Cursus_Organisatie_van_de_Gezondheidszorg (2).pdf

# Mondiale gezondheidsuitdagingen Dit onderwerp behandelt de 13 dringende gezondheidsuitdagingen die de Wereldgezondheidsorganisatie (W.H.O.) heeft geïdentificeerd voor het komende decennium [6](#page=6). ### 1.1 De rol van de Wereldgezondheidsorganisatie (W.H.O.) De Wereldgezondheidsorganisatie (W.H.O.) is een gespecialiseerd agentschap van de Verenigde Naties met als doel de gezondheid van de wereldbevolking te verbeteren. De organisatie bevordert wereldwijde standaarden voor gezondheidszorg, zoals inentingsprogramma's en programma's ter bestrijding van besmettelijke ziektes, en verleent technische steun aan landen. Ook ontwikkelt de W.H.O. programma's op het gebied van gezinsplanning, voedingsleer, verpleegkundige zorg, medische opleidingen en waterzuivering [6](#page=6). ### 1.2 De lijst van 13 dringende gezondheidsuitdagingen De W.H.O. heeft een lijst gepubliceerd met 13 dringende, mondiale uitdagingen op het vlak van gezondheidszorg, opgesteld met deskundigen van over de hele wereld. Deze uitdagingen vereisen een antwoord van meer dan alleen de gezondheidssector zelf, waarbij beleidsverantwoordelijken en internationale instanties dienen samen te werken. De uitdagingen zijn urgent, onderling verbonden en worden niet in een specifieke volgorde gepresenteerd [6](#page=6). #### 1.2.1 Klimaatcrisis De klimaatcrisis heeft grote gevolgen voor de gezondheid. Luchtverontreiniging doodt jaarlijks naar schatting zeven miljoen mensen. Meer dan 25% van de sterfgevallen door chronische aandoeningen, zoals luchtwegaandoeningen, hartaanvallen, longkanker en beroertes, wordt toegeschreven aan dezelfde emissies die verantwoordelijk zijn voor de opwarming van de aarde. Klimaatverandering verergert ook ondervoeding en bevordert de verspreiding van infectieziekten. De W.H.O. werkt aan maatregelen om de gezondheidsrisico's van luchtverontreiniging te reduceren en benadrukt de noodzaak van samenwerking tussen publieke en private sectoren [7](#page=7). #### 1.2.2 Gezondheidszorg in conflict- en crisisgebieden In 2019 deden de meeste ziekte-uitbraken die een hoog niveau van reactie vereisten zich voor in landen met langdurige conflicten. Conflicten dwingen vaak mensen hun huis te verlaten, wat resulteert in beperkte toegang tot gezondheidszorg voor tientallen miljoenen mensen. De W.H.O. werkt aan het versterken van gezondheidssystemen, het verbeteren van de paraatheid en het uitbreiden van noodfinanciering. Politieke oplossingen zijn vereist om conflicten op te lossen, zwakke gezondheidssystemen niet te verwaarlozen en gezondheidswerkers te beschermen [7](#page=7). #### 1.2.3 Gelijke kansen in de gezondheidszorg Er zijn grote verschillen in de gezondheidskwaliteit tussen sociaaleconomische groepen. Het verschil in levensverwachting tussen mensen in lage- en hoge inkomenslanden is 18 jaar, met ook aanzienlijke verschillen binnen landen en steden. Lage- en middeninkomenslanden kampen met een onevenredige last van kanker, diabetes en andere niet-overdraagbare ziekten. De W.H.O. werkt aan het aanpakken van ongelijkheden op het gebied van zorg voor kinderen en moeders, voeding, gelijkheid van vrouwen en mannen, geestelijke gezondheidszorg, toegang tot water en sanitaire voorzieningen [8](#page=8). #### 1.2.4 Toegang tot behandelingen Ongeveer een derde van de wereldbevolking heeft geen toegang tot essentiële gezondheidszorgmiddelen zoals diagnostische instrumenten, geneesmiddelen en vaccins. Beperkte toegang bevordert resistentie tegen geneesmiddelen en bedreigt levens. De W.H.O. streeft naar een betere bestrijding van onbetrouwbare medische middelen, het waarborgen van de toeleveringsketen en het verbeteren van de toegang tot diagnose en behandeling van niet-overdraagbare ziekten [8](#page=8). #### 1.2.5 Preventie van infectieziekten Seksueel overdraagbare aandoeningen, virale hepatitis en andere infectieziekten kosten jaarlijks naar schatting vier miljoen mensenlevens. Vaccinatie-preventieve ziekten zullen naar verwachting duizenden levens kosten in het komende decennium. Zwakke gezondheidssystemen en ontoereikende financiële middelen dragen bij aan de verspreiding van infectieziekten [9](#page=9). #### 1.2.6 Paraatheid voor epidemieën Een pandemie van zeer besmettelijke, door de lucht overgedragen virussen wordt door de W.H.O. als onvermijdelijk beschouwd. Veel landen bereiden zich echter onvoldoende voor. Landen dienen te investeren in wetenschappelijk onderbouwde praktijken om hun gezondheidsstelsels te versterken en de bevolking te beschermen [9](#page=9). #### 1.2.7 Onveilige producten Bijna een derde van de huidige ziektelast in de wereld is toe te schrijven aan een gebrek aan voedsel, onveilig voedsel en ongezonde eetgewoonten. Voedselonzekerheid en honger blijven problemen, evenals de groeiende consumptie van vet- en suikerrijk voedsel dat leidt tot gewichts- en dieet-gerelateerde aandoeningen. Het toenemende gebruik van tabak en aanverwanten brengt de gezondheid verder in gevaar [9](#page=9). #### 1.2.8 Gebrek aan gezondheidswerkers Er is wereldwijd een tekort aan gezondheidswerkers door lage lonen en chronische onderinvesteringen in opleiding en tewerkstelling. Dit heeft een negatieve invloed op de duurzaamheid van gezondheidszorgstelsels. Tegen 2030 zullen er naar schatting 18 miljoen extra gezondheidswerkers wereldwijd nodig zijn, waarvan negen miljoen verpleegkundigen en vroedvrouwen [10](#page=10). #### 1.2.9 Veiligheid van jongeren Jaarlijks sterven meer dan een miljoen jongeren tussen de 10 en 19 jaar. De belangrijkste doodsoorzaken zijn verkeersletsels, HIV, zelfmoord, infecties van de luchtwegen en interpersoonlijk geweld [10](#page=10). #### 1.2.10 Gebrek aan vertrouwen in de gezondheidszorg Een afnemend vertrouwen in overheidsinstellingen beïnvloedt patiëntbeslissingen. Om het vertrouwen te versterken, dienen landen hun eerstelijnsgezondheidszorg te versterken en meer te investeren in betere informatiesystemen [10](#page=10). #### 1.2.11 Toepassing van technologische vooruitgang Technologische doorbraken hebben een revolutie teweeggebracht in diagnose, preventie en behandeling van ziekten. De W.H.O. merkt echter op dat deze technologieën vragen oproepen over regulering en controle [10](#page=10). #### 1.2.12 Gevaar voor antimicrobiële resistentie Antimicrobiële resistentie kan tientallen jaren van medische vooruitgang ongedaan maken. Factoren die hieraan bijdragen zijn beperkte toegang tot hoogwaardige geneesmiddelen, ondeskundig voorschrijven en gebruik van antibiotica, en slechte infectiebestrijding [11](#page=11). #### 1.2.13 Sanitaire voorzieningen in de gezondheidszorg Miljarden mensen leven zonder adequate sanitaire voorzieningen of drinkbaar water, wat belangrijke oorzaken van ziekten zijn. De W.H.O. werkt samen met internationale organisaties om de hygiëne, sanitaire voorzieningen en watervoorziening in lage inkomenslanden te verbeteren [11](#page=11). --- # Economie en gezondheidseconomie Dit deelonderzoek verkent de fundamenten van economie en gezondheidseconomie, analyseert de impact van de coronacrisis op de gezondheidszorg en belicht de toenemende significantie van economische overwegingen in het gezondheidsbeleid. ### 2.1 Gezondheidszorg en het gezondheidssysteem De definitie van gezondheid door de World Health Organization (W.H.O.) uit 1948 omschrijft gezondheid als "een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en maatschappelijk welzijn en niet slechts de afwezigheid van ziekte of andere lichamelijke gebreken". Vanuit dit perspectief kunnen diverse menselijke activiteiten worden beschouwd als behorend tot de gezondheidszorg, aangezien ze op verschillende manieren bijdragen aan het welzijn van mensen [12](#page=12). Om deze bredere reikwijdte te omvatten, is het passender te spreken van een gezondheidssysteem. De W.H.O. definieert dit als "alle organisaties, mensen en acties wiens primaire intentie is om gezondheid te promoten, te herstellen of te onderhouden. Dit omvat inspanningen om determinanten van gezondheid te beïnvloeden, alsook meer directe gezondheidsbevorderende activiteiten" (Van den Bosch K. en Willemé P., 2014) [13](#page=13). Een cruciaal document in dit kader is de "Verklaring van Alma-Ata" uit 1978. Deze verklaring benadrukte de dringende noodzaak voor actie vanuit overheden, gezondheids- en ontwikkelingswerkers en de wereldgemeenschap om de gezondheid van alle mensen te waarborgen. Het was de eerste internationale erkenning van het belang van eerstelijnsgezondheidszorg (PHC). De eerstelijnsgezondheidszorg, gedefinieerd als basiszorg die voor iedereen toegankelijk is zonder doorverwijzing, vormt het eerste aanspreekpunt voor burgers binnen de gezondheidszorg [13](#page=13). Belangrijke principes uit de Verklaring van Alma-Ata omvatten: * Gezondheid als een basisrecht, inclusief toegang tot zorg voor iedereen [14](#page=14). * Primaire gezondheidszorg als fundament, met lokale, betaalbare en preventieve zorg [14](#page=14). * Essentiële samenwerking tussen overheden, zorgverleners en gemeenschappen [14](#page=14). * Erkenning dat gezondheid verder reikt dan medische zorg, met invloed van factoren als water, voeding, huisvesting en onderwijs [14](#page=14). * Het ambitieuze, zij het niet volledig gehaalde, doel van "gezondheid voor iedereen in het jaar 2000", dat nog steeds een leidraad is voor wereldwijd gezondheidsbeleid [14](#page=14). In de praktijk hebben voornamelijk ontwikkelde, geïndustrialiseerde landen een robuust gezondheidssysteem ontwikkeld. Veel andere landen kampen met armoede en een gebrekkige organisatie, wat leidt tot ongelijke toegang tot gezondheidszorg [14](#page=14). ### 2.2 Economie: schaarste en keuzes Economie wordt gedefinieerd als een sociale wetenschap die het gedrag van mensen in groepsverband bestudeert, met name in situaties van schaarste. De menselijke behoeften aan goederen en diensten overstijgen consequent de beschikbare middelen, zowel op individueel als op maatschappelijk niveau. Deze spanning tussen oneindige behoeften en schaarse middelen dwingt tot het maken van keuzes [15](#page=15). Behoeften zijn verlangens die slechts bevredigd kunnen worden door de inzet van schaarse middelen [15](#page=15). In het gezondheidsbeleid van overheden winnen economische overwegingen steeds meer aan belang, gezien de gezondheidszorg ongeveer 7 tot 10% van het bruto nationaal product (BNP) vertegenwoordigt en de vraag ernaar blijft stijgen. Het BNP is het totale inkomen van de inwoners van een land [15](#page=15). Sinds 2008, mede door de financiële crisis, is de overheid genoodzaakt te besparen, ook binnen de gezondheidszorg. Het beperken van het gezondheidsbudget vereist het toepassen van besparingstechnieken, wat vaak leidt tot spanningen tussen zorgverstrekkers en de overheid [16](#page=16). ### 2.3 Gezondheidseconomie: efficiënte middelenallocatie Gezondheidseconomie onderzoekt hoe beschikbare middelen zo efficiënt mogelijk kunnen worden toegewezen om gestelde gezondheidsobjectieven te realiseren. Deze discipline is essentieel vanwege de structurele groei van uitgaven in de gezondheidszorg die sneller stijgt dan de inkomsten [16](#page=16). Verschillende factoren verklaren de stijging van de uitgaven in de gezondheidszorg [17](#page=17): 1. **Veroudering van de bevolking:** Gedeeltelijk te wijten aan een verhoogde levensverwachting door medische vooruitgang [17](#page=17). 2. **Toename van het medisch aanbod:** Meer zorgverstrekkers en een grotere capaciteit van zorginstellingen [17](#page=17). 3. **Ontwikkeling van medische voorzieningen:** Voor nieuwe aandoeningen en diverse sociale problemen [18](#page=18). 4. **Opduiken van nieuwe aandoeningen:** Het ontstaan van nieuwe ziektes [18](#page=18). 5. **Ontwikkeling van medische kennis:** Verruiming van de mogelijkheden voor ziektebehandeling [18](#page=18). Wetenschappelijke consensus suggereert dat de ontwikkeling van medische kennis verantwoordelijk is voor de helft tot driekwart (75%) van de groei van de uitgaven. Hoewel vergrijzing vaak als oorzaak wordt aangeduid, verklaart dit slechts ongeveer 15% van de kostenstijging, aldus Nederlands onderzoek [18](#page=18). #### 2.3.1 Black Swan Events in de gezondheidszorg Het concept van "black swan events", geïntroduceerd door Nassim Nicholas Taleb, beschrijft onverwachte gebeurtenissen met een extreme impact die achteraf verklaarbaar lijken. Deze gebeurtenissen zijn uitschieters, buiten de verwachtingen, hebben een grote impact ("Game Changer") en worden na afloop verklaard en als voorspelbaar beschouwd [18](#page=18) [19](#page=19). De coronacrisis is een voorbeeld van een dergelijk event, dat zowel een gezondheids- als een economische crisis teweegbracht met verreikende gevolgen. In de gezondheidszorg zijn er diverse historische "black swan events" voorgekomen, zoals de ontdekking van penicilline door Sir Alexander Fleming. Deze ontdekking, die voortkwam uit een toevallige observatie van schimmel die bacteriële groei remde, revolutioneerde de behandeling van infecties en wordt beschouwd als een belangrijke "game changer" voor de moderne geneeskunde. Een ander voorbeeld is de ontdekking van X-stralen door Wilhelm Röntgen, die een grote impact had op de medische diagnostiek [19](#page=19) [20](#page=20). Voor de toekomst wordt gewaarschuwd voor mogelijke "black swan events", zoals de plotselinge impact van klimaatverandering [21](#page=21). #### 2.3.2 De impact van klimaatverandering op gezondheid Klimaatverandering beïnvloedt de menselijke gezondheid zowel direct (hittegolven, extreme weersomstandigheden) als indirect (gedwongen migratie, toenemend gebruik van koelsystemen). De WHO voorspelt dat klimaatverandering tegen 2030 jaarlijks 250.000 extra sterfgevallen kan veroorzaken door ondervoeding, malaria, diarree en hittegolven. De directe gezondheidskosten hiervan worden voor 2030 geraamd op 2 tot 4 miljard dollars per jaar [21](#page=21) [22](#page=22). Hittegolven leiden tot uitdroging, zonnesteken en uitputting, met een stijging van mortaliteit en morbiditeit, met name bij kwetsbare groepen. Extreme klimatologische gebeurtenissen zoals overstromingen, stormen, branden en droogtes hebben eveneens directe gevolgen, zoals verdrinking, verwondingen en psychosociale problemen [22](#page=22). De indirecte gevolgen zijn potentieel nog significanter en omvatten: * **Waterbevoorrading en voedselproductie:** Risico op watertekorten en lagere landbouwopbrengsten, leidend tot uitdroging en ondervoeding [22](#page=22). * **Toename van via vectoren overgedragen ziekten:** Door de verspreiding van ziekteverspreiders zoals teken en muggen, mede beïnvloed door veranderingen in seizoenen, neerslag, vochtigheid en temperatuur. Voorbeelden hiervan zijn de ziekte van Lyme, dengue, bilharzia en malaria [22](#page=22) [23](#page=23). * **Risico's op verslechterende waterkwaliteit en voedselvergiftiging:** Hogere watertemperaturen bevorderen de groei van bacteriën en toxische algen, wat kan leiden tot cholera en dysenterie [23](#page=23). * **Toename van troposferische ozonconcentraties:** In de zomer kunnen hogere ozonpieken optreden, met ademhalingsmoeilijkheden als gevolg [23](#page=23). * **Toename van allergische stoornissen:** Hogere temperaturen bevorderen langere bestuivingstijden en de ontwikkeling van allergene planten, wat leidt tot hogere pollenconcentraties [24](#page=24). De effecten van klimaatverandering zullen waarschijnlijk de bestaande ongelijkheid in gezondheidssituaties versterken, met name voor mensen met een beperkt inkomen en kwetsbare groepen. Hoewel enkele positieve effecten mogelijk zijn, zoals een daling van sterfte door kou, zullen deze waarschijnlijk teniet worden gedaan door de omvang van de negatieve gevolgen [24](#page=24). ### 2.4 De coronacrisis: lessen voor de gezondheidszorg De coronacrisis heeft de sterktes en zwaktes van het zorgsysteem blootgelegd, waarbij de ziekenhuizen ondanks zware belasting standhielden, maar ook aanzienlijke zwaktes werden geaccentueerd. De crisis biedt echter ook kansen voor verbetering [25](#page=25). #### 2.4.1 Beloon het zorgpersoneel Naast symbolische waardering is een structurele verbetering van de beloning en werkomstandigheden van zorgpersoneel noodzakelijk. Vooral verpleegkundigen en zorgkundigen kampen met een minder gunstige financiële situatie dan artsen. Een gebrek aan personeel, mede door vergrijzing in de sector, en een hoge werkdruk vormen knelpunten. De werkbaarheidsmonitor toont aan dat slechts de helft van de zorgwerknemers hun werk als "werkbaar" beschouwt [25](#page=25) [26](#page=26). De hoge werkdruk is mede een gevolg van onderbezetting, die voortkomt uit onderfinanciering door de overheid. De norm van één verpleegkundige per acht patiënten wordt in Belgische ziekenhuizen gemiddeld niet gehaald (één per 9,4 patiënten), wat de patiëntveiligheid kan beïnvloeden. Versoepeling van regels en efficiëntere taakverdeling, bijvoorbeeld door administratieve taken door anderen te laten uitvoeren, kunnen ook bijdragen [26](#page=26). #### 2.4.2 Focus op de woonzorgcentra De coronacrisis legde de kwetsbaarheid van bewoners van woonzorgcentra bloot, waar de meeste coronadoden vielen. Onderfinanciering van deze sector, die onder regionale bevoegdheid valt, zorgt ervoor dat bewoners, die steeds zorgbehoevender worden, onvoldoende middelen ontvangen. Voor kwaliteitsvolle ouderenzorg zijn naar schatting twee miljard euro extra nodig, alsook hervormingen en intensere samenwerking met ziekenhuizen om de zorg te professionaliseren. De gehandicaptensector en jeugdhulp kampen met vergelijkbare financiële tekorten [27](#page=27). #### 2.4.3 Overconsumptie België besteedt ongeveer 10% van zijn welvaart aan zorg. Hoewel de Belgische gezondheidszorg niet de duurste van Europa is, is de balans tussen toegankelijkheid, kwaliteit en financiële efficiëntie complex. De focus op prestaties, waarbij artsen per uitgevoerde ingreep, onderzoek of behandeling betaald worden, stimuleert "overconsumptie". Dit uit zich in hoog geneesmiddelengebruik en een groot aantal dure procedures zoals knie- of heupprotheses en scans [27](#page=27) [28](#page=28). Internationale studies suggereren dat tot 15% van het zorgbudget verloren gaat aan verspilling. Hervormingen die artsen belonen voor de kwaliteit van hun werk in plaats van de kwantiteit, kunnen de patiënt centraal stellen, leiden tot minder prestaties en hogere kwaliteit. De keerzijde hiervan kan een iets minder toegankelijke zorg zijn, met mogelijk beperkte wachtlijsten [28](#page=28). #### 2.4.4 De digitalisering De coronacrisis heeft de noodzaak van digitalisering in de gezondheidszorg benadrukt, met de invoering van teleconsultaties en de terugbetaling daarvan door de federale overheid. Naast teleconsultaties en elektronische patiëntendossiers, bieden medische apps en technologieën mogelijkheden voor efficiëntere zorg op afstand. Dit kan leiden tot betere patiëntenzorg, efficiënter artsenwerk en vrijgekomen middelen die elders ingezet kunnen worden. Slimme apps kunnen bijdragen aan preventie, waar België met slechts enkele procenten van zijn zorgbudget onder het Europese gemiddelde scoort. Preventie is significant goedkoper dan dure curatieve behandelingen [28](#page=28) [29](#page=29). #### 2.4.5 De complexiteit van ons zorgsysteem De complexiteit van het Belgische zorgsysteem, met negen ministers die zetelen in de interministeriële conferentie Volksgezondheid, bemoeilijkt besluitvorming, zoals geïllustreerd tijdens de coronacrisis. De bevoegdheidsverdeling tussen deelstaten en federale overheid leidt vaak tot onderlinge verwijzingen. Er is consensus over de noodzaak van coherente bevoegdheidspakketten en het organiseren van zorg zo dicht mogelijk bij de burger. Dit uit zich in de creatie van eerstelijnszones (60 in Vlaanderen) waar artsen en apothekers meer samenwerken, en Vlaamse ziekenhuisnetwerken waar taken verdeeld worden. Zowel de creatie van eerstelijnszones als ziekenhuisnetwerken zijn hervormingen van lange adem [13](#page=13) [29](#page=29) [30](#page=30). --- # Structuur van de Belgische gezondheidszorg Dit deel beschrijft de gelaagde structuur van het Belgische gezondheidsbeleid, van Europees tot gemeentelijk niveau, met een centrale rol voor de sociale zekerheid [31](#page=31). ## 3.1 Het Europese gezondheidsbeleid De Europese Unie (EU) ondersteunt lidstaten bij het verbeteren van de gezondheid van haar burgers en streeft naar bescherming van de menselijke gezondheid in haar beleid, zoals vastgelegd in het Verdrag van Amsterdam van 1997. De EU faciliteert informatie-uitwisseling, financiert onderzoek en kan coördinerend optreden bij crises, zoals de coronacrisis, door bijvoorbeeld de bevoorrading met medisch materiaal te ondersteunen (#page=31, 32). Het programma EU4Health investeert 5,3 miljard euro over zeven jaar in innovatie, preventie en toegankelijkheid van zorg. Europese regelgeving heeft ook invloed gehad op de hervorming van verpleegkundige opleidingen, wat leidde tot langere studieduren en meer stage-uren [31](#page=31) [32](#page=32). ## 3.2 De sociale zekerheid als bouwsteen voor het gezondheidsbeleid in België De Belgische sociale zekerheid, een resultaat van 150 jaar evolutie, waarborgt de financiële autonomie en sociale bescherming van burgers bij sociale risico's zoals pensioen, ziekte, arbeidsongeschiktheid, overlijden of werkloosheid. Het systeem garandeert inkomen en/of verzorging voor natuurlijke personen en gezinnen die tijdelijk of blijvend niet zelf in hun noden kunnen voorzien [33](#page=33). ### 3.2.1 Organisatie van de sociale zekerheid De administratieve organisatie is complex en omvat naast de Federale Overheidsdienst (FOD) Sociale Zekerheid diverse Openbare Instellingen van Sociale Zekerheid (OISZ) die bevoegd zijn voor specifieke takken zoals ziekteverzekering, arbeidsongeschiktheid en pensioenen [33](#page=33). ### 3.2.2 Systeem van de sociale zekerheid #### 3.2.2.1 Statuten Het Belgische socialezekerheidsstelsel kent drie statuten: werknemers (verbonden door een arbeidsovereenkomst), ambtenaren (in openbare dienst) en zelfstandigen (beroepsactiviteit zonder arbeidscontract) [34](#page=34). #### 3.2.2.2 Functies De sociale zekerheid vervult drie hoofdfuncties [34](#page=34): * Het betalen van een vervangingsinkomen bij verlies van arbeidsinkomsten (werkloosheid, pensionering, arbeidsongeschiktheid). * Het bieden van een aanvulling op het inkomen bij bepaalde "sociale lasten" zoals kinderopvoeding of ziektekosten. * Het verstrekken van bijstandsuitkeringen, zoals het leefloon, aan personen die onvrijwillig geen beroepsinkomen hebben. #### 3.2.2.3 Takken van de sociale zekerheid De sociale zekerheid omvat diverse takken (#page=35, 36, 37) [35](#page=35) [36](#page=36) [37](#page=37): * **Pensioenen:** Een inkomensverzekering voor ouderdom of overlijden [35](#page=35). * **Werkloosheid:** Zorgt voor een vervangingsinkomen en ondersteuning bij tijdelijke werkloosheid, loopbaanonderbreking, deeltijdse werkhervatting, opleidingen en voor onthaalouders [35](#page=35). * **Arbeidsongevallenverzekering:** Dekt werknemers tegen ongevallen op het werk en op de weg van/naar het werk; zelfstandigen vallen hier buiten, ambtenaren hebben een specifieke regeling [35](#page=35). * **Beroepsziektenverzekering:** Verzekert tegen beroepsziekten, met een lijst van erkende ziekten om het bewijs te vergemakkelijken [35](#page=35). * **Gezinsbijslag:** Geregionaliseerd beheer en uitbetaling van kinderbijslag; in Vlaanderen resulteert dit in het "Groeipakket" met gezinsbijslagen en financiële tegemoetkomingen op maat van elk gezin (#page=35, 36) [35](#page=35) [36](#page=36). * **Geneeskundige verzorging:** Verzekering voor werknemers, zelfstandigen, ambtenaren, werklozen, gepensioneerden, personen met een leefloon, personen met een handicap, studenten, wezen, niet-begeleide minderjarige vreemdelingen, en hun ten laste genomen personen. Patiënten betalen initieel de volledige kosten en krijgen een deel terugbetaald door het ziekenfonds. Het "remgeld" is het persoonlijk aandeel dat niet wordt terugbetaald. De derdebetalersregeling laat patiënten toe enkel hun deel te betalen aan de zorgverlener [36](#page=36). * **Uitkeringen bij ziekte:** Dekt naast ziektekosten ook loonverlies door ziekte of ongevallen in de privésfeer, met onderscheid tussen werknemers, ambtenaren en zelfstandigen [37](#page=37). * **Jaarlijkse vakantie:** Zorgt voor betaalde vakantiedagen, met tussenkomst van de Rijksdienst voor Jaarlijkse Vakantie (RJV) en bijzondere vakantiefondsen voor arbeiders en niet-zelfstandige kunstenaars, en directe betaling door werkgevers voor bedienden en ambtenaren [37](#page=37). #### 3.2.2.4 Sociale bijstand Sociale bijstand vormt een aanvullend vangnet voor personen die buiten de strikte sociale zekerheid vallen, met als doel een minimuminkomen te garanderen (#page=37, 38). Het wordt gefinancierd met belastingbijdragen en is niet loon-gebaseerd. Toekenning vereist een bestaansmiddelenonderzoek en de voorwaarde dat de ontvanger al het mogelijke doet om zelf een inkomen te voorzien [37](#page=37) [38](#page=38). ### 3.2.3 Het belang van de sociale zekerheid Het centrale principe van de Belgische sociale zekerheid is solidariteit tussen werkenden en werklozen, jongeren en ouderen, gezonden en zieken, personen met en zonder inkomen, gezinnen met en zonder kinderen, etc.. Deze solidariteit wordt gewaarborgd doordat werkenden bijdragen betalen in verhouding tot hun loon, de financiering grotendeels door de gemeenschap gedragen wordt, en vakbonden, verzekeringsinstellingen en werkgeversorganisaties mee beslissen. Concreet zorgt de sociale zekerheid voor vervangingsinkomen bij loonverlies, aanvulling op inkomen bij sociale lasten, en bijstandsuitkeringen bij het ontbreken van een beroepsinkomen [38](#page=38) [39](#page=39). ### 3.2.4 Organisatie van de sociale zekerheid Het werknemersstelsel, het grootste, wordt overkoepeld door de RSZ (Rijksdienst voor Sociale Zekerheid) die bijdragen int. Andere belangrijke instellingen zijn de RVA (arbeidsvoorziening), FPD (pensioenen), RIZIV (ziekte- en invaliditeitsverzekering), FEDRIS (beroepsrisico's), en RJV (jaarlijkse vakantie). Zelfstandigen zijn verzekerd voor geneeskundige verzorging, ziekte- en invaliditeitsverzekering, moederschapsverzekering, pensioenen, overbruggingsrecht, rouwuitkering, mantelzorguitkeringen en vaderschaps-/geboorteuitkeringen, via een sociaal verzekeringsfonds of de Nationale Hulpkas beheerd door het RSVZ (#page=39, 40) [39](#page=39) [40](#page=40). ## 3.3 Het Belgische gezondheidsbeleid Het Belgische gezondheidsbeleid is gedecentraliseerd en wordt bepaald op verschillende niveaus: federaal, gemeenschappen, provincies en gemeenten [41](#page=41). ### 3.3.1 Het federaal niveau De federale overheid is bevoegd voor aangelegenheden van algemeen belang, zoals financiën, leger, justitie, sociale zekerheid en belangrijke delen van volksgezondheid en binnenlandse zaken. Dit omvat een "gemeenschappelijk erfgoed" zoals het gerechtelijk apparaat, de politie, de sociale zekerheid en wetten op sociale bescherming, overheidschuld, monetair beleid, en de verantwoordelijkheden ten aanzien van de EU en de NAVO. De federale staat is ook bevoegd voor zaken die niet expliciet bij gemeenschappen en gewesten liggen, zoals de sociale zekerheid en de financiering van de gezondheidszorg. Federale wetten regelen het globale kader van de gezondheidszorg (infrastructuur, financiering, capaciteit, type zorgverlening). De FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu is op federaal niveau verantwoordelijk voor advies en toezicht op het gezondheidszorgbeleid, onderverdeeld in DG's voor Gezondheidszorg, Dier/Plant/Voeding, Leefmilieu, en de Directie Medische Expertise (Medex) [42](#page=42) [43](#page=43). ### 3.3.2 Het gemeenschapsniveau Sinds de staatshervormingen van 1980 zijn de gemeenschappen bevoegd voor persoonsgebonden aangelegenheden zoals gezondheid (#page=42, 44). De zesde staatshervorming heeft geleid tot verdere overheveling van bevoegdheden, waardoor de Vlaamse overheid nu meer autonomie heeft over de bouw en financiering van oudereninstellingen, de bouw en normen van ziekenhuizen, en een bredere waaier aan zorgsectoren zoals gehandicaptenzorg en geestelijke gezondheidszorg [42](#page=42) [44](#page=44). #### 3.3.2.1 Vlaamse gezondheidsdoelstellingen De Vlaamse gezondheidsdoelstellingen zijn specifieke, meetbare doelen op vlak van preventie om gezondheidswinst op bevolkingsniveau te behalen. De huidige doelstelling is 'De Vlaming leeft gezonder in 2025', met accenten op beleid in levensdomeinen (gezin, vrije tijd, onderwijs, werk, zorg/welzijn, buurt), directe burgergerichte acties en goed bestuur. Er is aandacht voor kwetsbare groepen en een geïntegreerd beleid dat verdieping (bv. ondervoeding bij ouderen, eetstoornissen) en verbreding (bv. geestelijke gezondheidsbevordering, suïcidepreventie) mogelijk maakt (#page=45, 46). Subdoelstellingen richten zich op gezondheid in eigen handen, het gezin als bron van gezondheid, gezonde vrije tijd, gezondheid in het onderwijs, gezondheid op het werk, meer gezondheid in de zorg, gezonde buurten, en goed bestuur (#page=46, 47) [45](#page=45) [46](#page=46) [47](#page=47). #### 3.3.2.2 Vlaanderen en preventie: actueel beeld Ondanks de aandacht voor preventie, is de Belgische gezondheidszorg van gemiddelde kwaliteit en kampt het preventiebeleid met tekortkomingen. Rapporten van het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) en de OESO wijzen op een "somber beeld" van preventie in België. Er is een relatief hoog aantal vermijdbare verloren levensjaren in vergelijking met andere West-Europese landen. De behandeling van de vier grote chronische aandoeningen (hart- en vaatziekten, kanker, chronisch longlijden, diabetes) kost aanzienlijk, met een grote economische impact door arbeidsongeschiktheid (#page=48, 49). Investeren in preventie kan deze kosten beperken en de gezondheidszorg efficiënter maken. België besteedt slechts 1,6% van het gezondheidsbudget aan preventie, wat onder het Europese gemiddelde ligt. Er is een noodzaak aan meer investeringen, een minder complexe bevoegdheidsverdeling en een zakelijk model dat preventie aanmoedigt [48](#page=48) [49](#page=49). #### 3.3.2.3 Het thuis- en ouderenzorgbeleid De Vlaamse Gemeenschap is bevoegd voor de planning, het toezicht en de erkenning van diverse ouderenvoorzieningen, waaronder woonzorgcentra, rust- en verzorgingstehuizen, serviceflatgebouwen, dagverzorgingscentra, centra voor kortverblijf en herstelverblijf [50](#page=50). #### 3.3.2.4 Het beleid eerstelijnsgezondheidszorg Het beleid van de eerstelijnsgezondheidszorg richt zich op organisatorische taken zoals het afstemmen van zorg op noden, het coördineren van zorgaanbieders, transmurale afspraken, navormingen en informatieverlening. Dit vereist het samenbrengen van zorgaanbieders binnen een werkgebied, waarbij de erkenning en subsidiëring van Samenwerkingsinitiatieven Eerstelijnsgezondheidszorg (SEL) centraal staat [50](#page=50). #### 3.3.2.5 Het beleid betreffende ziekenhuizen en geestelijke gezondheidszorg De Vlaamse Gemeenschap is ook bevoegd voor de planning en erkenning van algemene ziekenhuizen, centra voor geestelijke gezondheidszorg, psychiatrische ziekenhuizen, psychiatrische verzorgingstehuizen (PVT's) en initiatieven voor beschut wonen. Algemene ziekenhuizen bieden 24/24 medische en gespecialiseerde hulp en moeten voldoen aan specifieke beddeneisen en afdelingen. Psychiatrische ziekenhuizen focussen op ernstige psychische problemen, terwijl categorale ziekenhuizen gespecialiseerd zijn in bijvoorbeeld revalidatie of geriatrische zorg. Universitaire ziekenhuizen bieden naast reguliere zorg ook zeer gespecialiseerde behandelingen, dragen bij aan opleiding, onderzoek en ontwikkeling van nieuwe technologieën [51](#page=51). #### 3.3.2.6 Het ziekenhuislandschap van de toekomst Het huidige Belgische gezondheidssysteem wordt gekenmerkt door versnippering. Toekomstige uitdagingen zoals veranderende patiëntenverwachtingen, multimorbiditeit, vergrijzing en technologische innovaties vereisen een hertekening van het zorglandschap. Ziekenhuizen zullen evolueren naar schakels in een groter netwerk, met de patiënt centraal. Er zal een verschuiving zijn naar basiszorg in lokale ziekenhuizen en complexe pathologieën in gespecialiseerde referentiecentra. De trend naar meer ambulante zorg en kortere verblijfsduren, mede door technologische vooruitgang, zet zich voort (#page=53, 54, 55). Oudere patiënten met co-morbiditeiten vereisen specifieke aandacht voor het verantwoord verkorten van de verblijfsduur. Toekomstige ziekenhuizen zullen kleiner en meer gespecialiseerd zijn, met minder bedden, en primaire zorgcentra zullen meer aandoeningen kunnen diagnosticeren en beheren zonder ziekenhuisopname [53](#page=53) [54](#page=54) [55](#page=55). ### 3.3.3 Het provinciaal niveau Vanaf 2018 oefenen de Vlaamse provincies geen persoonsgebonden bevoegdheden meer uit; deze zijn overgedragen naar de Vlaamse Gemeenschap of gemeenten. De provinciegouverneur treedt op als commissaris van de federale en Vlaamse Regering en is verantwoordelijk voor administratief toezicht op gemeentebesturen en de veiligheid binnen de provincie, inclusief rampencoördinatie [56](#page=56). ### 3.3.4 Het gemeentelijk niveau De burgemeester is verantwoordelijk voor orde, rust, veiligheid en hygiëne in de gemeente, inclusief milieuhygiëne en besmettelijke ziekten. De Openbare Centra voor Maatschappelijk Welzijn (OCMW's) spelen een belangrijke rol in gezondheidszorg door maatschappelijke dienstverlening en het organiseren van gezondheidsvoorzieningen zoals ziekenhuizen en bejaardeninstellingen [56](#page=56). ## 3.4 Internationale vergelijking van gezondheidszorgsystemen Hervormingen van gezondheidszorgsystemen wereldwijd worden gedreven door demografische ontwikkelingen (vergrijzing), technologische vooruitgang (diagnostiek, behandeling, hogere kosten) en een afnemende bereidheid van overheden om stijgende kosten publiek te financieren. Doel is het vergroten van de doelmatigheid van zorgverlening met behoud van "equity", wat verwijst naar solidariteit in financiering en een gelijke verdeling van zorg. Drie hoofdtypen gezondheidszorgsystemen worden onderscheiden [57](#page=57) [58](#page=58): * **Beveridge-type:** Gefinancierd via algemene middelen, met overheidsbezit van infrastructuur en overheidsbeleid/beheer. Kenmerkend is vrije toegankelijkheid en financiering op basis van stringente budgetten [58](#page=58). * **Bismarck-type:** Gefinancierd via sociale verzekering en bestuurd door wettelijk ingestelde private organisaties die afspraken maken met zorgverleners over dienstverlening en betaling [58](#page=58). * **Out-of-pocket-model:** Patiënten betalen kosten uit eigen zak. Meest voorkomend in minder ontwikkelde gebieden en landen met beperkte financiële middelen, wat leidt tot ongelijke toegang gebaseerd op inkomen [58](#page=58). ## 3.5 Het Belgische gezondheidszorgsysteem Het Belgische gezondheidszorgsysteem combineert elementen van het Bismarck-type en het Beveridge-type. Het is gebaseerd op beroepsactiviteit en gefinancierd door sociale bijdragen op lonen. De basis ligt in het Bismarck-principe van sociale verzekering, waarbij ziekenfondsen vanaf de 19e eeuw verzekering tegen ziekterisico's aanboden. De verplichte ziekteverzekering kende in 1963 een belangrijk moment met de oprichting van het RIZIV. Recente hervormingen tonen een toenemende financiële tussenkomst van de staat, een tendens die ook in andere Bismarck-landen zichtbaar is. De hoofdreden voor het beperken van financiering via sociale bijdragen is het vermijden van te zware loonkosten die de internationale concurrentiepositie van bedrijven kunnen schaden [59](#page=59). --- # Toekomstige uitdagingen en tendensen in de gezondheidszorg Dit deel bespreekt de toekomstige uitdagingen voor het Belgische gezondheidszorgsysteem, belangrijke tendensen zoals vergrijzing, verschuiving naar chronische zorg, technologische vernieuwing en de impact van artificiële intelligentie [60-94. ### 6.1 Toekomstige uitdagingen voor het Belgische gezondheidszorgsysteem Het Belgische gezondheidszorgsysteem staat voor aanzienlijke uitdagingen op het gebied van financiering en betaalbaarheid. De financiering is gebaseerd op sociale bijdragen, overheidssubsidiëring, patiëntenbijdragen, indirecte belastingen en aanvullende private verzekeringen. Sociale bijdragen, verzameld door de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (RSZ) en uitgekeerd aan het Rijksinstituut voor Ziekte en Invaliditeitsverzekering (RIZIV), dekken ongeveer een derde van de gezondheidszorguitgaven [66](#page=66) [72](#page=72). #### 6.1.1 Kostenbeheersing en economische druk De financiering van publieke ziekteverzekeringssystemen staat onder druk door de sterke stijging van de uitgaven. In België liggen de gezondheidszorguitgaven gedurende de laatste jaren zelfs boven het Europees gemiddelde. Het probleem van kostenbeheersing is een constant discussiepunt tijdens regeringsonderhandelingen [78](#page=78). > **Tip:** De anekdote van het "cobra-effect" illustreert hoe beleidsbeslissingen, bedoeld om een probleem op te lossen, onbedoelde en zelfs averechtse gevolgen kunnen hebben, waardoor het oorspronkelijke probleem verergert [79](#page=79). Verdere stijgingen van de gezondheidszorguitgaven kunnen nefaste negatieve gevolgen hebben voor de Belgische economie. Dit kan leiden tot hogere financiële eisen aan burgers en bedrijven, waardoor de consumptie en investeringen afnemen. België behoort tot de wereldtop qua lasten op arbeid, wat potentiële jobs kan belemmeren en bedrijven kan doen verhuizen naar landen met lagere loonkosten. Het uurloon in België kost de werkgever gemiddeld 39 euro, wat 6 euro meer is dan het gemiddelde in de buurlanden [79](#page=79) [80](#page=80). #### 6.1.2 Betaalbaarheid en eigen bijdragen Ondanks het solide en solidaire karakter van het Belgische gezondheidszorgsysteem, blijft betaalbaarheid een grote uitdaging. De kosten van de gezondheidszorg worden niet volledig gedekt door het ziekenfonds; 19% van de gezondheidskosten wordt door de patiënt zelf betaald, wat neerkomt op 9,5 miljard euro per jaar. 68% hiervan betreft ambulante zorgen zoals geneesmiddelen, doktersbezoeken, tandzorg, brillen en hoorapparaten. Gemiddeld betaalt elke Belg 567 euro per jaar aan ambulante zorg [72](#page=72) [73](#page=73). > **Voorbeeld:** Om zich in te dekken tegen deze kosten, doen steeds meer gezinnen een beroep op verzekeringen. Volgens Assuralia heeft 19% van de Belgen een polis voor tandzorg en 14% voor ambulante medische kosten [73](#page=73). #### 6.1.3 Gezondheidskloof Een toenemende afwending van kosten op de patiënt, door systematisch minder financiële middelen te investeren in de ziekteverzekering, kan leiden tot een tweesporen-gezondheidszorg. Hierbij krijgen mensen die extra kunnen betalen betere medische behandelingen dan zij die dat niet kunnen. Een rapport van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) toont aan dat de impact van gezondheidszorgkosten zwaarder weegt op kwetsbare gezinnen in België dan in andere West-Europese landen. In 2020 kon 5,2 procent van de Belgische huishoudens zich geen basisbehoeften veroorloven door medische kosten. Vooral armste gezinnen stellen zorg uit om financiële redenen, wat resulteert in een groeiende gezondheidsongelijkheid [74](#page=74). #### 6.1.4 Knelpunten van de verplichte ziekteverzekering De verplichte ziekteverzekering is gebaseerd op het principe dat iedereen een klein deel van de kosten draagt, wat zekerheid biedt boven totale onverzekering. Echter, het verzekeringsprincipe kan leiden tot veranderingen in gedrag bij zowel zorgvragers als aanbieders, bekend als "moral hazard" en "hidden actions" [75](#page=75). ##### 6.1.4.1 Moral hazard Verzekerde personen vertonen meer consumptie van zorg en hogere kosten per gebruikte zorg, doordat de financiële gevolgen minder direct gevoeld worden. Dit fenomeen, waarbij men meer risicogedrag vertoont omdat de financiële gevolgen niet volledig zelf gedragen worden, leidt tot hogere premies en stijgende gezondheidsuitgaven [75](#page=75). ##### 6.1.4.2 Hidden actions Zorgverstrekkers kunnen hun gedrag aanpassen om eigenbelang te dienen, bijvoorbeeld door meer zorg te verlenen dan nodig is, omdat de kosten niet volledig door de patiënt gedragen worden. Ook kunnen zij besluiten een patiënt langer in het ziekenhuis te houden als thuiszorg minder goed gedekt is dan ziekenhuisopname [76](#page=76). ##### 6.1.4.3 Het Achilles-fenomeen Zowel moral hazard als hidden actions leiden tot een inefficiënt gebruik van financiële middelen in de gezondheidszorg, waarbij meer zorg wordt geconsumeerd dan strikt noodzakelijk is voor gezondheidsverbetering. Dit wordt omschreven als het "Achilles-fenomeen" of "welvaartsverlies" (#page=76, 77). Het systeem is degelijk maar kwetsbaar door dit inefficiënte gebruik van middelen [76](#page=76) [77](#page=77). ### 6.2 Belangrijke tendensen in de gezondheidszorg De zorgvraag en het zorgaanbod ondergaan significante veranderingen, wat leidt tot belangrijke tendensen in de gezondheidszorg [82](#page=82). #### 6.2.1 Vergrijzing De periode na de Tweede Wereldoorlog kende een babyboom, wat resulteert in een toenemend aantal ouderen ("opa- en oma-boom"). Tegen 2050 zullen 65-plussers 26,5% van de bevolking vormen. Er is ook een toenemend aandeel van de oudste en meest kwetsbare ouderen, de 85-plussers, wat leidt tot een "verzilvering" binnen de vergrijzing. Dit is een van de grootste maatschappelijke uitdagingen [82](#page=82) [83](#page=83). #### 6.2.2 Van acute naar chronische zorg Een van de grootste uitdagingen is de verschuiving van acute naar chronische zorg. Steeds meer patiënten lijden aan één of meerdere chronische aandoeningen met een lang en onvoorspelbaar verloop. Dit is niet alleen een gevolg van vergrijzing, maar ook van medische vooruitgang die de levensverwachting verhoogt, waardoor mensen ouder worden en meer kans hebben op meervoudige aandoeningen [84](#page=84). > **Voorbeeld:** Het "Sisyphus-syndroom" beschrijft hoe mensen door een hogere levensverwachting meer kans hebben op niet-fatale ouderdomsziekten zoals diabetes, Parkinson en dementie, wat bijkomende behandeling vereist en de gezondheidszorguitgaven negatief beïnvloedt (#page=84, 85) [84](#page=84) [85](#page=85). De verwachte toename van chronische aandoeningen zoals diabetes, kanker en dementie zal het systeem parten spelen. Acute zorg blijft echter belangrijk en wordt intensiever, wat leidt tot een verschuiving van intra- naar extramurale zorg, zoals daghospitalisaties en thuiszorg [85](#page=85). #### 6.2.3 Technologische vernieuwing Tegelijkertijd met demografische verschuivingen is er een enorme groei in technologische mogelijkheden die bijdragen aan een langer leven, maar ook geconfronteerd worden met chronische ziekten en co-morbiditeit [86](#page=86). #### 6.2.4 Functiedifferentiatie Functiedifferentiatie, waarbij taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden binnen een beroepsgroep worden herschikt om nieuwe functies te creëren, is een tendens die verder uitgewerkt zal worden [86](#page=86). #### 6.2.5 Multiculturaliteit in de gezondheidszorg België is een multiculturele samenleving geworden door migratiestromen, wat een significante impact heeft op de huidige en toekomstige gezondheidszorg [86](#page=86). #### 6.2.6 Evidence-based practice Het plan Evidence-Based Practice, gelanceerd door voormalig minister Maggie De Block, beoogt dat de meest aangewezen zorg patiënten bereikt. Dit houdt rekening met wetenschappelijk bewijs, ervaring van de zorgverstrekker en de voorkeuren van de patiënt. Er lopen diverse initiatieven rond evidence-based practice in België, maar deze zijn versnipperd en onvoldoende gecoördineerd [87](#page=87). ### 6.3 Impact van artificiële intelligentie op gezondheidszorg Artificiële intelligentie (AI) transformeert de gezondheidszorg door technologieën die software, machines en apparaten in staat stellen hun omgeving te analyseren en zelfstandig problemen op te lossen. Alan Turing wordt beschouwd als de grondlegger van AI, en John McCarthy bedacht in 1950 de term "artificial intelligence" (#page=88, 89) [88](#page=88) [89](#page=89). #### 6.3.1 Definiëring van artificiële intelligentie AI omvat technologieën die software, machines en apparaten toelaten om hun omgeving te analyseren en zelfstandig problemen op te lossen of acties te ondernemen, vertonend gedrag dat bij mensen als intelligent wordt beschouwd. Een algoritme is een wiskundige formule of een stukje code om een probleem op te lossen, en AI-systemen nemen zelfstandig beslissingen op basis van gegevens en leren hiervan [88](#page=88) [89](#page=89). #### 6.3.2 Toepassingen in de zorgsector AI en technologische vooruitgang bieden diverse toepassingen: * **Patiëntmonitoring:** Medische wearables maken ononderbroken real-time patiëntenmonitoring mogelijk, zowel in ziekenhuizen als thuis [90](#page=90). * **Thuisdiagnostiek en -monitoring:** Hulpmiddelen zoals de Belun Ring meten slaapkwaliteit en vitale functies thuis. De Bloomlife monitor volgt baarmoederactiviteit en hartslag van de baby tijdens de zwangerschap om complicaties te vermijden [90](#page=90) [91](#page=91). * **Ouderen Zorg:** De Zembro armband biedt ouderen ondersteuning en een dwaalalarm [92](#page=92). * **Diagnostiek en Voorspelling:** Apps zoals die van Babylon gebruiken spraakherkenning voor gezondheidsklachten en geven medisch advies. De Molly app ondersteunt patiënten met chronische aandoeningen en monitort medicatiegebruik [92](#page=92). * **Klinische Proeven:** AI versnelt en verbetert de betrouwbaarheid van klinische proeven door efficiënte selectie van deelnemers en data-analyse [93](#page=93). * **Vroege Detectie van Ziekten:** AI-modellen kunnen cardiovasculaire aandoeningen, oogziekten en borstkanker opsporen [93](#page=93). * **Virtuele Zorgverstrekkers:** Om het tekort aan verpleegkundig personeel op te vangen, kunnen virtuele zorgverstrekkers 24/7 inzetbaar zijn en gepersonaliseerde behandelingen aanbieden [93](#page=93). * **Voorkomen van Medische Fouten:** AI kan doseerfouten voorkomen door vitale waarden van patiënten continu te monitoren [93](#page=93). * **Data-analyse:** Met een yottabyte aan medische gegevens, waarvan 80% ongestructureerd is, maakt AI de verwerking van deze data mogelijk, wat cruciaal is voor kwaliteitsslag in de medische wereld. Supercomputers verwerken medische gegevens om bijvoorbeeld medicijnen aan te passen [94](#page=94). * **Fraudebestrijding:** AI kan fraude in de gezondheidszorg opsporen, wat kan leiden tot miljoenen euro's besparing voor ziekenhuizen en uiteindelijk belastingbetalers [94](#page=94). De overvloed aan big data, de vergrijzing en stijgende kosten zijn drijvende krachten achter de doorbraak van AI in de zorgsector. AI heeft het potentieel om de zorg te verbeteren en goedkoper te maken [89](#page=89). --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) | Een gespecialiseerd agentschap van de Verenigde Naties met als doel de gezondheid van de wereldbevolking te verbeteren door wereldwijde standaarden te bevorderen, technische steun te verlenen en programma's te ontwikkelen op gebieden zoals inentingen, bestrijding van ziektes, gezinsplanning en medische opleidingen. | | Klimaatcrisis | Een wereldwijde crisis die grote gevolgen heeft voor de gezondheid, waaronder luchtverontreiniging, verergering van ondervoeding en bevordering van infectieziekten. | | Sociale zekerheid | Een systeem van voorzieningen bedoeld om de financiële autonomie en sociale bescherming van burgers te waarborgen wanneer zij geconfronteerd worden met sociale risico's zoals ziekte, arbeidsongeschiktheid, werkloosheid of ouderdom. | | Eerstelijnsgezondheidszorg | Basisgezondheidszorg die toegankelijk is voor iedereen zonder doorverwijzing, waarbij zorgverleners het eerste aanspreekpunt zijn voor burgers met zorg- en ondersteuningsbehoeften. | | Bruto nationaal product (BNP) | Het totale inkomen van de inwoners van een land, ongeacht waar ze werken, en wordt vaak gebruikt als maatstaf voor de economische omvang van een land. | | Gezondheidseconomie | De wetenschap die onderzoekt hoe beschikbare middelen efficiënt kunnen worden toegewezen om gezondheidsobjectieven te bereiken, vooral relevant gezien stijgende uitgaven in de gezondheidszorg. | | Black Swan Event | Een onverwachte, extreme gebeurtenis die buiten de normale verwachtingen valt, een grote impact heeft en achteraf verklaarbaar wordt, zoals de ontdekking van penicilline of de X-stralen. | | Vergrijzing | Het fenomeen waarbij het aandeel ouderen, met name de 65-plussers en 85-plussers, in de bevolking toeneemt, wat leidt tot een hogere gemiddelde leeftijd van de samenleving en aanzienlijke maatschappelijke uitdagingen. | | Chronische aandoeningen | Ziekten met een lang en onvoorspelbaar verloop, vaak met weinig perspectief op volledige genezing, die toenemen door vergrijzing en medische vooruitgang, en een grote impact hebben op de gezondheidszorguitgaven. | | Artificiële Intelligentie (AI) | Een verzamelnaam voor technologieën die software, machines en apparaten in staat stellen hun omgeving te analyseren, zelfstandig problemen op te lossen en intelligent gedrag te vertonen, zoals gezichtsherkenning of taalbegrip. | | Evidence Based Practice (EBP) | Een benadering in de gezondheidszorg waarbij zorgverleners rekening houden met wetenschappelijk bewijs, hun eigen ervaring en de waarden en voorkeuren van de patiënt om de meest aangewezen zorg te verlenen. | | Sociale bijstand | Een vangnet dat een minimuminkomen garandeert voor iedereen die niet onder de sociale zekerheid valt, gefinancierd met belastingbijdragen en onderworpen aan voorwaarden zoals een bestaansmiddelenonderzoek. | | Moral Hazard | Een gedragseffect waarbij verzekerde personen meer risico's nemen of meer consumptie vertonen omdat de financiële gevolgen van hun acties grotendeels worden gedekt door de verzekering. | | Hidden Actions | Een gedragseffect waarbij zorgverstrekkers hun gedrag aanpassen, bijvoorbeeld door meer diensten te verlenen dan strikt noodzakelijk, vanwege de aanwezigheid van ziektekostenverzekering. | | Achilles-fenomeen | Een kenmerk van een gezondheidszorgsysteem waarbij er meer gezondheidszorg wordt geconsumeerd dan strikt noodzakelijk is voor gezondheidsverbetering, wat leidt tot welvaartsverlies en inefficiënt gebruik van financiële middelen. |