Syllabus2_Grieks-Romeins offer Prescendi-Sacrifier.pdf

# De aard en uitvoering van het offerritueel in Griekenland en Rome Dit onderwerp verkent de definitie, typologie, selectie, en de preliminaries en uitvoering van offerrituelen in de Griekse en Romeinse beschavingen. ### 1.1 Wat is een offer in Griekenland en Rome? Een offer kan gedefinieerd worden als een ritueel, uitgevoerd door een menselijke gemeenschap (zoals de stad, een vereniging, of een familie), vertegenwoordigd door een hiërarchisch hooggeplaatste persoon (magistraat, keizer, priester, of huisvader). Dit ritueel is gericht tot bovennatuurlijke entiteiten, typisch de goden in de hemel of helden die met de onderwereld geassocieerd worden. Dit onderscheidt het van bijvoorbeeld rituele executies, waarbij de dood van een levend wezen geen offergave aan hogere wezens inhoudt [1](#page=1). Tijdens een offer fungeert het aangeboden object als intermediair voor de communicatie tussen mensen en goden. Meestal is dit object een voedingsmiddel, van plantaardige of dierlijke oorsprong, wat de notie van het feestelijk voeden van de godheid benadrukt. Een offer kan worden gezien als een prestigieus goddelijk banket, vaak gevolgd door een menselijke maaltijd, met uitzondering van de volledige verbranding van de offerdieren ()holocausten [1](#page=1). Er wordt onderscheid gemaakt tussen animale en inanimate offers [2](#page=2): * **Animale offers:** Bestaan uit levende dieren [2](#page=2). * **Inanimate offers:** Omvatten zowel plantaardige producten als producten afkomstig van dieren en speciaal voor de goden bereide gerechten [2](#page=2). Animale offers worden als waardevoller beschouwd dan inanimate offers [2](#page=2). Het is belangrijk het verschil tussen animale en menselijke offers te erkennen. Hoewel beide levende wezens betreffen die worden gedood, missen menselijke offers doorgaans de dimensie van een goddelijk maal. De schaarse overgeleverde informatie over menselijke offers suggereert niet dat de goden menselijk vlees waardeerden, waardoor het idee van een goddelijk feestmaal ontbreekt [2](#page=2). De relatie tussen het ritueel en het doel ervan is cruciaal voor het begrip van Griekse en Romeinse offers. Offers worden bij diverse gelegenheden gebracht: jaarlijkse festivals ter ere van een godheid, na het begaan van een vergrijp tegen de goden, of als dank voor ontvangen zegeningen zoals gezondheid, een veilige terugkeer, of een geboorte. De motivaties kunnen uiteenlopen van eerbetoon tot verontschuldiging of dankbaarheid. Via het voedselaanbod kunnen zo verschillende boodschappen worden overgebracht, gespecificeerd door gebaren, ingrediënten en de begeleidende gebeden [2](#page=2). ### 1.2 Hoe wordt er geofferd? Elk offer in de Griekse en Romeinse wereld kende eigen regels, geworteld in traditie. Een algemene procedure kan echter worden geschetst als een gemeenschappelijke basis [2](#page=2). #### 1.2.1 Selectie van slachtoffers De slachtoffers zijn doorgaans gedomesticeerde dieren zoals runderen, schapen en varkens. De keuze van het dier hangt af van de gelegenheid en de godheid waaraan geofferd wordt. Belangrijke selectiecriteria zijn de kleur van de vacht, het geslacht en de leeftijd van het dier [2](#page=2). * **Kleur en geslacht:** In de Romeinse cultuur, meer dan in de Griekse, correleren de kleur en het geslacht van de slachtoffers symbolisch met de ontvangers. Lichte vachten werden aangeboden aan de goden van boven, terwijl donkere slachtoffers bestemd waren voor de goden van de infernale wereld. Rode dieren waren voor de vuurgod Vulcanus. Mannelijke dieren werden aan goden geofferd en vrouwelijke aan godinnen [2](#page=2). * **Fysieke kenmerken en geschiktheid:** Vóór het offer werden de slachtoffers waarschijnlijk gecontroleerd op geschiktheid. Een afbeelding uit het Vaticaan toont een man die de geslachtsorganen van een rund betast om de geschiktheid van het dier te controleren, mogelijk om te bepalen of het dier intact of gecastreerd was. Sommige goden, zoals Neptunus en Apollo, gaven de voorkeur aan stieren, terwijl Jupiter een gecastreerde os eiste. Oude teksten benadrukken dat slachtoffers vrij moesten zijn van fysieke gebreken en aan bepaalde esthetische criteria moesten voldoen. De Romeinse auteur Plinius de Oudere vermeldde bijvoorbeeld dat alleen ossen met een staart tot aan de hakken goden behaagden en dat een hinkend dier hen niet kon verzoenen. Zulke dieren werden soms in speciale kuddes gehouden, soms op terreinen die bij tempels hoorden [2](#page=2) [3](#page=3). #### 1.2.2 Preliminaire rituelen Het offerritueel werd ingeleid door een plechtige processie die de slachtoffers naar het altaar bracht. De processie en de ceremonie werden begeleid door fluitmuziek [3](#page=3). * **Griekse preliminaries:** De offeraar wast zijn handen alvorens het ritueel begint. De priester loopt rond het altaar om de heilige ruimte af te bakenen. Daarna spreekt hij een gebed uit en besprenkelt hij het altaar, de aanwezigen en het slachtoffer met water en gerstekorrels; de hoofdbeweging van het dier werd als toestemming geïnterpreteerd [3](#page=3). * **Romeinse preliminaries (Praefatio):** De Romeinse rituelen kennen een fase genaamd de "praefatio". Hierbij worden wijn en wierook op een draagbaar vuur geplaatst. Dit ritueel dient om de communicatie met het goddelijke te openen. Wierook en wijn, beschouwd als goddelijke elementen, trekken de aandacht van de goden en nodigen hen uit. Het draagbare vuur, met zijn tijdelijke karakter, symboliseert de vluchtigheid van het menselijk leven en vertegenwoordigt de aarde en de mensen die het offer brengen. Net als in Griekenland wordt er op het dier wijn en *mola salsa* (een mengsel van spelt en zout) gegoten. Wijn symboliseert de goddelijke ontvanger, terwijl *mola salsa*, bereid door de Vestaalse maagden, het Romeinse volk representeert. De Griekse auteur Dionysius van Halicarnassus verklaart de identiteitsdrager van dit graan, waarbij spelt voor de Romeinen dezelfde culturele betekenis heeft als gerst voor de Grieken, die het de oudste graansoort beschouwen en hun offers ermee beginnen. Dit benadrukt dat elk volk zijn meest traditionele ingrediënt gebruikt om zijn identiteit in het offerritueel uit te drukken [3](#page=3). * **Immolatio:** Deze fase van het schenken van libaties op het slachtoffer wordt in het Latijn *immolatio* genoemd, wat "heiliging" betekent en niet zozeer "slachting". Het ritueel eindigt met het symbolisch doden van het dier door een mes plat over de rug te strijken, waarmee de overdracht van het domein van de mens naar dat van de goden wordt gemarkeerd. In de Griekse traditie wordt dit gesymboliseerd door het afknippen van enkele haren van de kop van het dier en deze in het brandende altaar te werpen [3](#page=3). #### 1.2.3 De eigenlijke offerhandeling Na de voorbereidende rituelen volgt de daadwerkelijke slachting [4](#page=4). * **Griekse slachting:** De *mageiros* (degene die het dier slacht en versnijdt) slaat het dier eerst met een bijl of ontkoppelt het, waarna het op het altaar wordt gestroopt [4](#page=4). * **Romeinse slachting:** In openbare Romeinse offers doen *victimarii* of *popae* hetzelfde [4](#page=4). * **Rituele kreet (Ololygē):** Een kenmerkend Grieks element dat niet in Rome wordt aangetroffen, is de rituele kreet (*ololygē*) die door vrouwen wordt geslaakt bij het villen van het dier op het altaar. Deze kreet, waarvan de precieze rituele betekenis onbekend is, drukt de emotie uit die de goddelijke aanwezigheid bij de mens oproept [4](#page=4). * **Divinatie:** Een belangrijk onderdeel van de meeste animale offers is de observatie van de interne organen (hepatoscopie in het Grieks, *extispicium* in het Latijn). De staat van deze organen, met name de lever, onthult de acceptatie of afwijzing van het offer door de godheid. Offers konden ook complexere goddelijke boodschappen bevatten, zoals bij oorlogen of in gevaarlijke situaties waar antwoorden werden gezocht. Een passage uit Seneca's *Oedipus* beschrijft poëtisch een divinatie-offer dat diende om de moordenaar van Laios te identificeren, wiens daad een pestilentie veroorzaakte [4](#page=4). #### 1.2.4 Offergave en verdeling van het vlees * **Griekse offergave:** In Griekenland werden de beenderen van de dijen, soms de dijen zelf, bedekt met vet en omhuld met buikvlies, op het altaar verbrand. Het Griekse werkwoord *thuein*, waar het woord *thusia* (offer) van is afgeleid, verwijst naar de rookontwikkeling van deze verbranding. Het aangeboden offer, veranderd in rook, bereikt zo definitief de goddelijke wereld [4](#page=4). * **Romeinse offergave:** De Romeinen boden niet de beenderen, maar bepaalde interne organen aan (*exta*), beschouwd als zetel van het leven (lever, long, hart, gal, buikvlies). Deze *exta* werden gekookt en op smaak gebracht met *mola salsa* en wijn alvorens op het altaar geplaatst te worden, wat suggereert dat er "geciviliseerde" gerechten aan de goden werden geboden [4](#page=4). * **Consumptie van ingewanden:** Een verschil tussen Griekse en Romeinse offers is de consumptie van de ingewanden (*splanchna*) door de Grieken. Dit vlees, aan spiezen geregen en geroosterd, werd door de aanwezigen ter plekke gegeten, wat een gedeelde maaltijd symboliseerde tussen goden (via de rook van de garing) en mensen. Dit gebruik ontbrak bij Romeinse offers die volgens het "Romeinse rite" werden uitgevoerd. Vanaf het einde van de 3e eeuw v.Chr. maakten de Romeinen onderscheid tussen offers volgens hun eigen gewoonte en offeringen volgens Griekse wijze, waarbij van de laatste veel details onbekend zijn. In het geval van de Griekse rite van Hercules bij de Ara Maxima, deelden de Romeinen, geïnspireerd door de Grieken, waarschijnlijk wel de ingewanden met de goden [4](#page=4). * **Gemeenschappelijke maaltijd:** Het resterende vlees kon ter plekke worden gegeten tijdens een gemeenschappelijke maaltijd, meegenomen, of, vooral in Rome, worden verkocht. Het samen eten van het vlees van een door de gemeenschap gedood dier versterkte de sociale cohesie [4](#page=4). > **Tip:** Let op de symbolische betekenis van ingrediënten zoals wijn, wierook en *mola salsa*, en de specifieke onderdelen van de offerdieren die aan de goden werden aangeboden in beide culturen. #### 1.2.5 Voorbeelden van offers * **Grieks offer (Odyssee):** Een gedetailleerde beschrijving van een oud Grieks offer, waarbij de voorbereidingen, de rituele handelingen zoals het besprenkelen met water en gerstekorrels, de slachting, het verbranden van de dijen bedekt met vet en het roosteren van het overige vlees voor een gemeenschappelijke maaltijd, wordt beschreven. De deelname van diverse ambachtslieden en de plechtige aanbidding van de godin Athena zijn kenmerkend [5](#page=5). * **Romeins offer (Cato):** Een beschrijving van een archaïsch Romeins privé-offer voor een goede oogst aan Ceres. Dit ritueel omvat gebeden tot Janus en Jupiter, de offergave van een *strues* (galette) en een *fertum* (koek), en de eigenlijke slachting van een zeug (*truie précidanée*). De *strues* en *fertum* worden opnieuw aangeboden na de slachting, en er volgt een libatie met wijn aan Janus en Jupiter. Tot slot worden de ingewanden en wijn aan Ceres geschonken. De vermelding van de *strues* en *fertum* benadrukt het belang van deze specifieke gebakken offergaven in het Romeinse ritueel [5](#page=5). > **Voorbeeld:** De *mola salsa* in Romeinse offers symboliseert het Romeinse volk, vergelijkbaar met hoe gerst in Griekse offers de oudste en meest traditionele graansoort vertegenwoordigt, wat de nadruk legt op de identitaire dimensie van het offer. --- # De interpretatie van geweld en schuldgevoel bij offerpraktijken Dit onderwerp verkent de complexiteit van geweld en schuldgevoel binnen offerrituelen, met een focus op zowel oude percepties als moderne interpretaties, en analyseert mythen en artistieke representaties om de aanwezigheid van wijdverbreid schuldgevoel met betrekking tot dierlijke offers te onderzoeken [6](#page=6). ### 2.1 De reflectie op de geweldpleging in offerrituelen De analyse van offerpraktijken in het oude Griekenland, met name door Walter Burkert, beschrijft het offer als een fundamentele daad van geweld, waarbij de 'Homo Religiosus' zichzelf identificeert als 'Homo Necans' (de dodende mens). Dit geweld wordt getransformeerd naar plezier binnen de gemeenschap door een gezamenlijke maaltijd, een ritueel dat als schokkend werd ervaren. De notie van schuldgevoel die voortvloeit uit deze dodelijke daad, mogelijk voortkomend uit de evolutie van jagersinstincten ten opzichte van dieren, is onderwerp van discussie onder moderne onderzoekers. Stella Georgoudi stelt de vraag of het verhullen van geweld, schuldgevoel en de wens tot onschuldverklaring van de moord op het offerdier representatief waren voor de Griekse cultische feiten [6](#page=6) [7](#page=7). ### 2.2 Mythen over geweld en schuldgevoel bij offers #### 2.2.1 Latere en Griekse mythen In de Latijnse literatuur, zoals bij Ovidius en Servius, worden dieren geofferd omdat ze zich schuldig hebben gemaakt aan heiligschennis door voedsel voor de goden te eten. Een Grieks voorbeeld hiervan is de oorsprongsmite van de Bouphonies-feestdag, waarbij een os wordt gedood omdat hij goddelijk voedsel heeft gegeten, waarna het mes zelf wordt aangeklaagd. Deze mythen presenteren het gedomesticeerde dier als schuldig en het offer als een verdiende straf. Echter, deze verhalen worden door moderne onderzoekers niet meer beschouwd als neutraal of representatief voor de algemene Griekse en Romeinse samenlevingen, maar eerder als uitingen van filosofische stromingen die zich tegen traditionele offers verzetten [6](#page=6) [7](#page=7). > **Tip:** Het is cruciaal om mythen te contextualiseren binnen hun filosofische en intellectuele achtergrond, en niet te generaliseren naar de gehele samenleving. #### 2.2.2 De interpretatie van mythische schuldgevoelens Moderne studies hebben de nadruk op geweld en schuldgevoel in deze mythen mogelijk overdreven. Jean-Louis Durand analyseerde de Bouphonies-passages en concludeerde dat de kern van de kritiek niet zozeer lag bij het doden van een levend wezen, maar bij het feit dat dit niet door een individu alleen, maar door een gemeenschap binnen een gestructureerd ritueel moest gebeuren. Het orakel van Delphi adviseerde bijvoorbeeld om de daad ritueel te herhalen en het karkas te consumeren zonder scrupules [7](#page=7). John Scheid stelt voor dat de Romeinse mythen niet zozeer gaan over schuldgevoel met betrekking tot geweld, maar over de absolute macht die mensen over dieren uitoefenen. De geringe heiligschennis van de dieren is slechts een voorwendsel om te tonen dat mensen inferieure wezens kunnen doden zonder een proces. Deze mythen lijken dus geen wijdverbreid schuldgevoel met betrekking tot het doden van dieren in de Griekse en Romeinse samenlevingen te bevestigen [7](#page=7). ### 2.3 De verhulling van geweld in artistieke representaties #### 2.3.1 Griekse afbeeldingen en het taboe op geweld De algemene opvatting was dat Griekse afbeeldingen van offers zelden het moment van de dierenoping tonen, wat werd geïnterpreteerd als een bewuste verhulling van geweld. Dit zou voortkomen uit een taboe op het dodingsmoment. Teksten die suggereren dat het mes verborgen werd gehouden tot het moment van gebruik, werden gezien als bewijs hiervan [8](#page=8). Recenter onderzoek, met name door Stella Georgoudi, heeft deze interpretatie van "verhulling" genuanceerd. Zij stelt dat de meeste teksten slechts melden dat het mes zich in de mand bevond, niet dat het actief werd verstopt. De suggestie van verhulling zou een moderne generalisatie zijn [8](#page=8). #### 2.3.2 Nieuwe inzichten in Griekse afbeeldingen Georgoudi wijst erop dat er wel degelijk Griekse vazen zijn die slachtingen tonen. Bovendien werden bij eerdere analyses voornamelijk vazen in overweging genomen, en werden bas-reliëfs met afbeeldingen van dodingsinstrumenten of -momenten genegeerd. Deze representaties suggereren dat de verhulling van geweld geen vaststaand dogma was [8](#page=8). Folkert van Straten concludeert dat Griekse offerafbeeldingen zich meer richten op de rituelen vóór de dood. De fasen na de dood trokken minder de aandacht van kunstenaars. Wat centraal leek te staan in de beeldvorming van offers was het idee van het dier als een geschenk aan de godheid. De focus lag op de momenten waarop dit geschenk het duidelijkst naar voren kwam: het begin, wanneer het intacte dier te bewonderen is, en het einde, wanneer delen van het dier op het altaar worden verbrand [8](#page=8). #### 2.3.3 Romeinse afbeeldingen en sociale hiërarchie In Romeinse afbeeldingen van traditionele offers zijn scènes van stervende dieren ook zeldzaam. Een verklaring, voorgesteld door John Scheid, is dat de daad van het doden, uitgevoerd door een publieke bediende, niet als een hoogtepunt van het offer werd beschouwd en daarom geen prominente plaats kreeg in representaties. In plaats daarvan werden vaak de momenten vóór het slachten afgebeeld, waarop de offeraar de opdracht geeft aan een slaaf [8](#page=8) [9](#page=9). Deze scènes benadrukken de sociale hiërarchie: goden ontvangen het geschenk, de vrije man (magistraat of keizer) toont zijn macht over zowel het dier als de slaaf, de slaaf gehoorzaamt de vrije man, en het dier onderwerpt zich aan goddelijke wil via menselijke handen. Het ontbreken van expliciete geweldrepresentaties in Romeinse offers zou dus niet te wijten zijn aan een bewuste verhulling, maar aan de wens van de opdrachtgevers om hun sociale status te benadrukken [9](#page=9). Dit wordt gecontrasteerd met Mithraïsche tauroctonie-afbeeldingen, waarin de god Mithra zelf de stier doodt en het moment van de slag en bloedvergieten centraal staat. Dit komt omdat in dit ritueel de dood van de stier een stichtingsmoment is dat de oorsprong van voedsel inluidt, waardoor het slachten een cruciaal actiemoment is en dus wordt afgebeeld [9](#page=9). ### 2.4 Conclusies over geweld en schuldgevoel De analyse van mythen en afbeeldingen bevestigt niet het idee van een algemeen verspreid schuldgevoel bij de oudheid ten aanzien van dierenoffers. Oude reflecties hierover vonden voornamelijk plaats in filosofische kringen van tegenstanders van het offeren [9](#page=9). Varro beschrijft bijvoorbeeld een volledig positieve visie op het varken als voedsel, waarbij de naam van het dier zelfs wordt afgeleid van het woord voor offeren ('thuein'). Hij stelt dat varkens door de natuur gegeven zijn om te feesten, en hun leven dient enkel om hun vlees te bewaren [10](#page=10). #### 2.4.1 Vergelijking met mensenoffers Een vergelijking met Griekse representaties van mensenoffers toont aan dat hier wel degelijk het moment van de dood wordt afgebeeld, zoals bij de jonge Polyxena wier nek door een zwaard wordt doorboord. In deze gevallen is de dierenoping het hoogtepunt van de actie, en de relatie tussen de offeraar en het slachtoffer staat centraal. Romeinse teksten veroordelen menselijke offers als barbaars en van buitenlandse oorsprong, zoals het levend begraven van koppels Galliërs en Grieken in het Forum Boarium [10](#page=10). In het geval van mensenoffers is de impliciete geweldpleging evident en is schuldgevoel ten aanzien van de slachtoffers een feit, ook al wordt het ritueel gepresenteerd als onvermijdelijk voor het welzijn van de gemeenschap [10](#page=10). #### 2.4.2 Het onderscheid tussen kosmische orde en kosmische wanorde De conclusie is dat geweld niet algemeen werd gevoeld wanneer een offer diende om de hiërarchie van de wezens in het universum te tonen. Daarentegen manifesteert het idee van geweld zich in mensenoffers omdat deze het offer niet representeren als een organisatie van de kosmos, maar als zijn wanorde. Mensen worden als slachtoffers gedegradeerd tot de positie van dieren, gedood zonder enig vergrijp. Wanneer de slachtoffers vrije wezens zijn en deel uitmaken van de samenleving waarvoor ze worden opgeofferd, bereikt de gruwel zijn hoogtepunt [10](#page=10). --- # De rol van de tempel en rituele machinaties in het oude Egypte Dit onderwerp onderzoekt hoe de tempel in het oude Egypte functioneert als een ruimte voor goddelijke aanwezigheid en hoe rituele processen en tussenpersonen worden gebruikt om communicatie tussen mensen en goden tot stand te brengen [12](#page=12). ### 3.1 De tempel als ruimte van goddelijke aanwezigheid De Egyptische tempel wordt beschouwd als de primaire locatie voor het aangaan van een relatie met de godheid. Het is ontworpen als een efficiënte machine, waarin de godheid, "geïncarneerd" in zijn cultusbeeld, verblijft. Architectonisch is de tempel een afgezonderde ruimte, geïsoleerd van de omringende wereld [12](#page=12). > **Tip:** Hoewel de Egyptische mythologie goden soms als almachtig en ontoegankelijk kan doen lijken, onthult de studie van het Egyptische ritueel een genuanceerder beeld van de communicatie met het goddelijke [12](#page=12). ### 3.2 Rituele machinaties voor communicatie met goden Communicatie tussen mensen en goden in het oude Egypte vond plaats via tussenpersonen en relais, die een zorgvuldig opgebouwde relatie mogelijk maakten. Deze relationele benadering omvatte specifieke ruimtes en rituele modaliteiten [12](#page=12). > **Tip:** Het begrijpen van de "machinerie" van het ritueel is essentieel om de manier waarop de oude Egyptenaren contact zochten met hun goden te doorgronden [12](#page=12). --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Offer | Een ritueel dat door een menselijke gemeenschap, vertegenwoordigd door een leider, wordt uitgevoerd voor bovennatuurlijke bestemmingen, normaal gesproken goden of helden. Dit ritueel omvat doorgaans een offerande, vaak in de vorm van voedsel, om de godheid te voeden en als middel voor communicatie. | | Animaat offer | Een offerande bestaande uit levende wezens, voornamelijk dieren, die tijdens het ritueel worden gedood. Deze worden als waardevoller beschouwd dan inanimante offers. | | Inanimant offer | Een offerande bestaande uit niet-levende objecten, zoals plantaardige producten of bereide voedselwaren. Deze worden als minder waardevol beschouwd dan animaate offers. | | Holocaust | Een type offer waarbij het gehele offerdier wordt verbrand op het altaar, in tegenstelling tot offers waarbij delen van het dier worden gegeten. | | Praefatio | Een Latijnse term die verwijst naar de preliminaries van een Romeins offerritueel, inclusief het gebruik van wijn en wierook op een draagbaar vuur om de communicatie met het goddelijke te openen. | | Immolatio | Een Latijnse term die "consecratie" betekent, niet "slachting". Het verwijst naar het rituele proces waarbij een slachtoffer wordt overgedragen van het menselijke domein naar dat van de goden, vaak voltooid door een symbolische handeling met een mes. | | Hepatoscopie (Extispicium) | Een vorm van waarzeggerij die gepaard gaat met de observatie van de interne organen van een slachtoffer, met name de lever, om de acceptatie of afwijzing van het offer door de godheid te achterhalen. | | Thusia | De meest wijdverbreide klassieke Griekse term voor een dierlijk offer, afgeleid van het werkwoord "thuein" dat verwijst naar de rookontwikkeling van het verbrande offer op het altaar, wat de toegang van de offerande tot de goddelijke wereld symboliseert. | | Exsta | In Romeinse offers verwijst dit naar bepaalde interne organen van het dier (lever, longen, hart, galblaas en buikvlies) die als zetel van het leven werden beschouwd en aan de goden werden geofferd. | | Splanchna | De ingewanden van een dier. In Griekse offers werden deze gerookt en gegeten door de deelnemers, wat een gedeelde consumptie tussen goden en mensen symboliseerde. | | Tauroctonie | De scène van de slachting van een stier, vooral prominent in Mithraïstische kunst, waar het een fundamentele daad van schepping en oorsprong voor allerlei voedsel symboliseert. | | Homo Necans | Latijn voor "doden mens". Walter Burkert gebruikt deze term om de mens te beschrijven die zich bewust wordt van zijn eigen identiteit door de daad van het offer, wat een fundamentele ervaring van het "sacrale" impliceert. | | Verzoening | Het proces van het pacificeren of verzoenen met een godheid, vaak bereikt door middel van een offer, excuses of dankbetuigingen in reactie op goddelijke gunsten of misstappen. | | Hiërarchie van wezens | De kosmische ordening die de relatieve posities van goden, mensen en dieren binnen het universum bepaalt. Offers werden soms gebruikt om deze hiërarchie te bevestigen. | | Tempel (Egyptisch) | Een architectonisch geïsoleerde ruimte die functioneert als de primaire locatie voor het vestigen van een relatie met de godheid. Het is ontworpen als een machine waarin de god in zijn cultusbeeld woont. | | Cultusbeeld | De fysieke representatie van een godheid binnen een tempel, waarin de god wordt geacht "geïncarneerd" te zijn en waar de rituele interacties plaatsvinden. |