Deontologie - Les 3 en 4.pptx

# Juridische procedures en documenten Hier is de samenvatting voor het onderwerp "Juridische procedures en documenten", opgesteld volgens de vereisten: ## 1. Juridische procedures en documenten Dit onderdeel behandelt de essentiële stappen en documenten die komen kijken bij het voeren van juridische procedures, van de initiële dagvaarding tot de uiteindelijke dossierorganisatie. ### 1.1 De ontvangst van een dagvaarding of verzoekschrift * **Dagvaarding:** Wordt door een gerechtsdeurwaarder betekend aan de verweerder. De betekening gebeurt doorgaans aan het woonadres van de cliënt, maar kan ook aan het advocatenkantoor indien daar een woonstkeuze is gedaan. De receptionist mag een dagvaarding in ontvangst nemen, mits de advocaat onmiddellijk op de hoogte wordt gebracht. * **Verzoekschrift:** Wordt door de rechtbank zelf aan de verweerder opgestuurd. * **Inleidingszitting:** In beide gevallen wordt de verweerder opgeroepen om op een specifieke datum voor de rechtbank te verschijnen. Op deze zitting beslist de rechter over het verdere verloop van de zaak (bv. onmiddellijke behandeling, uitstel, vastlegging van een conclusiekalender en pleitdatum). * **Rolnummer:** Het is praktisch om tijdig contact op te nemen met de griffie om het rolnummer te verkrijgen, meestal enkele dagen voor de inleidingszitting. ### 1.2 Conclusies en de conclusiekalender * **Definitie van conclusie:** Een document waarin de standpunten van de partijen in een juridische procedure worden uiteengezet. Conclusies worden uitgewisseld tussen de partijen. * **Laatste woord:** De verwerende partij heeft altijd het laatste woord bij de uitwisseling van conclusies. * **Conclusiekalender:** Deze kalender bepaalt de termijnen waarbinnen conclusies moeten worden ingediend. * **Cruciale termijnen:** Het is van groot belang dat conclusies tijdig aan de tegenpartij en de rechtbank worden bezorgd binnen de voorziene termijn. * **Aan de tegenpartij:** Doorgaans via e-mail aan de advocaat van de tegenpartij. * **Aan de rechtbank:** Via het online platform (DPA of e-deposit). Een succesvolle neerlegging levert een bewijs op. * **Uitstel van termijn:** Uitstel is enkel mogelijk mits schriftelijk akkoord van de tegenpartij. * **Tip:** Plan de conclusietermijnen onmiddellijk in de agenda, met een herinnering minstens twee weken van tevoren. Vergeet niet de bijbehorende stukken mee te sturen. Gebruik veilige kanalen voor het versturen van documenten; vermijd gratis diensten zoals WeTransfer. ### 1.3 Aangetekende brief versturen * **Belang:** Een aangetekende brief dient als bewijs dat de brief daadwerkelijk is verstuurd. * **Ontvangstbewijs:** Soms wordt er een ontvangstmelding meegestuurd, of kan er een e-mail met ontvangst- en leesbevestiging worden verkregen. Dit sluit discussies over niet-ontvangen brieven uit. * **Dossier:** Het bewijs van aangetekende zending, ontvangst en eventuele leesbevestiging dient zorgvuldig in het dossier te worden bewaard. ### 1.4 Dossiers klasseren * **Inhoud:** Een dossier bevat alle relevante informatie betreffende een cliënt. * **Organisatie:** Een logisch en gestructureerd systeem is essentieel zodat alle medewerkers op kantoor gemakkelijk informatie kunnen terugvinden. Dit kan zowel fysiek als digitaal georganiseerd zijn. * **Typische inhoud:** * Briefwisseling * Procedurestukken * Andere informatie bezorgd door de cliënt * Rechtspraak of rechtsleer ### 1.5 Gebruik van sociale media op het werk en over het werk * **Sociale media op het werk:** Werkgevers kunnen het gebruik van sociale media op werkapparatuur reguleren. Toegang tot bepaalde websites of applicaties kan geblokkeerd worden. Bij gebruik van eigen toestellen dient het arbeidsreglement geraadpleegd te worden. Tijdens werkuren dient de tijd ter beschikking van de werkgever gesteld te worden. * **Sociale media over het werk:** Werknemers kunnen verboden worden om berichten over het werk of de werkgever te delen op sociale media. Hoewel werknemers vrijheid van meningsuiting hebben, is er een loyaliteitsplicht ten aanzien van de werkgever. Lasterlijke uitlatingen die de reputatie schaden, zijn verboden. Kritiek is toegestaan, beledigingen niet. * **Controle door werkgever:** De werkgever kan controle uitoefenen op het gebruik van sociale media, met inachtneming van privacy- en arbeidsrechtelijke regels. ### 1.6 Belangenvermenging en omkoping * **Belangenvermenging:** Een situatie waarin privébelangen kunnen samenvallen met de belangen van het bedrijf of de overheidsinstantie, wat kan leiden tot een risico op oneigenlijke beïnvloeding en een schijn van partijdigheid. * **Oorzaken:** Engagementen buiten het werk (bv. lidmaatschappen), ontvangen geschenken, tussenkomsten van politici of belangengroepen bij overheidsinstanties, en draaideurconstructies. * **Draaideurconstructie:** Betreft het overstappen van personeel tussen de publieke en private sector, waarbij de opgedane kennis en contacten uit de publieke sector oneigenlijk gebruikt kunnen worden in de private sector of vice versa. Een "afkoelingsperiode" kan hier van toepassing zijn. * **Regel geschenken:** Over het algemeen mogen geschenken van externen niet aanvaard worden, met beperkte uitzonderingen. Bij twijfel dient dit gemeld te worden aan de leidinggevende of via de geijkte kanalen. * **Omkoping of corruptie:** Dit ontstaat wanneer er een duidelijke intentie is om via een ongeoorloofde beloning of voordeel iemand te beïnvloeden tot een bepaalde actie of nalaten van een actie, met als doel persoonlijk, professioneel of zakelijk voordeel te behalen. * **Actieve openbare corruptie:** Het aanbieden van een voordeel aan een ambtenaar om een handeling te verrichten of na te laten. * **Passieve openbare corruptie:** Het vragen, aannemen of ontvangen van een voordeel door een ambtenaar om een handeling te verrichten of na te laten. ### 1.7 Handelen met voorkennis * **Definitie:** Het kopen of verkopen van financiële instrumenten (zoals aandelen) door iemand die beschikt over meer informatie dan het grote publiek (voorkennis of voorwetenschap). * **Verboden:** Handelen met voorkennis is verboden en strafrechtelijk sanctioneerbaar. ### 1.8 Arbeidsattitude en klantgerichtheid * **Klantverwachtingen:** Klanten verwachten correctheid, stiptheid, organisatie van dienstverlening, klantgerichte communicatie en een goede basiskwaliteit. * **Professioneel gedrag:** Vereist continue ontwikkeling, aandacht voor lichaamshouding en taalgebruik, openheid voor feedback en inlevingsvermogen. * **Correctheid en stiptheid:** Cruciaal voor het opbouwen van vertrouwen en het vermijden van frustraties bij de klant. * **Eerste indruk:** Klanten hechten belang aan een goede eerste indruk, die gevormd wordt door de professionaliteit en de organisatie van de dienstverlening. * **Verbetering:** Vereist zelfreflectie, het maken van keuzes, het visualiseren vanuit het klantperspectief en het hanteren van een centrale takenlijst. * **Feedback:** Wordt gezien als een belangrijk instrument voor persoonlijke en professionele groei. * **Samenwerken:** Vereist empathie, harmonie en respect om tot efficiënte oplossingen te komen. * **Tevredenheid van klanten:** Wordt bereikt door het wegnemen van frustraties, het consequent en foutloos uitvoeren van basisverwachtingen, het investeren in digitalisering, het winnen van tijd, het zorgen voor bereikbaarheid, het peilen naar de perceptie van de klant, het afronden van zaken, het vermijden van het "aan het lijntje houden" van de klant, en het minimaliseren van de inspanningen van de cliënt. ### 1.9 Deontologie en Bescherming van Persoonsgegevens (GDPR/AVG) * **Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG/GDPR):** Een Europese wet die regels oplegt voor de omgang met persoonsgegevens door bedrijven en werknemers. De privacy policy van een bedrijf beschrijft deze omgang en wordt meestal gepubliceerd op de website. * **Persoonsgegevens:** Alle informatie waarmee een persoon geïdentificeerd kan worden (bv. adres, geboortedatum, IP-adres). * **Gewone persoonsgegevens:** Naam, adres, functie, etc. * **Bijzondere persoonsgegevens:** Genetische gegevens, gezondheidsgegevens, politieke opvattingen, etc. * **Verwerkingsverantwoordelijke en Verwerker:** De verantwoordelijke bepaalt het doel en de middelen van de verwerking; de verwerker handelt in opdracht van de verantwoordelijke. Er is een contractuele relatie tussen beide nodig. * **Wettelijke grondslag:** Voor de verwerking van persoonsgegevens is een wettelijke basis vereist. Mogelijke grondslagen zijn: uitvoering van de overeenkomst, legitiem belang, of toestemming van de betrokkene. * **Legitiem belang:** Een belang wordt als legitiem beschouwd indien het nagestreefd wordt conform de regelgeving en de verwerking noodzakelijk is, zonder dat de fundamentele rechten van de betrokkene worden geschaad. Proportionaliteit is hierbij cruciaal: de gegevens moeten noodzakelijk zijn voor het beoogde doel. * **Toestemming:** Moet vrij zijn gegeven, zonder druk, en kan op elk moment worden ingetrokken. * **Verwerking in functie van een doel:** Persoonsgegevens mogen enkel verwerkt worden voor een concreet en geldig doel, en enkel de noodzakelijke gegevens mogen hiervoor gebruikt worden. * **Bijzondere gegevens:** Mogen enkel verwerkt worden indien de wet dit voorschrijft of met toestemming van de betrokkene. * **Gegevenslek:** Een situatie waarin persoonsgegevens in handen van onbevoegden terechtkomen. * **Meldingsplicht:** Datalekken moeten onverwijld (en indien mogelijk binnen 72 uur) gemeld worden aan de Gegevensbeschermingsautoriteit en, indien een hoog risico bestaat, aan de betrokkene. Boetes kunnen aanzienlijk zijn. * **Rechten van betrokkenen:** * **Recht op inzage:** Het recht om te vragen welke persoonsgegevens over hen verwerkt worden. * **Recht op verzet:** Het recht om zich te verzetten tegen bepaalde verwerkingen (bv. reclame-e-mails). * **Recht op correctie:** Het recht om foute gegevens te laten corrigeren. * **Recht om vergeten te worden (gegevenswissing):** Het recht om te vragen persoonsgegevens te laten wissen. * **Commerciële boodschappen per e-mail:** Vereisen toestemming, tenzij het e-mailadres is verkregen in het kader van een commerciële transactie met een opt-out mogelijkheid. * **Tips:** Volg strikt de procedures, vermijd het gebruik van openbare wifi-netwerken met bedrijfsapparatuur, gebruik geen privé-e-mailadressen voor klantgegevens, neem geen foto's zonder toestemming, en deel geen wachtwoorden. * **Controle door werkgever:** Controle van werkgeversapparatuur is toegestaan indien vastgelegd in het arbeidsreglement en conform de wetgeving. Controle van privéapparatuur is in principe niet mogelijk. ### 1.10 Privacy * **Definitie:** Het recht om zich te verzetten tegen inmenging in het privéleven; het recht om gerust gelaten te worden. Dit is een grondrecht dat ruimer is dan de GDPR. * **Professionele omgeving:** Het recht op privacy geldt ook in de professionele context, inclusief het zelfbeschikkingsrecht over persoonlijke levenskeuzes. * **Recht op privacy vs. recht op nieuwsgaring:** Er is een afweging nodig tussen het recht op privacy en de vrijheid van meningsuiting en pers. Dit geldt ook voor huiszoekingen, briefgeheimen, telefoontaps en het opnemen van gesprekken. * **Recht op afbeelding:** Het recht om te bepalen wie afbeeldingen van jezelf gebruikt. Vereist in principe dubbele toestemming: voor het nemen en voor het gebruiken van de afbeelding. Uitzonderingen gelden voor de openbare ruimte en publieke figuren, en wanneer een afbeelding nieuwswaarde heeft. * **Auteursrecht:** Een intellectueel eigendomsrecht dat de maker een exclusief recht geeft op zijn werk. * **Bescherming:** Ontstaat automatisch bij creatie (geen registratie vereist), gebaseerd op originaliteit. Ideeën worden niet beschermd, wel de uitgedrukte vorm. * **Rechthouder:** De auteur. Rechten kunnen worden overgedragen. * **Gebruik:** Vereist toestemming van de rechthouder, tenzij er een wettelijke uitzondering van toepassing is (bv. citaatrecht, parodie, gebruik in onderwijs). * **Duur:** Tot 70 jaar na de dood van de auteur. * **Plagiaat:** Het overnemen van (belangrijke delen van) een werk zonder toestemming en zonder wettelijke uitzondering. * **AI-gegenereerde content:** Creëert in principe geen auteursrecht indien er geen significante menselijke interventie is. * **Hyperlinken:** Over het algemeen toegestaan, tenzij de link verwijst naar illegaal geplaatste content en dit met winstoogmerk gebeurt. --- Dit onderwerp behandelt de essentiële stappen en documenten die betrokken zijn bij juridische procedures, vanaf de initiële kennisgeving tot de uiteindelijke organisatie van het dossier. * **Dagvaarding:** Wordt door een gerechtsdeurwaarder betekend aan de verweerder. * **Verzoekschrift:** Wordt door de rechtbank opgestuurd naar de verweerder. * **Inleidingszitting:** In beide gevallen wordt de verweerder opgeroepen om op een bepaalde dag in de rechtbank te verschijnen. Tijdens deze zitting beslist de rechter over de verdere procedure: onmiddellijke behandeling, uitstel naar een volgende zitting, of het vastleggen van een conclusiekalender en pleitdatum. * **Praktische aanpak:** Het is raadzaam om tijdig contact op te nemen met de griffie om het rolnummer van de zaak te verkrijgen. * **Betekening:** Een dagvaarding of verzoekschrift wordt meestal aan het adres van de cliënt betekend, maar kan ook bij het advocatenkantoor worden betekend indien daar woonstkeuze is gedaan. Ook indien betekend aan het kantoor, is onmiddellijke verwittiging van een advocaat cruciaal. * **Definitie van conclusie:** Een conclusie is een document waarin de standpunten van de partijen uiteengezet worden. Deze conclusies worden onderling uitgewisseld. De verwerende partij heeft hierbij steeds het laatste woord. * **Conclusiekalender:** Er wordt een conclusiekalender vastgelegd, waarin termijnen voor het indienen van de conclusies worden bepaald. * **Procedure:** Het is van cruciaal belang dat de conclusies binnen de voorziene termijn aan de tegenpartij en aan de rechtbank worden bezorgd. * Aan de tegenpartij: Meestal via e-mail aan de advocaat van de tegenpartij. * Aan de rechtbank: Via een online platform (zoals DPA of e-deposit). Een succesvolle neerlegging levert een bewijs op. * **Uitstel:** Uitstel van de termijn kan enkel verkregen worden met het akkoord van de tegenpartij. > **Tip:** Zet de conclusietermijnen onmiddellijk in de agenda, samen met een herinnering minstens twee weken voordien. Vergeet niet de bijhorende stukken mee te sturen en gebruik veilige kanalen voor de verzending. ### 1.3 Aangetekende brieven * **Belang:** Aangetekend versturen biedt bewijs dat de brief effectief is verzonden. Dit sluit de discussie dat een brief niet werd ontvangen uit. * **Bewijs:** Het bewijs van aangetekende zending (en eventuele ontvangst- en leesbevestigingen) moet zorgvuldig in het dossier worden bewaard. * **Doel:** Een dossier bevat alle relevante informatie van een cliënt. Een logisch en geordend systeem is essentieel zodat iedereen op kantoor gemakkelijk informatie kan terugvinden. Dit kan zowel online als fysiek georganiseerd zijn. * **Inhoud van een dossier:** * Andere informatie die de cliënt aan de advocaat heeft bezorgd * **Gebruik op het werk:** * Werkgevers kunnen het gebruik van sociale media op de werkplek regelen. * Bij ter beschikkingstelling van een smartphone of computer door de werkgever, kunnen bepaalde applicaties geblokkeerd worden of de toegang tot websites beperkt worden. * Bij gebruik van eigen apparatuur, is het arbeidsreglement van belang. Gedurende de werkuren dient de tijd ter beschikking van de werkgever te worden gesteld. * **Gebruik over het werk:** * Werkgevers kunnen verbieden dat werknemers berichten delen over het werk of de werkgever. Dit moet afgewogen worden tegen de vrijheid van meningsuiting van de werknemer. * Lasterlijke uitlatingen die de reputatie van de onderneming kunnen schaden zijn niet toegestaan. Werknemers hebben een loyaliteitsplicht. Kritiek is mogelijk, beledigingen niet. * **Belangenvermenging:** Dit ontstaat wanneer privébelangen vermengd worden met de belangen van het bedrijf of agentschap waar men werkt. Een belangenconflict ontstaat wanneer er een risico bestaat op oneigenlijke beïnvloeding van het algemeen belang door een ander (persoonlijk, privé of bedrijfs) belang. Dit kan de objectiviteit van de taakuitvoering aantasten en leiden tot een schijn van partijdigheid. * **Oorzaken:** Engagements buiten het werk (lidmaatschappen), ontvangen geschenken van externen, tussenkomsten van politici of belangengroepen bij overheidsinstanties. * **Draaideurconstructie:** Dit betreft personeelsleden die de publieke sector inruilen voor de private sector en vice versa, waarbij opgedane kennis en contacten uit de publieke sector worden gebruikt in de private sector. Dit kan een afkoelingsperiode vereisen voor bepaalde functies. Vertrouwelijke informatie mag niet gebruikt worden. > **Regel (geschenken):** Geschenken van externen mogen in principe niet aanvaard worden, tenzij er beperkte uitzonderingen zijn. Bij twijfel is overleg met een leidinggevende of melding via de geijkte kanalen noodzakelijk. * **Omkoping of corruptie:** Belangenvermenging wordt omkoping wanneer er een duidelijke intentie is om via een ongeoorloofde beloning of voordeel iemand te beïnvloeden tot bepaalde acties of nalaten, met als doel persoonlijk, professioneel of zakelijk voordeel te behalen. * **Actieve openbare corruptie:** Aanbieden, beloven of geven van een voordeel aan een ambtenaar om een handeling te verrichten of na te laten. * **Passieve openbare corruptie:** Vragen, aannemen of ontvangen van een voordeel door een ambtenaar om een handeling te verrichten of na te laten. * Dit is strafrechtelijk sanctioneerbaar. * **Definitie:** Dit vindt plaats wanneer iemand financiële instrumenten (aandelen, obligaties, etc.) koopt of verkoopt terwijl deze persoon over meer informatie beschikt dan het algemene publiek. De persoon beschikt over voorkennis of voorwetenschap. * **Gevolgen:** Dit is verboden en kan leiden tot een gevangenisstraf. * **Klantverwachtingen:** Klanten verwachten correctheid, stiptheid, een goede organisatie van de dienstverlening en klantgerichte communicatie. * **Professioneel gedrag:** Dit omvat een constante professionele houding, aandacht voor lichaamshouding, verzorgd taalgebruik, voortdurende bijscholing, openstaan voor feedback en het vermogen om de wereld vanuit het standpunt van de ander te bekijken. * **Correctheid en stiptheid:** Dit is cruciaal voor het opbouwen van vertrouwen en het vermijden van frustraties bij de klant. * **Eerste indruk:** Klanten hechten belang aan basiskwaliteit, organisatie en communicatie. * **Verbetering:** Dit vereist het bepalen van doelen, keuzes maken, de zaken door de ogen van de klant bekijken, duidelijke afspraken maken met zichzelf, een centrale takenlijst gebruiken en tijd reserveren voor specifieke taken (bv. belblok). * **Feedback:** Feedback is essentieel voor groei en begrip. Het vereist empathie, harmonie en respect om tot oplossingen te komen. ### 1.9 Deontologie en professionaliteit * **Deontologie:** Dit omvat de gedragsregels en ethische normen binnen een beroep. * **Discretie:** Het is van groot belang om discreet te handelen met betrekking tot cliëntengegevens en vertrouwelijke informatie. * **Gouden regels:** Er zijn gouden regels over feedback, samenwerking in teams ("There is no I in team"), en het nemen van initiatief. * **Gezamenlijke inspanningen:** In moeilijke situaties is empathisch handelen noodzakelijk. Empathie is niet hetzelfde als meevoelen of medelijden, maar vraagt om inlevingsvermogen en een gezonde kritische houding. * **Dienstverlening:** Tevredenheid van klanten wordt bereikt door frustraties weg te nemen, basisverwachtingen consequent en foutloos uit te voeren, te investeren in digitalisering, informatie en medewerkers beschikbaar te maken, feedback te peilen, gesprekken te stabiliseren, zaken af te werken, duidelijkheid en oplossingen te bieden, en de inspanningen van de cliënt te minimaliseren. * **Reputatie:** Vertrouwen moet verdiend worden door correct en stipt te handelen. * **Zelforganisatie en communicatie:** Een georganiseerde professional en effectieve communicatie zijn essentieel. * **Verantwoordelijkheidszin:** Dit is een belangrijke eigenschap. ### 1.10 Bescherming van persoonsgegevens (GDPR/AVG) * **Doel van GDPR/AVG:** De Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) is een Europese wet die regels oplegt voor hoe bedrijven omgaan met persoonsgegevens, met als doel deze gegevens veilig te verwerken. * **Persoonsgegevens:** Alle informatie waarmee iemand geïdentificeerd kan worden (bv. naam, adres, geboortedatum, politieke voorkeur, bankrekeningnummer, IP-adres). * **Gewone persoonsgegevens:** Naam, adres, functie, familieleden. * **Bijzondere persoonsgegevens:** Raciale of etnische afkomst, politieke opvattingen, religieuze overtuigingen, lidmaatschap van een vakbond, genetische gegevens, gezondheidsgegevens, biometrische gegevens, strafrechtelijke gegevens. * **Verwerkingsverantwoordelijken en verwerkers:** * **Verantwoordelijken:** AP, advocatenkantoren, rechtbanken, gerechtsdeurwaarders. * **Verwerkers:** Softwarebedrijven waar verantwoordelijken gebruik van maken. Er moet een contractuele relatie tussen beiden bestaan. * **Wettelijke grondslag voor verwerking:** * **Gewone persoonsgegevens:** Uitvoering van de overeenkomst, legitiem belang, toestemming van de betrokkene. * **Bijzondere persoonsgegevens:** Mogen in principe niet verwerkt worden, tenzij er een wettelijke uitzondering is (bv. gezondheidsgegevens door artsen, strafrechtelijke gegevens door advocaten) of met toestemming van de betrokkene. * **Legitiem belang:** Een belang wordt als gerechtvaardigd beschouwd indien het nagestreefd wordt in overeenstemming met de regelgeving, de verwerking noodzakelijk is voor dit belang, en de fundamentele rechten en vrijheden van de betrokkene niet prevaleren. * **Proportionaliteit:** De verzamelde gegevens moeten noodzakelijk zijn voor het doel waarvoor ze verzameld worden. * **Toestemming:** Moet vrij zijn, zonder druk, en kan op elk moment ingetrokken worden. * **Verwerking in functie van een doel:** Persoonsgegevens moeten verwerkt worden voor een concreet en geldig doel. Enkel de noodzakelijke gegevens mogen verwerkt worden. * **Datalekken:** Een situatie waarin persoonsgegevens in handen van verkeerde personen terechtkomen. Onmiddellijke melding aan de betrokkenen en, indien vereist, aan de Gegevensbeschermingsautoriteit is cruciaal. Boetes kunnen aanzienlijk zijn. * **Meldingsplicht datalek:** * Aan de Gegevensbeschermingsautoriteit: Zonder onredelijke vertraging, indien mogelijk binnen 72 uur na kennisname, tenzij er geen risico is voor de rechten van de betrokkenen. Inhoud: aard van de inbreuk, categorieën betrokkenen, contactgegevens, gevolgen, maatregelen. * Aan de betrokkene: Wanneer het datalek een hoog risico inhoudt. Indien de gegevens onbegrijpelijk zijn (bv. versleuteling) of er maatregelen zijn genomen, kan de melding achterwege blijven of via een openbare mededeling gebeuren. * **Rechten van klanten:** * Recht op inzage in de persoonsgegevens. * Recht om zich te verzetten tegen de verwerking (bv. reclame-e-mails). * Recht om foute gegevens te corrigeren. * Recht om vergeten te worden (gegevenswissing), bv. in het kader van nieuwe verzekeringen of desindexering in zoekmachines, mits afweging van maatschappelijk belang en anonimiteit. * **Commerciële boodschappen per e-mail:** Toestemming van de ontvanger is vereist, tenzij het e-mailadres verkregen is in het kader van een commerciële transactie en de ontvanger een opt-out mogelijkheid heeft. Uitschrijven voor nieuwsbrieven moet gerespecteerd worden. * **Veilige omgang met persoonsgegevens:** Strikte procedures volgen, geen gebruik maken van openbare wifi voor werkgerelateerde gegevens, geen Hotmail of Gmail voor klantengegevens, geen foto's van klanten zonder toestemming, dossiers niet onbewaakt achterlaten, geen wachtwoorden delen, voorzichtig zijn met links en documenten, en geen klantengegevens invoeren in programma's zoals ChatGPT zonder verificatie. Bij twijfel, vragen stellen. ### 1.11 Privacy * **Definitie:** Het recht om zich te verzetten tegen inmenging in het privéleven en om met rust gelaten te worden. Dit is een grondrecht dat ruimer is dan de GDPR. * **Toepassingsgebied:** Privacy geldt zowel in de privésfeer als in de professionele omgeving, thuis, op het werk, op school, en op straat. Het omvat het zelfbeschikkingsrecht over het eigen leven. * **Privacy vs. Nieuwsvergaring:** Er is een belangenafweging tussen het recht op vrijheid van meningsuiting en het recht op privacy. De context, bekendheid van de persoon en maatschappelijk belang spelen een rol. * **Andere aspecten van privacy:** Huiszoeking, briefgeheim, telefoontaps, e-mailonderschepping. Het opnemen van een gesprek waarbij men zelf deelneemt is toegestaan, tenzij de opname wordt verspreid met de bedoeling te schaden. * **Recht op afbeelding:** Maakt deel uit van het recht op privacy. Vereist principieel dubbele toestemming: om de foto te nemen en om de foto te gebruiken. Uitzonderingen gelden voor de openbare ruimte, publieke figuren, en wanneer de afbeelding nieuwswaarde heeft, na een belangenafweging. ### 1.12 Auteursrecht * **Definitie:** Een intellectueel eigendomsrecht dat de maker een exclusief recht geeft om te beslissen over het gebruik van zijn werk. * **Bescherming:** Een werk wordt auteursrechtelijk beschermd indien het origineel is (eigen intellectuele schepping, uitdrukking van de creatieve geest). Louter technische documenten, akten van de overheid, en werken in het publiek domein vallen hier niet onder. * **Beschermd materiaal:** De uitgedrukte vorm van een werk (foto, artikel, muziek, software, etc.). Een idee of concept zelf wordt niet beschermd. * **Rechthouder:** De auteur (natuurlijke persoon), maar rechten kunnen overgedragen worden aan een vennootschap. * **Ontstaan auteursrecht:** Onmiddellijke bescherming vanaf de creatie van het werk. Datum kan bewezen worden via methoden als i-depot of aangetekende brief. * **Gebruik van auteursrechtelijk beschermd werk:** Vereist schriftelijke toestemming van de rechthouder (licentie). * **Hyperlinks:** Over het algemeen toegestaan, tenzij ze verwijzen naar illegaal geplaatste content. Bij commercieel gebruik is een grotere onderzoeksplicht vereist. * **Uitzonderingen op toestemmingsvereiste:** Gebruik in het nieuws, onderwijs, privékopie, parodie. * **Duur auteursrecht:** Tot 70 jaar na de dood van de auteur. Werken in het publiek domein kunnen wel nieuwe auteursrechten creëren bij een nieuwe uitvoering. * **Plagiaat:** Het overnemen van (belangrijke delen van) een werk zonder toestemming en zonder dat een uitzondering van toepassing is. De totaalindruk is hierbij belangrijk. * **AI-gegenereerde content:** AI genereert in principe geen auteursrecht. Indien er geen menselijke interventie is, is er geen auteursrechtelijke bescherming. > **Belangrijke reminder:** Kopieer nooit foto's, tekst, muziek of afbeeldingen van het internet om publiekelijk te gebruiken zonder de nodige toestemming. Het feit dat iets online beschikbaar is, betekent niet dat er een gebruiksrecht is. --- # Professioneel gedrag en ethiek op de werkplek Dit onderdeel behandelt de essentiële normen en gedragingen die verwacht worden in een professionele omgeving, met speciale aandacht voor het correcte gebruik van sociale media, het vermijden van belangenconflicten en corruptie, en het belang van een proactieve werkhouding. ### 2.1 De professionele omgeving #### 2.1.1 Dagelijkse praktijk op een advocatenkantoor Een advocatenkantoor kent diverse dagelijkse taken, waaronder het ontvangen en verwerken van dagvaardingen of verzoekschriften, het opstellen van conclusies en het versturen van aangetekende brieven. * **Dagvaarding of verzoekschrift:** * Een dagvaarding wordt door een gerechtsdeurwaarder betekend aan de verweerder. * Een verzoekschrift wordt door de rechtbank naar de verweerder gestuurd. * Beide roepen de verweerder op voor een inleidingszitting bij de rechtbank. * Betekening gebeurt meestal aan het adres van de cliënt, maar kan ook aan het advocatenkantoor indien daar woonstkeuze is gedaan. * Een receptionist kan een betekening tekenen, maar moet onmiddellijk een advocaat informeren. * **Conclusies en processtukken:** * Conclusies zijn documenten waarin de standpunten van partijen worden uiteengezet en die tussen partijen worden uitgewisseld. De verwerende partij heeft hierbij het laatste woord. * Een conclusie kalender wordt vastgelegd door de rechtbank. * Het is cruciaal om conclusies binnen de gestelde termijn aan de tegenpartij (meestal via e-mail) en aan de rechtbank (via online platforms zoals DPA of e-deposit) te bezorgen. * Een uitstel van de termijn is enkel mogelijk mits akkoord van de tegenpartij. * **Tip:** Plan conclusietermijnen onmiddellijk in de agenda, met een herinnering ruim van tevoren, en vergeet niet de relevante stukken mee te sturen. Gebruik veilige kanalen voor het versturen van documenten. * **Aangetekende brieven:** * Het versturen van aangetekende brieven dient als bewijs van verzending en kan discussies over niet-ontvangst uitsluiten. * Een ontvangstmelding, en soms een leesbevestiging, kan worden aangevraagd. * Het bewijs van aangetekende zending of ontvangst dient goed in het dossier bewaard te worden. * **Dossierbeheer:** * Een dossier bevat alle relevante informatie van een cliënt. * Een logisch en toegankelijk systeem (online of fysiek) is essentieel voor iedereen op kantoor. * Een typisch dossier bevat briefwisseling, procedurestukken, cliënt-bezorgde informatie, en relevante rechtspraak of rechtsleer. #### 2.1.2 Gebruik van sociale media op het werk Het gebruik van sociale media op de werkplek en met betrekking tot het werk vereist zorgvuldigheid. * **Gebruik van sociale media op het werk:** * Werkgevers kunnen het gebruik van sociale media reguleren, met name op door hen ter beschikking gestelde apparaten (smartphones, computers), door applicaties en websites te blokkeren. * Bij het gebruik van eigen apparaten, raadpleeg het arbeidsreglement. * Tijdens werkuren dient de tijd ter beschikking van de werkgever gesteld te worden. * **Gebruik van sociale media over het werk:** * Werkgevers kunnen het delen van berichten over het werk of de werkgever verbieden. * Hoewel werknemers vrijheid van meningsuiting hebben, is er een loyaliteitsplicht jegens de werkgever. * Kritiek is toegestaan, maar beledigingen niet, zeker niet als ze de reputatie van de onderneming kunnen schaden. ### 2.2 Belangenvermenging en omkoping Belangenvermenging en omkoping zijn ernstige ethische schendingen met potentiële juridische gevolgen. #### 2.2.1 Belangenvermenging Belangenvermenging treedt op wanneer privébelangen de professionele objectiviteit beïnvloeden. * **Definitie:** Een vermenging van privébelangen met die van het bedrijf of agentschap waar men werkt, of een situatie waarin het algemeen belang oneigenlijk beïnvloed kan worden door persoonlijke, privé- of bedrijfsbelangen. Dit kan leiden tot een schijn van partijdigheid. * **Oorzaken:** * Engagementen buiten het werk (bv. lidmaatschappen van verenigingen). * Het ontvangen van geschenken van externen. * Tussenkomsten van politici of belangengroepen bij overheidsfuncties. * Draaideurconstructies. * **Draaideurconstructie:** Dit betreft de overstap van publieke naar private sector en vice versa, waarbij opgedane kennis en contacten uit de publieke sector oneigenlijk worden benut. Er kan een afkoelingsperiode gelden, en het gebruik van vertrouwelijke informatie is verboden. * **Omgang met geschenken:** Geschenken van externen mogen doorgaans niet aanvaard worden. Bij twijfel dient men dit te bespreken met een leidinggevende of te melden via de geijkte kanalen. * **Voorbeeld:** Een bouwbedrijf dat ambtenaren uitnodigt voor een exclusief netwerkevenement kan leiden tot belangenvermenging, zelfs als het wordt gepresenteerd als een professionele gelegenheid. #### 2.2.2 Omkoping of corruptie Omkoping is een vorm van belangenvermenging waarbij een ongeoorloofde beloning of voordeel wordt aangeboden of aangenomen met de intentie om acties te beïnvloeden. * **Definitie:** Wanneer er een duidelijke intentie is om via een ongeoorloofde beloning of voordeel iemand te beïnvloeden tot bepaalde acties of nalatigheden, met als doel persoonlijk, professioneel of zakelijk voordeel te behalen. Dit is strafrechtelijk sanctioneerbaar. * **Actieve openbare corruptie:** Het aanbieden, de belofte of het verstrekken van een voordeel aan een ambtenaar om een handeling te verrichten of na te laten. * **Passieve openbare corruptie:** Het vragen, aannemen of ontvangen van een voordeel door een ambtenaar om een handeling te verrichten of na te laten. * **Handelen met voorkennis:** Dit betreft het kopen of verkopen van financiële instrumenten op basis van niet-openbare informatie. Dit is verboden en kan leiden tot gevangenisstraf. * **Situatieschets:** Anna, een secretaresse met toegang tot vertrouwelijke rapporten over een goedgekeurd medicijn, beschikt over voorkennis die haar aandelenkoers doet stijgen. Het benutten van deze informatie is verboden. ### 2.3 Arbeidsattitude en klantgerichtheid Een professionele houding, correctheid, stiptheid en empathie zijn cruciaal voor een goede arbeidsattitude en klanttevredenheid. #### 2.3.1 Professionele houding * **Kernprincipes:** * Werk constant aan een professionele houding. * Let op lichaamshouding en verzorg je taalgebruik. * Blijf je voortdurend bijscholen en sta open voor feedback. * Bekijk de wereld vanuit het standpunt van anderen. * Werk aan een betere versie van jezelf. * **Correctheid en stiptheid:** * Klanten hebben een kritische blik; correct en stipt handelen zorgt voor vertrouwen en vermijdt frustraties. * **Oefening:** Reflecteer op situaties waarin je als klant negatieve indrukken kreeg van correctheid en stiptheid. #### 2.3.2 Klantgerichtheid * **De klant is koning:** Hoewel men moet inspelen op de eisen van de klant, mag het gedrag van de klant de professionele houding van medewerkers niet beïnvloeden. * **Eerste indruk:** Klanten hechten belang aan basiskwaliteit, organisatie van dienstverlening en klantgerichte communicatie. * **Verbetering:** * Bepaal wat je echt wilt en maak keuzes. * Visualiseer vanuit het perspectief van de klant. * Maak afspraken met jezelf en gebruik één centrale takenlijst. * Plan specifieke tijdsblokken in voor taken zoals telefoneren. * **Goede dienstverlening:** * Neem frustraties bij klanten weg door te voldoen aan basisverwachtingen en proactief oplossingen te bieden voor knelpunten. * Investeer in digitalisering en systemen om tijd te winnen ("Speed becomes the essence!"). * Zorg voor beschikbaarheid van informatie en medewerkers. * Vraag regelmatig om feedback van de klant. * Rationaliseer gesprekken en werk zaken zoveel mogelijk af om herhaaldelijk contact te vermijden. * Vermijd het "aan het lijntje houden" van klanten; bied duidelijkheid en oplossingen. * Beperk de inspanningen die de klant moet leveren. * Zorg voor een aangename digitale reis voor de cliënt. * Voorzie klanten van extra informatie om toekomstig contact te vermijden. #### 2.3.3 Samenwerking en feedback * **Feedback:** Feedback is essentieel voor persoonlijke en professionele groei. Het wordt best gezien als een cadeau. * **Tip:** Ken jezelf, begrijp en word begrepen, werk samen met empathie, harmonie en respect om sneller oplossingen te vinden. * **Empathie:** Is niet hetzelfde als meevoelen of medelijden hebben, maar vereist inlevingsvermogen en een gezonde kritische houding om de juiste vragen te stellen. * **Samenwerken:** * Vereist empathie en respect voor harmonie. * **Tip:** Werk samen met anderen om sneller tot oplossingen te komen. * "There is no I in team": Samenwerking is cruciaal. * Identificeer principes van goed samenwerken en schendingen daarvan. * **Daadkracht en verantwoordelijkheidszin:** Een professional toont daadkracht en een grote verantwoordelijkheidszin. * **Omgaan met collega's:** * **Situatieschets:** Een collega die stoort tijdens telefoongesprekken met klanten moet aangepakt worden door duidelijke afspraken te maken over communicatie op specifieke momenten. #### 2.3.4 Discrete en zelfstandige uitvoering van taken * **Discretie:** Vertrouwelijke informatie mag niet zomaar gedeeld worden. * **Tip:** Wees discreet. * **Situatieschets:** Een telefoniste die ongevraagd persoonlijke medische informatie over een collega deelt, schendt de discretieplicht. * **Individueel werk:** Zelfstandige uitvoering van toevertrouwde opdrachten is belangrijk, ook binnen een team. ### 2.4 Bescherming van persoonsgegevens (GDPR/AVG) De Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) reguleert hoe bedrijven en werknemers omgaan met persoonsgegevens. #### 2.4.1 Kernconcepten van de GDPR/AVG * **Wat zijn persoonsgegevens?** Alle informatie waarmee iemand geïdentificeerd kan worden (bv. naam, adres, geboortedatum, IP-adres). * **Gewone vs. bijzondere persoonsgegevens:** * **Gewone:** Naam, adres, functie, familieleden. * **Bijzondere:** Etnische afkomst, politieke opvattingen, religieuze overtuigingen, gezondheidsgegevens, strafrechtelijke veroordelingen, etc. * **Verwerkingsverantwoordelijken en verwerkers:** * **Verantwoordelijken:** Bv. AP Hogeschool, advocatenkantoren. * **Verwerkers:** Diensten die namens de verantwoordelijke gegevens verwerken (bv. softwareleveranciers). Er is een contractuele relatie vereist. * **Wettelijke grondslag:** Een wettelijke basis is vereist voor de verwerking van persoonsgegevens. Mogelijke grondslagen zijn: * Uitvoering van een overeenkomst. * Legitiem belang. * Toestemming van de betrokkene. * **Legitiem belang:** Een belang is gerechtvaardigd als het in lijn is met regelgeving en voldoet aan drie voorwaarden: nagestreefd belang, noodzakelijkheid van verwerking, en prevaleren van fundamentele rechten. * **Proportionaliteit:** Gegevensverzameling moet noodzakelijk zijn voor het gestelde doel. * **Toestemming:** Moet vrijwillig, specifiek, geïnformeerd en ondubbelzinnig zijn en kan te allen tijde worden ingetrokken. Werknemers kunnen echter niet altijd vrij hun toestemming geven vanwege de hiërarchische relatie. * **Verwerking in functie van een doel:** Persoonsgegevens mogen enkel verwerkt worden voor een concreet en geldig doel. Enkel de noodzakelijke gegevens mogen verwerkt worden. * **Bijzondere gegevens:** Mogen enkel verwerkt worden indien de wet dit voorschrijft (bv. gezondheidsgegevens door artsen) of met expliciete toestemming. #### 2.4.2 Veiligheid en datalekken * **Veilige omgang:** Persoonsgegevens moeten voorzichtig behandeld worden om ongeautoriseerde toegang of verlies te voorkomen. Gevoeligere gegevens vereisen strengere regels. * **Situatieschetsen:** Zaken als het delen van Netflix-accounts, selfies maken achter het bureau, onbevoegde inzage in dossiers, delen van inloggegevens of het invoeren van klantgegevens in AI-programma's zonder toestemming, zijn risicovol. * **Gegevenslek:** Een situatie waarbij persoonsgegevens in handen komen van onbevoegden. * **Voorbeelden:** Verkeerd verstuurde dossiers, verloren laptops, hacking van netwerken. * **Meldingsplicht datalek:** * **Aan de Gegevensbeschermingsautoriteit:** Zonder onredelijke vertraging, en indien mogelijk binnen 72 uur na kennisname, tenzij er geen risico is voor de rechten van betrokkenen. De melding bevat de aard van de inbreuk, categorieën van betrokkenen, contactpunten, gevolgen en maatregelen. * **Aan de betrokkene:** Wanneer het datalek een hoog risico inhoudt. Dit moet duidelijk en eenvoudig gebeuren, tenzij de gegevens onbegrijpelijk zijn (bv. versleuteld), maatregelen zijn genomen, of een openbare mededeling volstaat. * **Boetes:** Kunnen oplopen tot 20 miljoen euro of 4% van de omzet. #### 2.4.3 Rechten van betrokkenen Klanten en burgers hebben specifieke rechten met betrekking tot hun persoonsgegevens. * **Recht op inzage:** Het recht om te vragen welke persoonsgegevens over hen verwerkt worden. * **Recht om zich te verzetten tegen verwerking:** Bijvoorbeeld tegen reclame-e-mails en nieuwsbrieven. * **Recht om foute gegevens te corrigeren.** * **Recht om vergeten te worden (recht op gegevenswissing):** Het recht om te vragen om persoonsgegevens te laten wissen. Dit is relevant bij o.a. nieuwe verzekeringen of desindexering uit zoekresultaten, waarbij factoren zoals het soort feiten, bekendheid van de persoon en maatschappelijk belang worden afgewogen. * **Commerciële boodschappen per e-mail:** Vereisen principeel toestemming, tenzij het e-mailadres werd verkregen in het kader van een commerciële transactie met een opt-out mogelijkheid. Uitschrijvingen moeten gerespecteerd worden. #### 2.4.4 Belangrijke tips voor gegevensbescherming * Volg strikt de voorgeschreven procedures. * Gebruik geen openbare wifi-netwerken met bedrijfsapparatuur. * Gebruik geen gratis e-maildiensten (Hotmail, Gmail) voor klantgegevens. * Maak geen foto's van klanten zonder toestemming. * Kijk niet in dossiers waarin je niet werkt en laat dossiers niet onbeheerd achter. * Deel geen wachtwoorden en klik niet op links van onbekende e-mails. * Voer geen klantgegevens in programma's zoals ChatGPT zonder autorisatie. * Stel vragen bij twijfel. * Neem geen foto's van collega's of klanten zonder toestemming, en plaats deze niet op sociale media. #### 2.4.5 Controle door werkgever * **Privéapparatuur:** Controle door de werkgever is in principe niet mogelijk. * **Werkgeversaangeleverde apparatuur:** Controle is toegestaan indien vastgelegd in het arbeidsreglement en in lijn met CAO nr. 81 (gesteund door legitiem doel, bv. bescherming bedrijfsgegevens). ### 2.5 Privacy en het recht op afbeelding Privacy is een grondrecht dat ook op de werkvloer geldt en ruimer is dan de GDPR. #### 2.5.1 Het recht op privacy * **Definitie:** Het recht om zich te verzetten tegen inmenging in het privéleven en om met rust gelaten te worden. Het is een grondrecht dat bescherming biedt aan ieders privéleven. * **Toepassingsgebied:** Geldt niet alleen voor privérelaties, maar ook voor de professionele omgeving. Het omvat het zelfbeschikkingsrecht over hoe men zijn leven leidt. * **Privacy vs. nieuwsvergaring:** Bij publicatie van privézaken door de pers is er een belangenafweging tussen het recht op vrijheid van meningsuiting en het recht op privacy. De context, bekendheid van de persoon en maatschappelijk belang zijn hierbij cruciaal. * **Belangrijke domeinen:** Thuis, op het werk, op school, op straat. * **Opnemen van gesprekken:** * Meedelen aan een gesprek: Mag. * Niet meedelen aan een gesprek: Uitdrukkelijk verboden. * **Verspreiden van opgenomen gesprekken:** Hangt af van de intentie (schade toebrengen) en de privacy-verwachting van de deelnemers (inhoud, omstandigheden, hoedanigheid deelnemers/bestemmeling). #### 2.5.2 Recht op afbeelding * **Definitie:** Maakt deel uit van het recht op privacy en geldt zodra een persoon herkenbaar wordt afgebeeld. * **Principe van dubbele toestemming:** 1. Toestemming om de foto te nemen. 2. Toestemming om de foto te gebruiken (bestemming). * **Uitzonderingen:** * **Openbare ruimte:** Impliciete toestemming om de afbeelding vast te leggen (behalve close-ups), maar geen toestemming voor gebruik, tenzij de afbeelding nieuwswaarde heeft. * **Publieke figuren:** Belangenafweging tussen vrijheid van meningsuiting en recht op privacy. * **Nieuwswaarde:** Bij afbeeldingen van politie-interventies moet er nieuwswaarde zijn en een gegronde reden, met afweging van privacyrecht van de agent en vrijheid van meningsuiting. * **Situatieschets:** Een foto op LinkedIn van een teambuilding waarbij men zich niet flatteus afgebeeld voelt, kan leiden tot een verzet, zelfs als anderen akkoord zijn met publicatie. ### 2.6 Auteursrecht Auteursrecht is een intellectueel eigendomsrecht dat de maker beschermt. * **Definitie:** Geeft een exclusief recht aan de maker om te bepalen wat anderen met zijn werk mogen doen. * **Bescherming:** Een werk is auteursrechtelijk beschermd indien het een eigen intellectuele schepping is en een uitdrukking van de creatieve geest. * **Niet beschermd:** Technische documenten, akten van de overheid, werken in het publiek domein. * **Beschermde vormen:** De uitgedrukte vorm van het werk (foto, artikel, muziek, video, software, etc.). Ideeën en concepten zelf worden niet beschermd. * **Rechthouder:** De auteur (natuurlijk persoon), maar rechten kunnen overgedragen worden. * **Ontstaan:** Auteursrechten ontstaan onmiddellijk bij creatie; geen registratie vereist, maar bewijs van creatiedatum is belangrijk. * **Gebruik van auteursrechtelijk beschermd werk:** Vereist schriftelijke toestemming van de rechthouder (licentie). * **Hyperlinks:** Plaatsen van hyperlinks is in principe toegestaan, tenzij het naar content is waarvan men weet dat het illegaal online staat. Bij winst nastreven is er een grotere onderzoeksplicht. * **Uitzonderingen op toestemmingsvereiste:** Gebruik in het nieuws, onderwijs, privékopie, parodie. * **Duur:** Tot 70 jaar na de dood van de auteur. * **Plagiaat:** Het overnemen van belangrijke delen van een werk zonder toestemming en zonder uitzondering. Totaalindruk is bepalend. * **AI-gegenereerde content:** AI genereert in principe geen auteursrecht. Menselijke interventie is noodzakelijk voor auteursrechtelijke bescherming. * **Belangrijke tip:** Kopieer nooit foto's, tekst, muziek of afbeeldingen van het internet voor publiek gebruik zonder toestemming, ook al is het online beschikbaar. --- Dit deel behandelt de ethische normen, professionele houding en relevante wetgeving die van toepassing zijn op gedrag in een professionele omgeving. ### 2.1 Administratieve taken op een advocatenkantoor #### 2.1.1 Behandeling van juridische documenten Een dagvaarding wordt door een gerechtsdeurwaarder betekend aan de verweerder, terwijl een verzoekschrift door de rechtbank wordt opgestuurd. In beide gevallen wordt de verweerder opgeroepen voor een inleidingszitting. Betekening gebeurt meestal aan het adres van de cliënt, maar kan ook aan het advocatenkantoor plaatsvinden indien daar woonstkeuze is gedaan. Bij ontvangst door de receptionist dient deze onmiddellijk een advocaat te informeren. Op de inleidingszitting beslist de rechter over de verdere procedure, zoals onmiddellijke behandeling, uitstel of het vastleggen van een conclusiekalender en pleitdatum. Het is aan te raden om tijdig contact op te nemen met de griffie voor het rolnummer. #### 2.1.2 Conclusies en processtukken Een conclusie is een document waarin de standpunten van partijen worden uiteengezet en wordt uitgewisseld. De verwerende partij heeft hierbij het laatste woord. Het is cruciaal om conclusies tijdig aan de tegenpartij (meestal per e-mail) en aan de rechtbank (via een online platform zoals DPA of e-deposit) te bezorgen. Uitstel van termijn is enkel mogelijk mits akkoord van de tegenpartij. > **Tip:** Noteer conclusietermijnen onmiddellijk in de agenda met een ruime herinnering vooraf. Vergeet niet de relevante stukken mee te sturen. #### 2.1.3 Aangetekende zendingen Het aangetekend versturen van brieven dient als bewijs van verzending, soms met ontvangst- en leesbevestiging. Dit sluit discussies over niet-ontvangst uit. Het bewijs hiervan moet zorgvuldig in het dossier worden bewaard. #### 2.1.4 Dossierbeheer Een dossier bevat alle relevante cliëntinformatie en dient logisch georganiseerd te zijn voor gemakkelijke toegankelijkheid, zowel digitaal als fysiek. Een typisch dossier bevat briefwisseling, procedurestukken, cliëntinformatie, rechtspraak en rechtsleer. ### 2.2 Gebruik van sociale media op het werk #### 2.2.1 Gebruik tijdens werkuren Werkgevers kunnen het gebruik van sociale media op de werkplek reguleren, bijvoorbeeld door het blokkeren van bepaalde apps of websites op werk-apparatuur. Bij het gebruik van eigen toestellen dient het arbeidsreglement geraadpleegd te worden. De werktijd dient primair ter beschikking gesteld te worden van de werkgever. #### 2.2.2 Publicaties over het werk Werkgevers kunnen verbieden om berichten over het werk of de werkgever op sociale media te delen. Hoewel werknemers vrijheid van meningsuiting hebben, prevaleert de loyaliteitsplicht. Lasterlijke uitlatingen die de reputatie van de onderneming schaden, zijn niet toegestaan; kritiek is wel mogelijk, beledigingen niet. #### 2.2.3 Controle door werkgever De werkgever kan onder bepaalde voorwaarden de toegang tot en het gebruik van sociale media controleren, zeker indien dit vastgelegd is in het arbeidsreglement en in lijn is met de geldende CAO's. ### 2.3 Belangenvermenging en corruptie #### 2.3.1 Belangenvermenging Belangenvermenging ontstaat wanneer privébelangen de belangen van het bedrijf of agentschap beïnvloeden, wat de objectiviteit en een schijn van partijdigheid kan aantasten. Dit kan voortvloeien uit externe engagementen, ontvangen geschenken, tussenkomsten van belangengroepen of draaideurconstructies. > **Tip:** Bij het ontvangen van geschenken van externen, overleg met uw leidinggevende of meld het via de officiële kanalen. **Draaideurconstructie:** Dit betreft de overstap van personeel tussen de publieke en private sector. Er kan een afkoelingsperiode gelden, en het gebruik van vertrouwelijke informatie uit de publieke sector voor privédoeleinden is verboden. > **Situatieschets:** Een bouwbedrijf organiseert een netwerkevent in een exclusieve golfclub voor ambtenaren waarmee het zaken doet. Dit kan leiden tot belangenvermenging. > **Situatieschets:** Een collega organiseert een inzamelactie voor kankerpatiënten en hun families. Hoewel het een goed doel betreft, kan de persoonlijke betrokkenheid van de collega die dit verzwijgt, gemengde gevoelens oproepen. #### 2.3.2 Omkoping en corruptie Omkoping ontstaat wanneer een ongeoorloofde beloning of voordeel wordt gebruikt om iemand te beïnvloeden tot specifieke acties of nalatigheden, met als doel persoonlijk of zakelijk voordeel te behalen. Dit is strafrechtelijk sanctioneerbaar. * **Actieve openbare corruptie:** Iemand biedt een ambtenaar een voordeel aan om een handeling te verrichten of na te laten. * **Passieve openbare corruptie:** Een ambtenaar vraagt, aanvaardt of ontvangt een voordeel om een handeling te verrichten of na te laten. #### 2.3.3 Handelen met voorkennis Handelen met voorkennis vindt plaats wanneer iemand financiële instrumenten koopt of verkoopt op basis van informatie die niet publiek beschikbaar is. Dit is verboden en kan leiden tot gevangenisstraffen. > **Situatieschets:** Anna, een secretaresse bij een farmaceutisch bedrijf, ontdekt via vertrouwelijke documenten dat een revolutionair medicijn goedkeuring krijgt, wat waarschijnlijk de aandelenkoers zal doen stijgen. Als zij aandelen koopt op basis van deze informatie, pleegt zij handelen met voorkennis. ### 2.4 Arbeidsattitude #### 2.4.1 Professionele houding en klantgerichtheid Een professionele houding omvat een correcte lichaamshouding, verzorgd taalgebruik en voortdurende bijscholing. Openstaan voor feedback en empathie zijn cruciaal. Klanten verwachten correctheid, stiptheid, organisatie, klantgerichte communicatie en basiskwaliteit. > **Tip:** Visualiseer de situatie vanuit het klantperspectief en maak duidelijke afspraken met jezelf over stiptheid. #### 2.4.2 Vertrouwen en samenwerking Vertrouwen wordt opgebouwd door correct en stipt handelen. Empathie, waarbij men zich inleeft in de situatie van de ander zonder mee te voelen of medelijden te hebben, is essentieel voor goede samenwerking. Dit vereist een gezonde kritische houding en het stellen van de juiste vragen. #### 2.4.3 Feedback en zelfontwikkeling Feedback wordt gezien als een waardevol instrument voor groei. Het begrijpen en begrepen worden, alsook harmonie en respect, creëren een positieve werksfeer en bevorderen probleemoplossing. > **Tip:** "Feedback is the breakfast of a real champion." #### 2.4.4 Daadkracht en verantwoordelijkheidszin Een professional toont daadkracht door initiatief te nemen en individuele taken zelfstandig uit te voeren. Een grote verantwoordelijkheidszin is hierbij van belang. #### 2.4.5 Discreet handelen Discretie is essentieel, vooral bij het omgaan met vertrouwelijke cliëntinformatie. Het delen van deze informatie met onbevoegden is onacceptabel. > **Situatieschets:** Een telefoniste van een bedrijf deelt de medische toestand van een afwezige manager met een potentiële zakenpartner. Dit is een schending van discretie. ### 2.5 Bescherming van persoonsgegevens (GDPR/AVG) #### 2.5.1 Algemene principes De Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) regelt hoe bedrijven omgaan met persoonsgegevens. Werknemers dienen deze regels na te leven. De privacy policy van een bedrijf legt de omgang met persoonsgegevens vast. #### 2.5.2 Definities * **Persoonsgegevens:** Alle informatie waarmee iemand kan worden geïdentificeerd (bv. naam, adres, biometrische gegevens). * **Bijzondere persoonsgegevens:** Gevoelige gegevens zoals etnische afkomst, politieke opvattingen, gezondheidsgegevens, strafrechtelijke veroordelingen. * **Verwerkingsverantwoordelijke:** De entiteit die bepaalt waarom en hoe persoonsgegevens worden verwerkt (bv. advocatenkantoor). * **Verwerker:** De entiteit die persoonsgegevens verwerkt in opdracht van de verwerkingsverantwoordelijke (bv. IT-dienstverlener). #### 2.5.3 Wettelijke grondslagen voor verwerking Een verwerkingsverantwoordelijke heeft een wettelijke grondslag nodig om persoonsgegevens te verwerken: * **Uitvoering van een overeenkomst:** Noodzakelijk voor de uitvoering van een contract. * **Legitiem belang:** Een gerechtvaardigd belang dat niet conflicteert met de rechten en vrijheden van de betrokkene. Dit vereist een proportionaliteitstoets. > **Situatieschets:** Het vragen van gewicht en lengte voor een studentenkaart is niet proportioneel en dus geen legitiem belang. Een foto voor identificatie wel. * **Toestemming:** Vrijwillige, specifieke, geïnformeerde en ondubbelzinnige toestemming van de betrokkene. De toestemming kan te allen tijde worden ingetrokken. > **Oefening:** Kan een werknemer vrijwillig toestemming geven voor de verwerking van zijn gegevens door de werkgever? Denk na over situaties waarin u toestemming heeft gegeven. #### 2.5.4 Proportionaliteit en doelbinding Persoonsgegevens mogen enkel verwerkt worden voor een specifiek en geldig doel. Enkel de noodzakelijke gegevens voor dat doel mogen verzameld worden. Het doel moet de inbreuk op de privacy rechtvaardigen. #### 2.5.5 Verwerking van bijzondere gegevens Bijzondere persoonsgegevens mogen enkel verwerkt worden indien de wet dit voorschrijft (bv. gezondheidsgegevens door artsen) of met expliciete toestemming. #### 2.5.6 Beveiliging en datalekken Persoonsgegevens moeten veilig worden opgeslagen om ongeautoriseerde toegang, verlies of diefstal te voorkomen. Bij een datalek (persoonsgegevens komen in handen van verkeerde personen) dient onmiddellijk actie te worden ondernomen. **Meldingsplicht datalek:** Datalekken moeten, indien ze een risico inhouden voor betrokkenen, gemeld worden aan de Gegevensbeschermingsautoriteit binnen 72 uur en eventueel aan de betrokkenen zelf. Boetes kunnen aanzienlijk zijn. #### 2.5.7 Rechten van betrokkenen Betrokkenen hebben rechten, waaronder: * **Recht op inzage:** Vragen welke persoonsgegevens worden verwerkt. * **Recht op verzet:** Bezwaar maken tegen de verwerking (bv. reclame-e-mails). * **Recht op correctie:** Foute gegevens laten verbeteren. * **Recht op gegevenswissing (recht om vergeten te worden):** Verzoeken om gegevens te laten verwijderen. > **Tip:** Bij commerciële e-mails is toestemming vereist, tenzij het e-mailadres verkregen is via een commerciële transactie en er een opt-out mogelijkheid is. #### 2.5.8 Wat mag niet? * Gebruik van openbare wifi voor werkgerelateerde gegevens. * Gebruik van gratis e-mailadressen (Hotmail, Gmail) voor cliëntgegevens. * Foto's nemen van cliënten of collega's zonder toestemming en deze publiceren. * In dossiers kijken waarin men niet werkt. * Dossiers onbeheerd achterlaten. * Wachtwoorden delen. * Klikken op verdachte links of documenten. * Gegevens invoeren in programma's zoals ChatGPT zonder voorafgaand onderzoek naar de implicaties. ### 2.6 Privacy #### 2.6.1 Recht op privacy Privacy is het recht om zich te verzetten tegen inmenging in het privéleven en het recht om met rust gelaten te worden. Dit is een grondrecht dat ruimer is dan de GDPR en zowel de private als professionele sfeer omvat. #### 2.6.2 Privacy op het werk Het recht op privacy speelt ook op het werk. Werkgevers mogen privé laptops en smartphones in principe niet controleren, tenzij dit in het arbeidsreglement is vastgelegd en er legitieme redenen zijn (bv. bescherming van bedrijfsgegevens). #### 2.6.3 Privacy versus nieuwsvergaring De pers mag informatie uit het privéleven publiceren indien dit in het maatschappelijk belang is. Er is steeds een afweging tussen het recht op vrije meningsuiting en het recht op privacy. > **Oefening:** Zoek voorbeelden in de media waar het recht op privacy mogelijk geschonden is of waar de bekendmaking van identiteit terecht was. #### 2.6.4 Opnemen van gesprekken en recht op afbeelding Het opnemen van een gesprek waaraan men zelf deelneemt is toegestaan; het opnemen van gesprekken waaraan men geen deelneemt is verboden. Het verspreiden van opgenomen gesprekken is verboden indien het anderen schaadt. Het recht op afbeelding ontstaat zodra een persoon herkenbaar wordt afgebeeld. Voor het gebruiken van een afbeelding is dubbele toestemming vereist: voor het nemen en voor het gebruiken (bestemming). Uitzonderingen gelden voor de openbare ruimte, publieke figuren en wanneer de afbeelding nieuwswaarde heeft. #### 2.6.5 Auteursrecht Auteursrecht is een intellectueel eigendomsrecht dat de maker exclusieve rechten geeft. Een werk is auteursrechtelijk beschermd indien het origineel is en een eigen intellectuele schepping van de auteur. Een idee of concept zelf is niet beschermd. * **Rechthouder:** De auteur of diens rechtsopvolger. * **Bescherming:** Ontstaat onmiddellijk bij creatie, geen registratie vereist. * **Gebruik:** Vereist toestemming van de rechthouder (licentie), tenzij er uitzonderingen gelden (bv. citaatrecht, parodie). * **Duur:** Tot 70 jaar na overlijden van de auteur. **Plagiaat:** Het overnemen van (belangrijke delen van) een werk zonder toestemming en zonder dat een uitzondering van toepassing is. **AI-gegenereerde content:** In principe genereert AI geen auteursrecht. Indien er geen menselijke interventie is, is er geen auteursrechtelijke bescherming. > **Belangrijke tip:** Kopieer nooit foto's, teksten, muziek of afbeeldingen van het internet zonder toestemming van de auteur, ook al zijn ze online beschikbaar. --- # Bescherming van persoonsgegevens (AVG/GDPR) Hier is een gedetailleerde studiehandleiding over de bescherming van persoonsgegevens (AVG/GDPR). ## 3. Bescherming van persoonsgegevens (AVG/GDPR) Dit onderwerp behandelt de Europese wetgeving, de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG), die regels stelt aan hoe bedrijven en werknemers omgaan met persoonsgegevens om deze veilig te verwerken. ### 3.1 Wat is de GDPR/AVG? De General Data Protection Regulation (GDPR), in het Nederlands de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG), is een Europese wet die in alle lidstaten van toepassing is. Deze wet legt strikte regels op aan bedrijven en hun werknemers over hoe zij met persoonsgegevens moeten omgaan. De specifieke procedures en regels worden doorgaans uiteengezet in de privacy policy van een bedrijf, die vaak op hun website wordt gepubliceerd. De AVG is van toepassing in een professionele context, niet in een privé context. ### 3.2 Kernbegrippen binnen de AVG Om de AVG te begrijpen, is het essentieel om de volgende concepten te kennen: #### 3.2.1 Wat zijn persoonsgegevens? Persoonsgegevens omvatten alle informatie waarmee een persoon direct of indirect geïdentificeerd kan worden. Dit kan variëren van algemene informatie zoals een naam, adres of geboortedatum, tot meer specifieke gegevens. Voorbeelden van persoonsgegevens zijn: * Adres * Geboortedatum * Politieke voorkeur * Biometrische gegevens (bv. vingerafdrukken) * Strafrechtelijke veroordelingen * Studieresultaten * Bankrekeningnummer * IP-adres #### 3.2.2 Gewone versus bijzondere persoonsgegevens De AVG maakt een onderscheid tussen gewone en bijzondere persoonsgegevens: * **Gewone persoonsgegevens:** Dit zijn gegevens die niet direct gevoelig zijn, zoals naam, voornaam, (e-mail)adres, functie en informatie over familieleden. * **Bijzondere persoonsgegevens:** Dit zijn gevoelige gegevens die speciale bescherming vereisen. Voorbeelden hiervan zijn: * Etnische afkomst * Politieke opvattingen * Religieuze overtuigingen * Lidmaatschap van een vakbond * Genetische gegevens * Gezondheidsgegevens * Biometrische gegevens * Strafrechtelijke gegevens #### 3.2.3 Verwerkingsverantwoordelijken en verwerkers De AVG definieert twee hoofdrolspelers in de verwerking van persoonsgegevens: * **Verwerkingsverantwoordelijken:** Dit zijn de entiteiten die, alleen of samen met anderen, de doeleinden en de middelen voor de verwerking van persoonsgegevens bepalen. Voorbeelden zijn de AP (Autoriteit Persoonsgegevens), advocatenkantoren, rechtbanken en gerechtsdeurwaarders. * **Verwerkers:** Dit zijn natuurlijke of rechtspersonen die persoonsgegevens verwerken in opdracht van de verwerkingsverantwoordelijke. Voorbeelden zijn softwareleveranciers die door bedrijven worden ingeschakeld. Er moet altijd een contractuele relatie bestaan tussen de verwerkingsverantwoordelijke en de verwerker. #### 3.2.4 Wettelijke grondslag voor verwerking Een verwerkingsverantwoordelijke moet een wettelijke grondslag hebben om persoonsgegevens te mogen verwerken. * **Voor gewone persoonsgegevens** kunnen dit zijn: * De uitvoering van een overeenkomst * Een legitiem belang van de verwerkingsverantwoordelijke of een derde * Toestemming van de betrokkene * **Bijzondere persoonsgegevens** mogen in principe niet verwerkt worden, tenzij de verwerkingsverantwoordelijke een specifieke uitzondering in de AVG kan inroepen. ##### 3.2.4.1 Legitiem belang Een belang wordt als legitiem beschouwd als het nagestreefd wordt in overeenstemming met de gegevensbeschermingswetgeving en andere relevante regelgeving. Om een beroep te kunnen doen op deze grondslag, moeten drie voorwaarden cumulatief vervuld zijn: 1. De verwerkingsverantwoordelijke of een derde nastreeft een gerechtvaardigd belang. 2. De verwerking van persoonsgegevens is noodzakelijk voor de realisatie van dit belang. 3. De fundamentele rechten en vrijheden van de betrokkene prevaleren niet boven dit belang. > **Voorbeeld:** AP Hogeschool vraagt voor het aanmaken van een studentenkaart het gewicht en de lengte van een student. Deze gegevens zijn niet noodzakelijk om een studentenkaart aan te maken, dus de gegevensverzameling is niet proportioneel en er is geen legitiem belang. Wel kan AP Hogeschool vragen om een foto voor identificatiedoeleinden. ##### 3.2.4.2 Toestemming Als een betrokkene vrijwillig toestemming geeft voor de verwerking van zijn persoonsgegevens, mag het bedrijf deze gegevens verwerken. Deze toestemming moet vrij zijn gegeven, zonder druk, en kan op elk moment worden ingetrokken, waarna de verwerking moet stoppen. > **Tip:** Als werknemer is het belangrijk om te overwegen of je wel echt vrij je toestemming kunt geven in een werkrelatie, gezien de machtsverhouding. #### 3.2.5 Verwerking in functie van een doel Persoonsgegevens moeten steeds verwerkt worden met een concreet en geldig doel. Dit doel moet rechtvaardigen waarom men bepaalde privacygevoelige informatie verzamelt. Alleen de persoonsgegevens die noodzakelijk zijn voor dat specifieke doel mogen verwerkt worden. > **Voorbeeld:** Een adres is nodig om een pakje te kunnen leveren, en leeftijd is nodig om te verifiëren of iemand alcohol mag kopen. > > **Tip:** Zoek de privacy policy van een bedrijf op en analyseer welke persoonsgegevens zij verwerken en waarom. #### 3.2.6 Verwerking van bijzondere gegevens Bijzondere persoonsgegevens mogen enkel verwerkt worden indien de wet dit voorschrijft (bv. gezondheidsgegevens door artsen voor behandeling) of met expliciete toestemming van de betrokkene. ### 3.3 Omgaan met persoonsgegevens van klanten De omgang met persoonsgegevens van klanten vereist grote voorzichtigheid. Er moet gewaakt worden dat ongeautoriseerde personen geen toegang krijgen tot deze gegevens en dat de gegevens niet verloren gaan. Hoe gevoeliger de gegevens, hoe strenger de regels en procedures moeten zijn. > **Tip:** Wees discreet. Kijk niet in dossiers waarin je niet werkt. Laat dossiers niet onbeheerd achter, zeker niet in de wagen. Deel geen wachtwoorden met collega's en klik niet op links van onbekende e-mails. Voer klantgegevens niet in programma's zoals ChatGPT zonder expliciete toestemming. #### 3.3.1 Wat kan er mislopen? Verschillende situaties kunnen leiden tot inbreuken op de gegevensbescherming: * Netflix kijken op de werkcomputer. * Selfies nemen achter het bureau. * Delen van inloggegevens met collega's. * Het zonder toestemming gebruiken van programma's zoals ChatGPT voor klantgerelateerde brieven. #### 3.3.2 Datalekken Een datalek is een situatie waarbij persoonsgegevens in handen vallen van verkeerde personen, bijvoorbeeld door: * Een dossier dat naar de verkeerde persoon wordt verstuurd. * Een verloren laptop. * Een hacking van het netwerk. Bij een datalek moet onmiddellijk de persoon die verwittigd moet worden, op de hoogte gebracht worden, met een duidelijke uitleg van wat er is gebeurd. > **Tip:** Zoek in de actualiteit naar voorbeelden van datalekken en analyseer welke gegevens betroffen waren en welke gevolgen dit had. ##### 3.3.2.1 Meldingsplicht datalek Afhankelijk van de situatie en de mogelijke risico's voor de betrokkenen, kan er een meldingsplicht bestaan: * **Aan de Gegevensbeschermingsautoriteit:** Dit moet zonder onredelijke vertraging gebeuren, en indien mogelijk binnen 72 uur na kennisname. De melding moet informatie bevatten over de aard van de inbreuk, de betrokken categorieën, contactgegevens, waarschijnlijke gevolgen en genomen maatregelen. Melding is niet vereist als er geen waarschijnlijkheid is dat er een risico is voor de rechten van de patiënten of betrokkenen. * **Aan de betrokkene:** Dit is vereist wanneer het datalek een hoog risico inhoudt voor de rechten van de betrokkene. De mededeling moet in duidelijke en eenvoudige taal zijn. Een melding aan de betrokkene is niet vereist indien de gegevens onbegrijpelijk zijn gemaakt (bv. door versleuteling) of als er maatregelen zijn genomen die het risico opvatten. In plaats van individuele mededelingen kan ook een openbare mededeling worden overwogen indien individuele mededeling onevenredige inspanningen vergt. Boetes voor niet-naleving kunnen oplopen tot wel twintig miljoen euro of vier procent van de omzet van het bedrijf. ### 3.4 Rechten van betrokkenen De AVG kent een reeks rechten toe aan individuen (betrokkenen) met betrekking tot hun persoonsgegevens: * **Recht op inzage:** Betrokkenen hebben het recht te vragen welke persoonsgegevens over hen verwerkt worden. Bedrijven kunnen zich hiertegen verzetten indien zij een legitiem belang hebben (bv. in het kader van journalistiek of politieonderzoek). * **Recht op rectificatie:** Betrokkenen hebben het recht om foute gegevens te laten corrigeren. * **Recht op gegevenswissing (recht om vergeten te worden):** Betrokkenen kunnen vragen om hun persoonsgegevens te laten wissen. Dit is nuttig bij nieuwe verzekeringen, of om zoekresultaten in Google te laten verwijderen (desindexering). Google houdt rekening met factoren zoals de aard van de feiten (strafrechtelijk, bekend persoon), hoe lang de feiten geleden zijn en of de zaak een maatschappelijk belang heeft. * **Recht om zich te verzetten tegen verwerking:** Dit geldt met name voor commerciële boodschappen zoals reclame-e-mails en nieuwsbrieven. #### 3.4.1 Commerciële boodschappen per e-mail Voor het versturen van commerciële boodschappen per e-mail is in principe toestemming vereist. Een uitzondering geldt wanneer het e-mailadres is verkregen in het kader van een commerciële transactie en de ontvanger de mogelijkheid heeft zich te verzetten (opt-out). Wanneer iemand zich uitschrijft voor een nieuwsbrief, moet dit gerespecteerd worden en moet de persoon uit de mailinglijst worden verwijderd. ### 3.5 Bescherming van het privéleven Het recht op privacy is een grondrecht dat breder is dan de AVG. Het omvat het recht om zich te verzetten tegen inmenging in het privéleven en om met rust gelaten te worden. De AVG specificeert hoe persoonsgegevens verwerkt moeten worden, terwijl privacy het overkoepelende beschermingsrecht is. * Het recht op privacy heeft betrekking op zowel privé- als professionele omgevingen en omvat het zelfbeschikkingsrecht om het leven te leiden zoals men kiest. * De afweging tussen het recht op privacy en het recht op nieuwsvergaring (vrijheid van meningsuiting) is cruciaal wanneer de pers zaken uit iemands privéleven wil publiceren. Hierbij wordt gekeken naar de bekendheid van de persoon en het maatschappelijk belang. #### 3.5.1 Opnemen en verspreiden van gesprekken * Het opnemen van een (telefoon)gesprek waarin men zelf deelneemt, is geen schending van de privacy. Het opnemen van een gesprek waarin men geen deelneemt is verboden. * De verspreiding van een opgenomen telefoongesprek kan, indien dit gebeurt met het oog op het schaden van anderen, verboden zijn. In andere gevallen wordt gekeken naar de privacy-verwachting van de deelnemers, de inhoud, omstandigheden, en de hoedanigheid van deelnemers en ontvanger. #### 3.5.2 Recht op afbeelding Het recht op afbeelding is onderdeel van het recht op privacy. Het geldt zodra een persoon herkenbaar wordt afgebeeld. * **Principe van dubbele toestemming:** Er is toestemming nodig om een foto te nemen én toestemming om de foto te gebruiken voor een specifieke bestemming. Bij elke nieuwe bestemming is opnieuw toestemming vereist. De bewijslast rust op degene die de afbeelding vastlegt en gebruikt. * **Uitzonderingen:** * **Openbare ruimte:** Er is impliciete toestemming om een afbeelding te laten vastleggen in de openbare ruimte (behalve bij close-ups). Dit impliceert echter geen automatische toestemming om de foto te gebruiken. * **Bekende personen of nieuwswaarde:** Als een afbeelding nieuwswaarde heeft, kan dit een afweging tussen vrijheid van meningsuiting en recht op privacy rechtvaardigen. * **Politie-interventies:** Dezelfde regels gelden. Er moet een gegronde reden en nieuwswaarde zijn, en er wordt een afweging gemaakt tussen het recht op privacy van de agent en het recht op informatie van het publiek. > **Situatieschets:** Een foto van een teambuilding wordt op LinkedIn geplaatst. Als jij je niet flaterend afgebeeld vindt, kun je je hiertegen verzetten, zelfs als collega's akkoord gaan met de publicatie. ### 3.6 Auteursrecht Auteursrecht is een intellectueel eigendomsrecht dat de maker van een werk een exclusief recht geeft om te beslissen wat er met zijn creatie gebeurt. * **Bescherming:** Een werk wordt auteursrechtelijk beschermd indien het een eigen intellectuele schepping is, een uitdrukking van de creatieve geest. Louter technische documenten, akten van de overheid of werken in het publieke domein zijn niet beschermd. * **Wat wordt beschermd?** De uitgedrukte vorm van het werk (foto, artikel, muziek, software, literatuur, etc.), niet het idee of concept zelf. * **Rechthouder:** De auteur (een natuurlijk persoon), maar de rechten kunnen overgedragen worden aan een vennootschap. * **Bescherming is onmiddellijk:** Auteursrechten ontstaan zodra het werk gecreëerd is; registratie is niet vereist. De creatiedatum kan worden bewezen via diverse methoden zoals i-depot of een e-mail. Het symbool © geeft geen extra bescherming maar is een indicatie dat auteursrecht van toepassing is. * **Gebruiksrecht/licentie:** Om een auteursrechtelijk beschermd werk te gebruiken, is toestemming van de rechthouder nodig, meestal via een schriftelijke licentie. > **Tip:** Kopieer nooit foto's, teksten, muziek of afbeeldingen van het internet voor publiek gebruik zonder toestemming. Beschikbaarheid online betekent niet automatisch toestemming. #### 3.6.1 Uitzonderingen op de toestemmingsvereiste In bepaalde gevallen is toestemming van de auteur niet vereist, zoals: * Gebruik in het nieuws. * Gebruik in het onderwijs. * Privékopie. * Parodie. #### 3.6.2 Duur van auteursrecht Auteursrecht geldt tot 70 jaar na de dood van de auteur. Daarna wordt het werk publiek domein. #### 3.6.3 Plagiaat Plagiaat is het overnemen van (belangrijke delen van) een werk zonder toestemming van de auteur en zonder dat een wettelijke uitzondering van toepassing is. De totale indruk is hierbij bepalend. #### 3.6.4 AI-gegenereerde content Content gecreëerd door AI genereert in principe geen auteursrecht. Dit betekent dat het gebruikt kan worden zonder toestemming van de persoon die het heeft gegenereerd, zolang er geen significante menselijke interventie is die het werk alsnog auteursrechtelijk beschermd zou maken. ### 3.7 Professioneel gedrag en omgang met gegevens * **Discrete handelingen:** Wees altijd discreet met informatie. Dit geldt zowel voor klantgegevens als voor informatie over collega's. * **Gebruik van werkapparatuur:** Gebruik geen openbare wifi-netwerken met werkapparatuur. Gebruik geen Hotmail of Gmail voor klantgegevens. * **Foto's en sociale media:** Neem geen foto's van klanten zonder toestemming. Plaats geen foto's van collega's of klanten op sociale media zonder toestemming. * **Controle van werkapparatuur:** Werkgevers mogen smartphones en laptops controleren die eigendom zijn van het bedrijf, mits dit is vastgelegd in het arbeidsreglement en gebeurt in lijn met de geldende CAO's. Controle van privéapparatuur is in principe niet toegestaan. > **Tip:** Bij twijfel over het omgaan met persoonsgegevens of auteursrechtelijk beschermd materiaal, stel altijd de vraag aan een leidinggevende of de daarvoor aangewezen persoon. --- Dit onderwerp behandelt de regels en principes voor de verwerking van persoonsgegevens conform de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG), ook wel bekend als de GDPR. ### 3.1 De Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG/GDPR) De AVG is een Europese wet die van toepassing is in alle lidstaten en regels oplegt aan bedrijven en hun werknemers over hoe zij met persoonsgegevens moeten omgaan. Deze regels zijn van kracht in een professionele context en niet in privé-omstandigheden. De privacy policy van een bedrijf, meestal gepubliceerd op de website, licht toe hoe er met persoonsgegevens wordt omgegaan en garandeert dat deze veilig worden verwerkt. ### 3.2 Kernconcepten van de AVG Persoonsgegevens zijn alle informatie aan de hand waarvan een persoon geïdentificeerd kan worden. Dit omvat onder andere adres, geboortedatum, politieke voorkeur, biometrische gegevens, strafrechtelijke veroordelingen, studieresultaten, bankrekeningnummers en IP-adressen. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen: * **Gewone persoonsgegevens:** naam, voornaam, (e-mail)adres, functie, familieleden. * **Bijzondere persoonsgegevens:** etnische afkomst, politieke opvattingen, religieuze overtuigingen, lidmaatschap van een vakbond, genetische gegevens, gezondheidsgegevens, biometrische gegevens, strafrechtelijke gegevens. #### 3.2.2 Wat is een verwerking van persoonsgegevens? Een verwerking van persoonsgegevens omvat elke bewerking of geheel van bewerkingen met betrekking tot persoonsgegevens, al dan niet uitgevoerd met behulp van geautomatiseerde processen. Dit kan gaan om het verzamelen, vastleggen, ordenen, structureren, opslaan, bijwerken of wijzigen, opvragen, raadplegen, gebruiken, verstrekken door tussenkomst van derden, wissen of vernietigen van gegevens. #### 3.2.3 Verantwoordelijken en verwerkers * **Verantwoordelijken:** Entiteiten die de doelen en middelen voor de verwerking van persoonsgegevens vaststellen (bv. AP Hogeschool, advocatenkantoren, rechtbanken, gerechtsdeurwaarders). * **Verwerkers:** Entiteiten die persoonsgegevens verwerken in opdracht van de verantwoordelijke (bv. softwareleveranciers). Tussen een verantwoordelijke en een verwerker moet steeds een contractuele relatie bestaan. Een verwerkingsverantwoordelijke moet altijd beschikken over een wettelijke grondslag om persoonsgegevens te mogen verwerken. Voor gewone persoonsgegevens zijn dit onder andere: * De uitvoering van een overeenkomst. * Een legitiem belang. * Toestemming van de betrokkene. Bijzondere persoonsgegevens mogen in principe niet verwerkt worden, tenzij er een specifieke wettelijke uitzondering van toepassing is. ##### 3.2.4.1 Wettelijke grond: legitiem belang Een belang wordt als legitiem beschouwd als het nagestreefd wordt op een wijze die in overeenstemming is met zowel de gegevensbeschermingsregelgeving als andere relevante regelgeving. Om op deze grondslag te kunnen beroepen, moeten de volgende drie voorwaarden cumulatief vervuld zijn: 1. De verwerkingsverantwoordelijke of een derde streeft een gerechtvaardigd belang na. 3. De fundamentele rechten en vrijheden van de betrokkene prevaleren niet. > **Voorbeeld:** AP Hogeschool vraagt voor een studentenkaart geen gewicht en lengte, omdat dit niet noodzakelijk is voor het aanmaken van de kaart. Een foto om de student te identificeren is wel proportioneel. ##### 3.2.4.2 Proportionaliteit De proportionaliteit van een verwerking wordt beoordeeld in functie van het doel waarvoor de persoonsgegevens worden verzameld. De vraag "heb je deze gegevens nodig om dit doel te bereiken?" moet positief beantwoord worden. Zo niet, dan is de verwerking niet proportioneel en niet toegestaan. ##### 3.2.4.3 Wettelijke grond: toestemming Wanneer een persoon vrijwillig toestemming geeft voor de verwerking van zijn persoonsgegevens, mag het bedrijf deze gegevens verwerken. Toestemming moet vrij zijn, zonder druk, en kan op elk moment worden ingetrokken, waarna de verwerking moet stoppen. > **Tip:** Als werknemer is het niet altijd mogelijk om vrij toestemming te geven voor de verwerking van persoonsgegevens, aangezien de arbeidsrelatie een machtsonevenwicht creëert. Persoonsgegevens moeten steeds verwerkt worden voor een concreet en geldig doel. Enkel de persoonsgegevens die noodzakelijk zijn voor dat doel mogen verwerkt worden. Het doel moet rechtvaardigen dat een deel van de privacy wordt opgegeven. > **Voorbeeld:** Een adres is nodig om een pakje te leveren; leeftijd is nodig om te verifiëren of iemand alcohol mag kopen. > **Oefening:** Zoek de privacy policy van een bedrijf en analyseer welke persoonsgegevens worden verwerkt en waarom dit gebeurt. #### 3.2.6 Bijzondere gegevens Bijzondere persoonsgegevens mogen enkel verwerkt worden wanneer de wet dit voorschrijft (bv. gezondheidsgegevens door artsen in het kader van een behandeling, strafrechtelijke gegevens door advocaten ter verdediging van hun cliënten) of met uitdrukkelijke toestemming van de betrokkene. #### 3.2.7 Veilige verwerking van persoonsgegevens Persoonsgegevens moeten zorgvuldig worden behandeld. Niet-geautoriseerde personen mogen geen toegang krijgen en de gegevens mogen niet verloren gaan. Hoe gevoeliger de gegevens, hoe strenger de regels. > **Voorbeelden van wat fout kan lopen:** > * Netflix kijken op een werklaptop. > * Selfies maken achter het bureau. > * Inloggegevens delen met collega's. > * Gegevens van klanten invoeren in programma's zoals ChatGPT zonder toestemming. ### 3.3 Gegevenslekken #### 3.3.1 Wat is een gegevenslek? Een gegevenslek treedt op wanneer persoonsgegevens in handen vallen van verkeerde personen, bijvoorbeeld door een dossier dat naar de verkeerde persoon wordt verstuurd, een verloren laptop, of een hack van het netwerk. #### 3.3.2 Meldingsplicht datalek Bij een gegevenslek moet de persoon die verwittigd moet worden onmiddellijk worden geïnformeerd, met uitleg over wat er is gebeurd. * **Meldingsplicht aan de Gegevensbeschermingsautoriteit:** Zonder onredelijke vertraging en, indien mogelijk, binnen 72 uur na kennisname. Dit is niet vereist wanneer er geen waarschijnlijkheid is dat er een risico ontstaat voor de rechten en vrijheden van de betrokkenen. De melding moet de aard van de inbreuk, de categorieën van betrokkenen, contactgegevens van een contactpunt, de waarschijnlijke gevolgen en de genomen maatregelen bevatten. * **Meldingsplicht aan de betrokkene:** Wanneer het datalek een hoog risico inhoudt voor de rechten en vrijheden van de betrokkene. Dit moet gebeuren in duidelijke en eenvoudige taal. Uitzonderingen gelden onder meer als de gegevens onbegrijpelijk zijn voor derden (bv. door encryptie) of als de genomen maatregelen het risico wegnemen. Indien een individuele mededeling onevenredig veel inspanningen zou vergen, kan een openbare mededeling volstaan. > **Tip:** Boetes voor inbreuken op de AVG kunnen oplopen tot maximaal 20 miljoen euro of 4% van de omzet van het bedrijf. > **Oefening:** Zoek in de actualiteit naar een datalek, identificeer welke gegevens het betrof en welke mogelijke gevolgen dit had. Betrokkenen hebben diverse rechten met betrekking tot hun persoonsgegevens: * **Recht op inzage:** Het recht om aan bedrijven of overheden te vragen welke persoonsgegevens over hem of haar worden verwerkt. Het bedrijf kan zich hiertegen verzetten als het een legitiem belang heeft (bv. journalisten, politie). * **Recht op rectificatie:** Het recht om foute gegevens te laten corrigeren. * **Recht op gegevenswissing (recht om vergeten te worden):** Het recht om te vragen om persoonsgegevens te laten wissen. Dit is nuttig in het kader van nieuwe verzekeringen of om desindexering te bekomen in zoekresultaten (bv. Google). Factoren zoals strafrechtelijke feiten, bekendheid van de persoon, verstreken tijd en maatschappelijk belang spelen een rol bij de beslissing tot desindexering. * **Recht om zich te verzetten tegen de verwerking:** Met name tegen commerciële e-mails en nieuwsbrieven. In principe is toestemming van de ontvanger vereist voor commerciële e-mails. Een uitzondering geldt als het e-mailadres is verkregen in het kader van een commerciële transactie en de ontvanger de mogelijkheid heeft om zich te verzetten (opt-out). Een ingetrokken toestemming of opt-out moet gerespecteerd worden. ### 3.5 Wat mag je niet doen met persoonsgegevens? * Foto's van collega's of klanten nemen zonder toestemming. * Foto's van collega's en klanten op sociale media plaatsen zonder toestemming. * Gebruik maken van openbare wifi-netwerken met de werkcomputer voor gevoelige gegevens. * Hotmail of Gmail gebruiken voor persoonsgegevens van klanten. * Dossiers onbeheerd achterlaten, zeker niet in de wagen. * Wachtwoorden delen met collega's of laten slingeren op kantoor. * Klikken op links of documenten van onbekende e-mails. #### 3.5.1 Controle door de werkgever * **Privé-toestellen:** Controle door de werkgever is in principe niet mogelijk. * **Werkgeversapparatuur:** Controle is toegestaan indien vastgelegd in het arbeidsreglement en in lijn met CAO nr. 81, wat onder meer betekent dat de controle een legitiem doel dient (bv. bescherming van bedrijfsgegevens). ### 3.6 Recht op privacy Het recht op privacy is een grondrecht dat zich uitstrekt tot het recht om zich te verrichten tegen (overheids)inmenging in het privéleven en het recht om met rust gelaten te worden. De AVG regelt de verwerking van persoonsgegevens, terwijl het recht op privacy breder is en het fundamentele recht op bescherming van ieders privéleven waarborgt. Dit recht geldt zowel in de privé- als in de professionele sfeer en omvat het zelfbeschikkingsrecht over het eigen leven. #### 3.6.1 Recht op privacy vs. recht op nieuwsvergaring De publicatie van privézaken door de pers vereist een afweging tussen het recht op privacy en het recht op vrijheid van meningsuiting. Context is cruciaal: gaat het om een bekend persoon? Is de bekendmaking in het maatschappelijk belang? #### 3.6.2 Privacy in diverse contexten * **Huiszoeking:** Is aan strikte wettelijke voorwaarden gebonden. * **Briefgeheim, telefoontap, e-mailonderschepping:** Zijn strikt gereguleerd en enkel toegestaan onder specifieke wettelijke omstandigheden. * **Opnemen van gesprekken:** Een gesprek opnemen waaraan men zelf deelneemt, is toegestaan. Een gesprek opnemen waaraan men geen deelneemt, is verboden. De verspreiding van een opgenomen gesprek wordt beoordeeld aan de hand van de privacy-verwachting van de deelnemers, de inhoud, de omstandigheden en de hoedanigheid van de betrokkenen. #### 3.6.3 Recht op afbeelding Dit recht maakt deel uit van het recht op privacy. Zodra een persoon herkenbaar wordt afgebeeld, ontstaat dit recht. * **Principe van dubbele toestemming:** Toestemming om de foto te nemen én toestemming om de foto te gebruiken voor een specifieke bestemming. * **Uitzonderingen:** In de openbare ruimte of voor publieke figuren, vooral wanneer de afbeelding nieuwswaarde heeft. Er is steeds een belangenafweging tussen het recht op vrijheid van meningsuiting en het recht op privacy. Bijvoorbeeld, de afbeelding van een politie-interventie kan nieuwswaarde hebben en gerechtvaardigd zijn mits een gegronde reden. > **Situatieschets:** Zelfs als collega's akkoord gaan met het delen van een foto op LinkedIn, kan men zich verzetten tegen de afbeelding als men vindt dat deze niet flatterend is, ook al is het een teambuildingactiviteit. ### 3.7 Auteursrecht Auteursrecht is een intellectueel eigendomsrecht dat de maker een exclusief recht geeft om te beslissen over het gebruik van zijn werk. #### 3.7.1 Wanneer wordt een werk auteursrechtelijk beschermd? Een werk is beschermd door auteursrecht indien het een "eigen intellectuele schepping" is, een uitdrukking van de creatieve geest. Technische documenten, akten van de overheid en werken in het publiek domein vallen hier niet onder. #### 3.7.2 Wat wordt beschermd? De uitgedrukte vorm van een werk wordt beschermd: foto's, artikelen, muziek, video, software, vormgeving, literatuur, etc. Een idee of concept zelf is niet beschermd. #### 3.7.3 Rechthebbende en bescherming De auteur (natuurlijk persoon) is de rechthebbende. De rechten kunnen wel overgedragen worden aan een vennootschap. Auteursrechten ontstaan onmiddellijk bij creatie van het werk, zonder vereiste van depot of registratie. De datum van creatie kan bewezen worden via diverse middelen zoals i-depot of aangetekende brief. #### 3.7.4 Gebruik van auteursrechtelijk beschermd werk Gebruik van een auteursrechtelijk beschermd werk vereist toestemming van de auteur of rechthebbende, meestal in de vorm van een schriftelijke licentie. > **Tip:** Kopieer nooit foto's, tekst, muziek of afbeeldingen van het internet om publiekelijk te gebruiken, enkel omdat het online beschikbaar is. #### 3.7.5 Uitzonderingen op de toestemmingsvereiste Toestemming van de auteur is niet vereist voor: #### 3.7.6 Duur van het auteursrecht Auteursrecht geldt tot 70 jaar na de dood van de auteur. Een nieuwe uitvoering van een werk in het publieke domein kan wel nieuwe auteursrechten creëren. #### 3.7.7 Plagiaat Plagiaat is het overnemen van (belangrijke delen van) een werk zonder toestemming van de auteur en zonder dat een uitzondering van toepassing is. De totaalindruk is hierbij bepalend. #### 3.7.8 Content gecreëerd door AI Content gegenereerd door AI heeft in principe geen auteursrechtelijke bescherming, omdat er geen menselijke intellectuele schepping aan ten grondslag ligt. Hierdoor mag het gebruikt worden zonder toestemming van degene die de AI heeft aangewend, tenzij er significante menselijke interventie is geweest bij de creatie van de output. --- # Recht op privacy en auteursrecht Hier is een gedetailleerde samenvatting van het recht op privacy en auteursrecht, opgesteld in het Nederlands en conform de gestelde eisen. ## 4. Recht op privacy en auteursrecht Dit gedeelte behandelt het recht op privacy, dat verder gaat dan de GDPR en het recht om met rust gelaten te worden omvat, evenals auteursrecht, dat exclusieve rechten verleent aan makers van werken en de voorwaarden voor gebruik definieert. ### 4.1 Recht op privacy Het recht op privacy is een fundamenteel recht dat het individu beschermt tegen ongeoorloofde inmenging in zijn privéleven. Dit recht is breder dan de regels die de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG), of GDPR in het Engels, stelt. De AVG bepaalt hoe persoonsgegevens verwerkt moeten worden, terwijl het recht op privacy het overkoepelende grondrecht is dat ieders privéleven beschermt. #### 4.1.1 Bescherming van het privéleven Privacy omvat het recht om met rust gelaten te worden en de mogelijkheid om zelf te bepalen hoe men zijn leven leidt, inclusief aspecten zoals naamswijziging, seksuele geaardheid en politieke voorkeur. Het recht op privacy geldt niet alleen in de privésfeer, maar strekt zich ook uit tot de professionele omgeving, de school en de publieke ruimte. **Waar speelt het recht op privacy?** * Thuis * Op het werk * Op school * Op straat #### 4.1.2 Privacy versus recht op nieuwsvergaring Wanneer de pers zaken uit iemands privéleven wil publiceren, is er sprake van een afweging tussen het recht op privacy en het recht op vrijheid van meningsuiting. De context is hierbij cruciaal: * Gaat het om een bekend persoon? * Is de bekendmaking van de identiteit in het maatschappelijk belang? Een belangenafweging bepaalt of de pers zaken mag publiceren. #### 4.1.3 Privacy in specifieke situaties * **Huiszoeking:** Privacy speelt een rol bij het bepalen van de voorwaarden voor huiszoekingen. * **Briefgeheim:** Het recht op privacy beschermt de vertrouwelijkheid van correspondentie. * **Telefoon- en e-mailverkeer:** Telefoongesprekken mogen niet worden afgeluisterd en e-mails mogen niet worden ondergeschept zonder wettelijke grondslag. * **Opnemen van gesprekken:** * Het opnemen van een gesprek waaraan men zelf deelneemt is toegestaan en geen schending van de privacy. * Het opnemen van een gesprek waaraan men niet deelneemt is uitdrukkelijk verboden. * **Verspreiden van opgenomen gesprekken:** De verspreiding van een opgenomen telefoongesprek is verboden indien dit gebeurt met de intentie om anderen te schaden. In andere gevallen wordt er gekeken naar de privacyverwachting van de deelnemers, de inhoud en omstandigheden van het gesprek, en de hoedanigheid van de deelnemers en de ontvanger van de opname. #### 4.1.4 Recht op afbeelding Het recht op afbeelding maakt deel uit van het recht op privacy. Het geldt zodra een persoon herkenbaar wordt afgebeeld, ongeacht de vorm. * **Principe van dubbele toestemming:** 1. Toestemming om de foto te nemen. 2. Toestemming om de foto te gebruiken (bepaling van de bestemming van de afbeelding). * **Uitzonderingen:** * **Openbare ruimte:** Er is een impliciete toestemming om een afbeelding te laten vastleggen, behalve bij close-ups. Dit impliceert echter geen toestemming om de foto te gebruiken. * **Publieke figuren/nieuwsinteresse:** Als een afbeelding nieuwswaarde heeft, kan er een afweging worden gemaakt tussen het recht op vrijheid van meningsuiting en het recht op privacy. * **Afbeeldingen van politieagenten:** Dezelfde regels gelden. De afbeelding moet nieuwswaarde hebben en er moet een gegronde reden zijn voor de publicatie, na afweging van het recht op privacy van de agent tegenover het recht op vrije meningsuiting en het publiek belang om geïnformeerd te worden. > **Tip:** Als je niet flaterend wordt afgebeeld op een foto die online gedeeld wordt, ook al zijn je collega's akkoord, kun je je hiertegen verzetten op basis van je recht op afbeelding. ### 4.2 Auteursrecht Auteursrecht is een intellectueel eigendomsrecht dat de maker van een werk exclusieve rechten verleent om te bepalen hoe anderen dat werk mogen gebruiken. Naast auteursrecht bestaan er ook andere intellectuele eigendomsrechten zoals merken, modellen en octrooien. #### 4.2.1 Bescherming onder het auteursrecht Een werk wordt auteursrechtelijk beschermd indien het voldoet aan het **originaliteitscriterium**: het moet een eigen intellectuele schepping van de auteur zijn, een uitdrukking van de creatieve geest. **Wat wordt niet beschermd door het auteursrecht?** * Louter technische documenten * Akten van de overheid * Werken die tot het publieke domein behoren **Wat wordt wel beschermd?** Het auteursrecht beschermt de **uitgedrukte vorm** van een werk. Dit kan een foto, artikel, muziekstuk, video, software, vormgeving of literatuur zijn. Het hoeft geen kunst te zijn. Ideeën of concepten op zichzelf worden niet beschermd. > **Voorbeeld:** Een televisieformat of een sportwedstrijd kan auteursrechtelijk beschermd zijn als de specifieke uitwerking ervan origineel is. #### 4.2.2 Rechthebbende en ontstaansmoment * **Rechthebbende:** De rechthebbende is degene die het werk heeft gemaakt, de auteur. Auteursrecht ontstaat onmiddellijk zodra het werk is gecreëerd; er is geen vereiste van registratie of depot. Hoewel het auteursrecht bij een natuurlijke persoon ontstaat, kunnen de rechten wel worden overgedragen aan een vennootschap. * **Bewijzen van creatiedatum:** Om de creatiedatum te bewijzen, kunnen methoden zoals i-depot, e-mail, aangetekende brief of een notaris worden gebruikt. * **Waarde van ©:** Het symbool © geeft aan dat een werk auteursrechtelijk beschermd is. #### 4.2.3 Gebruik van auteursrechtelijk beschermd werk Om een auteursrechtelijk beschermd werk te gebruiken, is **toestemming van de auteur of de rechthebbende** vereist. Dit gebruiksrecht wordt vastgelegd in een licentie, die bij voorkeur schriftelijk moet zijn. > **Tip:** Kopieer nooit foto's, teksten, muziek of afbeeldingen van het internet om ze publiekelijk te gebruiken zonder de expliciete toestemming van de auteur. Beschikbaarheid online betekent niet automatisch dat er toestemming is verleend. #### 4.2.4 Hyperlinks Het plaatsen van een hyperlink op een website naar een andere website is in principe toegestaan. Dit wordt niet noodzakelijk beschouwd als een reproductie of mededeling aan het publiek. Dit geldt echter niet als de hyperlink verwijst naar content waarvan bekend is dat deze illegaal online is geplaatst. > **Tip:** Afhankelijk van het gebruik, met name als er winst mee wordt nagestreefd, kan er een grotere onderzoeksplicht bestaan om de legaliteit van de content te controleren. #### 4.2.5 Uitzonderingen op de toestemmingsvereiste De wet voorziet in specifieke uitzonderingen waarbij de toestemming van de auteur niet vereist is. Voorbeelden hiervan zijn: * Gebruik in het nieuws * Gebruik in het onderwijs * Privékopie * Parodie > **Voorbeeld:** Zoek een bekende parodie om te illustreren hoe bestaande werken kunnen worden gebruikt zonder de oorspronkelijke auteur toestemming te vragen. #### 4.2.6 Duur van het auteursrecht Het auteursrecht geldt tot **70 jaar na de dood van de auteur**. Het werk wordt publiek domein op 1 januari van het jaar waarin de auteur is overleden. Een nieuwe uitvoering van een werk dat zich in het publieke domein bevindt, kan wel nieuwe auteursrechten creëren. > **Voorbeeld:** Zoek een werk waarvan het auteursrecht is verstreken om dit principe te illustreren. #### 4.2.7 Plagiaat Plagiaat is het overnemen van (belangrijke delen van) een werk zonder de toestemming van de auteur, en wanneer er geen uitzondering van toepassing is. De **totaalindruk** is belangrijk bij de beoordeling van plagiaat. Er is een feitelijke beoordeling nodig om te bepalen of er sprake is van inspiratie of plagiaat. > **Voorbeeld:** Zoek een voorbeeld van plagiaat in de kunst, literatuur of muziek. #### 4.2.8 AI-gegenereerde inhoud Werk dat door kunstmatige intelligentie (AI) wordt gegenereerd, creëert in principe **geen auteursrecht**. Dit betekent dat dergelijke content gebruikt mag worden zonder de toestemming van degene die de AI heeft gebruikt. Het auteursrecht op content gecreëerd door AI is afhankelijk van de menselijke interventie. Als er geen significante menselijke interventie is bij de creatie van het werk door AI, ontstaat er geen auteursrecht en dus ook geen auteursrechtelijke bescherming van de content. --- ## 4 Recht op privacy en auteursrecht Dit onderdeel behandelt het recht op privacy, dat verder gaat dan de GDPR en het recht om met rust gelaten te worden omvat, evenals auteursrecht, dat exclusieve rechten verleent aan makers van werken en de voorwaarden voor gebruik definieert. Het recht op privacy omvat het recht om met rust gelaten te worden en beschermt het privéleven tegen (overheids)inmenging. Dit recht is fundamenteler dan de GDPR, die specifieke regels oplegt voor de verwerking van persoonsgegevens. Het recht op privacy geeft ieder individu de zelfbeschikkingskracht om het leven naar eigen keuze te leiden. Dit geldt zowel in de privésfeer als in de professionele omgeving, op het werk en op school. #### 4.1.1 Privacy vs. nieuwsvergaring De publicatie van privézaken door de pers vereist een zorgvuldige belangenafweging tussen het recht op vrijheid van meningsuiting en het recht op privacy. De context is hierbij cruciaal: of het gaat om een bekend persoon, of de bekendmaking maatschappelijk van belang is, en de impact op de betrokkenen spelen een rol. #### 4.1.2 Toepassingsgebieden van privacy Het recht op privacy is relevant in diverse situaties: * **Huiszoeking**: Dit is enkel toegestaan onder strikte wettelijke voorwaarden. * **Briefgeheim**: Correspondentie is beschermd tegen inzien door derden. * **Telefoon- en e-mailverkeer**: Telefoongesprekken mogen niet worden afgeluisterd en e-mails mogen niet worden onderschept zonder wettelijke basis. * **Opnemen van gesprekken**: * Het opnemen van een gesprek waaraan men zelf deelneemt is toegestaan en geen schending van privacy. * Het opnemen van een gesprek waaraan men geen deelneemt, is uitdrukkelijk verboden. * De verspreiding van een opgenomen telefoongesprek wordt beoordeeld aan de hand van de privacy-verwachting van de deelnemers, de inhoud, de omstandigheden en de hoedanigheid van de deelnemers en ontvanger. De intentie om te schaden is hierbij een belangrijke factor. * **Recht op afbeelding**: Dit recht maakt deel uit van het recht op privacy. Een persoon mag niet herkenbaar worden afgebeeld zonder toestemming. #### 4.1.3 Toestemming voor afbeeldingen Voor het gebruik van afbeeldingen geldt in principe een dubbele toestemmingsvereiste: 2. Toestemming om de foto te gebruiken, specifiek voor de beoogde bestemming. Deze toestemming kan op verschillende manieren worden gegeven, maar de afgebeelde persoon moet op de hoogte zijn van de bestemming van de afbeelding. Bij elke nieuwe bestemming dient opnieuw toestemming te worden gevraagd. De bewijslast hiervoor ligt bij degene die de afbeelding vastlegt en gebruikt. #### 4.1.4 Uitzonderingen op de toestemmingsvereiste voor afbeeldingen Er zijn uitzonderingen op de dubbele toestemmingsvereiste: * **Openbare ruimte**: Op een openbare plaats wordt impliciet toestemming gegeven om een afbeelding vast te leggen, maar niet noodzakelijk om deze te gebruiken, tenzij de afbeelding nieuwswaarde heeft. * **Publieke figuren**: Bij bekende personen of situaties met nieuwswaarde geldt eveneens een afweging tussen privacy en recht op informatie. * **Afbeeldingen van politie**: Geldt dezelfde regels als bij andere publieke figuren, waarbij de nieuwswaarde van de interventie en een gegronde reden cruciaal zijn. Er is een afweging tussen de privacy van de agent en het recht op informatie van het publiek. #### 4.1.5 De Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG/GDPR) De AVG (of GDPR) legt regels op voor hoe bedrijven en organisaties omgaan met persoonsgegevens. Deze regels gelden voor iedereen in een professionele context. * **Persoonsgegevens**: Alle informatie waarmee een persoon geïdentificeerd kan worden, zoals naam, adres, geboortedatum, politieke voorkeur, biometrische gegevens, strafrechtelijke veroordelingen, studieresultaten, bankrekeningnummers, IP-adressen, etc. * **Gewone persoonsgegevens**: Naam, adres, functie, familieleden. * **Bijzondere persoonsgegevens**: Etnische afkomst, politieke opvattingen, religieuze overtuigingen, lidmaatschap van een vakbond, genetische gegevens, gezondheidsgegevens, biometrische gegevens, strafrechtelijke gegevens. * **Verwerking van persoonsgegevens**: Elke handeling die met persoonsgegevens wordt uitgevoerd, zoals verzamelen, vastleggen, ordenen, structureren, opslaan, aanpassen of wijzigen, opvragen, inkijken, gebruiken, verstrekken door verzending, verspreiding of anderszins ter beschikking stellen, samenbrengen, met elkaar in verband brengen, afschermen, wissen of vernietigen van gegevens. * **Verwerkingsverantwoordelijken en verwerkers**: * **Verantwoordelijken**: Organen die bepalen voor welke doeleinden en met welke middelen persoonsgegevens worden verwerkt (bv. AP Hogeschool, advocatenkantoren, rechtbanken). * **Verwerkers**: Entiteiten die persoonsgegevens verwerken in opdracht van de verantwoordelijke (bv. softwareleveranciers). Er moet steeds een contractuele relatie zijn. #### 4.1.6 Wettelijke grondslag voor verwerking Om persoonsgegevens te mogen verwerken, moet er een wettelijke grondslag zijn: * **Uitvoering van de overeenkomst**: Nodig voor de levering van een dienst of product. * **Legitiem belang**: Een gerechtvaardigd belang van de verwerkingsverantwoordelijke of een derde, mits dit belang niet prevaleert over de fundamentele rechten en vrijheden van de betrokkene. De verwerking moet noodzakelijk zijn voor dit belang en proportioneel zijn aan het doel. * **Proportionaliteit**: Wordt beoordeeld aan de hand van het doel waarvoor de gegevens worden verzameld. De vraag "heb je deze gegevens nodig om dit doel te bereiken?" moet positief beantwoord worden. * **Toestemming van de betrokkene**: De toestemming moet vrij zijn, zonder druk, en kan op elk moment worden ingetrokken. Als werknemer kan men niet altijd vrij toestemming geven, omdat er een gezagsrelatie bestaat. * **Wettelijke verplichting**: De verwerking is wettelijk voorgeschreven. #### 4.1.7 Verwerking in functie van een doel Persoonsgegevens mogen enkel worden verwerkt voor een concreet en geldig doel (bv. adres voor pakketbezorging, leeftijd voor alcoholverkoop). Enkel de noodzakelijke gegevens voor dit doel mogen worden verwerkt. #### 4.1.8 Bijzondere gegevens Bijzondere persoonsgegevens (gezondheid, afkomst, politieke voorkeur, etc.) mogen enkel worden verwerkt indien de wet dit voorschrijft (bv. gezondheidsgegevens door artsen) of met uitdrukkelijke toestemming van de betrokkene. #### 4.1.9 Omgaan met persoonsgegevens Persoonsgegevens moeten veilig worden behandeld om ongeautoriseerde toegang of verlies te voorkomen. Hoe gevoeliger de gegevens, hoe strenger de regels. * **Gegevenslek**: Treedt op wanneer persoonsgegevens in handen van verkeerde personen terechtkomen (bv. verkeerd verstuurde dossiers, verloren laptops, hacks). * **Meldingsplicht**: Bij een datalek moet onmiddellijk de persoon die verwittigd moet worden geïnformeerd worden. Soms is melding aan de Gegevensbeschermingsautoriteit verplicht (binnen 72 uur na kennisname), tenzij er geen risico is voor de rechten van betrokkenen. Melding aan de betrokkene is vereist wanneer het datalek een hoog risico inhoudt. * **Boetes**: Kunnen oplopen tot maximaal 20 miljoen euro of 4% van de omzet. #### 4.1.10 Rechten van betrokkenen Klanten en burgers hebben bepaalde rechten met betrekking tot hun persoonsgegevens: * **Recht op inzage**: Het recht om te vragen welke persoonsgegevens over hen worden verwerkt. * **Recht om zich te verzetten**: Bezwaar maken tegen de verwerking, bijvoorbeeld tegen reclame-e-mails of nieuwsbrieven. * **Recht op correctie**: Foute gegevens laten corrigeren. * **Recht om vergeten te worden (recht op gegevenswissing)**: Vragen om de persoonsgegevens te laten wissen. Dit is nuttig bij nieuwe verzekeringen of desindexering in zoekresultaten. Factoren die Google hierbij meeweegt zijn strafrechtelijke feiten, bekendheid, tijdsverloop en maatschappelijk belang. * **Recht op gegevensportabiliteit**: Het recht om gegevens te ontvangen in een gestructureerd, gangbaar en machineleesbaar formaat en deze door te geven aan een andere verwerkingsverantwoordelijke. #### 4.1.11 Commerciële boodschappen per e-mail Voor commerciële boodschappen per e-mail is in principe toestemming vereist, tenzij het e-mailadres werd verkregen in het kader van een commerciële transactie en de ontvanger een opt-out mogelijkheid heeft. Het uitschrijven voor een nieuwsbrief moet gerespecteerd worden. #### 4.1.12 Belangrijke tips voor omgang met persoonsgegevens * Volg strikt de procedures. * Gebruik geen openbare wifi-netwerken voor werkgerelateerde gegevens. * Gebruik geen gratis e-maildiensten (Hotmail, Gmail) voor persoonsgegevens van klanten. * Neem geen foto's van klanten zonder toestemming. * Kijk niet in dossiers waarin je niet werkt. * Laat dossiers niet onbeheerd achterliggen. * Deel geen wachtwoorden. * Klik niet op links of documenten van onbekende e-mails. * Voer geen klantgegevens in programma's zoals ChatGPT zonder voorafgaande toestemming. * Bij twijfel, stel de vraag. #### 4.1.13 Controle door werkgever * **Privé-apparatuur**: Controle door de werkgever is in principe niet mogelijk. * **Apparatuur eigendom van werkgever**: Controle is toegestaan indien vastgelegd in het arbeidsreglement en conform CAO nr. 81. De controle moet een legitiem doel hebben (bv. bescherming van bedrijfsgegevens) en in lijn zijn met privacyprincipes. Auteursrecht is een intellectueel eigendomsrecht dat de maker van een werk exclusieve rechten verleent. Dit recht bepaalt wat anderen wel en niet met het werk mogen doen. Een werk wordt auteursrechtelijk beschermd indien het voldoet aan het **originaliteitscriterium**: het moet een eigen intellectuele schepping zijn, een uitdrukking van de creatieve geest. * **Niet beschermd**: Louter technische documenten, akten van de overheid, werken in het publieke domein. * **Wel beschermd**: De uitgedrukte vorm van het werk (foto, artikel, muziek, video, software, vormgeving, literatuur). Het hoeft geen artistieke waarde te hebben. Ideeën, concepten, televisieformats of sportwedstrijden op zich worden niet beschermd. #### 4.2.2 Rechthebbende De rechthebbende is de auteur, de natuurlijke persoon die het werk heeft gecreëerd. Rechten kunnen echter worden overgedragen aan een vennootschap. #### 4.2.3 Ontstaan en bewijs van auteursrecht Auteursrechten ontstaan onmiddellijk zodra het werk is gecreëerd. Er is geen vereiste voor depot of registratie. De creatiedatum kan worden bewezen via methoden zoals i-depot, e-mail, aangetekende brief, of een genoteerde factuur. #### 4.2.4 Gebruik van werken Om een auteursrechtelijk beschermd werk te gebruiken, is toestemming vereist van de auteur of de rechthebbende. Dit kan via een gebruiksrecht of licentie, die bij voorkeur schriftelijk dient te zijn. #### 4.2.5 Hyperlinks Het plaatsen van een hyperlink naar een andere website is in principe toegestaan, tenzij deze link verwijst naar content die illegaal online is geplaatst. De onderzoeksplicht kan groter zijn indien winst wordt nagestreefd. #### 4.2.6 Uitzonderingen op de toestemmingsvereiste De toestemming van de auteur is niet vereist in bepaalde wettelijk bepaalde gevallen: #### 4.2.7 Duur van het auteursrecht Het auteursrecht geldt tot 70 jaar na de dood van de auteur. Het werk wordt op 1 januari van het jaar na het overlijden van de auteur publiek domein. Een nieuwe uitvoering van een werk in het publieke domein kan wel nieuwe auteursrechten creëren. #### 4.2.8 Plagiaat Plagiaat is het overnemen van (belangrijke delen van) een werk zonder toestemming van de auteur en zonder dat een uitzondering van toepassing is. De totaalindruk van het werk is hierbij bepalend. #### 4.2.9 AI-gegenereerde werken Werken gemaakt met behulp van kunstmatige intelligentie (AI) genereren in principe geen auteursrecht, omdat er geen menselijke interventie is op het creatieve proces. Hierdoor kunnen dergelijke werken vrij gebruikt worden zonder toestemming. #### 4.2.10 Belangrijke waarschuwing Kopieer nooit foto's, tekst, muziek of afbeeldingen van het internet voor publiek gebruik zonder expliciete toestemming van de auteur, zelfs als het online beschikbaar is. --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Dagvaarding | Een officieel document dat door een gerechtsdeurwaarder wordt betekend aan een persoon om hem/haar op te roepen voor de rechtbank op een specifieke datum en tijd. | | Verzoekschrift | Een document dat door een rechtbank wordt opgestuurd naar de verweerder om deze op te roepen voor een zitting, vergelijkbaar met een dagvaarding maar met een andere procedurele initiatie. | | Inleidingszitting | De eerste zitting van een zaak voor de rechter, waarop de rechter bepaalt hoe de verdere procedure zal verlopen, zoals het vastleggen van een conclusiekalender of het bepalen van een pleitdatum. | | Conclusie | Een document in een juridische procedure waarin de standpunten van de partijen worden uiteengezet en uitgewisseld; de verwerende partij heeft hierin doorgaans het laatste woord. | | Conclusiekalender | Een schema dat de termijnen vastlegt waarbinnen de partijen hun conclusies aan elkaar en aan de rechtbank moeten bezorgen. | | Aangetekende brief | Een postzending waarbij de afzender bewijs krijgt van verzending en, indien van toepassing, van ontvangst, wat belangrijk is als bewijs in juridische en zakelijke contexten. | | Dossier | Een verzameling van alle relevante informatie met betrekking tot een cliënt of een zaak, georganiseerd op een logische en toegankelijke manier voor alle medewerkers van een kantoor. | | Belangenvermenging | Een situatie waarin privébelangen van een werknemer verweven raken met de belangen van het bedrijf of de organisatie waar hij/zij werkt, wat kan leiden tot een conflict of schijn van partijdigheid. | | Belangenconflict | Een situatie waarin het risico bestaat dat persoonlijke belangen de objectiviteit van de uitvoering van taken beïnvloeden, wat kan leiden tot een schijn van partijdigheid in het algemeen belang. | | Draaideurconstructie | Een term die verwijst naar personeelsleden die de publieke sector inruilen voor de private sector en vice versa, waarbij opgedane kennis en contacten uit de vorige functie worden gebruikt. | | Omkoping | Het aanbieden, vragen of ontvangen van een ongeoorloofd voordeel met de intentie om iemand te beïnvloeden tot een bepaalde handeling of nalaten, ten gunste van persoonlijk of zakelijk voordeel. | | Corruptie | Algemene term die verwijst naar het misbruiken van macht of positie voor persoonlijk gewin, vaak gepaard gaande met omkoping of andere vormen van fraude. | | Handelen met voorkennis | Het kopen of verkopen van financiële instrumenten door iemand die beschikt over niet-publieke informatie die de waarde van die instrumenten significant kan beïnvloeden, wat verboden is. | | Arbeidsattitude | De algemene houding en het gedrag van een werknemer op de werkplek, inclusief professionaliteit, betrouwbaarheid, efficiëntie en de manier waarop omgegaan wordt met collega's en klanten. | | Feedback | Informatie die wordt teruggekoppeld over iemands prestaties, gedrag of werk, bedoeld om verbetering te stimuleren en begrip te bevorderen; het wordt vaak gezien als een kans voor groei. | | Empathie | Het vermogen om zich in te leven in de gevoelens en de situatie van een ander, zonder noodzakelijkerwijs dezelfde emoties te voelen of medelijden te hebben. | | AVG (Algemene Verordening Gegevensbescherming) | De Europese wet (ook bekend als GDPR) die regels vastlegt voor de verwerking van persoonsgegevens door bedrijven en organisaties, met als doel de privacy van individuen te beschermen. | | Persoonsgegevens | Alle informatie die direct of indirect kan leiden tot de identificatie van een natuurlijk persoon, zoals naam, adres, geboortedatum, e-mailadres en IP-adres. | | Verwerking van persoonsgegevens | Elke handeling of reeks handelingen die geautomatiseerd of niet-geautomatiseerd worden uitgevoerd met betrekking tot persoonsgegevens, zoals het verzamelen, opslaan, wijzigen, gebruiken of vernietigen ervan. | | Verantwoordelijke (verwerkingsverantwoordelijke) | De natuurlijke persoon of rechtspersoon die, alleen of samen met anderen, de doeleinden en de middelen voor de verwerking van persoonsgegevens vaststelt. | | Verwerker | Een natuurlijke persoon of rechtspersoon die persoonsgegevens verwerkt in opdracht van de verwerkingsverantwoordelijke. | | Wettelijke grondslag | De juridische basis die vereist is om persoonsgegevens te mogen verwerken, zoals de uitvoering van een overeenkomst, toestemming van de betrokkene, of een legitiem belang. | | Legitiem belang | Een gerechtvaardigd belang van de verwerkingsverantwoordelijke of een derde, dat nagestreefd wordt op een manier die in overeenstemming is met de wetgeving inzake gegevensbescherming en andere relevante regelgeving. | | Proportionaliteit | Een principe dat stelt dat de verwerking van persoonsgegevens noodzakelijk moet zijn voor het beoogde doel en niet verder mag gaan dan wat strikt nodig is om dat doel te bereiken. | | Toestemming | Vrije, specifieke, geïnformeerde en ondubbelzinnige instemming van de betrokkene met de verwerking van zijn of haar persoonsgegevens. | | Gegevenslek | Een incident waarbij persoonsgegevens in handen vallen van onbevoegden, of wanneer persoonsgegevens verloren gaan, vernietigd worden of onbeschikbaar raken. | | Recht op inzage | Het recht van betrokkenen om van een verwerkingsverantwoordelijke te verkrijgen of persoonsgegevens die op hem of haar betrekking hebben, worden verwerkt en, indien dat het geval is, om toegang tot die gegevens te krijgen. | | Recht op gegevenswissing (recht om vergeten te worden) | Het recht van betrokkenen om van een verwerkingsverantwoordelijke de wissing van persoonsgegevens die op hem of haar betrekking hebben, te verkrijgen, onder bepaalde voorwaarden. | | Privacy | Het recht van een individu om te bepalen hoe zijn of haar persoonlijke informatie wordt verzameld, gebruikt en gedeeld, en het recht om met rust gelaten te worden. | | Recht op afbeelding | Het recht van een persoon om te bepalen of en hoe zijn of haar beeltenis gebruikt mag worden, wat onderdeel is van het bredere recht op privacy. | | Auteursrecht | Een intellectueel eigendomsrecht dat de maker van een origineel werk exclusieve rechten geeft om het werk te reproduceren, te verspreiden en openbaar te maken. | | Rechthouder | De persoon of entiteit die de auteursrechten op een werk bezit en de exclusieve rechten heeft om te beslissen over het gebruik ervan. | | Plagiaat | Het overnemen van (delen van) een werk van iemand anders zonder de juiste bronvermelding en toestemming, alsof het eigen werk is. |