7. H5bis - Voorbeelden studie van de passiva van de balans.pptx

# Kapitaalverhoging en de impact op eigen vermogen en intrinsieke waarde Dit onderwerp behandelt de berekening van nominale en intrinsieke waarden van aandelen bij een kapitaalverhoging, inclusief de rol van uitgiftepremies. ### 1.1 Basisconcepten: Nominale waarde, geplaatst kapitaal en eigen vermogen De **nominale waarde** van een aandeel vertegenwoordigt de oorspronkelijke uitgifteprijs en is een wettelijk vastgelegd bedrag. Het **geplaatst kapitaal** is het totaalbedrag dat is ingebracht door aandeelhouders en wordt vertegenwoordigd door de nominale waarde van de uitgegeven aandelen. Het **eigen vermogen** van een onderneming omvat naast het geplaatste kapitaal ook reserves en overgedragen winsten. #### 1.1.1 Berekening nominale waarde De nominale waarde per aandeel wordt berekend door het geplaatst kapitaal te delen door het aantal uitgegeven aandelen. $$ \text{Nominale waarde per aandeel} = \frac{\text{Geplaatst kapitaal}}{\text{Aantal aandelen}} $$ **Voorbeeld:** Indien een onderneming een geplaatst kapitaal heeft van 1.000.000,00 EUR verdeeld over 100.000 aandelen, dan is de nominale waarde per aandeel 10,00 EUR. $$ \text{Nominale waarde per aandeel} = \frac{1.000.000,00 \text{ EUR}}{100.000 \text{ aandelen}} = 10,00 \text{ EUR/aandeel} $$ #### 1.1.2 Berekening intrinsieke waarde De **intrinsieke waarde** van een aandeel geeft de werkelijke waarde van de onderneming per aandeel weer, gebaseerd op het eigen vermogen. Deze waarde is dynamisch en kan fluctueren. $$ \text{Intrinsieke waarde per aandeel} = \frac{\text{Eigen vermogen}}{\text{Aantal aandelen}} $$ **Voorbeeld:** Voor SUPERPLUS nv, met een eigen vermogen van 1.500.000,00 EUR en 100.000 aandelen, bedraagt de intrinsieke waarde per aandeel 15,00 EUR. $$ \text{Intrinsieke waarde per aandeel} = \frac{1.500.000,00 \text{ EUR}}{100.000 \text{ aandelen}} = 15,00 \text{ EUR/aandeel} $$ Het eigen vermogen van SUPERPLUS nv vóór kapitaalverhoging bestond uit: * Geplaatst kapitaal: 1.000.000,00 EUR * Wettelijke reserve: 100.000,00 EUR * Overgedragen winst: 400.000,00 EUR Totaal eigen vermogen: 1.500.000,00 EUR > **Tip:** Bij het berekenen van ratio's die de financiële gezondheid weergeven, wordt vaak enkel rekening gehouden met het volgestort kapitaal. ### 1.2 Kapitaalverhoging en de impact op de intrinsieke waarde Een kapitaalverhoging houdt in dat een onderneming nieuwe aandelen uitgeeft om extra kapitaal aan te trekken. Dit heeft directe gevolgen voor het totale eigen vermogen en het aantal uitstaande aandelen, en daarmee voor de intrinsieke waarde per aandeel. #### 1.2.1 Scenario: Kapitaalverhoging zonder uitgiftepremie Indien nieuwe aandelen enkel tegen hun nominale waarde worden uitgegeven, stijgt het eigen vermogen met het bedrag van de nominale waarde, en stijgt het aantal aandelen. **Voorbeeld:** SUPERPLUS nv voert een kapitaalverhoging door van 500.000,00 EUR door uitgifte van 50.000 nieuwe aandelen. Als elke nieuwe aandeelhouder enkel de nominale waarde per aandeel betaalt (10,00 EUR), dan: * Nieuw eigen vermogen = 1.500.000,00 EUR (initieel) + 500.000,00 EUR (nieuw kapitaal) = 2.000.000,00 EUR * Nieuw aantal aandelen = 100.000 aandelen (initieel) + 50.000 aandelen (nieuw) = 150.000 aandelen De nieuwe intrinsieke waarde per aandeel wordt dan: $$ \text{Nieuwe intrinsieke waarde per aandeel} = \frac{2.000.000,00 \text{ EUR}}{150.000 \text{ aandelen}} = 13,33 \text{ EUR/aandeel} $$ > **Belangrijk:** In dit scenario is de intrinsieke waarde per aandeel gedaald van 15,00 EUR naar 13,33 EUR. Nieuwe aandeelhouders krijgen hierdoor een korting, terwijl de bestaande aandeelhouders een vermindering van de intrinsieke waarde per aandeel ondervinden. #### 1.2.2 Rol van de uitgiftepremie De **uitgiftepremie** is het bedrag dat nieuwe aandeelhouders betalen bovenop de nominale waarde van een aandeel. Deze premie wordt toegevoegd aan de reserves van de onderneming, waardoor het eigen vermogen sterker stijgt dan enkel door de nominale waarde. De uitgiftepremie wordt vaak bepaald op basis van de intrinsieke waarde per aandeel vóór de kapitaalverhoging om de waarde van bestaande aandeelhouders te beschermen. $$ \text{Uitgiftepremie per aandeel} = \text{Intrinsieke waarde per aandeel vóór kapitaalverhoging} - \text{Nominale waarde per aandeel} $$ **Voorbeeld:** Voor SUPERPLUS nv bedraagt de intrinsieke waarde per aandeel vóór kapitaalverhoging 15,00 EUR en de nominale waarde 10,00 EUR. $$ \text{Uitgiftepremie per aandeel} = 15,00 \text{ EUR} - 10,00 \text{ EUR} = 5,00 \text{ EUR/aandeel} $$ Het totaal aan uitgiftepremies dat wordt opgenomen op de passiefzijde van de balans onder code 11 is: $$ \text{Totaal aan uitgiftepremies} = \text{Aantal nieuwe aandelen} \times \text{Uitgiftepremie per aandeel} $$ $$ \text{Totaal aan uitgiftepremies} = 50.000 \text{ aandelen} \times 5,00 \text{ EUR/aandeel} = 250.000,00 \text{ EUR} $$ #### 1.2.3 Scenario: Kapitaalverhoging mét uitgiftepremie Wanneer een kapitaalverhoging gebeurt met een uitgiftepremie, stijgt het eigen vermogen niet alleen met het bedrag van het geplaatste kapitaal, maar ook met de totale uitgiftepremie. **Voorbeeld:** Kapitaalverhoging van SUPERPLUS nv met 50.000 nieuwe aandelen, waarbij de uitgifteprijs gelijk is aan de intrinsieke waarde vóór de verhoging (15,00 EUR per aandeel). De totale inbreng is dan: * Nominaal deel: 50.000 aandelen * 10,00 EUR/aandeel = 500.000,00 EUR (dit verhoogt het geplaatste kapitaal) * Premiedeel: 50.000 aandelen * 5,00 EUR/aandeel = 250.000,00 EUR (dit verhoogt de reserves) Het nieuwe eigen vermogen wordt: $$ \text{Nieuw eigen vermogen} = \text{Initieel eigen vermogen} + \text{Nieuw geplaatst kapitaal} + \text{Totale uitgiftepremies} $$ $$ \text{Nieuw eigen vermogen} = 1.500.000,00 \text{ EUR} + 500.000,00 \text{ EUR} + 250.000,00 \text{ EUR} = 2.250.000,00 \text{ EUR} $$ Het nieuwe aantal aandelen blijft 150.000. De nieuwe intrinsieke waarde per aandeel wordt dan: $$ \text{Nieuwe intrinsieke waarde per aandeel} = \frac{2.250.000,00 \text{ EUR}}{150.000 \text{ aandelen}} = 15,00 \text{ EUR/aandeel} $$ > **Conclusie:** Bij een kapitaalverhoging met een uitgifteprijs die gelijk is aan de intrinsieke waarde vóór de kapitaalverhoging, blijft de intrinsieke waarde per aandeel onveranderd. Dit beschermt de waarde voor bestaande aandeelhouders. ### 1.3 Verwerking in de balans Bij een kapitaalverhoging worden de volgende posten op de passiefzijde van de balans aangepast: * Het **geplaatste kapitaal** wordt verhoogd met de nominale waarde van de nieuw uitgegeven aandelen. * De **reserves** (vaak onder de code 11) worden verhoogd met de totale uitgiftepremies. * Het **eigen vermogen** als geheel wordt verhoogd met de totale inbreng (nominale waarde + uitgiftepremie). --- # Boekhoudkundige verwerking van kapitaalsubsidies Dit onderdeel behandelt de boekhoudkundige verwerking van kapitaalsubsidies, inclusief de opsplitsing tussen uitgestelde belastingen en het netto subsidiebedrag. ### 2.1 Ontvangst en initiële boeking van kapitaalsubsidies Bij de ontvangst van een kapitaalsubsidie, die vaak verband houdt met de aanschaf van een actief (zoals een machine), wordt deze initieel geboekt als een opbrengst. De totale subsidie wordt echter gesplitst in twee delen: een deel dat wordt geboekt als uitgestelde belasting en het netto subsidiebedrag dat als opbrengst wordt genomen. #### 2.1.1 Opsplitsing van de kapitaalsubsidie De opsplitsing gebeurt op basis van het toepasselijke belastingtarief. * **Uitgestelde belasting:** Dit deel wordt berekend door het subsidiebedrag te vermenigvuldigen met het vennootschapsbelastingtarief ($t$). Dit bedrag wordt geboekt op een rekening voor uitgestelde belastingen (bijvoorbeeld rekening 1680). $$ \text{Uitgestelde belasting} = \text{Totaal subsidiebedrag} \times t $$ * **Nettokapitaalsubsidie:** Dit is het resterende deel van de subsidie na aftrek van de uitgestelde belasting. Dit netto bedrag wordt geboekt op een rekening voor kapitaalsubsidies (bijvoorbeeld rekening 150) en vertegenwoordigt de werkelijke opbrengst voor de onderneming. $$ \text{Nettokapitaalsubsidie} = \text{Totaal subsidiebedrag} \times (1-t) $$ #### 2.1.2 Boeking van de ontvangst Stel dat een onderneming een kapitaalsubsidie van twintigduizend euro ($20.000$ EUR) ontvangt en het vennootschapsbelastingtarief ($t$) bedraagt $25\%$. * **Berekening uitgestelde belasting:** $$ \text{Uitgestelde belasting} = 20.000 \text{ EUR} \times 0,25 = 5.000 \text{ EUR} $$ * **Berekening nettokapitaalsubsidie:** $$ \text{Nettokapitaalsubsidie} = 20.000 \text{ EUR} \times (1 - 0,25) = 20.000 \text{ EUR} \times 0,75 = 15.000 \text{ EUR} $$ De boeking bij ontvangst zou er als volgt uitzien: * Bank (rekening 530) debet: $20.000$ EUR * Uitgestelde belastingen (rekening 1680) credit: $5.000$ EUR * Kapitaalsubsidies (rekening 150) credit: $15.000$ EUR > **Tip:** Hoewel de totale subsidie initieel op de bankrekening wordt ontvangen, wordt deze administratief gesplitst om de fiscale impact te verwerken. De nettowaarde wordt als opbrengst behandeld, terwijl de fiscale component als uitgestelde belasting wordt verantwoord. ### 2.2 Verwerking in de loop van het boekjaar Kapitaalsubsidies die verband houden met de aanschaf van een actief worden, net als de afschrijving van dat actief, als opbrengst in resultaat gebracht over de gebruiksduur van het actief. Dit gebeurt doorgaans evenredig met de afschrijvingen op het actief. #### 2.2.1 Boeking van de afschrijving en resultaatname Bij de afsluiting van het boekjaar, wanneer de afschrijving van het actief wordt geboekt, wordt ook een deel van de kapitaalsubsidie als opbrengst in het resultaat opgenomen. * **Afschrijving machine (voorbeeld):** Stel dat de machine, waarvoor de subsidie is ontvangen, een afschrijvingskost genereert van $1.000$ EUR voor het boekjaar 20X0. * **Resultaatname kapitaalsubsidie:** Het deel van de kapitaalsubsidie dat in resultaat wordt genomen, is gelijk aan de afschrijvingskost van de machine in het betreffende boekjaar. Dit wordt geboekt op een rekening die het resultaat beïnvloedt. $$ \text{Resultaatname kapitaalsubsidie} = \text{Afschrijvingskost van het actief in het boekjaar} $$ De boeking aan het einde van het boekjaar (31/12/20X0) zou er dan als volgt uitzien: * Kapitaalsubsidies (rekening 150) debet: $1.000$ EUR * Diverse bedrijfsopbrengsten (rekening 743, of een specifiekere opbrengstenrekening) credit: $1.000$ EUR > **Opmerking:** Deze opbrengst beïnvloedt het boekhoudkundig resultaat. Hierop wordt $25\%$ vennootschapsbelasting betaald. Dit lijkt op het eerste gezicht een directe impact op het resultaat, maar dit wordt gecorrigeerd in de aangifte vennootschapsbelasting, waarbij de uitgestelde belasting wordt verrekend. ### 2.3 Impact op het eigen vermogen en de balans De boekhoudkundige verwerking van kapitaalsubsidies heeft invloed op de passiefzijde van de balans, specifiek op het eigen vermogen en de posten voor uitgestelde belastingen en kapitaalsubsidies. * Het netto subsidiebedrag, dat via de resultaatname als opbrengst wordt behandeld, bouwt zich op in het eigen vermogen. * De uitgestelde belasting wordt als een passief op de balans opgenomen, om de latere fiscale verplichting te weerspiegelen. Door deze aanpak wordt de subsidie als opbrengst opgenomen in het resultaat gedurende de periode waarin het gesubsidieerde actief wordt gebruikt en afgeschreven, wat een correcte weergave geeft van de economische realiteit. > **Belangrijk:** De correcte verwerking van kapitaalsubsidies zorgt ervoor dat de kosten en opbrengsten op een correcte manier worden toegerekend aan de periodes waarin ze zich voordoen, wat essentieel is voor een getrouwe weergave van het resultaat en de financiële toestand van de onderneming. --- # Verwerking van voorzieningen en hun impact op resultaten Dit onderwerp behandelt de verwerking van voorzieningen en de impact ervan op de resultatenrekening, met name wanneer werkelijke kosten afwijken van de geraamde kosten. ## 3 Verwerking van voorzieningen en hun impact op resultaten ### 3.1 Definitie en doel van voorzieningen Voorzieningen worden gevormd om potentiële toekomstige verplichtingen of kosten te dekken waarvan het bedrag of de timing onzeker is. Ze dienen om een meer accuraat beeld te geven van de financiële positie van een onderneming door de anticipering van toekomstige uitgaven. ### 3.2 Boekhoudkundige verwerking van voorzieningen #### 3.2.1 Registratie van een voorziening De registratie van een voorziening vindt plaats wanneer een onderneming zich bewust is van een mogelijke toekomstige verplichting. Dit gebeurt door een boeking waarbij de kosten ten laste van de resultatenrekening worden genomen en een voorziening op de passiefzijde van de balans wordt aangemaakt. **Voorbeeld van registratie (hypothetisch):** Stel dat een onderneming op 31 december 20X1 een voorziening boekt voor verwachte saneringswerken. * **Boeking:** * Debet: Kosten (bijvoorbeeld een specifieke kostenrekening voor milieuvoorzieningen) * Credit: Voorzieningen (een passiefrekening) Dit betekent dat de verwachte kosten van de sanering reeds in het huidige boekjaar ten laste van het resultaat worden genomen, ook al worden de uitgaven pas in de toekomst gedaan. #### 3.2.2 Aanwending (besteding) van een voorziening Wanneer de werkelijke kosten die de voorziening moesten dekken zich manifesteren, wordt de voorziening aangewend. De boekhoudkundige verwerking hangt af van de relatie tussen de werkelijke kosten en de oorspronkelijk geraamde kosten. **Scenario A: Werkelijke kosten zijn gelijk aan de geraamde kosten** Als de werkelijke kosten exact overeenkomen met het bedrag van de voorziening, wordt de voorziening volledig ten laste genomen. * **Boeking:** * Debet: Voorzieningen * Credit: Verschillende passiefrekeningen (bv. crediteuren, bank) voor de betaling van de werkelijke kosten. **Scenario B: Werkelijke kosten zijn hoger dan de geraamde kosten** Wanneer de werkelijke kosten de oorspronkelijk voorziene kosten overschrijden, wordt het bedrag van de voorziening volledig aangewend. Het verschil tussen de werkelijke kosten en de voorziening wordt als een extra kost in de resultatenrekening geboekt. Dit heeft een negatieve impact op het resultaat van het lopende boekjaar. * **Boeking bij aanwending:** * Debet: Voorzieningen (volledige voorziening) * Credit: Verschillende passiefrekeningen voor de werkelijke kosten. * **Boeking van het verschil (extra kosten):** * Debet: Kosten (het surplus aan werkelijke kosten) * Credit: Verschillende passiefrekeningen of de bankrekening voor het extra te betalen bedrag. **Voorbeeld van aanwending met hogere werkelijke kosten (gebaseerd op document):** Stel dat een onderneming een voorziening van 55.000,00 EUR (exclusief btw) heeft geboekt voor saneringswerken. De werkelijke kosten bedragen echter 40.000,00 EUR (exclusief btw). In dit specifieke document lijkt er een misverstand te zijn in de beschrijving van de voorbeelden, waar de werkelijke kosten (40.000 EUR) lager zijn dan de voorziening (55.000 EUR), wat leidt tot een positieve impact op het resultaat. Laten we dit voorbeeld aanpassen om de impact van hogere werkelijke kosten te illustreren: Stel: * Voorziening geregistreerd: 55.000,00 EUR exclusief btw. * Werkelijke kosten voor de sanering: 65.000,00 EUR exclusief btw. * **Boeking bij aanwending van de voorziening:** * Debet: Voorzieningen (55.000,00 EUR) * Credit: Crediteuren (55.000,00 EUR) - voor het deel dat door de voorziening wordt gedekt. * **Boeking van de extra kosten:** * Debet: Kosten sanering (10.000,00 EUR) - het verschil tussen werkelijke en voorziening. * Credit: Crediteuren (10.000,00 EUR) - voor het resterende bedrag. **Impact op de resultatenrekening:** De initiële boeking van de voorziening van 55.000,00 EUR heeft het resultaat negatief beïnvloed. De aanwending van de voorziening zelf neutraliseert de initiële kost. De extra kosten van 10.000,00 EUR worden als een nieuwe kost in de resultatenrekening opgenomen, wat leidt tot een verdere verlaging van het resultaat. #### 3.2.3 Werkelijke kosten lager dan de geraamde kosten Wanneer de werkelijke kosten die de voorziening moesten dekken lager uitvallen dan het bedrag van de voorziening, wordt het resterende saldo van de voorziening vrijgegeven. Dit heeft een positieve impact op het resultaat van het lopende boekjaar, aangezien een deel van de eerder geboekte kosten wordt teruggenomen. **Voorbeeld van aanwending met lagere werkelijke kosten (gebaseerd op document):** Stel dat een onderneming een voorziening van 55.000,00 EUR exclusief btw heeft geboekt voor saneringswerken. De werkelijke kosten bedragen echter 40.000,00 EUR exclusief btw. * **Boeking bij aanwending van de voorziening:** * Debet: Voorzieningen (40.000,00 EUR) * Credit: Crediteuren (40.000,00 EUR) - voor de werkelijke kosten. * **Boeking van de vrijgave van het overschot:** * Debet: Voorzieningen (15.000,00 EUR) - het verschil tussen de voorziening en de werkelijke kosten. * Credit: Diverse bedrijfsopbrengsten (15.000,00 EUR) - de vrijgekomen voorziening wordt als opbrengst geboekt. **Impact op de resultatenrekening:** De initiële boeking van de voorziening van 55.000,00 EUR heeft het resultaat negatief beïnvloed. Bij de aanwending worden 40.000,00 EUR aan kosten gedekt. Het overschot van 15.000,00 EUR wordt als opbrengst geboekt, wat het resultaat van het lopende boekjaar positief beïnvloedt. Het netto-effect op de resultatenrekening is dus de oorspronkelijke kost van 55.000,00 EUR min de vrijgekomen opbrengst van 15.000,00 EUR, resulterend in een totale negatieve impact van 40.000,00 EUR op het resultaat. > **Tip:** Het is cruciaal om het verschil tussen de werkelijke kosten en de geraamde kosten van een voorziening zorgvuldig te analyseren. Afwijkingen hebben een directe impact op het gerapporteerde resultaat van de onderneming. ### 3.3 Impact op de resultatenrekening De verwerking van voorzieningen heeft een significante impact op de resultatenrekening: * **Vorming van een voorziening:** Leidt tot een hogere kost in de resultatenrekening, wat het resultaat verlaagt. Dit weerspiegelt het principe van voorzichtigheid, waarbij verwachte toekomstige lasten reeds worden erkend. * **Aanwending van een voorziening:** * Indien werkelijke kosten > geraamde kosten: Leidt tot een extra kost in de resultatenrekening, bovenop de reeds geboekte voorziening. Dit drukt het resultaat verder. * Indien werkelijke kosten < geraamde kosten: Leidt tot een vrijgave van de voorziening, die als opbrengst wordt geboekt. Dit verhoogt het resultaat in het lopende boekjaar. De timing van de boeking van de voorziening en de uiteindelijke realisatie van de kosten bepalen de specifieke invloed op de resultatenrekening over meerdere perioden. > **Belangrijk:** Het correct boeken van voorzieningen en de latere aanwending ervan is essentieel voor een getrouw beeld van de winstgevendheid van een onderneming. Afwijkingen tussen geraamde en werkelijke kosten moeten nauwkeurig worden verantwoord. --- # Boekhoudkundige verwerking van leningen en toerekenbare kosten Dit onderwerp behandelt de boekhoudkundige verwerking van leningen, met speciale aandacht voor de herklassering van langlopende naar kortlopende schulden en de proratering van rentekosten over boekjaren heen. ### 4.1 Leningen: aangaan en aflossing Bij het aangaan van een lening wordt het ontvangen bedrag als een schuld geboekt. Deze schuld wordt initieel als langlopend beschouwd, tenzij er binnen het huidige boekjaar al kapitaalaflossingen gepland staan. #### 4.1.1 Boekhoudkundige verwerking bij aangaan lening Wanneer een lening wordt aangegaan, wordt de bankrekening gedebiteerd en de lening (schuld) gecrediteerd. **Voorbeeld:** Een onderneming SUPERPOWER nv gaat op 1 april 20X0 een lening aan van 500 000,00 EUR voor 10 jaar tegen een jaarlijkse rentevoet van 3%. De eerste kapitaalaflossing en rentebetaling vinden plaats op 01/04/20X1. *Boeking 1 (01/04/20X0): Ontvangst leenbedrag* * Debet: Bankrekening (actief) met 500 000,00 EUR * Credit: Langlopende schulden (passief) met 500 000,00 EUR #### 4.1.2 Herschikking van langlopende naar kortlopende schulden Als een deel van de lening binnen het komende boekjaar dient te worden afgelost, moet dit deel van de langlopende schuld worden geherklassificeerd naar kortlopende schulden. Dit gebeurt aan het einde van het boekjaar. **Voorbeeld (voortzetting SUPERPOWER nv):** De eerste kapitaalaflossing van 50 000,00 EUR vindt plaats op 01/04/20X1. *Boeking 2 (31/12/20X0): Herschikking schuld* * Debet: Langlopende schulden (passief) met 50 000,00 EUR * Credit: Kortlopende schulden (passief) met 50 000,00 EUR > **Tip:** Deze herschikking is cruciaal om een correct beeld te geven van de financiële verplichtingen op korte termijn in de balans. ### 4.2 Toerekenbare kosten: proratering van intrestkosten Rentelasten die betrekking hebben op een periode die zich uitstrekt over boekjaren heen, moeten worden geprorateerd over de betreffende boekjaren. Dit zorgt ervoor dat kosten worden toegerekend aan het boekjaar waarin ze zijn ontstaan. #### 4.2.1 Berekening van de te prorateren intrestkost De intrestkost wordt berekend op basis van het openstaande leningsbedrag en de rentevoet. Vervolgens wordt het deel van de intrest dat betrekking heeft op het lopende boekjaar, berekend op basis van het aantal dagen of maanden in dat boekjaar. **Voorbeeld (voortzetting SUPERPOWER nv):** Jaarlijkse rentevoet is 3% op 500 000,00 EUR, wat neerkomt op 15 000,00 EUR per jaar. Het boekjaar eindigt op 31/12/20X0. De lening is aangegaan op 01/04/20X0. *Periode tot einde boekjaar:* 01/04/20X0 tot 31/12/20X0 = 9 maanden. *Te prorateren intrestkost voor 20X0:* $$ \text{Intrestkost 20X0} = \frac{\text{Openstaand bedrag} \times \text{Rentepercentage}}{12} \times \text{Aantal maanden} $$ $$ \text{Intrestkost 20X0} = \frac{500\,000,00 \text{ EUR} \times 0,03}{12} \times 9 = 11\,250,00 \text{ EUR} $$ #### 4.2.2 Boekhoudkundige verwerking van de proratering De geprorateerde intrestkost die betrekking heeft op het lopende boekjaar, wordt geboekt als kosten. Het deel dat betrekking heeft op het volgende boekjaar, wordt geboekt op een overlopende rekening (toerekenbare kosten). *Boeking 3 (31/12/20X0): Proratering intrestkost* * Debet: Kosten van schulden (kostenrekening) met 11 250,00 EUR * Credit: Toerekenbare kosten (overlopende passiefrekening) met 11 250,00 EUR > **Tip:** De overlopende rekening 'Toerekenbare kosten' vertegenwoordigt een schuld in de balans, omdat de rente nog betaald moet worden in het volgende boekjaar. #### 4.2.3 Afboeking van de overlopende rekening Bij de start van het volgende boekjaar wordt de overlopende rekening 'Toerekenbare kosten' afgebouwd en de resterende intrestkost (die betrekking heeft op het nieuwe boekjaar) wordt geboekt. **Voorbeeld (voortzetting SUPERPOWER nv):** De eerste intrestbetaling vindt plaats op 01/04/20X1. * Totale intrest voor het jaar 20X1 (op resterend saldo van 450 000,00 EUR): 450 000,00 EUR * 0,03 = 13 500,00 EUR. * Intrest betaald op 01/04/20X1: dit omvat de resterende 3 maanden van 20X0 (die reeds geboekt zijn als toerekenbare kosten) en de eerste 3 maanden van 20X1. * Intrest voor de eerste 3 maanden van 20X1 (01/01/20X1 tot 01/04/20X1): $$ \text{Intrest 20X1 (eerste kwartaal)} = \frac{450\,000,00 \text{ EUR} \times 0,03}{12} \times 3 = 3\,375,00 \text{ EUR} $$ *Boeking 4 (01/01/20X1): Afboeking overlopende rekening* * Debet: Toerekenbare kosten (overlopende passiefrekening) met 11 250,00 EUR * Credit: Bankrekening (actief) met 11 250,00 EUR *Boeking (01/04/20X1): Eerste kapitaalaflossing en intrestbetaling* * Debet: Kosten van schulden (kostenrekening) met 3 750,00 EUR (resterende 3 maanden van 20X1 voor de kapitaalaflossing) * Debet: Kosten van schulden (kostenrekening) met 3 375,00 EUR (eerste kwartaal 20X1 rente) * Credit: Bankrekening (actief) met 15 000,00 EUR (totale aflossing en rente) > **Let op:** De eerste kapitaalaflossing van 50 000,00 EUR en de resterende intrest van 3 750,00 EUR die op 01/04/20X1 worden betaald, maken deel uit van de boekhoudkundige verwerking van de lening. De focus van dit deel is echter de proratering van de intrestkosten. #### 4.2.4 Proratering van opbrengsten (Over te dragen opbrengsten) Het principe van proratering is niet alleen van toepassing op kosten, maar ook op opbrengsten. Opbrengsten die betrekking hebben op toekomstige periodes, maar reeds zijn ontvangen, worden geboekt op een overlopende passiefrekening 'Over te dragen opbrengsten'. **Voorbeeld (onderneming PEETERS nv):** Huurcontract afgesloten op 01/11/20X0. Trimestriële huur van 3 000,00 EUR wordt vooraf ontvangen. Boekjaar eindigt op 31/12/20X0. *Ontvangen op 01/11/20X0:* 3 000,00 EUR huur. *Periode tot einde boekjaar 20X0 (31/12/20X0):* 2 maanden (november en december). *Boeking 1 (01/11/20X0): Ontvangst huur* * Debet: Bankrekening (actief) met 3 000,00 EUR * Credit: Diverse bedrijfsopbrengsten (opbrengstenrekening) met 2 000,00 EUR (voor 20X0) * Credit: Over te dragen opbrengsten (overlopende passiefrekening) met 1 000,00 EUR (voor 20X1) > **Tip:** De opbrengstenrekening wordt gedebiteerd met het deel dat betrekking heeft op het huidige boekjaar. *Boeking 2 (31/12/20X0): Proratering huuropbrengst* * Debet: Over te dragen opbrengsten (overlopende passiefrekening) met 1 000,00 EUR * Credit: Diverse bedrijfsopbrengsten (opbrengstenrekening) met 1 000,00 EUR *Boeking 3 (01/01/20X1): Afboeking overlopende rekening* * Debet: Over te dragen opbrengsten (overlopende passiefrekening) met 1 000,00 EUR * Credit: Diverse bedrijfsopbrengsten (opbrengstenrekening) met 1 000,00 EUR Deze boekingen zorgen ervoor dat de huuropbrengsten correct worden toegewezen aan het boekjaar waarin ze verdiend zijn. --- # Boekhoudkundige verwerking van huurinkomsten en overlopende opbrengsten Dit onderwerp behandelt de boekhoudkundige verwerking van ontvangen huurinkomsten, met specifieke aandacht voor de situatie waarin deze inkomsten betrekking hebben op toekomstige boekjaren, wat leidt tot de vorming van overlopende opbrengsten. ### 5.1 Concept van overlopende opbrengsten Overlopende opbrengsten zijn inkomsten die reeds zijn ontvangen, maar die betrekking hebben op een periode die nog niet is verstreken aan het einde van het boekjaar. Dit betekent dat een deel van de ontvangen opbrengst toebehoort aan het volgende boekjaar en dus nog niet als winst mag worden verantwoord in het huidige boekjaar. > **Tip:** Overlopende opbrengsten worden aan de passiefzijde van de balans opgenomen, omdat het een schuldverplichting voor de onderneming vertegenwoordigt ten opzichte van de toekomstige levering van diensten of het gebruik van goederen waarvoor reeds is betaald. ### 5.2 Boekhoudkundige verwerking van huurinkomsten Huurinkomsten die vooraf worden ontvangen voor een periode die zich uitstrekt over de jaareinde, vereisen een correcte toerekening aan het juiste boekjaar. Wanneer een huurtermijn de jaareinde overschrijdt, moet het deel van de huur dat betrekking heeft op de periode na de jaareinde worden afgeboekt als overlopende opbrengsten. **Voorbeeld van huurontvangst:** De onderneming PEETERS nv verhuurt gebouwen en opslagruimte. Het huurcontract start op 01/11/20X0. De trimestriële huur bedraagt 3.000,00 EUR en wordt steeds vooraf ontvangen via de bank. Het boekjaar eindigt op 31/12/20X0. * **Startdatum huurtermijn:** 01/11/20X0 * **Einde huurtermijn (voor deze specifieke ontvangst):** 31/01/20X1 De ontvangen huur van 3.000,00 EUR op 01/11/20X0 dekt de periode van november 20X0 tot en met januari 20X1. #### 5.2.1 Boeking van de ontvangst van de huur Bij de ontvangst van de trimestriële huur op 01/11/20X0 wordt het volledige bedrag als opbrengst geboekt. * **Boeking 1 (01/11/20X0):** * Debet: Bankrekening (bv. 400 Bank met een credit van 3.000,00 EUR, afhankelijk van de rekeningstructuur) * Credit: Diverse bedrijfsopbrengsten (bv. 743) met 3.000,00 EUR #### 5.2.2 Verwerking van overlopende opbrengsten aan het einde van het boekjaar Op 31/12/20X0, bij het afsluiten van het boekjaar, moet worden vastgesteld welk deel van de ontvangen huur nog niet tot de opbrengsten van het huidige boekjaar behoort. * De totale huurperiode van de ontvangen 3.000,00 EUR is 3 maanden (november, december, januari). * Het huidige boekjaar 20X0 omvat 2 maanden van deze periode (november en december). * Het volgende boekjaar 20X1 omvat 1 maand van deze periode (januari). Berekening van de overlopende opbrengsten: * Huur per maand: $\frac{3.000,00 \text{ EUR}}{3 \text{ maanden}} = 1.000,00 \text{ EUR per maand}$ * Over te dragen opbrengsten (voor het volgende boekjaar): $1.000,00 \text{ EUR per maand} \times 1 \text{ maand} = 1.000,00 \text{ EUR}$ * Opbrengsten voor het huidige boekjaar 20X0: $1.000,00 \text{ EUR per maand} \times 2 \text{ maanden} = 2.000,00 \text{ EUR}$ **Boeking 2 (31/12/20X0):** Om de opbrengst correct toe te rekenen, wordt het deel dat tot het volgende boekjaar behoort, geboekt op een overlopende opbrengstenrekening. * Debet: Diverse bedrijfsopbrengsten (bv. 743) met 1.000,00 EUR * Credit: Over te dragen opbrengsten (bv. 493) met 1.000,00 EUR Na deze boeking bedraagt de opbrengst in het boekjaar 20X0 2.000,00 EUR (de oorspronkelijke 3.000,00 EUR minus de 1.000,00 EUR die is overgeheveld naar overlopende opbrengsten). #### 5.2.3 Boeking bij aanvang van het volgende boekjaar Bij de start van het volgende boekjaar (01/01/20X1) wordt de overlopende opbrengstenrekening afgesloten en wordt het bedrag alsnog toegevoegd aan de opbrengsten van het nieuwe boekjaar. **Boeking 3 (01/01/20X1):** * Debet: Over te dragen opbrengsten (bv. 493) met 1.000,00 EUR * Credit: Diverse bedrijfsopbrengsten (bv. 743) met 1.000,00 EUR Deze boeking zorgt ervoor dat de huurinkomsten correct worden toegerekend aan de periodes waarin ze daadwerkelijk zijn verdiend. De opbrengst voor boekjaar 20X1 zal dan 1.000,00 EUR bedragen uit deze transactie. --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Eigen vermogen | Het eigen vermogen vertegenwoordigt het deel van de activa van een onderneming dat toebehoort aan de eigenaren of aandeelhouders, na aftrek van alle schulden. Het omvat onder meer het geplaatst kapitaal, reserves en overgedragen winsten. | | Nominale waarde | De nominale waarde van een aandeel is de uitgedrukte waarde per aandeel zoals vastgelegd in de statuten van de vennootschap. Dit is doorgaans een symbolische waarde en staat los van de werkelijke marktwaarde of intrinsieke waarde van het aandeel. | | Intrinsieke waarde | De intrinsieke waarde van een aandeel is de werkelijke waarde van een aandeel, berekend op basis van de netto-activa van de onderneming gedeeld door het aantal uitstaande aandelen. Het geeft een indicatie van de onderliggende waarde van het bedrijf per aandeel. | | Geplaatst kapitaal | Het geplaatste kapitaal is het totale bedrag aan kapitaal dat de vennootschap heeft uitgegeven aan aandeelhouders in ruil voor aandelen. Dit omvat zowel het gestorte kapitaal als eventueel nog niet opgevraagd kapitaal. | | Wettelijke reserve | De wettelijke reserve is een deel van de winst dat een vennootschap verplicht is af te zonderen volgens de wet, vaak om de financiële stabiliteit en de solvabiliteit van de onderneming te waarborgen. Deze reserve mag doorgaans niet worden uitgekeerd aan aandeelhouders. | | Overgedragen winst | De overgedragen winst is het deel van de winst uit voorgaande boekjaren dat nog niet is uitgekeerd aan de aandeelhouders of besteed aan reserves en dat wordt meegenomen naar het volgende boekjaar. | | Uitgiftepremie | De uitgiftepremie is het bedrag dat een aandeelhouder betaalt bovenop de nominale waarde van een aandeel bij de uitgifte ervan. Dit verschil wordt toegevoegd aan de reserves van de vennootschap en versterkt het eigen vermogen. | | Kapitaalsubsidie | Een kapitaalsubsidie is een financiële bijdrage van een overheid of andere instantie aan een onderneming, bedoeld om investeringen in activa te ondersteunen of de financiële structuur te versterken. Deze subsidies worden vaak opgenomen in het eigen vermogen. | | Voorziening | Een voorziening is een schatting van een verwachte toekomstige verplichting of een waardedaling van een actief. Het wordt geboekt om de mogelijke financiële impact van toekomstige gebeurtenissen in het huidige boekjaar te erkennen, ook al is het precieze bedrag of tijdstip nog niet zeker. | | Uitgestelde belasting | Een uitgestelde belasting is een belasting die weliswaar in de toekomst moet worden betaald of terugbetaald, maar waarvan de oorsprong ligt in een transactie of gebeurtenis die reeds in het huidige boekjaar heeft plaatsgevonden. Het resultaat van tijdsverschillen tussen boekhoudkundige en fiscale waarderingen. | | Overlopende passiefrekeningen | Overlopende passiefrekeningen, ook wel uitgestelde opbrengsten genoemd, vertegenwoordigen opbrengsten die weliswaar zijn ontvangen, maar die nog niet verdiend zijn en betrekking hebben op toekomstige perioden. Ze worden aan de passiefzijde van de balans opgenomen. | | Toerekenbare kosten | Toerekenbare kosten zijn kosten die weliswaar betrekking hebben op het huidige boekjaar, maar waarvan de betaling of de volledige realisatie pas in een volgend boekjaar plaatsvindt. Ze worden aan het einde van het boekjaar prorata geboekt als kosten. | | Over te dragen opbrengsten | Dit zijn opbrengsten die weliswaar zijn ontvangen, maar die nog niet tot winst mogen worden gerekend omdat de prestatie waarvoor ze zijn ontvangen nog niet is geleverd. Ze worden als een schuld aan de passiefzijde van de balans opgenomen totdat de opbrengst verdiend is. |