Les 1-d8c127f7-6620-45b2-be2c-68ed46409b9c.pptx

# De zes domeinen van wiskunde in de kleuterklas Dit onderwerp verkent de zes kerngebieden van wiskundeonderwijs voor kleuters, met aandacht voor specifieke leerdoelen en praktische voorbeelden. ## 1\. De zes domeinen van wiskunde De wiskundige initiatie in de kleuterklas is gestructureerd rond zes hoofddomeinen, die bijdragen aan de ontwikkeling van wiskundig denken. Deze domeinen overlappen elkaar vaak in de praktijk. ### 1.1 Getallenkennis Dit domein richt zich op het ontwikkelen van inzicht in getallen en tellen. * **Minimumdoelen:** Kleuters kunnen (on)gestructureerde aantallen tot en met 10 tellen (resultatief tellen), deze koppelen aan het telwoord en de getalnotatie, en ze van weinig naar veel of omgekeerd ordenen (seriëren). Ze kunnen ook aantallen vergelijken, zoals het nemen van een even aantal. > **Tip:** Resultatief tellen betekent dat het getal dat wordt genoemd bij het laatste object dat wordt aangeraakt, de hoeveelheid aangeeft. ### 1.2 Bewerkingen Dit domein omvat de basisconcepten van rekenkundige operaties. * **Minimumdoelen:** Kleuters kennen begrippen als bijdoen, erbij, samentellen, samenvoegen en (eerlijk) verdelen. Ze kunnen met concrete materialen en tot en met 10 optellen, aftrekken en delen als verdelingsdeling uitvoeren en verwoorden. > **Example:** Een activiteit waarbij kleuters zes knikkers in een bakje doen en vervolgens een knikker mogen bijdoen of wegnemen, om vervolgens de totale hoeveelheid te benoemen, valt onder dit domein. Ook het eerlijk verdelen van knikkers over twee bakjes hoort hierbij. ### 1.3 Meten en metend rekenen Dit brede domein omvat diverse aspecten van meten. * **Volume:** Kleuters kunnen volume kwalitatief ordenen (seriëren). * **Lengte:** Kleuters kunnen lengte kwantitatief meten met natuurlijke maten. * **Massa (gewicht):** Kleuters kunnen massa kwantitatief meten met een balans (eventueel zelfgemaakt). * **Tijdstip en tijdsduur:** Kleuters kunnen de duur van een activiteit meten met een meetinstrument, zoals een zandloper. Ze kunnen ook gebeurtenissen tijdens de dag chronologisch ordenen. ### 1.4 Meetkunde Dit domein omvat vormleer, plaatsbepaling, logica en verzamelingen. * **Vormleer:** Kleuters kunnen vanuit handelen meetkundige objecten (vlakke figuren en ruimtefiguren) herkennen, benoemen en sorteren. Ze kennen de begrippen driehoek, rechthoek, vierkant en cirkel. * **Plaatsbepaling:** (Specifieke doelen worden vermeld in de context van het brede domein). * **Logica en verzamelingen:** Kleuters kunnen objecten sorteren op basis van een gemeenschappelijke eigenschap volgens één of twee criteria. Ze kennen de begrippen "en", "of", "niet". > **Tip:** Classificeren (redeneren met verzamelingen) houdt in dat objecten worden verzameld volgens één of meerdere eigenschappen. Seriëren (ordenen) betekent het rangschikken volgens toenemende of afnemende mate van een eigenschap of aantal. Venndiagrammen kunnen gebruikt worden om logische relaties tussen verzamelingen te illustreren. > **Example:** Activiteiten zoals het sorteren van zaden, het ordenen van tonnetjes met de Logiset, of het maken van taartgroepjes op basis van kleur en grootte ("geel EN klein, NIET rood") illustreren classificeren en seriëren. ### 1.5 Kansrekenen en statistiek Dit domein introduceert kleuters in de concepten van waarschijnlijkheid en gegevensverwerking. * **Kansrekenen:** Kleuters kennen begrippen als "kan", "kan niet", "altijd", "niet", "nooit", "mogelijk", "misschien" en "soms". Ze kunnen de waarschijnlijkheid van gebeurtenissen beschrijven met gepaste begrippen. * **Statistiek:** Kleuters kunnen gegevens over de klas verzamelen, ordenen en voorstellen. ### 1.6 Probleemoplossend denken en vraagstukken Dit domein stimuleert de ontwikkeling van strategisch en creatief denken bij het oplossen van problemen. * **Minimumdoelen:** Kleuters kunnen problemen in spel- en leersituaties oplossen door op zoek te gaan naar manieren om een probleem op te lossen (ook met meerdere oplossingen), concreet materiaal te gebruiken, en hun ideeën te delen met anderen. > **Tip:** Stimuleer probleemoplossend denken door kleuters zelf te laten nadenken en oplossen, en hen hierbij te ondersteunen met korte, op de bal gerichte feedback en procesgerichte feedback die de aanpak benadrukt, niet enkel het juiste antwoord. ## 2\. Belang en didactiek van wiskunde in de kleuterklas ### 2.1 Waarom wiskunde in de kleuterklas? Wiskundige initiatie is cruciaal om verschillende redenen: * Het wiskundig denken op kleuterleeftijd is een belangrijke voorspeller voor later schoolsucces, beroep en sociaaleconomische status. * Uitdagend wiskundeonderwijs stimuleert niet alleen de wiskundige ontwikkeling, maar ook de taalontwikkeling en de sociaalemotionele ontwikkeling. * Wiskunde heeft zowel een grote praktische waarde (noodzakelijk in dagelijkse situaties) als een algemeen vormende waarde (bijdrage aan algemene kennis, vaardigheden en houdingen zoals nauwkeurigheid en probleemoplossend vermogen). * Goed wiskundeonderwijs voor kleuters stimuleert de ontwikkeling van positieve gevoelens en opvattingen tegenover wiskunde, vaak via spel. ### 2.2 Hoe wiskunde aanbieden in de kleuterklas? De didactiek richt zich op effectieve manieren om wiskundige inzichten en vaardigheden te ontwikkelen: * **Integratie doorheen de dag:** Wiskunde kan aan bod komen tijdens vrij spel, instructie-activiteiten, routines (bv. eet- of opruimmoment), en activiteiten met een andere focus (bv. WO, beweging). Leraren moeten wiskundekansen de hele dag door benutten. * **Aansluiten bij voorkennis en belevingswereld:** Het aanbod moet aansluiten bij wat kleuters al weten en bij hun leefwereld. Dit betekent werken rond leerdoelen die net een stapje verder gaan dan wat ze al beheersen, en activiteiten betekenisvol maken met herkenbare materialen en situaties. * **Feedback:** Geef kort op de bal ondersteunende feedback en benut procesgerichte feedback, die niet alleen het juiste of foute antwoord benoemt, maar ook de aanpak van het kind. * **Begripsvorming:** Bevorder begripsvorming door het gebruik van concrete materialen, beweging en gebaren. Werk met echte materialen in plaats van enkel met prentjes. * **Probleemoplossend denken:** Stimuleer kleuters om zelf problemen op te lossen en na te denken, in plaats van de oplossing te veel voor hen te doen. * **Veilig klimaat:** Zorg voor een veilige omgeving waarin kleuters fouten durven maken en uitdagingen aangaan. ### 2.3 Wiskundetaal ontwikkelen Wiskunde heeft een eigen vaktaal die expliciet aangeleerd moet worden. * **Stimuleren van wiskundetaal:** Dit gebeurt door begrippen expliciet aan te leren en ze veelvuldig te laten klinken, zowel in wiskunde- als in niet-wiskundeactiviteiten. Kleuters moeten ook zelf de wiskundetaal gebruiken. * **Symbolen en visuele representaties:** Kleuters kunnen kennismaken met symbolen (bv. cijfers, '+') en visuele representaties (bv. een bouwplan tekenen). Dit is zinvol, ook voor kinderen met taalproblemen of anderstalige kinderen. > **Example:** Begrippen zoals "op", "onder", "voor", "achter", "meer", "minder", "evenveel", "zwaar", "licht", "langer", "smal", "cirkel" en "vierkant" moeten herhaald worden in verschillende contexten. Het stimuleren van wiskundetaal bij kleuters is niet te vermijden bij kinderen met taalproblemen of meertalige kleuters. * * * # Het belang en de didactiek van wiskunde in de kleuterklas Dit deel behandelt het belang van wiskundeonderwijs in de kleuterklas, de voorspellende waarde ervan voor toekomstig succes, en de didactische principes voor het vormgeven van dit onderwijs, met nadruk op aansluiting bij voorkennis, belevingswereld en het belang van feedback. ### 2.1 Het belang van wiskunde in de kleuterklas Wiskundige initiatie in de kleuterklas is cruciaal, niet alleen voor de ontwikkeling van specifieke wiskundige vaardigheden, maar ook voor bredere cognitieve en sociaal-emotionele groei. De focus ligt op de zes domeinen van wiskunde die in de Vlaamse minimumdoelen worden beschreven: getallenkennis, bewerkingen, meten en metend rekenen, meetkunde, kansrekenen en statistiek, en probleemoplossend denken. #### 2.1.1 Waarom wiskunde belangrijk is * **Voorspellende waarde:** De mate waarin kleuters wiskundig denken, is een belangrijke voorspeller voor hun latere schoolsucces, hun keuze van beroep en hun sociaaleconomische status. * **Brede ontwikkeling:** Uitdagend wiskundeonderwijs bevordert niet alleen de wiskundige ontwikkeling, maar draagt ook bij aan de taalontwikkeling en de sociaal-emotionele ontwikkeling. * **Praktische en algemeen vormende waarde:** Wiskunde is nodig in dagelijkse situaties (praktische waarde) en draagt bij tot de ontwikkeling van algemene kennis, vaardigheden en houdingen zoals nauwkeurigheid, probleemoplossend vermogen en gerichte aandacht (algemeen vormende waarde). * **Positieve houding:** Het is essentieel dat kinderen positieve gevoelens en opvattingen over wiskunde ontwikkelen, door het op een positieve en speelse manier te ontdekken. > **Tip:** Het is een misvatting dat tijd besteed aan wiskunde ten koste gaat van andere ontwikkelingsgebieden. Integendeel, uitdagend wiskundeonderwijs kan deze gebieden juist versterken. ### 2.2 De didactiek van wiskunde in de kleuterklas Het vormgeven van wiskundeonderwijs in de kleuterklas vereist een didactische aanpak die aansluit bij de leefwereld en de mogelijkheden van jonge kinderen. Dit omvat het benutten van leerkansen doorheen de dag, het belang van voorkennis en belevingswereld, en het effectief inzetten van feedback en materialen. #### 2.2.1 Wanneer en hoe wiskunde aan bod kan komen Wiskunde kan op verschillende momenten en manieren geïntegreerd worden in het dagelijkse leven van de kleuterklas: * Tijdens vrij spel. * Tijdens geleide instructieactiviteiten door de leerkracht. * Tijdens routines, zoals het eet- of opruimmoment. * Geïntegreerd in activiteiten met een andere focus, zoals kookactiviteiten, prentkijken of bewegingsspelletjes. > **Tip:** Wiskundekansen kunnen de hele dag door benut worden. Geef instructie aan kleuters en begeleid tegelijkertijd spontaan spel. #### 2.2.2 Aansluiten bij voorkennis en belevingswereld * **Voorkennis:** Wiskunde-aanbod moet aansluiten bij de voorkennis van kleuters. Dit betekent werken aan leerdoelen die net een stapje uitdagender zijn dan wat ze al beheersen, zonder de vorige stap te negeren. Activiteiten mogen niet zo moeilijk zijn dat ze demotiveren. * **Belevingswereld:** Het aanbod moet betekenisvol aansluiten bij de belevingswereld van kleuters. Dit omvat het aanbieden van situaties waarin wiskunde op een levensechte of realistische manier aan bod komt (bv. winkelspel, kleding sorteren, een passende plank zoeken). Het gebruik van materialen die de kinderen aanspreken (bv. eenhoorns, snoepjes, dino's) is hierbij belangrijk. > **Voorbeeld:** Een activiteit rond het sorteren van kleding sluit aan bij de belevingswereld van kleuters en bevordert de ontwikkeling van classificatievaardigheden. #### 2.2.3 Het belang van feedback Feedback is cruciaal voor de wiskundige ontwikkeling van kleuters. * **Ondersteunende feedback:** Geef kort op de bal ondersteunende feedback, vooral wanneer een kind het even niet weet of hulp nodig heeft. Dit kan ook inhouden dat de leerkracht de handeling nogmaals voordoet. * **Procesgerichte feedback:** Gebruik procesgerichte feedback die niet alleen aangeeft of een antwoord juist of fout is, maar ook de aanpak van het kind benoemt. Dit helpt kinderen hun eigen denkprocessen te begrijpen en te verbeteren. > **Voorbeeld van procesgerichte feedback:** "Je telde de schelpen heel precies. Je was niet helemaal zeker en telde ze nog een keer. Dat was een goed idee om ze nog eens te controleren." #### 2.2.4 Bevorderen van begripsvorming Begripsvorming wordt gestimuleerd door: * **Concrete materialen:** Gebruik echte materialen, het eigen lichaam en zintuigen om begrippen te verkennen en te manipuleren. Dit is effectiever dan enkel met plaatjes te werken. * **Beweging en gebaren:** Integreer beweging en gebaren bij het aanleren van wiskundige begrippen. * **Zelfstandig denken en problemen oplossen:** Stimuleer kleuters om zelf na te denken en problemen op te lossen, zonder te veel voor hen in te grijpen. > **Tip:** Moedig het probleemoplossend denken aan door kleuters zelf problemen te laten oplossen en nadenken. Zorg voor een veilig klimaat waarin fouten gemaakt mogen worden. #### 2.2.5 Stimuleren van wiskundetaal Wiskunde heeft een eigen vaktaal, zoals "meer", "patroon", "zwaarder". De stimulering hiervan gebeurt door: * **Expliciet aanleren en veelvuldig gebruik:** Leer wiskundige begrippen expliciet aan en laat ze veelvuldig voorkomen, zowel in wiskunde-activiteiten als in niet-wiskundige contexten. * **Actief taalgebruik:** Laat kleuters de wiskundetaal zelf gebruiken door te laten vertellen aan handpoppen, elkaar of de leerkracht. > **Voorbeelden van wiskundige begrippen voor kleuters:** op, onder, voor, achter, meer, minder, evenveel, zwaar, licht, langer, smaller, cirkel, vierkant. #### 2.2.6 Kennismaken met symbolen en visuele representaties Kleuters kunnen kennismaken met symbolen en visuele voorstellingen, wat hun denkvaardigheden bevordert. * **Natekenen van symbolen:** Het natekenen van wiskundige symbolen zoals %, x, + kan zinvol zijn. * **Praktische toepassingen:** Het leggen van pen en papier in hoekjes om bijvoorbeeld een voorraad bij te houden met tekeningen of turven is een praktische toepassing. * **Tekenen van plannen:** Oudste kleuters kunnen een plan laten "tekenen" van hoe ze iets willen bouwen. > **Tip:** Wiskundetaal mag niet vermeden worden bij kinderen met taalproblemen of anderstalige kinderen; juist zij hebben baat bij vroege en consequente blootstelling aan deze taal. * * * # Wiskunde en taalontwikkeling bij kleuters Dit onderwerp verkent de ontwikkeling van wiskundetaal bij kleuters, de stimulatie ervan door expliciete instructie en frequent gebruik, en de introductie van symbolen en visuele representaties. ## 3.1 De wiskundetaal bij kleuters Wiskunde kent een eigen vaktaal, met begrippen zoals "meer", "patroon", "zwaarder", "op", "onder", "voor", "achter", "langste", "smalste", "cirkel", en "vierkant". Om deze wiskundetaal te stimuleren bij jonge kinderen, zijn er twee kernstrategieën: * **Expliciet aanleren en veelvuldig gebruik:** Concepten moeten duidelijk worden uitgelegd en vervolgens herhaaldelijk worden gebruikt, zowel binnen wiskundige activiteiten als daarbuiten, gedurende de hele dag. * **Kinderen de taal laten gebruiken:** Kleuters moeten aangemoedigd worden om de wiskundige taal zelf te hanteren, bijvoorbeeld door te praten tegen een handpop, elkaar, of de leerkracht. Het is essentieel om vroeg met de ontwikkeling van wiskundetaal te beginnen bij alle kinderen, inclusief kinderen met taalproblemen of meertalige achtergronden. > **Tip:** Begrippen kunnen in verschillende betekenisvolle contexten worden herhaald om begrip te vergroten. ## 3.2 Introductie van symbolen en visuele representaties Kleuters kunnen al kennismaken met symbolen en visuele representaties. Dit is zinvol op verschillende manieren: * **Natekenen van wiskundige symbolen:** Het is nuttig om kleuters symbolen zoals het procentteken (`%`), het maalteken (`\times` of `\ast`), en het plusteken (`+`) te laten natekenen. * **Gebruik van pen en papier in rollenspellen:** In hoeken zoals de huishoek of de winkelhoek kan het nuttig zijn om materialen aan te bieden waarmee kinderen bijvoorbeeld de voorraad kunnen bijhouden met behulp van tekeningen, turven, of cijfers. * **Ontwerpen van plannen:** Oudste kleuters kunnen worden aangemoedigd om een plan te "tekenen" voor hoe ze iets willen bouwen. Dit bevordert denkvaardigheden en ruimtelijk inzicht. ## 3.3 De relatie tussen wiskunde en taalontwikkeling De ontwikkeling van wiskundig denken bij kleuters is een belangrijke voorspeller voor hun latere schoolsucces, beroepskeuze en sociaaleconomische status. Uitdagend wiskundeonderwijs draagt niet alleen bij aan de wiskundige ontwikkeling, maar stimuleert ook de taalontwikkeling en de sociaal-emotionele ontwikkeling. Wiskunde heeft zowel een grote praktische als een algemeen vormende waarde, en een positieve en speelse benadering van wiskunde kan leiden tot positieve gevoelens en opvattingen over het vak. > **Voorbeeld:** Het benoemen van hoeveelheden, het vergelijken van maten ("langer", "korter"), en het beschrijven van vormen ("vierkant", "cirkel") zijn allemaal voorbeelden van hoe wiskunde en taalontwikkeling hand in hand gaan. ## 3.4 Classificeren en seriëren * **Classificeren:** Dit houdt in het verzamelen van objecten volgens één of meerdere gemeenschappelijke eigenschappen. Het valt onder het domein 'meetkunde' bij 'logica en verzamelingen'. Venndiagrammen kunnen gebruikt worden om de logische relaties tussen verzamelingen te illustreren. Activiteiten zoals het sorteren van voorwerpen op kleur of vorm, of het groeperen van taarten op basis van kenmerken ("geel EN klein, NIET rood"), bevorderen classificatie. * **Seriëren:** Dit betekent het rangschikken van objecten volgens een toenemende of afnemende mate van een bepaalde eigenschap, zoals lengte of aantal. Voorbeelden hiervan zijn het ordenen van tonnetjes op grootte of het rangschikken van broden van klein naar groot. Deze concepten kunnen op verschillende manieren in de klas aan bod komen, zowel op mentaal niveau als met speciaal ontworpen materiaal of materiaal uit het dagelijkse leven. * * * # Classificeren en seriëren in de kleuterklas Dit gedeelte focust op de wiskundige begrippen classificeren (redeneren met verzamelingen) en seriëren (ordenen volgens een eigenschap), met voorbeelden van hoe deze concreet aangeboden kunnen worden. ### 4.1 Classificeren (redeneren met verzamelingen) Classificeren betreft het verzamelen van objecten volgens één of meerdere gemeenschappelijke eigenschappen. Dit valt onder het domein 'meetkunde' bij 'logica en verzamelingen'. #### 4.1.1 Conceptuele uitleg * **Verzamelingen:** Groepen objecten die een gemeenschappelijke kenmerk delen. * **Venndiagrammen:** Grafische voorstellingen die de logische relaties tussen twee of meer verzamelingen illustreren. Deze helpen om concepten als 'en', 'of', en 'niet' te visualiseren. > **Tip:** Het correct sorteren van objecten op basis van één of twee criteria is een belangrijke kleuterdoelstelling. Het begrip van logische operatoren zoals 'en', 'of', 'niet' wordt hier ook bij aangeleerd. #### 4.1.2 Concrete materialen en activiteiten * **Logiset:** Dit materiaal is specifiek ontworpen om kinderen te laten classificeren op basis van verschillende eigenschappen zoals vorm, kleur en grootte. * **Zaden sorteren:** Kinderen kunnen zaden van verschillende soorten, groottes of kleuren sorteren in bakjes. * **Tonnetjes ordenen:** Tonnetjes van verschillende kleuren, maten of met verschillende symbolen erop kunnen gesorteerd worden. * **Taarten inpakken:** Met behulp van symbooldobbelstenen kunnen kinderen taarten classificeren op basis van kenmerken zoals kleur, grootte en versiering (bijvoorbeeld: een taart die geel én klein is, maar niet rood). > **Example:** Een activiteit waarbij kinderen 'taarten' sorteren. Ze kunnen gevraagd worden om te bepalen welke taarten bij elkaar horen op basis van hun uiterlijk. Een meer geavanceerde opdracht kan zijn: "Zorg dat de taarten die je in de doos stopt geel EN klein zijn, maar NIET rood." Dit vereist het combineren van meerdere criteria en het toepassen van het 'niet'-principe. ### 4.2 Seriëren (ordenen) Seriëren betreft het rangschikken van objecten of concepten volgens een toenemende of afnemende mate van een bepaalde eigenschap of aantal. #### 4.2.1 Conceptuele uitleg * **Ordenschikking:** Het plaatsen van items in een logische volgorde op basis van een geleidelijk veranderend kenmerk. Dit kan bijvoorbeeld gaan over grootte, lengte, gewicht, of hoeveelheid. > **Tip:** Seriëren is een cruciale stap in het ontwikkelen van meetkundig inzicht en begrip van kwantiteit. Het helpt kinderen om patronen te herkennen en logische verbanden te leggen tussen verschillende waarden. #### 4.2.2 Concrete materialen en activiteiten * **Materiaal uit het dagelijkse leven:** * **Lepels van groot naar klein:** Kinderen kunnen lepels van verschillende groottes naast elkaar leggen, van de grootste tot de kleinste. * **Stokken van lang naar kort:** Het ordenen van stokken op basis van hun lengte. * **Kralen rijgen:** Een reeks kralen rijgen in een bepaald patroon of op volgorde van grootte. * **Speciaal ontworpen materiaal:** * **Dobbelstenen:** Dobbelstenen kunnen worden gebruikt om aantallen te ordenen van weinig naar veel of omgekeerd. * **Prenten van dieren:** Prenten van dieren die verschillen in grootte kunnen worden gearrangeerd van klein naar groot. > **Example:** Kinderen krijgen verschillende maten bekers en moeten deze van de kleinste tot de grootste in een rij zetten. Een andere activiteit kan zijn het ordenen van afbeeldingen van kinderen op basis van hun lengte, van de kortste tot de langste. ### 4.3 Integratie met andere domeinen Classificeren en seriëren zijn niet beperkt tot één domein, maar kunnen geïntegreerd worden in verschillende wiskundige domeinen en dagelijkse activiteiten. * **Getallenkennis:** Kinderen kunnen getallen of aantallen ordenen van weinig naar veel of omgekeerd (seriëren). * **Meten en metend rekenen:** * **Volume:** Kinderen kunnen volumes kwalitatief ordenen (seriëren), bijvoorbeeld door te bepalen welke container de meeste vloeistof kan bevatten. * **Lengte:** Kinderen kunnen lengtes meten met natuurlijke maten en deze vervolgens ordenen. * **Tijd:** Gebeurtenissen kunnen chronologisch worden geordend (seriëren). De duur van een activiteit kan worden gemeten en vergeleken. * **Probleemoplossend denken:** Kinderen worden uitgedaagd om zelf manieren te vinden om problemen op te lossen door te classificeren en te seriëren, bijvoorbeeld bij het kiezen van het juiste materiaal voor een constructie. > **Tip:** Wanneer je kinderen laat kennismaken met nieuwe wiskundige begrippen zoals 'groot-klein', 'op-onder', 'langste-kortste', is het gebruik van concrete materialen, beweging en het eigen lichaam zeer effectief voor begripsvorming. Laat kinderen de materialen manipuleren en verkennen met hun zintuigen. * * * ## Veelgemaakte fouten om te vermijden * Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens * Let op formules en belangrijke definities * Oefen met de voorbeelden in elke sectie * Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Wiskundige initiatie | Het introduceren en ontwikkelen van basis wiskundige concepten en vaardigheden bij jonge kinderen, specifiek in de kleuterklas. | | Minimumdoelen wiskunde | Vastgestelde leerdoelen op het einde van de derde kleuterklas die kinderen moeten bereiken op populatieniveau of die nagestreefd worden. | | Meetkunde | Een domein van wiskunde dat zich bezighoudt met de eigenschappen van figuren en de ruimtelijke relaties daartussen, inclusief vormleer en plaatsbepaling. | | Logica en verzamelingen | Een onderdeel van de meetkunde dat zich richt op het classificeren van objecten op basis van eigenschappen en het begrijpen van logische relaties. | | Classificeren | Het vermogen om objecten te sorteren of te groeperen op basis van gedeelde kenmerken of criteria, wat een fundamentele wiskundige denkactiviteit is. | | Seriëren | Het rangschikken van elementen op volgorde, gebaseerd op een toenemende of afnemende mate van een bepaalde eigenschap, zoals lengte, grootte of aantal. | | Vormleer | Het herkennen, benoemen en sorteren van geometrische objecten, zowel vlakke figuren (zoals cirkels en vierkanten) als ruimtefiguren. | | Meten en metend rekenen | Een wiskundig domein dat zich bezighoudt met het kwantitatief en kwalitatief bepalen van eigenschappen zoals lengte, volume, massa en tijd. | | Getallenkennis | Het ontwikkelen van inzicht in getallen, inclusief het tellen, vergelijken en ordenen van aantallen tot en met tien. | | Resultatief tellen | Het correct kunnen vaststellen van het aantal objecten in een verzameling door ze één voor één te benoemen en het laatste telwoord te gebruiken als totaal. | | Bewerkingen | Wiskundige handelingen zoals optellen en aftrekken, en ook concepten als bijdoen, erbij nemen en verdelen. | | Kansrekenen en statistiek | Wiskundige domeinen die zich bezighouden met de waarschijnlijkheid van gebeurtenissen en het verzamelen, ordenen en voorstellen van gegevens. | | Probleemoplossend denken | Het vermogen om problemen op te lossen door verschillende strategieën te bedenken en toe te passen, vaak met behulp van concrete materialen en samenwerking. | | Groeilijnen | Een model dat de stapsgewijze ontwikkeling van wiskundige inzichten en vaardigheden beschrijft. | | Didactiek | De wetenschap en kunst van het onderwijzen, die zich richt op de methoden, materialen en strategieën om leerstof effectief over te brengen. | | Wiskundetaal | De specifieke woordenschat en terminologie die gebruikt wordt binnen het vakgebied wiskunde, essentieel voor begrip en communicatie. | | Symbolen en visuele representaties | Het gebruik van tekens, cijfers, grafieken of tekeningen om wiskundige ideeën en concepten weer te geven. | | Venndiagram | Een grafische weergave die de logische relaties en de overlap tussen twee of meer verzamelingen of groepen van objecten illustreert. | | Procesgerichte feedback | Feedback die zich richt op de aanpak, strategieën en inspanningen van de leerling tijdens het uitvoeren van een taak, in plaats van enkel op het eindresultaat. |