Health Policy

# Doelmatigheid in de gezondheidszorg Dit onderwerp verkent het concept doelmatigheid in de gezondheidszorg, inclusief de definitie, de relatie met werkzaamheid en doeltreffendheid, en de methoden voor het meten ervan aan de hand van gezondheidswinst. ## 1.1 Wat is doelmatigheid? Doelmatigheid, ook wel efficiëntie genoemd, betreft het optimaal besteden van schaarse middelen. In de gezondheidszorg zijn er drie belangrijke eisen voor gezondheidszorgsystemen: betaalbaarheid, kwaliteit en solidariteit (inclusief innovatie). Het hoofddoel van de gezondheidseconomie is het onderzoeken welke zorg het meest doelmatig is. Doelmatigheid kan worden gezien als de derde trap van evidentie, na werkzaamheid (eerste trap) en doeltreffendheid of effectiviteit (tweede trap). > **Tip:** Het is cruciaal om het onderscheid te maken tussen doelmatigheid en doeltreffendheid, aangezien deze termen vaak door elkaar worden gebruikt maar verschillende concepten vertegenwoordigen. ### 1.1.1 Onderscheid tussen werkzaamheid, doeltreffendheid en doelmatigheid * **Werkzaamheid (efficacy):** Dit is de eerste trap van evidentie en beschrijft de mate waarin een interventie werkt onder ideale omstandigheden (bv. in gecontroleerde klinische studies). * **Doeltreffendheid/Effectiviteit (effectiveness):** Dit is de tweede trap en meet hoe goed een interventie werkt in de dagelijkse klinische praktijk, onder minder gecontroleerde omstandigheden. Bij het maken van dit onderscheid zijn vier factoren belangrijk: de patiëntenpopulatie, de gebruikte vergelijking, de gemeten uitkomsten en de omstandigheden van de studie. * **Doelmatigheid/Efficiëntie (efficiency):** Dit is de derde trap en beoordeelt of de geleverde doeltreffende zorg economisch gunstig is. Als verpleegkundigen doeltreffende zorg uitvoeren en het geld dat hieraan besteed wordt, goed besteed is, dan wordt er doelmatig gewerkt. > **Voorbeeld:** Een nieuw geneesmiddel tegen hoge bloeddruk kan werkzaam zijn (het verlaagt de bloeddruk in een laboratoriumsetting), doeltreffend zijn (het verlaagt de bloeddruk bij patiënten in de praktijk), en doelmatig zijn (de winst in gezondheidswinst rechtvaardigt de kosten van het geneesmiddel). ### 1.1.2 Het meten van doelmatigheid: gezondheidswinst Gezondheidswinst is een cruciale indicator voor doelmatigheid. Een interventie is doelmatig als de gezondheidswinst die ermee wordt behaald, in verhouding staat tot de kosten die eraan verbonden zijn. Om deze gezondheidswinst te kwantificeren, worden indicatoren gebruikt die vergelijkbaar zijn met die in de epidemiologie: QALY en DALY. #### 1.1.2.1 QALY (Quality-Adjusted Life Years) De QALY is een concept dat zowel de kwaliteit als de kwantiteit van het leven combineert in één maatstaf. Dit wordt bereikt door het aantal geleefde jaren te vermenigvuldigen met een gewicht dat de kwaliteit van de gezondheidstoestand weerspiegelt. * Een gewicht van 1 staat voor perfecte gezondheid. * Een gewicht van 0 staat voor overlijden of een leven zonder enige kwaliteit. * Gewichten tussen 0 en 1 geven de aantrekkelijkheid van een bepaalde gezondheidstoestand weer. Hoe slechter de toestand, hoe lager het gewicht. **Berekening van QALY's:** `Aantal geleefde jaren * Gewicht van de gezondheidstoestand = Aantal QALY's` > **Voorbeeld:** Anne, een astmapatiënt, heeft nog 10 jaar te leven met een levenskwaliteit van 0,5. > > * `10 jaar * 0,5 = 5 QALY's` > > Een nieuwe behandeling (optie 1) verbetert haar levenskwaliteit met 0,1, waardoor het gewicht 0,6 wordt: > > * `10 jaar * 0,6 = 6 QALY's` > > Een levensverlengende behandeling (optie 2) zorgt ervoor dat ze 2 jaar langer leeft, met haar huidige levenskwaliteit: > > * `12 jaar * 0,5 = 6 QALY's` > > Een combinatiebehandeling (optie 3) verbetert de kwaliteit met 0,1 én verlengt het leven met 2 jaar: > > * `12 jaar * 0,6 = 7,2 QALY's` #### 1.1.2.2 DALY (Disability-Adjusted Life Years) De DALY is een alternatieve maatstaf die vooral door beleidsmakers wordt gebruikt en een maat is voor de ziektelast. Het vertegenwoordigt de totale ziektelast in een populatie, uitgedrukt in het aantal verloren levensjaren door voortijdige sterfte (YLLs - Years of Life Lost) en het aantal geleefde jaren met een handicap (YLDs - Years Lived with Disability). `DALY = YLL + YLD` ## 1.2 De waarde van gezondheidswinst en betaalbereidheid Om de doelmatigheid van een interventie te beoordelen, moet de behaalde gezondheidswinst (uitgedrukt in QALY's) worden gekoppeld aan een geldelijke waarde. Dit leidt tot de vraag: hoeveel is een QALY maatschappelijk waard? ### 1.2.1 De maatschappelijke betaalbereidheid De maatschappelijke betaalbereidheid geeft aan hoeveel een samenleving bereid is te betalen voor een extra QALY. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) kan dit worden afgeleid van het bruto binnenlands product (BBP) per persoon. In België ligt deze grenswaarde rond de 40.000 euro per QALY. Interventies die minder dan dit bedrag per QALY kosten, worden als kosteneffectief beschouwd. Het is belangrijk op te merken dat deze grenswaarden in de praktijk kunnen variëren op basis van verschillende parameters en dat er discussie kan bestaan over de exacte waarde van maatschappelijke betaalbereidheid, zeker bij specifieke situaties zoals zeldzame geneesmiddelen. ### 1.2.2 De ICER (Incremental Cost-Effectiveness Ratio) De ICER wordt gebruikt om de kosteneffectiviteit van een nieuwe interventie te vergelijken met de huidige standaardbehandeling. Het berekent de extra kosten die nodig zijn om één extra eenheid van gezondheidswinst (één QALY) te verkrijgen. **Stappen voor het berekenen van de ICER:** 1. **Bereken het verschil in kosten:** `Kosten nieuwe interventie - Kosten huidige interventie = Kostenverschil` 2. **Bereken het verschil in gezondheidswinst (QALY's):** `QALY's nieuwe interventie - QALY's huidige interventie = Verschil in QALY's` 3. **Bereken de ICER:** `Kostenverschil / Verschil in QALY's = ICER (€/QALY)` > **Voorbeeld:** > > * Huidige behandeling: kosten 100.000 euro, levert 4 QALY's op. > * Nieuwe behandeling: kosten 200.000 euro, levert 12 QALY's op. > > * Stap 1: `200.000 euro - 100.000 euro = 100.000 euro` (kostenverschil) > * Stap 2: `12 QALY's - 4 QALY's = 8 QALY's` (verschil in QALY's) > * Stap 3: `100.000 euro / 8 QALY's = 12.500 euro per gewonnen QALY` > > **Conclusie:** De nieuwe behandeling kost 12.500 euro per gewonnen QALY. Als deze waarde onder de maatschappelijke betaalbereidheid ligt (bv. 40.000 euro/QALY), wordt de interventie als doelmatig beschouwd. ## 1.3 Gezondheidseconomische evaluaties Gezondheidseconomische evaluaties, zoals kosteneffectiviteitsanalyses (waarvan de ICER een onderdeel is), zijn de methoden om de doelmatigheid van interventies te onderzoeken. Hoewel bachelorstudenten verpleegkunde niet direct dergelijke analyses uitvoeren, is het essentieel om inzicht te hebben in de onderliggende principes om beleidsbeslissingen beter te begrijpen. Er worden verschillende soorten kosten onderscheiden binnen deze evaluaties, die betrekking hebben op alle middelen die gemoeid zijn met een bepaalde zorginterventie. --- # Meting van gezondheidswinst: QALY en DALY Dit onderwerp verkent methoden om gezondheidswinst te kwantificeren, met name de QALY en DALY, als instrumenten voor het evalueren van de doelmatigheid van gezondheidsinterventies. ### 2.1 Doelmatigheid in de gezondheidszorg Doelmatigheid, ook wel efficiëntie genoemd, betreft het optimaal besteden van schaarse middelen binnen de gezondheidszorg. Dit staat naast de andere belangrijke eisen van gezondheidszorgsystemen: betaalbaarheid, kwaliteit en solidariteit. Gezondheidseconomie onderzoekt welke zorg het meest doelmatig is. #### 2.1.1 De trappen van evidentie De doelmatigheid van zorg kan worden gezien als de derde trap van evidentie, na werkzaamheid (eerste trap) en doeltreffendheid/effectiviteit (tweede trap). * **Werkzaamheid (efficacy):** Meet de effectiviteit van een interventie onder ideale, gecontroleerde omstandigheden (vaak in klinische trials). * **Doeltreffendheid/Effectiviteit (effectiveness):** Meet de effectiviteit van een interventie onder reële, dagelijkse omstandigheden. * **Doelmatigheid/Efficiëntie (efficiency):** Meet de kosten van een interventie in relatie tot de gezondheidswinst die het oplevert. #### 2.1.2 Het onderscheid tussen werkzaamheid en doeltreffendheid Het onderscheid tussen werkzaamheid en doeltreffendheid hangt af van vier factoren: 1. De patiëntenpopulatie in de studie. 2. De gebruikte vergelijking. 3. De gemeten uitkomsten. 4. De omstandigheden waarin de studie plaatsvindt. Doeltreffende zorg betekent dat de zorg effectief is in de praktijk. Doelmatige zorg gaat een stap verder: het betekent dat de bestede middelen voor deze doeltreffende zorg op een economisch gunstige manier zijn ingezet. ### 2.2 Kwantificeren van gezondheidswinst Om de doelmatigheid van interventies te beoordelen, is het cruciaal om de gezondheidswinst die ze opleveren te kwantificeren. Twee veelgebruikte indicatoren hiervoor zijn QALY en DALY. #### 2.2.1 QALY (Quality-Adjusted Life Years) QALY is een concept dat de kwaliteit en kwantiteit van leven combineert in één meeteenheid. Het wordt berekend door het aantal geleefde jaren te vermenigvuldigen met een gewicht dat de aantrekkelijkheid van de gezondheidstoestand waarin dat jaar wordt doorgebracht weergeeft. * **Gewichten:** Deze gewichten lopen van 0 (overlijden) tot 1 (volledige gezondheid). Hoe slechter een gezondheidstoestand, hoe lager het gewicht. * **Formule:** $$ \text{QALY} = \text{Aantal geleefde jaren} \times \text{Kwaliteitsgewicht} $$ ##### Voorbeeld berekening QALY Stel, Anna heeft 10 jaar te leven in een gezondheidstoestand met een kwaliteitsgewicht van 0,5 (wat betekent dat ze de helft van de tijd in volledige gezondheid ervaart, of dat de kwaliteit van haar leven gemiddeld 50% is van dat van een gezond persoon). * **Initiële QALY's:** $10 \text{ jaar} \times 0,5 = 5 \text{ QALY's}$ Nu bekijken we de impact van een nieuwe behandeling: * **Optie 1: Verbetering van levenskwaliteit.** De behandeling zorgt voor een toename van de levenskwaliteit met 0,1 (nieuw gewicht wordt 0,6). * **Nieuwe QALY's:** $10 \text{ jaar} \times 0,6 = 6 \text{ QALY's}$ * **Optie 2: Levensverlenging.** De behandeling zorgt voor 2 extra levensjaren (totale levensduur wordt 12 jaar), met behoud van de oorspronkelijke levenskwaliteit (gewicht 0,5). * **Nieuwe QALY's:** $12 \text{ jaar} \times 0,5 = 6 \text{ QALY's}$ * **Optie 3: Combinatie van kwaliteit en levensverlenging.** De behandeling verbetert de levenskwaliteit met 0,1 (naar 0,6) én verlengt het leven met 2 jaar (naar 12 jaar). * **Nieuwe QALY's:** $12 \text{ jaar} \times 0,6 = 7,2 \text{ QALY's}$ #### 2.2.2 DALY (Disability-Adjusted Life Years) DALY is een alternatief instrument dat de ziektelast meet. Het is een maat die levensjaren gecorrigeerd voor beperkingen weergeeft. De DALY omvat zowel de tijd die een patiënt leeft met een handicap (verloren gezonde levensjaren door invaliditeit) als de tijd verloren door voortijdige sterfte. Het wordt dus beschouwd als een maat voor de ziektelast in de populatie. ### 2.3 De waarde van gezondheidswinst en maatschappelijke betaalbereidheid Het bepalen van de waarde van gezondheidswinst is essentieel om te beoordelen of een interventie doelmatig is. Dit houdt in dat we een bedrag koppelen aan de gewonnen gezondheidswinst. #### 2.3.1 De waarde van een QALY De maatschappelijke betaalbereidheid voor een QALY geeft aan hoeveel een samenleving bereid is te betalen voor één extra jaar in volledige gezondheid. * **WHO richtlijn:** De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) suggereert dat de Bruto Binnenlands Product (BBP) per persoon een gangbare maat is voor welvaart en potentieel voor betaalbereidheid. * **Belgische context:** In België wordt de grenswaarde voor maatschappelijke betaalbereidheid vaak geschat op ongeveer 40.000 euro per QALY. Interventies die minder dan dit bedrag per QALY kosten, worden als kosteneffectief beschouwd. > **Tip:** De gehanteerde grenswaarden kunnen variëren op basis van verschillende parameters en de specifieke context. In de praktijk worden deze grenzen niet altijd absoluut toegepast, en er kan discussie ontstaan over de precieze waarde van maatschappelijke betaalbereidheid, zeker bij bijvoorbeeld zeldzame geneesmiddelen. #### 2.3.2 ICER (Incremental Cost-Effectiveness Ratio) De ICER is een belangrijke maatstaf om de kosteneffectiviteit van een nieuwe interventie te beoordelen ten opzichte van een bestaande. Het berekent de extra kosten per extra gewonnen eenheid van effectiviteit (meestal een QALY). **Berekeningsstappen:** 1. **Verschil in kosten:** Bereken het verschil in totale kosten tussen de nieuwe interventie en de huidige (standaard) interventie. $$ \Delta \text{Kosten} = \text{Kosten}_{\text{nieuw}} - \text{Kosten}_{\text{huidig}} $$ 2. **Verschil in gezondheidswinst:** Bereken het verschil in gewonnen gezondheidswinst (QALY's) tussen de nieuwe en de huidige interventie. $$ \Delta \text{QALY} = \text{QALY}_{\text{nieuw}} - \text{QALY}_{\text{huidig}} $$ 3. **Bereken de ICER:** Deel het kostenverschil door het verschil in gezondheidswinst. $$ \text{ICER} = \frac{\Delta \text{Kosten}}{\Delta \text{QALY}} = \frac{\text{Kosten}_{\text{nieuw}} - \text{Kosten}_{\text{huidig}}}{\text{QALY}_{\text{nieuw}} - \text{QALY}_{\text{huidig}}} $$ ##### Voorbeeld berekening ICER * **Huidige behandeling:** Kost 100.000 euro en levert 4 QALY's op. * **Nieuwe behandeling:** Kost 200.000 euro en levert 12 QALY's op. 1. **Verschil in kosten:** $200.000 \text{ euro} - 100.000 \text{ euro} = 100.000 \text{ euro}$ 2. **Verschil in gezondheidswinst:** $12 \text{ QALY's} - 4 \text{ QALY's} = 8 \text{ QALY's}$ 3. **ICER:** $\frac{100.000 \text{ euro}}{8 \text{ QALY's}} = 12.500 \text{ euro/QALY}$ **Conclusie:** De nieuwe behandeling kost 12.500 euro per gewonnen QALY. Als deze waarde onder de maatschappelijke betaalbereidheid (bijvoorbeeld 40.000 euro/QALY) ligt, wordt de nieuwe behandeling als kosteneffectief beschouwd. ### 2.4 Gezondheidseconomische evaluaties Gezondheidseconomische evaluaties zijn studies die doelmatigheid en kosteneffectiviteit onderzoeken. Hoewel een bachelor verpleegkunde niet verwacht wordt om zelf dergelijke complexe evaluaties uit te voeren, is het essentieel om inzicht te hebben in de methoden en de uitkomsten ervan om beleidsbeslissingen te begrijpen. #### 2.4.1 Soorten kosten in gezondheidseconomische evaluaties Er zijn verschillende kostenposten die in kaart worden gebracht, waaronder directe medische kosten, directe niet-medische kosten, indirecte kosten en immateriële kosten. #### 2.4.2 Samenvatting van de evaluatiestappen Een typische kosteneffectiviteitsevaluatie volgt deze stappen: 1. **Bereken kostenverschil:** Het verschil in kosten tussen de nieuwe en de huidige interventie. 2. **Bereken verschil in gezondheidswinst:** Het verschil in QALY's tussen de nieuwe en de huidige interventie. 3. **Bereken kosteneffectiviteit:** Deel het kostenverschil door het verschil in gezondheidswinst om de kostprijs per gewonnen QALY te bekomen. --- # Waardering van gezondheidswinst en kosteneffectiviteitsratio Dit onderwerp verkent de methoden voor het waarderen van gezondheidswinst, de maatschappelijke bereidheid tot betalen voor kwaliteitsgecorrigeerde levensjaren (QALY's) en de berekening van de incrementele kosten-effectiviteitsratio (ICER) om de kosteneffectiviteit van gezondheidsinterventies te beoordelen. ### 3.1 Doelmatigheid in de gezondheidszorg Doelmatigheid in de gezondheidszorg verwijst naar het optimaal besteden van schaarse middelen. Gezondheidszorgsystemen worden geconfronteerd met drie belangrijke eisen: betaalbaarheid, kwaliteit en solidariteit. Doelmatigheid is de derde trap van evidentie, na werkzaamheid (of klaarblijkelijkheid) en doeltreffendheid (of effectiviteit). * **Werkzaamheid:** Gaat over of een interventie werkt onder ideale omstandigheden (bv. in klinische trials). * **Doeltreffendheid (effectiviteit):** Gaat over of een interventie werkt in de dagelijkse praktijk, rekening houdend met patiëntkenmerken, vergelijkingen, gemeten uitkomsten en de studieomstandigheden. * **Doelmatigheid (efficiëntie):** Gaat over de economische gunstigheid van zorg. Doeltreffende zorg wordt als doelmatig beschouwd als het geld dat eraan besteed wordt, goed besteed is. Dit betekent dat er voldoende gezondheidswinst wordt behaald voor het geld dat geïnvesteerd wordt. ### 3.2 Meten van gezondheidswinst Gezondheidswinst kan gemeten worden aan de hand van indicatoren zoals QALY's en DALY's. #### 3.2.1 QALY (Quality Adjusted Life Years) Een QALY combineert de kwaliteit en kwantiteit van het leven in één enkele maatstaf. Het wordt berekend door het aantal levensjaren te vermenigvuldigen met een gewicht dat de aantrekkelijkheid van de gezondheidstoestand in dat jaar weergeeft. Een gewicht van 1 staat voor perfecte gezondheid, en een gewicht van 0 staat voor overlijden. * **Berekening:** `Aantal levensjaren` $\times$ `Kwaliteitsgewicht` $=$ `QALY's` * **Voorbeeld:** Stel dat Anna 10 jaar te leven heeft met een kwaliteit van leven van 0,5. Haar QALY-winst is dan: $10 \text{ jaar} \times 0,5 = 5 \text{ QALY's}$ Als een nieuwe behandeling zorgt voor een kwaliteitsverbetering van 0,1 (nieuwe gewicht wordt 0,6), dan is de winst: $10 \text{ jaar} \times 0,6 = 6 \text{ QALY's}$ (een winst van 1 QALY) Als een andere behandeling zorgt voor 2 jaar extra leven (dus 12 jaar in totaal) met een kwaliteit van 0,5, dan is de winst: $12 \text{ jaar} \times 0,5 = 6 \text{ QALY's}$ (ook een winst van 1 QALY) Een combinatie van beide: 12 jaar met een kwaliteit van 0,6: $12 \text{ jaar} \times 0,6 = 7,2 \text{ QALY's}$ (een winst van 2,2 QALY's) #### 3.2.2 DALY (Disability Adjusted Life Years) DALY's zijn een alternatief voor beleidsmakers en meten de ziektelast. Ze vertegenwoordigen de tijd die een patiënt leeft met een handicap, gecombineerd met de tijd verloren door voortijdig overlijden. ### 3.3 Waardering van gezondheidswinst en de maatschappelijke betaalbereidheid De vraag hoe duur "gezondheidswinst" mag zijn, wordt beantwoord door te kijken naar de maatschappelijke betaalbereidheid. Dit is het bedrag dat de maatschappij bereid is te betalen voor een QALY. * **Grenswaarde:** Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) wordt de maatschappelijke betaalbereidheid vaak gerelateerd aan het Bruto Binnenlands Product (BBP) per persoon. In België wordt dit geschat op ongeveer 40.000 euro per QALY. Interventies die minder dan deze drempel per QALY kosten, worden als kosteneffectief beschouwd. * **Variatie:** Het is belangrijk op te merken dat deze grenswaarden in de praktijk kunnen variëren op basis van verschillende parameters en dat er discussie kan bestaan over de exacte waarde. ### 3.4 De Incrementele Kosten-Effectiviteitsratio (ICER) De ICER is een cruciale maatstaf om de kosteneffectiviteit van een nieuwe interventie te beoordelen ten opzichte van de huidige standaardbehandeling. * **Berekening:** De ICER wordt berekend door het verschil in kosten tussen de nieuwe en de huidige interventie te delen door het verschil in gezondheidswinst (QALY's). $$ \text{ICER} = \frac{\text{Kosten}_{\text{nieuw}} - \text{Kosten}_{\text{oud}}}{\text{QALY's}_{\text{nieuw}} - \text{QALY's}_{\text{oud}}} $$ * **Stappenplan voor de berekening:** 1. Bereken het verschil in kosten tussen de nieuwe en de huidige interventie: $\Delta \text{Kosten} = \text{Kosten}_{\text{nieuw}} - \text{Kosten}_{\text{oud}}$. 2. Bereken het verschil in gezondheidswinst (QALY's) tussen de nieuwe en de huidige interventie: $\Delta \text{QALY's} = \text{QALY's}_{\text{nieuw}} - \text{QALY's}_{\text{oud}}$. 3. Deel het kostenverschil door het verschil in gezondheidswinst om de kosten per gewonnen QALY te verkrijgen: $$ \frac{\Delta \text{Kosten}}{\Delta \text{QALY's}} = \text{kosten per QALY} $$ * **Voorbeeld:** Huidige behandeling: Totale kosten = 100.000 euro, levert 4 QALY's op. Nieuwe behandeling: Totale kosten = 200.000 euro, levert 12 QALY's op. 1. Verschil in kosten: $200.000 \text{ euro} - 100.000 \text{ euro} = 100.000 \text{ euro}$ 2. Verschil in gezondheidswinst: $12 \text{ QALY's} - 4 \text{ QALY's} = 8 \text{ QALY's}$ 3. ICER: $\frac{100.000 \text{ euro}}{8 \text{ QALY's}} = 12.500 \text{ euro per gewonnen QALY}$ **Conclusie:** De nieuwe behandeling kost 12.500 euro per gewonnen QALY. Als deze waarde onder de maatschappelijke betaalbereidheid (bv. 40.000 euro per QALY) ligt, wordt de nieuwe behandeling als kosteneffectief beschouwd. > **Tip:** Bij het interpreteren van de ICER is het cruciaal om de berekende waarde te vergelijken met de vastgestelde grenswaarde voor maatschappelijke betaalbereidheid. * **Aandachtspunt:** De toepassing van deze grenzen is niet altijd absoluut en er kan discussie zijn over de waarde van de maatschappelijke betaalbereidheid, zeker bij bijvoorbeeld zeldzame geneesmiddelen. ### 3.5 Gezondheidseconomische evaluaties Gezondheidseconomische evaluaties worden gebruikt om de doelmatigheid van interventies te onderzoeken. Hoewel verpleegkundigen niet altijd zelf deze evaluaties uitvoeren, is het cruciaal om inzicht te hebben in de methodologie en de redenering achter beleidsbeslissingen. Deze evaluaties omvatten het identificeren en kwantificeren van verschillende soorten kosten in de gezondheidszorg. --- # Gezondheidseconomische evaluaties Gezondheidseconomische evaluaties onderzoeken de kosteneffectiviteit van interventies om de schaarse middelen in de gezondheidszorg optimaal te besteden, met een focus op het berekenen van de prijs per gewonnen QALY. ### 4.1 Doelmatigheid in de gezondheidszorg Doelmatigheid (of efficiëntie) is een van de drie cruciale eisen voor gezondheidszorgsystemen, naast betaalbaarheid en kwaliteit. Het gezondheidseconomisch onderzoek tracht te bepalen welke zorg het meest doelmatig is. Doelmatigheid wordt beschouwd als de derde trap van evidentie, na werkzaamheid (is het effectief?) en doeltreffendheid (of effectiviteit: is het effectief onder reële omstandigheden?). Om het onderscheid tussen deze trappen te maken, worden vier factoren in overweging genomen: * De patiëntenpopulatie in de studie. * De vergelijking die in de studie wordt gemaakt. * De gemeten uitkomsten. * De omstandigheden waaronder de studie plaatsvindt. Doelmatige zorg impliceert dat de zorg die wordt geleverd niet alleen doeltreffend is, maar dat het bestede geld ook optimaal wordt aangewend voor de behaalde gezondheidswinst. ### 4.2 Meten van gezondheidswinst: QALY en DALY Om de gezondheidswinst van interventies te kwantificeren, worden verschillende indicatoren gebruikt, waaronder de QALY en DALY. #### 4.2.1 QALY (Quality-Adjusted Life Years) De QALY is een gecombineerde maat die zowel de kwaliteit als de kwantiteit van het leven omvat. Het wordt berekend door het aantal levensjaren te vermenigvuldigen met een kwaliteitsgewicht dat de gezondheidstoestand van een jaar weerspiegelt. Een gewicht van 1 staat voor perfecte gezondheid, terwijl een gewicht van 0 staat voor overlijden. **Formule voor QALY:** $$ \text{QALY} = \text{Levensjaren} \times \text{Kwaliteitsgewicht} $$ **Voorbeeld:** Een patiënt leeft nog 10 jaar met een levenskwaliteit die wordt gewogen met 0,5. De behaalde QALY's zijn dan $10 \times 0,5 = 5$ QALY's. Als een nieuwe behandeling de levenskwaliteit verbetert naar 0,6, resulteert dit in $10 \times 0,6 = 6$ QALY's. Een levensverlengende behandeling die de levensduur met 2 jaar verlengt (tot 12 jaar) met een kwaliteit van 0,5, levert $12 \times 0,5 = 6$ QALY's op. Een combinatie van beide zou $12 \times 0,6 = 7,2$ QALY's opleveren. > **Tip:** Het kwaliteitsgewicht weerspiegelt de voorkeur van mensen: hoe slechter de gezondheidstoestand, hoe groter de bereidheid om een deel van het leven op te geven om niet langer in die toestand te verkeren. #### 4.2.2 DALY (Disability-Adjusted Life Years) De DALY is een alternatieve maat voor beleidsmakers, die de ziektelast kwantificeert. Het combineert verloren levensjaren door vroegtijdig overlijden met jaren geleefd met een handicap of beperking. **Formule voor DALY:** $$ \text{DALY} = \text{YLL} + \text{YLD} $$ waarbij YLL (Years of Life Lost) de jaren verloren door vroegtijdige sterfte zijn en YLD (Years Lost due to Disability) de jaren verloren door beperkingen. ### 4.3 De waarde van gezondheidswinst en kostenberekening De kern van gezondheidseconomische evaluaties is het bepalen hoeveel geld een eenheid van gezondheidswinst (zoals een QALY) waard is. Dit wordt gedaan door de kosten van een interventie te relateren aan de behaalde gezondheidswinst. #### 4.3.1 De maatschappelijke betaalbereidheid De maatschappelijke betaalbereidheid geeft aan hoeveel de maatschappij bereid is te betalen voor een QALY. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) wordt dit vaak gekoppeld aan het bruto binnenlands product per persoon. In België wordt een grenswaarde van ongeveer 40.000 euro per QALY gehanteerd. Interventies die minder dan deze drempel per QALY kosten, worden als kosteneffectief beschouwd. > **Tip:** De gehanteerde grenswaarden kunnen variëren op basis van verschillende parameters en worden niet altijd absoluut toegepast in de praktijk. #### 4.3.2 ICER (Incremental Cost-Effectiveness Ratio) De ICER is een cruciale indicator om de kosteneffectiviteit van een nieuwe interventie te beoordelen ten opzichte van de huidige standaardbehandeling. Het berekent de meerkost per extra eenheid gezondheidswinst. **Stappen voor de berekening van de ICER:** 1. **Bereken het verschil in kosten:** $$ \Delta \text{Kosten} = \text{Kosten nieuwe interventie} - \text{Kosten huidige interventie} $$ 2. **Bereken het verschil in gezondheidswinst:** $$ \Delta \text{Gezondheidswinst} = \text{QALY's nieuwe interventie} - \text{QALY's huidige interventie} $$ 3. **Bereken de ICER (Kostprijs per QALY):** $$ \text{ICER} = \frac{\Delta \text{Kosten}}{\Delta \text{Gezondheidswinst}} $$ **Voorbeeld:** * Huidige behandeling: kosten 100.000 euro, levert 4 QALY's op. * Nieuwe behandeling: kosten 200.000 euro, levert 12 QALY's op. 1. $\Delta \text{Kosten} = 200.000 \text{ euro} - 100.000 \text{ euro} = 100.000 \text{ euro}$ 2. $\Delta \text{Gezondheidswinst} = 12 \text{ QALY's} - 4 \text{ QALY's} = 8 \text{ QALY's}$ 3. $\text{ICER} = \frac{100.000 \text{ euro}}{8 \text{ QALY's}} = 12.500 \text{ euro/QALY}$ **Conclusie:** De nieuwe behandeling kost 12.500 euro per gewonnen QALY. Als deze waarde onder de maatschappelijke betaalbereidheid ligt (bijvoorbeeld 40.000 euro/QALY), wordt de interventie als kosteneffectief beschouwd. > **Example:** De discussie rond de waarde van maatschappelijke betaalbereidheid is complex, vooral bij dure en zeldzame geneesmiddelen. ### 4.4 Gezondheidseconomische evaluaties in de verpleegkunde Hoewel een bachelor in de verpleegkunde doorgaans geen gezondheidseconomische evaluaties zelf uitvoert, is het cruciaal om inzicht te verwerven in de methodologie en de resultaten ervan. Dit begrip is essentieel om de oorzaak van bepaalde beleidsbeslissingen te kunnen begrijpen. #### 4.4.1 Soorten kosten in evaluaties Gezondheidseconomische evaluaties houden rekening met diverse kostenposten, waaronder directe medische kosten, niet-medische kosten en indirecte kosten (zoals productiviteitsverlies). #### 4.4.2 Samenvatting van de evaluatiestappen De kern van een kosteneffectiviteitsevaluatie bestaat uit drie stappen: 1. Berekenen van het verschil in kosten tussen de huidige en de nieuwe interventie. 2. Berekenen van het verschil in gezondheidswinst (QALY's) tussen beide interventies. 3. Delen van het kostenverschil door het verschil in gezondheidswinst om de kost per QALY te verkrijgen. --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Doelmatigheid | Het optimaal besteden van schaarse middelen om zo veel mogelijk gezondheidswinst te realiseren. Het houdt in dat de kosten van een interventie in verhouding staan tot de behaalde gezondheidswinst. | | Gezondheidszorgsystemen | Systemen die gericht zijn op het leveren van gezondheidszorg aan de bevolking. Belangrijke eisen aan deze systemen zijn betaalbaarheid, kwaliteit, solidariteit en innovatie. | | Betaalbaarheid | Het vermogen van individuen en de maatschappij om de kosten van gezondheidszorg te dragen zonder onevenredige financiële lasten. | | Kwaliteit | De mate waarin de geleverde gezondheidszorg voldoet aan de verwachtingen van patiënten en de standaarden van medische expertise, wat leidt tot optimale gezondheidsresultaten. | | Solidariteit | Het principe waarbij de maatschappij gezamenlijk de kosten van gezondheidszorg draagt, zodat iedereen toegang heeft tot noodzakelijke zorg ongeacht zijn of haar financiële situatie. | | Werkzaamheid | De mate waarin een interventie of behandeling effectief is onder gecontroleerde omstandigheden, zoals in klinische studies met strikte selectiecriteria voor patiënten. | | Doeltreffendheid (Effectiviteit) | De mate waarin een interventie of behandeling effectief is in de dagelijkse praktijk van de gezondheidszorg, onder reële omstandigheden en met een diverse patiëntenpopulatie. | | Efficiëntie | De relatie tussen de output (resultaten) en de input (middelen) van een proces. In de gezondheidszorg betekent dit het maximaliseren van gezondheidsuitkomsten met de beschikbare middelen. | | Gezondheidswinst | De verbetering van de gezondheidstoestand van individuen of de bevolking als gevolg van een interventie of behandeling. Dit kan zich uiten in een langere levensduur of een hogere levenskwaliteit. | | QALY (Quality-Adjusted Life Year) | Een eenheid die zowel de kwantiteit als de kwaliteit van het leven combineert. Het wordt berekend door het aantal geleefde jaren te vermenigvuldigen met een gewicht dat de kwaliteit van dat levensjaar aangeeft. | | DALY (Disability-Adjusted Life Year) | Een maat voor de totale ziektelast, die zowel het aantal verloren levensjaren door vroegtijdig overlijden als het aantal geleefde jaren met een beperking meerekent. | | Maatschappelijke betaalbereidheid | Het bedrag dat een maatschappij bereid is te betalen voor een eenheid van gezondheidswinst, zoals een QALY. Dit wordt vaak gerelateerd aan het bruto binnenlands product per persoon. | | ICER (Incrementele Kosten-Effectiviteits Ratio) | Een ratio die het verschil in kosten tussen twee interventies deelt door het verschil in gezondheidswinst. Het geeft aan hoeveel extra kosten gemaakt moeten worden om één extra eenheid gezondheidswinst te behalen. | | Gezondheidseconomische evaluatie | Een systematische beoordeling van de kosten en effecten van verschillende interventies in de gezondheidszorg om te bepalen welke de meest doelmatige optie is. |

# Zorgintegratie en ziekenhuisbeleid Dit onderwerp behandelt de structuur, capaciteit en strategische visie van ziekenhuizen, inclusief fusies en de algemene missie van een zorginstelling. ### 1.1 Ziekenhuisstructuur en Capaciteit Ziekenhuizen worden gekenmerkt door hun fysieke omvang en beddencapaciteit. Deze capaciteit wordt vaak onderverdeeld in reguliere hospitalisatiebedden en bedden voor daghospitalisatie [4](#page=4). * **Voorbeeld van capaciteiten:** * Een ziekenhuis met 716 erkende ziekenhuisbedden, waarvan 622 voor hospitalisatie en 94 voor daghospitalisatie, beslaat een oppervlakte van meer dan 96.857 m2 [4](#page=4). * Een ander ziekenhuis beschikt over 48 erkende ziekenhuisbedden (30 voor hospitalisatie, 18 voor daghospitalisatie) en beslaat 5.316 m2 [4](#page=4). * Een derde ziekenhuis heeft 232 erkende ziekenhuisbedden (192 voor hospitalisatie, 40 voor daghospitalisatie) en een oppervlakte van 15.000 m2 [4](#page=4). > **Tip:** Het onderscheid tussen bedden voor hospitalisatie en daghospitalisatie is cruciaal voor het begrijpen van de operationele flexibiliteit en de focus van een ziekenhuis [4](#page=4). ### 1.2 De Missie en Visie van een Ziekenhuis De strategische visie van een ziekenhuis is gericht op het leveren van patiëntgerichte zorg, het integreren in de gemeenschap en het behouden van een internationale reputatie in specifieke zorgdomeinen [8](#page=8) [9](#page=9). * **Kernprincipes:** * **Patiëntgerichte zorg:** De focus ligt op de individuele patiënt en diens behoeften [8](#page=8) [9](#page=9). * **Gemeenschapsintegratie:** Het ziekenhuis fungeert als een integraal onderdeel van de lokale gemeenschap [8](#page=8) [9](#page=9). * **Internationale reputatie:** Streven naar excellentie in specifieke medische domeinen op wereldwijd niveau [8](#page=8) [9](#page=9). * **Strategische pijlers:** * Geïntegreerde medische strategie [8](#page=8) [9](#page=9). * Betrokkenheid van personeel en artsen [8](#page=8) [9](#page=9). * Dialoog met alle belanghebbenden [8](#page=8) [9](#page=9). * Sterke relatie met verwijzende artsen [8](#page=8) [9](#page=9). * Focus op kwaliteit, efficiëntie, excellentie en innovatie [8](#page=8) [9](#page=9). * Het opbouwen van interne en externe netwerken [8](#page=8) [9](#page=9). ### 1.3 Schaal en Flexibiliteit Ziekenhuizen streven naar een balans tussen grootte en persoonlijke benadering om effectieve zorg te garanderen. * **Groot genoeg:** Dit biedt expertise, ervaring en schaalgrootte [5](#page=5). * **Klein genoeg:** Dit zorgt voor een warme contact, oog voor detail en een persoonlijke benadering [5](#page=5). > **Voorbeeld:** Een groot regionaal ziekenhuis kan zichzelf positioneren als "groot genoeg" met zijn 2.554 werknemers, 300 artsen, 844 hospitalisatiebedden en meer dan 33.000 opnames per jaar, terwijl het tegelijkertijd "klein genoeg" wil zijn door nadruk te leggen op persoonlijke aandacht [5](#page=5). ### 1.4 Ziekenhuisfusies en Strategische Samenwerking Fusies van ziekenhuizen zijn een belangrijk onderdeel van de strategische visie op zorgintegratie en efficiëntie. * **Fusie OLV en A.S.Z.:** De fusie van het OLV Ziekenhuis en A.S.Z. vanaf 1 januari 2025 is een voorbeeld van consolidatie binnen de gezondheidszorg [6](#page=6). * **Regionale, Nationale en Internationale reikwijdte:** Ziekenhuizen opereren op verschillende niveaus en streven ernaar hun invloed en expertise uit te breiden [16](#page=16) [17](#page=17). > **Tip:** Fusies kunnen leiden tot een bredere dienstverlening, geoptimaliseerde middelen en versterkte expertise [6](#page=6). ### 1.5 Financiële en Operationele Cijfers De financiële gezondheid en operationele omvang van een ziekenhuis worden weerspiegeld in belangrijke kerncijfers. * **Financiële indicatoren:** . * Omzet: 365 miljoen euro [5](#page=5). * Huidig resultaat: 2,30 miljoen euro [5](#page=5). * Eigen vermogen: 205 miljoen euro [5](#page=5). * **Operationele indicatoren:** . * Opnames: meer dan 33.000 [5](#page=5). * Dagopnames: meer dan 60.000 [5](#page=5). * Chirurgische ingrepen: meer dan 56.000 [5](#page=5). * Spoedconsulten: meer dan 43.000 [5](#page=5). Deze cijfers geven inzicht in de schaal van operaties en de financiële stabiliteit van het ziekenhuis [5](#page=5). * * * # Kwaliteitsmanagement en accreditatie Dit onderwerp behandelt de methoden en systemen die worden gebruikt om de kwaliteit van de zorg te waarborgen, meten en verbeteren, inclusief accreditatieprocedures en kwaliteitsindicatoren [14](#page=14) [19](#page=19). ### 2.1 Macro-niveau: Nationale en Regionale Initiatieven Op nationaal niveau wordt kwaliteitsdata verzameld en verwerkt door overheidsinstanties zoals de FOD Volksgezondheid, vaak in samenwerking met ziekenhuizen. Deze data omvatten verschillende aspecten zoals financiën, personeel, activiteiten, infrastructuur, omgeving, netwerk en prestaties. Voorbeelden van dataverwerkingsprojecten zijn Finhosta, GIFT, Kankerplan, Stathosp, MKG en MVG [18](#page=18). Op regionaal niveau richt men zich op het verbeteren en monitoren van de kwaliteit van zorg in Vlaamse algemene ziekenhuizen. Belangrijke initiatieven zijn onder meer een model voor toezicht en naleving, ziekenhuisaccreditatie en het Vlaams Indicatorenproject voor Patiënten en Professionals (VIP²) [19](#page=19). #### 2.1.1 Ziekenhuisaccreditatie Ziekenhuisaccreditatie is een proces waarbij de mate van hoogwaardige en veilige zorg in een ziekenhuis wordt beoordeeld door een externe, onafhankelijke organisatie. Dit gebeurt aan de hand van een reeks objectieve criteria. Accreditatie is vrijwillig, wat betekent dat ziekenhuizen zelf kiezen of ze dit traject willen aangaan. Twee accrediterende instanties die in dit verband worden genoemd, zijn de Joint Commission International (JCI) en het Nederlands Instituut voor Accreditatie in de Zorg (NIAZ). Er wordt ook gewerkt aan de ontwikkeling van een ziekenhuisspecifiek accreditatiesysteem [20](#page=20) [22](#page=22). > **Tip:** Ziekenhuisaccreditatie is een belangrijk instrument voor het objectiveren en extern valideren van de zorgkwaliteit, wat bijdraagt aan patiëntveiligheid en vertrouwen [14](#page=14) [20](#page=20). #### 2.1.2 Vlaams Indicatorenproject voor Patiënten en Professionals (VIP²) Het VIP²-project is gestart in 2011 met als doel de kwaliteit van zorg te meten, publiekelijk te rapporteren en te vergelijken voor zorgfaciliteiten in Vlaanderen. Sinds 2017 wordt dit project ondersteund door het Vlaams Instituut Kwaliteit van Zorg (VIKZ), dat fungeert als centraal platform. VIP² richt zich op vier domeinen van zorginstellingen: algemene acute zorgziekenhuizen, geestelijke gezondheidszorginstellingen, eerstelijnszorgfaciliteiten en residentiële ouderenzorg [23](#page=23). > **Voorbeeld:** Via zorgkwaliteit.be kunnen patiënten en professionals de kwaliteit van verschillende zorginstellingen vergelijken op basis van de verzamelde VIP²-indicatoren [25](#page=25). ### 2.2 Gebruik van Kwaliteitsindicatoren en Data Verschillende methoden en data-analysetools worden ingezet om de kwaliteit van zorg te meten en te verbeteren, zowel op instellingsniveau als in bredere contexten [28](#page=28) [29](#page=29) [35](#page=35). #### 2.2.1 Initiatieven en Databronnen * **3M Benchmarking:** Dit is een systeem dat wordt gebruikt voor benchmarkingdoeleinden [29](#page=29). * **Verschil tussen Gevorderd vs. Gefactureerd:** Analyse van de afwijkingen tussen wat verwacht wordt of medisch gerechtvaardigd is, en wat daadwerkelijk wordt gefactureerd [30](#page=30). * **Oorsprong van data:** Het in kaart brengen van de bron van de verzamelde gegevens [31](#page=31). * **Verblijfsduur (VZN):** Het analyseren van de gemiddelde verblijfsduur in ziekenhuizen als kwaliteitsindicator [32](#page=32). * **Hospital Standardized Mortality Ratio (HSMR):** Een indicator die de sterfte in ziekenhuizen vergelijkt met een gestandaardiseerde norm, rekening houdend met patiëntkenmerken [33](#page=33). #### 2.2.2 Implementatie in OLV Ziekenhuis In het OLV Ziekenhuis worden kwaliteitsindicatoren op grote schaal gebruikt als signaal voor verbetering. De focus ligt hierbij op de internationale patiëntveiligheidsdoelen (International Patient Safety Goals - IPSG). Deze indicatoren worden ingezet in kwaliteitsverbeteringsprojecten, volgens een "12 stappen voor succes" methodologie en binnen klinische paden [35](#page=35) [53](#page=53). Daarnaast worden kwaliteitsindicatoren gebruikt voor benchmarking met zowel de eigen instelling als met andere ziekenhuizen. Dit omvat deelname aan projecten zoals VIP² en VZN [35](#page=35). #### 2.2.3 Pay-for-Performance Een belangrijk aspect van kwaliteitsmanagement is "pay-for-performance", waarbij financiële prikkels worden gekoppeld aan de geleverde kwaliteit van zorg en kwaliteitsverbeteringen. Dit betekent dat financiële incentives worden gebruikt als motiverend middel om de kwaliteit te verhogen [35](#page=35). #### 2.2.4 Gebruik van Zorgpaden (Clinical Pathways) Klinische zorgpaden worden breed toegepast binnen het OLV Ziekenhuis. Ze zijn gebaseerd op de "12 stappen voor succes" projectmethodologie en passen binnen het PDCA-model (Plan-Do-Check-Act) en het 7-fasenmodel voor netwerkzorgpaden. Het opstellen van zorgpaden vereist duidelijke regels voor succes, gebruik van bestaande data uit administratieve databases (ADT) en elektronische patiëntendossiers (KWS), en gestandaardiseerde visualisatie [41](#page=41) [53](#page=53). > **Voorbeeld:** Bij het opstellen van een zorgpad voor CVA (beroerte) worden SMART-doelen gesteld, zoals een "stroke alert" binnen 5 minuten, een "CT alert" binnen 10 minuten, en een opnametijd na TPA (trombolyse) binnen 30 minuten. Na implementatie worden de resultaten gemeten en aangepast indien nodig, wat een continu proces van evaluatie en verbetering is [43](#page=43). > > * Stroke alert: 9,8 minuten [43](#page=43). > > * CT alert: 10,3 minuten [43](#page=43). > > * Tijdstip opname (TPA): 34,11 minuten [43](#page=43). > #### 2.2.5 Gebruik van Activiteitsdata en Business Intelligence Activiteitsdata en business intelligence worden ingezet als een managementtool voor ziekenhuizen. Het dient ook als een strategisch business tool die helpt bij de onderlinge positionering van diensten en de transitie van "vandaag" naar "morgen" [45](#page=45) [46](#page=46) [47](#page=47) [48](#page=48). #### 2.2.6 Dashboards Er wordt gebruik gemaakt van dashboards, die evolueren van statische naar dynamische weergaven van data [49](#page=49). ### 2.3 Kwaliteit op Zorgverlener- en Patiëntniveau Op het niveau van de zorgverlener en de patiënt worden kwaliteitsindicatoren ingezet als signaal voor verbetering, met een focus op internationale patiëntveiligheidsdoelen (IPSG). Deze indicatoren worden gebruikt in projecten voor kwaliteitsverbetering en binnen klinische paden. Ook zorgpaden, gebaseerd op PDCA en het 7-fasenmodel, spelen een cruciale rol in het waarborgen van gestandaardiseerde en kwalitatief hoogstaande zorg. Het gebruik van bestaande administratieve en elektronische patiëntendossiers, samen met gestandaardiseerde visualisatie, ondersteunt dit proces [53](#page=53). > **Tip:** Het continue gebruik van kwaliteitsindicatoren en zorgpaden, ondersteund door data-analyse en business intelligence, is essentieel voor continue kwaliteitsverbetering in de gezondheidszorg [35](#page=35) [41](#page=41) [45](#page=45) [53](#page=53). * * * # Gebruik van klinische data en technologie Dit onderwerp verkent de essentiële rol en diverse toepassingen van klinische gegevens, datawetenschap, elektronische patiëntendossiers (EPD) en mobiele gezondheidstoepassingen binnen de hedendaagse gezondheidszorg [12](#page=12). ### 3.1 Klinische data en datawetenschap in de zorg Klinische data vormt de ruggengraat voor verschillende aspecten binnen de zorg, variërend van beleidsinformatie tot innovatie en transmurale werking. Datawetenschap, met zijn focus op datastructuren en lateraliteit, speelt een cruciale rol in het ontsluiten van de potentie van deze gegevens [12](#page=12). #### 3.1.1 Gebruik van ziekenhuisactiviteitsdata en business intelligence In het OLV Ziekenhuis wordt ziekenhuisactiviteitsdata en business intelligence op institutioneel niveau toegepast. Dit dient als een cruciaal hulpmiddel voor ziekenhuismanagement en als een strategisch instrument voor zakelijke besluitvorming. Dashboards evolueren van statisch naar dynamisch, wat een meer real-time inzicht biedt in de ziekenhuisoperaties. Deze data ondersteunt onder meer de onderlinge positionering van diensten en de transitie van huidige naar toekomstige zorgstrategieën [45](#page=45) [46](#page=46) [47](#page=47) [48](#page=48) [49](#page=49). #### 3.1.2 Kwaliteitsindicatoren en klinische paden Op het niveau van zorgverleners en patiënten wordt intensief gebruik gemaakt van kwaliteitsindicatoren. Deze indicatoren fungeren als signalen voor kwaliteitsverbetering. De focus ligt op internationale patiëntveiligheidsdoelen (IPSG). Kwaliteitsverbeteringsprojecten binnen OLV, zoals het "12 stappen voor succes" project, maken gebruik van deze indicatoren [53](#page=53). Ook klinische paden worden breed ingezet. Deze zijn gebaseerd op de "12 stappen voor succes" methodologie en de PDCA-cyclus, en integreren met het 7-fasen model voor netwerk klinische paden. De implementatie van klinische paden steunt op bestaande data uit administratieve databases (ADT) en het elektronisch patiëntendossier (EPD). Gestandaardiseerde visualisatie van data is hierbij essentieel [53](#page=53). > **Tip:** Het gebruik van kwaliteitsindicatoren en gestandaardiseerde klinische paden is cruciaal voor zowel patiëntveiligheid als efficiëntie in de zorgverlening. #### 3.1.3 Belang van data en datakwaliteit in een ziekenhuissetting Data en de kwaliteit ervan zijn van immens belang in een ziekenhuisomgeving [68](#page=68). * **Belang in patiëntenzorg:** Het biedt de mogelijkheid om kwalitatieve zorg te leveren met optimale patiëntresultaten. Er is een verschuiving gaande van evidence-based naar value & science-driven geneeskunde, mede door de evolutie in Big Data en artificiële intelligentie [68](#page=68). * **Belang in kwaliteit van zorg:** Betrouwbare informatie is essentieel voor betere gezondheidsresultaten en benchmarking, zowel binnen als tussen ziekenhuisnetwerken. Datakwaliteit is een voorwaarde voor het creëren van bruikbare informatie voor zowel patiënten als professionals [68](#page=68). * **Belang voor de Belgische overheid:** Data draagt bij aan de coördinatie van de volksgezondheid, naleving van regelgeving en financiële processen. Er is een verschuiving van "Pay-for-Reporting" naar "Pay-for-Performance" en "Pay-for-Quality" [68](#page=68). * **Belang voor klinisch onderzoek:** Bestaande data kan worden gebruikt om kennishiaten te vullen en onderzoek directer te koppelen aan de praktijk [69](#page=69). > **Tip:** Investeer in robuuste datakwaliteitsprocessen; dit is de basis voor betrouwbare analyses en strategische besluitvorming in de zorg. ### 3.2 Elektronische patiëntendossiers (EPD) Het geïntegreerde elektronische patiëntendossier (EPD) is een hoeksteen van moderne zorgverlening. #### 3.2.1 Nexuzhealth en het KWS EPD Nexuzhealth vertegenwoordigt een netwerk van 26 ziekenhuizen, waarvan 8 JCI-geaccrediteerd. Het kernonderdeel hiervan is het KWS (Klinisch WerkingsSysteem), een gedeeld elektronisch patiëntendossier. Dit systeem faciliteert een gezamenlijke strategie voor veilige en hoogkwalitatieve zorg door één elektronisch dossier per patiënt te creëren, dat door alle zorgdisciplines wordt bijgedragen en op dezelfde manier wordt geïnterpreteerd door de verschillende instellingen. Dit bevordert transparantie en samenwerking tussen zorgverleners en ziekenhuizen [55](#page=55). #### 3.2.2 MyNexusHealth App: Patiëntgerichte E-health en M-health De MyNexusHealth App transformeert de patiëntervaring door middel van e-health en m-health [56](#page=56). * **Transparantie voor patiënten:** Patiënten kunnen hun eigen patiëntendossier raadplegen [56](#page=56). * **Toegankelijkheid:** Het stelt patiënten in staat om facturen te betalen of afspraken te boeken [56](#page=56). * **Patiëntgerichte gegevensinvoer:** Patiënten kunnen thuis gezondheidsgegevens invoeren, zoals via PROMS (Patient Reported Outcome Measures), patiëntdagboeken en vragenlijsten [56](#page=56). Het proces begint met activering door een zorgverlener in KWS, waarbij specifieke vragenlijsten of dagboeken voor de patiënt worden geselecteerd. Patiënten kunnen deze vervolgens invullen via computer, smartphone of tablet, met eenvoudige loginopties zoals een patiëntcodekaart, eID of ItsMe. De resultaten zijn direct zichtbaar in KWS, wat timeliness en patiëntgerichte gegevensinvoer waarborgt. Het platform is eenduidig, veilig en geïntegreerd voor zowel zorgverleners als patiënten [57](#page=57) [58](#page=58) [59](#page=59) [60](#page=60). > **Voorbeeld:** Een patiënt met kanker kan via de MyNexusHealth app dagelijks symptomen (zoals pijn of misselijkheid) rapporteren, die direct beschikbaar zijn voor het behandelteam. ### 3.3 Patient Reported Outcome Measures (PROMs) PROMs zijn een essentieel onderdeel van het meten van de gezondheid en kwaliteit van leven vanuit het perspectief van de patiënt [62](#page=62). #### 3.3.1 Wat zijn PROMs? PROMs meten gezondheid, levenskwaliteit en tevredenheid, gerapporteerd door de patiënt zelf. Ze zijn gebaseerd op generieke vragenlijsten (zoals QLQ-C30) of ziekte-specifieke vragenlijsten (zoals LC-13). PROMs zijn geïntegreerd in het EPD [61](#page=61) [62](#page=62). #### 3.3.2 OLV PROMS Project Het OLV PROMS Project heeft tot doel om te anticiperen op een toekomst waarin het meten van zorg een essentieel onderdeel wordt. Dit project streeft ernaar inzicht te krijgen in de gezondheidsresultaten die voor patiënten worden gegenereerd, oorspronkelijk gebaseerd op de ICHOM-richtlijnen. Het project faciliteert benchmarking van de zorgkwaliteit, zowel intern over tijd als extern met andere centra [63](#page=63). De metingen omvatten: * **Case mix variabelen:** Demografische kenmerken, baseline klinische kenmerken, tumor- en behandelkenmerken, complicaties van behandeling [64](#page=64). * **Gezondheidswaarde:** De "mate van gezondheid", gerelateerd aan PROM-resultaten [64](#page=64). * **Overlevingskenmerken en kwaliteit van sterven** [64](#page=64). * **Andere relevante parameters** [64](#page=64). * **Procesindicatoren:** Tijd tussen verschillende behandelstadia, duur van ziekenhuisopname [64](#page=64). Het meetproces omvat documentatie door de patiënt en het medisch team, en de analyse van de uitkomsten op groepsniveau [65](#page=65). #### 3.3.3 Voorbeelden van gerapporteerde symptomen Patiënten kunnen diverse symptomen rapporteren, zoals hoesten, hemoptyse, dyspneu, een droge mond, sliklast, perifere zenuwpijn, haarverlies, thoraxpijn, pijn in armen of elders, en het gebruik van pijnmedicatie [66](#page=66). ### 3.4 Data input, opslag en output Het beheer van klinische data omvat een cyclus van input, opslag en verwerking, en output [72](#page=72). * **Data input:** Dit omvat data uit elektronische patiëntendossiers, klinische en administratieve dataregisters, dossieronderzoek, vragenlijsten, tracers, klinische resultaten, PROMS & PREMS, en kwaliteitsindicatoren [72](#page=72). * **Opslag & verwerking:** Essentieel hierbij is datavalidatie, datastorage, en data-analyse [72](#page=72). * **Data output:** De resultaten zijn gericht op zorgprofessionals en ziekenhuismanagement [72](#page=72). Enkele zorgen met betrekking tot data zijn echter ook te noteren. De focus ligt op data validatie, opslag en analyse [71](#page=71) [72](#page=72). > **Tip:** Een gestructureerde aanpak voor data-input, -opslag en -analyse is cruciaal voor het maximaliseren van de waarde van klinische data. #### 3.4.1 Origin, Justified vs. Billed en Length of Stay Specifieke data-elementen zoals "Origin", "Justified vs. Billed", en "Length of Stay" (VZN) zijn voorbeelden van informatie die uit klinische data kan worden gehaald. Deze gegevens kunnen waardevolle inzichten bieden voor operationeel beheer en kostenanalyse [30](#page=30) [31](#page=31) [32](#page=32). #### 3.4.2 Hospital Standardized Mortality Ratio (HSMR) De Hospital Standardized Mortality Ratio (HSMR) is een indicator die de werkelijke mortaliteit in een ziekenhuis vergelijkt met de verwachte mortaliteit op basis van de ernst van de patiëntcase. Het is een belangrijke maatstaf voor de kwaliteit van zorg en de efficiëntie van een ziekenhuis [33](#page=33). * * * # Patiëntgerichte zorg en uitkomstenmeting Dit onderwerp verkent de centrale rol van de patiënt in het zorgproces en introduceert methoden voor het meten van zorgresultaten vanuit het perspectief van de patiënt, met speciale aandacht voor Patient Reported Outcome Measures (PROMs). ### 4.1 Patiëntgerichte zorg als strategisch doel Patiëntgerichte zorg is een kernonderdeel van de strategische visie van het OLV Ziekenhuis, dat streeft naar een patiëntgericht, gemeenschapsgeïntegreerd ziekenhuis met een internationale reputatie op specifieke zorggebieden. Deze benadering omvat niet alleen de zorg die de patiënt ontvangt, maar ook de dialoog met alle belanghebbenden en een sterke relatie met verwijzende artsen. Het ziekenhuis legt de nadruk op kwaliteit, efficiëntie, excellentie en innovatie, en bouwt hiervoor interne en externe netwerken [8](#page=8) [9](#page=9). ### 4.2 Kwaliteitsindicatoren en zorgpaden Het ziekenhuis maakt gebruik van kwaliteitsindicatoren om de zorg te verbeteren, met een specifieke focus op de International Patient Safety Goals (IPSG). Deze indicatoren worden gebruikt in projecten voor kwaliteitsverbetering, zoals het "12 steps for succes" project, en geïntegreerd in klinische zorgpaden. Zorgpaden zijn gebaseerd op de PDCA-cyclus en sluiten aan bij het 7-fasenmodel voor netwerkzorgpaden. Bestaande data uit administratieve databases (ADT) en het elektronisch patiëntendossier (EPD) worden gebruikt voor gestandaardiseerde visualisatie [53](#page=53). Een concreet voorbeeld van patiëntgerichte zorg is de oncologische dagkliniek, waar de patiënt centraal staat [54](#page=54). ### 4.3 Integratie van patiëntgegevens in het EPD Het geïntegreerde elektronisch patiëntendossier (EPD) speelt een cruciale rol in het faciliteren van patiëntgerichte zorg. Via m-health toepassingen, zoals de MyNexusHealth App, wordt transparantie en toegankelijkheid voor patiënten vergroot. Patiënten kunnen hun eigen patiëntendossier raadplegen, facturen betalen, afspraken boeken en zelf gezondheidsgegevens invoeren vanuit huis. Dit omvat ook het verzamelen van PROMs, patiëntdagboeken en andere vragenlijsten [56](#page=56). ### 4.4 Patient Reported Outcome Measures (PROMs) Patient Reported Outcome Measures (PROMs) zijn een essentieel instrument om de gezondheid, kwaliteit van leven en tevredenheid van patiënten te meten, rechtstreeks gerapporteerd door de patiënt zelf. Deze metingen kunnen gebaseerd zijn op generieke vragenlijsten, zoals de QLQ-C30, of op specifieke, ziektegebonden instrumenten zoals de LC-13. PROMs worden geïntegreerd in het EPD om een completer beeld te krijgen van de uitkomsten van de zorg [61](#page=61) [62](#page=62). #### 4.4.1 Doelstellingen van het OLV PROMS Project Het OLV PROMS Project heeft als doelstellingen: * Voorbereiden op een toekomst waarin het meten van zorg essentieel wordt, in lijn met aanbevelingen van het KCE [63](#page=63). * Inzicht verkrijgen in de gezondheidsuitkomsten die het ziekenhuis genereert voor patiënten, oorspronkelijk gebaseerd op de ICHOM-richtlijnen [63](#page=63). * De kwaliteit van de zorg benchmarken, zowel intern over tijd als extern met andere centra [63](#page=63). #### 4.4.2 Te meten variabelen in het OLV PROMS Project Het OLV PROMS Project meet een breed scala aan variabelen, waaronder: * **Case mix variabelen:** Demografische kenmerken, baseline klinische kenmerken, baseline tumor- en behandelkenmerken [64](#page=64). * **Complicaties van de behandeling** [64](#page=64). * **Gezondheidswaarde ("mate van gezondheid")**, wat overeenkomt met PROM-metingen [64](#page=64). * **Overlevingskenmerken en kwaliteit van sterven** [64](#page=64). * **Andere relevante parameters** [64](#page=64). * **Procesindicatoren:** Aantal dagen van eerste consultatie tot multidisciplinair overleg (MOC), van MOC tot start behandeling, en duur van ziekenhuisopname tijdens chirurgie of radiotherapie [64](#page=64). #### 4.4.3 Meetmethoden in het OLV PROMS Project De meting binnen het OLV PROMS Project omvat het volgende proces: * **POC (Point of Care) documentatie door de patiënt en MOC:** Inbreng van gegevens op het moment van zorg en tijdens het multidisciplinair overleg [65](#page=65). * **Outcome of care (op groepsniveau):** Analyse van de zorguitkomsten op populatieniveau [65](#page=65). #### 4.4.4 Voorbeelden van gemeten symptomen Enkele van de symptomen die door patiënten worden gerapporteerd, zijn hoesten, hemoptoë, dyspneu, droge mond, sliklast, perifere zenuwpijn, haarverlies, thoraxpijn, pijn in de armen, pijn elders, en het gebruik van pijnmedicatie [66](#page=66). ### 4.5 Het belang van uitkomstenmeting Het principe van het meten van zorgresultaten is niet nieuw en wordt al lang erkend. Ernest Codman pleitte in 1914 al voor het volgen van patiënten om de succesvolle uitkomsten van behandelingen te evalueren en te leren van falen. Tegenwoordig is het meten van de uitkomsten van de zorg van cruciaal belang [67](#page=67). #### 4.5.1 Belang van data en datakwaliteit in de gezondheidszorg De waarde van data en datakwaliteit in een ziekenhuissetting is veelzijdig [68](#page=68). * **In patiëntenzorg:** Het biedt de mogelijkheid om kwalitatief hoogstaande zorg te leveren met de beste patiëntuitkomsten. Er vindt een verschuiving plaats van evidence-based naar value- en science-driven geneeskunde, mede door de evolutie in Big Data en kunstmatige intelligentie [68](#page=68). * **In de kwaliteit van zorg:** Betrouwbare informatie kan gedeeld worden voor betere gezondheidsuitkomsten. Benchmarking binnen en tussen ziekenhuisnetwerken is noodzakelijk, waarbij datakwaliteit een voorwaarde is voor het creëren van informatie voor zowel patiënten als professionals [68](#page=68). * **Voor de Belgische overheid:** Bijdragen aan de coördinatie van volksgezondheid, naleving van regelgeving en financiering. Er is een tendens van "Pay-for-Reporting" naar "Pay-for-Performance" en "Pay-for-Quality" [68](#page=68). ### 4.6 Data-input, -opslag en -analyse Het OLV Ziekenhuis legt een sterke focus op het gehele data-traject, van input tot output [72](#page=72). * **Data Input:** Dit omvat data validatie, elektronische patiëntendossiers, klinische en administratieve dataregistraties, dossieronderzoek, vragenlijsten, tracers, klinische resultaten, PROMs & PREMs, en kwaliteitsindicatoren [72](#page=72). * **Storage & Processing:** Dit betreft dataopslag en data-analyse [72](#page=72). * **Data Output:** De geanalyseerde gegevens worden gebruikt door zorgverleners en ziekenhuismanagement [72](#page=72). * * * ## Veelgemaakte fouten om te vermijden * Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens * Let op formules en belangrijke definities * Oefen met de voorbeelden in elke sectie * Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Zorgintegratie | Het proces waarbij verschillende zorginstellingen en -disciplines nauw samenwerken om een gecoördineerde en patiëntgerichte zorg te bieden, met als doel de continuïteit en efficiëntie van de zorg te verbeteren. | | Ziekenhuisbeleid | Het geheel van strategieën, plannen en beslissingen die de werking, ontwikkeling en richting van een ziekenhuis sturen, met aandacht voor kwaliteit, efficiëntie en patiëntveiligheid. | | Kwaliteitsmanagement | Een systematische aanpak gericht op het continu verbeteren van de kwaliteit van de geleverde zorg en diensten, door middel van planning, monitoring, evaluatie en implementatie van verbeteracties. | | Accreditatie | Een formele erkenning door een onafhankelijke externe instantie dat een zorginstelling voldoet aan specifieke normen en criteria voor kwaliteit, veiligheid en patiëntenzorg. | | Kwaliteitsindicatoren | Meetbare grootheden die worden gebruikt om de kwaliteit van de zorgverlening te beoordelen, te monitoren en te vergelijken, zowel intern als extern. | | Klinische data | Gegevens verzameld tijdens het zorgproces van patiënten, waaronder diagnoses, behandelingen, medicatie, laboratoriumresultaten en medische beelden, essentieel voor patiëntenzorg en onderzoek. | | Datawetenschap | Een interdisciplinair veld dat wetenschappelijke methoden, processen, algoritmen en systemen gebruikt om kennis en inzichten te extraheren uit gestructureerde en ongestructureerde gegevens, vaak toegepast in de gezondheidszorg voor analyse en voorspelling. | | Elektronisch Patiëntendossier (EPD) | Een digitaal systeem dat de medische en administratieve gegevens van een patiënt centraal opslaat en beheert, waardoor zorgverleners efficiënter toegang hebben tot patiëntinformatie en de continuïteit van zorg wordt bevorderd. | | Mobiele Gezondheid (M-health) | Het gebruik van mobiele technologieën, zoals smartphones en apps, om gezondheidszorgdiensten te leveren, patiënten te monitoren en hen te betrekken bij hun eigen zorgproces. | | Patient Reported Outcome Measures (PROMs) | Meetinstrumenten die patiënten zelf invullen om hun eigen gezondheidstoestand, kwaliteit van leven, tevredenheid of functioneren te rapporteren, wat waardevolle inzichten biedt in de effectiviteit van behandelingen vanuit patiëntperspectief. | | PDCA-cyclus | Een iteratief vierstappenplan voor kwaliteitsmanagement: Plan, Do, Check, Act. Het wordt gebruikt voor continue verbetering van processen en producten door systematische probleemoplossing en innovatie. | | Benchmarking | Het proces van het vergelijken van de prestaties, processen of resultaten van een organisatie met die van andere vergelijkbare organisaties, met als doel best practices te identificeren en de eigen prestaties te verbeteren. | | Value-based medicine | Een benadering in de gezondheidszorg die zich richt op het leveren van de best mogelijke uitkomsten voor patiënten tegen de laagst mogelijke kosten, waarbij de waarde van de zorg centraal staat. | | Artificial Intelligence (AI) | Het vermogen van computersystemen om taken uit te voeren die normaal gesproken menselijke intelligentie vereisen, zoals leren, probleemoplossing en besluitvorming, en wordt steeds vaker toegepast in de medische diagnostiek en behandeling. |

# Algemene informatie en structuur van het ziekenhuis Dit onderwerp biedt een overzicht van de omvang, capaciteit, financiële gegevens, organisatorische kenmerken en strategische doelstellingen van het ziekenhuis, inclusief informatie over een recente fusie. ### 1.1 Ziekenhuiscapaciteit en omvang Het ziekenhuis beschikt over een aanzienlijke capaciteit, onderverdeeld in bedden voor reguliere hospitalisatie en bedden voor daghospitalisatie. De totale omvang wordt verder gespecificeerd in vierkante meters grondoppervlakte [4](#page=4). * **Totaal aantal erkende ziekenhuisbedden:** 716 [4](#page=4). * Bedden voor hospitalisatie: 622 [4](#page=4). * Bedden voor daghospitalisatie: 94 [4](#page=4). * Grondoppervlakte: + 96 857 m2 [4](#page=4). Daarnaast worden er specifieke cijfers vermeld voor kleinere entiteiten of afdelingen binnen de bredere ziekenhuisstructuur: * Entiteit 2: * Erkende ziekenhuisbedden: 48 [4](#page=4). * Bedden voor hospitalisatie: 30 [4](#page=4). * Bedden voor daghospitalisatie: 18 [4](#page=4). * Grondoppervlakte: + 5 316 m2 [4](#page=4). * Entiteit 3: * Erkende ziekenhuisbedden: 232 [4](#page=4). * Bedden voor hospitalisatie: 192 [4](#page=4). * Bedden voor daghospitalisatie: 40 [4](#page=4). * Grondoppervlakte: + 15 000 m2 [4](#page=4). ### 1.2 Belangrijkste kengetallen . Het ziekenhuis positioneert zich als een van de grootste niet-universitaire regionale ziekenhuizen in Vlaanderen, met een internationale reputatie op diverse gebieden. De schaalgrootte wordt gecombineerd met een focus op persoonlijke aandacht en oog voor detail, om zo patiëntgerichte zorg te bieden [5](#page=5). * **Personeel:** * Werknemers: 2 554 [5](#page=5). * Artsen: 300 [5](#page=5). * **Beddencapaciteit:** * Hospitalisatiebedden: 844 [5](#page=5). * Plaatsen voor daghospitalisatie: 152 [5](#page=5). * **Financiële gegevens:** . * Omzet: 365 miljoen dollars [5](#page=5). * Huidig resultaat: 2,30 miljoen dollars [5](#page=5). * Eigen vermogen: 205 miljoen dollars [5](#page=5). * **Patiëntenstromen:** . * Opnames: > 33 000 [5](#page=5). * Dagopnames: > 60 000 [5](#page=5). * Chirurgische ingrepen: > 56 000 [5](#page=5). * Spoedconsultaties: > 43 000 [5](#page=5). ### 1.3 Fusie-informatie Met ingang van 1 januari 2025 vindt een fusie plaats tussen het OLV en A.S.Z. ziekenhuis. Dit strategische besluit beïnvloedt de toekomstige structuur en omvang van de zorginstelling [6](#page=6). ### 1.4 Strategische doelstellingen en visie Het OLV Ziekenhuis streeft ernaar een patiëntgericht, gemeenschapsgeïntegreerd ziekenhuis te zijn met een internationale reputatie op specifieke zorgdomeinen. De kernprincipes die deze visie ondersteunen zijn [8](#page=8) [9](#page=9): * **Geïntegreerde medische strategie** [8](#page=8) [9](#page=9). * **Patiëntgerichte zorg** [8](#page=8) [9](#page=9). * **Betrokkenheid van personeel** [8](#page=8) [9](#page=9). * **Dialoog met alle stakeholders** [8](#page=8) [9](#page=9). * **Sterke relatie met verwijzende artsen** [8](#page=8) [9](#page=9). De operationele focus ligt op: * **Kwaliteit** [8](#page=8) [9](#page=9). * **Efficiëntie** [8](#page=8) [9](#page=9). * **Excellentie** [8](#page=8) [9](#page=9). * **Innovatie** [8](#page=8) [9](#page=9). Het opbouwen van netwerken, zowel intern als extern, is een cruciaal onderdeel van de strategie om deze doelstellingen te realiseren [8](#page=8) [9](#page=9). > **Tip:** Houd rekening met de gespecificeerde fusiedatum (1 januari 2025) bij het interpreteren van de huidige en toekomstige capaciteit en structuur van het ziekenhuis. De financiële gegevens en patiëntenstromen voor 2023 geven een actueel beeld van de omvang vóór eventuele integratie van de gefuseerde entiteiten. --- # Kwaliteitsmanagement en benchmarking Dit gedeelte behandelt methoden en initiatieven voor kwaliteitsbewaking, meting, accreditatie en het vergelijken van zorgprestaties op nationaal en regionaal niveau, evenals binnen een instelling en op zorgverlener- en patiëntniveau [14](#page=14) [19](#page=19). ### 2.1 Macro niveau - Nationaal en Regionaal Op nationaal niveau zijn er verschillende dataverwerkingsinitiatieven waarbij de FOD Volksgezondheid betrokken is, met betrekking tot correspondentietabellen, financiën, activiteiten, personeel, infrastructuur, omgeving en netwerkprestaties [18](#page=18). Regionaal, specifiek in Vlaanderen, ligt de focus op het verbeteren en monitoren van de kwaliteit van zorg in algemene ziekenhuizen. Dit omvat [19](#page=19): * **Model voor toezicht en naleving**: Een raamwerk voor het controleren en handhaven van kwaliteitsnormen [19](#page=19). * **Ziekenhuisaccreditatie**: Een beoordeling van de kwaliteit en veiligheid van zorg door een externe, onafhankelijke organisatie. Ziekenhuizen kiezen vrijwillig voor accreditatie en worden beoordeeld op basis van specifieke criteria. Er zijn twee accrediterende instanties: Joint Commission International (JCI) en het Nederlands Instituut voor Accreditatie in de Zorg (NIAZ). Er wordt gewerkt aan de ontwikkeling van een ziekenhuisspecifiek accreditatiesysteem [19](#page=19) [20](#page=20) [22](#page=22). * **Vlaams Kwaliteitsindicatorenproject voor Patiënten en Professionals (VIP²)**: Gestart in 2011 en beheerd door het Vlaams Instituut Kwaliteit van Zorg (VIKZ) sinds 2017. Het fungeert als een centraal platform voor het meten, publiek rapporteren en vergelijken van de zorgkwaliteit in Vlaamse zorginstellingen. VIP² omvat vier domeinen van zorginstellingen: algemene acute zorgziekenhuizen, geestelijke gezondheidszorginstellingen, eerstelijnszorginstellingen en residentiële ouderenzorg. Zorgkwaliteit.be is een initiatief voor het vergelijken van deze gegevens [23](#page=23) [25](#page=25). #### 2.1.1 Benchmarking methoden Benchmarking is een cruciaal instrument voor kwaliteitsverbetering. Een specifiek voorbeeld is 3M Benchmarking. Verschillende indicatoren kunnen worden gebruikt voor benchmarking [29](#page=29): * **Verblijfsduur (VZN)**: Een indicator die de gemiddelde duur van een ziekenhuisopname meet [32](#page=32). * **Ziekenhuis gestandaardiseerde mortaliteitsratio (HSMR)**: Een verhoudingsgetal dat de geobserveerde mortaliteit vergelijkt met de verwachte mortaliteit, gecorrigeerd voor patiëntkenmerken [33](#page=33). * **Gerechtvaardigd vs. Gefactureerd**: Dit onderscheid kan van belang zijn bij het analyseren van de efficiëntie en kosteneffectiviteit van zorgprocessen [30](#page=30). ### 2.2 Institutioneel niveau - Ziekenhuisbreed (OLV) Het OLV Ziekenhuis past kwaliteitsindicatoren breed toe als signaal voor verbetering. De focus ligt hierbij op de International Patient Safety Goals (IPSG). Kwaliteitsindicatoren worden gebruikt in projecten voor kwaliteitsverbetering met de "12 stappen voor succes" projectmethodologie, in klinische paden, en voor benchmarking met zowel interne als externe partijen [35](#page=35) [36](#page=36) [37](#page=37) [38](#page=38) [39](#page=39) [40](#page=40) [41](#page=41) [42](#page=42) [43](#page=43) [45](#page=45) [46](#page=46) [47](#page=47) [48](#page=48) [49](#page=49) [53](#page=53). Andere instrumenten en benaderingen op institutioneel niveau zijn: * **Zorgpaden (Clinical Pathways)**: Deze zijn gebaseerd op de "12 stappen voor succes" methodologie en het PDCA-principe (Plan-Do-Check-Act). Ze passen binnen het 7-fasen model voor klinische netwerkzorgpaden. Het ontwikkelen van zorgpaden omvat het plannen van evidence-based zorg met behulp van procesflow, het stellen van SMART-doelen, de implementatie, het meten van resultaten en indien nodig aanpassingen, wat een continu proces van evaluatie en verbetering is. Voorbeelden van doelen zijn "Stroke alert < 5 minuten", "CT scan alert < 10 minuten" en "Tijdstip opname – Tpa < 30 minuten". De gemeten resultaten voor een beroerte-scenario waren: "Stroke alert → 9,8 minuten", "CT scan alert → 10,3 minuten", "Tijdstip opname → Tpa 34,11 minuten". Bestaande data uit administratieve databases (ADT) en elektronische patiëntendossiers (KWS) worden benut, met gestandaardiseerde visualisatie [41](#page=41) [43](#page=43) [53](#page=53). * **Ziekenhuisactiviteitsdata en Business Intelligence**: Deze data dienen als ziekenhuismanagementtool en als business strategisch instrument. Het helpt bij het begrijpen van de onderlinge positionering van diensten en de transitie van "vandaag" naar "morgen" [45](#page=45) [46](#page=46) [47](#page=47) [48](#page=48). * **Dashboards**: De toepassing van dashboards evolueert van statisch naar dynamisch [49](#page=49). * **Pay-for-performance en Pay-for-Quality**: Erkenning en beloning van geleverde zorgkwaliteit en kwaliteitsverbetering, met financiële prikkels als motivator. Dit is een verschuiving van "Pay-for-Reporting" naar "Pay-for-Performance" en "Pay-for-Quality" [35](#page=35) [68](#page=68). #### 2.2.1 Methodologie en Projecten * **"12 stappen voor succes" projectmethodologie**: Gebruikt voor kwaliteitsverbeteringsprojecten [35](#page=35) [53](#page=53). * **PDCA-cyclus**: De basis voor het ontwikkelen van klinische zorgpaden [41](#page=41) [43](#page=43). * **7-fasen model – Network Clinical Pathways**: Integreert de zorgpaden [41](#page=41) [53](#page=53). * **OLV PROMS Project**: Dit project heeft als doel om te voldoen aan de aanbeveling van KCE om metingen van zorg als essentieel onderdeel van de gezondheidszorg te beschouwen. Het beoogt inzicht te verkrijgen in de gezondheidsuitkomsten voor patiënten, oorspronkelijk gebaseerd op de ICHOM-richtlijnen. Tevens wil het ziekenhuis de kwaliteit van de zorg intern over tijd en extern met andere centra benchmarken [63](#page=63). ### 2.3 Zorgverlener- en patiëntniveau Op dit niveau worden ook kwaliteitsindicatoren gebruikt als signaal voor verbetering. De focus ligt op de International Patient Safety Goals (IPSG). Zorgpaden, gebaseerd op de "12 stappen voor succes" methodologie en PDCA, worden eveneens ingezet [53](#page=53). #### 2.3.1 Patient Reported Outcome Measures (PROMs) * **Integratie in het Elektronisch Patiëntendossier (EPD)**: PROMs worden geïntegreerd in het EPD [61](#page=61). * **Definitie**: PROMs meten gezondheid, levenskwaliteit en tevredenheid, rechtstreeks gerapporteerd door de patiënt. De vragenlijsten kunnen generiek zijn (zoals QLQ-C30) of ziekte-specifiek (zoals LC-13) [62](#page=62). * **Te meten parameters in het OLV PROMS Project**: * Case mix variabelen (demografische kenmerken, baseline klinische kenmerken, tumor kenmerken, behandeling kenmerken) [64](#page=64). * Complicaties van behandeling [64](#page=64). * Gezondheidswaarde ("mate van gezondheid") ~ PROM [64](#page=64). * Overlevingskenmerken [64](#page=64). * Kwaliteit van sterven [64](#page=64). * Andere relevante parameters [64](#page=64). * Procesindicatoren: aantal dagen van eerste consultatie tot Multidisciplinair Oncologisch Consult (MOC), aantal dagen van MOC tot start behandeling, aantal dagen ziekenhuisopname tijdens chirurgie of radiotherapie [64](#page=64). * **Meetmethoden in het OLV PROMS Project**: Dit omvat documentatie (patiënt), MOC en het meten van de uitkomst van zorg op groepsniveau [65](#page=65). * **Voorbeeld van gemeten symptomen**: Hoesten, hemoptyse, dyspneu, droge mond, sliklast, perifere zenuwpijn, haarverlies, thoraxpijn, pijn in armen, pijn elders, pijnmedicatie [66](#page=66). ### 2.4 Belang van data en datakwaliteit #### 2.4.1 Belang in patiëntenzorg Het aanbieden van kwalitatieve zorg met de beste patiëntuitkomst is essentieel. Er is een verschuiving gaande van evidence-based naar waarde- en wetenschapsgedreven geneeskunde, mede door de evolutie in Big Data en Artificial Intelligence [68](#page=68). #### 2.4.2 Belang voor de kwaliteit van zorg Het delen van betrouwbare informatie is cruciaal voor betere gezondheidsuitkomsten. Er is een behoefte aan benchmarking binnen en tussen ziekenhuisnetwerken. Datakwaliteit is een voorwaarde voor het creëren van bruikbare informatie voor zowel patiënten als professionals [68](#page=68). #### 2.4.3 Belang voor de Belgische overheid Data draagt bij aan de coördinatie van volksgezondheid en naleving van regelgeving en financiële afspraken [68](#page=68). #### 2.4.4 Belang voor Klinisch Onderzoek Bestaande data kan gebruikt worden om kennisgaten te vullen en onderzoek te koppelen aan de praktijk. Dit is in lijn met de principes van Ernest Codman en Donabedian die pleitten voor het volgen van patiënten om de effectiviteit van behandelingen te evalueren en falen te voorkomen [67](#page=67) [69](#page=69). ### 2.5 Data Input, Opslag en Output De focus ligt op datavalidatie, dataopslag en data-analyse [72](#page=72). * **Data Input**: Omvat elektronische patiëntendossiers, klinische en administratieve dataregistraties, record reviews, vragenlijsten, tracers, klinische resultaten, PROMs & PREMS, en kwaliteitsindicatoren [72](#page=72). * **Opslag & Processing**: Data wordt opgeslagen en verwerkt [72](#page=72). * **Data Output**: Resultaten worden gecommuniceerd naar zorgverleners en ziekenhuismanagement [72](#page=72). > **Tip:** Kwaliteitsmanagement en benchmarking zijn cyclische processen die continu verbetering nastreven door systematische meting, vergelijking en analyse van zorgprestaties. > **Tip:** Het betrekken van de patiënt middels PROMs is essentieel om de werkelijke impact van zorg op hun welzijn te meten en te verbeteren. > **Tip:** Effectief gebruik van data en het waarborgen van datakwaliteit vormen de ruggengraat van alle kwaliteitsmanagement- en benchmarkinginitiatieven. --- # Gebruik van klinische data en technologie in de zorg Dit onderwerp onderzoekt hoe data, data science, elektronische patiëntendossiers (EPD) en mobiele toepassingen worden ingezet voor zorginnovatie, beleidsinformatie en patiëntenzorg [12](#page=12). ## 3. Gebruik van klinische data en technologie in de zorg De inzet van klinische data en technologie is essentieel voor de modernisering van de zorg, met name op het gebied van patiëntendossiers, mobiele toepassingen en het verzamelen van patiëntgerapporteerde uitkomsten. Deze ontwikkelingen dragen bij aan betere zorgverlening, transparantie en patiëntgerichte zorg [55](#page=55). ### 3.1 Geïntegreerde elektronische patiëntendossiers (EPD) Een geïntegreerd elektronisch patiëntendossier, zoals het KWS (Klinisch Werkend Systeem) via Nexuzhealth, streeft naar een gedeeld en eenduidig medisch dossier per patiënt, toegankelijk voor alle zorgverleners. Dit bevordert veilige en hoogwaardige zorg door transparantie en samenwerking tussen zorgverleners en ziekenhuizen. Alle medische en paramedische disciplines dragen bij aan hetzelfde patiëntendossier, waarbij informatie op dezelfde manier wordt geïnterpreteerd door verschillende instellingen [55](#page=55). #### 3.1.1 M-health en de MyNexusHealth App M-health, met de MyNexusHealth App als voorbeeld, verhoogt de transparantie voor patiënten door hen de mogelijkheid te geven hun eigen patiëntendossier te raadplegen. Het verbetert de toegankelijkheid, bijvoorbeeld voor het betalen van facturen of het boeken van consultaties. Centraal staat patiëntgerichtheid, waarbij patiënten zelf gezondheidsdata vanuit huis kunnen invoeren, zoals via PROMS (Patient Reported Outcome Measures), patiëntendagboeken en vragenlijsten [56](#page=56). **De flow van MyNexusHealth verloopt in drie stappen:** 1. **Activatie door zorgverlener in KWS:** De zorgverlener activeert het gebruik van vragenlijsten of dagboeken voor de patiënt, afhankelijk van de medische discipline. De arts, verpleegkundige of andere professional kan ook data toevoegen of aanvullen [57](#page=57). 2. **Patiënten vullen in via computer, smartphone of tablet:** Patiënten downloaden de app via de website en loggen eenvoudig in met hun patiëntcodekaart, eID of ItsMe. De applicatie is ontworpen voor gebruiksgemak [58](#page=58). 3. **Resultaten direct zichtbaar in KWS:** De resultaten van de ingevulde vragenlijsten of dagboeken zijn onmiddellijk zichtbaar in het KWS. Dit zorgt voor tijdige beschikbaarheid van data en maakt direct gebruik mogelijk door zowel de patiënt als de zorgverlener, wat de patiëntgerichtheid ten goede komt [59](#page=59). De MyNexusHealth app wordt gekenmerkt door eenduidigheid, aangezien het één platform is voor zowel zorgverleners als patiënten. Tevens voldoet de app aan de eisen voor beveiliging en integratie [60](#page=60). ### 3.2 Patient Reported Outcome Measures (PROMS) PROMS zijn een integraal onderdeel geworden van het EPD. Een Patient Reported Outcome Measure meet gezondheid, levenskwaliteit, tevredenheid en andere aspecten van de gezondheidstoestand, zoals gerapporteerd door de patiënt zelf. Deze metingen kunnen gebaseerd zijn op generieke vragenlijsten, zoals de QLQ-C30, of op ziekte-specifieke vragenlijsten, zoals de LC-13 [61](#page=61) [62](#page=62). #### 3.2.1 Het OLV PROMS Project Het OLV Ziekenhuis heeft een PROMS-project geïnitieerd met als doel het meten van zorguitkomsten, een aanbeveling van het KCE. Het project beoogt inzicht te krijgen in de gezondheidsuitkomsten die voor patiënten worden gegenereerd, oorspronkelijk gebaseerd op de ICHOM-richtlijnen. Het ziekenhuis wil hiermee de kwaliteit van de zorg benchmarken, zowel intern over tijd als extern ten opzichte van andere centra [63](#page=63). **Binnen het OLV PROMS Project wordt het volgende gemeten:** [64](#page=64). * **Case mix variabelen:** Demografische kenmerken, baseline klinische kenmerken, baseline tumor kenmerken, baseline behandelkenmerken. * **Complicaties van behandeling.** * **Gezondheidswaarde (mate van gezondheid):** Gemixt met PROMS. * **Overlevingskenmerken.** * **Kwaliteit van sterven.** * **Andere relevante parameters.** * **Procesindicatoren:** Aantal dagen van eerste consult tot MOC (Multidisciplinair Oncologisch Overleg), aantal dagen van MOC tot start behandeling, aantal dagen ziekenhuisopname tijdens chirurgie of radiotherapie [64](#page=64). De meting binnen het OLV PROMS Project vindt plaats via Documentatie (patiënt) en MOC, met de uitkomst van de zorg op groepsniveau [65](#page=65). ### 3.3 Data input, opslag en output Het zorgproces kan worden georganiseerd rond de input, opslag en verwerking, en output van data [72](#page=72). **De data input omvat verschillende bronnen:** [72](#page=72). * Elektronisch Gezondheidsdossier (EPD). * Klinische en administratieve dataregisters. * Dossieronderzoek (Record review). * Vragenlijsten. * Tracers. * Klinische resultaten. * PROMS & PREMS (Patient Reported Experience Measures). * Kwaliteitsindicatoren. De opslag en verwerking van data worden ondersteund door het elektronisch gezondheidsdossier, klinische en administratieve dataregisters, en dossieronderzoek [72](#page=72). **Data output is gericht op verschillende doelgroepen:** [72](#page=72). * Zorgverleners. * Ziekenhuismanagement. De focus ligt hierbij op data validatie, data opslag en data analyse [72](#page=72). > **Tip:** Het is cruciaal om de betrouwbaarheid van data te waarborgen door middel van nauwkeurige validatieprocessen. Er zijn echter ook zorgen wat de noodzaak onderstreept van een zorgvuldige implementatie en beheer van deze technologieën [71](#page=71). --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Zorgintegratie | Het proces waarbij verschillende zorgverleners en -organisaties samenwerken om een gecoördineerde en patiëntgerichte zorgervaring te bieden, met als doel de continuïteit en kwaliteit van zorg te verbeteren. | | Ziekenhuisbedden | Dit verwijst naar het aantal bedden dat beschikbaar is in een ziekenhuis voor patiëntenopname, onderverdeeld in gewone hospitalisatiebedden en bedden voor daghospitalisatie, wat de capaciteit van het ziekenhuis aangeeft. | | Omzet | Het totale geldbedrag dat een organisatie genereert uit haar normale bedrijfsactiviteiten, meestal in de vorm van inkomsten uit verkoop van goederen en diensten, gedurende een bepaalde periode. | | Eigen vermogen | Het verschil tussen de totale activa en de totale passiva van een entiteit; het vertegenwoordigt de netto waarde van een bedrijf die toebehoort aan de eigenaren of aandeelhouders. | | Fusie | De juridische samensmelting van twee of meer organisaties tot één enkele nieuwe entiteit, vaak met het doel om schaalvoordelen te behalen, efficiëntie te verhogen of marktaandeel te vergroten. | | Patiëntgerichte zorg | Een benadering van gezondheidszorg die de individuele behoeften, voorkeuren en waarden van de patiënt centraal stelt bij alle beslissingen en acties, met als doel het welzijn en de tevredenheid van de patiënt te maximaliseren. | | Kwaliteitsindicatoren | Meetbare parameters die worden gebruikt om de kwaliteit van zorgprestaties te beoordelen en te volgen, en die kunnen dienen als basis voor verbeteringsinitiatieven en benchmarking. | | Accreditatie | Een proces waarbij een externe, onafhankelijke instantie een instelling beoordeelt aan de hand van vastgestelde normen en criteria, en deze goedkeurt als deze voldoet aan de vereiste kwaliteits- en veiligheidsstandaarden. | | Benchmarking | Het systematisch vergelijken van prestaties, processen of praktijken met die van andere organisaties of met interne doelen om te leren, te identificeren waar verbeteringen mogelijk zijn en best practices te implementeren. | | Data science | Een interdisciplinair vakgebied dat wetenschappelijke methoden, processen, algoritmen en systemen gebruikt om kennis en inzichten te extraheren uit gestructureerde en ongestructureerde gegevens, vaak met behulp van statistiek, informatica en domeinkennis. | | Data validatie | Het proces van het controleren en corrigeren van gegevens om ervoor te zorgen dat deze accuraat, volledig, consistent en betrouwbaar zijn voor analyse en gebruik. | | Elektronisch patiëntendossier (EPD) | Een digitaal dossier dat de medische geschiedenis, diagnoses, behandelingen, medicatie en andere relevante gezondheidsinformatie van een patiënt bevat, toegankelijk voor geautoriseerde zorgverleners. | | Klinische paden | Gestandaardiseerde, evidence-based zorgplannen die de opeenvolging van patiëntenzorgactiviteiten specificeren voor een bepaalde aandoening of procedure, met als doel de coördinatie, efficiëntie en kwaliteit van zorg te verbeteren. | | Patient Reported Outcome Measures (PROMs) | Gegevens die door de patiënt zelf worden gerapporteerd over de gezondheidstoestand, levenskwaliteit, tevredenheid of functioneren, en die worden gebruikt om de resultaten van zorg te meten. | | Business intelligence (BI) | Een verzameling technologieën, processen en tools die gegevens verzamelen, opslaan, analyseren en visualiseren om organisaties te helpen betere strategische en operationele beslissingen te nemen. | | Transmurale werking | De samenwerking en coördinatie van zorg over de grenzen van verschillende zorginstellingen heen, zoals ziekenhuizen, eerstelijnszorg en thuiszorg, om een naadloze zorgovergang voor de patiënt te garanderen. |