelijke productie- en distributiemethoden. Authenticiteit is hierbij cruciaal om greenwashing te voorkomen. > **Tip:** Het is belangrijk om de verschillen tussen het maatschappelijk en het duurzaam marketingconcept te begrijpen, aangezien beide zich richten op bredere maatschappelijke en milieuoverwegingen, maar met een andere nadruk. Het maatschappelijk marketingconcept is breder gericht op het welzijn van de samenleving, terwijl het duurzaam marketingconcept zich specifiek richt op ecologische aspecten. --- # Klantrelatiebeheer en klantwaarde Het effectief opbouwen en onderhouden van winstgevende klantrelaties is cruciaal voor succesvolle marketing, waarbij klantwaarde en klanttevredenheid centraal staan. ### 2.1 Het marketingproces en klantrelatiebeheer Marketing wordt gedefinieerd als een sociaal en managementproces waarbij individuen en organisaties verkrijgen wat ze nodig hebben en wensen door waarde te creëren en uit te wisselen. Het proces omvat vijf stappen: 1. **Markt en afnemersbehoeften analyseren:** Inzicht krijgen in wat klanten werkelijk nodig hebben en wensen. Behoeften zijn tekorten, terwijl wensen de concrete vorm van die behoeften zijn, gevormd door cultuur en persoonlijkheid. 2. **Klantgestuurde strategie ontwikkelen:** Bepalen welke klantbehoeften worden bevredigd en welke klantgroepen worden bediend (segmentatie, doelgroepkeuze). Dit wordt ondersteund door een waardeaanbod (value proposition) voor differentiatie en positionering. 3. **Marketingprogramma opzetten:** Het ontwikkelen van de marketingmix (product, prijs, plaats, promotie) om de gewenste waarde te realiseren. 4. **Winstgevende relaties opbouwen en klanttevredenheid realiseren:** Dit omvat Customer Relationship Management (CRM). CRM focust op het opbouwen en onderhouden van winstgevende klantrelaties door superieure klantwaarde en tevredenheid te leveren. Tegenwoordig ligt de nadruk op het zorgvuldig selecteren van klanten en het focussen op winstgevende klanten, met als doel duurzame relaties op te bouwen via direct en intensief contact, mede dankzij nieuwe technologieën. 5. **Waarde van klanten krijgen om winst en klanttevredenheid te realiseren:** Dit is het uiteindelijke doel van marketinginspanningen, waarbij de focus ligt op het genereren van winstgevende klantrelaties. ### 2.2 Klantwaarde en gerelateerde concepten * **Klantwaarde:** De waargenomen voordelen die een klant ontvangt in ruil voor de waargenomen kosten. Het creëren van hogere klantwaarde dan concurrenten is essentieel voor succes. * **Klanttevredenheid:** De mate waarin de prestaties van een product of dienst voldoen aan de verwachtingen van de klant. Hoge klanttevredenheid leidt tot klantloyaliteit. * **Customer Lifetime Value (CLV):** Een maatstaf voor de totale inkomsten die een bedrijf kan verwachten van een klant gedurende de gehele duur van de klantrelatie. * De formule voor CLV kan worden weergegeven als: $$ \text{CLV} = \text{Gemiddelde orderwaarde} \times \text{Aantal transacties} \times \text{Retentieperiode} $$ Hierbij is de retentieperiode een indicatie van hoe lang een klant wordt behouden of hoe vaak deze terugkeert. * **Klantenaandeel:** Het percentage van de totale bestedingen van een klant binnen een specifieke productcategorie dat naar het betreffende bedrijf gaat, in plaats van naar concurrenten. * **Marktaandeel:** Het percentage van de totale markt dat een specifiek bedrijf of product in handen heeft. Een groter klantenaandeel kan bijdragen aan een groter marktaandeel. * **Customer Equity (klantvermogen):** De som van de CLV van alle klanten van een onderneming of merk. Dit vertegenwoordigt de totale toekomstige waarde van de klantenbestand. ### 2.3 Marketingmanagementconcepten Organisaties kunnen hun marketingactiviteiten baseren op verschillende concepten, die variëren in hun focus op klant-, bedrijf- en maatschappijbelangen: #### 2.3.1 Productieconcept Dit concept stelt dat consumenten producten verkiezen die beschikbaar en betaalbaar zijn. Bedrijven richten zich op efficiënte productie en distributie. Dit is met name effectief in situaties waar de vraag het aanbod overstijgt (verkopersmarkt) of wanneer de productiekosten hoog zijn. #### 2.3.2 Productconcept Hierbij verkiezen consumenten producten met de beste kwaliteit, prestaties en innovaties. Bedrijven focussen op continue productverbetering, met het gevaar van marktbijziendheid (marktmyopisch), waarbij men zich te veel richt op het product en te weinig op de klantbehoeften. #### 2.3.3 Verkoopconcept Dit concept gaat ervan uit dat consumenten producten alleen kopen als er agressief wordt verkocht en gepromoot. Het gevaar schuilt in de mentaliteit van "we verkopen wat we maken" in plaats van "we maken wat we kunnen verkopen". Dit concept is nuttig bij situaties waar het aanbod de vraag overstijgt (kopersmarkt) of bij 'unsought' goederen (producten waar consumenten niet direct aan denken). #### 2.3.4 Marketingconcept Dit concept stelt dat het succes van een bedrijf afhangt van het beter inspelen op de behoeften en wensen van de consument dan concurrenten. Klantfocus en klantwaarde leiden tot verkoop en winst. Het verschuift de focus van "maken en verkopen" (inside-out) naar "peilen en reageren" (outside-in). Geïntegreerde marketing en marktonderzoek zijn hierbij cruciaal. #### 2.3.5 Maatschappelijk marketingconcept Dit concept kijkt verder dan de directe klantbehoeften en overweegt de langetermijnbelangen van de klanten en de samenleving als geheel. Bedrijven streven ernaar waarde te leveren aan klanten op een manier die ook het welzijn van de samenleving bevordert, ethische normen en sociale verantwoordelijkheid nalevend. > **Tip:** Het maatschappelijk marketingconcept balanceert tussen de behoeften van de klant op korte termijn en het welzijn van de samenleving op lange termijn. #### 2.3.6 Duurzaam marketingconcept Dit concept is nauw verwant aan het maatschappelijk marketingconcept, maar legt een specifieke nadruk op het minimaliseren van negatieve milieueffecten en het bevorderen van milieuvriendelijke praktijken gedurende de gehele productlevenscyclus. Het houdt rekening met de ecologische, sociale en economische impact van marketingactiviteiten. > **Voorbeeld:** Bedrijven passen het duurzaam marketingconcept toe door het gebruik van duurzame materialen, energiebesparing, afvalvermindering en milieuvriendelijke productie- en distributiemethoden. Het is belangrijk om hierbij authentiek te zijn en 'greenwashing' te vermijden. --- # Marketingmanagementconcepten en duurzame marketing Dit gedeelte beschrijft de verschillende filosofieën die ten grondslag liggen aan marketingstrategieën, van het productieconcept tot het maatschappelijk en duurzaam marketingconcept, en de afwegingen tussen korte- en langetermijnbelangen. ### 3.1 Het marketingproces Marketing is een sociaal en managementproces waarin individuen en organisaties verkrijgen waar zij behoefte aan hebben en wat zij wensen, door producten en waarde te creëren en deze met andere uit te wisselen. Het doel van marketing is niet alleen verkopen, maar het bevredigen van de behoeften van de klant, het leveren van klanttevredenheid op een winstgevende manier, en het opbouwen van duurzame klantrelaties op basis van klantwaarde en klanttevredenheid, met als uiteindelijk doel klantloyaliteit. Het marketingproces omvat de volgende stappen: 1. **Markt en afnemersbehoeften analyseren**: Dit omvat het onderzoeken van de consument en de markt, en het verzamelen van marktinformatie en klantgegevens. Behoeften zijn tekorten die de consument voelt. Wensen zijn de concrete vormen die behoeften aannemen, gestuurd door cultuur en persoonlijkheid. Een marketingaanbod is een combinatie van producten, diensten en belevingen die aangeboden worden om een behoefte of wens te bevredigen. Een voordeel (benefit) is een eigenschap van een product die waarde creëert voor de consument. 2. **Klantgestuurde marketingstrategie ontwikkelen**: Hierbij wordt bepaald in welke behoefte men wil voorzien en welke klanten men gaat bedienen (doelmarktsegmentatie en doelgroepkeuze). Vervolgens wordt bepaald hoe klanten het best bediend kunnen worden door middel van een waardeaanbod (value proposition), differentiatie en positionering. 3. **Marketingprogramma opzetten**: Dit omvat het ontwikkelen van de marketingmix (product, prijs, plaats, promotie) om de gewenste waarde voor de doelgroep te creëren. 4. **Winstgevende relaties opbouwen en klanttevredenheid realiseren**: Customer Relationship Management (CRM) richt zich op het opbouwen en onderhouden van winstgevende klantenrelaties door uitstekende klantwaarde en tevredenheid te leveren. Trends hierbij zijn het zorgvuldig selecteren van klanten, focussen op winstgevende klanten, het opbouwen van duurzame relaties door direct en intensief contact via nieuwe technologieën. 5. **Waarde van klanten krijgen om winst en klanttevredenheid te realiseren**: Dit omvat het genereren van klantloyaliteit en het vergroten van het klantenaandeel (het percentage van de totale bestedingen van een klant dat bij het bedrijf wordt gedaan). Dit leidt tot een groter marktaandeel. * **Customer Lifetime Value (CLV)**: Een maatstaf voor de totale inkomsten die een bedrijf kan verwachten van een klant gedurende de gehele klantrelatie. $$ CLV = \text{Gemiddelde orderwaarde} \times \text{Aantal transacties} \times \text{Retentie periode} $$ * **Klantvermogen (Customer Equity)**: De som van de CLV van alle klanten van een bedrijf of merk. ### 3.2 Marketingmanagementconcepten Bedrijven kunnen hun marketingactiviteiten baseren op verschillende filosofieën of concepten. Deze concepten geven aan welk gewicht wordt toegekend aan de belangen van de klanten, de organisatie en de maatschappij. #### 3.2.1 Productieconcept Dit concept gaat ervan uit dat consumenten producten verkiezen die beschikbaar en betaalbaar zijn. Het bedrijf focust zich op efficiënte productie en distributie. Dit concept is nuttig in situaties waar de vraag groter is dan het aanbod (verkopersmarkt) of wanneer de productiekosten hoog zijn. > **Tip:** Het productieconcept kan leiden tot marktingbijziendheid als het bedrijf te veel focust op efficiëntie en te weinig op de daadwerkelijke wensen van de klant. #### 3.2.2 Productconcept Volgens dit concept kopen consumenten producten van de beste kwaliteit, met de beste prestaties en innovaties. Het bedrijf richt zich op continue productverbetering, met de gedachte dat een goed product zichzelf verkoopt. > **Tip:** Net als het productieconcept kan het productconcept leiden tot marktingbijziendheid als er geen rekening wordt gehouden met de veranderende klantbehoeften en de concurrentie. #### 3.2.3 Verkoopconcept Dit concept stelt dat consumenten alleen kopen wanneer het product hen actief wordt aangeboden. Het bedrijf focust op agressieve verkoop en promotie om de producten te verkopen. > **Tip:** Het gevaar van het verkoopconcept is dat het bedrijf zich richt op "verkopen wat we maken" in plaats van "maken wat we kunnen verkopen", wat kan leiden tot ontevreden klanten op lange termijn. Dit concept is nuttig bij 'unsought goods' (producten waar consumenten normaal gesproken niet aan denken). #### 3.2.4 Marketingconcept Dit concept stelt dat het bereiken van organisatiedoelen afhangt van het kennen van de behoeften en wensen van de doelmarkt en het leveren van de gewenste bevrediging op een manier die beter is dan de concurrentie. Het draait om klantfocus en klantwaarde die leiden tot verkoop en winst. Dit is een 'outside-in'-benadering, in tegenstelling tot de 'inside-out'-benadering van de voorgaande concepten. > **Voorbeeld:** Een meubelwinkel die niet alleen banken verkoopt, maar ook advies geeft over interieurinrichting en gratis montage aanbiedt, is bezig met het toepassen van het marketingconcept door de totale klantbehoefte te bevredigen. #### 3.2.5 Maatschappelijk marketingconcept Dit concept stelt dat de marketingstrategie van een bedrijf waarde moet leveren aan de klanten, maar ook moet handelen op een manier die het welzijn van zowel de klant als de samenleving bevordert. Het houdt rekening met de lange termijn belangen van de klant en de maatschappij, en kan conflicten tussen klantwensen op korte termijn en welzijn op lange termijn overbruggen. > **Tip:** Het maatschappelijk marketingconcept is essentieel om een positief imago op te bouwen en te voldoen aan de groeiende ethische en sociale verwachtingen van consumenten. #### 3.2.6 Duurzaam marketingconcept Het duurzaam marketingconcept is een verdere ontwikkeling van het maatschappelijk marketingconcept. Het richt zich specifiek op het minimaliseren van negatieve milieueffecten en het bevorderen van milieuvriendelijke praktijken gedurende de gehele levenscyclus van een product of dienst. Het houdt rekening met de ecologische, sociale en economische impact van de marketingactiviteiten van een bedrijf. > **Voorbeeld:** Een kledingmerk dat gebruikmaakt van biologisch katoen, recyclebare verpakkingen en eerlijke arbeidspraktijken in de productieketen, past het duurzaam marketingconcept toe. > **Tip:** Wees alert op 'greenwashing', wat betekent dat bedrijven zich groener of maatschappelijk verantwoorder voordoen dan ze daadwerkelijk zijn. Authenticiteit is cruciaal. ### 3.3 Afwegingen tussen korte- en langetermijnbelangen De verschillende marketingconcepten bieden verschillende perspectieven op de afweging tussen korte- en langetermijnbelangen. * Het **productieconcept** en het **productconcept** focussen sterk op efficiëntie en productkwaliteit, wat op korte termijn winstgevend kan zijn, maar het risico loopt de klantbehoeften op lange termijn te negeren. * Het **verkoopconcept** is gericht op directe verkoop en kan op korte termijn verkopen stimuleren, maar kan leiden tot ontevreden klanten en een negatieve reputatie op lange termijn. * Het **marketingconcept** balanceert de behoeften van de klant met de doelen van de organisatie en streeft naar winstgevende, langdurige relaties. * Het **maatschappelijk marketingconcept** en het **duurzaam marketingconcept** leggen expliciet de nadruk op het welzijn van de klant en de maatschappij op lange termijn, en zoeken naar synergie tussen bedrijfswinsten en maatschappelijke/ecologische duurzaamheid. Dit vereist een integrale aanpak waarbij marketing geïntegreerd wordt met de algehele bedrijfsstrategie. --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Marketing | Een sociaal en managementproces waarin individuen en organisaties verkrijgen waar zij behoefte aan hebben en wat zij wensen, door producten en waarde te creëren en deze met anderen uit te wisselen. | | Klantbehoeften | Een tekort dat een persoon ervaart, dat kan variëren van basisbehoeften zoals voedsel en veiligheid tot complexere sociale en persoonlijke behoeften, die de drijfveer vormen achter menselijk handelen. | | Wensen | De concrete vorm die menselijke behoeften aannemen, gevormd door cultuur en individuele persoonlijkheid, waarbij behoeften worden vertaald naar specifieke producten of diensten die deze kunnen bevredigen. | | Marketingaanbod | Een combinatie van producten, diensten en belevingen die aangeboden worden aan een markt om een behoefte of wens te bevredigen, waarbij het de voordelen of benefits van het product centraal stelt. | | Klantwaarde | De perceptie van een klant van het verschil tussen alle voordelen en alle kosten van een marketingaanbod ten opzichte van concurrerende aanbiedingen, resulterend in de mate van behoeftebevrediging en tevredenheid. | | Klanttevredenheid | De mate waarin de prestaties van een product of dienst voldoen aan de verwachtingen van de klant, wat leidt tot loyaliteit en herhaalde aankopen indien de prestaties hoog zijn. | | Klantloyaliteit | Een diepgewortelde bereidheid om een bepaald merk of bedrijf steeds opnieuw te kiezen, ondanks situationele invloeden en marketinginspanningen die tot ander gedrag zouden kunnen leiden. | | Customer Relationship Management (CRM) | Een managementstrategie die zich richt op het opbouwen en onderhouden van winstgevende klantrelaties door het leveren van uitzonderlijke klantwaarde en klanttevredenheid, met een focus op langetermijnrelaties. | | Customer Lifetime Value (CLV) | Een maatstaf voor de totale inkomsten die een bedrijf kan verwachten van een klant gedurende de gehele periode dat de klantrelatie standhoudt, essentieel voor het strategisch beheren van klantrelaties. | | Klantenaandeel | Het percentage van de totale bestedingen van een klant binnen een specifieke productcategorie dat bij één bepaald bedrijf wordt gedaan, in plaats van bij concurrenten. | | Marktaandeel | Het percentage van de totale markt dat door een specifiek bedrijf of product wordt bediend, wat een indicatie geeft van de positie en het succes van het bedrijf ten opzichte van de concurrentie. | | Customer Equity (Klantvermogen) | De som van de Customer Lifetime Values van alle klanten van een onderneming of merk, wat de totale toekomstige economische waarde van de klantenbasis vertegenwoordigt. | | Productieconcept | Een marketingmanagementfilosofie die ervan uitgaat dat consumenten producten verkiezen die beschikbaar en betaalbaar zijn, waarbij bedrijven zich richten op efficiënte productie en distributie. | | Productconcept | Een marketingmanagementfilosofie die stelt dat consumenten producten kopen met de beste kwaliteit, prestaties en innovaties, waarbij het bedrijf zich richt op continue productverbetering. | | Verkoopconcept | Een marketingmanagementfilosofie die erop gericht is consumenten alleen te betrekken wanneer het product hen direct wordt aangeboden, met focus op agressieve verkoop en promotie. | | Marketingconcept | Een marketingmanagementfilosofie die de behoeften en wensen van de consument centraal stelt en hier beter op inspeelt dan concurrenten, met klantfocus en klantwaarde als drijfveren voor verkoop en winst. | | Maatschappelijk marketingconcept | Een marketingfilosofie die stelt dat een bedrijf de behoeften en wensen van de doelgroep moet bevredigen, maar ook rekening moet houden met de langetermijnbelangen van zowel de klant als de samenleving als geheel. | | Duurzaam marketingconcept | Een marketingbenadering die zich specifiek richt op het minimaliseren van negatieve milieueffecten en het bevorderen van milieuvriendelijke praktijken gedurende de gehele levenscyclus van producten en diensten, rekening houdend met ecologische, sociale en economische impact. |