OI_UDL_25-26_versie_studenten-2.pptx

# Introductie tot Universal Design for Learning (UDL) Introductie tot Universal Design for Learning (UDL) Dit gedeelte introduceert Universal Design for Learning (UDL), de oorsprong ervan en de kernprincipes die ten grondslag liggen aan het ontwerpen van onderwijs voor diverse leerlingen. ## 1. Introductie tot Universal Design for Learning (UDL) Universal Design for Learning (UDL) is een benadering voor het ontwerpen van leeromgevingen en lesmateriaal die flexibel genoeg is om te voldoen aan de diverse behoeften van alle leerlingen. Het concept is gebaseerd op het idee dat diversiteit een meerwaarde is en dat het ontwerpen van inclusief onderwijs de verantwoordelijkheid is van de onderwijsprofessional. Het principe is dat wat essentieel is voor één persoon, uiteindelijk voordelig is voor iedereen. ### 1.1 Oorsprong van UDL UDL is afgeleid van het concept van Universal Design (UD), dat oorspronkelijk werd toegepast in de architectuur. Bij UD worden gebouwen en producten ontworpen om toegankelijk en bruikbaar te zijn voor een zo breed mogelijke groep mensen, ongeacht hun leeftijd, fysieke gesteldheid of andere kenmerken. Het idee is dat door vanaf het begin rekening te houden met diversiteit, er oplossingen ontstaan die efficiënter, duurzamer en voor meer mensen aantrekkelijk zijn. UDL past deze principes toe op het onderwijs. ### 1.2 Neurologische achtergrond en principes De benadering van UDL erkent dat elke leerling uniek is in de manier waarop hij of zij leert. Om effectief in te spelen op deze verschillen, is een duidelijk kader nodig. Dit kader is gebaseerd op inzichten uit de neurowetenschappen en de principes van UDL, die zich richten op het creëren van flexibele leerervaringen die de leerlingen betrekken en ondersteunen. #### 1.2.1 Centrale principes van UDL UDL is opgebouwd rond drie kernprincipes, die elk worden ondersteund door specifieke richtlijnen voor de praktijk: 1. **Principe 1: Verschillende mogelijkheden tot engagement en betrokkenheid creëren** * Dit principe richt zich op het motiveren van leerlingen en het stimuleren van hun interesse in het leerproces. * **Richtlijnen voor de praktijk:** * Het creëren van keuzemogelijkheden voor leerlingen. * Het verhogen van de relevantie en authenticiteit van taken. * Het minimaliseren van bedreigingen en afleidingen. * Het ondersteunen van doelen stellen en plannen. * **Voorbeelden:** Het bieden van keuzevrijheid in onderwerpen voor projecten, het verbinden van leerstof met de leefwereld van leerlingen, het creëren van een veilige en voorspelbare leeromgeving. 2. **Principe 2: Verschillende manieren van informatieaanbieding** * Dit principe gaat over het aanbieden van leerstof op diverse manieren, zodat leerlingen de informatie kunnen verwerken en begrijpen, ongeacht hun leerstijl of beperkingen. * **Richtlijnen voor de praktijk:** * Het voorzien van opties voor perceptie (bijvoorbeeld visueel, auditief). * Het voorzien van opties voor taal en symbolen (bijvoorbeeld vertalingen, uitleg van jargon). * Het voorzien van opties voor begrip (bijvoorbeeld samenvattingen, schema's). * **Voorbeelden:** Het aanbieden van tekst, audio en video; het gebruik van grafieken en illustraties; het verduidelijken van vocabulaire en symbolen; het bieden van achtergrondinformatie. 3. **Principe 3: Verschillende mogelijkheden tot actie en expressie voorzien** * Dit principe stelt leerlingen in staat om hun kennis en begrip op verschillende manieren te demonstreren. Het biedt flexibiliteit in hoe leerlingen hun leerproces kunnen laten zien. * **Richtlijnen voor de praktijk:** * Het voorzien van opties voor fysieke actie (bijvoorbeeld schrijven, spreken, tekenen). * Het voorzien van opties voor communicatie en expressie (bijvoorbeeld gebruik van hulpmiddelen, verschillende vormen van presentatie). * Het ondersteunen van executieve functies (bijvoorbeeld plannen, organiseren, probleemoplossend vermogen). * **Voorbeelden:** Leerlingen toestaan om een project te presenteren als een poster, een video, een mondelinge presentatie of een geschreven verslag. Het aanbieden van checklists of templates om leerlingen te helpen bij het organiseren van hun werk. ### 1.3 Toepassingen en voorbeelden De principes van UDL kunnen in de praktijk worden toegepast op verschillende manieren om het onderwijs inclusiever te maken: * **Voorbeeld:** Het aan het begin van de les duidelijk maken dat het nuttig is om met procenten te werken tijdens de solden, verbindt de leerstof met een herkenbare en relevante situatie, wat bijdraagt aan **engagement**. * **Voorbeeld:** Naar een winkel gaan, koopjes bekijken en materiaal kopen om een cake te bakken met een beperkt budget, is een praktische toepassing die leerlingen helpt om concepten toe te passen en te **begrijpen**. Dit kan onder **actie en expressie** vallen, afhankelijk van hoe de activiteit wordt geëvalueerd. * **Voorbeeld:** Een checklist voor het maken van de boekentas, die op een vaste plek in de klas ligt en waar leerlingen vrij gebruik van kunnen maken, ondersteunt de **executieve functies** en biedt structuur voor **actie en expressie**. * **Voorbeeld:** Leerlingen twee toetsvragen laten opmaken aan het einde van de les, moedigt actieve verwerking van de stof aan en toont begrip, wat valt onder **actie en expressie**. * **Voorbeeld:** Een school die leerlingen met verschillende niveaus samen in de klas laat leren, met flexibele groepjes voor specifieke vakken en waar leerlingen worden ondersteund in hun zone van naaste ontwikkeling, demonstreert de toepassing van UDL door rekening te houden met diverse leerbehoeften en -tempo's, wat alle drie de principes ten goede komt. > **Tip:** UDL is niet alleen voor leerlingen met specifieke leerproblemen. Het is een raamwerk om het onderwijs te verbeteren voor *alle* leerlingen door flexibiliteit en keuze te bieden. > > **Tip:** Denk bij het ontwerpen van lessen altijd na over de drie kernprincipes: engagement, informatieaanbieding en actie/expressie. Hoe kun je op meerdere manieren inspelen op de behoeften van je leerlingen? --- # Neurologische achtergronden en principes van UDL Dit deel verkent de neurologische basis voor verschillende leerstijlen en hoe deze inzichten worden toegepast in de principes van Universal Design for Learning (UDL), inclusief richtlijnen en praktijkvoorbeelden. ### 2.1 Oorsprong van Universal Design for Learning Universal Design for Learning (UDL) is afgeleid van het concept Universal Design, dat oorspronkelijk werd toegepast in de architectuur om gebouwen te ontwerpen voor een zo divers mogelijke groep. Het principe "essential for one, beneficial for all" benadrukt dat aanpassingen die voor specifieke behoeften worden ontworpen, uiteindelijk voordelen bieden aan een breder publiek. Als praktijkgerichte orthopedagogen in opleiding is het van belang om de diversiteit binnen leerders te omarmen en hierop op een onderbouwde manier in te spelen, aangezien diversiteit de norm is en het omgaan ermee een uitdaging en een gedeelde verantwoordelijkheid is. ### 2.2 Neurologische achtergronden en principes Elke leerling of student is uniek in diens leerproces. Om deze individuele verschillen op een effectieve en gegronde manier te benaderen, is een duidelijk kader nodig. De principes van UDL bieden dit kader, gebaseerd op neurologische inzichten in leren. #### 2.2.1 Principe: Verschillende mogelijkheden tot engagement en betrokkenheid creëren Dit principe richt zich op het motiveren en betrekken van leerlingen, rekening houdend met de diverse neurologische mechanismen die betrokken zijn bij motivatie en interesse. Het gaat erom dat leerlingen geprikkeld worden om te leren en dat de leeractiviteiten aansluiten bij hun individuele interesses en doelen. **Richtlijnen voor de praktijk:** * **Zelfregulatie:** Leerlingen ondersteunen bij het stellen van doelen, het monitoren van hun voortgang en het omgaan met tegenslagen. * **Optimaliseren van keuze en autonomie:** Leerlingen keuzemogelijkheden bieden binnen de leeractiviteiten, materialen en deadlines, om zo hun intrinsieke motivatie te verhogen. * **Relevantie, waarde en authenticiteit:** Leerinhoud verbinden aan de leefwereld van de leerlingen en laten zien waarom de stof belangrijk is en hoe deze relevant is voor hun leven. * **Minimaliseren van bedreigingen en afleidingen:** Een veilige en ondersteunende leeromgeving creëren die focust op uitdagingen en successen, en stress en afleidingen minimaliseert. **Voorbeelden:** * Een leerkracht maakt aan het begin van de les duidelijk hoe het werken met procenten nuttig kan zijn tijdens de solden. * Leerlingen worden aangemoedigd om een thema te kiezen dat hen interesseert voor een project, waarna ze zelf de aanpak bepalen. #### 2.2.2 Principe: Verschillende manieren om informatie aan te bieden Dit principe erkent dat leerlingen informatie via verschillende zintuiglijke en cognitieve kanalen verwerken. Het doel is om informatie op diverse manieren aan te bieden om te voldoen aan de uiteenlopende neurologische verwerkingsstijlen. **Richtlijnen voor de praktijk:** * **Perceptie:** Informatie op verschillende manieren presenteren, bijvoorbeeld via tekst, beeld, geluid en tactiele materialen. * **Taal, wiskundige uitdrukkingen en symbolen:** Alternatieve manieren bieden om taal en symbolen te ontcijferen, zoals het gebruik van visuele ondersteuning, vertalingen of vereenvoudigde taal. * **Begrip:** De nadruk leggen op het verduidelijken van verbanden, het activeren van voorkennis en het bieden van ondersteuning bij het ontcijferen van complexe concepten. * **Auditieve en visuele informatie:** Verschillende opties aanbieden voor het interpreteren en onthouden van auditieve en visuele informatie. **Voorbeelden:** * Teksten aanbieden in verschillende formaten (bv. luisterboeken, gedrukte tekst, digitale tekst met voorleesfunctie). * Concepten uitleggen met behulp van schema's, diagrammen, video's en praktische demonstraties. * Woordenlijsten en vertalingen aanbieden voor leerlingen die moeite hebben met specifieke terminologie. #### 2.2.3 Principe: Verschillende mogelijkheden tot actie en expressie voorzien Dit principe erkent dat leerlingen uiteenlopende manieren hebben om kennis te tonen en te laten zien wat ze geleerd hebben. Het biedt leerlingen de flexibiliteit om te demonstreren wat ze weten en kunnen op manieren die bij hen passen. **Richtlijnen voor de praktijk:** * **Fysieke actie:** Verschillende manieren bieden voor interactie met leermateriaal, zoals schrijven, typen, tekenen of spreken. * **Expressie en communicatie:** Leerlingen diverse middelen geven om hun begrip en ideeën te uiten, zoals via schrijven, spreken, tekenen, video’s of digitale presentaties. * **Executive functies:** Leerlingen ondersteunen bij planning, organisatie, strategieontwikkeling en het monitoren van hun eigen werk. * **Navigeren door leeromgevingen:** Voldoende ondersteuning bieden bij het plannen en uitvoeren van taken binnen de leeromgeving. **Voorbeelden:** * Leerlingen de keuze geven tussen het schrijven van een essay, het geven van een presentatie of het maken van een video om hun kennis over een onderwerp te tonen. * Een checklist voor het maken van de boekentas die op een vaste plek in de klas ligt en waar leerlingen vrij gebruik van kunnen maken. * Leerlingen twee toetsvragen laten opmaken aan het einde van de les om hun begrip te tonen. * Naar een winkel gaan, koopjes bekijken en materiaal kopen om een cake te bakken met een beperkt budget, als manier om wiskundige concepten toe te passen. * Leerlingen in verschillende niveaugroepjes plaatsen voor taal en rekenen, waarbij ze de mogelijkheid krijgen om te schakelen op basis van hun ontwikkeling en noden, in plaats van te wachten op het volgende schooljaar. Dit illustreert het principe van het werken binnen de zone van naaste ontwikkeling en het bieden van aangepaste aanboden voor diverse leerbehoeften. --- # Praktische toepassing en oefeningen van UDL Deze sectie biedt praktische opdrachten en voorbeelden om studenten te oefenen in het koppelen van specifieke onderwijsactiviteiten aan de richtlijnen van Universal Design for Learning (UDL). ### 3.1 Introductie tot UDL in de praktijk Het uitgangspunt bij UDL is dat diversiteit een meerwaarde is, niet een hindernis. Net zoals bij architectuur, waar gebouwen zo ontworpen worden dat ze toegankelijk zijn voor een zo divers mogelijke groep mensen, wat leidt tot efficiëntere, mooiere en beter toegankelijke ruimtes voor iedereen, streeft UDL ernaar onderwijs te ontwerpen dat tegemoetkomt aan de diversiteit van alle leerlingen en studenten. * **Oorsprong:** UDL is een afkorting voor Universal Design for Learning. Het principe "Essential for one, beneficial for all" benadrukt dat wat voor één persoon essentieel is om te leren, vaak voordelig is voor iedereen. * **Verantwoordelijkheid:** Als praktijkgerichte orthopedagogen in opleiding is het de uitdaging en de verantwoordelijkheid om met de diversiteit binnen de leergroep om te gaan. ### 3.2 Neurologische achtergrond en principes van UDL Elke leerling of student is uniek in diens leerproces. Een duidelijk kader is nodig om op een gegronde manier in te spelen op deze verschillen. Dit principe is geworteld in de neurologische verschillen die ten grondslag liggen aan leren. #### 3.2.1 Principe 1: Verschillende mogelijkheden tot engagement en betrokkenheid creëren Dit principe richt zich op het motiveren en engageren van leerlingen door hen keuzes te bieden en hen te laten zien waarom de leerstof relevant is voor hen. #### 3.2.2 Principe 2: Informatie op verschillende manieren aanbieden Dit principe benadrukt het belang van het presenteren van informatie via verschillende modaliteiten en in verschillende formaten om tegemoet te komen aan diverse leerstijlen en voorkeuren. #### 3.2.3 Principe 3: Verschillende mogelijkheden tot actie en expressie voorzien Dit principe gaat over het bieden van flexibele manieren waarop leerlingen hun kennis en begrip kunnen tonen, zodat ze kunnen laten zien wat ze geleerd hebben op manieren die bij hen passen. ### 3.3 Oefeningen: Koppelen van praktijkvoorbeelden aan UDL-richtlijnen Hieronder staan diverse praktijkvoorbeelden. De opdracht is om deze voorbeelden te koppelen aan de drie UDL-principes of aan specifieke richtlijnen binnen UDL. * **Opdracht:** Aan welke richtlijn link je onderstaand voorbeeld? “Aan het begin van de les maakt de leerkracht duidelijk dat het wel handig is tijdens de solden om met procenten te werken.” > **Tip:** Dit voorbeeld focust op het tonen van de relevantie van de leerstof. * **Opdracht:** Aan welke richtlijn link je onderstaand voorbeeld? “Naar een winkel gaan, koopjes bekijken, materiaal kopen om een cake te bakken met een beperkt budget.” > **Tip:** Dit voorbeeld betreft een praktische toepassing die direct aansluit bij de leefwereld van de leerling. * **Opdracht:** Aan welke richtlijn link je onderstaand voorbeeld? “Checklist voor het maken van de boekentas die op een vaste plek in de klas ligt en waar leerlingen vrij gebruik van kunnen maken.” > **Tip:** Denk na over ondersteuning bij de planning en uitvoering van taken. * **Opdracht:** Aan welke richtlijn link je onderstaand voorbeeld? “Leerlingen 2 toetsvragen laten opmaken aan het einde van de les.” > **Tip:** Hier wordt leerlingen de mogelijkheid geboden om op hun eigen manier te laten zien wat ze begrepen hebben. * **Opdracht:** Aan welke richtlijn link je onderstaand voorbeeld? “Leerlingen uit het eerste en tweede jaar volgen samen les. Een vijfjarige met een talenknobbel kan perfect taalles volgen met zevenjarigen. Maar ook wie moeite heeft met schrijven, krijgt een aangepast aanbod. Soms zitten kinderen in een ander niveaugroepje voor taal dan voor rekenen. We zetten leerlingen zo veel mogelijk in de zone van hun ‘naaste ontwikkeling’. Als ze meer uitdaging nodig hebben, springen ze naar een ander groepje. Wachten op een volgend schooljaar heeft geen zin.” > **Tip:** Dit voorbeeld toont hoe flexibel omgegaan wordt met de leergroep om aan te sluiten bij individuele behoeften en uitdagingen. ### 3.4 Feedbacktool en vooruitblik Na het doorlopen van deze oefeningen is er ruimte voor feedback, wat essentieel is om zowel de leerstof als de lesmethoden te verbeteren. Vervolgens wordt er een vooruitblik gegeven op de volgende onderdelen van de cursus. * **Cursusmateriaal:** De cursus bevat theorie, oefeningen, extra informatie, good practices, inspiratie en voorbeelden. Studenten worden aangemoedigd moeilijke woorden te noteren, de betekenis op te zoeken en medestudenten of de lesgever te raadplegen. * **Opfrissing:** De les start met het opfrissen van voorkennis via een quiz met stellingen en vragen. * **Vragen:** Vragen die studenten stellen via een interactief platform (padlet) worden gedurende de les beantwoord. --- # Feedback en vooruitblik Dit gedeelte behandelt de rol van feedback in het leerproces en biedt een vooruitblik op toekomstige lessen, met nadruk op het belang van feedback voor verdere ontwikkeling. ### 4.1 Het belang van feedback Feedback speelt een cruciale rol in het bevorderen van leerprocessen. Het helpt zowel studenten als docenten om vooruitgang te boeken en gerichte verbeteringen aan te brengen. Door middel van feedbackmechanismen kan de effectiviteit van onderwijsinterventies worden geëvalueerd en aangepast. > **Tip:** Beschouw feedback niet als een eindpunt, maar als een integraal onderdeel van een continu leerproces. ### 4.2 Vooruitblik op volgende lessen De volgende lessen zullen voortbouwen op de reeds opgedane kennis en vaardigheden. Er wordt een vooruitblik gegeven op de inhoud en doelstellingen van de komende sessies, zodat studenten zich hierop kunnen voorbereiden. Dit helpt bij het creëren van continuïteit en het integreren van nieuwe informatie met bestaande concepten. ### 4.3 Hoe feedback ons verder helpt Feedbackmechanismen zijn ontworpen om studenten te ondersteunen bij hun leerpad. Door actief feedback te verwerken, kunnen studenten hun begrip verdiepen, leerdoelen beter bereiken en zich voorbereiden op examens. Dit proces omvat het opfrissen van voorkennis, het toepassen van nieuwe concepten en het kritisch evalueren van het eigen leerproces. > **Tip:** Neem actief deel aan feedbackmomenten, zowel door het geven als ontvangen ervan. Dit verhoogt de effectiviteit van het leerproces aanzienlijk. --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Orthopedagogische interventies | Gerichte acties of programma's die worden ontworpen en uitgevoerd om de educatieve, psychologische en sociale ontwikkeling van kinderen en jongeren met specifieke leer- of gedragsproblemen te ondersteunen en te verbeteren. | | UDL (Universal Design for Learning) | Een onderwijsmodel dat zich richt op het ontwerpen van flexibele leeromgevingen en lesmateriaal om tegemoet te komen aan de diverse leerbehoeften van alle studenten, door verschillende manieren van presentatie, activiteit en expressie te bieden. | | Leermateriaal | Alle middelen en hulpmiddelen die worden gebruikt om kennis en vaardigheden over te dragen en te verwerven tijdens het leerproces, zoals presentaties, cursussen, oefeningen en multimedia. | | Opfrissen voorkennis | Een activiteit gericht op het activeren en herhalen van reeds aanwezige kennis en inzichten van de studenten, om een solide basis te leggen voor nieuwe leerstof. | | Diversiteit = meerwaarde | Een filosofie die stelt dat de verschillen tussen individuen, zoals achtergronden, vaardigheden en leerstijlen, een bron van rijkdom en innovatie zijn binnen een groep of leeromgeving. | | Neurologische achtergrond en principes | De studie van de hersenfunctie en de principes die voortvloeien uit neurowetenschappelijk onderzoek, toegepast op leerprocessen om te begrijpen hoe individuen leren en hoe onderwijs hierop kan inspelen. | | Essential for one, beneficial for all | Een principe dat aangeeft dat oplossingen of ontwerpen die specifiek aan de behoeften van één individu voldoen, vaak ook voordelen bieden aan een bredere groep mensen. | | Richtlijnen voor de praktijk | Concrete aanbevelingen en praktische suggesties die voortkomen uit principes, om leraren en ontwerpers te helpen bij het effectief implementeren van een bepaalde aanpak, zoals UDL. | | Zone van naaste ontwikkeling | Een concept uit de theorie van Vygotsky dat verwijst naar het verschil tussen wat een leerling zelfstandig kan en wat hij of zij kan bereiken met hulp van een meer ervaren persoon, wat het optimale gebied voor leren aangeeft. | | Feedbacktool | Een instrument of methode die wordt gebruikt om informatie te verzamelen over de prestaties of voortgang van een student, met als doel constructieve feedback te geven ter verbetering van het leerproces. |