Introductie_MenL_Studenten (3).pptx

# Inleiding en organisatie van het vak De introductie en organisatie van het vak Mens & Leren 2 schetst de algemene structuur, de contactpersonen voor ondersteuning en de opbouw van werkcolleges en opdrachten, met de focus op het onderscheid tussen problemen en ontwikkelingsstoornissen. ## 1. Introductie en organisatie van het vak ### 1.1 Algemene introductie en contactgegevens Het schooljaar brengt nieuwe vakken, uitdagingen en een nieuwe klasgroep met zich mee. Om kennis te maken en de context van het vak Mens & Leren 2 te schetsen, wordt er gestart met een kennismaking. #### 1.1.1 Hulpvragen en contactpersonen Voor diverse soorten vragen zijn specifieke contactpersonen en diensten beschikbaar: * **Vak-, taak- of algemene opleidingsvragen:** Digitap van het olod (onderwijs-leermodule-didactiek) en de lector. * **Vragen over studiemethoden, welzijn of persoonlijke moeilijkheden:** Studentenbegeleiders via studentenbegeleiding@ap.be. * **Vragen betreffende stages:** Stageteam via stage.tp@ap.be. * **Vragen over het studietraject (studiepunten, studiebelasting):** Trajectbegeleiders via trajectbegeleiding.tp@ap.be. * **Administratieve vragen (studentenkaart, contract):** Studentenadministratie via studentenadministratie@ap.be. * **Vragen over voorzieningen (studiebeurs, huisvesting, sport, studieplekken):** Dienst STUVO via stuvo@ap.be. ### 1.2 Inhoud en structuur van de werkcolleges De werkcolleges van Mens & Leren 2 zijn gestructureerd rond de volgende thema's: * Introductie van Mens & Leren 2. * Kennismaking binnen de groep. * Herhaling van belangrijke onderwerpen. * Uitleg over de taakwijzer. * Definitie en onderscheid tussen ontwikkelingsstoornissen en problemen. #### 1.2.1 Studiewijzer en leermateriaal De studiewijzer is beschikbaar via de Digitap van het olod. De verplichte leermateriaal voor het vak is het boek "Wijzer in ontwikkelingsstoornissen" door S. Van De Voorde, uitgegeven door Acco in 2020. Er is een forum beschikbaar voor vragen. #### 1.2.2 Examen en opdrachten De beoordeling van het vak bestaat uit twee onderdelen: * **Examen:** Schriftelijk examen in januari 2026, goed voor 60% van de eindbeoordeling. * **Taak:** Een individuele opdracht in januari 2026, goed voor 40% van de eindbeoordeling. #### 1.2.3 Kennismaking en rollenspellen Een onderdeel van de werkcolleges is een kennismakingsronde waarbij studenten zichzelf en een medestudent voorstellen. Hierbij wordt geoefend met het uitspelen van de rol van een 6-jarig kind, waarna de medestudent klassikaal de voorgestelde persoon en zijn/haar ervaring daarmee deelt. #### 1.2.4 Herhaling van kernconcepten Vooruitlopend op de opdrachten, worden de volgende concepten herhaald: * Handelingsgericht diagnostiek (HGD). * Handelingsgericht werken (HGW). * Faire diagnostiek. * International Classification of Functioning, Disability and Health (ICF). * Zorgcontinuüm. ### 1.3 De taakwijzer: Handelingsgericht diagnostisch proces De taak is een uitwerking van het handelingsgericht diagnostisch proces, onderverdeeld in drie opdrachten: #### 1.3.1 Taak 1: Handelingsgericht diagnostisch proces Deze taak omvat de volgende stappen: * **Intake:** Het verzamelen van informatie rond de hulpvraag. Dit omvat het contacteren van de school, het verkrijgen van een toestemmingsformulier, en een kort gesprek met de zorgcoördinator of leerkracht. * **Strategie:** Reflectie op de aanpak en het formuleren van een initiële hypothese. Hierbij wordt nagegaan of de zorgvraag duidelijk is en wordt een hypotheses geformuleerd. * **Onderzoek:** Het gericht verzamelen van informatie ter toetsing van de hypothese. Dit omvat observaties (les of vrij moment) van 2 maal 50 minuten. * **Integratie en aanbeveling:** Het verwerken van de verzamelde informatie om de hypothese te toetsen en het opstellen van een globale uitwerking van de begeleiding. Hierbij worden observaties, fragmenten en de wetenschappelijke literatuur samengelegd. * **Advies:** Het gesprek met alle betrokkenen (leerling, ouders, school) en het concrete uitwerken van de begeleiding, rekening houdend met het hulpverleningslandschap en vrijetijdsaanbod. Deze taak resulteert in een verslag van maximaal 3000 woorden. De deadline hiervoor is maandag 8 december 2025 om 23:55 uur. #### 1.3.2 Taak 2: Adviesgesprek Deze opdracht betreft een video-opname van een rollenspel tussen de student, de ouder(s) van de leerling en de school. De duur van de opname dient tussen de 5 en 10 minuten te liggen. De deadline is eveneens maandag 8 december 2025 om 23:55 uur. #### 1.3.3 Taak 3: Feedbackverslag Dit onderdeel omvat een peer-evaluatie van de video-opnames van Taak 2. De lector geeft feedback op het verslag, niet op de video zelf. Er dienen drie verslagen te worden ingediend, elk tussen de 300 en 400 woorden, met focus op communicatieve vaardigheden en empathisch vermogen. De deadline voor deze verslagen is vrijdag 19 december 2025 om 23:55 uur. ### 1.4 Wat is een ontwikkelingsstoornis? Dit deel van het werkcollege focust op het definiëren van ontwikkelingsstoornissen en het onderscheiden ervan van gewone problemen. #### 1.4.1 Leerdoelen Na dit werkcollege kan de student: * Op basis van concreet gedrag in een casus een stoornis identificeren (bv. ontwikkelingsstoornis, leerstoornis, gedragsstoornis). * Overeenkomsten en verschillen benoemen tussen diverse stoornissen. #### 1.4.2 Definitie van een probleem Een probleem wordt gedefinieerd als een moeilijkheid, uitdaging of hindernis die tijdelijk, situationeel en contextgebonden is. #### 1.4.3 Definitie van een ontwikkelingsstoornis Een ontwikkelingsstoornis is een neurobiologische stoornis die zich uit in de (vroege) ontwikkelingsperiode. Kenmerken zijn ontwikkelingsachterstanden op een of meerdere functiedomeinen, wat leidt tot levenslange beperkingen in persoonlijk, sociaal, schoolse of beroepsmatige functioneren. Het is persistent, intern, klinisch gedefinieerd en veroorzaakt significante beperkingen. > **Tip:** De uitspraak "Moeilijke kinderen bestaan niet, wel kinderen met moeilijk gedrag" benadrukt het belang van het onderscheid tussen gedragsproblemen en onderliggende stoornissen. #### 1.4.4 Onderscheid: Ontwikkelingsstoornis versus probleem Het onderscheid tussen een ontwikkelingsstoornis en een probleem is cruciaal voor de persoon zelf, de omgeving en professionals. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen primair en secundair gedrag of problematiek. #### 1.4.5 Voorbereiding volgende werkcollege Voor het volgende werkcollege dient de student de richtlijnen van de taak, de casus van Brent en de tekst over intake te lezen, die beschikbaar zijn op de Digitap. --- # Handelingsgericht diagnostisch proces en taken Dit gedeelte behandelt het handelingsgericht diagnostisch proces (HGD) en de bijbehorende taken, inclusief intake, strategie, onderzoek, integratie/aanbeveling, en de opvolgende adviesgesprekken en feedbackverslagen. ## 2. Handelingsgericht diagnostisch proces en taken Het handelingsgericht diagnostisch proces (HGD) is een gestructureerde aanpak om informatie te verzamelen en te verwerken ten behoeve van een passende interventie en begeleiding van een cliënt. Dit proces omvat verschillende fasen, culminerend in adviesgesprekken en feedbackverslagen, wat essentieel is voor effectieve hulpverlening. ### 2.1 Het handelingsgericht diagnostisch proces Het HGD is opgedeeld in vier kernfasen: intake, strategie, onderzoek, en integratie/aanbeveling. #### 2.1.1 Intake De intakefase is gericht op het verzamelen van initiële informatie rond de hulpvraag. * **Doel:** Het verkrijgen van een eerste beeld van de situatie en de hulpvraag. * **Activiteiten:** * Contact leggen met de betreffende school voor het verkrijgen van toestemming voor observaties (toestemmingsformulier). * Een kort gesprek voeren met relevante personen, zoals de zorgcoördinator of een leerkracht, om de context beter te begrijpen. * Dit vormt de basis voor verdere stappen in het diagnostisch proces. #### 2.1.2 Strategie Na de intake wordt de strategie bepaald, wat een reflectie is op de aanpak en het formuleren van een hypothese. * **Doel:** Het verduidelijken van de zorgvraag en het opstellen van een voorlopige hypothese. * **Activiteiten:** * Evalueren of de zorgvraag voldoende duidelijk is om verder te kunnen. * Het formuleren van een indicatieve hypothese. Dit is een voorlopige aanname over de oorzaken of aard van de problematiek, die later getoetst zal worden. * Dit vereist mogelijk de observatie van de cliënt in zijn natuurlijke omgeving, bijvoorbeeld tijdens een les of een vrij moment, gedurende twee sessies van 50 minuten. #### 2.1.3 Onderzoek In deze fase wordt gericht informatie vergaren ter toetsing van de opgestelde hypothese. * **Doel:** Het systematisch verzamelen van specifieke gegevens die de hypothese kunnen onderbouwen of weerleggen. * **Activiteiten:** * Gedurende twee observatiesessies van 50 minuten (in de les of tijdens een vrij moment) wordt gerichte informatie verzameld. * De verzamelde observatiefragmenten zijn cruciaal voor de verdere analyse. #### 2.1.4 Integratie en aanbeveling De laatste fase omvat het verwerken van de verzamelde informatie en het formuleren van concrete aanbevelingen. * **Doel:** Het integreren van alle informatie om de hypothese te toetsen en een globale uitwerking van de begeleiding op te stellen. * **Activiteiten:** * **Integratie:** Alle verzamelde informatie wordt samengelegd en geanalyseerd om de opgestelde hypothese te toetsen. Hierbij worden fragmenten uit observaties gebruikt, maar er is nog geen terugkoppeling naar de cliënt. * **Aanbeveling:** Op basis van de integratie wordt een concrete uitwerking van de begeleiding geformuleerd. Dit kan gebaseerd zijn op wetenschappelijke literatuur en het bestaande hulpverleningslandschap, inclusief het vrijetijdsaanbod. ### 2.2 Adviesgesprek Het adviesgesprek is een cruciaal onderdeel van het HGD, waarbij de bevindingen en aanbevelingen worden besproken met alle betrokkenen. * **Doel:** Het communiceren van de diagnostische bevindingen en het gezamenlijk uitwerken van een plan van aanpak. * **Activiteiten:** * Een gesprek met alle betrokkenen (bijvoorbeeld de cliënt, ouders, leerkrachten) om de resultaten van het onderzoek te bespreken. * Dit gesprek vormt de basis voor verdere begeleiding en interventies. ### 2.3 Feedbackverslag Het feedbackverslag is een document waarin de communicatieve vaardigheden en het empathisch vermogen van een student worden geëvalueerd, vaak aan de hand van een opname van een adviesgesprek. * **Doel:** Het evalueren van de communicatieve competenties van de student en het bieden van constructieve feedback. * **Activiteiten:** * Peer-evaluatie van video-opnamen van rollenspellen die een adviesgesprek simuleren. * Het verslag heeft een specifieke lengte (tussen 300 en 400 woorden) en focust op communicatieve vaardigheden en empathisch vermogen. * De lector geeft feedback op het verslag, niet direct op de video-opname. ### 2.4 Onderscheid tussen ontwikkelingsstoornis en probleem Een belangrijk aspect binnen de diagnostiek is het kunnen onderscheiden van een ontwikkelingsstoornis en een tijdelijk probleem. #### 2.4.1 Wat is een probleem? Een probleem wordt gedefinieerd als een moeilijkheid, uitdaging of hindernis die: * Tijdelijk van aard is. * Situationeel en contextgebonden is. * Een gevolg is van specifieke omstandigheden. #### 2.4.2 Wat is een ontwikkelingsstoornis? Een ontwikkelingsstoornis is een neurobiologische stoornis die zich manifesteert tijdens de (vroege) ontwikkelingsperiode. Kenmerken zijn: * Ontwikkelingsachterstanden op één of meerdere functiedomeinen. * Levenslange beperkingen in persoonlijk, sociaal, schoolse of beroepsmatig functioneren. * Kenmerken van een ontwikkelingsstoornis zijn onder andere: persistent, intern, klinisch gedefinieerd en leidend tot significante beperkingen. #### 2.4.3 Belang van het onderscheid Het correct onderscheiden van een ontwikkelingsstoornis en een probleem is van groot belang voor: * **De persoon zelf:** Dit bepaalt de aard van de ondersteuning en interventies. * **De omgeving:** Het beïnvloedt hoe de omgeving reageert en ondersteuning biedt. * **Professionals:** Het vormt de basis voor een accurate diagnose, behandelplan en communicatie, in lijn met het principe dat "moeilijke kinderen niet bestaan, wel kinderen met moeilijk gedrag". > **Tip:** Leer de definities van zowel een 'probleem' als een 'ontwikkelingsstoornis' nauwkeurig uit het hoofd, inclusief de kernmerken. Het kunnen benoemen van de verschillen en het belang van dit onderscheid is essentieel voor het examen. > **Voorbeeld:** Een kind dat na een verhuizing tijdelijk moeite heeft met sociale contacten op school ervaart een 'probleem'. Een kind met ADHD dat consistent moeite heeft met aandacht, impulsiviteit en hyperactiviteit in verschillende contexten, kan mogelijk een 'ontwikkelingsstoornis' hebben. De duur, persistentie en brede impact zijn hierbij sleutelindicatoren. --- # Ontwikkelingsstoornissen versus problemen Dit onderwerp verklaart het verschil tussen een ontwikkelingsstoornis en een algemeen probleem, inclusief definities, kenmerken en het belang van dit onderscheid. ## 3.1 Wat is een probleem? Een probleem wordt gekenmerkt als een moeilijkheid, uitdaging of hindernis die: * Tijdelijk van aard is. * Situationeel bepaald is. * Een gevolg is van een specifieke context. > **Tip:** Problemen zijn vaak oplosbaar door externe aanpassingen of door de situatie te veranderen. ## 3.2 Wat is een ontwikkelingsstoornis? Een ontwikkelingsstoornis is een neurobiologische stoornis die zich manifesteert tijdens de (vroege) ontwikkelingsperiode. De kernkenmerken zijn: * Ontwikkelingsachterstanden op een of meerdere functiedomeinen. * Levenslange beperkingen in het persoonlijke, sociale, schoolse of beroepsmatige functioneren. Een ontwikkelingsstoornis wordt verder gekenmerkt als: * Persistent: voortdurend aanwezig. * Intern: gelegen in de persoon zelf. * Klinisch gedefinieerd: voldoet aan specifieke diagnostische criteria. * Veroorzakend significante beperkingen. > **Tip:** Het onderscheid tussen een probleem en een ontwikkelingsstoornis is cruciaal voor de juiste aanpak en begeleiding. ## 3.3 Ontwikkelingsstoornis versus probleem Het is belangrijk om te differentiëren tussen een probleem en een ontwikkelingsstoornis, omdat dit verschillende implicaties heeft voor de interventies. ### 3.3.1 Primair versus secundair * **Primair:** Een ontwikkelingsstoornis wordt beschouwd als een primaire oorzaak van gedrag of beperkingen. * **Secundair:** Een probleem kan secundair zijn aan een onderliggende ontwikkelingsstoornis of een andere oorzaak hebben. De uitspraak "Moeilijke kinderen bestaan niet, wel kinderen met moeilijk gedrag" benadrukt dit aspect. ## 3.4 Waarom is dit onderscheid belangrijk? Het correct identificeren van een ontwikkelingsstoornis versus een algemeen probleem is van essentieel belang voor: * **De persoon zelf:** Zorgt voor passende ondersteuning, begrip en kansen om potentieel te benutten. * **De omgeving:** Helpt ouders, leerkrachten en andere betrokkenen om de uitdagingen beter te begrijpen en hier adequaat op te reageren. * **Professionals:** Maakt een gerichte en effectieve diagnostiek en interventie mogelijk. Het leidt tot een correcte diagnose en daarmee tot de meest geschikte behandelplannen. ### 3.4.1 Leerdoelen Na het bestuderen van dit onderwerp ben je in staat om: * Een ontwikkelingsstoornis te definiëren. * Een probleem te definiëren. * De verschillen tussen beide te herkennen en uitleggen. * Het belang van dit onderscheid te begrijpen. * Op basis van concreet gedrag in een casus de stoornis te identificeren (bv., ontwikkelingsstoornis, leerstoornis, gedragsstoornis). * Overeenkomsten en verschillen tussen stoornissen te benoemen. --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | OLOD | OLOD staat voor "Onderwijsleer Omgevings Domein". Het is een organisatorische eenheid binnen het onderwijs die de leeromgeving en het onderwijsaanbod definieert en beheert voor een specifieke studierichting of vakdomein. | | Digitap | Digitap is een digitaal platform of een repository waar studiemateriaal, handleidingen, richtlijnen en andere educatieve bronnen beschikbaar worden gesteld aan studenten. | | ECTS | ECTS staat voor European Credit Transfer and Accumulation System. Het is een eenheid die wordt gebruikt om de studiebelasting van een opleiding aan te geven, waarbij 1 ECTS-studiepunt overeenkomt met ongeveer 25 tot 30 uur studie. | | Leermateriaal | Leermateriaal omvat alle bronnen en hulpmiddelen die gebruikt worden tijdens het leerproces, zoals boeken, artikelen, video's, online modules en software, ter ondersteuning van het verwerven van kennis en vaardigheden. | | Examen | Een examen is een evaluatiemoment om de kennis, het inzicht en de vaardigheden van een student te meten na het doorlopen van een cursus of module, vaak resulterend in een cijfer of beoordeling. | | Individuele opdracht | Een individuele opdracht is een academische taak die door één student zelfstandig wordt uitgevoerd, gericht op het toepassen van geleerde stof, het ontwikkelen van kritisch denken of het presenteren van onderzoeksresultaten. | | Handelingsgericht diagnostisch proces (HGD) | Het handelingsgericht diagnostisch proces is een methodische aanpak waarbij de focus ligt op het vertalen van diagnostische bevindingen naar concrete handelingsadviezen en interventies die aansluiten bij de vraag en de context van de persoon. | | Intake | De intake is de initiële fase van een hulpverleningsproces of diagnostiek, waarin informatie wordt verzameld over de hulpvraag, de achtergrond, de situatie en de verwachtingen van de cliënt. | | Hypothese | Een hypothese is een voorlopige, wetenschappelijk onderbouwde aanname of verklaring over een bepaald fenomeen, die door onderzoek getoetst moet worden om de geldigheid ervan vast te stellen. | | Integratie | In de context van diagnostiek en hulpverlening verwijst integratie naar het samenvoegen en verwerken van verschillende informatiebronnen, bevindingen en observaties om een compleet beeld te vormen en een samenhangende analyse te maken. | | Aanbeveling | Een aanbeveling is een concreet advies of voorstel voor actie, gebaseerd op diagnostische bevindingen en analyse, bedoeld om specifieke problemen op te lossen of doelen te bereiken. | | Ontwikkelingsstoornis | Een ontwikkelingsstoornis is een neurobiologische aandoening die in de vroege ontwikkelingsfase ontstaat en gekenmerkt wordt door duurzame achterstanden in specifieke ontwikkelingsdomeinen, met mogelijke levenslange impact op functioneren. | | Probleem | Een probleem is een situatie, uitdaging of hindernis die als moeilijk wordt ervaren, vaak tijdelijk, situationeel en contextgebonden, en die het gevolg is van bepaalde omstandigheden of interacties. | | Peer-evaluatie | Peer-evaluatie is een proces waarbij studenten elkaars werk beoordelen en van feedback voorzien, wat bijdraagt aan wederzijds leren en het ontwikkelen van kritische beoordelingsvaardigheden. |