Accounting

# Verworpen uitgaven Dit onderwerp behandelt de uitgaven die niet voldoen aan de voorwaarden voor fiscale aftrekbaarheid volgens artikel 49 van het Wetboek van de Inkomstenbelastingen 1992, en hoe deze behandeld worden in de belastingaangifte. ## 1. Verworpen uitgaven (VU) Verworpen uitgaven zijn uitgaven die niet voldoen aan de voorwaarden voor fiscale aftrekbaarheid zoals vastgelegd in artikel 49 van het Wetboek van de Inkomstenbelastingen 1992. Dit artikel stelt dat kosten slechts aftrekbaar zijn indien ze gedaan of gedragen zijn om belastbare inkomsten te verkrijgen of te behouden, en indien hun echtheid en bedrag verantwoord worden door middel van bewijsstukken. Met andere woorden, het gaat om uitgaven die volgens de fiscale wetgeving niet aftrekbaar zijn, of om belaste inkomsten die niet in de boekhouding terug te vinden zijn, zoals forfaitaire buitenlandse belasting of abnormale en goedgunstige voordelen. ### 1.1 Indeling van verworpen uitgaven De verworpen uitgaven worden opgesomd op de pagina's 5 en 6 van de aangifte, onderaan de fiscale bewerkingen. De belangrijkste categorieën zijn: #### 1.1.1 Niet-aftrekbare belastingen Dit omvat een opsomming van diverse belastingen die niet als beroepskost in mindering mogen worden gebracht. * **De vennootschapsbelasting en haar toebehoren:** Dit is de belasting op het resultaat van de vennootschap zelf. Hieronder vallen ook voorafbetalingen, roerende voorheffing en geraamde belastingen die gedurende het belastbare tijdperk zijn betaald, alsook de belasting die na afloop van het belastbare tijdperk wordt gevorderd via aanslagbiljet. Regularisaties van belastingen worden eerst afgetrokken van andere verworpen belastingen; een eventueel negatief saldo wordt aangepast in de BT-reserves. * De afzonderlijke heffing van 10% op de liquidatiereserve wordt ook beschouwd als een verworpen uitgave. * De bijzondere aanslag op geheime commissielonen (50% of 100%) is eveneens een verworpen uitgave. * **Eigenlijke gewestelijke belastingen, heffingen en retributies:** Dit zijn belastingen die rechtstreeks door de gewesten worden opgelegd en niet aftrekbaar zijn als beroepskost. Voorbeelden hiervan zijn de heffing op oppervlaktewateren, milieuheffingen, grindwinning en leegstandsheffingen. * **Niet verworpen belastingen (aftrekbare beroepskosten):** Sommige belastingen zijn wel aftrekbaar, zoals: * Provinciale en gemeentelijke heffingen. * Oneigenlijke gewestbelastingen, zoals de onroerende voorheffing, registratiebelasting en gewestbelasting voor gebruik van voertuigen of de openbare weg (zoals de belasting op de inverkeerstelling, verkeersbelasting, kilometerheffing). * In het buitenland betaalde inkomstenbelastingen. * Accijnzen en douanerechten. #### 1.1.2 Forfaitair Gedeelte Buitenlandse Belasting (FBB) De FBB is van toepassing op buitenlandse roerende inkomsten zoals interesten en royalty's, maar niet op dividenden. Het doel is dubbele belasting te vermijden. * **Omvang FBB:** * **Principe:** De FBB bedraagt forfaitair 15/85 van de buitenlandse belasting. * **Afwijking (vanaf aanslagjaar 2024) voor interesten en royalty's:** De werkelijke belasting in het bronland mag als FBB worden aangerekend, met een maximum van 15/85. Bijvoorbeeld, een buitenlandse belasting van 10% leidt tot een FBB van 10/90, terwijl een belasting van 22% maximaal 15/85 FBB toelaat. * **Berekening:** De FBB wordt berekend op het buitenlands netto-inkomen na buitenlandse taxatie, maar vóór eventuele Belgische roerende voorheffing. De FBB is een verrekenbare, niet-terugbetaalbare voorheffing. * **Behandeling:** De FBB wordt opgenomen in de verworpen uitgaven (code 1201). Hierop is 25% vennootschapsbelasting verschuldigd. Bij de berekening van de vennootschapsbelasting is de FBB echter verrekenbaar, waardoor het uiteindelijk de vennootschapsbelasting vermindert. > **Voorbeeld:** Een vennootschap ontvangt 9.000 euro interest uit het buitenland na 10% buitenlandse belasting (900 euro). Er is geen Belgische roerende voorheffing. > De FBB bedraagt dan: $9.000 \times \frac{10}{90} = 1.000$ euro. > Deze 1.000 euro FBB wordt opgenomen in de verworpen uitgaven (code 1201). De vennootschapsbelasting op deze 1.000 euro is $1.000 \times 25\% = 250$ euro. > Bij de berekening van de vennootschapsbelasting kan de 1.000 euro FBB verrekend worden, wat leidt tot een belastingvermindering van 1.000 euro. Netto effect is dus 1.000 euro minder belastbaar inkomen en een verrekening van 1.000 euro met de vennootschapsbelasting (minus de 250 euro belasting op de FBB zelf). #### 1.1.3 Geldboetes, verbeurdverklaringen, straffen van alle aard Geldboetes zijn verworpen uitgaven (code 1203). * **Voorbeelden van geldboetes als VU:** Fiscale boetes (administratief en strafrechtelijk), verkeersboetes (tenzij belasting als VAA bij werknemer/bedrijfsleider), kartelboetes, en verhogingen of administratieve boetes met betrekking tot aftrekbare belastingen en heffingen (zoals registratierechten, verkeersbelasting, sociale bijdragen). * **Niet bedoeld als VU (aftrekbare kosten):** Contractuele schadevergoedingen, schadevergoedingen betaald aan derden voor opgelopen aansprakelijkheid, en parkeerretributies (deels). #### 1.1.4 Niet-aftrekbare pensioenen en pensioenbijdragen Indien de 80%-regel niet wordt nageleefd, waarbij het wettelijk en aanvullend pensioen uitgedrukt in een jaarlijkse rente niet meer mag bedragen dan 80% van de laatste normale bruto jaarbezoldiging, dan is het overschrijdende deel een verworpen uitgave (code 1204). #### 1.1.5 Niet-aftrekbare autokosten en minderwaarden op auto's Voor personenwagens, auto's voor dubbel gebruik en minibussen is een percentage van de autokosten een verworpen uitgave (code 1205). * **Volledig aftrekbare autokosten:** Kosten van financiering, mobilofoon (carkit met smartphone), beletteringskosten (publiciteitskost), en parkeerkosten voor cliënteel en eigen wagens van personeel. * **Volledig aftrekbare aanwendingen:** Taxi- en koerierbedrijven, just-in-time leveringen, verhuur van wagens aan derden (voor de verhuurder), lesauto's van autorijscholen, en doorberekende autokosten (voor de klant). Elektrische laadpalen zijn ook volledig aftrekbaar. * **Aftrekpercentage:** * **Vóór 1 juli 2023 (aanschaf):** De aftrek werd bepaald op basis van de gramformule, met een coëfficiënt afhankelijk van de brandstof (diesel = 1, benzine en aardgas > 12 PK = 0,95, aardgas < 12 PK = 0,90). Voor "valse" plug-in hybrides werd de CO$_{2}$-uitstoot verdubbeld voor de berekening van de gramformule indien er geen vergelijkbaar model met verbrandingsmotor bestond. * **Personenwagens met CO$_{2}$-uitstoot:** * Aangeschaft tot 30 juni 2023: Gramformule, met een minimum van 50% en maximum van 100% aftrek (40% indien $\geq 200$ g/km CO$_{2}$). * Aangeschaft tussen 1 juli 2023 en 31 december 2025 (overgangsregeling): Geleidelijke afbouw naar 0% aftrek tegen aanslagjaar 2029. * Aangeschaft vanaf 1 januari 2026: Geen aftrek meer. * **Plug-in hybrides aangeschaft vanaf 1 januari 2023:** Benzine of diesel is maximaal 50% aftrekbaar. * **Personenwagens zonder CO$_{2}$-uitstoot (elektrisch):** * Aangeschaft tot 31 december 2026: 100% aftrekbaar. * Aangeschaft vanaf 1 januari 2027: Geleidelijke afbouw naar 67,5% in 2031. * **Laadstations voor elektrische wagens:** 100% aftrekbaar tot 31 december 2029, daarna 75%. * **Taxikosten:** 75% aftrekbaar. * **Meer- en minderwaarden op auto's:** * Meerwaarden worden slechts in aanmerking genomen tot het fiscaal aanvaard aftrekbaar gedeelte van de afschrijvingen. Het deel van de meerwaarde dat betrekking heeft op het niet-aftrekbaar gedeelte is belastingvrij via een aanpassing in meer (code 1056). * Minderwaarden met betrekking tot het niet-aftrekbaar gedeelte zijn verworpen uitgaven (code 1205). * **Firmawagen met privégebruik:** * **Voordeel alle aard (VAA) voor werknemer/bedrijfsleider:** Belastbaar in de personenbelasting. De berekening hiervan is complex en hangt af van cataloguswaarde, ouderdom, CO$_{2}$-uitstoot en een coëfficiënt. * **Bijkomende verworpen uitgave voor de vennootschap:** Dit bedraagt 17% of 40% van het bruto VAA, afhankelijk van de tussenkomst van de werkgever in brandstofkosten voor privégebruik. * **Terugbetaalde autokosten:** Terugbetalingen van kosten eigen aan de werkgever voor woon-werkverkeer door de werknemer zijn voor de werkgever een verworpen uitgave, berekend volgens de CO$_{2}$-uitstoot van de wagen. * **Solidariteitsbijdrage op firmawagen:** Gelijkgesteld met sociale zekerheidsbijdrage en is 100% aftrekbaar. #### 1.1.6 Mobiliteitsbudget Een mobiliteitsbudget, indien toegekend als alternatief voor een firmawagen, heeft specifieke regels. Het kan worden besteed aan een elektrische wagen of wagen met lage CO$_{2}$-uitstoot, duurzaam transport en huisvesting, of cash (met een solidariteitsbijdrage van 38,07%). #### 1.1.7 Taks op de inscheping van een luchtvaartuig Voor luchtvaartmaatschappijen is deze taks volledig aftrekbaar indien deze apart aan de klant wordt doorgerekend. Voor vennootschappen aan wie de heffing wordt doorgerekend, is het een verworpen uitgave (code 1246). #### 1.1.8 Niet-aftrekbare restaurant- en receptiekosten en kosten voor relatiegeschenken * **Restaurantkosten:** 31% is een verworpen uitgave (code 1208). Uitzonderingen zijn kosten voor vertegenwoordigers van de voedingssector, sociale maaltijden in bedrijfsrestaurants, restaurantkosten voor personeel bij speciale gelegenheden, en doorberekende restaurantkosten. * **Kosten voor relatiegeschenken:** Deze worden ook deels of volledig als verworpen uitgave beschouwd, afhankelijk van de aard en het bedrag. #### 1.1.9 Kosten voor niet-specifieke beroepskleding Kosten voor niet-specifieke beroepskledij zijn verworpen uitgaven (code 1209). Specifieke beroepskledij (bv. beschermkledij) is wel 100% aftrekbaar. Indien kledijkosten als VAA worden aangerekend, zijn ze belastbaar voor de werknemer en aftrekbaar voor de werkgever. #### 1.1.10 Overdreven intresten Het gedeelte van de betaalde intrest dat de marktrente overschrijdt, is een verworpen uitgave (code 1210), tenzij bedrijfseconomische motieven dit rechtvaardigen. De marktrente wordt bepaald aan de hand van de MFI-rente (voor 2025: 7,08%). Intresten op openbaar uitgegeven obligaties en effecten, en intresten betaald aan financiële instellingen, zijn volledig aftrekbaar. #### 1.1.11 Abnormale of goedgunstige voordelen Verstrekte abnormale of goedgunstige voordelen (uitgaven die in strijd zijn met handelsgebruiken of zonder tegenprestatie) zijn voor de verstrekker een verworpen uitgave (code 1212), tenzij het voordeel rechtstreeks of onrechtstreeks in de belastbare basis van de verkrijger valt. Indien de genieter een Belgische vennootschap is, is er geen verworpen uitgave voor de verstrekker. #### 1.1.12 Sociale voordelen Voordelen met een sociaal oogmerk die de relaties tussen werknemers onderling en tussen werknemer en werkgever verbeteren, zijn voor de verstrekkende vennootschap een verworpen uitgave (code 1214), tenzij ze op een lijst met administratieve toleranties staan. Voor de werknemer/bedrijfsleider zijn deze voordelen vrijgesteld. * **Voorbeelden van te verwerpen sociale voordelen:** Abonnementen op sport- en cultuurmanifestaties, geschenken bij geboorte van kinderen, kosten voor kinderopvang in de onderneming, meerdaagse reizen voor personeel. * **Omvang VU:** De waarde van het voordeel bij de verkrijger. Bij kortingen voor personeel is enkel het gedeelte van de kostprijs boven de overdrachtprijs een VU. Voor sociale maaltijden in bedrijfsrestaurants is de VU forfaitair 1,09 euro per maaltijd. * **Administratieve toleranties (geen VU, geen VAA):** Personeelsreizen (ééndagse), personeelsfeesten (één per jaar), koffie/frisdrank/fruit, collectief vervoer, geschenken bij bepaalde gelegenheden (Sinterklaas, Kerstmis, etc.) tot een beperkt bedrag, huwelijkspremies, en collectieve gelegenheidsgeschenken. #### 1.1.13 Maaltijd-, sport-, cultuur- en ecocheques Deze cheques zijn verworpen uitgaven (code 1215). * **Maaltijdcheques:** Voor de verstrekkende vennootschap is een deel van de waarde een VU, terwijl 2 euro per cheque een aftrekbare kost is. De begunstigde geniet een vrijstelling mits aan voorwaarden wordt voldaan (o.a. bijdrage werkgever max. 6,91 euro, bijdrage werknemer min. 1,09 euro). * **Sport-/cultuurcheques:** Vrijgesteld tot een maximum van 100 euro per jaar. * **Ecocheques:** Vrijgesteld tot een maximum van 250 euro per jaar. * **Zomerakkoord (vanaf 1 januari 2026):** Maaltijdcheques worden verhoogd naar een maximum van 10 euro per cheque, met een hogere bijdrage van de werkgever en 4 euro per cheque als aftrekbare kost voor de werkgever. De sport- en cultuurcheques verdwijnen. #### 1.1.14 Tussenkomst in medische kosten Premies voor hospitalisatie- en afhankelijkheidsverzekeringen die de werkgever tussenkomt, zijn voor de werkgever een verworpen uitgave (code 1214) en voor de werknemer/bedrijfsleider geen belastbaar VAA. #### 1.1.15 Liberaliteiten Uitgaven die geen verband houden met de uitoefening van de werkzaamheden zijn verworpen uitgaven (code 1216). Giften zijn hier een voorbeeld van, maar kunnen mogelijk aftrekbaar zijn in de derde bewerking. #### 1.1.16 Waardeverminderingen en minderwaarden op aandelen Gerealiseerde minderwaarden en uitgedrukte waardeverminderingen op aandelen worden beschouwd als verworpen uitgaven (code 1217). De terugname van vroegere waardeverminderingen die in de verworpen uitgaven waren opgenomen, resulteert in een aanpassing in meer van de begintoestand van de reserves (code 1052). #### 1.1.17 Werknemersparticipaties en winstpremies Het deel van de winst dat voorbehouden wordt voor werknemersparticipaties en winstpremies, mits voldaan aan de wettelijke voorwaarden, is een verworpen uitgave (code 1233). --- > **Tip:** Het correct identificeren en classificeren van verworpen uitgaven is cruciaal voor een correcte fiscale aangifte. Controleer steeds de specifieke codes die bij de verschillende categorieën horen. > **Tip:** Houd bij de analyse van autokosten rekening met de evoluerende wetgeving en specifieke regels voor plug-in hybrides en elektrische wagens. > **Tip:** Maak een duidelijke scheiding tussen uitgaven die strikt noodzakelijk zijn voor de beroepsuitoefening en uitgaven die onder de regels van verworpen uitgaven vallen. Dit vereist een grondige analyse van elk type uitgave. --- # Niet-aftrekbare belastingen en boetes Dit onderdeel behandelt specifieke categorieën van belastingen, zoals vennootschapsbelasting en gewestbelastingen, en geldboetes, verbeurdverklaringen en straffen die niet als aftrekbare kosten beschouwd worden en dus als verworpen uitgaven (VU) worden aangemerkt. ### 2.1 Verworpen uitgaven Verworpen uitgaven zijn uitgaven die niet voldoen aan de voorwaarden van artikel 49 van het Wetboek van de Inkomstenbelastingen 1992 (WIB 92). Dit zijn kosten die de belastingplichtige heeft gedaan of gedragen om belastbare inkomsten te verkrijgen of te behouden, waarvan de echtheid en het bedrag worden verantwoord door middel van bewijsstukken, maar die volgens de fiscale wetgeving niet aftrekbaar zijn. Ook belaste inkomsten die niet in de boekhouding zijn terug te vinden, zoals forfaitaire buitenlandse belasting (FBB) of abnormale en goedgunstige voordelen, vallen hieronder. #### 2.1.1 Indeling van niet-aftrekbare belastingen Niet-aftrekbare belastingen worden onderverdeeld in twee hoofdcategorieën: ##### 2.1.1.1 Vennootschapsbelasting en haar toebehoren De vennootschapsbelasting en daaraan gerelateerde heffingen worden beschouwd als verworpen uitgaven (code 1201). Dit omvat: * Belastingen die gedurende het belastbaar tijdperk werden betaald, zoals voorafbetalingen, roerende voorheffing en geraamde belastingen. * De belasting die na het verstrijken van het belastbaar tijdperk wordt gevorderd via een aanslagbiljet. * Regularisaties van belastingen. Deze worden eerst afgetrokken van andere belastingen die reeds als verworpen uitgave zijn opgenomen. Een eventueel negatief saldo leidt tot een aanpassing in de meer-reserve. * De afzonderlijke heffing van 10% op de liquidatiereserve is eveneens een verworpen uitgave. * De bijzondere aanslag op geheime commissielonen (50% of 100%) is een verworpen uitgave. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen belastingen op het resultaat van het boekjaar en belastingen op resultaten van vorige boekjaren. ##### 2.1.1.2 Forfaitair gedeelte buitenlandse belasting (FBB) Het FBB is van toepassing op buitenlandse roerende inkomsten zoals interesten en royalty's, maar niet op dividenden. Het doel is om dubbele belasting te voorkomen. Het FBB is een verworpen uitgave (code 1201). * **Omvang FBB**: * **Principe**: Forfaitair berekend als 15/85 van de buitenlandse roerende inkomsten na buitenlandse taxatie, maar vóór eventuele Belgische roerende voorheffing. * **Afwijking voor interesten en royalty's (vanaf aanslagjaar 2024)**: De werkelijke buitenlandse belasting, met een maximum van 15/85, wordt als FBB beschouwd. Bijvoorbeeld, bij een buitenlandse belasting van 10% is het FBB 10/90; bij 22% is het 15/85. * **Verrekenbare voorheffing**: Het FBB is een verrekenbare, niet-terugbetaalbare voorheffing die kan worden verrekend met de Belgische vennootschapsbelasting. > **Voorbeeld FBB:** > Een vennootschap ontvangt een interest uit het buitenland van 9.000 euro, na aftrek van 10% buitenlandse belasting. De FBB wordt berekend als: > $ \text{FBB} = \frac{9000 \text{ euro} \times 10}{90} = 1000 \text{ euro} $ > Deze 1.000 euro FBB wordt opgenomen als verworpen uitgave (code 1201), wat leidt tot 250 euro vennootschapsbelasting op dit bedrag. Bij de uiteindelijke belastingberekening kan de 1.000 euro FBB worden verrekend met de vennootschapsbelasting, waardoor er 750 euro minder belasting betaald moet worden ($ 1000 - 250 $). ##### 2.1.1.3 Eigenlijke gewestbelastingen Enkel de eigenlijke gewestbelastingen, heffingen en retributies zijn verworpen uitgaven (code 1202). Voorbeelden hiervan zijn heffingen op oppervlaktewateren, milieuheffingen, grindwinning en leegstandsheffingen. Provinciale en gemeentelijke heffingen worden niet als verworpen uitgaven beschouwd, maar als aftrekbare beroepskosten. Oneigenlijke gewestbelastingen, zoals de onroerende voorheffing, registratiebelasting, belasting op de inverkeerstelling en verkeersbelasting (met mogelijke beperkingen op de aftrek van autokosten), zijn eveneens geen verworpen uitgaven in deze categorie. ##### 2.1.1.4 Aftrekbare belastingen In dit verband zijn onder meer de in het buitenland betaalde inkomstenbelastingen, niet-aftrekbare BTW, accijnzen en douanerechten aftrekbare kosten. #### 2.1.2 Geldboetes, verbeurdverklaringen, straffen van alle aard Geldboetes worden beschouwd als verworpen uitgaven (code 1203). Dit omvat: * Fiscale boetes (administratieve en strafrechtelijke). * Verkeersboetes, tenzij de belasting hiervoor als voordeel alle aard (VAA) wordt aangerekend bij de werknemer of bedrijfsleider. * Kartelboetes. * Verhogingen en administratieve boetes gerelateerd aan aftrekbare belastingen en heffingen (bijvoorbeeld registratierechten, verkeersbelasting, sociale bijdragen). Niet onder deze categorie vallen contractuele schadevergoedingen, schadevergoedingen betaald aan derden wegens opgelopen aansprakelijkheid, en parkeerretributies (met mogelijke beperking op autokosten). #### 2.1.3 Niet aftrekbare pensioenen en pensioenbijdragen Wanneer de 80%-regel inzake wettelijke en aanvullende pensioenen niet wordt nageleefd, is het overschrijdende deel een verworpen uitgave (code 1204). De 80%-regel stelt dat de totale pensioeninkomsten, uitgedrukt als een jaarlijkse rente, niet meer mogen bedragen dan 80% van de laatste normale bruto jaarbezoldiging. #### 2.1.4 Niet aftrekbare autokosten en minderwaarden op auto's Voor personenwagens, auto's voor dubbel gebruik en minibussen is een percentage van de autokosten een verworpen uitgave (code 1205). * **100% aftrekbare autokosten**: Kosten van financiering en mobilofoon (carkit met smartphone), beletteringskosten (publiciteitskost), en parkeerkosten voor cliënteel en eigen wagens van personeel. * **100% aftrekbare aanwendingen**: Taxibedrijven, koerierdiensten, just-in-time leveringen, verhuur van wagens aan derden (voor de huurder), lesauto's van autorijscholen, en doorberekende autokosten (voor de klant). Elektrische laadpalen zijn eveneens 100% aftrekbaar. ##### 2.1.4.1 Aftrekpercentage personenwagens met CO2-uitstoot Het aftrekbaar percentage wordt bepaald aan de hand van de gramformule, afgerond op één cijfer na de komma. De coëfficiënten zijn: diesel = 1, benzine (en aardgas > 12 PK) = 0,95, en aardgas (< 12 PK) = 0,90. Voor zogenaamde "valse" plug-in hybrides wordt de officiële CO2-uitstoot vermenigvuldigd met 2,5 om de te gebruiken CO2-uitstoot voor de gramformule te bepalen, indien er geen overeenstemmend model met een verbrandingsmotor bestaat. * **Aangeschaft tot 30/06/2023**: Gramformule met een minimum van 50% en een maximum van 100% aftrek, tenzij de CO2-uitstoot 200g/km of meer bedraagt, dan is het maximum 40%. * **Aangeschaft tussen 01/07/2023 en 31/12/2025 (overgangsregeling)**: * Aanslagjaar 2026: Gramformule met min. 0% - max. 75% aftrek. * Aanslagjaar 2027: Gramformule met min. 0% - max. 50% aftrek. * Aanslagjaar 2028: Gramformule met min. 0% - max. 25% aftrek. * Vanaf aanslagjaar 2029: Geen aftrek meer. * **Aangeschaft vanaf 01/01/2026**: Geen aftrek meer. * **Plug-in hybrides aangeschaft vanaf 01/01/2023**: Benzine of diesel is maximaal 50% aftrekbaar. ##### 2.1.4.2 Aftrekpercentage personenwagens zonder CO2-uitstoot * **Aangeschaft tot 31/12/2026**: 100% aftrekbaar. * **Aangeschaft vanaf 01/01/2027**: Geleidelijke afbouw (95% in 2027, 90% in 2028, 82,5% in 2029, 75% in 2030, en 67,5% vanaf 2031). ##### 2.1.4.3 Laadstations voor elektrische wagens * **Aangeschaft tot 31/12/2029**: 100% aftrekbaar. * **Aangeschaft vanaf 01/01/2030**: 75% aftrekbaar. ##### 2.1.4.4 Taxikosten Taxikosten zijn 75% aftrekbaar. ##### 2.1.4.5 Meer- en minderwaarden op auto's Bij de berekening van meer- en minderwaarden op auto's moet rekening worden gehouden met de CO2-aftrekbeperking die in het verleden is toegepast. * **Meerwaarden op personenwagens**: Worden slechts in aanmerking genomen tot de verhouding tussen de fiscaal aangenomen afschrijvingen (beperkt tot 100%) en de geboekte afschrijvingen. Het deel van de meerwaarde dat betrekking heeft op het niet-aftrekbare gedeelte is belastingvrij (aanpassing in meer, code 1056). * **Minderwaarden op auto's**: Het deel van de minderwaarde dat betrekking heeft op het niet-aftrekbare gedeelte is een verworpen uitgave (code 1205). ##### 2.1.4.6 Firmawagen (met privégebruik) * **Voordeel Alle Aard (VAA) voor de werknemer/bedrijfsleider**: Dit is belastbaar in de personenbelasting. * Formule VAA (2025): cataloguswaarde x percentage ouderdom x CO2-uitstotingscoëfficiënt x 6/7, met een minimum van 1.650 euro. * CO2-uitstotingscoëfficiënt (2025): 5,5% + 0,1% x (CO2-uitstoot – 71g voor benzine of 59g voor diesel), met een minimum van 4% en een maximum van 18%. * **Bijkomende verworpen uitgave voor de vennootschap**: 17% of 40% van het (bruto) VAA (code 1206). 40% indien de werkgever tussenkomt in de brandstofkosten voor privégebruik. Dit wordt berekend op het bruto VAA. * Bij de bepaling van de niet-aftrekbare autokosten (code 1205) wordt het (bruto) VAA afgetrokken van de totale autokosten. ##### 2.1.4.7 Terugbetalingen door de werkgever * **Terugbetaalde kosten eigen aan de werkgever (voor werknemer/bedrijfsleider)**: Niet belastbaar. * **Terugbetaalde kosten eigen aan de werkgever (voor werkgever)**: Verworpen uitgave volgens de CO2-uitstoot van de wagen van de werknemer/bedrijfsleider (code 1205). * **Tussenkomst werkgever voor woon-werkverkeer**: * Voor werknemer/bedrijfsleider: belastbaar VAA (met vrijstelling voor aanslagjaar 2026 van 500 euro). * Voor werkgever: volledig aftrekbaar. * **Solidariteitsbijdrage op een firmawagen (met privégebruik)**: Gelijkgesteld met een sociale zekerheidsbijdrage en 100% aftrekbaar. #### 2.1.5 Mobiliteitsbudget Het mobiliteitsbudget biedt een alternatief voor de firmawagen en kan op drie manieren besteed worden: * **Pijler 1**: Aankoop van een elektrische wagen of een wagen met een CO2-uitstoot van maximaal 95 g/km (vanaf 01/01/2026 enkel emissievrije wagens). * **Pijler 2**: Duurzaam transport en huisvesting. * **Pijler 3**: Cash, met een solidariteitsbijdrage van 38,07%. #### 2.1.6 Taks op de inscheping van een luchtvaartuig Voor luchtvaartmaatschappijen is deze taks volledig aftrekbaar als deze uitdrukkelijk en afzonderlijk wordt doorgerekend aan de klant. Voor de vennootschappen aan wie de heffing wordt doorgerekend, is de taks een verworpen uitgave (code 1246). #### 2.1.7 Niet-aftrekbare restaurant- en receptiekosten en kosten voor relatiegeschenken * **Restaurantkosten**: 31% van de restaurantkosten is een verworpen uitgave (code 1208). * **Uitzonderingen (100% aftrekbaar)**: Vertegenwoordigers van de voedingssector voor productpromotie, sociale maaltijden in bedrijfsrestaurants (als sociale voordelen), restaurantkosten voor personeel (bv. nieuwjaar, pensionering) als sociale voordelen, en restaurantkosten voor werknemers/bedrijfsleiders waarvoor een VAA-fiche is opgemaakt. Doorgerekende restaurantkosten zijn ook uitgesloten. #### 2.1.8 Kosten voor niet-specifieke beroepskleding Kosten voor niet-specifieke beroepskledij zijn verworpen uitgaven (code 1209). Kosten voor specifieke beroepskledij zijn 100% aftrekbaar. Indien kledijkosten als VAA worden aangerekend bij de werknemer/bedrijfsleider, zijn ze aftrekbaar voor de werkgever. #### 2.1.9 Overdreven intresten Het gedeelte van de betaalde intrest dat de marktrente overschrijdt, is een verworpen uitgave (code 1210), tenzij er een bedrijfseconomische motivatie kan worden aangetoond. De marktrente wordt bepaald op basis van de MFI-rente (rentevoet van de Belgische monetaire financiële instellingen), die voor 2025 7,08% bedraagt. Intresten van openbaar uitgegeven obligaties en effecten, en intresten betaald aan financiële instellingen, zijn volledig aftrekbaar. Voor aandeelhouders en bedrijfsleiders uit de eerste categorie (natuurlijke personen) geldt een andere regeling. #### 2.1.10 Abnormale of goedgunstige voordelen Verstrekte abnormale of goedgunstige voordelen zijn verworpen uitgaven voor de verstrekker (code 1212), tenzij het voordeel in de belastbare basis van de verkrijger valt. Indien de genieter een Belgische vennootschap is, is er geen verworpen uitgave voor de verstrekker. * **Abnormaal**: In strijd met handelsgebruiken. * **Goedgunstig**: Zonder tegenprestatie. #### 2.1.11 Sociale voordelen Sociale voordelen, met een sociaal oogmerk en zonder verrijking voor de begunstigde, zijn voor de verstrekkende vennootschap een verworpen uitgave (code 1214), tenzij het voordeel op een lijst van administratieve toleranties staat. Voor de werknemer/bedrijfsleider zijn deze voordelen vrijgesteld als VAA. Voorbeelden van te verwerpen sociale voordelen zijn abonnementen op sportieve/culturele manifestaties, geschenken bij geboorte, kosten voor kinderdagverblijf in de onderneming, en meerdaagse reizen voor personeel. De omvang van de verworpen uitgave is de waarde van het voordeel in hoofde van de verkrijger. Kortingen aan personeel bij aankoop van eigen goederen zijn slechts een verworpen uitgave voor het gedeelte van de kostprijs boven de overdrachtprijs. Bij sociale maaltijden in bedrijfsrestaurants is de waarde van het voordeel forfaitair 1,09 euro. Er bestaan administratieve toleranties (geen verworpen uitgave, geen belastbaar VAA) voor o.a. personeelsreizen van één dag, personeelsfeesten (één per jaar), gratis koffie, frisdrank, fruit, collectief vervoer georganiseerd door de werkgever, geschenken (binnen bepaalde bedragen en gelegenheden), huwelijkspremies en collectieve gelegenheidsgeschenken. #### 2.1.12 Maaltijd-, sport-, cultuur- en ecocheques Deze cheques zijn verworpen uitgaven voor de uitgevende vennootschap (code 1215). * **Maaltijdcheques (elektronisch)**: De werkgever heeft een verworpen uitgave van 2 euro per cheque, met een bijdrage van de werkgever max. 6,91 euro en de werknemer min. 1,09 euro. De begunstigde geniet een vrijgesteld VAA. Vanaf 1 januari 2026 worden maaltijdcheques verhoogd naar een maximum van 10 euro per cheque, met een aftrekbare kost voor de werkgever van 4 euro per cheque en een bijdrage van de werkgever max. 8,91 euro. * **Sport-/cultuurcheques**: Voorwaarden zijn o.a. een maximum van 100 euro per jaar per begunstigde. * **Ecocheques**: Voorwaarden zijn o.a. een maximum van 250 euro per jaar per begunstigde. Vanaf 1 januari 2026 worden de sport-, cultuur- en ecocheques opgeheven. #### 2.1.13 Tussenkomst in medische kosten Premies voor hospitalisatie- en afhankelijkheidsverzekeringen beschouwd als sociale voordelen zijn verworpen uitgaven voor de werkgever (code 1214) en vormen geen belastbaar VAA voor de werknemer/bedrijfsleider. #### 2.1.14 Liberaliteiten Liberaliteiten, zijnde uitgaven zonder verband met de uitoefening van de werkzaamheden, zijn verworpen uitgaven (code 1216). Giften kunnen eventueel aftrekbaar zijn in de derde bewerking. #### 2.1.15 Waardeverminderingen en minderwaarden op aandelen Gerealiseerde minderwaarden en uitgedrukte waardeverminderingen op aandelen zijn verworpen uitgaven (code 1217). Terugname van vroegere waardeverminderingen die in de verworpen uitgaven zijn opgenomen, leidt tot een aanpassing in de meer-reserve (code 1052). > **Overzicht aandelen:** > * Gerealiseerde meerwaarden: vrijgesteld indien aan voorwaarden voldaan (aanpassing in meer, code 1051), anders gewone winst. > * Uitgedrukte waardevermeerderingen: vrijgesteld (code 1103) mits onaantastbaarheidsvoorwaarde. > * Gerealiseerde minderwaarden en uitgedrukte waardeverminderingen: verworpen uitgaven (code 1217). > * Terugname vroegere waardeverminderingen: correctie op begintoestand (aanpassing in meer, code 1052). #### 2.1.16 Werknemersparticipaties en winstpremies Het deel van de winst dat voorbehouden wordt voor werknemersparticipaties en winstpremies is een verworpen uitgave (code 1233), mits voldaan is aan de geldende voorwaarden. Bij gewone winstpremies gelden inhoudingen zoals de solidariteitsbijdrage (13,07%) en een bevrijdende fiscale heffing (7% op het saldo). --- # Niet aftrekbare autokosten en minderwaarden op auto's Dit onderdeel behandelt de fiscale behandeling van kosten en minderwaarden met betrekking tot personenwagens, auto's voor dubbel gebruik en minibussen, waarbij de aftrekbeperkingen en de invloed van CO2-uitstoot centraal staan. ### 3.1 Algemene principes niet-aftrekbare autokosten Kosten verbonden aan personenwagens, auto's voor dubbel gebruik en minibussen zijn slechts gedeeltelijk aftrekbaar als beroepskost. Een bepaald percentage van deze kosten wordt beschouwd als verworpen uitgave (VU) en is dus niet aftrekbaar. #### 3.1.1 Kosten die altijd 100% aftrekbaar zijn Bepaalde autokosten zijn volledig aftrekbaar, ongeacht de CO2-uitstoot van het voertuig. Dit geldt voor: * Kosten van financiering. * Kosten van mobilofoon (carkit met smartphone). * Beletteringskosten (beschouwd als publiciteitskost). * Parkeerkosten voor cliënteel en eigen wagens van personeel. #### 3.1.2 Aanwendingen die 100% aftrekbaar zijn Voor specifieke aanwendingen van voertuigen gelden geen aftrekbeperkingen: * Taxibedrijven. * Koerierdiensten en just-in-time leveringen. * Verhuur van wagens aan derden (de huurder behandelt de huur als een VU). * Lesauto's van autorijscholen. * Doorgerekende autokosten door een vennootschap aan haar klanten (de klant beschouwt dit als een VU). * Elektrische laadpalen (afhankelijk van de aankoopdatum, zie H7, 1.8). #### 3.1.3 Het aftrekpercentage: CO2-uitstoot en gramformule Het aftrekpercentage voor autokosten wordt primair bepaald op basis van de CO2-uitstoot van het voertuig via een gramformule. Hierbij wordt de CO2-uitstoot afgerond op één cijfer na de komma. * **Coëfficiënt op basis van brandstoftype:** * Diesel: 1 * Benzine (en aardgas > 12 PK): 0,95 * Aardgas (< 12 PK): 0,90 * **Problematiek van "valse" plug-in hybrides:** Voor plug-in hybride voertuigen die geen realistische CO2-uitstoot kunnen aantonen, wordt de CO2-uitstoot voor de gramformule bepaald als volgt: * Indien er een overeenstemmend model met enkel een verbrandingsmotor bestaat: de CO2-uitstoot van dat model. * Indien er geen overeenstemmend model bestaat: de officiële CO2-uitstoot vermenigvuldigd met 2,5. * **Vergroening autofiscaliteit en aftrekpercentages:** * **Personenwagens MET CO2-uitstoot:** * **Aangeschaft tot 30/06/2023:** De gramformule wordt toegepast, met een minimumaftrek van 50% en een maximum van 100%. Indien de CO2-uitstoot 200 g/km of meer bedraagt, is de aftrek beperkt tot 40%. * **Aangeschaft tussen 01/07/2023 en 31/12/2025 (overgangsregeling):** * Aanslagjaar 2026: Gramformule met minimum 0% en maximum 75% aftrek. * Aanslagjaar 2027: Gramformule met minimum 0% en maximum 50% aftrek. * Aanslagjaar 2028: Gramformule met minimum 0% en maximum 25% aftrek. * Vanaf aanslagjaar 2029: Geen aftrek meer mogelijk. * **Aangeschaft vanaf 01/01/2026:** Geen enkele aftrek meer mogelijk. * **Plug-in hybrides aangeschaft vanaf 01/01/2023:** De aftrek is beperkt tot maximaal 50% voor het benzine- of dieselgedeelte. * **Personenwagens ZONDER CO2-uitstoot (elektrisch):** * **Aangeschaft tot 31/12/2026:** 100% aftrekbaar. * **Aangeschaft vanaf 01/01/2027 (geleidelijke afbouw):** * 2027: 95% aftrekbaar. * 2028: 90% aftrekbaar. * 2029: 82,5% aftrekbaar. * 2030: 75% aftrekbaar. * Vanaf 2031: 67,5% aftrekbaar. * **Laadstations voor elektrische wagens:** * **Aangeschaft tot 31/12/2029:** 100% aftrekbaar. * **Aangeschaft vanaf 01/01/2030:** 75% aftrekbaar. * **Specifieke categorieën:** * **Taxikosten:** 75% aftrekbaar. #### 3.1.4 Meer- en minderwaarden op auto's Bij de berekening van meer- en minderwaarden op auto's dient rekening gehouden te worden met de CO2-aftrekbeperking die in het verleden werd toegepast op de afschrijvingen. * **Meerwaarden:** Meerwaarden op personenwagens worden slechts in aanmerking genomen tot een bepaald percentage. Dit percentage is de verhouding tussen de som van de vóór de verkoop fiscaal aangenomen afschrijvingen (beperkt tot 100% per belastbaar tijdperk) en de som van de geboekte afschrijvingen voor de overeenstemmende belastbare tijdperken. Het deel van de meerwaarde dat betrekking heeft op het niet-aftrekbare gedeelte van de afschrijvingen is belastingvrij en wordt aangepast in de meer (code 1056). * **Minderwaarden:** De minderwaarde met betrekking tot het niet-aftrekbare gedeelte van de afschrijvingen wordt beschouwd als een verworpen uitgave (code 1205). #### 3.1.5 De firmawagen (met privégebruik) Wanneer een firmawagen ook privé wordt gebruikt, zijn er twee fiscale gevolgen: * **Voordeel alle aard (VAA) voor de werknemer/bedrijfsleider:** Dit voordeel is belastbaar in de personenbelasting. De berekening ervan voor 2025 is als volgt: $VAA = Cataloguswaarde \times Percentage \: ouderdom \times CO2 \: uitstotingscoëfficiënt \times \frac{6}{7}$ Er geldt een minimum VAA van 1.650 euro (voor 2025). De $CO2$-uitstotingscoëfficiënt wordt als volgt berekend voor 2025: $CO2 \: uitstotingscoëfficiënt = 5,5\% + 0,1\% \times (CO2 \: uitstoot - 71g \: voor \: benzine \: of \: 59g \: voor \: diesel)$ Dit met een minimum van 4% en een maximum van 18%. * **Bijkomende verworpen uitgave voor de vennootschap:** Het deel van de autokosten dat niet aftrekbaar is wegens het privégebruik wordt als een bijkomende verworpen uitgave (code 1206) beschouwd. Dit bedraagt 17% of 40% van het bruto VAA. De 40% wordt toegepast indien de werkgever tussenkomt in de brandstofkosten voor privégebruik van de wagen. Dit wordt berekend op het bruto VAA, zelfs indien de werknemer/bedrijfsleider een deel van het VAA zelf betaalt. Voor de bepaling van de niet-aftrekbare autokosten (code 1205) wordt het (bruto) VAA afgetrokken van de totale autokosten. #### 3.1.6 Terugbetaling van verplaatsingskosten door de werkgever * **Terugbetaling van kosten eigen aan de werkgever aan WN/BL:** Deze zijn niet belastbaar voor de werknemer/bedrijfsleider. Voor de werkgever zijn dit verworpen uitgaven afhankelijk van de CO2-uitstoot van de wagen van de werknemer/bedrijfsleider (code 1205). * **Tussenkomst van de werkgever in woon-werkverkeer:** Voor de werknemer/bedrijfsleider is dit een belastbaar VAA, met een vrijstelling van 500 euro per jaar vanaf aanslagjaar 2026. Voor de werkgever is dit volledig aftrekbaar. #### 3.1.7 Solidariteitsbijdrage op firmawagen De solidariteitsbijdrage op een firmawagen met privégebruik wordt gelijkgesteld met een socialezekerheidsbijdrage en is 100% aftrekbaar. ### 3.2 Het mobiliteitsbudget Het mobiliteitsbudget is een alternatief voor de firmawagen en kent drie bestedingsvormen: * **Pijler 1:** Aankoop van een elektrische wagen of een wagen met een CO2-uitstoot van maximaal 95 g/km (vanaf 1/1/2026 enkel emissievrije wagens). * **Pijler 2:** Duurzaam transport en huisvesting. * **Pijler 3:** Uitbetaling in cash (onderworpen aan een solidariteitsbijdrage van 38,07%). ### 3.3 Minderwaarden op auto's Gerealiseerde minderwaarden op auto's worden, net als de afschrijvingen die beperkt waren in aftrek, behandeld als verworpen uitgaven (code 1205). De minderwaarde die betrekking heeft op het fiscaal niet-aftrekbare gedeelte van de afschrijvingen is dus een verworpen uitgave. ### 3.4 Andere specifieke niet-aftrekbare kosten gerelateerd aan voertuigen * **Taks op de inscheping van een luchtvaartuig:** Voor luchtvaartmaatschappijen die deze taks doorrekenen aan de klant, is deze volledig aftrekbaar. Voor de vennootschappen aan wie de heffing wordt doorgerekend, is de taks een verworpen uitgave (code 1246). * **Niet-aftrekbare autokost:** Parkeerretributies kunnen, afhankelijk van de context, deels als niet-aftrekbare autokost worden beschouwd. > **Tip:** Houd bij de berekening van de aftrekbaarheid van autokosten altijd rekening met zowel de CO2-uitstoot van het voertuig als de specifieke aanwending ervan. Raadpleeg de meest recente wetgeving voor de exacte percentages en overgangsregelingen. --- # Sociale voordelen en maaltijd/sport/cultuur/ecocheques Dit onderdeel bespreekt de fiscale implicaties van bepaalde sociale voordelen verstrekt aan werknemers, zoals maaltijd-, sport-, cultuur- en ecocheques, inclusief de bijbehorende administratieve toleranties en de impact ervan op de verworpen uitgaven. ### 4.1 Verworpen uitgaven Verworpen uitgaven (VU) zijn kosten die niet voldoen aan de voorwaarden van artikel 49 van het Wetboek van de Inkomstenbelastingen 1992 (WIB 92). Dit zijn uitgaven die de belastingplichtige heeft gedaan om belastbare inkomsten te verkrijgen of te behouden, waarvan de echtheid en het bedrag worden verantwoord door bewijsstukken, maar die desalniettemin fiscaal niet aftrekbaar zijn. Dit omvat ook niet-aangegeven belastbare inkomsten of voordelen. ### 4.2 Specifieke verworpen uitgaven gerelateerd aan sociale voordelen #### 4.2.1 Maaltijd-, sport-, cultuur- en ecocheques Maaltijd-, sport-, cultuur- en ecocheques worden beschouwd als verworpen uitgaven (code 1215) voor de vennootschap die ze verstrekt. * **Maaltijdcheques (elektronisch):** * Voor de verstrekkende vennootschap zijn deze een verworpen uitgave. Er is een aftrekbare kost van twee euro per cheque. * Voor de werknemer zijn deze vrijgesteld van belastbaar voordeel alle aard (VAA), mits aan specifieke voorwaarden wordt voldaan: * De bijdrage van de werkgever mag maximaal 6,91 euro per cheque bedragen. * De bijdrage van de werknemer moet minimaal 1,09 euro per cheque bedragen. * Het bedrag van de verworpen uitgave per maaltijdcheque wordt berekend als de totale waarde van de cheque min de bijdrage van de werknemer en de twee euro aftrekbare kost voor de werkgever. * **Zomerakkoord (vanaf 1 januari 2026):** De maximale waarde per maaltijdcheque wordt verhoogd naar tien euro. De bijdrage van de werkgever mag dan maximaal 8,91 euro bedragen, met een minimum van 1,09 euro voor de werknemer. De aftrekbare kost per cheque voor de werkgever wordt verhoogd naar vier euro. Vanaf deze datum worden de sport-, cultuur- en ecocheques opgeheven. * **Sport- en cultuurcheques:** * Deze zijn een verworpen uitgave voor de vennootschap. * Om vrijgesteld te zijn voor de werknemer, moeten ze voldoen aan bepaalde voorwaarden, waaronder een maximum van 100 euro per werknemer per jaar. * **Ecocheques:** * Deze zijn een verworpen uitgave voor de vennootschap. * Om vrijgesteld te zijn voor de werknemer, moeten ze voldoen aan bepaalde voorwaarden, waaronder een maximum van 250 euro per werknemer per jaar. #### 4.2.2 Sociale voordelen in het algemeen Sociale voordelen zijn voordelen verstrekt met een sociaal oogmerk, gericht op het verbeteren van de relaties tussen werknemers onderling en tussen werknemer en werkgever, zonder dat er sprake is van verrijking voor de begunstigde. * **Voor de verstrekkende vennootschap:** * Deze voordelen worden beschouwd als verworpen uitgaven (code 1214), tenzij ze vallen onder de administratieve toleranties. * **Voor de werknemer/bedrijfsleider:** * Deze voordelen zijn in principe vrijgesteld en worden niet belast als voordeel alle aard (VAA). Ze verschijnen dus niet op de inkomstenfiche. * **Voorbeelden van te verwerpen sociale voordelen:** * Abonnementen of toegangskaarten voor sportieve en culturele manifestaties. * Geschenken bij de geboorte van kinderen van werknemers. * Kosten voor kinderopvang in de onderneming. * Meerdaagse reizen voor het personeel. * **Bepaling van de omvang van de verworpen uitgave:** * De omvang van de verworpen uitgave is gelijk aan de waarde van het voordeel in hoofde van de verkrijger. * Bij kortingen voor personeel op de eigen goederen van de onderneming, is enkel het gedeelte van de kostprijs dat de overdrachtprijs overschrijdt, een verworpen uitgave. * Voor sociale maaltijden in bedrijfsrestaurants is de waarde van het voordeel forfaitair vastgesteld op 1,09 euro. #### 4.2.3 Administratieve toleranties De administratieve toleranties omvatten voordelen die fiscaal neutraal zijn, zowel voor de werkgever (geen verworpen uitgave) als voor de werknemer (geen belastbaar VAA). * **Voorbeelden van administratieve toleranties:** * Personeelsreizen van één dag. * Personeelsfeesten (één per jaar). * Verstrekking van koffie, frisdrank, fruit. * Collectief vervoer georganiseerd door de werkgever. * Geschenken aan personeel voor specifieke gelegenheden (Sinterklaas, Kerstmis, Nieuwjaar, pensionering) tot een bepaald bedrag (maximaal 40 euro, of 40 euro per dienstjaar bij pensionering). * Huwelijkspremies tot maximaal 245 euro. * Collectieve gelegenheidsgeschenken voor bijzondere gebeurtenissen (bv. jubileum, belangrijk contract) tot maximaal 500 euro. #### 4.2.4 Tussenkomst in medische kosten Premies betaald door de werkgever voor hospitalisatieverzekeringen en afhankelijkheidsverzekeringen worden beschouwd als sociale voordelen. * **Voor de werkgever:** Deze premies zijn een verworpen uitgave (code 1214). * **Voor de werknemer/bedrijfsleider:** Deze premies zijn geen belastbaar voordeel alle aard. ### 4.3 Administratieve toleranties en specifieke voordelen De administratieve toleranties bieden een kader waarbinnen bepaalde voordelen fiscaal niet belastbaar zijn voor de werknemer en niet als verworpen uitgave worden beschouwd voor de werkgever. Dit omvat onder meer personeelsreizen van één dag, personeelsfeesten, de verstrekking van koffie, frisdrank en fruit, collectief vervoer, en geschenken bij specifieke gelegenheden tot bepaalde bedragen. Ook huwelijkspremies en collectieve gelegenheidsgeschenken tot vastgestelde limieten vallen hieronder. ### 4.4 Voorbeeldtoepassing > **Voorbeeld:** Een vennootschap verstrekt maaltijdcheques van 8 euro aan haar werknemers. De bijdrage van de werknemer bedraagt 1,09 euro per cheque. De aftrekbare kost voor de werkgever bedraagt 2 euro per cheque. > > * **Verworpen uitgave per cheque voor de vennootschap:** > $8,00 \text{ (waarde)} - 1,09 \text{ (werknemer)} - 2,00 \text{ (aftrekbaar)} = 4,91 \text{ euro}$ > * **Fiscale behandeling voor de werknemer:** De maaltijdcheque van 8 euro is voor de werknemer volledig vrijgesteld van belastbaar voordeel alle aard, omdat aan de voorwaarden is voldaan. ### 4.5 Toekomstige wijzigingen (Zomerakkoord) Vanaf 1 januari 2026 brengt het zomerakkoord belangrijke wijzigingen met zich mee: de verhoging van de maximumwaarde van maaltijdcheques, de aanpassing van de bijdragen van werkgever en werknemer, en de verhoging van de aftrekbare kost voor de werkgever. Tegelijkertijd worden de sport-, cultuur- en ecocheques afgeschaft. --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Verworpen uitgaven (VU) | Kosten die de belastingplichtige heeft gemaakt of gedragen in het belastbare tijdperk om belastbare inkomsten te verkrijgen of te behouden, en waarvan de echtheid en het bedrag niet verantwoord zijn door bewijsstukken, of die volgens de fiscale wetgeving niet aftrekbaar zijn. | | Vennootschapsbelasting en haar toebehoren | De belasting op het resultaat van een vennootschap, inclusief voorafbetalingen, roerende voorheffing en geraamde belasting, die beschouwd wordt als een verworpen uitgave. | | Eigenlijke gewestelijke belastingen | Heffingen en retributies die rechtstreeks door de gewesten worden opgelegd en die, indien ze niet aftrekbaar zijn, als verworpen uitgaven worden beschouwd. | | Forfaitair gedeelte buitenlandse belasting (FBB) | Een deel van de buitenlandse belasting op inkomsten dat kan worden verrekend met de Belgische vennootschapsbelasting, bedoeld om dubbele belasting te voorkomen, en dat onder bepaalde voorwaarden als een verworpen uitgave wordt opgenomen. | | Geldboetes, verbeurdverklaringen, straffen van alle aard | Sancties die worden opgelegd bij overtreding van wetten of reglementen, zoals fiscale boetes, verkeersboetes of kartelboetes, die over het algemeen als verworpen uitgaven worden beschouwd. | | Niet aftrekbare pensioenen en pensioenbijdragen | Pensioenuitkeringen of bijdragen die de wettelijke limieten overschrijden, zoals de 80%-regel van de laatste normale bruto jaarbezoldiging, en die als verworpen uitgaven worden aangemerkt. | | Niet aftrekbare autokosten | Een deel van de kosten gerelateerd aan het bezit en gebruik van personenwagens, auto's voor dubbel gebruik en minibussen, dat fiscaal niet aftrekbaar is en wordt aangemerkt als verworpen uitgave, vaak afhankelijk van de CO2-uitstoot. | | Meer- en minderwaarden op auto's | Meerwaarden op personenwagens worden slechts tot een bepaald fiscaal aangenomen niveau in aanmerking genomen; minderwaarden gerelateerd aan het niet aftrekbare gedeelte van de autokosten worden beschouwd als verworpen uitgaven. | | Bedrijfsleidersbezoldiging (BL) | De bezoldiging die een bedrijfsleider ontvangt voor zijn managementactiviteiten binnen een vennootschap. | | Werknemers (WN) | Personen die in dienst zijn bij een werkgever en hiervoor een loon ontvangen. | | Waardeverminderingen en minderwaarden op aandelen | Waardeverminderingen (niet gerealiseerde verliezen) en gerealiseerde minderwaarden op aandelen die als verworpen uitgaven worden aangemerkt, tenzij aan specifieke aftrekbaarheidsvoorwaarden wordt voldaan. | | Abnormale of goedgunstige voordelen | Uitgaven die in strijd zijn met handelsgebruiken (abnormaal) of zonder tegenprestatie worden verstrekt (goedgunstig), en die voor de verstrekker een verworpen uitgave vormen indien de belastingadministratie dit kan bewijzen. | | Sociale voordelen | Voordelen verstrekt met een sociaal oogmerk die de relaties tussen werknemers onderling en met de werkgever verbeteren, en die voor de verstrekkende vennootschap een verworpen uitgave kunnen zijn, tenzij ze op een lijst van administratieve toleranties staan. | | Maaltijd-, sport-, cultuur- en ecocheques | Elektronische of papieren waardebonnen die werknemers kunnen gebruiken voor maaltijden, sportieve of culturele activiteiten, of milieuvriendelijke aankopen, en die voor de verstrekkende vennootschap een verworpen uitgave zijn tot een bepaald bedrag. | | Liberaliteiten | Uitgaven die geen verband houden met de uitoefening van de werkzaamheden en die als verworpen uitgaven worden beschouwd, tenzij ze eventueel aftrekbaar zijn in een andere fiscale bewerking. | | Werkgevers (WG) | De entiteit of persoon die werknemers in dienst neemt en hen vergoedt voor hun arbeid. | | Verkeersboetes | Boetes opgelegd voor overtredingen van de verkeersregels, die over het algemeen als verworpen uitgaven worden beschouwd, tenzij ze als voordeel alle aard (VAA) bij werknemers worden belast. | | VAA (Voordeel Alle Aard) | Een voordeel dat een werknemer of bedrijfsleider ontvangt naast zijn normale loon of bezoldiging, zoals het privégebruik van een bedrijfswagen, dat belastbaar is in de personenbelasting. |

# Verworpen uitgaven Verworpen uitgaven zijn kosten die fiscaal niet aftrekbaar zijn en die de belastbare winst van een vennootschap verminderen. ## 1.1 Wat zijn verworpen uitgaven? Verworpen uitgaven (VU) zijn uitgaven die niet voldoen aan de voorwaarden van artikel 49 van het Wetboek van de Inkomstenbelastingen 1992 (WIB 92). Dit artikel stelt dat kosten aftrekbaar zijn indien ze gedaan of gedragen zijn om belastbare inkomsten te verkrijgen of te behouden, en indien hun echtheid en bedrag bewezen kunnen worden door middel van bewijsstukken. VU omvatten dus: * Uitgaven die volgens de fiscale wetgeving niet aftrekbaar zijn. * Belaste inkomsten die niet in de boekhouding terug te vinden zijn, zoals forfaitaire gedeelten van buitenlandse belastingen (FBB) en abnormale en goedgunstige voordelen. ## 1.2 Indeling van verworpen uitgaven De verworpen uitgaven worden onderverdeeld in verschillende categorieën, vaak aangeduid met specifieke codes op de belastingaangifte: ### 1.2.1 Niet-aftrekbare belastingen #### 1.2.1.1 Algemene indeling * **Vennootschapsbelasting en haar toebehoren** (code 1201) * **Gewestelijke belastingen, heffingen en retributies** (code 1202) #### 1.2.1.2 De vennootschapsbelasting en haar toebehoren De vennootschapsbelasting op het resultaat van de vennootschap zelf is een verworpen uitgave (code 1201). Dit omvat belastingen die tijdens het belastbaar tijdperk betaald zijn, zoals voorafbetalingen, roerende voorheffing en geraamde belastingen, alsook de belasting die na het belastbaar tijdperk wordt gevorderd via een aanslagbiljet. * **Regularisaties van belastingen:** Indien er regularisaties van belastingen plaatsvinden, worden deze eerst afgetrokken van andere belastingen die reeds als VU zijn opgenomen. Een eventueel negatief saldo kan leiden tot een aanpassing in de positieve reserves. * **Bijzondere heffingen:** De afzonderlijke heffing van 10% op de liquidatiereserve is een verworpen uitgave. De bijzondere aanslag op geheime commissielonen (50% of 100%) is eveneens een verworpen uitgave. #### 1.2.1.3 Forfaitair gedeelte buitenlandse belasting (FBB) Het FBB is van toepassing op buitenlandse roerende inkomsten zoals interesten en royalty's, maar niet op dividenden. Het doel is dubbele belasting te voorkomen. * **Voorwaarden:** Het FBB is aftrekbaar op voorwaarde dat de belasting in de bronstaat vergelijkbaar is met de Belgische inkomstenbelasting. * **Omvang FBB (verworpen uitgave, code 1201):** * **Principe:** Het FBB bedraagt forfaitair 15/85 van de buitenlandse bruto-inkomsten. * **Afwijking (vanaf aanslagjaar 2024) voor intresten en royalty's:** Het FBB is gelijk aan de werkelijk betaalde belasting in het buitenland, met een maximum van 15/85. * Voorbeeld: Als de buitenlandse belasting 10% is, bedraagt het FBB 10/90. Bij 22% buitenlandse belasting is het FBB 15/85. * **Berekening:** Het FBB wordt berekend op het buitenlandse netto-inkomen (na buitenlandse belasting), vóór eventuele Belgische roerende voorheffing. * **Verrekening:** Het FBB is een verrekenbare, niet-terugbetaalbare voorheffing. Het wordt bij de berekening van de vennootschapsbelasting verrekend met de verschuldigde belasting, waardoor de uiteindelijk te betalen vennootschapsbelasting vermindert. > **Voorbeeld FBB:** > Een vennootschap ontvangt een interest uit het buitenland van 9.000 euro, na een inhouding van 10% belasting in het buitenland. > Het FBB bedraagt dan: $9.000 \times \frac{10}{90} = 1.000$ euro. > Dit FBB wordt opgenomen als verworpen uitgave (code 1201). De vennootschapsbelasting op dit FBB bedraagt $1.000 \times 25\% = 250$ euro. > Bij de berekening van de vennootschapsbelasting kan 1.000 euro FBB worden verrekend, wat leidt tot 250 euro minder te betalen vennootschapsbelasting. #### 1.2.1.4 Eigenlijke gewestelijke belastingen Enkel de *eigenlijke* gewestelijke belastingen, heffingen en retributies zijn verworpen uitgaven (code 1202). Voorbeelden hiervan zijn de heffing op oppervlaktewateren, milieuheffingen, grindwinning en leegstandsheffingen. * **Aftrekbare beroepskosten:** Provinciale en gemeentelijke heffingen zijn geen verworpen uitgaven, maar aftrekbare beroepskosten. * **Oneigenlijke gewestelijke belastingen:** Deze zijn eveneens aftrekbaar. Voorbeelden zijn: * Onroerende voorheffing * Registratiebelasting * Belasting voor gebruik van voertuigen of openbare weg (deels aftrekbaar of VU, zie autokosten). #### 1.2.1.5 Aftrekbare belastingen Sommige belastingen zijn wel aftrekbaar, zoals in het buitenland betaalde inkomstenbelastingen. Niet-aftrekbare BTW, accijnzen en douanerechten behoren tot de verworpen uitgaven. ### 1.2.2 Geldboetes, verbeurdverklaringen, straffen van alle aard Geldboetes zijn verworpen uitgaven (code 1203). Dit geldt onder andere voor: * Fiscale boetes (administratief en strafrechtelijk) * Verkeersboetes (tenzij deze als belastbaar voordeel alle aard (VAA) voor de werknemer/bedrijfsleider worden aangemerkt) * Kartelboetes * Verhogingen en administratieve boetes met betrekking tot aftrekbare belastingen en heffingen (bv. registratierechten, verkeersbelasting, sociale bijdragen). * **Niet verworpen uitgaven (wel aftrekbare kosten):** Contractuele schadevergoedingen, schadevergoedingen betaald aan derden wegens aansprakelijkheid, en parkeerretributies (deels aftrekbaar of VU, zie autokosten). ### 1.2.3 Niet-aftrekbare pensioenen en pensioenbijdragen Indien de 80%-regel niet wordt nageleefd, is het surplus van wettelijke en aanvullende pensioenen (uitgedrukt als jaarlijkse rente ten opzichte van de laatste normale bruto jaarbezoldiging) een verworpen uitgave (code 1204). ### 1.2.4 Niet-aftrekbare autokosten en minderwaarden op auto's Voor personenwagens, auto's voor dubbel gebruik en minibussen is een percentage van de autokosten een verworpen uitgave (code 1205). * **Volledig aftrekbare autokosten:** Kosten van financiering en mobilofoon (carkit met smartphone), beletteringskosten (publiciteitskosten) en parkeerkosten voor cliënteel en personeel. * **Volledig aftrekbare aanwendingen:** Taxibedrijven, koerierdiensten, just-in-time leveringen, autoverhuur aan derden (voor de huurder is de huurprijs een VU), lesauto's van rijscholen, en doorgerekende autokosten aan klanten. Elektrische laadpalen zijn eveneens volledig aftrekbaar. #### 1.2.4.1 Aftrekpercentage personenwagens Het aftrekpercentage wordt bepaald op basis van de CO2-uitstoot en de aankoopdatum van het voertuig. ##### 1.2.4.1.1 Aftrekpercentage op basis van de gramformule (voorheen) De gramformule werd gebruikt om het aftrekpercentage te bepalen, afgerond op één decimaal: * Coëfficiënt: * Diesel: 1 * Benzine (en aardgas > 12 PK): 0,95 * Aardgas (< 12 PK): 0,90 * **Problematiek "valse" plug-in hybrides:** Voor de gramformule wordt de CO2-uitstoot gebruikt. Indien er geen overeenstemmend model is met een verbrandingsmotor, wordt de officiële CO2-uitstoot x 2,5 gehanteerd. ##### 1.2.4.1.2 Aftrekpercentage met CO2-uitstoot * **Aangeschaft tot 30/06/2023:** Gramformule met een minimum van 50% en een maximum van 100%. Bij een CO2-uitstoot van ≥ 200g/km is het percentage 40%. * **Aangeschaft tussen 01/07/2023 en 31/12/2025 (overgangsregeling):** * AJ 2026: Gramformule, min. 0% - max. 75% * AJ 2027: Gramformule, min. 0% - max. 50% * AJ 2028: Gramformule, min. 0% - max. 25% * Vanaf AJ 2029: Geen aftrek meer. * **Aangeschaft vanaf 01/01/2026:** Geen aftrek meer. * **Plug-in hybrides aangeschaft vanaf 01/01/2023:** Benzine of diesel is voor maximaal 50% aftrekbaar. ##### 1.2.4.1.3 Aftrekpercentage zonder CO2-uitstoot (elektrische voertuigen) * **Aangeschaft tot 31/12/2026:** 100% aftrekbaar. * **Aangeschaft vanaf 01/01/2027 (geleidelijke afbouw):** * 2027: 95% * 2028: 90% * 2029: 82,5% * 2030: 75% * Vanaf 2031: 67,5% ##### 1.2.4.1.4 Laadstations voor elektrische wagens * **Aangeschaft tot 31/12/2029:** 100% aftrekbaar. * **Aangeschaft vanaf 01/01/2030:** 75% aftrekbaar. #### 1.2.4.2 Taxikosten Taxikosten zijn 75% aftrekbaar. #### 1.2.4.3 Meer- en minderwaarden op auto's Bij meer- en minderwaarden op auto's dient rekening gehouden te worden met de CO2-aftrekbeperking die in het verleden is toegepast. * **Meerwaarden:** Worden enkel in aanmerking genomen tot het percentage van de fiscaal aangenomen afschrijvingen (beperkt tot 100%) ten opzichte van de geboekte afschrijvingen. Het deel van de meerwaarde dat betrekking heeft op het niet-aftrekbaar gedeelte is belastingvrij via een aanpassing in de positieve reserves (code 1056). * **Minderwaarden:** Het deel van de minderwaarde dat betrekking heeft op het niet-aftrekbaar gedeelte is een verworpen uitgave (code 1205). #### 1.2.4.4 Firmawagen (met privégebruik) * **Voordeel Alle Aard (VAA):** Dit is belastbaar in de personenbelasting voor de werknemer/bedrijfsleider. * **Bijkomende verworpen uitgave voor de vennootschap:** * **VAA berekening (2025):** Cataloguswaarde x ouderdomspercentage x CO2-uitstootcoëfficiënt x 6/7, met een minimum van 1.650 euro. * **CO2-uitstootcoëfficiënt (2025):** 5,5% + 0,1% x (CO2-uitstoot – 71g benzine of 59g diesel), met een minimum van 4% en een maximum van 18%. * **Percentage VU:** 17% of 40% van het bruto VAA. De 40% geldt indien de werkgever tussenkomt in de brandstofkosten voor privégebruik. Dit wordt berekend op het bruto VAA, zelfs indien de werknemer/bedrijfsleider een deel betaalt. > **Tip:** Voor het bepalen van de niet-aftrekbare autokosten (code 1205) wordt het bruto VAA afgetrokken van de totale autokosten. #### 1.2.4.5 Terugbetaalde verplaatsingskosten door de werkgever * **Terugbetaling kosten eigen aan de werkgever voor WN/BL:** Niet belastbaar. * **Terugbetaling kosten eigen aan de werkgever voor WG:** Verworpen uitgave volgens de CO2-uitstoot van de wagen van de werknemer/bedrijfsleider (code 1205). #### 1.2.4.6 Tussenkomst werkgever woon-werkverkeer * **Voor WN/BL:** Belastbaar VAA (met een vrijstelling voor AJ 2026 van 500 euro). * **Voor WG:** Volledig aftrekbaar. #### 1.2.4.7 Solidariteitsbijdrage op firmawagen De solidariteitsbijdrage op een firmawagen met privégebruik is gelijkgesteld met een sociale zekerheidsbijdrage en is 100% aftrekbaar. ### 1.2.5 Mobiliteitsbudget Het mobiliteitsbudget is een alternatief voor de firmawagen. De totale kosten van het mobiliteitsbudget worden beschouwd als een verworpen uitgave (code 1233) indien het bedrag van de solidariteitsbijdrage (38,07%) niet wordt betaald door de werkgever. * **Drie bestedingsvormen:** 1. **Pijler 1:** Elektrische wagen of wagen met CO2-uitstoot ≤ 95 g/km (vanaf 1/1/2026 enkel emissievrije wagens). 2. **Pijler 2:** Duurzaam transport en huisvesting. 3. **Pijler 3:** Cash (solidariteitsbijdrage). ### 1.2.6 Taks op de inscheping van een luchtvaartuig * **Voor luchtvaartmaatschappijen:** Volledig aftrekbaar indien uitdrukkelijk en afzonderlijk doorberekend aan de klant. * **Voor vennootschappen aan wie de heffing wordt doorgerekend:** De taks is een verworpen uitgave (code 1246). ### 1.2.7 Niet-aftrekbare restaurant- en receptiekosten en kosten voor relatiegeschenken * **Restaurantkosten:** 31% van de kosten is een verworpen uitgave (code 1208). * **Uitzonderingen (volledig aftrekbaar):** Vertegenwoordigers in de voedingssector ter promotie van producten, sociale maaltijden in bedrijfsrestaurants (sociale voordelen), en restaurantkosten voor personeel (bv. nieuwjaar, pensionering) indien dit als sociaal voordeel wordt beschouwd. Restaurantkosten voor werknemers/bedrijfsleiders waarvoor een fiche VAA is opgesteld, worden ook als doorberekende kosten beschouwd. ### 1.2.8 Kosten voor niet-specifieke beroepskleding Kosten voor niet-specifieke beroepskledij zijn een verworpen uitgave (code 1209). Specifieke beroepskledij is wel 100% aftrekbaar. > **Merk op:** Kledijkosten die als VAA worden aangemerkt, zijn belastbaar bij de werknemer/bedrijfsleider en aftrekbaar voor de werkgever. ### 1.2.9 Overdreven intresten Het gedeelte van de betaalde intrest dat de marktrente overschrijdt, is een verworpen uitgave (code 1210), tenzij dit gemotiveerd kan worden op bedrijfseconomische gronden. De marktrente wordt bepaald op basis van de MFI-rente (rentevoet van de Belgische monetaire financiële instellingen). * **Volledig aftrekbaar:** Intresten van openbaar uitgegeven obligaties en effecten, en intresten betaald aan financiële instellingen. * Voor aandeelhouders en bedrijfsleiders van de eerste categorie gelden afwijkende regels. ### 1.2.10 Abnormale of goedgunstige voordelen Verstrekte abnormale of goedgunstige voordelen zijn verworpen uitgaven voor de verstrekker (code 1212), tenzij het voordeel bij de verkrijger in de belastbare basis wordt opgenomen. * **Abnormaal:** In strijd met handelsgebruiken. * **Goedgunstig:** Zonder tegenprestatie. * Indien de genieter een Belgische vennootschap is, is er geen sprake van een verworpen uitgave voor de verstrekker. ### 1.2.11 Sociale voordelen Sociale voordelen met een sociaal oogmerk, die de relaties verbeteren en geen directe verrijking voor de begunstigde inhouden, kunnen voor de verstrekkende vennootschap een verworpen uitgave zijn (code 1214), tenzij ze op de lijst met administratieve toleranties staan. Voor de werknemer/bedrijfsleider zijn ze vrijgesteld. * **Voorbeelden van te verwerpen sociale voordelen:** Abonnementen op sportieve/culturele manifestaties, geschenken bij geboorte, kosten voor kinderopvang in de onderneming, meerdaagse reizen voor personeel. * **Omvang VU:** De waarde van het voordeel bij de verkrijger. * **Administratieve toleranties (geen VU, geen VAA):** Personeelsreizen van één dag, personeelsfeesten (één per jaar), koffie/frisdrank/fruit, collectief vervoer georganiseerd door de werkgever, geschenken tot een bepaald bedrag (bv. 40 euro), huwelijkspremies (max. 245 euro), collectieve gelegenheidsgeschenken (max. 500 euro). ### 1.2.12 Maaltijd-, sport-, cultuur- en ecocheques Deze cheques zijn verworpen uitgaven (code 1215). * **Maaltijdcheques (elektronisch):** De verstrekkende vennootschap heeft een verworpen uitgave van 2 euro per cheque (aftrekbare kost). De begunstigde geniet een vrijstelling mits de voorwaarden (bijdrage werkgever max. 6,91 euro, bijdrage werknemer min. 1,09 euro) voldaan zijn. > **Zomerakkoord (vanaf 01/01/2026):** Maaltijdcheques worden verhoogd tot max. 10 euro per cheque (bijdrage werkgever max. 8,91 euro). 4 euro per cheque is een aftrekbare kost. * **Sport-/cultuurcheques:** Voorwaarden (bv. max. 100 euro/jaar) moeten vervuld zijn. * **Ecocheques:** Voorwaarden (bv. max. 250 euro/jaar) moeten vervuld zijn. > **Let op:** De sport-, cultuur- en ecocheques worden vanaf 1 januari 2026 opgeheven. ### 1.2.13 Tussenkomst in medische kosten Premies voor hospitalisatie- en afhankelijkheidsverzekeringen zijn voor de werkgever een verworpen uitgave (code 1214). Voor de werknemer/bedrijfsleider is dit geen belastbaar VAA. ### 1.2.14 Liberaliteiten Liberaliteiten, zijnde uitgaven die geen verband houden met de uitoefening van de werkzaamheden, zijn verworpen uitgaven (code 1216). Giften kunnen eventueel aftrekbaar zijn onder specifieke voorwaarden. ### 1.2.15 Waardeverminderingen en minderwaarden op aandelen Gerealiseerde minderwaarden en uitgedrukte waardeverminderingen op aandelen zijn verworpen uitgaven (code 1217). * **Terugname van vroegere waardeverminderingen:** Dit leidt tot een aanpassing in de positieve reserves (code 1052). > **Overzicht Aandelen:** > * **Gerealiseerde meerwaarden:** Vrijgesteld (code 1051) indien aan voorwaarden voldaan. Anders belastbaar als gewone winst. > * **Uitgedrukte waardevermeerderingen:** Vrijgesteld (code 1103) mits onaantastbaarheidsvoorwaarde. > * **Gerealiseerde minderwaarden en uitgedrukte waardeverminderingen:** Verworpen uitgaven (code 1217). > * **Terugname vroegere waardeverminderingen:** Correctie op begintoestand reserves (code 1052). ### 1.2.16 Werknemersparticipaties en winstpremies Het deel van de winst dat voorbehouden wordt voor werknemersparticipaties en winstpremies is een verworpen uitgave (code 1233), mits aan de voorwaarden is voldaan. > **Merk op:** Bij winstpremies gelden inhoudingen zoals de solidariteitsbijdrage (13,07%) en een bevrijdende fiscale heffing (7% op het saldo). --- # Belastingen als verworpen uitgaven Dit deel behandelt specifieke uitgaven die door de vennootschapsbelasting als verworpen uitgaven worden beschouwd en dus niet aftrekbaar zijn, waaronder diverse belastingen, boetes, en specifieke kostenposten. ### 2.1 Definitie en kenmerken van verworpen uitgaven Verworpen uitgaven (VU) zijn uitgaven die niet voldoen aan de fiscale aftrekbaarheidsvoorwaarden. Dit kan komen doordat de uitgaven niet bijdragen aan het verkrijgen of behouden van belastbare inkomsten, doordat de echtheid en het bedrag niet aangetoond kunnen worden met bewijsstukken, of omdat de fiscale wetgeving ze expliciet niet aftrekbaar stelt. Ook belaste inkomsten die niet in de boekhouding zijn opgenomen, zoals forfaitaire buitenlandse belastingen (FBB) of abnormale en goedgunstige voordelen, kunnen als verworpen uitgaven worden beschouwd. ### 2.2 Indeling van verworpen uitgaven De aangiftevennootschap bevat een opsomming van de verschillende categorieën verworpen uitgaven. De belangrijkste categorieën zijn: #### 2.2.1 Niet-aftrekbare belastingen Dit betreft belastingen die de vennootschap heeft betaald of moet betalen. ##### 2.2.1.1 Vennootschapsbelasting en toebehoren De vennootschapsbelasting zelf, inclusief voorafbetalingen, roerende voorheffing en geraamde belastingen, is een verworpen uitgave (code 1201). Dit geldt ook voor regularisaties van belastingen die na het verstrijken van het belastbaar tijdperk worden gevorderd. Een bijzondere vermelding verdient de afzonderlijke heffing van tien procent op de liquidatiereserve, die eveneens als een verworpen uitgave wordt beschouwd. De bijzondere aanslag op geheime commissielonen van vijftig of honderd procent is eveneens een verworpen uitgave. ##### 2.2.1.2 Forfaitair gedeelte van buitenlandse belastingen (FBB) Het FBB is van toepassing op buitenlandse roerende inkomsten zoals interesten en royalty's (niet dividenden) om dubbele belasting te vermijden. Het FBB is een verworpen uitgave (code 1201) op voorwaarde dat de buitenlandse belasting vergelijkbaar is met de Belgische inkomstenbelasting. * **Omvang van het FBB:** Principeel is het FBB vijftien procent op het netto-inkomen (dus 15/85 van het inkomen na buitenlandse belasting). Vanaf aanslagjaar 2024 kan voor interesten en royalty's de werkelijke buitenlandse belasting worden toegepast, met een maximum van vijftien procent (dus 15/85 van het inkomen na buitenlandse belasting). * Indien de buitenlandse belasting 10% bedraagt, is het FBB 10/90. * Indien de buitenlandse belasting 22% bedraagt, is het FBB 15/85. Het FBB wordt berekend op het bruto buitenlands inkomen na aftrek van de buitenlandse belasting, maar vóór eventuele Belgische roerende voorheffing. Het FBB is een verrekenbare, niet-terugbetaalbare voorheffing. > **Voorbeeld:** Een vennootschap ontvangt een interest van 9.000 euro uit het buitenland, na een lokale belasting van 10%. Het FBB bedraagt dan 9.000 euro * (10/90) = 1.000 euro. Deze 1.000 euro FBB is een verworpen uitgave (code 1201). Hierover betaalt de vennootschap 25% vennootschapsbelasting, dus 250 euro. Bij de uiteindelijke belastingberekening kan de 1.000 euro FBB worden verrekend met de vennootschapsbelasting, wat resulteert in een lager te betalen belasting van 750 euro. **Toepassing FBB:** * Interest uit buitenland van 4.000 euro na 25% belasting. * Royalty uit buitenland van 3.000 euro na 5% belasting. * Interest uit buitenland van 2.000 euro na 12% belasting. * Dividend van 5.000 euro uit buitenland na 20% belasting. Bereken telkens het FBB. ##### 2.2.1.3 Eigenlijke gewestbelastingen Enkel de eigenlijke gewestbelastingen, heffingen en retributies, zoals de heffing op oppervlaktewateren of de milieuheffing, zijn verworpen uitgaven (code 1202). Niet als verworpen uitgave maar als aftrekbare beroepskost worden beschouwd: provinciale en gemeentelijke heffingen. Oneigenlijke gewestbelastingen, zoals de onroerende voorheffing, registratiebelasting en de belasting op de inverkeerstelling of verkeersbelasting (indien deel van niet-aftrekbare autokost), zijn ook geen verworpen uitgaven. ##### 2.2.1.4 Aftrekbare belastingen Buitenlandse inkomstenbelastingen die in het buitenland zijn betaald, niet-aftrekbare btw, accijnzen en douanerechten zijn in principe aftrekbaar, tenzij specifiek anders vermeld. #### 2.2.2 Geldboetes, verbeurdverklaringen en straffen van alle aard Geldboetes, zowel fiscale (administratieve en strafrechtelijke) als verkeersboetes (tenzij belast als VAA bij werknemer/bedrijfsleider), kartelboetes en verhogingen m.b.t. aftrekbare belastingen en heffingen zijn verworpen uitgaven (code 1203). Contractuele schadevergoedingen, schadevergoedingen betaald aan derden wegens aansprakelijkheid, en parkeerretributies zijn daarentegen aftrekbare kosten. #### 2.2.3 Niet aftrekbare pensioenen en pensioenbijdragen Indien de som van het wettelijk en aanvullend pensioen (uitgedrukt in een jaarlijkse rente) meer bedraagt dan tachtig procent van de laatste normale bruto jaarbezoldiging, is het surplus een verworpen uitgave (code 1204). #### 2.2.4 Niet aftrekbare autokosten en minderwaarden op auto's Een percentage van de autokosten voor personenwagens, auto's voor dubbel gebruik en minibussen is een verworpen uitgave (code 1205). Er zijn echter uitzonderingen waar kosten 100% aftrekbaar zijn, zoals financieringskosten, kosten van mobilocit (carkit met smartphone), beletteringskosten (publiciteit) en parkeerkosten voor cliënteel en eigen personeel. Ook voor specifieke toepassingen zoals taxibedrijven, koerierdiensten, just-in-time leveringen, autoverhuur aan derden, lesauto's van rijscholen en doorrekende autokosten geldt geen aftrekbeperking. Elektrische laadpalen hebben specifieke aftrekregels. * **Aftrekpercentage:** Het aftrekpercentage wordt berekend met de gramformule, afgerond op één cijfer na de komma. * Coëfficiënt: diesel = 1, benzine (en aardgas > 12 PK) = 0,95, aardgas (< 12 PK) = 0,90. * Voor "valse" plug-in hybrides wordt de CO2-uitstoot voor de gramformule berekend op basis van een overeenstemmend model met verbrandingsmotor, of officieel uitgestoten CO2 x 2,5 indien geen overeenstemmend model beschikbaar is. * **Vergroening autofiscaliteit (vanaf 1 juli 2023):** * **Personenwagens MET CO2-uitstoot:** * Aangeschaft tot 30 juni 2023: gramformule met minimum 50% - maximum 100% (40% bij CO2 ≥ 200g/km). * Aangeschaft tussen 1 juli 2023 en 31 december 2025 (overgangsregeling): * AJ 2026: gramformule met min. 0% - max. 75%. * AJ 2027: gramformule met min. 0% - max. 50%. * AJ 2028: gramformule met min. 0% - max. 25%. * Vanaf AJ 2029: geen aftrek meer. * Aangeschaft vanaf 1 januari 2026: geen aftrek meer. * **Plug-in hybrides aangeschaft vanaf 1 januari 2023:** Benzine of diesel is maximaal 50% aftrekbaar. * **Personenwagens ZONDER CO2-uitstoot:** * Aangeschaft tot 31 december 2026: 100% aftrekbaar. * Aangeschaft vanaf 1 januari 2027: geleidelijke afbouw (95% in 2027, 90% in 2028, 82,5% in 2029, 75% in 2030, 67,5% vanaf 2031). * **Laadstations voor elektrische wagens:** Aangeschaft tot 31 december 2029: 100% aftrekbaar. Vanaf 1 januari 2030: 75% aftrekbaar. * **Meer- en minderwaarden op auto's:** Meerwaarden op personenwagens worden slechts in aanmerking genomen tot de som van de fiscaal aanvaarde afschrijvingen. Meerwaarden op het niet-aftrekbaar gedeelte zijn belastingvrij (aanpassing in meer, code 1056). Minderwaarden op het niet-aftrekbaar gedeelte zijn verworpen uitgaven (code 1205). * **Firmawagen met privégebruik:** Het voordeel alle aard (VAA) voor de werknemer/bedrijfsleider is belastbaar in de personenbelasting. Voor de vennootschap is er een bijkomende verworpen uitgave (code 1206). Deze bedraagt 17% of 40% van het bruto VAA (indien werkgever tussenkomt in brandstofkosten voor privégebruik). Het bruto VAA wordt berekend met een cataloguswaarde, ouderdomspercentage en CO2-uitstootcoëfficiënt. Voor de berekening van de niet-aftrekbare autokosten (code 1205) wordt het (bruto) VAA van de autokosten afgetrokken. * **Terugbetaling verplaatsingskosten:** Terugbetalingen door de werkgever voor kosten eigen aan de werknemer/bedrijfsleider zijn niet belastbaar voor de werknemer. Voor de werkgever zijn deze verworpen uitgaven, afhankelijk van de CO2-uitstoot van de wagen van de werknemer/bedrijfsleider (code 1205). Tussenkomst van de werkgever in woon-werkverkeer is belastbaar VAA voor de werknemer/bedrijfsleider (met vrijstelling tot 500 euro vanaf AJ 2026). Voor de werkgever is dit een volledig aftrekbare kost. * **Mobiliteitsbudget:** Het deel van het mobiliteitsbudget dat niet wordt besteed aan de toegestane bestedingsvormen (elektrische wagen, duurzaam transport, of cash) is een verworpen uitgave. #### 2.2.5 Taks op de inscheping van een luchtvaartuig De taks op de inscheping van een luchtvaartuig is voor luchtvaartmaatschappijen een aftrekbare kost indien deze apart wordt doorgerekend aan de klant. Voor vennootschappen die deze taks aanrekenen, is de taks zelf een verworpen uitgave (code 1246). #### 2.2.6 Niet-aftrekbare restaurant- en receptiekosten en kosten voor relatiegeschenken Restaurantkosten zijn voor 31% verworpen uitgaven (code 1208). Er zijn uitzonderingen voor vertegenwoordigers in de voedingssector en voor sociale maaltijden in bedrijfsrestaurants of maaltijden voor het personeel bij bijzondere gelegenheden (zoals nieuwjaar of pensionering), die als sociale voordelen worden beschouwd. #### 2.2.7 Kosten voor niet-specifieke beroepskleding Kosten voor niet-specifieke beroepskledij zijn verworpen uitgaven (code 1209). Kosten voor specifieke beroepskledij (bv. beschermende kleding) zijn wel 100% aftrekbaar. #### 2.2.8 Overdreven intresten Het gedeelte van betaalde intrest dat de marktrente overschrijdt, is een verworpen uitgave (code 1210), tenzij dit bedrijfseconomisch gemotiveerd kan worden. De marktrente wordt bepaald op basis van de MFI-rente. Intresten op openbaar uitgegeven obligaties en effecten, en intresten betaald aan financiële instellingen, zijn volledig aftrekbaar. Voor aandeelhouders en bedrijfsleiders gelden specifieke regels. #### 2.2.9 Abnormale of goedgunstige voordelen Verstrekte abnormale of goedgunstige voordelen, die in strijd zijn met handelsgebruiken of zonder tegenprestatie worden verleend, zijn voor de verstrekker een verworpen uitgave (code 1212). Dit geldt niet als het voordeel in de belastbare basis van de verkrijger is opgenomen. Als de genieter een Belgische vennootschap is, is er geen verworpen uitgave voor de verstrekker. #### 2.2.10 Sociale voordelen Sociale voordelen met een sociaal oogmerk zijn voor de verstrekkende vennootschap in principe verworpen uitgaven (code 1214), tenzij ze op een lijst met administratieve toleranties staan. Voor de werknemer/bedrijfsleider zijn deze voordelen vrijgesteld. Voorbeelden van te verwerpen sociale voordelen zijn: abonnementen op sport- of culturele manifestaties, geschenken voor geboorte van kinderen, kosten voor kinderopvang in de onderneming en meerdaagse reizen voor het personeel. * **Omvang van de verworpen uitgave:** Dit is de waarde van het voordeel in hoofde van de verkrijger. Bij kortingen voor personeel op eigen goederen is enkel het deel van de kostprijs boven de overdrachtsprijs een verworpen uitgave. Voor sociale maaltijden in bedrijfsrestaurants geldt een forfaitaire waarde van 1,09 euro. * **Administratieve toleranties (geen verworpen uitgave, geen belastbaar VAA):** Personeelsreizen van één dag, personeelsfeesten (één per jaar), verstrekking van koffie, frisdrank, fruit, collectief vervoer georganiseerd door de werkgever, geschenken voor bepaalde gelegenheden (Sinterklaas, Kerstmis, nieuwjaar, pensionering) tot een bepaald bedrag (max. 40 euro, of 40 euro per dienstjaar bij pensionering), huwelijkspremies (max. 245 euro) en collectieve gelegenheidsgeschenken (max. 500 euro). #### 2.2.11 Maaltijd-, sport-, cultuur- en ecocheques Maaltijd-, sport-, cultuur- en ecocheques zijn verworpen uitgaven (code 1215) voor de verstrekkende vennootschap. * **Maaltijdcheques:** De werkgeversbijdrage is tot een bepaald maximum aftrekbaar (momenteel 6,91 euro, vanaf 1 januari 2026 8,91 euro). Het resterende deel van de waarde van de cheque (na aftrek van de werknemersbijdrage van minimaal 1,09 euro en de aftrekbare kost voor de werkgever) is een verworpen uitgave. De begunstigde geniet een vrijstelling van belastbaar VAA. * **Sport-/cultuurcheques:** Voorwaarden zijn van toepassing, met een maximum van 100 euro per jaar. * **Ecocheques:** Voorwaarden zijn van toepassing, met een maximum van 250 euro per jaar. Vanaf 1 januari 2026 zullen de grenzen voor maaltijdcheques worden verhoogd en de sport-, cultuur- en ecocheques afgeschaft worden. #### 2.2.12 Tussenkomst in medische kosten Premies voor hospitalisatie- en afhankelijkheidsverzekeringen die door de werkgever worden betaald, zijn verworpen uitgaven voor de werkgever (code 1214) en geen belastbaar VAA voor de werknemer/bedrijfsleider. #### 2.2.13 Liberaliteiten Uitgaven die geen verband houden met de uitoefening van de beroepsactiviteiten, worden beschouwd als liberaliteiten en zijn verworpen uitgaven (code 1216). Giften kunnen eventueel wel aftrekbaar zijn onder de daarvoor voorziene bepalingen. #### 2.2.14 Waardeverminderingen en minderwaarden op aandelen Gerealiseerde minderwaarden op aandelen en uitgedrukte waardeverminderingen die nog niet gerealiseerd zijn, worden beschouwd als verworpen uitgaven (code 1217). De terugname van vroegere waardeverminderingen die in de verworpen uitgaven waren opgenomen, leidt tot een aanpassing in meer van de begintoestand van de reserves (code 1052). * **Overzicht aandelen:** * Gerealiseerde meerwaarden (mits voldaan aan voorwaarden): vrijgesteld (aanpassing in meer, code 1051). * Uitgedrukte waardevermeerderingen: vrijgesteld onder de onaantastbaarheidsvoorwaarde. * Gerealiseerde minderwaarden en uitgedrukte waardeverminderingen: verworpen uitgaven (code 1217). * Terugname van vroegere waardeverminderingen in verworpen uitgaven: correctie op de begintoestand van de reserves (aanpassing in meer, code 1052). #### 2.2.15 Werknemersparticipaties en winstpremies Het deel van de winst dat voorbehouden wordt voor werknemersparticipaties en winstpremies is een verworpen uitgave (code 1233), mits aan de wettelijke voorwaarden is voldaan. #### 2.2.16 Niet-verantwoorde uitgaven Uitgaven die niet voldoen aan de voorwaarden van artikel 49 WIB 92 (kosten die de belastingplichtige heeft gedaan of gedragen om belastbare inkomsten te verkrijgen of te behouden, en waarvan de echtheid en het bedrag verantwoord worden door bewijsstukken) zijn sowieso verworpen uitgaven. #### 2.2.17 Belaste inkomsten die niet in de boekhouding terug te vinden zijn Inkomsten die wel belastbaar zijn maar niet in de boekhouding van de vennootschap zijn opgenomen, worden eveneens als verworpen uitgaven behandeld. Dit kan bijvoorbeeld gaan om forfaitaire buitenlandse belastingen (FBB) die niet correct zijn verwerkt. --- # Niet-aftrekbare autokosten en minderwaarden op auto's Deze sectie behandelt de fiscale behandeling van specifieke kosten die niet aftrekbaar zijn als beroepskosten, met een focus op niet-aftrekbare autokosten en minderwaarden op auto's, evenals andere niet-aftrekbare uitgaven. ## 3. Niet-aftrekbare autokosten en minderwaarden op auto's Niet-aftrekbare autokosten en minderwaarden op auto's vallen onder de verworpen uitgaven. Dit betreft personenwagens, auto's voor dubbel gebruik en minibussen. Een deel van de autokosten is niet aftrekbaar en wordt beschouwd als een verworpen uitgave (code 1205). ### 3.1 Uitzonderingen op de niet-aftrekbaarheid Bepaalde autokosten zijn wel volledig aftrekbaar, waaronder: * Kosten van financiering. * Kosten van een mobilofoon (carkit met smartphone). * Beletteringskosten, indien deze als publiciteitskosten worden beschouwd. * Parkeerkosten voor cliënteel en eigen wagens van personeel. Daarnaast zijn er specifieke aanwendingen waarbij autokosten wel 100% aftrekbaar zijn: * Taxibedrijven. * Koerierdiensten. * Just-in-time leveringen. * Verhuur van wagens aan derden (dit is echter een verworpen uitgave voor de huurder). * Lesauto's voor autorijscholen. * Doorgerekende autokosten (dit is een verworpen uitgave voor de klant). * Elektrische laadpalen (zie H7, 1.8). ### 3.2 Aftrekpercentage voor autokosten Het aftrekpercentage wordt bepaald aan de hand van de CO₂-uitstoot en de aankoopdatum van de wagen. #### 3.2.1 Gramformule voor personenwagens met CO₂-uitstoot De gramformule wordt toegepast, waarbij de coëfficiënt afhangt van het type brandstof: * Diesel: $1$. * Benzine (en aardgas > 12 PK): $0,95$. * Aardgas (< 12 PK): $0,90$. De CO₂-uitstoot wordt afgerond op één cijfer na de komma. Bij "valse" plug-in hybrides wordt de CO₂-uitstoot berekend op basis van een overeenstemmend model met enkel een verbrandingsmotor, of indien dit niet bestaat, de officiële CO₂-uitstoot vermenigvuldigd met $2,5$. **Overgroening autofiscaliteit en aftrekbare percentages:** * **Aangeschaft tot 30/06/2023:** * Gramformule met een minimum van $50\%$ en een maximum van $100\%$. * Indien de CO₂-uitstoot $\geq 200$ g/km, geldt een aftrek van $40\%$. * **Aangeschaft tussen 01/07/2023 en 31/12/2025 (overgangsregeling):** * Aanslagjaar 2026: Gramformule met minimum $0\%$ en maximum $75\%$. * Aanslagjaar 2027: Gramformule met minimum $0\%$ en maximum $50\%$. * Aanslagjaar 2028: Gramformule met minimum $0\%$ en maximum $25\%$. * Vanaf aanslagjaar 2029: Geen aftrek meer. * **Aangeschaft vanaf 01/01/2026:** Geen aftrek meer. * **Plug-in hybrides aangeschaft vanaf 01/01/2023:** Benzine of diesel is voor maximaal $50\%$ aftrekbaar. #### 3.2.2 Personenwagens zonder CO₂-uitstoot * **Aangeschaft tot 31/12/2026:** $100\%$ aftrekbaar. * **Aangeschaft vanaf 01/01/2027 (geleidelijke afbouw):** * Aangeschaft in 2027: $95\%$ aftrekbaar. * Aangeschaft in 2028: $90\%$ aftrekbaar. * Aangeschaft in 2029: $82,5\%$ aftrekbaar. * Aangeschaft in 2030: $75\%$ aftrekbaar. * Aangeschaft vanaf 2031: $67,5\%$ aftrekbaar. #### 3.2.3 Laadstations voor elektrische wagens * Aangeschaft tot 31/12/2029: $100\%$ aftrekbaar. * Aangeschaft vanaf 01/01/2030: $75\%$ aftrekbaar. #### 3.2.4 Taxikosten Taxikosten zijn $75\%$ aftrekbaar. ### 3.3 Meer- en minderwaarden op auto's Bij meer- en minderwaarden op auto's moet rekening gehouden worden met de CO₂-aftrekbeperking die in het verleden werd toegepast. * **Meerwaarden:** Meerwaarden op personenwagens worden slechts in aanmerking genomen tot het percentage dat overeenkomt met de fiscale afschrijvingen in verhouding tot de geboekte afschrijvingen. Het deel van de meerwaarde dat betrekking heeft op het niet-aftrekbaar gedeelte van de auto is belastingvrij via een aanpassing in meer van de reserves (code 1056). * **Minderwaarden:** Minderwaarden die betrekking hebben op het niet-aftrekbaar gedeelte van de auto worden beschouwd als een verworpen uitgave (code 1205). ### 3.4 Firmawagen met privégebruik Voor een firmawagen met privégebruik door de werknemer/bedrijfsleider zijn er twee aspecten: * **Voordeel Alle Aard (VAA) voor de werknemer/bedrijfsleider:** Dit is belastbaar in de personenbelasting. De berekening voor 2025 is: * Cataloguswaarde $\times$ percentage ouderdom $\times$ CO₂-uitstootcoëfficiënt $\times \frac{6}{7}$. * Minimum VAA: $1.650$ euro (2025). * CO₂-uitstootcoëfficiënt (2025) = $5,5\% + 0,1\% \times (\text{CO}_2 \text{ uitstoot} - 71 \text{g benzine of } 59\text{g diesel})$, met een minimum van $4\%$ en een maximum van $18\%$. * **Bijkomende verworpen uitgave voor de vennootschap:** Dit bedraagt $17\%$ of $40\%$ van het bruto VAA (code 1206). De $40\%$ geldt indien de werkgever tussenkomt in de brandstofkosten voor privégebruik. Dit wordt berekend op het bruto VAA, ook als de werknemer/bedrijfsleider een deel van het VAA betaalt. Om de niet-aftrekbare autokosten te bepalen, wordt het (bruto) VAA afgetrokken van de totale autokosten. ### 3.5 Terugbetaling van verplaatsingskosten * **Terugbetaling kosten eigen aan de werkgever:** * Voor de werknemer/bedrijfsleider: Niet belastbaar. * Voor de werkgever: Een verworpen uitgave volgens de CO₂-uitstoot van de wagen van de werknemer/bedrijfsleider (code 1205). * **Tussenkomst werkgever in woon-werkverkeer:** * Voor de werknemer/bedrijfsleider: Belastbaar VAA (met een vrijstelling voor het aanslagjaar 2026 van $500$ euro). * Voor de werkgever: Volledig aftrekbaar. ### 3.6 Solidariteitsbijdrage op een firmawagen De solidariteitsbijdrage op een firmawagen met privégebruik wordt gelijkgesteld met een sociale zekerheidsbijdrage en is $100\%$ aftrekbaar. ### 3.7 Mobiliteitsbudget Het mobiliteitsbudget kan worden toegekend indien afstand wordt gedaan van een firmawagen. Het "Total cost of ownership" is hierbij relevant. Er zijn drie bestedingsvormen: 1. **Pijler 1:** Een elektrische wagen of een wagen met een CO₂-uitstoot van $\leq 95$ g/km (vanaf 1 januari 2026: enkel emissievrije wagens). 2. **Pijler 2:** Duurzaam transport en huisvesting. 3. **Pijler 3:** Cash, met een solidariteitsbijdrage van $38,07\%$. ### 3.8 Taks op de inscheping van een luchtvaartuig Luchtvaartmaatschappijen zijn de schuldenaar van deze heffing. De taks is volledig aftrekbaar indien deze uitdrukkelijk en afzonderlijk wordt doorgerekend aan de klant. Voor de vennootschappen aan wie deze heffing wordt doorgerekend, is de taks een verworpen uitgave (code 1246). ### 3.9 Niet-aftrekbare restaurant- en receptiekosten en kosten voor relatiegeschenken * **Restaurantkosten:** $31\%$ is een verworpen uitgave (code 1208). * **Uitzonderingen (volledig aftrekbaar):** * Vertegenwoordigers van de voedingssector ter promotie van producten. * Sociale maaltijden in bedrijfsrestaurants. * Restaurantkosten voor personeel voor speciale gelegenheden zoals nieuwjaar of pensionering (worden beschouwd als sociale voordelen). * Restaurantkosten van werknemers/bedrijfsleiders waarvoor een VAA-fiche is opgemaakt. * Doorgerekende restaurantkosten. ### 3.10 Kosten voor niet-specifieke beroepskleding Kosten voor niet-specifieke beroepskledij zijn een verworpen uitgave (code 1209). Als de kledijkosten als VAA worden aangerekend aan de werknemer/bedrijfsleider, zijn ze belastbaar in de personenbelasting voor de werknemer/bedrijfsleider en aftrekbaar voor de werkgever. Kosten voor specifieke beroepskledij zijn $100\%$ aftrekbaar. ### 3.11 Overdreven intresten Het gedeelte van de betaalde intrest dat hoger is dan de marktrente is een verworpen uitgave (code 1210), tenzij er bedrijfseconomische motieven zijn. De marktrente wordt bepaald op basis van de MFI-rente (rentevoet van de Belgische monetaire financiële instellingen). Voor 2025 bedraagt deze $7,08\%$. * **Volledig aftrekbaar:** * Intresten van openbaar uitgegeven obligaties en effecten. * Intresten betaald aan financiële instellingen. Voor aandeelhouders en bedrijfsleiders van de eerste categorie (natuurlijke personen) geldt een andere regeling. ### 3.12 Abnormale of goedgunstige voordelen Verstrekte abnormale of goedgunstige voordelen zijn voor de verstrekker een verworpen uitgave (code 1212), tenzij het voordeel in de belastbare basis van de verkrijger valt. Wanneer de genieter een Belgische vennootschap is, is er geen verworpen uitgave voor de verstrekker. ### 3.13 Sociale voordelen Sociale voordelen, die een sociaal oogmerk hebben en geen verrijking voor de begunstigde betekenen, kunnen voor de verstrekkende vennootschap een verworpen uitgave zijn (code 1214), tenzij ze op een lijst met administratieve toleranties staan. Voor de werknemer/bedrijfsleider zijn deze voordelen vrijgesteld. * **Voorbeelden van te verwerpen sociale voordelen:** Abonnementen voor sportieve/culturele manifestaties, geschenken bij geboorte van kinderen, kosten voor kinderdagverblijf in de onderneming, meerdaagse reizen voor personeel. * **Omvang verworpen uitgave:** De waarde van het voordeel in hoofde van de verkrijger. Kortingen voor personeel bij aankoop van eigen goederen van de onderneming zijn enkel een verworpen uitgave voor het gedeelte van de kostprijs boven de overdrachtsprijs. Sociale maaltijden in bedrijfsrestaurants hebben een forfaitaire waarde van $1,09$ euro per maaltijd. **Administratieve toleranties (geen verworpen uitgave, geen belastbaar VAA):** Personeelsreizen voor 1 dag, personeelsfeesten (1 per jaar), verstrekking van koffie, frisdrank, fruit, collectief vervoer georganiseerd door de werkgever, geschenken voor bepaalde gelegenheden (Sinterklaas, Kerstmis, Nieuwjaar, pensionering) tot een bepaald bedrag (max. $40$ euro, $40$ euro per dienstjaar bij pensionering), huwelijkspremies (max. $245$ euro), collectieve gelegenheidsgeschenken (max. $500$ euro). ### 3.14 Maaltijd-, sport-, cultuur- en ecocheques Maaltijd-, sport-, cultuur- en ecocheques zijn verworpen uitgaven (code 1215). * **Maaltijdcheques (elektronisch):** Voor de verstrekkende vennootschap is dit een verworpen uitgave. $2$ euro per cheque is een aftrekbare kost. Voor de begunstigde zijn ze vrijgesteld, mits voldaan aan de voorwaarden (bijdrage werkgever max. $6,91$ euro, bijdrage werknemer min. $1,09$ euro). * **Voorbeeld:** Een cheque van $8$ euro leidt tot een verworpen uitgave van $8 - 1,09 - 2 = 4,91$ euro per cheque. * **Sport-/cultuurcheques:** Voorwaarden zijn van toepassing (bv. max. $100$ euro per jaar). * **Ecocheques:** Voorwaarden zijn van toepassing (bv. max. $250$ euro per jaar). **ZOMERAKKOORD (vanaf 1 januari 2026):** Maaltijdcheques worden verhoogd naar een maximum van $10$ euro per cheque. De bijdrage van de werkgever is max. $8,91$ euro en de bijdrage van de werknemer min. $1,09$ euro. $4$ euro per cheque is een aftrekbare kost. Sport-, cultuur- en ecocheques worden opgeheven. ### 3.15 Tussenkomst in medische kosten Premies voor hospitalisatie- en afhankelijkheidsverzekeringen zijn voor de werkgever een verworpen uitgave (code 1214). Voor de werknemer/bedrijfsleider is dit geen belastbaar VAA. ### 3.16 Liberaliteiten Liberaliteiten, zijnde uitgaven die geen verband houden met de uitoefening van de werkzaamheden, zijn verworpen uitgaven (code 1216). Giften zijn liberaliteiten en kunnen eventueel aftrekbaar zijn in de derde bewerking. ### 3.17 Waardeverminderingen en minderwaarden op aandelen Gerealiseerde minderwaarden en uitgedrukte waardeverminderingen op aandelen zijn verworpen uitgaven (code 1217). Terugname van vroegere waardeverminderingen die in de verworpen uitgaven zijn opgenomen, leidt tot een aanpassing in meer van de begintoestand van de reserves (code 1052). ### 3.18 Werknemersparticipaties en winstpremies Het deel van de winst dat voorbehouden wordt voor werknemersparticipaties en winstpremies is een verworpen uitgave (code 1233), mits voldaan aan de voorwaarden. **OVERZICHT AANDELEN:** * **Gerealiseerde meerwaarden:** Indien aan de voorwaarden voldaan, vrijgesteld (code 1051) = aanpassing in meer. Anders, gewone winst. * **Uitgedrukte waardevermeerderingen (HWMW):** Vrijgesteld (code 1103) mits onaantastbaarheidsvoorwaarde. * **Gerealiseerde minderwaarden en uitgedrukte waardeverminderingen:** Verworpen uitgaven (code 1217). * **Terugname van vroegere waardeverminderingen:** Opgenomen in verworpen uitgaven = correctie op begintoestand (code 1052) = aanpassing in meer. --- # Sociale voordelen en maaltijd-/sport-/cultuur-/ecocheques Dit onderwerp behandelt de fiscale behandeling van verschillende vormen van sociale voordelen, maaltijd-, sport-, cultuur- en ecocheques, en de voorwaarden voor hun aftrekbaarheid of vrijstelling. ### 4.1 Verworpen uitgaven Verworpen uitgaven (VU) zijn kosten die niet voldoen aan de voorwaarden van artikel 49 WIB 92, wat betekent dat ze niet aftrekbaar zijn als beroepskosten. Dit omvat kosten die niet zijn gedaan of gedragen om belastbare inkomsten te verkrijgen of te behouden, of waarvan de echtheid en het bedrag niet verantwoord kunnen worden door middel van bewijsstukken. Ook uitgaven die volgens de fiscale wetgeving niet aftrekbaar zijn, en belaste inkomsten die niet in de boekhouding terug te vinden zijn, vallen hieronder. #### 4.1.1 Indeling van verworpen uitgaven De verworpen uitgaven worden ingedeeld in verschillende categorieën, zoals vermeld in de aangifte: ##### 4.1.1.1 Niet-aftrekbare belastingen * **De vennootschapsbelasting en haar toebehoren (code 1201):** De belasting op het resultaat van de vennootschap zelf, inclusief voorafbetalingen, roerende voorheffing en geraamde belasting, is een verworpen uitgave. Ook de belasting die na het verstrijken van het belastbaar tijdperk wordt gevorderd via een aanslagbiljet, en regularisaties van belastingen, worden hieronder gerekend. De afzonderlijke heffing van 10% op de liquidatiereserve en de bijzondere aanslag op geheime commissielonen (50% of 100%) zijn eveneens verworpen uitgaven. * **Eigenlijke gewestelijke belastingen, heffingen en retributies (code 1202):** Enkel de eigenlijke gewestbelastingen, heffingen en retributies zijn verworpen uitgaven. Voorbeelden hiervan zijn heffingen op oppervlaktewateren, milieuheffingen, grindwinning en leegstandsheffingen. Provinciale en gemeentelijke heffingen die geen eigenlijke gewestbelastingen zijn, zijn wel aftrekbare beroepskosten. * Niet-eigenlijke gewestbelastingen, zoals de onroerende voorheffing, registratiebelasting, belasting op de inverkeerstelling, verkeersbelasting en kilometerheffing, zijn gedeeltelijk niet-aftrekbaar als ze verband houden met autokosten. * **Forfaitair gedeelte buitenlandse belasting (FBB):** Dit is van toepassing op buitenlandse roerende inkomsten (intresten, royalty's, inkomsten uit verhuur/verpachting van roerende goederen, maar niet dividenden) en dient om dubbele belasting tegen te gaan. De FBB is een verworpen uitgave (code 1201) onder voorwaarden dat de belasting in de bronstaat vergelijkbaar is met de Belgische inkomstenbelasting. Het forfaitaire bedrag is in principe 15/85. Vanaf aanslagjaar 2024 geldt voor intresten en royalty's de werkelijke buitenlandse belasting als maximum. > **Voorbeeld:** Intrest uit het buitenland van 9.000 EUR na een heffing van 10% aldaar. De FBB bedraagt 10% van 9.000 EUR / (1 - 10%) = 1.000 EUR. Deze 1.000 EUR FBB wordt opgenomen in de verworpen uitgaven (code 1201). **Tip:** De FBB is een verrekenbare, niet-terugbetaalbare voorheffing die bij de belastingberekening kan worden verrekend met de vennootschapsbelasting. ##### 4.1.1.2 Geldboetes, verbeurdverklaringen, straffen van alle aard (code 1203) Geldboetes zijn verworpen uitgaven. Dit omvat fiscale boetes (administratief en strafrechtelijk), verkeersboetes (tenzij belast als belastbaar voordeel van alle aard bij werknemers/bedrijfsleiders), kartelboetes, en verhogingen en administratieve boetes met betrekking tot aftrekbare belastingen en heffingen. Contractuele schadevergoedingen, schadevergoedingen betaald aan derden wegens aansprakelijkheid en parkeerretributies zijn geen verworpen uitgaven, maar kunnen wel (gedeeltelijk) niet-aftrekbare beroepskosten zijn. ##### 4.1.1.3 Niet aftrekbare pensioenen en pensioenbijdragen (code 1204) Het deel van een wettelijk pensioen en aanvullend pensioen dat, uitgedrukt in een jaarlijkse rente, meer bedraagt dan 80% van de laatste normale bruto jaarbezoldiging, is een verworpen uitgave. ##### 4.1.1.4 Niet aftrekbare autokosten en minderwaarden op auto's (code 1205) Een deel van de kosten gerelateerd aan personenwagens, auto's voor dubbel gebruik en minibussen is een verworpen uitgave. Kosten van financiering, mobilofoon (carkit met smartphone), belettering en parkeerkosten voor cliënteel en eigen wagens van personeel zijn wel volledig aftrekbaar. Ook taxibedrijven, koerierdiensten, just-in-time leveringen, verhuur van wagens aan derden, lesauto's van autorijscholen en doorberekende autokosten kunnen volledig aftrekbaar zijn, afhankelijk van de specifieke situatie. * **Aftrekpercentage:** Het aftrekbaar percentage wordt bepaald aan de hand van de CO2-uitstoot. * **Aangeschaft tot 30/06/2023:** Gramformule met een minimum van 50% en een maximum van 100% aftrek (40% indien CO2-uitstoot ≥ 200g/km). * **Aangeschaft tussen 01/07/2023 en 31/12/2025 (overgangsregeling):** Geleidelijke afbouw van de aftrekbaarheid tot 0% vanaf aanslagjaar 2029. * **Aangeschaft vanaf 01/01/2026:** Geen aftrek meer. * **Plug-in hybrides aangeschaft vanaf 01/01/2023:** Benzine of diesel is maximaal 50% aftrekbaar. * **Personenwagens zonder CO2-uitstoot:** Tot 31/12/2026 100% aftrekbaar, daarna geleidelijke afbouw. * **Laadstations voor elektrische wagens:** 100% aftrekbaar tot 31/12/2029, daarna 75% aftrekbaar. * **Taxikosten:** 75% aftrekbaar. * **Meer- en minderwaarden:** Meerwaarden op personenwagens worden slechts in aanmerking genomen tot het fiscaal aanvaarde gedeelte. Meerwaarden gerelateerd aan het niet-aftrekbaar gedeelte zijn belastingvrij via een aanpassing in meer (code 1056). Minderwaarden gerelateerd aan het niet-aftrekbaar gedeelte zijn verworpen uitgaven (code 1205). * **Firmawagen (met privégebruik):** Het belastbaar voordeel van alle aard (VAA) voor de werknemer/bedrijfsleider wordt berekend op basis van de cataloguswaarde, ouderdom, CO2-uitstoot en een wettelijk percentage. Het bruto VAA wordt afgetrokken van de autokosten om de niet-aftrekbare autokosten te bepalen. Een bijkomende verworpen uitgave voor de vennootschap kan ontstaan indien de werkgever tussenkomt in brandstofkosten voor privégebruik van de wagen (code 1206). * **Terugbetaling woon-werkverkeer:** Tussenkomst van de werkgever voor het woon-werkverkeer van de werknemer is volledig aftrekbaar voor de werkgever. Voor de werknemer is dit een belastbaar voordeel van alle aard, met een vrijstelling tot een bepaald bedrag (bv. 500 euro vanaf aanslagjaar 2026). * **Solidariteitsbijdrage op firmawagen:** Deze bijdrage is 100% aftrekbaar. ##### 4.1.1.5 Mobiliteitsbudget Het mobiliteitsbudget, dat een alternatief biedt voor de firmawagen, kent drie bestedingsvormen: een (elektrische) wagen of wagen met lage CO2-uitstoot, duurzaam transport en huisvesting, of cash (waarbij een solidariteitsbijdrage geldt). ##### 4.1.1.6 Taks op de inscheping van een luchtvaartuig (code 1246) Voor luchtvaartmaatschappijen is deze taks volledig aftrekbaar indien deze uitdrukkelijk wordt doorgerekend aan de klant. Voor de vennootschappen aan wie de heffing wordt doorgerekend, is de taks een verworpen uitgave. ##### 4.1.1.7 Niet-aftrekbare restaurant- en receptiekosten en kosten voor relatiegeschenken (code 1208) Restaurantkosten zijn voor 31% verworpen uitgaven. Er zijn uitzonderingen, zoals kosten voor vertegenwoordigers van de voedingssector, sociale maaltijden in bedrijfsrestaurants, restaurantkosten voor personeel bij speciale gelegenheden (bv. nieuwjaar, pensionering), en doorberekende restaurantkosten. ##### 4.1.1.8 Kosten voor niet-specifieke beroepskleding (code 1209) Kosten voor niet-specifieke beroepskledij zijn verworpen uitgaven. Kosten voor specifieke beroepskledij zijn wel 100% aftrekbaar. ##### 4.1.1.9 Overdreven intresten (code 1210) Het gedeelte van betaalde intresten dat de marktrente overschrijdt, is een verworpen uitgave, tenzij dit gemotiveerd is op bedrijfseconomische gronden. De marktrente wordt bepaald op basis van de MFI-rente. Intresten op openbaar uitgegeven obligaties en effecten, en intresten betaald aan financiële instellingen, zijn volledig aftrekbaar. ##### 4.1.1.10 Abnormale of goedgunstige voordelen (code 1212) Verstrekte abnormale of goedgunstige voordelen, die in strijd zijn met handelsgebruiken of zonder tegenprestatie worden gegeven, zijn verworpen uitgaven voor de verstrekker, tenzij het voordeel in de belastbare basis van de verkrijger terechtkomt. Als de genieter een Belgische vennootschap is, is er geen verworpen uitgave voor de verstrekker. ##### 4.1.1.11 Sociale voordelen (code 1214) Sociale voordelen met een sociaal oogmerk, die de relaties tussen werknemers onderling en met de werkgever verbeteren, zijn voor de verstrekkende vennootschap verworpen uitgaven, tenzij ze op een lijst van administratieve toleranties staan. Voor de werknemer/bedrijfsleider zijn deze voordelen vrijgesteld. > **Voorbeelden van te verwerpen sociale voordelen:** abonnementen of toegangskaarten voor sportieve en culturele manifestaties, geschenken bij geboorte van kinderen, kosten voor kinderopvang in de onderneming, meerdaagse reizen voor het personeel. * **Administratieve toleranties:** Een aantal voordelen zijn vrijgesteld, zoals eendaagse personeelsreizen, personeelsfeesten (één per jaar), verstrekking van koffie, frisdrank, fruit, collectief vervoer, geschenken bij bepaalde gelegenheden tot een beperkt bedrag, huwelijkspremies tot een bepaald bedrag, en collectieve gelegenheidsgeschenken voor bijzondere gebeurtenissen. * **Tussenkomst in medische kosten:** Premies voor hospitalisatie- en afhankelijkheidsverzekering zijn voor de werkgever een verworpen uitgave (code 1214), en voor de werknemer/bedrijfsleider geen belastbaar VAA. ##### 4.1.1.12 Liberaliteiten (code 1216) Liberaliteiten, dat wil zeggen uitgaven die geen verband houden met de uitoefening van de werkzaamheden, zijn verworpen uitgaven. Giften zijn een vorm van liberaliteiten en kunnen eventueel aftrekbaar zijn. ##### 4.1.1.13 Waardeverminderingen en minderwaarden op aandelen (code 1217) Gerealiseerde minderwaarden en uitgedrukte waardeverminderingen op aandelen zijn verworpen uitgaven. Terugname van vroegere waardeverminderingen opgenomen in de verworpen uitgaven leidt tot een aanpassing in meer van de reserves. ##### 4.1.1.14 Werknemersparticipaties en winstpremies (code 1233) Het deel van de winst dat voor werknemersparticipaties en winstpremies wordt voorbehouden, is een verworpen uitgave. ### 4.2 Maaltijd-, sport-, cultuur- en ecocheques (code 1215) Maaltijd-, sport-, cultuur- en ecocheques worden behandeld als verworpen uitgaven voor de uitgevende vennootschap, mits voldaan is aan specifieke voorwaarden. * **Maaltijdcheques (elektronisch):** De uitgevende vennootschap heeft een verworpen uitgave. Een bedrag van twee euro per cheque is een aftrekbare kost. De begunstigde is vrijgesteld van belastbaar voordeel van alle aard indien voldaan is aan de voorwaarden, waaronder een bijdrage van de werkgever van maximaal 6,91 euro en een bijdrage van de werknemer van minimaal 1,09 euro per cheque. > **Voorbeeld:** Een maaltijdcheque van 8 EUR. De verworpen uitgave voor de vennootschap is 8 EUR - 1,09 EUR (werknemerbijdrage) - 2 EUR (aftrekbare kost) = 4,91 EUR per cheque. * **Zomerakkoord (vanaf 1 januari 2026):** Het maximumbedrag per maaltijdcheque wordt verhoogd naar 10 EUR, met een bijdrage van de werkgever van maximaal 8,91 EUR en een bijdrage van de werknemer van minimaal 1,09 EUR. Vier euro per cheque wordt een aftrekbare kost. De sport-, cultuur- en ecocheques worden opgeheven. * **Sport- en cultuurcheques:** Deze zijn vrijgesteld als voordeel van alle aard voor de werknemer/bedrijfsleider indien de voorwaarden worden nageleefd, waaronder een maximum van 100 euro per jaar. * **Ecocheques:** Deze zijn vrijgesteld als voordeel van alle aard voor de werknemer/bedrijfsleider indien de voorwaarden worden nageleefd, waaronder een maximum van 250 euro per jaar. ### 4.3 Overige sociale voordelen #### 4.3.1 Kosten voor personeelsfeesten en -reizen Eendaagse personeelsreizen en personeelsfeesten (één per jaar) vallen onder de administratieve toleranties en zijn geen verworpen uitgave voor de werkgever, noch een belastbaar voordeel voor de werknemer. #### 4.3.2 Geschenken aan personeel Geschenken aan personeel, verstrekt naar aanleiding van bepaalde gelegenheden zoals Sinterklaas, Kerstmis, Nieuwjaar, of pensionering, zijn vrijgesteld tot een bepaald bedrag (maximaal 40 EUR, of 40 EUR per dienstjaar bij pensionering). #### 4.3.3 Huwelijkspremies Huwelijkspremies tot een maximum van 245 EUR zijn vrijgesteld. #### 4.3.4 Collectieve gelegenheidsgeschenken Collectieve geschenken voor bijzondere gebeurtenissen (bv. jubileum onderneming, belangrijk contract) zijn vrijgesteld tot een maximum van 500 EUR. #### 4.3.5 Abnormale of goedgunstige voordelen verstrekt aan werknemers Verstrekte abnormale of goedgunstige voordelen aan werknemers die buiten de normale dienstbetrekking vallen, kunnen als verworpen uitgaven worden beschouwd voor de werkgever. Hierbij dient men rekening te houden met de specifieke bepalingen rond sociale voordelen en administratieve toleranties. #### 4.3.6 Verstrekking van koffie, frisdrank en fruit Deze worden beschouwd als een administratieve tolerantie en zijn dus niet verworpen uitgaven voor de werkgever. #### 4.3.7 Collectief vervoer Collectief vervoer georganiseerd door de werkgever valt eveneens onder de administratieve toleranties. #### 4.3.8 Kortingen aan personeel Kortingen die personeel ontvangt bij de aankoop van eigen goederen van de onderneming, zijn slechts verworpen uitgaven voor het gedeelte van de kostprijs dat de overdrachtsprijs overschrijdt. #### 4.3.9 Sociale maaltijden in bedrijfsrestaurants De waarde van het voordeel van sociale maaltijden in bedrijfsrestaurants is forfaitair bepaald op 1,09 EUR. Dit bedrag is de verworpen uitgave voor de werkgever. --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | In principe belastbare winst | Het deel van de winst dat onderhevig is aan de vennootschapsbelasting, na bepaalde correcties en aftrekposten. | | Gereserveerde winst | Winst die een vennootschap niet uitkeert, maar reserveert voor toekomstige doeleinden of herinvestering. | | Verworpen uitgaven (VU) | Kosten die de belastingplichtige heeft gemaakt of gedragen om belastbare inkomsten te verkrijgen of te behouden, maar die fiscaal niet aftrekbaar zijn volgens de wetgeving. | | Art. 49 WIB 92 | Artikel 49 van het Wetboek van de Inkomstenbelastingen 1992, dat de voorwaarden definieert waaraan uitgaven moeten voldoen om fiscaal aftrekbaar te zijn. | | Belastbare inkomsten | De inkomsten die door de fiscus worden erkend als bron van belastbare winst en waarover belasting verschuldigd is. | | Bewijsstukken | Documenten die de echtheid, het bedrag en de aard van de gemaakte kosten aantonen, zoals facturen en ontvangstbewijzen. | | Fiscale wetgeving | De verzameling van wetten en regels die de belastingheffing in een land regelen. | | Belaste inkomsten die niet in de boekhouding terug te vinden zijn | Inkomsten die wel belastbaar zijn volgens de fiscale wetgeving, maar die niet correct zijn opgenomen of geboekt in de financiële administratie van de onderneming. | | FBB (Forfaitair Gedeelte Buitenlandse Belasting) | Een mechanisme om dubbele belasting van buitenlandse inkomsten te voorkomen, waarbij een forfaitair deel van de in het buitenland betaalde belasting kan worden verrekend. | | Abnormale en goedgunstige voordelen | Uitgaven die niet voldoen aan normale commerciële praktijken of die zonder tegenprestatie worden verstrekt, wat kan leiden tot een verworpen uitgave. | | Vennootschapsbelasting | De belasting die wordt geheven op de winst van rechtspersonen, zoals vennootschappen. | | Gewestelijke belastingen | Belastingen die door de regionale overheden (gewesten) worden geheven. | | Niet-aftrekbare belastingen | Belastingen die volgens de fiscale wetgeving niet ten laste van de belastbare winst mogen worden gebracht. | | Voorafbetaling (VA) | Een deel van de geschatte belasting die de belastingplichtige vooraf betaalt om een vermindering van de belasting te genieten. | | Roerende voorheffing (RV) | Een belasting die wordt ingehouden op inkomsten uit roerende goederen, zoals dividenden, intresten en royalty's. | | Aanslagbiljet | Een officieel document van de fiscus waarin de verschuldigde belasting wordt vastgesteld en medegedeeld. | | Liquidatiereserve | Een specifieke reserve die door vennootschappen wordt aangelegd en die bij liquidatie onderworpen kan zijn aan een bijzondere belasting. | | Bijzondere aanslag geheime commissielonen | Een extra belasting die wordt geheven op commissielonen die niet correct zijn aangegeven of verantwoord. | | Forfaitair gedeelte buitenlandse belasting (FBB) | Het deel van de buitenlandse belasting dat fiscaal in aftrek kan worden gebracht of verrekend in België, om dubbele belasting te vermijden. | | Bronstaat | Het land waar de inkomsten hun oorsprong hebben en waar de eerste belasting wordt geheven. | | Belgische inkomstenbelasting | De inkomstenbelasting die in België wordt geheven op het inkomen van natuurlijke personen en vennootschappen. | | AJ (Aanslagjaar) | Het jaar waarin de belasting wordt vastgesteld en geheven, meestal volgend op het inkomstenjaar. | | RI (Roerend Inkomen) | Inkomen dat voortkomt uit roerende goederen, zoals dividenden, intresten en royalty's. | | Verrekenbare niet-terugbetaalbare voorheffing | Een belasting die weliswaar verrekend kan worden met de verschuldigde belasting, maar die niet wordt terugbetaald indien deze hoger is dan de verschuldigde belasting. | | Eigenlijke gewestbelastingen | Specifieke belastingen die door de gewesten worden geheven en die als verworpen uitgave kunnen worden beschouwd. | | Aftrekbare beroepskost | Een uitgave die voldoet aan de voorwaarden van art. 49 WIB 92 en die in mindering mag worden gebracht van de belastbare winst. | | Oneigenlijke gewestbelastingen | Belastingen die door het gewest worden geheven, maar die onder bepaalde voorwaarden toch als aftrekbare beroepskost kunnen worden beschouwd. | | Onroerende voorheffing | Een belasting op het bezit van onroerende goederen. | | Registratiebelasting | Belasting die verschuldigd is bij de registratie van bepaalde transacties, zoals de overdracht van onroerend goed. | | Belasting op de inverkeerstelling | Belasting die betaald wordt bij de eerste inschrijving van een voertuig op de weg. | | Verkeersbelasting | Een periodieke belasting die wordt geheven op het bezit en gebruik van motorvoertuigen. | | Kilometerheffing | Een belasting die wordt berekend op basis van het aantal gereden kilometers. | | Geldboetes | Sancties opgelegd door een rechtbank of administratieve autoriteit wegens het overtreden van wetten of regels. | | Verbeurdverklaringen | De ontneming van goederen als sanctie voor een overtreding. | | Straffen van alle aard | Juridische sancties die worden opgelegd aan personen die strafbare feiten hebben gepleegd. | | Fiscale boetes | Geldboetes opgelegd door de fiscus wegens fiscale overtredingen. | | Verkeersboetes | Geldboetes die worden opgelegd wegens overtredingen van de verkeersregels. | | Kartelboetes | Boetes opgelegd aan ondernemingen die zich schuldig maken aan kartelvorming, wat de concurrentie beperkt. | | Verhogingen en administratieve boetes | Extra kosten die worden opgelegd bij het niet naleven van fiscale of administratieve verplichtingen. | | Contractuele schadevergoedingen | Schadevergoedingen die betaald worden op basis van contractuele afspraken, bijvoorbeeld bij wanprestatie. | | Schadevergoedingen betaald aan derden m.b.t. een opgelopen aansprakelijkheid | Vergoedingen die betaald worden aan personen die schade hebben geleden als gevolg van een fout of nalatigheid waarvoor men aansprakelijk is. | | Parkeerretributies | Kosten die betaald moeten worden voor het parkeren van een voertuig. | | Niet aftrekbare pensioenen en pensioenbijdragen | Pensioenuitkeringen of bijdragen die de 80%-regel overschrijden en daardoor fiscaal niet aftrekbaar zijn. | | 80%-regel | Een regel die bepaalt dat wettelijke en aanvullende pensioenen, uitgedrukt in een jaarlijkse rente, niet meer mogen bedragen dan 80% van de laatste normale bruto jaarbezoldiging. | | Wettelijk pensioen | Het pensioen dat door de overheid wordt verstrekt op basis van de sociale zekerheidswetgeving. | | Aanvullend pensioen | Pensioen dat bovenop het wettelijk pensioen wordt opgebouwd, vaak via een pensioenplan van de werkgever. | | Jaarbezoldiging | De totale bezoldiging die een persoon gedurende een jaar ontvangt. | | Autokosten | Alle kosten die verband houden met het gebruik en onderhoud van een auto, zoals brandstof, verzekering, onderhoud en afschrijvingen. | | Minderwaarden op auto's | Het verschil tussen de aanschaffingsprijs of boekwaarde van een auto en de verkoopprijs, indien deze negatief is. | | Gramformule | Een formule die de aftrekbaarheid van autokosten bepaalt op basis van de CO2-uitstoot van het voertuig. | | CO2-uitstoot | De hoeveelheid kooldioxide die een voertuig uitstoot, een belangrijke factor in de bepaling van de milieuprestaties. | | Diesel | Brandstof voor dieselmotoren. | | Benzine | Brandstof voor benzinemotoren. | | Aardgas | Een gasvormige brandstof die gebruikt kan worden in voertuigen. | | PK (Paardenkracht) | Een eenheid voor het vermogen van een motor. | | Plug-in hybride | Een type hybride voertuig dat zowel een verbrandingsmotor als een elektrische motor heeft en kan worden opgeladen via een extern stopcontact. | | Gramformule | Een methode om de aftrekbaarheid van autokosten te berekenen op basis van de CO2-uitstoot van het voertuig. | | Overeenstemmend model met enkel verbrandingsmotor | Een vergelijkbaar automodel dat uitsluitend op een verbrandingsmotor werkt, gebruikt als referentie voor de CO2-berekening van hybride voertuigen. | | Officiële CO2-uitstoot | De door de fabrikant opgegeven CO2-uitstoot van een voertuig, conform de geldende testnormen. | | Vergroening autofiscaliteit | Fiscale maatregelen die gericht zijn op het stimuleren van milieuvriendelijk autogebruik. | | Overgangsregeling | Een tijdelijke regeling die de overgang van de ene naar de andere fiscale regelgeving soepeler moet maken. | | Elektrische laadpalen | Infrastructuur voor het opladen van elektrische voertuigen. | | Taxikosten | Kosten die gemaakt worden voor taxidiensten. | | Meerwaarden | Het verschil tussen de verkoopprijs en de boekwaarde van een actief, indien de verkoopprijs hoger is. | | Afschrijvingen | De waardevermindering van activa over tijd, boekhoudkundig verwerkt. | | VAA (Voordeel Alle Aard) | Een voordeel dat een werknemer ontvangt van de werkgever, dat belastbaar is als inkomen. | | Cataloguswaarde | De officiële prijs van een nieuw voertuig zoals vermeld in de catalogus van de fabrikant. | | Percentage ouderdom | Een percentage dat de afschrijving van een voertuig over tijd weerspiegelt. | | CO2-uitstootcoëfficiënt | Een factor die de mate van vervuiling door een voertuig aangeeft, gebaseerd op de CO2-uitstoot. | | WN/BL (Werknemer/Bedrijfsleider) | De werknemer of bedrijfsleider die van een voordeel geniet. | | WG (Werkgever) | De vennootschap die het voordeel verstrekt. | | Solidariteitsbijdrage | Een bijdrage die bovenop bepaalde voordelen of inkomsten wordt geheven, bedoeld om de sociale zekerheid te financieren. | | Mobiliteitsbudget | Een budget dat werknemers kunnen gebruiken voor duurzame mobiliteitsoplossingen, in plaats van een bedrijfswagen. | | TCO (Total Cost of Ownership) | De totale kosten die gepaard gaan met het bezit en gebruik van een voertuig over de gehele levensduur. | | Pijler 1 | Een van de bestedingsvormen binnen het mobiliteitsbudget, gericht op de aanschaf of het gebruik van een duurzame wagen. | | Emissievrije wagens | Voertuigen die tijdens het gebruik geen schadelijke emissies produceren, zoals elektrische auto's. | | Pijler 2 | Een bestedingsvorm binnen het mobiliteitsbudget, gericht op duurzaam transport en huisvesting. | | Pijler 3 | Een bestedingsvorm binnen het mobiliteitsbudget, waarbij het budget contant wordt uitbetaald. | | Taks op de inscheping van een luchtvaartuig | Een heffing die wordt opgelegd aan luchtvaartmaatschappijen bij het inschepen van passagiers of vracht. | | Restaurantkosten | Kosten die gemaakt worden in restaurants, bijvoorbeeld voor maaltijden. | | Receptiekosten | Kosten die gemaakt worden voor recepties of ontvangsten. | | Relatiegeschenken | Geschenken die door een bedrijf worden verstrekt aan klanten of zakenrelaties. | | Fiche VAA | Een fiscaal document waarop de voordelen alle aard (VAA) die een werknemer geniet, worden vermeld. | | Niet-specifieke beroepskleding | Kleding die niet specifiek is ontworpen voor een bepaald beroep, maar wel functioneel kan zijn. | | Specifieke beroepskleding | Kleding die noodzakelijk is voor de uitoefening van een bepaald beroep en vaak beschermende eigenschappen heeft. | | Overdreven intresten | Intresten die hoger zijn dan de marktrente en waarvoor geen duidelijke bedrijfseconomische rechtvaardiging kan worden gegeven. | | Marktrente | De gemiddelde rente die op de kapitaalmarkt wordt gevraagd voor leningen van vergelijkbare looptijd en risico. | | MFI-rente (Monetary Financial Institutions) | De rente die door monetaire financiële instellingen wordt gehanteerd. | | Openbaar uitgegeven obligaties en effecten | Financiële instrumenten die door bedrijven of overheden worden uitgegeven en op de openbare markt worden verhandeld. | | Financiële instellingen | Bedrijven die zich bezighouden met financiële dienstverlening, zoals banken en verzekeringsmaatschappijen. | | Aandeelhouders | Personen of entiteiten die aandelen bezitten in een vennootschap. | | Bedrijfsleiders | Personen die een leidinggevende functie bekleden binnen een onderneming. | | Abnormale of goedgunstige voordelen | Uitgaven die afwijken van normale commerciële gebruiken of die zonder tegenprestatie worden verstrekt. | | Handelsgebruiken | De normale praktijken en gewoonten binnen een bepaalde handelssector. | | Tegenprestatie | De prestatie die men ontvangt in ruil voor een eigen prestatie. | | Verstrekker | De partij die een voordeel of dienst verstrekt. | | Verkrijger | De partij die een voordeel of dienst ontvangt. | | Belastbare basis | Het bedrag waarop de belasting wordt berekend. | | Sociale voordelen | Voordelen die door een werkgever aan werknemers worden verstrekt met een sociaal oogmerk, ter verbetering van de arbeidsomstandigheden of het welzijn. | | Administratieve toleranties | Bepaalde voordelen die door de fiscus niet als verworpen uitgave of belastbaar voordeel alle aard (VAA) worden beschouwd, mits aan specifieke voorwaarden is voldaan. | | Inkomstenfiche | Een document dat de inkomsten en belastingen van een werknemer gedurende een jaar weergeeft. | | Kortingen personeel | Kortingen die werknemers ontvangen op de aankoop van producten of diensten van hun werkgever. | | Kostprijs | De totale kosten die gepaard gaan met de productie of aanschaf van een product of dienst. | | Overdrachtsprijs | De prijs waartegen een product of dienst wordt overgedragen tussen entiteiten of personen. | | Forfaitair | Een vastgesteld bedrag of percentage, zonder dat een precieze berekening per individuele situatie nodig is. | | Maaltijdcheques | Papieren of elektronische vouchers die werknemers kunnen gebruiken om maaltijden te kopen. | | Sport-/cultuurcheques | Vouchers die werknemers kunnen gebruiken voor sportieve of culturele activiteiten. | | Ecocheques | Vouchers die werknemers kunnen gebruiken voor de aankoop van milieuvriendelijke producten of diensten. | | Zomerakkoord | Een pakket met fiscale en sociale maatregelen dat in de zomer werd goedgekeurd en van kracht wordt vanaf een bepaalde datum. | | Tussenkomst in medische kosten | De bijdrage van een werkgever in de kosten van medische verzekeringen of behandelingen voor werknemers. | | Hospitalisatieverzekering | Een verzekering die de kosten dekt van een ziekenhuisopname. | | Afhankelijkheidsverzekering | Een verzekering die de kosten dekt die voortvloeien uit langdurige afhankelijkheid van zorg. | | Liberaliteiten | Uitgaven die geen verband houden met de normale uitoefening van de werkzaamheden en die zonder directe tegenprestatie worden verstrekt. | | Giften | Schenkingen of donaties aan goede doelen of andere begunstigden. | | Derde bewerking | Een deel van de fiscale wetgeving dat betrekking heeft op specifieke aftrekposten of correcties. | | Waardeverminderingen | De boekhoudkundige waardevermindering van activa die niet permanent is. | | Minderwaarden op aandelen | Verliezen die worden geleden bij de verkoop van aandelen. | | Gerealiseerde minderwaarden | Minderwaarden die ontstaan door de daadwerkelijke verkoop van een actief. | | Uitgedrukte waardeverminderingen | Waardeverminderingen die op de balans worden geboekt, maar nog niet gerealiseerd zijn door verkoop. | | Terugname van vroegere waardeverminderingen | De correctie van eerder geboekte waardeverminderingen wanneer deze niet langer gerechtvaardigd zijn. | | Begintoestand van de reserves | Het saldo van de reserves aan het begin van een boekjaar. | | Gerealiseerde meerwaarden op aandelen | Winsten die worden behaald bij de verkoop van aandelen. | | Vrijstelling | Een uitzondering op de belastingheffing, waarbij bepaalde inkomsten of winsten niet belastbaar zijn. | | Uitgedrukte waardevermeerderingen | Waardestijgingen van activa die op de balans worden geboekt, maar nog niet gerealiseerd zijn door verkoop. | | HWMW (Hoge Waardevermeerdering) | Een specifieke boekhoudkundige waardestijging. | | Onaantastbaarheidsvoorwaarde | Een voorwaarde die stelt dat een bepaald bedrag of actief onaantastbaar moet blijven om van een bepaalde fiscale regeling te kunnen genieten. | | Werknemersparticipaties | De mogelijkheid voor werknemers om deel te nemen in het kapitaal of de winst van de onderneming. | | Winstpremies | Bonussen die aan werknemers worden uitgekeerd op basis van de winst van de onderneming. | | Gewone winstpremies | Winstpremies die niet onder specifieke fiscale regelingen vallen. | | Bevrijdende fiscale heffing | Een belasting die definitief wordt geheven op bepaalde inkomsten, zonder verdere verrekening. |

# Uitgekeerde winst en de bestemmingen ervan Dit onderwerp behandelt de verschillende bestemmingen van uitgekeerde winst, met speciale aandacht voor dividenden en de daaraan verbonden fiscale consequenties. ## 1. Uitgekeerde winst en de bestemmingen ervan De winst van een vennootschap kan verschillende bestemmingen hebben, waaronder het uitkeren aan aandeelhouders. De belangrijkste bestemmingen die fiscaal relevant zijn, zijn dividenden, tantièmes en werknemersparticipaties of winstpremies. ### 1.1 De bestemmingen van de uitgekeerde winst De uitgekeerde winst kan drie voornaamste bestemmingen hebben: 1. **Dividend:** Dit wordt beschouwd als het derde winstbestanddeel en is onderworpen aan de roerende voorheffing (RV). 2. **Tantièmes:** Dit zijn variabele tantièmes die gekoppeld zijn aan de winst, en worden beschouwd als een aftrekbare bezoldiging voor de bedrijfsleider. Ze vallen onder de belastbare bezoldiging in de personenbelasting. 3. **Werknemersparticipaties en winstpremies:** Deze worden fiscaal behandeld als "diverse andere inkomsten" (code 1233) in de aangifte personenbelasting. ### 1.2 Gedecreteerd dividend Een gedecreteerd dividend kan zowel bruto als netto worden uitbetaald, waarbij de inhouding van roerende voorheffing het verschil bepaalt. * **Bruto dividend:** Als de roerende voorheffing volledig wordt ingehouden, wordt het bruto dividend aangifteplichtig via code 1301. * **Netto dividend:** Indien de roerende voorheffing ten laste valt van de uitkerende vennootschap, wordt het netto dividend via code 1301 aangegeven. De roerende voorheffing wordt dan berekend als het netto dividend vermenigvuldigd met 30/70, en dit bedrag wordt het jaar nadien ingehouden. ### 1.3 Rentefysiolog van rentegevende voorschotten Rentebetalingen op geldleningen of voorschotten die door aandeelhouders (natuurlijke personen) of bedrijfsleiders van de eerste categorie (bestuurders, vereffenaars, etc.) en hun echtgenoten en minderjarige kinderen aan de vennootschap worden verstrekt, kunnen onder bepaalde voorwaarden worden geherkwalificeerd tot dividenden. Er zijn twee grenzen waaraan moet worden voldaan voor deze herkwalificatie: 1. **Rentevoet:** De betaalde interest mag niet hoger zijn dan de marktrente. Voor creditsaldi op een rekening-courant geldt de referte van de MFI-rente (7,08% voor 2025). Voor andere voorschotten moet een marktconforme rente worden gehanteerd. 2. **Leningbedrag:** Het totale bedrag van de lening of het voorschot mag niet hoger zijn dan het gestort kapitaal (eigen vermogen opgebouwd uit fiscaal verwerkte boekhoudkundige posten) plus de belastbare reserves. Indien het verschil negatief is, wordt het als nul beschouwd voor deze berekening. #### 1.3.1 Berekening van de herkwalificatie De herkwalificatie wordt berekend als volgt: * Eerst wordt het verschil tussen de werkelijke rentevoet en de marktrente vermenigvuldigd met het totale voorschotbedrag. * Vervolgens wordt, indien van toepassing, het deel van de lening dat het gestort kapitaal plus de belastbare reserves overschrijdt, vermenigvuldigd met de marktrente. * Het totaal van deze twee posten vertegenwoordigt het bedrag dat geherkwalificeerd wordt tot dividend, en dit bedrag wordt aangifteplichtig via code 1301. #### 1.3.2 Situaties zonder herkwalificatie Er zijn specifieke situaties waarin geen herkwalificatie plaatsvindt, waaronder: * Inschrijvingen op publiek uitgegeven obligatie- of soortgelijke leningen door de vennootschap. * Leningen verstrekt door bestuurders of aandeelhouders die zelf de vennootschapsvorm hebben aangenomen en onderworpen zijn aan de Belgische vennootschapsbelasting. * Leningen verstrekt door bedrijfsleiders van de tweede categorie (bijvoorbeeld directieleden zonder arbeidsovereenkomst). #### 1.3.3 Voorbeeld van herkwalificatie Stel: * Gestort kapitaal: 45.000 euro * Belaste reserves: 20.000 euro * Bedrag voorschotten rekening-courant: 100.000 euro * Rentevoet voorschot: 10% * Marktrente: 7,08% Berekening: 1. Verschil in rentevoet: (10% - 7,08%) x 100.000 euro = 2.920 euro 2. Overschrijding kapitaal en reserves: 100.000 euro > (45.000 euro + 20.000 euro) = 65.000 euro. Het verschil is 35.000 euro. Het bedrag dat boven het gestort kapitaal en de reserves uitkomt, is 100.000 euro - 65.000 euro = 35.000 euro. Hierop wordt de marktrente toegepast: 35.000 euro x 7,08% = 2.478 euro. Totale herkwalificatie: 2.920 euro + 2.478 euro = 5.398 euro. Dit bedrag wordt aangifteplichtig via code 1301. ### 1.4 Kapitaalvermindering door terugstorting aan aandeelhouders Bij een kapitaalvermindering waarbij bedragen worden terugbetaald aan aandeelhouders, wordt het bedrag dat terugbetaald wordt boven het oorspronkelijk gestort kapitaal, beschouwd als een uitgekeerd dividend. Dit is onderworpen aan een roerende voorheffing van 30% en wordt aangifteplichtig via code 1301. De aanrekening van een kapitaalvermindering gebeurt pro rata op de volgende posten, in deze specifieke volgorde: 1. In het kapitaal geïncorporeerde belaste reserves. 2. Andere belastbare reserves (met uitzondering van de niet-uitkeerbare reserves). 3. In het kapitaal geïncorporeerde belastingvrije reserves. ### 1.5 Inkoop eigen aandelen en verdeling maatschappelijk vermogen #### 1.5.1 Inkoop eigen aandelen Wanneer een vennootschap eigen aandelen inkoopt, wordt de eventuele "inkoopbonus" (het verschil tussen de inkoopprijs en de nominale waarde) beschouwd als een uitgekeerd dividend. Dit is onderworpen aan een roerende voorheffing van 30% en wordt aangifteplichtig via code 1302. #### 1.5.2 Uittreding vennoot Bij de uittreding van een vennoot uit een vennootschap, wordt de eventuele "verkrijgingsbonus" (het verschil tussen de uitkoopprijs en de waarde van de aandelen bij inbreng of uitgifte) fiscaal behandeld als een uitgekeerd dividend. Dit is onderworpen aan een roerende voorheffing van 30% en wordt aangifteplichtig via code 1303. #### 1.5.3 Vereffening maatschappelijk vermogen Bij de vereffening van het maatschappelijk vermogen wordt de eventuele "liquidatiebonus" beschouwd als een uitgekeerd dividend. De fiscale behandeling hangt af van de oorsprong van deze bonus: * **Liquidatiereserve:** Een liquidatiebonus die voortkomt uit een opgebouwde liquidatiereserve, wordt aangifteplichtig via code 1305 en is vrijgesteld van roerende voorheffing. * **Rest:** Een liquidatiebonus die voortkomt uit andere reserves, wordt aangifteplichtig via code 1306 en is onderworpen aan een roerende voorheffing van 30%. --- # Herkwalificatie van interest tot dividend Dit onderwerp behandelt de fiscale herkwalificatie van rente op voorschotten die door aandeelhouders of bedrijfsleiders aan een vennootschap worden verstrekt, naar dividend. ### 2.1 Principe van herkwalificatie Rente op voorschotten die worden verstrekt aan: * Aandeelhouders (natuurlijke personen) * Bedrijfsleiders van de eerste categorie (bestuurders, vereffenaars, etc., natuurlijke personen) * De echtgenoot/echtgenote en minderjarige kinderen van bovenstaande personen kan worden herkwalificeerd als dividend in de vennootschapsbelasting. Dit gebeurt wanneer aan specifieke voorwaarden met betrekking tot de rentevoet en het bedrag van het voorschot wordt voldaan. ### 2.2 Voorwaarden voor herkwalificatie Er zijn twee drempels die, indien overschreden, leiden tot de herkwalificatie van de rente: #### 2.2.1 Intrestvoet De betaalde rentevoet op het voorschot moet hoger zijn dan de marktconforme rente. * Voor creditsaldi op de rekening courant: de MFI-rente (Monetaire Financiële Instelling) wordt gehanteerd als referentie. Voor het jaar 2025 bedraagt deze 7,08%. * Voor andere voorschotten geldt de algemene marktconforme rente. Indien de betaalde rentevoet hoger is dan de marktrente, wordt het verschil als belastbaar inkomen beschouwd. Dit verschil wordt berekend als: $$ \text{Herkwalificatie deel 1} = (\text{Betaalde rentevoet} - \text{Marktrente}) \times \text{Bedrag voorschot} $$ #### 2.2.2 Bedrag van het voorschot Het totale bedrag van de lening of het voorschot mag niet hoger zijn dan het gestort kapitaal van de vennootschap vermeerderd met de belastbare reserves. * Gestort kapitaal (EB) * Belaste reserves (BB) Indien dit bedrag negatief is, wordt het voor de berekening op nul gesteld. Het deel van het voorschot dat boven dit toegelaten maximum uitkomt, wordt vermenigvuldigd met de marktconforme rente. Dit bedrag wordt eveneens herkwalificeerd. De berekening is als volgt: $$ \text{Herkwalificatie deel 2} = (\text{Bedrag voorschot} - (\text{Gestort kapitaal} + \text{Belaste reserves})) \times \text{Marktrente} $$ Indien $\text{Bedrag voorschot} - (\text{Gestort kapitaal} + \text{Belaste reserves}) < 0$, dan is dit deel gelijk aan nul. De totale herkwalificatie is de som van beide delen. > **Voorbeeld:** > Stel de volgende gegevens: > * Gestort kapitaal (EB) = 45.000 dollars > * Belaste reserves (BB) = 20.000 dollars > * Bedrag voorschot op rekening courant (R/C) = 100.000 dollars > * Betaalde rentevoet = 10% > * Marktrente = 7,08% > > **Berekening:** > 1. **Intrestvoet verschil:** Het deel van de rente dat voortkomt uit de overschrijding van de marktrente. > $ (10\% - 7,08\%) \times 100.000 \text{ dollars} = 2,92\% \times 100.000 \text{ dollars} = 2.920 \text{ dollars} $ > > 2. **Bedrag limiet verschil:** Het deel van de rente dat voortkomt uit het voorschot dat het toegelaten maximum overschrijdt. > Toegelaten maximum = 45.000 dollars (EB) + 20.000 dollars (BB) = 65.000 dollars > Overschrijding = 100.000 dollars (voorschot) - 65.000 dollars (maximum) = 35.000 dollars > Rentekost op overschrijding = $ 35.000 \text{ dollars} \times 7,08\% = 2.478 \text{ dollars} $ > > **Totale herkwalificatie:** > $ 2.920 \text{ dollars} + 2.478 \text{ dollars} = 5.398 \text{ dollars} $ > > Dit bedrag van 5.398 dollars wordt herkwalificeerd als dividend en dient te worden aangegeven onder code 1301. ### 2.3 Situaties zonder herkwalificatie De herkwalificatie geldt niet in de volgende gevallen: * Wanneer de leningen worden aangegaan in de vorm van inschrijvingen op door de vennootschap openbaar uitgegeven obligaties of soortgelijke leningen. * Leningen verstrekt door bestuurders of aandeelhouders die zelf de vennootschapsvorm hebben aangenomen en die onderworpen zijn aan de Belgische vennootschapsbelasting. * Leningen verstrekt door bedrijfsleiders van de tweede categorie (bijvoorbeeld directieleden zonder arbeidsovereenkomst). > **Tip:** Het is cruciaal om de definitie van "bedrijfsleider van de eerste categorie" te kennen om te bepalen wanneer deze regel van toepassing is. Raadpleeg de relevante wettelijke bepalingen voor een precieze afbakening. ### 2.4 Gevolgen van herkwalificatie Het bedrag dat wordt herkwalificeerd als dividend, wordt belast tegen het tarief van de roerende voorheffing op dividenden. Dit wordt in principe aangegeven onder code 1301. --- # Kapitaalvermindering en inkoop eigen aandelen Dit deel bespreekt de fiscale behandeling van kapitaalvermindering door terugstorting en de inkoop van eigen aandelen, waarbij de bonus als uitgekeerd dividend wordt beschouwd. ### 3.1 Algemene principes inzake winstverdeling De in principe belastbare winst omvat gereserveerde winst, verworpen uitgaven en dividenden. De uitgekeerde winst kan drie bestemmingen hebben: als dividend (derde winstbestanddeel), als tantièmes (aftrekbare bezoldiging, belastbaar als bezoldiging bedrijfsleider in de personenbelasting), of als werknemersparticipaties en winstpremies (diverse-inkomsten, code 1233). #### 3.1.1 Gedecreteerd dividend Gedecreteerde dividenden worden bruto of netto geregistreerd. Bij een brutodividend wordt de roerende voorheffing (RV) volledig ingehouden en wordt het brutodividend geregistreerd onder code 1301. Bij een nettodividend wordt de RV ten laste genomen van de uitkerende vennootschap. De RV wordt dan berekend als het nettodividend vermenigvuldigd met 30/70, en dit bedrag wordt als diverse-inkomsten (VU) aangeduid (voor het jaar erop). #### 3.1.2 Interesten van rentegevende voorschotten Interesten op leningen of voorschotten verstrekt door aandeelhouders (natuurlijke personen), bedrijfsleiders van de eerste categorie (bestuurders, vereffenaars, etc.), of hun echtgenoot en minderjarige kinderen, kunnen herkwalificeerd worden tot dividend onder bepaalde voorwaarden. Er zijn twee grenzen waaraan voldaan moet worden voor deze herkwalificatie: 1. De betaalde interest mag niet hoger zijn dan de marktrente. De marktrente wordt bepaald op basis van de MFI-rente (voor 2025: 7,08%) voor creditsaldi op de rekening courant, of de marktconforme rente voor andere voorschotten. 2. Het bedrag van de lening of het voorschot mag niet hoger zijn dan het gestort kapitaal plus de belaste reserves. Indien dit verschil negatief is, wordt het als nul beschouwd. De herkwalificatie gebeurt voor het bedrag van de betaalde interest dat beide grenzen overschrijdt. > **Voorbeeld:** > Gestort kapitaal (EB) = 45.000 dollars > Belaste reserves (BB) = 20.000 dollars > Bedrag voorschotten op rekening courant = 100.000 dollars > Interestvoet = 10% > Marktrente = 7,08% > > De te herkwalificeren interest wordt als volgt berekend: > 1. Verschil in interestvoet: ($10\%$ - $7,08\%$) x 100.000 dollars = 2.920 dollars > 2. Verschil in leningbedrag t.o.v. kapitaal en reserves: (100.000 dollars - (45.000 dollars + 20.000 dollars)) x 7,08% = (100.000 dollars - 65.000 dollars) x 7,08% = 35.000 dollars x 7,08% = 2.478 dollars > > Totale herkwalificatie: 2.920 dollars + 2.478 dollars = 5.398 dollars. Dit bedrag wordt onder code 1301 geregistreerd. Er is geen herkwalificatie in de volgende gevallen: * Inschrijving op een door de vennootschap openbaar uitgegeven obligatie- of soortgelijke lening. * Leningen toegestaan door bestuurders of aandeelhouders die zelf de vennootschapsvorm hebben aangenomen én onderworpen zijn aan de Belgische vennootschapsbelasting. * Leningen toegestaan door bedrijfsleiders van de tweede categorie (bijvoorbeeld directieleden zonder arbeidsovereenkomst). ### 3.2 Kapitaalvermindering door terugstorting aan de aandeelhouders Het bedrag dat bij een kapitaalvermindering aan de aandeelhouders wordt terugbetaald en dat het gestort kapitaal overschrijdt, wordt beschouwd als uitgekeerd dividend (code 1301) en is onderworpen aan 30% roerende voorheffing. De aanrekening van een kapitaalvermindering gebeurt pro rata op twee delen: enerzijds het gestort kapitaal (dat belastingvrij is) en anderzijds de reserves. Hierbij moet de volgende volgorde worden gerespecteerd voor de aanrekening op de reserves: 1. In het kapitaal geïncorporeerde belaste reserves. 2. Andere belaste reserves (met uitzondering van de niet-uitkeerbare reserves). 3. In het kapitaal geïncorporeerde belastingvrije reserves. ### 3.3 Inkoop eigen aandelen en verdeling maatschappelijk vermogen #### 3.3.1 Inkoop eigen aandelen Bij de inkoop van eigen aandelen wordt de eventuele inkoopbonus beschouwd als uitgekeerd dividend en is onderworpen aan 30% roerende voorheffing (code 1302). #### 3.3.2 Uittreding vennoot Wanneer een vennoot uittreedt, wordt de verkrijgingsbonus, indien van toepassing, ook beschouwd als uitgekeerd dividend (code 1303) en is deze onderworpen aan 30% roerende voorheffing. #### 3.3.3 Vereffening maatschappelijk vermogen Bij de vereffening van het maatschappelijk vermogen wordt de liquidatiebonus, die als uitgekeerd dividend wordt beschouwd, anders behandeld afhankelijk van de oorsprong: * Liquidatiereserve: Hierop is geen roerende voorheffing verschuldigd (code 1305). * Rest van het verdeeld vermogen: Dit bedrag is wel onderworpen aan 30% roerende voorheffing (code 1306). --- # Uittreding vennoot en vereffening maatschappelijk vermogen Dit onderwerp behandelt de fiscale implicaties van de terugtrekking van een vennoot uit een vennootschap en de vereffening van het maatschappelijk vermogen, met een focus op de berekening van de liquidatiebonus. ### 4.1 Begrippen en toepassingen #### 4.1.1 Uitgekeerde winst De winst die een vennootschap uitkeert, kan verschillende bestemmingen hebben: * **Dividend:** Dit is een uitkering aan aandeelhouders. * **Tantièmes:** Deze worden beschouwd als aftrekbare bezoldiging voor een bedrijfsleider en zijn belastbaar in de personenbelasting. * **Werknemersparticipaties en winstpremies:** Deze worden aangegeven onder code 1233 als uitgaven (VU). #### 4.1.2 Gedecreteerd dividend Bij gedecreteerde dividenden zijn er twee scenario's afhankelijk van de inhouding van de roerende voorheffing (RV): * **Bruto dividend:** Indien de RV volledig wordt ingehouden, wordt het bruto dividend aangegeven onder code 1301. * **Netto dividend:** Indien de RV ten laste valt van de uitkerende vennootschap, wordt het netto dividend aangegeven onder code 1301. De roerende voorheffing wordt dan berekend als het netto dividend vermenigvuldigd met 30/70 en wordt het jaar erop ingehouden. #### 4.1.3 Herkwalificatie van interest tot dividend Interesten op rentegevende voorschotten die door aandeelhouders (natuurlijke personen), bedrijfsleiders van de eerste categorie (bestuurders, vereffenaars, etc., natuurlijke personen), hun echtgenoten en minderjarige kinderen aan de vennootschap worden verstrekt, kunnen worden geherkwalificeerd tot dividenden. Deze herkwalificatie vindt plaats indien aan twee voorwaarden is voldaan: 1. **Rentevoet:** De betaalde interestvoet is hoger dan de marktrente. Voor creditsaldi op de rekening courant wordt de marktrente bepaald op basis van de MFI-rente (7,08% voor 2025). Voor andere voorschotten geldt de marktconforme rente. 2. **Voorschotbedrag:** Het bedrag van de lening of het voorschot overschrijdt het gestort kapitaal (eigen vermogen, EB) plus de belaste reserves (bezoldigingsbestanddeel, BB). Indien dit verschil negatief is, wordt het als nul beschouwd. De geherkwalificeerde interest wordt belast als dividend onder code 1301. **Voorbeeld:** Stel, het gestort kapitaal (EB) is 45.000 euro, de belaste reserves (BB) zijn 20.000 euro, en het bedrag van de voorschotten op de rekening courant is 100.000 euro. De interestvoet is 10% en de marktrente is 7,08%. * **Eerste herkwalificatie (rentevoet):** Het verschil tussen de interestvoet en de marktrente is 10% - 7,08% = 2,92%. De geherkwalificeerde interest op basis van het verschil in rentevoet bedraagt $2,92\% \times 100.000 \text{ euro} = 2.920 \text{ euro}$. * **Tweede herkwalificatie (voorschotbedrag):** Het voorschotbedrag van 100.000 euro is hoger dan het gestort kapitaal plus belaste reserves van 45.000 euro + 20.000 euro = 65.000 euro. Het deel van het voorschot dat dit overschrijdt, is 100.000 euro - 65.000 euro = 35.000 euro. Hierover wordt een interest berekend aan de marktrente: $35.000 \text{ euro} \times 7,08\% = 2.478 \text{ euro}$. De totale herkwalificatie bedraagt $2.920 \text{ euro} + 2.478 \text{ euro} = 5.398 \text{ euro}$ en wordt aangegeven onder code 1301. **Uitzonderingen op de herkwalificatie:** Er is geen herkwalificatie van interesten tot dividenden in de volgende gevallen: * Bij inschrijving op een door de vennootschap openbaar uitgegeven obligatie- of soortgelijke lening. * Bij leningen toegestaan door bestuurders of aandeelhouders die zelf de vennootschapsvorm hebben aangenomen en onderworpen zijn aan de Belgische vennootschapsbelasting. * Bij leningen toegestaan door bedrijfsleiders van de tweede categorie (bijvoorbeeld directieleden zonder arbeidsovereenkomst). #### 4.1.4 Kapitaalvermindering door terugstorting aan aandeelhouders Bij een kapitaalvermindering wordt het bedrag dat boven het gestort kapitaal wordt terugbetaald, beschouwd als uitgekeerd dividend en belast met 30% roerende voorheffing (code 1301). De aanrekening van een kapitaalvermindering gebeurt pro rata op: 1. **Gestort kapitaal:** Dit is belastingvrij. 2. **Reserves:** Hierbij wordt de volgende volgorde gerespecteerd: * In het kapitaal geïncorporeerde belaste reserves. * Andere belaste reserves (met uitzondering van niet-uitkeerbare reserves). * In het kapitaal geïncorporeerde belastingvrije reserves. #### 4.1.5 Inkoop eigen aandelen en verdeling maatschappelijk vermogen * **Inkoop eigen aandelen:** De verkrijgingsbonus bij de inkoop van eigen aandelen wordt beschouwd als uitgekeerd dividend en is belast met 30% roerende voorheffing (code 1302). * **Uittreding vennoot:** De verkrijgingsbonus bij de uittreding van een vennoot wordt ook beschouwd als uitgekeerd dividend en is belast met 30% roerende voorheffing (code 1303). * **Vereffening maatschappelijk vermogen:** De liquidatiebonus bij de vereffening van het maatschappelijk vermogen wordt als volgt behandeld: * Bedrag afkomstig van de liquidatiereserve: Dit is vrijgesteld van roerende voorheffing (code 1305). * Restbedrag: Dit wordt beschouwd als uitgekeerd dividend en is belast met 30% roerende voorheffing (code 1306). > **Tip:** Het is cruciaal om de verschillende codes voor de aangifte correct toe te passen, aangezien deze de fiscale behandeling van de verschillende uitkeringen bepalen. De onderscheiding tussen bruto en netto dividenden, en de specifieke berekening van de roerende voorheffing bij gedecreteerde dividenden, vereist nauwkeurigheid. > **Tip:** Bij de herkwalificatie van interesten naar dividenden is het belangrijk om zowel de rentevoet als het voorschotbedrag in relatie tot het eigen vermogen en de belaste reserves te evalueren. De berekening kan complex zijn en vereist aandacht voor detail. --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | In principe belastbare winst | Het deel van de winst dat in beginsel onderworpen is aan belastingen, voordat specifieke aftrekposten of vrijstellingen worden toegepast. | | Gereserveerde winst | Winst die door de vennootschap wordt ingehouden en niet wordt uitgekeerd aan de aandeelhouders, maar wordt toegevoegd aan de reserves van de vennootschap. | | Verworpen uitgaven | Kosten die niet aftrekbaar zijn voor de vennootschapsbelasting, waardoor de belastbare winst wordt verhoogd. | | Dividend | Een deel van de winst van een vennootschap dat wordt uitgekeerd aan de aandeelhouders. | | Tantièmes | Een deel van de winst dat wordt uitgekeerd aan bestuurders als beloning voor hun prestaties, en dat wordt beschouwd als aftrekbare bezoldiging. | | Bedrijfsleider 1ste categorie | Een persoon die een leidinggevende functie bekleedt binnen een vennootschap, zoals een bestuurder of vereffenaar, en die als natuurlijk persoon wordt belast. | | Bedrijfsleider 2de categorie | Personen in leidinggevende functies die geen arbeidsovereenkomst hebben met de vennootschap, zoals directieleden. | | Belastbare bezoldiging bedrijfsleider in PB | De beloning die een bedrijfsleider ontvangt en die onderworpen is aan de personenbelasting (PB). | | Gedecreteerd dividend | Een dividend dat formeel is vastgesteld en goedgekeurd door de algemene vergadering van aandeelhouders. | | Roerende voorheffing (RV) | Een belastingen die wordt ingehouden op inkomsten zoals dividenden, interesten en royalty's, en die door de begunstigde van de inkomsten wordt afgedragen aan de fiscus. | | Bruto dividend | Het dividendbedrag voordat de roerende voorheffing is ingehouden. | | Netto dividend | Het dividendbedrag nadat de roerende voorheffing is ingehouden. | | Rentegevende voorschotten | Leningen of voorschotten die door de vennootschap worden verstrekt en waarvoor rente wordt ontvangen. | | Herkwalificatie | De fiscale herziening van een uitgave of inkomst, waarbij deze wordt geherclassificeerd als een andere soort inkomst of uitgave met een ander fiscaal regime. | | Marktrente | De rentevoet die in de markt gangbaar is voor vergelijkbare leningen of voorschotten, bepaald door economische omstandigheden. | | Gestort kapitaal | Het bedrag dat aandeelhouders daadwerkelijk hebben ingebracht in de vennootschap in ruil voor aandelen. | | Belaste reserves | Reserves van de vennootschap die in het verleden onderworpen zijn geweest aan vennootschapsbelasting. | | Belastingvrije reserves | Reserves die zijn opgebouwd uit winsten die reeds belast zijn geweest op een niveau dat niet kan worden teruggevorderd, of die door specifieke wettelijke bepalingen zijn vrijgesteld van belasting. | | Kapitaalvermindering | Het proces waarbij het maatschappelijk kapitaal van een vennootschap wordt verlaagd. | | Pro rata | In verhouding tot; evenredig. | | Inkoop eigen aandelen | De transactie waarbij een vennootschap haar eigen aandelen terugkoopt van de markt. | | Verkrijgingsbonus | Het verschil tussen de prijs die een vennoot ontvangt bij uittreding uit een vennootschap en de nominale waarde van zijn aandelen, dat fiscaal als dividend wordt behandeld. | | Liquidatiebonus | Het bedrag dat wordt uitgekeerd aan aandeelhouders boven het maatschappelijk kapitaal en de reserves bij de vereffening van een vennootschap, en dat fiscaal als dividend wordt behandeld. | | Liquidatiereserve | Een reserve die speciaal is gevormd uit winsten die reeds belast zijn geweest en die bestemd is om in de toekomst te worden uitgekeerd bij een vereffening. |

# Bepaling van de belastbare winst en aftrekbewerkingen Dit hoofdstuk beschrijft het proces voor het bepalen van de belastbare winst, inclusief de opeenvolgende bewerkingen en aftrekposten, en maakt onderscheid tussen verschillende soorten aftrekken en hun overdraagbaarheid. ### 2. Schema van de winstbepaling Het proces van winstbepaling volgt een strikte opeenvolging van bewerkingen: 1. **Resultaat van het belastbare tijdperk** (code 1410) 2. Min **Bestanddelen waarop de aftrekverbod van toepassing is** (code 1420) = **Resterend resultaat** (code 1430) * Indien negatief: geen aftrekbewerkingen, wel fiscaal over te dragen verlies. 3. **Omdeling naar oorsprong** (code 1431) Aftrekbewerkingen worden toegepast in de volgende volgorde, zolang er winst overblijft: 4. **Niet-belastbare bestanddelen** (code 1432) 5. **DBI-aftrek** (code 1433) 6. **Aftrek voor innovatie-inkomsten** (code 1439) 7. **Investeringsaftrek** (code 1437) 8. **Aftrek van groepsbijdrage** (code 1445) **Saldo voor de maximumkorf: gelimiteerde aftrek** 9. **Overgedragen DBI-aftrek** (code 1441) 10. **Overgedragen aftrek innovatie-inkomsten** (code 1442) 11. **Aftrek van vorige verliezen** (code 1436) 12. **Aftrek overgedragen aftrek voor risicokapitaal** (code 1443/1444) = **Resterende winst volgens oorsprong** (code 1450) > **Tip:** Een aftrekbewerking kan slechts toegepast worden zolang er winst overblijft en kan dus niet leiden tot een negatief resultaat. Een aanpassing in meer van de begintoestand van de reserves kan wel leiden tot een negatief resultaat. ### 3. Eerste bewerking: De in principe belastbare winst Dit betreft het belastbaar resultaat zoals behandeld in Hoofdstuk 7, bestaande uit gereserveerde winst, verworpen uitgaven en dividenden. ### 4. Tweede bewerking: Indeling volgens oorsprong Deze bewerking is relevant voor Belgische vennootschappen met vaste inrichtingen in het buitenland. De winst wordt opgesplitst: * **Bij verdrag vrijgestelde winst (Landen met Verdrag - LMV):** Deze winsten worden, conform dubbelbelastingverdragen, niet verder belast in België. * **Niet bij verdrag vrijgestelde winst (Landen zonder Verdrag - LZV):** Deze winsten worden belast zoals Belgische winsten. * **Belgische winsten:** De winsten die in België werden behaald. ### 5. Derde bewerking: Aftrek bij verdrag vrijgestelde winst en niet-belastbare bestanddelen * **Aftrek van de bij verdrag vrijgestelde winst:** Dit is een blanco kolom die overeenkomt met de winst die reeds bij verdrag is vrijgesteld. * **Aftrek van niet-belastbare bestanddelen** (code 1432): Dit omvat verschillende posten, waarvan het resterende saldo niet overdraagbaar is: * **Giften in geld:** * Begunstigde instellingen moeten aan specifieke voorwaarden voldoen. * Het bedrag van de gift moet minimaal 40 EUR zijn. * De aftrek is beperkt tot maximaal 5% van de winst na de eerste bewerking, met een absolute grens van 500.000 EUR. * Er is een fiscaal attest vereist. * Giften zijn niet overdraagbaar naar een volgend belastbaar tijdperk. * **Vrijstelling sociaal passief wegens eenheidsstatuut:** Dit is een tijdelijke vrijstelling die momenteel gepland is om afgeschaft te worden. * **Gewestelijke inkomenscompensatievergoedingen:** Bijvoorbeeld de hinderpremie bij openbare werken. ### 6. Vierde bewerking: DBI-aftrek (Dubbele Belasting Inkomsten) Deze bewerking (Art. 202-205 WIB 92) is van toepassing op dividenden ontvangen door een moedermaatschappij van haar dochtermaatschappij om dubbele belasting te vermijden. * **Voorwaarden voor de DBI-regeling:** * Aandelen in volle eigendom. * Minimum bezitsduur van 1 jaar. * **Participatievereiste:** Een aandelenparticipatie van minimaal 10% of een participatie die een waarde vertegenwoordigt van minimaal 2,5 miljoen EUR. Vanaf aanslagjaar 2026 geldt voor grote vennootschappen ook de voorwaarde dat de aandelen de aard van een vast actief (FVA) moeten hebben. * **Taxatievereiste:** De dochtermaatschappij moet onderworpen zijn aan een inkomstenbelastingregeling die vergelijkbaar is met de Belgische; vennootschappen in landen met een gunstiger regime zijn uitgesloten. * **Toepassingsgebied:** * Ontvangen dividenden. * Inkoop- en liquidatiebonussen. * **Aftrek:** 100% van het brutobedrag van het dividend. Dit wordt ingevuld bij code 1433. De aftrek is wel beperkt tot de winst die overblijft na de derde bewerking, verminderd met bepaalde verworpen uitgaven. Deze beperking geldt niet voor dividenden uit de Europese Economische Ruimte (EER). * **Overdraagbaarheid:** Overgedragen DBI-aftrek kan worden toegepast in de achtste bewerking, uitsluitend voor dividenden uit de EER. > **Tip:** De DBI-aftrek zal in de toekomst omgevormd worden naar een aanpassing in meer van de begintoestand van de reserves. ### 7. Vijfde bewerking: Aftrek voor innovatie-inkomsten Deze aftrek (Art. 205/1-4 WIB 92) is van toepassing op inkomsten uit kwalificerende intellectuele eigendomsrechten (IE-rechten). * **Berekening van de aftrek** (code 1439): $$ \text{Aftrek} = 85\% \times \text{Netto-inkomsten uit kwalificerende IE-rechten} \times \left( \frac{\text{Eigen O\&O uitgaven mbt IE-recht}}{\text{Globale uitgaven mbt IE-recht}} \right) \times 1,30 $$ * **Overschot:** Het overschot van deze aftrek is overdraagbaar en kan in de negende bewerking worden afgetrokken. ### 8. Zesde bewerking: Investeringsaftrek De investeringsaftrek (code 1437) stimuleert investeringen in materiële en immateriële vaste activa (MVA en IVA). * **Voorwaarden voor investeringen:** * Afschrijfbare MVA en IVA. * Activa in nieuwe staat. * In België gebruikt voor de beroepswerkzaamheid gedurende het boekjaar. * **Uitgesloten investeringen:** * Vaste activa die niet uitsluitend voor de beroepswerkzaamheid worden gebruikt. * Activa waarvan gebruiksrechten aan derden worden afgestaan. * Niet afschrijfbare activa en vaste activa die minder dan 3 jaar zijn afgeschreven. * Personenwagens en auto's voor dubbel gebruik. * Bijkomende kosten bij de aankoopprijs of onrechtstreekse productiekosten die ineens in de kosten worden geboekt. * **Toepassingswijzen:** * **Eenmalige investeringsaftrek** (investeringen vanaf 1/1/2025): 1. Basisenaftrek van 10% voor kleine vennootschappen, verdubbeld tot 20% voor digitale vaste activa. 2. Verhoogde thematische aftrek van 40% voor kleine vennootschappen, of 30% voor grote vennootschappen (dit laatste wordt mogelijk 40% door een wetsontwerp). Deze is van toepassing op efficiënt energieverbruik, hernieuwbare energie, koolstofemissievrij vervoer en andere milieuvriendelijke investeringen, evenals digitale ondersteuning. 3. Technologie-aftrek van 13,5% voor octrooien en milieuvriendelijke investeringen in onderzoek en ontwikkeling (O&O). * **Gespreide investeringsaftrek:** Jaarlijks toegepast op het afschrijvingsbedrag van MVA of IVA. Voor gewone investeringen is dit voor vennootschappen afgeschaft vanaf aanslagjaar 2007. Enkel nog mogelijk voor de technologie-aftrek (20,5% vanaf 1/1/2025) voor investeringen in O&O die het leefmilieu ten goede komen. * **Overdraagbaarheid:** * Investeringen die recht geven op de basisaftrek (10% of 20%) zijn overdraagbaar naar het volgende belastbaar tijdperk (mogelijk onbeperkt door een wetsontwerp). * Overige investeringsaftrekken zijn onbeperkt overdraagbaar binnen deze zesde bewerking. ### 9. Zevende bewerking: Aftrek voor groepsbijdrage Deze bewerking (Artikel 205/5, WIB 92) maakt een beperkte fiscale consolidatie voor groepen mogelijk, waarbij een winstgevend lid een "groepsbijdrage" kan doen aan een verlieslatend lid. * **Voorwaarden:** Enkel mogelijk tussen Belgische entiteiten (moeder, dochter, vaste inrichtingen). * **Effecten:** * Voor de verstrekkende vennootschap is de groepsbijdrage aftrekbaar in de zevende bewerking (code 1445). * Voor de verkrijgende vennootschap wordt dit opgenomen in de belastbare basis via een aanpassing in min (code 1067). ### 10. De korf en de overgedragen aftrekken Het saldo van de winst na de zevende bewerking vormt de grondslag voor de berekening van de korf (code 1440). * **Gelimiteerde aftrek (maximumkorf):** $$ \text{Gelimiteerde aftrek} = 1.000.000 \text{ EUR} + 70\% \times (\text{winstsaldo boven } 1.000.000 \text{ EUR}) $$ Dit vormt de basis voor de minimumbelasting. Aftrekken die niet toegepast kunnen worden door deze limiet zijn onbeperkt overdraagbaar. * **Uitzondering voor kleine vennootschappen:** De verliezen van de eerste vier belastbare tijdperken zijn niet onderworpen aan de beperking van de maximumkorf. * **Korf van overgedragen bedragen:** Deze omvat de volgende aftrekposten: * **Overgedragen DBI-aftrek** (achtste bewerking): code 1441. * **Overgedragen aftrek innovatie-inkomsten** (negende bewerking): code 1442. * **Aftrek van vorige verliezen** (tiende bewerking): code 1436. * Verlies van een vorig jaar (negatief resultaat uit de eerste bewerking) is onbeperkt overdraagbaar. * Overdracht van verliezen bij een overname van een vennootschap is beperkt, tenzij de overdracht beantwoordt aan rechtmatige financiële en economische behoeften. * **Aftrek overgedragen aftrek voor risicokapitaal** (elfde bewerking): code 1443/1444. ### 11. Gemene bepalingen (aftrekverbod) De belastbare basis is minimaal gelijk aan het bedrag bij code 1420. Aftrekbewerkingen (derde tot elfde bewerking) worden niet toegepast op code 1410, maar op code 1430 (met een correctiecode 1427). Er geldt een aftrekverbod op het deel van de winst dat voortkomt uit: * Verkregen abnormale en goedgunstige voordelen. * 17% of 40% VAA (Voordeel Alle Aard) voor personenwagens. * Werknemersparticipaties en winstpremies, onder bepaalde voorwaarden. --- # Specifieke aftrekposten en hun voorwaarden Dit hoofdstuk behandelt een reeks specifieke aftrekposten die, mits aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan, de belastbare winst van een vennootschap kunnen verminderen. Deze aftrekposten worden sequentieel toegepast nadat het belastbare resultaat is bepaald en gecorrigeerd voor bepaalde niet-aftrekbare bestanddelen. ### 2.1 De volgorde van aftrekbewerkingen De fiscale wetgeving voorziet in een strikte volgorde voor de toepassing van aftrekbewerkingen. Deze volgorde is cruciaal, aangezien een aftrekpost slechts kan worden toegepast zolang er nog belastbare winst overblijft na de voorgaande stappen. Aftrekbewerkingen kunnen dus niet leiden tot een negatief belastbaar resultaat; dit in tegenstelling tot aanpassingen in meer die wel tot een negatief resultaat kunnen leiden. De belangrijkste stappen in de bepaling van de belastbare winst, inclusief de specifieke aftrekposten, zijn: 1. **Eerste bewerking:** Bepaling van de in principe belastbare winst. 2. **Tweede bewerking:** Indeling van de winst naar oorsprong (Belgische winsten versus bij verdrag vrijgestelde winsten). 3. **Derde bewerking:** Aftrek van niet-belastbare bestanddelen. 4. **Vierde bewerking:** Deductie voor dubbele belasting (DBI-aftrek). 5. **Vijfde bewerking:** Aftrek voor innovatie-inkomsten. 6. **Zesde bewerking:** Investeringsaftrek. 7. **Zevende bewerking:** Aftrek voor groepsbijdrage. 8. **Achtste tot elfde bewerking:** Toepassing van overgedragen aftrekken (overgedragen DBI, overgedragen aftrek innovatie-inkomsten, overgedragen verliezen, overgedragen aftrek voor risicokapitaal). ### 2.2 Aftrek van niet-belastbare bestanddelen (code 1432) Dit betreft specifieke posten die, hoewel ze op zichzelf niet belastbaar zijn, wel eerst in mindering worden gebracht op de winst voordat verdere aftrekposten worden toegepast. Het resterende saldo na deze aftrek is niet overdraagbaar naar volgende belastbare tijdperken. * **Giften:** * **Voorwaarden:** De giften moeten gebeuren in geld aan een door de fiscus erkende instelling. Het bedrag van de gift moet minimaal 40 euro bedragen. De totale giften die in aftrek kunnen worden genomen, zijn beperkt tot maximaal 5% van de winst na de eerste bewerking, met een absolute maximumgrens van 500.000 euro. De begunstigde instelling moet een fiscaal attest verstrekken. * **Overdraagbaarheid:** Giften die niet in een bepaald jaar in aftrek genomen kunnen worden, zijn niet overdraagbaar naar een volgend belastbaar tijdperk. * **Andere economische vrijstellingen:** * Vrijstelling sociaal passief wegens eenheidsstatuut (momenteel onderwerp van wetsontwerp ter afschaffing). * Gewestelijke inkomenscompensatievergoedingen, zoals de hinderpremie bij openbare werken. ### 2.3 De DBI-aftrek (Deductie voor Beroepsinkomsten uit het buitenland) (Art. 202-205 WIB 92) De DBI-aftrek beoogt de dubbele belasting van dividenden, inkoop- en liquidatiebonussen te vermijden wanneer deze worden uitgekeerd door een dochtervennootschap aan een moedermaatschappij. Dit is met name relevant in het kader van de Europese moeder-dochterrichtlijn. * **Doel:** Het voorkomen van dubbele belasting op dividenden tussen vennootschappen, in lijn met Europese regelgeving die bronheffing en verdere belasting door de lidstaat van de moedermaatschappij moet beperken. * **Voorwaarden voor de aftrek:** * **Volle eigendom:** De aandelen moeten in volle eigendom zijn van de ontvangende vennootschap. * **Minimum bezitsduur:** De aandelen moeten gedurende minimaal één jaar worden aangehouden. * **Participatievereiste:** Er moet sprake zijn van: * Een aandelenparticipatie van minimaal 10%; OF * Een aandelenparticipatie met een waarde van minimaal 2,5 miljoen euro. * Vanaf aanslagjaar 2026 geldt voor grote vennootschappen een bijkomende voorwaarde: de aandelen moeten de aard hebben van Financiële Vaste Activa (FVA). * **Taxatievereiste:** De uitkerende vennootschap mag niet vrijgesteld zijn van inkomstenbelasting en mag niet gevestigd zijn in een land met een significant gunstiger belastingregime dan België. * **Toepassingsgebied:** De DBI-aftrek is van toepassing op: * Ontvangen dividenden. * Inkoop- en liquidatiebonussen. * **Berekening:** De aftrek bedraagt 100% van het brutobedrag van het dividend. * **Beperking:** De aftrek is beperkt tot de winst die overblijft na de derde bewerking, verminderd met bepaalde "slechte" verworpen uitgaven. Deze beperking geldt niet voor dividenden afkomstig uit de Europese Economische Ruimte (EER). * **Overdraagbaarheid:** Enkel DBI-dividenden uit de EER kunnen worden overgedragen naar een volgend belastbaar tijdperk (als achtste bewerking). ### 2.4 Aftrek voor innovatie-inkomsten (Art. 205/1-4 WIB 92) Deze aftrek richt zich op inkomsten die voortkomen uit intellectuele eigendomsrechten (IE-rechten) die aan bepaalde kwalificatiecriteria voldoen. * **Definitie:** Innovatie-inkomsten zijn inkomsten die gegenereerd worden uit kwalificerende intellectuele eigendomsrechten. * **Berekeningsformule:** De aftrek wordt berekend als 85% van de netto-inkomsten uit kwalificerende IE-rechten, vermenigvuldigd met een nexus-breuk. De nexus-breuk verhoudt de eigen onderzoeks- en ontwikkelingsuitgaven met betrekking tot het IE-recht tot de globale uitgaven met betrekking tot datzelfde recht, vermenigvuldigd met een factor 1,30. De formule kan als volgt worden weergegeven: $$ \text{Aftrek} = 0,85 \times (\text{Netto-inkomsten uit kwalificerende IE-rechten}) \times \left( \frac{\text{Eigen O\&O uitgaven mbt IE-recht}}{\text{Globale uitgaven mbt IE-recht}} \times 1,30 \right) $$ * **Overdraagbaarheid:** Het overschot van deze aftrek dat niet in een belastbaar tijdperk kan worden toegepast, is overdraagbaar naar een volgend tijdperk en wordt behandeld als de negende bewerking. ### 2.5 Investeringsaftrek (code 1437) De investeringsaftrek is een stimulans voor vennootschappen om te investeren in materiële en immateriële vaste activa. * **Algemene voorwaarden:** * De investering moet betrekking hebben op afschrijfbare materiële vaste activa (MVA) en immateriële vaste activa (IVA). * De activa moeten zich in nieuwe staat bevinden. * De activa moeten in België worden gebruikt voor de beroepswerkzaamheid. * De investering moet plaatsvinden tijdens het boekjaar. * **Uitgesloten investeringen:** * Vaste activa die niet uitsluitend voor de beroepswerkzaamheid worden gebruikt. * Activa waarvan gebruiksrechten aan derden worden afgestaan. * Niet-afschrijfbare activa of vaste activa met een afschrijvingsperiode korter dan 3 jaar. * Personenwagens en auto's voor dubbel gebruik. * Bijkomende kosten bij de aankoopprijs of onrechtstreekse productiekosten die ineens ten laste van het resultaat worden genomen. * **Toepassingswijzen:** * **Eenmalige investeringsaftrek (vanaf 1/1/2025):** 1. **Basis aftrek:** * 10% voor kleine vennootschappen. * 20% voor digitale vaste activa (voor alle vennootschappen). 2. **Thematische aftrek:** * 40% voor kleine vennootschappen (en 30% voor grote vennootschappen, met een wetsontwerp dat dit ook 40% zou maken). Deze aftrek is gericht op: * Efficiënt energieverbruik en hernieuwbare energie. * Koolstofemissievrij vervoer. * Andere milieuvriendelijke investeringen. * Digitale ondersteuning. 3. **Technologie-aftrek:** 13,5% voor octrooien en milieuvriendelijke investeringen in onderzoek en ontwikkeling (O&O) die het leefmilieu ten goede komen. * **Gespreide investeringsaftrek:** Deze werd jaarlijks toegepast op het bedrag van de afschrijving. Voor gewone investeringen is deze afgeschaft voor vennootschappen vanaf aanslagjaar 2007. Voor vennootschappen blijft deze enkel mogelijk voor de technologie-aftrek voor milieuvriendelijke O&O-investeringen, met een tarief van 20,5% (vanaf 1/1/2025). * **Overdraagbaarheid:** * Investeringen die recht geven op de basisaftrek (10% of 20%) zijn overdraagbaar naar het volgende belastbaar tijdperk (met een wetsontwerp dat dit onbeperkt maakt). * Overige investeringsaftrekken zijn onbeperkt overdraagbaar binnen de zesde bewerking. ### 2.6 Aftrek voor groepsbijdrage (Artikel 205/5, WIB 92) Dit mechanisme maakt fiscale consolidatie mogelijk binnen een groep van verbonden Belgische vennootschappen, waardoor winsten van winstgevende entiteiten kunnen worden overgedragen aan verlieslatende entiteiten binnen dezelfde groep. * **Principe:** Een winstgevend lid van de groep kan een "groepsbijdrage" verstrekken aan een verlieslatend lid. * **Voorwaarden:** * De transactie moet plaatsvinden tussen Belgische entiteiten (moeder, dochter, vaste inrichtingen). * **Fiscale behandeling:** * **Voor de verstrekkende vennootschap:** De groepsbijdrage is aftrekbaar in de zevende bewerking (code 1445). * **Voor de verkrijgende vennootschap:** Het ontvangen bedrag wordt toegevoegd aan de belastbare basis via een aanpassing in min (code 1067). ### 2.7 De maximumkorf en overgedragen aftrekken Nadat de aftrek voor groepsbijdrage is toegepast, wordt de resterende winst het referentiepunt voor de "maximumkorf" en de toepassing van overgedragen aftrekken. * **De maximumkorf (code 1440):** * **Berekening:** De aftrekbare winst wordt beperkt tot 1.000.000 euro plus 70% van het winstsaldo boven 1.000.000 euro. Dit mechanisme dient als een vorm van minimumbelasting. * **Niet-toepasbare aftrekken:** Aftrekken die niet volledig kunnen worden benut door deze maximumkorf zijn onbeperkt overdraagbaar naar volgende belastbare tijdperken. * **Overgedragen aftrekken:** * **Overgedragen DBI-aftrek (achtste bewerking, code 1441):** Enkel DBI-dividenden uit de EER. * **Overgedragen aftrek innovatie-inkomsten (negende bewerking, code 1442):** Overschotten van de aftrek voor innovatie-inkomsten. * **Overgedragen verliezen (tiende bewerking, code 1436):** Verliezen uit vorige belastbare tijdperken (negatief resultaat uit de eerste bewerking) zijn onbeperkt overdraagbaar. * **Overdracht bij overname:** De aftrek van verliezen in een overgenomen vennootschap is in principe niet toegestaan, tenzij de overdracht aan rechtmatige financiële en economische behoeften beantwoordt. * **Overgedragen aftrek voor risicokapitaal (elfde bewerking, code 1443/1444):** Betreft specifieke aftrekken gerelateerd aan risicokapitaal. ### 2.8 Aftrekverbod (Code 1420) Bepaalde bestanddelen van de winst, voortkomend uit specifieke transacties of voordelen, zijn onderworpen aan een aftrekverbod. Dit betekent dat de aftrekbewerkingen niet mogen worden toegepast op het deel van de winst dat aan deze specifieke oorsprong te wijten is. De belastbare basis is minimaal gelijk aan het bedrag dat aan deze aftrekverboden onderworpen is. * **Voorbeelden van belastbare winst waarop aftrekverboden van toepassing zijn:** * Verworven abnormale en goedgunstige voordelen. * Niet-aftrekbare autokosten (bv. 17% of 40% van de autokosten). * Specifieke voordelen uit werknemersparticipaties en winstpremies. --- # De korf voor overgedragen aftrekken Dit onderwerp behandelt de maximale limiet die geldt voor bepaalde fiscale aftrekken, met speciale aandacht voor hoe overgedragen aftrekken, zoals die van DBI, innovatie-inkomsten en eerdere verliezen, binnen deze korf worden behandeld. ### 3.1 Algemene principes van de winstbepaling en aftrekbewerkingen Het proces van winstbepaling omvat meerdere stappen, waarbij de volgorde cruciaal is voor de correcte toepassing van aftrekken. Een aftrekbewerking kan worden toegepast zolang er winst overblijft en kan niet leiden tot een negatief belastbaar resultaat. Dit staat in contrast met een aanpassing in meer, die de belastbare basis wel kan verlagen tot een negatief resultaat. Het schema voor de winstbepaling ziet er als volgt uit: 1. **Eerste bewerking**: Vaststelling van het resultaat van het belastbare tijdperk (code 1410). 2. **Aanpassing voor aftrekverboden**: Bestanddelen waarop een aftrekverbod van toepassing is, worden in mindering gebracht (code 1420). 3. **Resterend resultaat**: Het resultaat na aftrekverboden (code 1430). Indien dit negatief is, volgt er geen verdere aftrekbewerking en wordt het als fiscaal over te dragen verlies beschouwd. 4. **Tweede bewerking**: Indeling van de winst naar oorsprong (code 1431), voornamelijk relevant voor Belgische vennootschappen met buitenlandse vaste inrichtingen. Winsten die vrijgesteld zijn bij verdrag worden apart behandeld van winsten die dat niet zijn. 5. **Derde bewerking**: Aftrek van niet-belastbare bestanddelen (code 1432). Saldo dat hieruit voortvloeit, is niet overdraagbaar. Voorbeelden hiervan zijn giften (met specifieke voorwaarden inzake bedrag en begunstigde), vrijstelling van sociaal passief wegens eenheidsstatuut (dat naar verwachting afgeschaft wordt) en gewestelijke inkomenscompensatievergoedingen. 6. **Vierde bewerking**: DBI-aftrek (code 1433). 7. **Vijfde bewerking**: Aftrek voor innovatie-inkomsten (code 1439). 8. **Zesde bewerking**: Investeringsaftrek (code 1437). 9. **Zevende bewerking**: Aftrek van groepsbijdrage (code 1445). 10. **Saldo voor de maximumkorf**: Het resultaat na de zevende bewerking vormt de grondslag voor de berekening van de limiet (code 1440). 11. **Achtste bewerking**: Overgedragen DBI-aftrek (code 1441). 12. **Negende bewerking**: Overgedragen aftrek innovatie-inkomsten (code 1442). 13. **Tiende bewerking**: Aftrek van vorige verliezen (code 1436). 14. **Elfde bewerking**: Aftrek overgedragen aftrek voor risicokapitaal (code 1443/1444). Het uiteindelijke saldo na al deze bewerkingen bepaalt de resterende winst volgens oorsprong (code 1450). > **Tip:** Het is essentieel om de voorgeschreven volgorde van de aftrekbewerkingen strikt te respecteren. ### 3.2 Specifieke aftrekvormen en hun behandeling #### 3.2.1 DBI-aftrek (Deelnamebewijs) De DBI-aftrek (art. 202-205 WIB 92) is bedoeld om dubbele belasting op winsten uit aandelenparticipaties te vermijden, conform de Europese moeder-dochterrichtlijn. **Voorwaarden voor DBI-aftrek:** * Volledige eigendom van de aandelen. * Minimum bezitsduur van 1 jaar. * Participatievereiste: * Een aandelenparticipatie van minimaal 10%. * Of een aandelenparticipatie van minimaal 2,5 miljoen euro. * Vanaf aanslagjaar 2026 is er voor grote vennootschappen een bijkomende voorwaarde dat de aandelen de aard van Financiële Vaste Activa (FVA) moeten hebben. * Taxatievereiste: Er zijn uitsluitingsgevallen, zoals vennootschappen die niet aan de inkomstenbelasting onderworpen zijn of gevestigd zijn in een land met een aanmerkelijk gunstiger belastingregime. **Toepasselijke inkomsten:** * Ontvangen dividenden. * Inkoop- en liquidatiebonussen. De aftrek bedraagt 100% van het brutobedrag van het dividend. Dit wordt ingevuld bij code 1433. De aftrek is echter beperkt tot de winst die overblijft na de derde bewerking, verminderd met bepaalde "ongunstige" verworpen uitgaven. Deze beperking geldt niet voor dividenden afkomstig uit de Europese Economische Ruimte (EER). **Overdraagbaarheid:** * De niet-toegepaste DBI-aftrek is overdraagbaar naar een volgende belastbaar tijdperk (achtste bewerking, code 1441), maar dit geldt enkel voor dividenden uit de EER. In een latere fase (ARIZONA) zal de DBI-aftrek omgevormd worden naar een aanpassing in meer van de beginstand van de reserves. #### 3.2.2 Aftrek voor innovatie-inkomsten Deze aftrek (art. 205/1-4 WIB 92) is van toepassing op inkomsten die voortvloeien uit kwalificerende intellectuele eigendomsrechten (IE-rechten). **Berekening van de aftrek:** De aftrek wordt berekend als: $$ \text{Aftrek} = 85\% \times \text{netto-inkomsten uit kwalificerende IE-rechten} \times \left( \frac{\text{eigen O\&O uitgaven mbt IE-recht}}{\text{globale uitgaven mbt IE-recht}} \right) \times 1,30 $$ De term $\frac{\text{eigen O\&O uitgaven mbt IE-recht}}{\text{globale uitgaven mbt IE-recht}}$ wordt ook wel de nexus-breuk genoemd. **Overdraagbaarheid:** Het overschot van deze aftrek is overdraagbaar naar een volgend belastbaar tijdperk en wordt verwerkt in de negende bewerking (code 1442). #### 3.2.3 Investeringsaftrek De investeringsaftrek (code 1437) is een aftrek voor gedane investeringen in afschrijfbare materiële en immateriële vaste activa (MVA en IVA), mits deze aan specifieke voorwaarden voldoen. **Voorwaarden:** * Activa in nieuwe staat. * In België gebruikt voor de beroepswerkzaamheid. * Gedurende het boekjaar verricht. **Uitgesloten investeringen:** * Vaste activa die niet uitsluitend voor de beroepswerkzaamheid worden gebruikt. * Activa waarvan de gebruiksrechten aan derden worden afgestaan. * Niet-afschrijfbare activa en activa die minder dan drie jaar zijn afgeschreven. * Personenwagens en auto's voor dubbel gebruik. * Bijkomende kosten bij de aankoopprijs of onrechtstreekse productiekosten die ineens in de kosten geboekt worden. **Toepassingsvormen:** 1. **Eenmalige investeringsaftrek (vanaf 1/1/2025):** * **Basis:** 10% voor kleine vennootschappen; 20% voor digitale vaste activa (verdubbelde basisaftrek). * **Thematische aftrek:** 40% voor kleine vennootschappen, of 30% voor grote vennootschappen (wetsontwerp 3 juli 2025 voorziet 40% voor alle vennootschappen). Dit geldt voor investeringen in efficiënt energieverbruik, hernieuwbare energie, koolstofemissievrij vervoer en andere milieuvriendelijke investeringen, evenals digitale ondersteuning. * **Technologie-aftrek:** 13,5% voor octrooien en milieuvriendelijke investeringen in O&O die het leefmilieu ten goede komen. 2. **Gespreide investeringsaftrek:** * Werd jaarlijks toegepast op het afschrijvingsbedrag van MVA of IVA. * Voor gewone investeringen is dit voor vennootschappen afgeschaft vanaf aanslagjaar 2007. * Voor vennootschappen is dit enkel nog mogelijk voor de technologie-aftrek voor investeringen in O&O die het leefmilieu ten goede komen: 20,5% (vanaf 1/1/2025). **Overdraagbaarheid van investeringsaftrek:** * Investeringen die recht geven op de basisaftrek (10% of 20%) zijn overdraagbaar naar het volgende belastbaar tijdperk (wetsontwerp 3 juli 2025: onbeperkt overdraagbaar). * Overige investeringsaftrekken zijn onbeperkt overdraagbaar binnen de zesde bewerking. ### 3.3 De maximumkorf en de behandeling van overgedragen aftrekken Na de eerste zeven bewerkingen wordt een "saldo winst" vastgesteld (code 1440). Dit saldo vormt de grondslag voor de berekening van de maximumkorf. **Berekening van de maximumkorf:** De limiet wordt berekend als: $$ \text{Korflimiet} = 1.000.000 \text{ euro} + 70\% \times (\text{winstsaldo boven 1.000.000 euro}) $$ Dit systeem is deels bedoeld als een minimumbelasting. **Overdraagbaarheid van niet-toegepaste aftrekken:** Aftrekken die niet volledig kunnen worden toegepast vanwege de maximumkorf, zijn onbeperkt overdraagbaar naar volgende belastbare tijdperken. Deze overgedragen aftrekken worden behandeld in de volgende bewerkingen: * **Achtste bewerking**: Overgedragen DBI-aftrek (code 1441). Dit geldt enkel voor dividenden uit de EER. * **Negende bewerking**: Overgedragen aftrek innovatie-inkomsten (code 1442). * **Tiende bewerking**: Aftrek van vorige verliezen (code 1436). Een verlies van een vorig jaar (negatief resultaat uit de eerste bewerking) is onbeperkt overdraagbaar. Er zijn echter uitzonderingen op de aftrek van verliezen bij overnames van vennootschappen, tenzij de overdracht aan rechtmatige financiële en economische behoeften beantwoordt. * **Elfde bewerking**: Aftrek overgedragen aftrek voor risicokapitaal (code 1443/1444). **Speciale regeling voor kleine vennootschappen:** Voor kleine vennootschappen zijn de verliezen van de eerste vier belastbare tijdperken vrijgesteld van de beperking door de maximumkorf. > **Tip:** Het is belangrijk om te onthouden dat de aftrekbewerkingen worden toegepast op het resterende resultaat na aftrekverboden (code 1430), en niet op het oorspronkelijke resultaat (code 1410). Aftrekverboden zelf zijn gericht op specifieke delen van de winst die voortkomen uit bepaalde transacties of voordelen. --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Belastbare winst | Het deel van de winst van een onderneming dat onderworpen is aan vennootschapsbelasting na aftrek van alle toegestane kosten en aftrekposten. | | Aftrekbewerking | Een aanpassing die de belastbare winst vermindert, toe te passen zolang er winst overblijft. Dit kan niet leiden tot een negatief resultaat. | | Resterend resultaat | Het resultaat na de eerste bewerking, dat nog verdere aanpassingen kan ondergaan om de uiteindelijk belastbare winst te bepalen. | | Fiscaal over te dragen verlies | Een negatief resultaat dat in volgende belastbare tijdperken kan worden afgetrokken van toekomstige winsten. | | Omdeling naar oorsprong | De opsplitsing van de winst op basis van waar deze vandaan komt, bijvoorbeeld uit België of uit buitenlandse vaste inrichtingen, afhankelijk van dubbelbelastingverdragen. | | Niet-belastbare bestanddelen | Inkomsten of winsten die uit de belastbare basis worden uitgesloten, zoals giften onder bepaalde voorwaarden of bepaalde compensatievergoedingen. | | DBI-aftrek (Dividend- en winstuitkeringsaftrek) | Een aftrek die van toepassing is op dividenden en winstuitkeringen ontvangen door een vennootschap van haar dochterondernemingen, onder specifieke voorwaarden zoals een minimale participatie en bezitsduur. | | Innovatie-inkomsten | Inkomsten die voortvloeien uit kwalificerende intellectuele eigendomsrechten (IE-rechten), waarvoor een specifieke aftrek kan worden toegepast. | | Nexus-breuk | Een formule die de verhouding weergeeft tussen eigen onderzoeks- en ontwikkelingsuitgaven met betrekking tot een IE-recht en de globale uitgaven voor dat recht, gebruikt om de aftrek voor innovatie-inkomsten te berekenen. | | Investeringsaftrek | Een fiscale tegemoetkoming voor vennootschappen die investeren in bepaalde afschrijfbare activa die nieuw zijn en in België worden gebruikt voor de beroepswerkzaamheid. | | Groepsbijdrage | Een mechanisme binnen fiscale consolidatie waarbij een winstgevend lid van een groep een deel van zijn winst kan overdragen aan een verlieslatend lid, wat aftrekbaar is voor de gever en de belastbare basis van de nemer verhoogt. | | Maximumkorf | Een wettelijke beperking op het totale bedrag aan bepaalde aftrekken dat in een belastbaar tijdperk kan worden toegepast, vaak gebaseerd op een vast bedrag plus een percentage van de resterende winst. | | Overgedragen aftrek | Een aftrekpost die niet volledig kon worden toegepast in het oorspronkelijke belastbare tijdperk en die kan worden overgedragen naar toekomstige tijdperken, onderhevig aan specifieke regels. |

# Berekening van de basisbelasting Dit hoofdstuk behandelt de berekening van de basisbelasting binnen het Belgische vennootschapsrecht, met aandacht voor het gewone stelsel, diverse tarieven en afzonderlijke aanslagen. ## 1. Berekening van de basisbelasting De berekening van de basisbelasting volgt het "gewone stelsel van aanslag". Dit stelsel kent een algemeen basistarief, een verminderd basistarief en bijzondere tarieven, evenals afzonderlijke aanslagen voor specifieke situaties zoals niet bewezen lasten en de liquidatiereserve. ### 1.1 Het gewone stelsel van aanslag #### 1.1.1 Basistarief Het algemene basistarief voor de vennootschapsbelasting bedraagt 25%. #### 1.1.2 Verminderd basistarief Een verminderd tarief van 20% is van toepassing op het deel van de belastbare grondslag dat 100 000 euro niet overschrijdt. Dit verlaagde tarief is onderworpen aan specifieke voorwaarden. #### 1.1.3 Voorwaarden voor het verminderde tarief Om van het verminderde tarief van 20% te kunnen genieten, moet de vennootschap aan de volgende voorwaarden voldoen: 1. **Kleine vennootschap:** De vennootschap moet op het moment van het aanleggen van de liquidatiereserve worden beschouwd als een kleine vennootschap. 2. **Geen financiële vennootschap:** De vennootschap mag geen financiële vennootschap zijn. Dit betekent dat de beleggingswaarde van de aandelen die de vennootschap bezit, maximaal 50% mag bedragen van het gestorte kapitaal, de belaste reserves en de geboekte meerwaarden (op eindbalans). 3. **Aandeelhouderschap:** De aandelen die het kapitaal vertegenwoordigen, moeten op de datum van afsluiten van het boekjaar voor ten minste de helft in handen zijn van natuurlijke personen of verenigingen zonder winstoogmerk (vzw's). 4. **Bezoldiging van bedrijfsleider:** De vennootschap moet aan minstens één bedrijfsleider een bezoldiging toekennen van minstens 45 000 euro per jaar. * Deze voorwaarde is niet van toepassing in de eerste vier belastbare tijdperken van de vennootschap, tenzij er sprake is van een omvorming van een eenmanszaak naar een vennootschap. * Indien de belastbare winst van de vennootschap lager is dan 45 000 euro, dan dient de minimumbezoldiging gelijk te zijn aan deze belastbare winst. * Volgens het "Zomerakkoord" moet de bezoldiging minstens 50 000 euro bedragen en mag deze maximaal voor 20% bestaan uit voordelen van alle aard (VAA). #### 1.1.4 Bijzondere tarieven Naast het algemene en het verminderde tarief bestaan er ook bijzondere tarieven die van toepassing zijn in specifieke situaties (zoals hieronder beschreven bij afzonderlijke aanslagen). ### 1.2 Afzonderlijke aanslagen Afzonderlijke aanslagen zijn heffingen die op specifieke inkomsten of reserves worden toegepast, los van de algemene belastbare winst. #### 1.2.1 Aanslag op niet bewezen lasten en bedragen Dit betreft een bijzondere aanslag van 100%, die soms ook 50% kan bedragen. Dit wordt beschouwd als een "vergelegen uitgave" (VU), wat betekent dat de niet-bewezen lasten niet aftrekbaar zijn als beroepskost. * Deze heffing is altijd verschuldigd, ongeacht of de vennootschap een fiscaal verlies lijdt. * Er kunnen geen aftrekbewerkingen worden toegepast op de aanslagbasis en er is geen verrekening mogelijk met voorheffingen. Er worden verschillende categorieën onderscheiden: * **Geheime commissielonen:** Dit zijn vergoedingen en voordelen van alle aard (VAA) die niet op individuele fiches worden vermeld. Hierop rust een bijzondere aanslag van 100%. Indien de begunstigde een rechtspersoon is, kan dit 50% bedragen. * **Ontsnappingsroutes:** 1. Spontane aangifte door de begunstigde. 2. Identificatie van de begunstigde binnen twee jaar en zes maanden vanaf de eerste dag van het aanslagjaar. 3. Indien de begunstigde niet tijdig geïdentificeerd wordt, maar de vennootschap kan bewijzen dat de begunstigde belastingen heeft betaald op de ontvangen vergoedingen. * **Meerwinsten:** Dit betreft meerwinsten die voortkomen uit een niet-correcte of frauduleuze boekhouding. Hierop rust een bijzondere aanslag van 100%. * **Smeergelden:** Ook op smeergelden wordt een bijzondere aanslag van 100% geheven. #### 1.2.2 Afzonderlijke aanslag op de liquidatiereserve Deze aanslag is van toepassing op liquidatiereserves die door kleine vennootschappen worden aangelegd. * **Aanleggen liquidatiereserve:** * De heffing bedraagt 10% op de liquidatiereserve. Dit is een afzonderlijke aanslag. * Er moet voldaan worden aan de onaantastbaarheidsvoorwaarde, wat inhoudt dat de reserve geboekt moet worden op een subrekening van de beschikbare reserves of de wettelijke reserves. * De maximale liquidatiereserve die kan worden aangelegd, is gelijk aan de winst van het boekjaar na belastingen. * De aanleg van de liquidatiereserve moet gebeuren via opgave 275A. * **Uitkering van de liquidatiereserve:** * Voor liquidatiereserves die uiterlijk op 31 december 2025 werden aangelegd, geldt dat voor uitkeringen vanaf 29 juli 2025 (datum van publicatie van het programmawet in het Belgisch Staatsblad) specifieke tarieven van toepassing zijn. * Voor liquidatiereserves die na 31 december 2025 worden aangelegd, wordt een verhoging van 6,5% naar 9,8% voorzien in het begrotingsakkoord van 24 november 2025. Dit geldt voor liquidatiereserves aangelegd vanaf een nog te bepalen datum. > **Tip:** Het is cruciaal om de voorwaarden voor het verminderde tarief en de regels rond de liquidatiereserve nauwkeurig na te leven om fiscale voordelen te behalen en boetes te vermijden. > **Voorbeeld:** Een kleine vennootschap heeft een belastbare winst van 80 000 euro. Het deel tot 100 000 euro wordt belast tegen 20%, dus op 80 000 euro is het tarief 20%. De vennootschap voldoet aan alle andere voorwaarden. De belasting op dit deel bedraagt $80.000 \times 0.20 = 16.000$ euro. Het resterende deel van de winst wordt tegen het basistarief van 25% belast. --- # Afzonderlijke aanslagen op de liquidatiereserve Dit onderdeel gaat dieper in op de specifieke fiscale behandeling van de aanleg en uitkering van een liquidatiereserve, exclusief voor kleine vennootschappen. ### 2.1 Definitie en doel van de liquidatiereserve Een liquidatiereserve is een specifieke reserve die kleine vennootschappen kunnen aanleggen om een fiscaal gunstiger liquidatie te realiseren. Het doel is om een deel van de winst die op een later moment wordt uitgekeerd, te laten belasten aan een lager tarief dan het standaard vennootschapsbelastingtarief, mits aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan. ### 2.2 Aanleg van de liquidatiereserve #### 2.2.1 Toepassingsgebied De mogelijkheid om een liquidatiereserve aan te leggen is strikt voorbehouden aan **kleine vennootschappen**. Dit moet het geval zijn op het moment van aanleg van de liquidatiereserve. #### 2.2.2 Fiscale heffing bij aanleg Bij het aanleggen van de liquidatiereserve wordt een **afzonderlijke aanslag** geheven. Het tarief hiervan bedraagt **10 procent** van het bedrag dat als liquidatiereserve wordt geboekt. Deze heffing is niet onderworpen aan de normale vennootschapsbelastingtarieven. #### 2.2.3 Onaantastbaarheidsvoorwaarde Om te kunnen genieten van de gunstige fiscale behandeling bij latere uitkering, moet de liquidatiereserve voldoen aan een **onaantastbaarheidsvoorwaarde**. Dit houdt in dat de gereserveerde bedragen correct moeten worden geboekt. De liquidatiereserve dient te worden opgenomen op een **subrekening van de beschikbare reserves of wettelijke reserves**. #### 2.2.4 Maximale limiet Er geldt een maximale limiet voor het bedrag dat als liquidatiereserve kan worden aangelegd. Deze limiet is gelijk aan de **winst van het boekjaar na belasting**. > **Tip:** De aanleg van de liquidatiereserve en de bijhorende 10% heffing moeten worden aangegeven via het formulier 275A. ### 2.3 Uitkering van de liquidatiereserve De fiscale behandeling van de uitkering van een liquidatiereserve hangt af van de datum waarop deze reserve werd aangelegd en de datum van uitkering. #### 2.3.1 Liquidatiereserve aangelegd uiterlijk op 31 december 2025 Voor liquidatiereserves die werden aangelegd uiterlijk op 31 december 2025, geldt dat voor uitkeringen die plaatsvinden **vanaf 29 juli 2025** (de datum van publicatie van de programmawet in het Belgisch Staatsblad), er een specifiek tarief van toepassing is. #### 2.3.2 Liquidatiereserve aangelegd na 31 december 2025 Voor liquidatiereserves die worden aangelegd na 31 december 2025, zijn er nog geen definitieve tarieven bekend op basis van het begrotingsakkoord van 24 november 2025. Er is sprake van een mogelijke verhoging van het basistarief van 6,5 procent naar **9,8 procent** voor liquidatiereserves aangelegd vanaf een nog te bepalen datum. ### 2.4 Overige relevante fiscale bepalingen #### 2.4.1 Basistarief roerende voorheffing Voor de uitkering van dividenden gelden verschillende basistarieven voor de roerende voorheffing. Een **5 procent** tarief is van toepassing op de liquidatiereserve. #### 2.4.2 VVPR-bis en liquidatiereserve Er zijn specifieke tarieven voor de roerende voorheffing in het kader van VVPR-bis regelingen in combinatie met liquidatiereserves: * Een tarief van **20 procent** geldt voor dividenden die betrekking hebben op de liquidatiereserve en VVPR-bis. > **Tip:** Bij het toepassen van de VVPR-bis regeling moet er rekening mee gehouden worden dat deze enkel van toepassing is voor kleine vennootschappen. De aandelen moeten op naam staan en volgestort zijn. #### 2.4.3 Begrotingsakkoord 24 november 2025 Het begrotingsakkoord van 24 november 2025 voorziet in een mogelijke verhoging van het tarief van 15 procent naar **18 procent** voor dividenden die worden uitgekeerd vanaf een nog te bepalen datum, met betrekking tot VVPR-bis en de liquidatiereserve. #### 2.4.4 Voorafbetalingen De afzonderlijke aanslagen op de liquidatiereserve zijn **niet onderworpen** aan de normale regels voor voorafbetalingen. Dit betekent dat er geen vermeerdering van belasting van 6,75 procent (aanslagjaar 2026) is verschuldigd indien de voorafbetalingen onvoldoende zijn voor deze specifieke aanslag. Voor KMO-vennootschappen geldt er in de eerste drie jaar geen vermeerdering van belasting wegens onvoldoende voorafbetalingen. --- # Effectief verschuldigde of terugvorderbare belasting Deze sectie behandelt de behandeling van niet-terugbetaalbare en terugbetaalbare voorheffingen, met een focus op de roerende voorheffing en de toepassing van tarieven op liquidatiereserves en VVPR-bis aandelen. ### 3.1 Niet terugbetaalbare voorheffingen De Belgische bedrijfsvoorheffing (BBV) wordt beschouwd als een verrekenbare, maar niet terugbetaalbare voorheffing. Dit betekent dat de vennootschap de BBV die door derden is ingehouden op inkomsten die aan de vennootschap toekomen, kan verrekenen met haar eigen verschuldigde belastingen. Indien de BBV echter hoger is dan de verschuldigde belasting, wordt het overschot niet aan de vennootschap terugbetaald. ### 3.2 Terugbetaalbare voorheffingen Terugbetaalbare voorheffingen daarentegen, kunnen, indien ze de verschuldigde belasting overschrijden, worden teruggevraagd door de vennootschap. Een belangrijk voorbeeld van een terugbetaalbare voorheffing is de roerende voorheffing (RV). **Uitzondering binnen de roerende voorheffing:** De RV die de vennootschap ten laste neemt bij de uitkering van een netto-gedecreteerd dividend is **niet** verrekenbaar. Dit is een cruciaal punt om te onthouden, aangezien de vennootschap deze kosten zelf draagt en niet kan recupereren via verrekening. #### 3.2.1 Toepassing van tarieven op liquidatiereserves en VVPR-bis aandelen De roerende voorheffing kent verschillende tarieven, afhankelijk van de aard van de uitkering of inbreng: * **Algemeen basistarief:** 30% * **Uitzonderingen met verlaagde tarieven:** * 5% op bepaalde liquidatiereserves. * 6,5% op liquidatiereserves. * 15% op dividenden die betrekking hebben op VVPR-bis aandelen. * 20% op bepaalde liquidatiereserves en dividenden met betrekking tot VVPR-bis aandelen. ##### 3.2.1.1 Liquidatiereserve De aanleg van een liquidatiereserve is voorbehouden aan **kleine vennootschappen** op het moment van aanleg. Er wordt een afzonderlijke aanslag van **10%** geheven op deze liquidatiereserve. Deze heffing is een specifieke belasting op het gereserveerde bedrag en wordt beschouwd als een afzonderlijke aanslag. * **Voorwaarden:** De liquidatiereserve moet onaantastbaar zijn. Dit betekent dat het bedrag geboekt moet worden op een subrekening van de beschikbare reserves of de wettelijke reserves. * **Maximaal bedrag:** De maximale liquidatiereserve die kan worden aangelegd, is gelijk aan de winst van het boekjaar na belastingen. * **Uitkering van de liquidatiereserve:** * Voor liquidatiereserves aangelegd uiterlijk op 31 december 2025, gelden specifieke tarieven voor uitkeringen vanaf 29 juli 2025. * Voor liquidatiereserves aangelegd na 31 december 2025 wordt een verhoging van het tarief naar 9,8% voorzien, van 6,5%, voor uitkeringen vanaf een nog te bepalen datum. ##### 3.2.1.2 VVPR-bis aandelen Het VVPR-bis regime (Verlaagd Vroegtijdige Prijs-Bis) biedt een verlaagd tarief op dividenden voor kleine vennootschappen. * **Voorwaarden:** * De dividenden moeten betrekking hebben op nieuwe inbrengen in geld vanaf 1 juli 2013. * De nieuwe aandelen moeten op naam zijn en volledig volgestort. * **Tarieven RV:** * **20%** voor dividenden die betrekking hebben op het tweede boekjaar na dat van de inbreng (enkel van toepassing voor inbrengen tot 31 december 2025). * **15%** voor dividenden vanaf het derde boekjaar na dat van de inbreng. * **Begrotingsakkoord 24 november 2025:** Er is een voorgestelde verhoging van het tarief van 15% naar 18% voor dividenduitkeringen vanaf een nog te bepalen datum. > **Tip:** Het is cruciaal om de specifieke voorwaarden en de timing van de inbrengen en uitkeringen nauwkeurig te volgen om te bepalen welk tarief van roerende voorheffing van toepassing is op VVPR-bis aandelen en liquidatiereserves. ### 3.3 Voorafbetalingen Onvoldoende voorafbetalingen door de vennootschap kunnen leiden tot een vermeerdering van de te betalen belasting. Voor aanslagjaar 2026 bedraagt deze vermeerdering **6,75%**. **Belangrijke kanttekening:** Deze vermeerdering is niet van toepassing op de afzonderlijke aanslagen. #### 3.3.1 Vermijden van de vermeerdering via voorafbetalingen (aj. 2026) Om de vermeerdering van de belasting te vermijden, kunnen vennootschappen tijdig voorafbetalingen verrichten. * **KMO-vennootschap:** Een KMO-vennootschap is vrijgesteld van deze vermeerdering in de eerste drie jaar van haar bestaan. > **Tip:** Goede planning van voorafbetalingen is essentieel om te allen tijde onnodige belastingvermeerderingen te voorkomen. Raadpleeg de geldende regels en tarieven per aanslagjaar. --- # Voorafbetalingen en vermeerdering van de belasting Hier is een samenvatting over voorafbetalingen en vermeerdering van de belasting, opgesteld als een examengericht studieonderdeel. ## 4. Voorafbetalingen en vermeerdering van de belasting Dit onderdeel behandelt de gevolgen van onvoldoende voorafbetaalde belastingen en de bijbehorende vermeerderingspercentages, met specifieke aandacht voor uitzonderingen voor KMO-vennootschappen. ### 4.1 Vermeerdering van de belasting wegens onvoldoende voorafbetalingen Wanneer een vennootschap onvoldoende voorafbetalingen verricht, kan de verschuldigde belasting verhoogd worden. Voor het aanslagjaar 2026 bedraagt deze vermeerdering 6,75 procent. Deze vermeerdering is niet van toepassing op afzonderlijke aanslagen. > **Tip:** Het is cruciaal om tijdig en correcte voorafbetalingen te doen om deze bijkomende kost te vermijden. De berekening van de optimale voorafbetalingen is een belangrijk aspect van fiscaal beheer. #### 4.1.1 Vermijden van de vermeerdering Om de vermeerdering van de belasting te vermijden, kunnen vennootschappen voorafbetalingen doen. #### 4.1.2 Uitzonderingen voor KMO-vennootschappen Kleine vennootschappen (KMO's) genieten een specifieke uitzondering met betrekking tot de vermeerdering wegens onvoldoende voorafbetalingen. Voor de eerste drie belastbare tijdperken na hun oprichting of, in het geval van een omvorming van een eenmanszaak naar een vennootschap, na die omvorming, is er geen vermeerdering verschuldigd, zelfs indien er onvoldoende voorafbetalingen zijn gedaan. > **Tip:** Dit is een belangrijke fiscale stimulans voor jonge KMO's om hen te ontlasten tijdens de opstartfase. Houd de termijn van drie jaar goed in de gaten. --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Gewoon stelsel van aanslag | Het standaard belastingstelsel waarbij de winst van een vennootschap progressief of tegen een vast tarief wordt belast, afhankelijk van de specifieke regels. | | Basistarief | Het standaard belastingtarief dat van toepassing is op de belastbare winst van een vennootschap onder het gewone stelsel. | | Verminderd basistarief | Een lager belastingtarief dat van toepassing is op een deel van de belastbare grondslag, mits aan specifieke voorwaarden wordt voldaan, zoals voor kleine vennootschappen tot een bepaalde winstgrens. | | Bijzondere tarieven | Specifieke belastingtarieven die van toepassing zijn op bepaalde inkomsten of winsten, zoals liquidatiereserves of meerwinsten, in plaats van het algemene tarief. | | Afzonderlijke aanslagen | Een belasting die apart wordt geheven op specifieke posten, zoals niet bewezen lasten of liquidatiereserves, en die vaak losstaat van de algemene winstberekening. | | Niet bewezen lasten en bedragen | Kosten die een vennootschap in haar boekhouding heeft opgenomen, maar waarvoor de fiscale autoriteiten geen sluitend bewijs kunnen vinden of die als niet-aftrekbaar worden beschouwd. | | Liquidatiereserve | Een reserve die door een vennootschap kan worden aangelegd uit haar winsten na belastingen, met als doel latere uitkering te faciliteren tegen een gunstiger fiscaal regime. | | Kleine vennootschap | Een vennootschap die aan bepaalde criteria voldoet op het gebied van omzet, balanstotaal en personeelsbestand, wat recht kan geven op specifieke fiscale voordelen zoals een verminderd basistarief. | | Financiële vennootschap | Een vennootschap die hoofdzakelijk tot doel heeft financiële participaties aan te houden, waarbij de beleggingswaarde van de aandelen een belangrijke indicator is. | | Bedrijfsleider | Een natuurlijke persoon die leiding geeft aan een vennootschap en daarvoor een bezoldiging ontvangt. | | Zomerakkoord | Een politiek akkoord dat kan leiden tot aanpassingen in de fiscale wetgeving, bijvoorbeeld met betrekking tot de minimale bezoldiging van bedrijfsleiders. | | Geheime commissielonen | Vergoedingen of voordelen die niet op individuele fiches worden vermeld en waarvan de begunstigde niet geïdentificeerd kan worden, wat kan leiden tot een bijzondere aanslag. | | Meerwinsten | Winsten die voortkomen uit een niet-correcte of frauduleuze boekhouding, wat kan resulteren in een bijzondere aanslag. | | Smeergelden | Betalingen die worden gedaan om ongeoorloofde voordelen te verkrijgen in het handelsverkeer, en die onderworpen zijn aan een bijzondere aanslag. | | Onaantastbaarheidsvoorwaarde | Een vereiste waaraan een aanlegde reserve moet voldoen om specifieke fiscale voordelen te genieten, wat inhoudt dat deze reserve niet zomaar mag worden aangewend voor andere doeleinden. | | Beschikbare reserves | Reserves van een vennootschap die niet wettelijk zijn gebonden en die, onder bepaalde voorwaarden, kunnen worden uitgekeerd of aangewend. | | Wettelijke reserves | Reserves die door de wet verplicht zijn om door een vennootschap te worden aangelegd en aangehouden. | | Opgave 275A | Een fiscaal document dat gebruikt wordt voor de aangifte van specifieke informatie met betrekking tot de belasting van vennootschappen. | | Niet terugbetaalbare voorheffingen | Belastingen die door een vennootschap zijn ingehouden en afgedragen aan de fiscus, welke weliswaar verrekenbaar zijn met de verschuldigde vennootschapsbelasting, maar niet kunnen worden teruggevraagd indien ze de belasting overstijgen. | | FBB | Federale Belasting (mogelijk gerelateerd aan voorheffingen of een specifieke belastingcategorie). | | Terugbetaalbare voorheffingen | Belastingen die door een vennootschap zijn ingehouden en afgedragen aan de fiscus, welke zowel verrekenbaar zijn als kunnen worden teruggevraagd indien ze de verschuldigde vennootschapsbelasting overstijgen. | | Roerende voorheffing (RV) | Een bronbelasting die wordt ingehouden op inkomsten zoals dividenden, rente en royalty's. | | Netto-gedecreteerd dividend | Het bedrag van een dividend dat na aftrek van de roerende voorheffing wordt uitgekeerd aan de aandeelhouders. | | VVPR-bis | Een regime dat een verlaagd tarief voor roerende voorheffing biedt op dividenden die betrekking hebben op nieuwe inbrengen in geld vanaf een bepaalde datum, onder voorwaarden. | | Inbrengen in geld | Kapitaalinjecties die een vennootschap ontvangt door de storting van geld door aandeelhouders of investeerders. | | Volstort | Wanneer het volledige bedrag van een aandeleninbreng is betaald. | | Voorafbetalingen | Betalingen van vennootschapsbelasting die de vennootschap gedurende het belastbaar tijdperk verricht om een belastingvermeerdering wegens laattijdige betaling te vermijden. | | Vermeerdering belasting | Een verhoging van de verschuldigde vennootschapsbelasting die wordt opgelegd wanneer niet tijdig of onvoldoende voorafbetalingen zijn gedaan. | | KMO-vennootschap | Een vennootschap die valt onder de definitie van een kleine of middelgrote onderneming, vaak met specifieke fiscale en administratieve voordelen. |

# Indeling en sortering van de balans De balans wordt ingedeeld en gesorteerd op basis van de liquiditeit van de activa en de opeisbaarheid van de passiva [1](#page=1) [8](#page=8). ### 1.1 Indeling van de actiefzijde De actiefzijde van de balans wordt gesorteerd op basis van de graad van liquiditeit van de bezittingen, wat aangeeft hoe snel ze in liquide middelen kunnen worden omgezet. De volgorde loopt van minst liquide naar meest liquide [1](#page=1). #### 1.1.1 Vaste activa Dit zijn activa die principieel blijvend bestemd zijn voor de uitbating van de onderneming en niet de bedoeling hebben deze te verkopen. De meest voorkomende voorbeelden zijn materiële vaste activa zoals gronden, gebouwen, materieel en uitrusting [1](#page=1) [2](#page=2). #### 1.1.2 Vlottende activa Vlottende activa worden onderverdeeld in verschillende categorieën, oplopend in liquiditeit: * **Vorderingen op meer dan 1 jaar:** Dit zijn tegoeden die pas na meer dan een jaar betaald zullen worden en komen daardoor zelden voor [3](#page=3). * **Voorraden en bestellingen in uitvoering:** Hieronder vallen de waarden van grond- en hulpstoffen die nog in stock zijn, gereed product en handelsgoederen op balansdatum [4](#page=4). * **Vorderingen op ten hoogste 1 jaar:** Dit omvat openstaande tegoeden die voortkomen uit de verkoop van handelsgoederen of het leveren van diensten [5](#page=5). * **Geldbeleggingen:** Dit zijn aandelen, vastrentende effecten en termijndeposito's die de onderneming op een bepaald moment bezit [6](#page=6). * **Liquide middelen:** Dit is de meest liquide rubriek en omvat de direct beschikbare middelen op bank- en postrekeningen, evenals de kas [7](#page=7). > **Tip:** Het principe achter de sortering van de actiefzijde is de snelheid waarmee een bezitting kan worden omgezet in contant geld. ### 1.2 Indeling van de passiefzijde De passiefzijde van de balans wordt ingedeeld volgens de graad van opeisbaarheid van de financieringsmiddelen. Dit betekent dat de middelen die het langst ter beschikking van de onderneming blijven, bovenaan staan [8](#page=8). #### 1.2.1 Eigen vermogen Het eigen vermogen staat bovenaan de passiefzijde en vertegenwoordigt het vermogen dat permanent ter beschikking van de onderneming blijft [8](#page=8). #### 1.2.2 Voorzieningen en uitgestelde belastingen Na het eigen vermogen volgen de voorzieningen en uitgestelde belastingen. Voorzieningen voor risico's en kosten kunnen onder andere voorzieningen voor pensioenverplichtingen, grote herstellings- en onderhoudswerken en diverse andere risico's en kosten omvatten [9](#page=9). #### 1.2.3 Schulden Onder de schulden wordt vermogen opgenomen dat een tijdelijk karakter heeft omdat de vermogensverschaffers het zullen terugvorderen [10](#page=10). * **Schulden op meer dan 1 jaar:** Deze rubriek bevat zowel financiële schulden (voornamelijk leningen bij kredietinstellingen) als werkingsschulden en overige schulden. In beide gevallen gaat het om vermogen dat langer dan 12 maanden ter beschikking van de onderneming blijft [10](#page=10). * **Schulden op ten hoogste 1 jaar:** Hierin worden schulden opgenomen waarvan de initiële looptijd niet langer is dan 12 maanden. Langetermijnschulden die geheel of gedeeltelijk in de komende 12 maanden vervallen, worden hier ook afzonderlijk opgenomen, evenals schulden met betrekking tot belastingen, bezoldigingen en sociale lasten [11](#page=11). > **Tip:** De sortering van de passiefzijde weerspiegelt de termijn waarbinnen een schuld moet worden voldaan. #### 1.2.4 Overlopende rekeningen Net zoals de actiefzijde, wordt ook de passiefzijde afgesloten met de rubriek overlopende rekeningen [12](#page=12). --- # Vaste activa Vaste activa vertegenwoordigen de bezittingen van een onderneming die bedoeld zijn om duurzaam te worden gebruikt in de bedrijfsuitoefening en kenmerken zich door een lage liquiditeit [1](#page=1) [2](#page=2). ### 2.1 Definitie en kenmerken van vaste activa Vaste activa zijn die activa die, in principe, blijvend bestemd zijn voor de uitbating van de onderneming. Dit betekent dat het niet de bedoeling is om deze activa op korte termijn te verkopen [2](#page=2). ### 2.2 Indeling op de balans Op de actiefzijde van de balans worden de bezittingen geordend op basis van hun graad van liquiditeit, wat de mate aangeeft waarin ze snel kunnen worden omgezet in liquide middelen of beschikbaar geld. Vaste activa staan vooraan in deze ordening omdat ze de laagste graad van liquiditeit hebben [1](#page=1). ### 2.3 Voorbeelden van vaste activa Voorbeelden van vaste activa zijn gronden, gebouwen, materieel en uitrusting. De documentatie focust momenteel op materiële vaste activa [1](#page=1) [2](#page=2). > **Tip:** Het begrijpen van de liquiditeitsgraad is cruciaal voor het correct indelen van de actiefzijde van de balans. Vaste activa vormen de basis van de operationele middelen van een onderneming [1](#page=1). --- # Vlottende activa Vlottende activa zijn de activa van een onderneming die naar verwachting binnen één jaar na de balansdatum zullen worden gerealiseerd of verbruikt. Ze worden geordend op liquiditeit, waarbij de meest liquide activa als laatste worden gepresenteerd [3](#page=3). ### 3.1 Categorieën van vlottende activa De verschillende categorieën vlottende activa worden hieronder besproken, geordend naar hun oplopende liquiditeit. #### 3.1.1 Vorderingen op meer dan 1 jaar Dit zijn vorderingen die een looptijd hebben van langer dan één jaar. Vanwege het lange betalingsuitstel aan deze klanten komen ze zelden voor [3](#page=3). #### 3.1.2 Voorraden en bestellingen in uitvoering In deze rubriek wordt de waarde opgenomen van onder andere grond- en hulpstoffen die nog op voorraad zijn, gereed product, en handelsgoederen op de balansdatum [4](#page=4). #### 3.1.3 Vorderingen op ten hoogste 1 jaar Deze rubriek omvat openstaande tegoeden die voortvloeien uit de verkoop van handelsgoederen of het leveren van diensten [5](#page=5). #### 3.1.4 Geldbeleggingen Hierin wordt de waarde opgenomen van aandelen, vastrentende effecten en termijndeposito's die een onderneming op een bepaald moment in haar bezit heeft [6](#page=6). #### 3.1.5 Liquide middelen Dit is de meest liquide rubriek binnen de vlottende activa. Het betreft de beschikbare middelen op bank- en postrekeningen, evenals de kas [7](#page=7). --- # Passiefzijde van de balans De passiefzijde van de balans categoriseert de financieringsmiddelen van een onderneming op basis van hun opeisbaarheid [8](#page=8). ### 4.1 Structuur en indeling van de passiefzijde De passiefzijde is opgebouwd volgens de mate van opeisbaarheid van de financieringsmiddelen, beginnend met de middelen die permanent ter beschikking van de onderneming blijven [8](#page=8). #### 4.1.1 Eigen vermogen Het eigen vermogen staat bovenaan de passiefzijde van de balans, omdat dit de middelen betreft die permanent ter beschikking van de onderneming blijven [8](#page=8). #### 4.1.2 Voorzieningen en uitgestelde belastingen Na het eigen vermogen volgen de voorzieningen en uitgestelde belastingen [9](#page=9). Voorzieningen voor risico's en kosten omvatten bijvoorbeeld voorzieningen gevormd voor pensioenverplichtingen, grote herstellings- en onderhoudswerken, en diverse andere risico's en kosten [9](#page=9). #### 4.1.3 Schulden op lange termijn Onder de schulden wordt vermogen opgenomen dat een tijdelijk karakter heeft, omdat de vermogensverschaffers dit zullen terugvorderen [10](#page=10). Schulden op meer dan 1 jaar omvatten zowel financiële schulden, voornamelijk leningen bij kredietinstellingen, als werkingsschulden en overige schulden. Het gaat hier telkens om vermogen dat langer dan 12 maanden ter beschikking van de onderneming blijft [10](#page=10). #### 4.1.4 Schulden op korte termijn Schulden op ten hoogste 1 jaar omvatten de eerder genoemde schulden, maar dan met een initiële looptijd van maximaal 12 maanden [11](#page=11). Daarnaast worden langetermijnschulden die geheel of gedeeltelijk in de komende 12 maanden vervallen, in deze rubriek afzonderlijk opgenomen. Ook schulden met betrekking tot belastingen, bezoldigingen en sociale lasten vallen hieronder [11](#page=11). #### 4.1.5 Overlopende rekeningen Net zoals de actiefzijde, wordt ook de passiefzijde afgesloten met de rubriek X: Overlopende rekeningen [12](#page=12). > **Tip:** De indeling van de passiefzijde is essentieel voor het analyseren van de financieringsstructuur van een bedrijf. Het geeft inzicht in de lange- en kortetermijnverplichtingen en de bronnen van financiering. --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Balans | Een financieel overzicht dat de bezittingen, schulden en het eigen vermogen van een onderneming op een specifiek moment weergeeft, opgesplitst in een actief- en een passiefzijde. | | Actiefzijde | Het deel van de balans dat de bezittingen van de onderneming toont, geordend volgens de graad van liquiditeit, van minst naar meest liquide. | | Passiefzijde | Het deel van de balans dat de financieringsbronnen van de onderneming toont, waaronder het eigen vermogen en de schulden, geordend volgens de graad van opeisbaarheid. | | Liquiditeit | De mate waarin een bezitting snel en zonder waarde-verlies kan worden omgezet in liquide middelen of contant geld. | | Vaste activa | Bezittingen die voor een langere periode bestemd zijn voor de uitbating van de onderneming en niet bedoeld zijn voor directe verkoop, zoals gebouwen en materieel. | | Vlottende activa | Bezittingen die naar verwachting binnen een jaar na de balansdatum worden omgezet in liquide middelen, zoals voorraden en vorderingen. | | Eigen vermogen | Het deel van de financiering van een onderneming dat toebehoort aan de eigenaren, inclusief ingebracht kapitaal en reserves. | | Schulden | Verplichtingen van de onderneming aan derden die terugbetaald moeten worden, ingedeeld naar looptijd zoals schulden op meer dan 1 jaar en op ten hoogste 1 jaar. | | Overlopende rekeningen | Rekeningen die betrekking hebben op opbrengsten of kosten die weliswaar in de boekhouding voorkomen, maar waarvan de periode nog niet is verstreken, zoals vooruitbetaalde kosten of nog te ontvangen opbrengsten. |

# Inleiding tot de Belgische fiscaliteit Dit onderwerp geeft een overzicht van de basisprincipes, kenmerken en functies van belastingen in België, inclusief de bevoegdheden om belastingen te heffen en de grondwettelijke beginselen die hieraan ten grondslag liggen [6](#page=6). ### 1.1 De aard en functie van belastingen Belastingen vormen de belangrijkste bron van inkomsten voor de overheid. Ze zijn essentieel voor het financieren van openbare diensten en overheidsuitgaven [6](#page=6). ### 1.2 Wettelijke basis en grondwettelijke beginselen De bevoegdheid om belastingen te heffen is vastgelegd in de wet. De Belgische grondwet bevat diverse beginselen die de belastingheffing reguleren. Deze beginselen waarborgen een rechtvaardige en gelijke behandeling van belastingplichtigen [6](#page=6). ### 1.3 Gevolgen van de Belgische fiscaliteit op specifieke domeinen Hoewel de specifieke details van alle fiscale regimes niet diepgaand worden behandeld in dit gedeelte, wordt er kort verwezen naar specifieke fiscale domeinen zoals de btw en registratie- en successierechten. Deze domeinen illustreren de praktische toepassing van fiscale wetgeving [6](#page=6). ### 1.4 Fiscale data Voor het academiejaar 2024 zijn specifieke fiscale data vastgelegd die relevant zijn voor het examen. Deze data zijn cruciaal voor het correct toepassen van fiscale regels en berekeningen [8](#page=8). > **Tip:** Zorg ervoor dat u de meest recente fiscale data gebruikt die voor uw examen zijn gespecificeerd. Deze kunnen aanzienlijke invloed hebben op de uitkomst van fiscale berekeningen [8](#page=8). --- # Personenbelasting De personenbelasting regelt de heffing van belastingen op de inkomsten van natuurlijke personen die in België wonen, met aandacht voor belastbare inkomsten, een progressief belastingsysteem en de toepassing van de belastingsvrije som [15](#page=15) [16](#page=16) [9](#page=9). ## 2. Personenbelasting ### 2.1 Wie wordt belast? De personenbelasting (PB) is van toepassing op natuurlijke personen (NP), ongeacht hun nationaliteit, die in België wonen. De feitelijke woonplaats is doorslaggevend, en inschrijving in het rijksregister geldt als vermoeden van rijksinwoner. Voor gehuwden of wettelijk samenwonenden is de belastingswoonplaats de plaats waar het gezin gevestigd is [15](#page=15). ### 2.2 Wanneer wordt er belast? Er wordt een onderscheid gemaakt tussen het **belastbaar tijdperk** en het **aanslagjaar** [15](#page=15). * **Belastbaar tijdperk:** Dit is het jaar waarin de belastingplichtige belastbare inkomsten heeft verkregen. Dit wordt ook wel het inkomstenjaar of kalenderjaar genoemd [15](#page=15). * **Aanslagjaar:** Dit is het jaar waarin de inkomsten uit het belastbaar tijdperk belast worden, dus het jaar volgend op het belastbare tijdperk [15](#page=15). #### Aangiftetermijnen: * **30 juni** van het aanslagjaar voor papieren aangiften [15](#page=15). * **15 juli** van het aanslagjaar voor elektronische indiening en vereenvoudigde boekhouding, ook via een mandataris [15](#page=15). * **18 oktober** voor complexe aangiften (deel 2, bijvoorbeeld voor zelfstandigen) [15](#page=15). #### Voorstel vereenvoudigde aangifte: Voor belastingplichtigen met een stabiele fiscale situatie wordt een voorstel van vereenvoudigde aangifte gestuurd. In dit geval hoeft er geen aangifte te worden ingediend, maar het is cruciaal om het voorstel nauwkeurig te controleren op juistheid en volledigheid. Indien nodig, moet het voorstel worden verbeterd [16](#page=16). ### 2.3 Welke inkomsten zijn belastbaar? De personenbelasting wordt berekend op basis van vier hoofdcategorieën van inkomsten [16](#page=16): * **Onroerende inkomsten:** Voornamelijk inkomsten uit gebouwen en terreinen. Het verhuren aan particulieren is fiscaal voordeliger, aangezien men dan belast wordt op het kadastraal inkomen (KI) [16](#page=16). * **Roerende inkomsten:** Dit omvat voornamelijk interesten en dividenden [16](#page=16). * **Beroepsinkomsten:** Dit zijn voornamelijk lonen, wedden, pensioenen en werkloosheidsinkomsten [16](#page=16). * **Diverse inkomsten:** Dit is een restcategorie die onder andere deeleconomie, onderhoudsgelden en toevallige winsten en baten omvat [16](#page=16). Het totale netto-inkomen wordt verkregen door de som van de netto-inkomsten uit deze vier categorieën, verminderd met aftrekbare bestedingen, om tot het belastbaar inkomen te komen [17](#page=17). ### 2.4 De gezinssituatie en inkomen van minderjarigen De fiscale situatie van de belastingplichtige (alleenstaande, gehuwd of wettelijk samenwonend) heeft invloed op de aangifte en de aanslag [17](#page=17). * **Fiscaal alleenstaanden (feitelijk samenwonenden & alleenwonenden):** Zij dienen een afzonderlijke aangifte in, krijgen een afzonderlijke aanslag en hebben geen recht op een huwelijksquotiënt [17](#page=17). * **Gehuwden & wettelijk samenwonenden:** Zij dienen een gezamenlijke aangifte in, krijgen een gezamenlijke aanslag en hebben recht op een huwelijksquotiënt [17](#page=17). Bij een wettelijke samenwoning of huwelijk in een bepaald jaar, geldt voor het daaropvolgende aanslagjaar de nieuwe situatie. Hetzelfde geldt voor de beëindiging van wettelijke samenwoning of echtscheiding; de datum van inschrijving in het rijksregister bepaalt wanneer men fiscaal apart wordt behandeld [17](#page=17). **Inkomsten van een minderjarige:** De inkomsten van een minderjarige worden grotendeels mee opgenomen in de aangifte van de ouders en deze ouders worden erop belast. Dit betreft roerende, onroerende en diverse inkomsten (met uitzondering van ontvangen onderhoudsgelden). De minderjarige geeft echter altijd zelf zijn beroepsinkomsten en ontvangen onderhoudsgelden aan. De aanslag wordt dan op naam van het kind gevestigd, en deze inkomsten tellen mee als bestaansmiddelen van het kind [17](#page=17). #### Het systeem van progressieve belastingen: Dit systeem houdt in dat hoe meer iemand verdient, hoe hoger het belastingtarief dat wordt toegepast. Het tarief stijgt naarmate het inkomen toeneemt [18](#page=18). > **Voorbeeld van progressieve belastingberekening:** > Gezamenlijk belastbaar inkomen = 50.000 euro [18](#page=18). > De berekening is: $17.276,50 + (50.000 – 46.440) \times 50\% = 19.056,50$ euro aan progressieve belasting [18](#page=18). #### Het systeem van de belastingsvrije som: De belastingsvrije som is een bedrag van het inkomen dat niet belast wordt. De hoogte ervan kan variëren afhankelijk van de persoonlijke situatie, zoals het aantal personen ten laste [18](#page=18). > **Voorbeeld van berekening met belastingsvrije som:** > Alleenstaande met 3 kinderen ten laste [18](#page=18). > Belastingsvrije som (BVS): $10.160,00 + 10.660,00 + 1.690,00 = 22.510,00$ euro [18](#page=18). > Belasting op de BVS: $4.026,00 + (22.510,00 – 15.200,00) \times 40\% = 6.950$ euro [18](#page=18). > > Om te slaan belasting: $19.056,50$ euro (progressieve belasting) – $6.950,00$ euro (belasting op BVS) = $12.106,50$ euro [18](#page=18). > **Oefening:** > Suzie en Jan hebben 2 kinderen ten laste. Suzie verdient 40.000 euro netto belastbaar beroepsinkomen, Jan 20.000 euro. De verhoging voor personen ten laste komt toe aan de echtgenoot met het hoogste inkomen (Suzie) [18](#page=18). > > * **Progressieve belasting Suzie:** $8.452 + (40.000 – 26.830) \times 45\% = 14.378,50$ euro [18](#page=18). > * **BVS Suzie:** $10.160 + 4.760 = 14.920$ euro [18](#page=18). > * **Belasting op de BVS Suzie:** $2.670 + (14.920 – 10.680) \times 30\% = 3.942$ euro [18](#page=18). > * **Uiteindelijke om te slaan belasting Suzie:** $14.378,50$ (progressieve belasting) – $3.942$ (belasting op BVS) = $10.436,50$ euro [18](#page=18). ### 2.5 Tax calc De officiële website voor belastingberekeningen in België is: [https://ccff02.minfin.fgov.be/taxcalc2024/app/anonymous/public/calcbox/home.do](https://ccff02.minfin.fgov.be/taxcalc2024/app/anonymous/public/calcbox/home.do) [19](#page=19). > **Oefening met Tax Calc simulatie:** > Dirk en Els hebben 1 zoon Victor (20 jaar, studerend). > * Dirk: code 250 (bruto belastbaar inkomen?) = 80.000,00 euro, code 286 (bijdrage?) = 30.000,00 euro [19](#page=19). > * Els: code 250 = 60.000,00 euro, code 286 = 24.000,00 euro [19](#page=19). > > Simulatie van de berekening geeft een voordeel van 2.524,81 euro [19](#page=19). **12 zaken om te weten bij het indienen van uw belastingaangifte:** [https://www.tijd.be/netto/analyse/belastingen/12-zaken-die-u-moet-weten-voor-u-uw-belastingaangifte-invult/10390379.html](https://www.tijd.be/netto/analyse/belastingen/12-zaken-die-u-moet-weten-voor-u-uw-belastingaangifte-invult/10390379.html) [19](#page=19). Meer informatie voor beginners: [https://www.mijneersteaangifte.be/index-nl.html](https://www.mijneersteaangifte.be/index-nl.html) [19](#page=19). --- # Netto onroerend inkomen Dit hoofdstuk behandelt de berekening van het netto onroerend inkomen, inclusief de diverse scenario's voor het aangeven en belasten van inkomsten uit onroerende goederen [20](#page=20). ## 3. Netto onroerend inkomen ### 3.1 Bepaling van het netto-inkomen Het onroerend inkomen (OI) omvat de inkomsten uit onroerende goederen die tot het privévermogen behoren, zoals de verhuur van een woning, perceel grond of garage. Inkomsten die voortkomen uit verhuur in functie van een beroepswerkzaamheid vallen hier niet onder. Het belastbare inkomen wordt berekend door het totale netto-inkomen te verminderen met aftrekbare bestedingen. Het totale netto-inkomen bestaat uit netto inkomsten van onroerende goederen, roerende goederen en kapitalen, beroepsinkomsten en diverse inkomsten [17](#page=17) [20](#page=20). Het **kadastraal inkomen (KI)** is de basis voor de berekening en vertegenwoordigt het normale, gemiddelde jaarlijkse netto-inkomen op basis van de nettohuurwaarde in 1975. Om dit aan te passen aan de huidige realiteit, worden er bewerkingen op toegepast [20](#page=20). De **onroerende voorheffing** is een jaarlijkse Vlaamse belasting op onroerende goederen die in het Vlaams Gewest liggen, berekend op basis van het KI. Deze belasting op de gezinswoning wordt niet meegenomen in de personenbelasting [20](#page=20). > **Tip:** Het is belangrijk om de juiste codes in de belastingaangifte te gebruiken, afhankelijk van de situatie, zoals gehuwd onder wettelijk stelsel, wettelijk samenwonend of feitelijk samenwonend. Het actief zelf berekenen van het KI is niet vereist voor het examen, maar het herkennen van de situatie en het correct invullen van de aangifte wel [21](#page=21). ### 3.2 Eigen woning Een eigen woning is de woning waarin men woont, of een woning waarin men niet woont om beroepsredenen, sociale redenen, of vanwege verbouwingen. Als een woning bijvoorbeeld leegstaat omdat de eigenaar in een rusthuis verblijft (sociale reden) of als men in een andere stad huurt vanwege werk (beroepsreden), is de huur die men hier eventueel voor ontvangt niet belastbaar in de personenbelasting. Voor de eigen woning is er geen belastbaar onroerend inkomen (OI) aan te geven in de personenbelasting. Wel blijft de onroerende voorheffing van toepassing [22](#page=22). ### 3.3 Onroerend goed gebruikt voor beroepsdoeleinden Wanneer een deel van een woning beroepsmatig wordt gebruikt, bijvoorbeeld een garage beneden en een woongedeelte boven, dient slechts het aandeel van het KI van het woongedeelte te worden aangegeven. Het beroepsmatige deel van het KI wordt ingevuld in code 105 van de aangifte. De winst van de ondernemer zal hoger zijn doordat deze geen pand hoeft te huren, wat resulteert in een hoger beroepsinkomen waarin het onroerend inkomen verrekend zit [22](#page=22). ### 3.4 Tweede verblijf dat niet verhuurd is Een tweede, niet-verhuurd verblijf wordt belast op basis van het kadastraal inkomen. Het belastbare onroerend inkomen wordt berekend door het KI te indexeren en vervolgens 40% van het geïndexeerde KI toe te voegen [22](#page=22). De formule hiervoor is: Belastbaar OI = $(\text{KI} \times \text{indexatiecoëfficiënt}) \times 1.40$ [22](#page=22). Voor AJ 2024 is de indexatiecoëfficiënt 2,0915 [23](#page=23). ### 3.5 Onroerend goed dat aan een NP wordt verhuurd voor privégebruik Wanneer een onroerend goed aan een natuurlijk persoon (NP) wordt verhuurd voor privégebruik, wordt het belastbaar onroerend inkomen berekend op basis van het KI. De berekening is hetzelfde als voor een niet-verhuurd tweede verblijf: het KI wordt geïndexeerd en daar komt 40% bovenop [22](#page=22). De formule is: Belastbaar OI = $(\text{KI} \times \text{indexatiecoëfficiënt}) \times 1.40$ [22](#page=22). Voor AJ 2024 is de indexatiecoëfficiënt 2,0915 [23](#page=23). ### 3.6 Onroerend goed verhuurd aan rechtspersoon (géén vennootschap) die OG ter beschikking stelt aan natuurlijk persoon als woning In dit specifieke geval (bijvoorbeeld verhuur aan het OCMW dat het pand aan een natuurlijk persoon ter beschikking stelt als woning) is de berekening van het belastbaar onroerend inkomen identiek aan het verhuren aan een natuurlijk persoon voor privégebruik. Het KI wordt geïndexeerd en daar wordt 40% bijgeteld [22](#page=22). De formule is: Belastbaar OI = $(\text{KI} \times \text{indexatiecoëfficiënt}) \times 1.40$ [22](#page=22). Voor AJ 2024 is de indexatiecoëfficiënt 2,0915 [23](#page=23). ### 3.7 Onroerend goed dat aan een NP wordt verhuurd voor beroepsgebruik Wanneer een onroerend goed aan een natuurlijk persoon (NP) wordt verhuurd voor beroepsgebruik (bv. een garagist, bakker), wordt het belastbaar onroerend inkomen berekend op basis van de nettohuur. De nettohuur is de brutohuur minus de werkelijke kosten. Er is echter een minimumgrens: de nettohuur mag niet lager zijn dan het geïndexeerde KI plus 40% van de brutohuur. De kosten die men kan aftrekken zijn 40% van de brutohuur of tweederde van het geïndexeerde KI, waarbij men het laagste kiest [22](#page=22). De berekening is als volgt: Nettohuur = Brutohuur - Kosten [22](#page=22). Kosten = min( $0.40 \times \text{Brutohuur}$, $\frac{2}{3} \times \text{KI} \times \text{revalorisatiecoëfficiënt}$) [22](#page=22). Voor AJ 2024 is de revalorisatiecoëfficiënt 5,37 [23](#page=23). Het is interessanter om te verhuren aan een natuurlijk persoon die het pand niet beroepsmatig gebruikt [23](#page=23). ### 3.8 Onroerend goed dat aan een vennootschap wordt verhuurd Bij verhuur aan een vennootschap is de berekening van het belastbaar onroerend inkomen identiek aan de situatie waarbij een pand aan een NP voor beroepsgebruik wordt verhuurd. De nettohuur wordt berekend als brutohuur min kosten, met aftrekbare kosten van 40% van de brutohuur of tweederde van het geïndexeerde KI, waarbij het laagste bedrag wordt genomen. Ook hier geldt de controle dat de nettohuur niet lager mag zijn dan het geïndexeerde KI plus 40% [23](#page=23). De formule is: Nettohuur = Brutohuur - Kosten [23](#page=23). Kosten = min( $0.40 \times \text{Brutohuur}$, $\frac{2}{3} \times \text{KI} \times \text{revalorisatiecoëfficiënt}$) [23](#page=23). Voor AJ 2024 is de revalorisatiecoëfficiënt 5,37 [23](#page=23). ### 3.9 Bijzonder geval: deels beroepsmatig, deels privégebruik door huurder Indien het huurcontract een opsplitsing vermeldt van het beroepsmatige en privégedeelte, wordt het privégedeelte belast op basis van het geïndexeerd KI en het beroepsmatige gedeelte op basis van de nettohuur. Zonder opsplitsing in het huurcontract wordt het pand volledig als beroepsmatig beschouwd en belast op basis van de nettohuur. Een opsplitsing in het huurcontract is financieel interessanter omdat het privégedeelte lager belast wordt [23](#page=23). De berekening voor het privégedeelte: Belastbaar OI (privé) = $(\text{KI}_{\text{privé}} \times \text{indexatiecoëfficiënt}) \times 1.40$ [23](#page=23). De berekening voor het beroepsmatige gedeelte: Nettohuur (beroepsmatig) = Brutohuur (beroepsmatig) - Kosten [23](#page=23). Kosten (beroepsmatig) = min( $0.40 \times \text{Brutohuur}_{\text{beroepsmatig}}$, $\frac{2}{3} \times \text{KI}_{\text{beroepsmatig}} \times \text{revalorisatiecoëfficiënt}$) [23](#page=23). Voor AJ 2024 is de indexatiecoëfficiënt 2,0915 en de revalorisatiecoëfficiënt 5,37 [23](#page=23). ### 3.10 Onroerend inkomen gronden Gronden die door de belastingplichtige zelf worden gebruikt, zoals een moestuin (geen deel van de gezinswoning), worden belast op basis van het KI, geïndexeerd met een specifieke coëfficiënt. Voor gronden die verhuurd worden voor privédoeleinden, is de berekening vergelijkbaar. Bij verhuur aan een vennootschap voor bijvoorbeeld etalage van wagens, wordt de belasting berekend op basis van de brutohuur, met een minimumgrens die gebaseerd is op het KI [24](#page=24). Voor AJ 2024 is de indexatiecoëfficiënt voor gronden 1,9084 [24](#page=24). ### 3.11 Prorateren Wanneer de eigendom of de bestemming van een onroerend goed gedurende het jaar wijzigt, wordt het onroerend inkomen proportioneel op dagbasis opgesplitst. De eigenaar of de bestemming op het einde van de dag is bepalend. Dit geldt zowel voor wijzigingen in eigendom als voor wijzigingen in bestemming (bv. van handelspand naar privéwoning). Bij gezamenlijke eigendom wordt het inkomen pro rata verdeeld volgens de eigendomsaandelen [25](#page=25). **Voorbeeld (aankoop door Jos en Katie):** Jos en Katie kopen op 12 maart 2023 samen een tweede woning met een niet-geïndexeerd KI van 1.000,00 euro. Vanaf 1 april 2023 wordt deze verhuurd aan een gezin voor privégebruik. Aantal dagen dat de woning in bezit was: 365 - 12 = 365 dagen (de dag van aankoop telt mee). Aantal dagen dat de woning verhuurd werd: 365 - 1 (1 april was de dag na 31 maart). De woning is verhuurd vanaf 1 april, dus 30 april - 1 april + 1 = 30 dagen in april, 31 in mei, etc. beter: 30 april - 1 april = 29 dagen in april + 31 + 30 + 31 + 31 + 30 + 31 + 31 + 30 + 31 + 30 + 31 = 365 dagen. Dagen van verhuur: 1 april tot 31 december is 275 dagen. Aantal dagen dat woning in bezit was: 365 - 12 = 353 dagen (tot 31 december). Periode van verhuur: 1 april tot 31 december = 275 dagen. Aantal dagen eigendom Jos: 353 dagen * 60% = 211.8 dagen. Aantal dagen eigendom Katie: 353 dagen * 40% = 141.2 dagen. Het prorateren gebeurt op basis van de dagen dat de woning verhuurd is en de eigendomsverhouding [25](#page=25). * **Gehuwd onder wettelijk stelsel (gemeenschappelijke aangifte):** * Aandeel Jos: $(275/365 \times 1000 \times 50\%) = 376,71$ euro [25](#page=25). * Aandeel Katie: $(275/365 \times 1000 \times 50\%) = 376,71$ euro [25](#page=25). * Totaal KI te declareren: $(275/365 \times 1000) = 753,42$ euro [25](#page=25). * **Gehuwd onder scheiding van goederen (individuele aangifte):** * Jos (60% eigendom): $(275/365 \times 1000 \times 60\%) = 452,05$ euro [25](#page=25). * Katie (40% eigendom): $(275/365 \times 1000 \times 40\%) = 301,37$ euro [25](#page=25). > **Let op:** De exacte berekening van de dagen en de toepassing van de coëfficiënten is cruciaal. Het is belangrijk te weten wie de eigenaar is op het einde van het jaar en hoe de proratering wordt toegepast op basis van de contractuele bepalingen of de wet [25](#page=25). ### 3.12 Vragen Kahoot * Een particuliere verhuurder wordt zwaarder belast op verhuur aan particulieren dan aan vennootschappen: **Fout**. Bij particuliere huur wordt de verhuurder belast op basis van het KI [26](#page=26). * Bij een huwelijk met SVG zijn de inkomsten uit onroerende goederen eveneens eigen inkomsten en apart aan te geven: **Juist**. Dit is onjuist, bij een wettelijk samenwonen (SVG) onder het wettelijk stelsel worden de goederen gemeenschappelijk behandeld en dus ook de inkomsten [26](#page=26). * Opsplitsing bij verhuur pand bij privé en beroepsmatig gebruik is altijd een goed idee: **Klopt**, want je wordt minder belast op het deeltje privé [26](#page=26). * De aangifte voor een wettelijke samenwoning zal er hetzelfde uitzien als bij een gehuwd koppel (wettelijk stelsel): **Klopt niet** [26](#page=26). * De aangifte voor een wettelijke samenwoning zal er hetzelfde uitzien als bij een feitelijke samenwoning: **Fout** [26](#page=26). * Een garagist gebruikt zijn eigen grond voor etalering van auto's. Het KI van deze grond wordt ingevuld in code 105: **Ja**, dit is de code voor eigen grond/woning gebruikt voor beroepsdoeleinden [26](#page=26). * Een garagist verhuurt een appartement (KI 500,00 euro) aan zee voor 500,00 euro/maand. Hij wordt belast op basis van: Het KI van het appartement [26](#page=26). * Je woont in Mechelen en werkt bij een autoverdeler in Knokke. Je huurt in Knokke (want te ver) en verhuurt je woning: Je wordt niet belast op de verhuur [26](#page=26). --- # Netto beroepsinkomsten en vennootschapsbelasting Dit hoofdstuk behandelt de berekening van netto beroepsinkomsten voor werknemers en bedrijfsleiders, evenals een introductie tot vennootschapsbelasting, inclusief de bepaling van de fiscale winst en aftrekbare kosten. ## 4. Netto beroepsinkomsten Netto beroepsinkomsten worden berekend door de brutoberoepsinkomsten te verminderen met de toegestane kosten [30](#page=30). ### 4.1 Bezoldigingen van werknemers Dit omvat lonen, salarissen, fooien, vakantiegeld, dertiende maand, commissielonen en werkloosheidsuitkeringen. Wanneer er meerdere werkgevers zijn, worden hiervoor meerdere regels in de aangifte voorzien [27](#page=27). ### 4.2 Voordelen van alle aard (VAA) Voordelen van alle aard zijn voordelen die een werknemer ontvangt in plaats van loon, zoals een bedrijfswagen, gsm, maaltijdcheques, tankkaart, laptop of hospitalisatieverzekering. Een bedrijfswagen wordt als VAA beschouwd indien deze ook voor privégebruik mag worden aangewend [27](#page=27). #### 4.2.1 Berekening van het voordeel alle aard voor een bedrijfswagen De waarde van het voordeel alle aard (VAA) voor het privégebruik van een firmawagen wordt forfaitair berekend met de volgende formule: $$ \text{VAA} = \text{Catalogusprijs} \times \text{Leeftijdsfactor} \times \text{CO2\%} \times \frac{6}{7} $$ [27](#page=27). * **Catalogusprijs (\*):** Dit is de prijs van de wagen zonder kortingen, maar inclusief opties en betaalde btw. Zelfs bij een tweedehandswagen geldt de oorspronkelijke catalogusprijs. De btw bij een tweedehandswagen is nul [27](#page=27). * **CO2\% (\*\*\*):** Dit percentage wordt bepaald op basis van de CO2-uitstoot in gram per kilometer. Voor elke gram CO2-uitstoot boven een bepaalde drempel wordt een toeslag van 0,1% berekend. Het percentage ligt minimaal op 4% en maximaal op 18%. Een wagen met 0% CO2-uitstoot heeft een minimum VAA van 4% [27](#page=27). * **Leeftijdsfactor (\*\*):** Deze factor is afhankelijk van de eerste inschrijvingsdatum van het voertuig. Specifieke details hierover zijn niet uit de tekst af te leiden, maar het voorbeeld toont aan dat deze factor kan resulteren in een lagere berekening voor een deel van het jaar [28](#page=28). Het **minimale VAA voor een firmawagen** bedraagt 1.540,00 euro (AJ 2024) [27](#page=27). **Voorbeeld berekening VAA:** [28](#page=28). Een werknemer krijgt een personenwagen met een cataloguswaarde van 32.900,00 euro en een CO2-uitstoot van 147g/km. De eerste inschrijving was op 10/04/2022. Bereken het VAA voor inkomstenjaar 2023. De berekening wordt opgesplitst: * Deel 1 van het jaar (vanaf 10/04/2022): 32.900 \* 100% \* (90 / 365) \* 13,5% \* 6/7 = 938,71 euro * Deel 2 van het jaar (vanaf 10/04/2022): 32.900 \* 94% \* (275 / 365) \* 13,5% \* 6/7 = 2696,19 euro * Totaal VAA: 938,71 + 2696,19 = 3634,90 euro. Dit is hoger dan het minimum van 1.540,00 euro. **Compensatie via gedeeltelijke vrijstelling:** De belasting op bedrijfswagens als VAA kan gedeeltelijk worden gecompenseerd via een gedeeltelijke vrijstelling van 470 euro. Dit geldt enkel bij de keuze voor de forfaitaire kost en wanneer de wagen gebruikt wordt voor woon-werkverplaatsingen. Bij een aangifte op basis van werkelijke kosten is een vaste aftrek van 0,15 eurocent per kilometer van toepassing, beperkt tot het bedrag van het VAA [28](#page=28). ### 4.3 Woon-werkverkeer De werkgeversbijdrage voor woon-werkverkeer wordt in beginsel beschouwd als belastbare bezoldiging voor de werknemer. Deze bijdrage wordt aangegeven op fiche 281.10, code 254 [28](#page=28). Een deel van deze vergoeding kan vrijgesteld worden onder bepaalde voorwaarden, namelijk als de werknemer kiest voor de forfaitaire kost en zijn werkelijke kosten niet bewijst [28](#page=28). **Voorbeeld woon-werkvergoeding:** [29](#page=29). Een werknemer ontvangt een vergoeding voor woon-werkverkeer: 500,00 euro voor het traject woonplaats-station met eigen wagen, 1.000,00 euro voor een treinabonnement en 1.200,00 euro voor fietskilometers (EUR 0,27/km). Bij keuze voor forfaitaire kosten wordt het volgende vrijgesteld: 470 euro (voor één voertuig) + 1.000 euro (trein) + 1.200 euro (fiets) = 2.670 euro. De vrijstelling voor één voertuig is beperkt tot 470 euro [29](#page=29). Woon-werkverkeer onderscheidt zich van dienstverplaatsingen [29](#page=29). ### 4.4 Collectieve loonbonus (niet-recurrente resultaatsgebonden voordelen) Dit is een bijkomende vergoeding voor een groep werknemers, toegekend wanneer collectieve doelen worden behaald. Deze bonus is niet-recurrent [29](#page=29). * **Vrijstelling:** Tot een bedrag van 3.434,00 euro (AJ 2024) [29](#page=29). * **Beloop:** Het deel van de bonus dat het vrijgestelde bedrag overschrijdt, wordt als gewoon loon beschouwd (code 250). Individuele bonussen worden volledig als loon beschouwd [29](#page=29). * **Aangifte:** Het volledige bedrag van de collectieve loonbonus wordt ingevuld in code 242. De fiscus verwerkt automatisch het maximale vrijgestelde bedrag en voegt het resterende deel toe aan de belastbare beroepsinkomsten [29](#page=29). ### 4.5 PC-bonus De tussenkomst van de werkgever bij de aankoop van een privé-pc, inclusief randapparatuur, internetverbinding of -abonnement, is vrijgesteld voor de werknemer tot een maximum van 1.030,00 euro [30](#page=30). ### 4.6 Andere beroepsinkomsten (vrijgesteld) Diverse inkomsten zijn vrijgesteld: * Maaltijdcheques, sport-/cultuurcheques en ecocheques [30](#page=30). * Terbeschikkingstelling van een fiets (inclusief onderhouds- en stallingskosten), indien de werkgever de fiets aankoopt of least en deze gratis ter beschikking stelt. Dit wordt als een belastingvrije VAA beschouwd, zelfs als de werknemer deze privé mag gebruiken [30](#page=30). * Stakingsvergoedingen betaald door vakbonden aan hun leden [30](#page=30). * Inkomsten uit de verkoop van groenestroomcertificaten [30](#page=30). * Vrijwilligersvergoedingen, mits het criterium van onbaatzuchtigheid voldaan is (bv. amateur-sporttrainer) [30](#page=30). * Bepaalde vervangingsinkomens zoals wettelijke kinderbijslag, kraamgeld, adoptiepremies, studiebeurzen en leeflonen [30](#page=30). ### 4.7 Kosten voor werknemers Werknemers worden belast op hun nettoberoepsinkomen, wat het brutoberoepsinkomen min de beroepskosten is [30](#page=30). #### 4.7.1 Huwelijksquotient (gemeenschappelijke aangifte) Indien de gemeenschappelijke aangifte wordt gedaan en het netto beroepsinkomen (na aftrek van beroepskosten) van de partner met het laagste inkomen minder dan 30% bedraagt van het totale netto beroepsinkomen van beide partners samen, mag een deel van het inkomen van de best verdienende partner worden overgeheveld naar de minst verdienende partner. Dit kan tot het netto beroepsinkomen van de minst verdienende partner 30% van het totale netto beroepsinkomen bedraagt, of tot een maximale waarde van 12.550,00 euro (AJ 2024). Dit wordt automatisch toegepast door de FOD FIN indien voordelig en hoeft niet actief berekend te worden [31](#page=31). #### 4.7.2 Beroepskosten voor werknemers Werknemers kunnen kiezen tussen het forfaitair stelsel of het bewijzen van hun werkelijke kosten [30](#page=30). * **Forfaitaire kost:** * **Woon-werkverkeer:** Een bedrag per kilometer wordt forfaitair toegekend. Voor een elektrische fiets is dit 0,27 euro/km. Voor andere vervoersmiddelen, zoals auto's en openbaar vervoer, geldt een forfait van 0,15 euro/km, met een maximale afstand van 100 km enkele reis [31](#page=31) [40](#page=40). * **Bedrijfswagen:** Er is een plafond voor de beroepskosten, die nooit hoger mogen zijn dan het belastbare VAA plus een eventuele eigen bijdrage voor privégebruik [41](#page=41). * **Fiets:** 0,27 euro/km [41](#page=41). * **Andere vervoersmiddelen (motor, openbaar vervoer, vrachtwagen, te voet):** Forfait van 0,15 euro/km, beperkt tot 100 km enkele afstand [40](#page=40). * **Werkelijke kosten:** Dit vereist bewijskrachtige stukken [40](#page=40). * **Woon-werkverkeer:** * Auto: 0,15 euro/km. Dit dekt alle kosten (afschrijving, verkeersbelasting, verzekering, brandstof), behalve interesten van een autolening [40](#page=40). * Fiets: 0,27 euro/km [40](#page=40). * Andere vervoersmiddelen: Werkelijke kosten of 0,15 euro/km (beperkt tot 100 km enkele afstand). Rentelasten van leningen voor deze vervoersmiddelen zijn daarbovenop aftrekbaar. De gebruikelijke afschrijvingstermijn voor een nieuwe motor/fiets is 5 jaar, voor tweedehands 3 jaar. Voor motoruitrusting is dit 3 jaar [40](#page=40). * **Beroepsverplaatsingen (werk-werkverkeer):** Kosten voor personenwagens zijn aftrekbaar in functie van de CO2-uitstoot [41](#page=41). * CO2-uitstoot > 200g/km: 40% aftrekpercentage [41](#page=41). * CO2-uitstoot ≤ 200g/km: Gramformule met een minimum van 50% tot maximaal 100% aftrek. Voor wagens aangekocht vóór 01/01/2018 geldt een minimum van 75% [41](#page=41). * Brandstof coëfficiënt: 1 (diesel), 0,90 (aardgas), 0,95 (benzine, hybride, LPG, elektrisch) [41](#page=41). * Elektrische wagens hebben een aftrekpercentage van 100% [41](#page=41). * Financieringskosten zijn voor 100% aftrekbaar [41](#page=41). * **Openbaar vervoer:** Tickets zijn volledig aftrekbaar als beroepskosten [41](#page=41). * **Fiets (professioneel):** Werkelijke kosten zijn 100% in te brengen. Een eventuele fietsvergoeding van de werkgever tot 0,27 euro/km blijft fiscaal vrij [41](#page=41). * **Te voet:** Werkelijke beroepskosten voor kilometers afgelegd te voet zijn in te brengen (bv. schoenen, regenjas) [41](#page=41). * **Intelligent laadstation:** 100% fiscaal aanvaard [42](#page=42). * **Beroepsmatig gebruik van een onroerend goed (bv. thuisbureau):** Kosten zoals OV, gas, water, elektriciteit, belastingen, afschrijvingen van meubilair en gebouw, interest hypothecaire lening, kantoorbenodigdheden, x percentage van de oppervlakte van het bureau [42](#page=42). * **Personeelskosten:** Bezoldigingen, sociale lasten, werkgeversbijdragen en -premies voor jobstudenten, meewerkende echtgenoten, etc. (100% aftrekbaar) [42](#page=42). * **Honoraria:** Voor fiscaal adviseur, boekhouder, accountant, advocaat (indien link met beroepsactiviteit) [42](#page=42). * **Vakliteratuur:** Boeken, tijdschriften (enkel bij direct verband met beroep) [42](#page=42). * **Bijkomende opleiding:** Indien link met huidige beroepsactiviteit [42](#page=42). * **Publiciteit:** Reclameartikelen, sponseringen (100% aftrekbaar mits bijdrage aan bloei van de zaak) [42](#page=42). * **Receptiekosten:** 50% aftrekbaar (traiteur, dranken, voeding, bloemen, afschrijving/huur lokalen en meubilair, loon receptiepersoneel) [42](#page=42). * **Specifieke beroepskleding:** Toga, verpleegstersschort, veiligheidshelm/schoenen (100% aftrekbaar, stadskledij niet) [43](#page=43). * **Lidgelden:** Beroepsvereniging, vakbondsbijdragen (100% aftrekbaar, direct verband met beroep) [43](#page=43). * **Relatiegeschenken voor klanten:** 50% fiscaal aftrekbaar [43](#page=43). * **Parkeerretributie:** 100% fiscaal aftrekbaar (parkeerboetes niet) [43](#page=43). De totale werkelijke beroepskosten worden ingevuld in de aangifte (code 258 voor werknemers, code 406 voor bedrijfsleiders, code 606 voor zelfstandigen met winst, code 657 voor vrije beroepen) [43](#page=43). ## 5. Vennootschapsbelasting ### 8.1 Hoe werkt vennootschapsbelasting? Vennootschapsbelasting is een belasting op de winst van vennootschappen, niet op natuurlijke personen of op omzet/verkopen. Winst is het positieve verschil tussen opbrengsten en kosten [51](#page=51). #### 8.1.1 Berekening van de fiscale winst De fiscale winst wordt berekend op basis van de boekhoudkundige winst, waarbij verworpen uitgaven worden opgeteld en belastingvoordelen (zoals investeringsaftrek) en overgedragen verliezen worden afgetrokken [51](#page=51) [54](#page=54). $$ \text{Fiscale winst} = \text{Boekhoudkundige winst} + \text{Verworpen uitgaven} - \text{Belastingvoordelen} - \text{Overgedragen verlies} $$ [52](#page=52). #### 8.1.2 Belastingtarieven * **Standaardtarief:** 25% [52](#page=52). * **Verlaagd tarief van 20%:** Geldt voor kleine ondernemingen die aan de volgende voorwaarden voldoen (max. 1 van de criteria mag worden overschreden): 1. Omzet: max. 11.250.000 euro [52](#page=52). 2. Balanstotaal: max. 6.000.000 euro [52](#page=52). 3. Aantal werknemers: max. 50 [52](#page=52). 4. De onderneming is niet meer dan 50% in handen van een andere onderneming [52](#page=52). 5. Minimumuitkering bezoldiging aan bedrijfsleider: 45.000 euro (inclusief VAA). Indien de winst lager is dan dit bedrag, is de verloning gelijk aan de resterende winst [52](#page=52). * De eerste 100.000 euro belastbare winst wordt belast tegen 20% indien aan deze voorwaarden voldaan is [52](#page=52). #### 8.1.3 Grootte van de vennootschap De grootte van een vennootschap wordt bepaald aan de hand van: * **Balanstotaal:** Totale boekwaarde van de activa [53](#page=53). * **Omzet:** Totale boekwaarde van de omzet in de resultatenrekening [53](#page=53). * **Aantal werknemers:** In voltijdse equivalenten, via het Sociaal Kantoor of de Nationale Bank van België [53](#page=53). #### 8.1.4 Aangifteplicht en sancties De indiening van de vennootschapsbelasting gebeurt via Biztax. Sancties bij niet-tijdige of onregelmatige indiening omvatten aanslag van ambtswege, belastingverhoging en administratieve boetes [53](#page=53). Een vennootschap is belastbaar op alle inkomsten die ze verkrijgt bovenop haar kapitaal of inbreng, zonder onderscheid tussen onroerende, roerende, beroeps- of diverse inkomsten. Winsten zijn belastbaar op het moment van een zekere en vaststaande vordering, tenzij de wet afwijkingen voorziet [53](#page=53). #### 8.1.5 Aftrekbare beroepskosten voor vennootschappen De voorwaarden voor aftrekbaarheid van beroepskosten zijn: * Kosten gedaan of gedragen tijdens het belastbaar tijdperk [54](#page=54). * Gedaan of gedragen om belastbare inkomsten te verkrijgen of te behouden [54](#page=54). * Echtheid en bedrag moeten verantwoord kunnen worden [54](#page=54). **Soorten beroepskosten:** * Beroepsmatige huisvestingskosten (OV, huur, elektriciteit, water, etc.) [54](#page=54). * Interesten van leningen (beroepsmatig doel aantonen) [54](#page=54). * Bezoldigingen werknemer, zaakvoerder, loonbonus [54](#page=54). * Sociale lasten en werkgeversbijdragen [54](#page=54). * Afschrijvingen vaste activa [54](#page=54). * Pensioenen [54](#page=54). * Commissies, erelonen (notaris, advocaat, boekhouder) [54](#page=54). * Premies bedrijfsleidersverzekeringen (bv. groepsverzekering) [54](#page=54). **Afschrijvingen:** * Methoden: Lineair afschrijven is de standaard [54](#page=54). * Percentages: * 3-5% (30 of 25 jaar): bv. bedrijfspand [54](#page=54). * 10% (10 jaar): bv. kantooruitrusting [54](#page=54). * 20% (5 jaar): bv. personenwagen (dure wagens >150.000 euro = >5 jaar) [54](#page=54). * 30% (3 jaar): bv. laptop, gsm [54](#page=54). #### 8.1.6 Verworpen uitgaven Dit zijn beroepskosten die wel in de boekhouding staan, maar niet (volledig) fiscaal aftrekbaar zijn. Ze worden bij de boekhoudkundige winst opgeteld om de fiscale winst te berekenen [54](#page=54) [55](#page=55). **Soorten verworpen uitgaven:** * Niet-aftrekbare belastingen (bv. vennootschapsbelasting voorgaande jaren, boetes, etc.) [55](#page=55). * Geldboeten (niet-aftrekbaar zijn vaste verkeersboetes, btw-boetes, strafrechtelijke boetes; wel aftrekbaar zijn parkeerretributies, contractuele schadevergoedingen) [55](#page=55). * Niet-aftrekbare receptiekosten (algemene regel 50% niet aftrekbaar, met uitzonderingen) [55](#page=55). * Kosten van relatiegeschenken [55](#page=55). * Niet-aftrekbare restaurantkosten [55](#page=55). * Kosten van niet-specifieke beroepskledij [55](#page=55). * Sociale voordelen [55](#page=55). * Voordelen uit maaltijd-, sport-, cultuur-, of ecocheques [55](#page=55). * Liberaliteiten [55](#page=55). * Niet-aftrekbare autokosten [55](#page=55). * Deel van het VAA m.b.t. bedrijfsvoertuig aangerekend aan werknemer [55](#page=55). * Niet-aftrekbare mobiliteitsvergoedingen [55](#page=55). **Niet-aftrekbare belastingen:** Omvatten o.a. vennootschapsbelasting van voorgaande jaren, nalatigheidsinteresten, belastingverhogingen, voorafbetalingen en geraamde belastingen van het lopende jaar, en bepaalde voorheffingen die verrekenbaar zijn met de vennootschapsbelasting [55](#page=55). **Niet-aftrekbare receptiekosten:** Algemeen geldt dat 50% van de receptiekosten niet aftrekbaar is. Uitzonderingen zijn kosten die rechtstreeks verband houden met de handel (bv. eigen producten aanprijzen), doorgerekende kosten door een externe dienstverlener, demonstratiekosten. Kosten voor lokalen, afschrijvingen, personeel en meubilair die gerelateerd zijn aan recepties, zijn wel 100% aftrekbaar [55](#page=55). #### 8.1.7 Herkwalificatie van huurinkomsten voor bedrijfsleiders Wanneer een bedrijfsleider een onroerend goed verhuurt aan de vennootschap waarin hij bedrijfsleider is, kan een deel van de huur worden geherkwalificeerd als beroepsinkomen (bezoldiging van bedrijfsleider) [39](#page=39). * Het gedeelte van de huur dat **meer bedraagt dan** $ \frac{5}{3} \times \text{KI} \times \text{revalorisatiecoëfficiënt} $ wordt belast als bezoldiging van bedrijfsleider (VAA), aan te geven in code 401 [39](#page=39). * Het gedeelte dat **maximaal gelijk is aan** $ \frac{5}{3} \times \text{KI} \times \text{revalorisatiecoëfficiënt} $ blijft belast als onroerend inkomen [39](#page=39). **Voorbeeld herkwalificatie huur:** [39](#page=39). Pieter verhuurt een winkel aan zijn vennootschap voor 36.000 euro per jaar. Het KI is 1.250 euro. De revalorisatiecoëfficiënt is 5,37. * Maximum huur aan te geven als Onroerend Inkomen (OI): $ 1.250 \times \frac{5}{3} \times 5,37 = 11.187,50 $ euro (code 1110) [39](#page=39). * Herkwalificatie huur in beroepsinkomen: $ 36.000 - 11.187,50 = 24.812,50 $ euro (code 1401) [39](#page=39). --- # BTW en registratie-/successierechten Dit hoofdstuk behandelt de btw-regels, inclusief belastingplicht, belastbare handelingen, vrijgestelde handelingen en aftrek, alsook registratie- en successierechten [56](#page=56). ### 9.1 Inleiding tot btw BTW staat voor belasting over de toegevoegde waarde en is een indirecte verbruiksbelasting. De overheid heft deze belasting op de verkoop van producten en diensten. Verkopers kunnen de btw die zij aan hun leverancier hebben betaald terugvorderen, en de btw wordt gefractioneerd geïnd door de Schatkist [62](#page=62). ### 9.2 Belastingplicht Volgens artikel 4 § 1 W.BTW is een belastingplichtige "eenieder die in de uitoefening van een economische activiteit, geregeld en zelfstandig, met of zonder winstoogmerk, hoofdzakelijk of aanvullend, leveringen van goederen of diensten verricht die in dit Wetboek zijn omschreven, ongeacht op de plaats waar deze activiteit wordt uitgeoefend." De nadruk ligt op de **daden** die iemand stelt, niet op de persoon zelf [62](#page=62). De belangrijkste gevolgen van belastingplicht zijn: * De door de belastingplichtige verrichte leveringen of diensten maken btw verschuldigd [62](#page=62). * Recht op aftrek in bepaalde gevallen [62](#page=62). * Verplichtingen en formaliteiten, zoals: * Indienen van een aangifte bij aanvang, wijziging of stopzetting van de activiteit [62](#page=62). * Facturatieplicht [62](#page=62). * Afleveren van rekeningen/ontvangstbewijzen [62](#page=62). * Indienen van periodieke btw-aangiften of andere aangiften [62](#page=62). * Indienen van listings [62](#page=62). * Voeren van een boekhouding [62](#page=62). * Houden van registers (bv. btw-register voor garagisten) [62](#page=62). Essentiële kenmerken van een btw-belastingplichtige: * **Eenieder:** Dit omvat natuurlijke personen, rechtspersonen en verenigingen/groeperingen van personen die gemeenschappelijk een werkzaamheid uitoefenen [62](#page=62). * **Economische activiteit:** Elke activiteit die gericht is op het produceren of verhandelen van goederen en diensten [62](#page=62). * **Geregeld uitgeoefende werkzaamheid:** Dit betekent op regelmatige basis. Zelfs met lange tussenpozen kan een activiteit nog als "geregeld" worden beschouwd. Het is een feitenkwestie. Een persoon die meerdere auto's aankoopt, opknapt en verkoopt, verricht een geregelde werkzaamheid, in tegenstelling tot iemand die toevallig een eigen auto tweedehands verkoopt [62](#page=62). * **Zelfstandige werkzaamheid:** Er mag geen band van ondergeschiktheid zijn. Meewerkende gezinsleden onder leiding van verwanten in een familiebedrijf of natuurlijke personen die lesgeven, zijn geen zelfstandige btw-belastingplichtigen [62](#page=62). Eenieder die aan deze essentiële kenmerken voldoet, is van rechtswege belastingplichtig. Wilsuiting kan ook leiden tot belastingplicht, bijvoorbeeld door de aankoop van een handelszaak of het oprichten van een vennootschap met de intentie om geregeld en zelfstandig leveringen te verrichten. De formaliteit hiervoor is de aanvraag van een btw-nummer (Formaliteit 604 A) [63](#page=63). Niet-essentiële kenmerken, die geen invloed hebben op het belastingplichtige statuut, zijn: * Met of zonder winstoogmerk [63](#page=63). * Hoofdzakelijk of aanvullend (de hoofd- of nevenactiviteit maakt geen verschil) [63](#page=63). * Plaats waar de economische activiteit wordt uitgeoefend [63](#page=63). De hoedanigheid van btw-belastingplichtige gaat **verloren** zodra de belastbare werkzaamheid definitief wordt stopgezet. Het verkopen of onttrekken van investeringsgoederen na stopzetting van de werkzaamheid leidt nog niet tot het einde van de belastingplicht. De stopzetting dient aangegeven te worden via Formaliteit 604 C, wat leidt tot het doorhalen van het btw-nummer. Tijdelijke stopzettingen (zoals bij ziekte of pandemie) beëindigen de belastingplicht niet. Een failliete belastingplichtige blijft btw-plichtig tot de economische activiteit definitief stopgezet is [63](#page=63). Verschillende soorten btw-belastingplichtigen: * **BTW-belastingplichtigen die geen periodieke btw-aangiften moeten indienen:** * **Vrijgestelde belastingplichtigen:** Bijvoorbeeld dokters, onderwijsinstellingen, erkende bejaardentehuizen (artikel 44 WBTW). Men kan hier niet voor kiezen [63](#page=63). * **Kleine ondernemingen:** Met een omzet van minder dan 25.000 euro (excl. btw) onderworpen aan de vrijstellingsregeling (artikel 56 bis WBTW). Deze mogen geen intracommunautaire leveringen van nieuwe vervoermiddelen verrichten [63](#page=63). * **BTW-belastingplichtigen die periodieke btw-aangiften indienen:** * **Maandindiener (AM):** Dit is de regel. De aangifte moet uiterlijk op de 20ste van de maand volgend op de betreffende maand worden ingediend [63](#page=63). * **Kwartaalindiener (AT):** Dit is een optie, mits aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan. De aangifte wordt ingediend uiterlijk op de 20ste van de maand volgend op het kwartaal (vanaf 1/1/2025: 25ste). Voorwaarden omvatten een jaaromzet (excl. btw) lager dan 2.500.000 euro, of lager dan 500.000 euro voor specifieke leveringen zoals energieproducten, mobiele telefonieapparatuur en computers, of landvoertuigen. Personen die gehouden zijn tot maandelijkse indiening van de btw-opgave van intracommunautaire handelingen worden uitgesloten [63](#page=63). * **Gemengde btw-belastingplichtige:** Een persoon die zowel vrijgestelde handelingen (art. 44 WBTW) als belastbare handelingen verricht, bijvoorbeeld een kinesist die ook een sauna uitbaat [64](#page=64). * **Toevallige btw-belastingplichtige:** Iemand die voor toevallige handelingen belastingplichtig wordt zonder regulier btw-nummer. Dit kan door optie (bv. verkoop van een nieuw gebouw, art. 8 WBTW) of ambtshalve (bv. levering van een nieuw vervoermiddel, art. 8bis W.BTW). Aangifte gebeurt via formulier 447 [64](#page=64). **GEEN btw-belastingplichtige** zijn personen die geen economische activiteit verrichten of niet geregeld of zelfstandig handelingen verrichten, zoals een passieve holding of particulieren die buiten de economische activiteit handelen. De overheid (Staat, gemeenschappen, gewesten, provincies, gemeenten) en bepaalde openbare instellingen (zoals ITAA, orde van geneesheren) worden uitdrukkelijk als niet btw-plichtig beschouwd, tenzij ze handelingen verrichten die tot concurrentieverstoring leiden (bv. gemeente die een parking uitbaat) [64](#page=64). ### 9.3 Belastbare handelingen Belastbare handelingen omvatten de levering van goederen en diensten. #### Levering van goederen **Definitie goederen (art. 9 W.BTW):** Omvat lichamelijke goederen (reëel en onroerend), elektriciteit, gas, warmte, koude, en soortgelijke zaken, alsook zakelijke rechten op onroerende goederen (muv de eigendom) [64](#page=64). Onderworpen aan btw indien cumulatief voldaan is aan de volgende 4 voorwaarden: 1. Levering van een goed of een gelijkgestelde handeling [64](#page=64). 2. Onder bezwarende titel of daarmee gelijkgesteld [64](#page=64). 3. Plaatsvindt in België [64](#page=64). 4. Door een btw-belastingplichtige die handelt in de uitoefening van zijn economische activiteit [64](#page=64). **Belangrijk:** BTW is slechts verschuldigd voor zover geen vrijstelling of bijzondere regeling (bv. vrijgestelde intracommunautaire levering, uitvoer) van toepassing is [64](#page=64). > **Voorbeeld:** Garage A uit Gent verkoopt een vrachtwagen aan aannemer B uit Antwerpen voor 50.000 euro (excl. btw). Aannemer B haalt de vrachtwagen op in Gent. > * Garage A moet een factuur uitreiken voor 60.500 euro (50.000 euro + 10.500 euro 21% btw), de verkoop opnemen in zijn btw-aangifte en de btw doorstorten [64](#page=64). > * Aannemer B kan de betaalde btw aftrekken in zijn btw-aangifte [64](#page=64). Een garage uit Antwerpen verkoopt een GPS-installatie voor 1.000 euro (excl. btw) aan een aannemer uit Knokke. De installatie wordt gemonteerd in de vrachtwagen [65](#page=65). * Garage Antwerpen moet een factuur uitreiken voor 1.210 euro (1.000 euro + 210 euro 21% btw), de verkoop opnemen in zijn btw-aangifte en de btw doorstorten [65](#page=65). * Aannemer B kan de betaalde btw aftrekken [65](#page=65). #### Diensten **Definitie (art. 18, §1, eerste lid W.BTW):** Elke handeling die geen levering van een goed is. Voorbeelden zijn werk in onroerende staat, herstellingen, intellectuele werkzaamheden, vervoer, begrafenisdiensten, restaurantdiensten, diensten van advocaten/notarissen [65](#page=65). Een dienst is onderworpen aan btw indien cumulatief voldaan is aan de volgende 4 voorwaarden: 1. Dienst (art. 18 W.BTW) of een gelijkgestelde handeling (art. 19 W.BTW) [65](#page=65). 2. Onder bezwarende titel of daarmee gelijkgesteld [65](#page=65). 3. Plaatsvindt in België [65](#page=65). 4. Door een btw-belastingplichtige die handelt in de uitoefening van zijn economische activiteit [65](#page=65). > **Voorbeeld:** Een garage uit Antwerpen herstelt de motor van de vrachtwagen van een aannemer uit Knokke voor 10.000 euro (excl. btw). De dienst vindt plaats in Antwerpen. > * Garage Antwerpen moet een factuur uitreiken voor 12.100 euro (10.000 euro + 2.100 euro 21% btw), de verkoop opnemen in zijn btw-aangifte en de btw doorstorten [65](#page=65). > * Aannemer B kan de betaalde btw aftrekken [65](#page=65). #### Intracommunautaire verwerving (ICV) Dit betreft het verkrijgen van de macht om als eigenaar te beschikken over een roerend goed dat is verzonden of vervoerd naar een andere lidstaat dan waar de verzending of het vervoer vertrekt, met bestemming de afnemer. De goederen hoeven niet daadwerkelijk door de koper in ontvangst te worden genomen op de eindbestemming. Een ICV wordt in België belast indien deze in België plaatsvindt en door een belastingplichtige wordt verricht die gehouden is zijn ICV's te onderwerpen aan btw, en mits bepaalde uitsluitingsgronden niet van toepassing zijn [65](#page=65) [66](#page=66). > **Voorbeeld:** Florejan (Frankrijk) verkoopt machines aan BV Hanssens (België) voor 10.000 euro (excl. btw). De machine wordt vanuit Frankrijk naar België vervoerd. > * BV Hanssens moet de aankoop opnemen in zijn periodieke aangifte en de verschuldigde btw (2.100 euro) betalen (verlegging van heffing) [66](#page=66). > * BV Hanssens kan de betaalde btw aftrekken [66](#page=66). #### Invoer Dit is het binnenkomen in de Unie van een goed vanuit een derde land. De invoer van goederen, door wie ook, is aan btw onderworpen wanneer deze in België plaatsvindt [66](#page=66). > **Voorbeeld:** BV Mégane (België) koopt 5 speciale computers bij Toshiba Gregory (Japan) voor 2.200 euro per stuk. De computers komen binnen via de haven van Antwerpen. > * BV Mégane moet de btw betalen op het moment van invoer aan de douane en verkrijgt een invoerdocument. Deze aankoop neemt BV Mégane op in haar btw-aangifte [66](#page=66). > * BV Mégane kan de betaalde btw aftrekken in haar periodieke btw-aangifte [66](#page=66). ### 9.4 Vrijgestelde handelingen #### Intracommunautaire levering (ICL) Dit betreft een levering van goederen met intracommunautair vervoer (vervoer tussen twee verschillende lidstaten). Een vrijgestelde ICL vereist dat de leverancier beschikt over het btw-nummer van de afnemer in de andere lidstaat en dit nummer correct opneemt in de intracommunautaire opgave (ICO). De bewijslast voor de vrijstelling ligt bij de verkoper [66](#page=66) [67](#page=67). > **Voorbeeld:** Garage Toon (België) verkoopt een nieuwe wagen aan Architect Abigail (Nederland) voor 100.000 euro. Het vervoer gebeurt door een Luxemburgse transporteur in opdracht van Toon. > * Garage Toon moet een factuur uitreiken voor 100.000 euro (geen btw, aangezien voldaan is aan de voorwaarden van vrijgestelde ICL) [67](#page=67). > * De verkoop wordt opgenomen in de btw-aangifte en ICO. Geen btw wordt doorgestort [67](#page=67). > * Alle bewijzen voor de vrijgestelde ICL moeten verzameld worden [67](#page=67). **Nieuw vervoermiddel (art. 8bis, §2, 2° WBTW):** Hierbij is de btw van de aankoop verschuldigd in de lidstaat van bestemming van het voertuig. Een ICL van een nieuw vervoermiddel is vrijgesteld, ongeacht de hoedanigheid van de koper, mits aan specifieke voorwaarden is voldaan (bv. de levering is niet vrijgesteld ogv 39 bis, eerste lid, 1° WBTW). Een nieuw vervoermiddel is gedefinieerd op basis van de eerste ingebruikname en gereden kilometers (landvoertuigen: < 6 maanden of < 6.000 km) [67](#page=67). > **Voorbeeld:** Palliter, een ambtenaar, verkoopt zijn wagen met 8.000 km op de teller aan Ruben, een Spaanse leraar, voor 10.000 euro. De wagen werd nieuw aangekocht op 23 november 2023. De wagen wordt vervoerd naar Spanje. > * Palliter wordt een toevallige btw-plichtige en moet aangifte nr. 447 indienen en de verschuldigde btw betalen (binnen 15 dagen na levering) [68](#page=68). > * Palliter kan de teruggaaf van btw vragen over de aangerekende btw op de verkoopprijs [68](#page=68). > **Voorbeeld:** Palliter, een btw-plichtige, verkoopt zijn sportwagen met 5.000 km aan Ruben, een Spaanse btw-plichtige, voor 26.000 euro. De wagen werd 5 jaar geleden nieuw aangekocht. > * Palliter moet een factuur uitreiken voor 26.000 euro (geen btw, aangezien voldaan is aan de voorwaarden van vrijgestelde ICL) [68](#page=68). > * De verkoop wordt opgenomen in de btw-aangifte en ICO [68](#page=68). > * Ruben moet de aankoop opnemen in zijn periodieke aangifte en de verschuldigde btw betalen (verlegging van heffing), en kan deze aftrekken [68](#page=68). #### Uitvoer Levering van een goed dat verzonden of vervoerd wordt naar een plaats buiten de Gemeenschap. Het uitvoerdocument dient als bewijs [68](#page=68). > **Voorbeeld:** Garage Demets (België) verkoopt 4 wagens voor 100.000 euro (excl. btw) aan Helena uit Marokko. De wagens worden naar Marokko vervoerd. > * Garage Demets moet een factuur uitreiken voor 100.000 euro (geen btw, indien effectief uitgevoerd) [68](#page=68). > * Het uitvoerdocument is cruciaal. De verkoop wordt opgenomen in de btw-aangifte [68](#page=68). > * Alle bewijzen voor de uitvoer moeten verzameld worden [68](#page=68). ### 9.5 Margeregeling Deze regeling is van toepassing op wederverkopers van tweedehands goederen, kunstvoorwerpen, en voorwerpen voor verzamelingen of antiquiteiten [69](#page=69). Voorwaarden voor toepassing: 1. De goederen moeten geleverd zijn binnen de EU door een leverancier die geen beroep kon doen op btw-vrijstelling of -teruggave bij de aankoop, ICV of invoer [69](#page=69). 2. De leverancier moet een niet-belastingplichtige persoon zijn, of een andere belastingplichtige zonder recht op aftrek, of een andere belastingplichtige wederverkoper wiens levering reeds onder de margeregeling viel [69](#page=69). De btw wordt berekend op het verschil tussen de verkoopprijs en de inkoopprijs (de winstmarge). Bij verkoop met verlies is de winstmarge negatief en is er geen btw verschuldigd [69](#page=69). > **Voorbeeld:** Een garagist koopt een gebruikte auto aan voor 20.000 euro (van een particulier) en wil 1.000 euro winst maken. > * Winstmarge exclusief btw: 1.000 euro [69](#page=69). > * BTW (21%) over de winstmarge: 210 euro [69](#page=69). > * Verkoopprijs: 20.000 euro + 1.000 euro + 210 euro = 21.210 euro [69](#page=69). > > Alternatieve berekening: (EUR 21.210 - EUR 20.000) x 21/121 = 210 euro verschuldigde btw [69](#page=69). De belastingplichtige wederverkoper mag de btw niet afzonderlijk vermelden op de factuur. Op de factuur moet de vermelding staan: "Levering onderworpen aan de bijzondere regeling van belastingheffing over de winstmarge. Btw niet aftrekbaar." [70](#page=70). ### 9.6 Recht op aftrek Alleen btw-belastingplichtigen hebben recht op aftrek. Het bestemmingsprincipe (art. 45 §1 WBTW) stelt dat aangekochte goederen en diensten aangewend moeten worden voor de economische activiteit [70](#page=70). De aftrek is echter beperkt: * **Niet-beroepsuitgaven:** Privé-uitgaven, uitgaven voor andere doeleinden dan de economische activiteit, of uitgaven om gratis te verstrekken [70](#page=70). * **Voertuigen aftrekplafond (art. 45, §2 W.BTW):** Voor autovoertuigen is maximaal 50% van de btw aftrekbaar. Dit geldt voor de aankoop, ICV, invoer, brandstoffen, reiniging, onderhoud, onderdelen, etc. Uitzonderingen zijn parkeerkosten, tolgeld en taxikosten [70](#page=70). * **Aftrekbeperking geldt voor:** Personenwagens, auto's voor dubbel gebruik, minibussen, 4x4's, rallywagens, autorijschoolauto's, etc [70](#page=70). * **Geen aftrekbeperking geldt voor:** Lichte vrachtwagens (MTM > 3.500kg), vrachtwagens, bussen, voertuigen ingericht voor speciaal vervoer, voertuigen die enkel in sportwedstrijden gebruikt kunnen worden, campingauto's, takelwagens, kraanauto's, ladderwagens, tractors, bromfietsen, voertuigen bestemd voor verkoop/verhuur, aanhangwagens, werfvoertuigen, vorkheftrucks [71](#page=71). Vaststelling beroepsgebruik personenwagen (gemengd gebruik): * **Methode 1: Gedetailleerde rittenadministratie:** Woon-werkverkeer wordt als privé beschouwd. Het beroepsgebruik wordt berekend op basis van de afgelegde kilometers voor beroepsdoeleinden ten opzichte van het totaal aantal kilometers [71](#page=71). * **Methode 2: Forfait woon-/werkverkeer:** Een semi-forfaitaire methode gebaseerd op de afstand woon-werkverkeer, werkdagen en een forfait voor privégebruik. Vereist dat het voertuig aan één chauffeur is toegewezen en daadwerkelijk als werkinstrument wordt gebruikt [71](#page=71). * **Methode 3: Algemeen forfait:** Beroepsgebruik wordt forfaitair op 35% gesteld. Dit geldt voor alle voertuigen in de onderneming en is beperkt tot één auto/moto per gebruiker [71](#page=71). Lichte vrachtwagens kunnen ook gemengd gebruikt worden. Methode 4 voorziet een algemeen forfait van 85% beroepsgebruik, mits 1 voertuig per gebruiker en overwegend gebruik als exploitatiemiddel [72](#page=72). **Uitsluiting (art. 45, §3 W.BTW):** BTW op tabaksfabricaten, geestrijke dranken, kosten van logies, spijzen en dranken ter plaatse te consumeren, en kosten van onthaal is niet aftrekbaar [72](#page=72). ### 9.7 BTW-verplichtingen * **BTW-nummer:** Aanvragen, wijzigingen meedelen (604B) en stopzetten (604C) [72](#page=72). * **Aangiften:** Periodieke btw-aangifte en intracommunautaire opgave indienen. Ook een jaarlijkse listing van afnemers is vereist [73](#page=73). * **Facturering:** Een factuur is de basis voor de opeisbaarheid van btw. De facturatieplicht geldt voor elke btw-plichtige, behalve in specifieke gevallen (bv. leveringen aan particulieren voor privégebruik). Er zijn echter uitzonderingen op deze uitzonderingen waarbij facturatie steeds verplicht is, bijvoorbeeld bij verkoop van voertuigen of werk in onroerende staat [73](#page=73). * **Tijdstip uitreiken factuur:** Uiterlijk de 15e dag van de maand na het belastbaar feit [73](#page=73). * **BTW conforme factuur:** Vereist specifieke vermeldingen zoals datum, volgnummer, gegevens van leverancier en medecontractant, btw-nummer, prijs, btw-tarief, en het totaalbedrag van de verschuldigde btw [73](#page=73). * **Sanctie:** Boete voor de leverancier en geen btw-aftrek voor de klant bij onregelmatige facturen [73](#page=73). * **Verschaffen van inlichtingen:** Eenieder is verplicht om op verzoek mondeling of schriftelijk inlichtingen te verstrekken [73](#page=73). * **Boekhouding:** De btw-berekening is gebaseerd op de boekhouding. Vereist een boek voor inkomende en een boek voor uitgaande facturen. De administratie heeft een retentierecht op deze documenten [73](#page=73) [74](#page=74). * **BTW-register motorvoertuigen:** Garagisten zijn verplicht een register bij te houden van alle motorvoertuigen die hun onderneming binnenkomen en verlaten [74](#page=74). ### 10. Registratie- en successierechten Dit deel behandelt registratie- en successierechten, die beide tot de indirecte belastingen behoren [75](#page=75). #### 10.1 Registratierechten Registratierechten worden geheven naar aanleiding van een registratieformaliteit en zijn een gewestelijke bevoegdheid [75](#page=75). * **Bij verkoop onroerend goed:** * Standaardtarief: 12% van de aankoopsom [75](#page=75). * Enige eigen woning: Verlaagd tarief van 2% (voorheen 3%). Vereist dat de koper natuurlijke persoon is, de woning niet in opbouw is, de enige eigen woning betreft en de koper er binnen 3 jaar gaat wonen [75](#page=75). * Uitzonderingen: Aankoop voor sociaal verhuur (7%), beroepsverkopers (6% i.p.v. 4%) [75](#page=75). * Renovatieverplichtingen worden versoepeld naar EPC D en de termijn wordt uitgebreid naar 6 jaar [75](#page=75). * De aankoper betaalt de belasting [75](#page=75). * **Bij schenking:** * **Onroerende goederen:** Verplicht via notariële akte. Progressievoorbehoud bij opeenvolgende onroerende schenkingen. De begunstigde betaalt de belasting [75](#page=75). * **Roerende goederen (aandelen, geld, bankgift):** Geen notariële akte verplicht, maar mag. Tarieven zijn vlak: 3% voor rechte lijn, 7% voor anderen. Bij hand- en bankgiften geldt een verdachte periode van 3 tot 5 jaar; overlijdt de schenker tijdens deze periode, dan kan de schenking toch aan erfbelasting onderworpen worden, tenzij het een notariële schenking betreft [75](#page=75). #### 10.2 Successierechten/erfbelasting Dit zijn belastingen geheven n.a.v. de overdracht van vermogen door het overlijden van een inwoner van België. Ze zijn gewestelijk bepaald. Het tarief is progressief en afhankelijk van de graad van verwantschap en de verkoopwaarde van de goederen [76](#page=76). * **Kinderen/kleinkinderen (descendenten):** Tarieven worden verlaagd. De eerste schijf van 50.000 euro is gratis. Het 3% tarief wordt uitgebreid tot 150.000 euro [76](#page=76). * **Tussen partners:** Echtgenoten en wettelijk samenwonenden betalen momenteel geen erfbelasting op de gezinswoning. De vrijstelling voor roerende goederen wordt verhoogd van 50.000 euro naar 150.000 euro [76](#page=76). * **Tussen broers en zussen:** De schijven worden aangepast om de belastingdruk te temperen [76](#page=76). * **Anderen (tantes, ooms, neven, nichten, vrienden):** Nieuw is de mogelijkheid om 50.000 euro via testament gratis toe te kennen aan personen met wie de erflater een affectieve band had [76](#page=76). Kinderen kunnen niet onterfd worden; de helft van het vermogen is voorbehouden erfdeel. De Vlaamse regering verlaagt de erfbelasting met deels compensatie door betere inning en sluiting van achterpoortjes [76](#page=76). --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Belasting | Een bijdrage die volgens bepaalde rechtsregels door de overheid wordt opgelegd met het oog op het verzamelen van financiële middelen die nodig zijn om uitgaven te doen in het algemeen belang en die bij wet, decreet of besluit als belasting wordt erkend. | | Retributie | Een heffing die bestemd is om een door de overheid verstrekte dienst rechtstreeks te laten vergoeden door degene die de dienst heeft genoten, zoals een parkeermeter. | | Parafiscale bijdragen | Bijdragen die specifiek worden geïnd voor de financiering van bepaalde sociale doeleinden, zoals sociale bijdragen in België, bedoeld voor de dekking van specifieke uitgaven van de staat. | | Legaliteitsbeginsel (Wettelijkheidsbeginsel) | Het principe dat de overheid alleen mag handelen op basis van de wet, en dat burgers alleen gestraft kunnen worden voor handelingen die op het moment van begaan al strafbaar waren gesteld door de wet. | | Eenjarigheidsbeginsel (Annualiteitsbeginsel) | Het principe dat de begroting en de belastingwetgeving jaarlijks moeten worden goedgekeurd door het parlement, waarbij de ingevoerde regels slechts voor een jaar van kracht zijn, tenzij ze worden vernieuwd. | | Gelijkheidsbeginsel | Het principe dat alle burgers gelijk zijn voor de wet en dat het genot van rechten en vrijheden zonder discriminatie moet worden verzekerd. | | Belastingontduiking | Het zich onttrekken aan een verschuldigde belasting door middel van oneerlijke of illegale praktijken, zoals het niet aangeven van inkomsten of het opnemen van valse facturen. | | Belastingvermijding | Het zo organiseren van financiële of zakelijke aangelegenheden dat de belastingdruk wordt geminimaliseerd, binnen de grenzen van de wet, door bijvoorbeeld te kiezen voor fiscaal voordeligere opties. | | Kadastraal inkomen (KI) | Het normale, gemiddelde jaarlijkse netto-inkomen van een onroerend goed, gebaseerd op de huurwaarde in 1975, dat dient als basis voor de berekening van bepaalde belastingen zoals de onroerende voorheffing. | | Onroerende voorheffing | Een jaarlijkse belasting op onroerende goederen die in het Vlaams Gewest liggen, berekend op basis van het kadastraal inkomen. | | Personenbelasting (PB) | Een belasting die wordt geheven op het inkomen van natuurlijke personen, onderverdeeld in onroerende, roerende, beroeps- en diverse inkomsten. | | Progressieve belastingen | Een belastingstelsel waarbij het tarief stijgt naarmate het inkomen hoger is; hoe meer men verdient, hoe meer men aan belasting betaalt. | | Belastingsvrije som | Een vastgesteld bedrag aan inkomen dat vrijgesteld is van belasting, wat leidt tot een vermindering van de uiteindelijk te betalen belasting. | | Voordeel van alle aard (VAA) | Een voordeel in natura dat een werknemer of bedrijfsleider ontvangt van zijn werkgever of vennootschap, naast het reguliere loon, zoals een bedrijfswagen, GSM of maaltijdcheques, dat belastbaar is als inkomen. | | Vennootschapsbelasting | Een belasting die wordt geheven op de winst van vennootschappen, in plaats van op natuurlijke personen, en die een cruciaal onderdeel vormt van de overheidsinkomsten. | | Fiscale winst (Belastbare grondslag) | Het bedrag van de winst van een vennootschap dat onderworpen is aan vennootschapsbelasting, na aftrek van belastingvoordelen en eventuele overgedragen verliezen. | | Verworpen uitgaven | Bepaalde kosten die in de boekhouding wel zijn opgenomen, maar die fiscaal niet (volledig) aftrekbaar zijn en daarom bij de fiscale winst worden opgeteld. | | BTW (Belasting over de toegevoegde waarde) | Een indirecte verbruiksbelasting die wordt geheven op de verkoop van producten en diensten, waarbij verkopers de betaalde BTW op hun aankopen mogen terugvorderen. | | Belastingplichtige (BTW) | Eenieder die in de uitoefening van een economische activiteit, geregeld en zelfstandig, leveringen van goederen of diensten verricht die in het Wetboek van de BTW zijn omschreven. | | Belastbare handeling (BTW) | Leveringen van goederen of diensten die onderworpen zijn aan BTW, mits ze voldoen aan voorwaarden zoals plaatsvinding in België en het verrichten door een BTW-belastingplichtige in het kader van zijn economische activiteit. | | Intracommunautaire verwerving (ICV) | Het verkrijgen van de macht om als eigenaar te beschikken over een lichamelijk roerend goed dat is verzonden of vervoerd vanuit een andere lidstaat van de Europese Unie naar België, en dat belastbaar is in België. | | Registratierechten | Belastingen die worden geheven n.a.v. de registratieformaliteit van bepaalde akten, zoals de verkoop van onroerend goed, en die een gewestelijke bevoegdheid zijn. | | Successierechten (Erfbelasting) | Belastingen die worden geheven n.a.v. de overdracht van vermogen door het overlijden van een inwoner van België, waarbij de tarieven afhangen van de graad van verwantschap. | | Huwelijksquotiënt | Een mechanisme binnen de personenbelasting dat, bij gehuwden, toelaat een deel van het inkomen van de partner met het hoogste inkomen over te hevelen naar de partner met het laagste inkomen om de belastingdruk te verlichten. | | Liquidatiereserve | Een regeling voor kleine vennootschappen waarbij winsten worden "vastgelegd" om toekomstige uitkeringen fiscaal voordelig te maken, met een anticipatieve heffing en lagere roerende voorheffing bij latere uitkering. | | VVPR-bis regime | Een regime voor kleine vennootschappen dat een fiscaal voordelige uitkering van dividenden toelaat tegen een gereduceerd tarief van roerende voorheffing. |

# Wettelijk kader en consolidatieplicht Dit onderwerp verkent het wettelijke kader en de consolidatieplicht in België, inclusief de verschillende regelgevingen, de criteria voor consolidatie, en de diverse consolidatiemethodes. ## 1. Wettelijk kader en regelgeving De wettelijke grondslag voor consolidatie in België is verankerd in diverse wetten en koninklijke besluiten: ### 1.1 Wettelijk kader * **Wetboek van Economisch Recht:** Artikel III.91. * **Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen (WVV) van 23 maart 2019:** * Artikelen 1:11 tot 1:26. * Artikelen 3:21 tot 3:36. * Artikelen 3:76 tot 3:82. * **Koninklijk Besluit (KB) van 29 april 2019 tot uitvoering van het Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen:** * Artikelen 3:64 en 3:65. * Artikelen 3:96 tot 3:158. * **Europese regelgeving:** * Verordening van 19 juli 2002: verplicht beursgenoteerde ondernemingen om hun geconsolideerde jaarrekening op te stellen conform IFRS. * KB van 18 januari 2005: biedt niet-beursgenoteerde ondernemingen de mogelijkheid om hun geconsolideerde jaarrekening op te stellen volgens IFRS, een keuze die onomkeerbaar is. ### 1.2 Commissie voor boekhoudkundige normen De Commissie voor boekhoudkundige normen (CBN) heeft diverse adviezen gepubliceerd met betrekking tot de Belgische consolidatiewetgeving. ## 2. Consolidatieplicht ### 2.1 Moedervennootschap Elke moedervennootschap is verplicht een geconsolideerde jaarrekening en jaarverslag op te stellen indien zij alleen of gezamenlijk één of meer dochterondernemingen controleert (artikel 3:23 WVV). ### 2.2 Consortium Elke onderneming die een consortium vormt met een andere onderneming, dient een geconsolideerde jaarrekening en jaarverslag op te stellen waarin alle ondernemingen van het consortium, alsook hun dochterondernemingen, gemeenschappelijke dochterondernemingen en geassocieerde vennootschappen, worden opgenomen (artikel 3:24 WVV). ## 3. Moedervennootschap, dochtervennootschap en controlebevoegdheid ### 3.1 Definities * **Moedervennootschap:** Een vennootschap die controle uitoefent over een andere vennootschap. * **Dochteronderneming:** Een vennootschap ten aanzien waarvan een controlebevoegdheid bestaat. * **Controle:** De bevoegdheid, in rechte of in feite, om beslissende invloed uit te oefenen op de aanstelling van de meerderheid van de bestuurders of zaakvoerders, of op de oriëntatie van het beleid. Dit wordt beoordeeld op basis van stemrechten versus aandelenbezit. * **Gezamenlijke controle:** Controle die een beperkt aantal vennoten samen uitoefenen wanneer zij zijn overeengekomen dat beslissingen over de beleidsoriëntatie van een betrokken onderneming niet zonder gemeenschappelijke instemming kunnen worden genomen (vereist unanimiteit). * **Gemeenschappelijke dochteronderneming:** Een onderneming ten aanzien waarvan gezamenlijke controle bestaat. * **Exclusieve controle:** Controle die een vennootschap alleen of samen met één of meer van haar dochterondernemingen uitoefent. ### 3.2 Samenstelling van controlebevoegdheid * Onrechtstreekse bevoegdheid via een dochteronderneming wordt meegeteld bij de rechtstreekse bevoegdheid. * Bevoegdheid van een tussenpersoon van een andere persoon wordt geacht in bezit te zijn van laatstgenoemde. ### 3.3 Geen rekening gehouden met * Schorsing van stemrechten. * Stemrechtbesprekingen. ### 3.4 Vermindering van stemrechten Stemrechten verbonden aan het totaal van de aandelen van een dochtervennootschap worden verminderd met: * Stemrechten verbonden aan eigen aandelen. * Stemrechten verbonden aan aandelen aangehouden door haar (klein)dochterondernemingen. ### 3.5 Consolidatiekring * **Consoliderende vennootschap:** De vennootschap die de geconsolideerde jaarrekening opstelt. * **Vennootschappen opgenomen in de consolidatie:** * Inclusief integraal en evenredig geconsolideerde vennootschappen. * Exclusief vennootschappen waarvoor de vermogensmutatiemethode wordt toegepast. * **Geconsolideerd geheel (consolidatiekring):** Het geheel van vennootschappen dat in de consolidatie is opgenomen. ## 4. Consortium Een consortium ontstaat wanneer een vennootschap enerzijds en één of meer vennootschappen naar Belgisch of buitenlands recht anderzijds, die geen dochterondernemingen van elkaar zijn noch dochterondernemingen van één en dezelfde vennootschap, onder centrale leiding staan. ### 4.1 Vermoeden van centrale leiding * **Onweerlegbaar vermoeden:** * Wanneer dit voortvloeit uit overeenkomsten of statutaire bepalingen. * Wanneer het bestuursorgaan voor het merendeel uit dezelfde personen bestaat. * **Weerlegbaar vermoeden (behoudens tegenbewijs):** * Wanneer de meerderheid van de stemrechten verbonden aan hun effecten wordt gehouden door dezelfde personen (natuurlijke personen of rechtspersonen). ### 4.2 Gevolgen van consortium Elk van de vennootschappen die het consortium vormen, wordt als een consoliderende vennootschap beschouwd. De vennootschappen die het consortium vormen, staan gezamenlijk in voor de opstelling en de openbaarmaking van de geconsolideerde jaarrekening en het geconsolideerde jaarverslag. > **Tip:** De beoordeling van de aanwezigheid van een centrale leiding dient te gebeuren op de balansdatum. ## 5. Geassocieerde vennootschap * **Definitie:** Elke andere vennootschap dan een dochteronderneming of gemeenschappelijke dochteronderneming waarin een andere vennootschap een deelneming bezit en waarin zij een invloed van betekenis uitoefent op de oriëntatie van het beleid (artikel 1:21 WVV). * **Invloed van betekenis:** Behoudens tegenbewijs wordt invloed van betekenis vermoed indien het stemrechtpercentage 20% of meer bedraagt. * Een geassocieerde vennootschap is een deelneming waarmee een deelnemingsverhouding bestaat; het omgekeerde is niet noodzakelijk waar. ## 6. Vrijstellingen van consolidatie ### 6.1 Vrijstelling omwille van subconsolidatie Een Belgische vennootschap die één of meer andere ondernemingen controleert en zelf dochteronderneming is van een vennootschap op een hoger niveau, kan van consolidatie worden vrijgesteld indien aan de volgende voorwaarden is voldaan (artikel 3:26 WVV): * De vennootschap is dochter van een onderneming (Belgisch of buitenlands recht) die een geconsolideerde jaarrekening opstelt, laat controleren en openbaar maakt. * Goedkeuring van de vrijstelling door 9/10de van de stemmen (NV) of 8/10de (andere vennootschapsvormen). Deze goedkeuring is slechts geldig voor twee boekjaren en kan worden hernieuwd. * De geconsolideerde jaarrekening van de moederonderneming wordt opgesteld, gecontroleerd en openbaar gemaakt conform de Europese richtlijn 2013/34 of gelijkwaardig. * Het bestuursorgaan van de vrijgestelde onderneming legt de geconsolideerde jaarrekening en het geconsolideerd jaarverslag van de moederonderneming neer binnen 2 maanden na beschikbaarheid, en uiterlijk 7 maanden na afsluiting van het boekjaar. Dit dient te gebeuren in de taal waarin de vrijgestelde vennootschap haar enkelvoudige jaarrekening opstelt. * Vermelding in de toelichting van het gebruik van de vrijstellingsmogelijkheid, inclusief gegevens over de alternatief verstrekte geconsolideerde informatie. ### 6.2 Uitzonderingen op vrijstelling wegens subconsolidatie De vrijstelling kan niet worden toegepast indien: * Een van de in consolidatie opgenomen ondernemingen beursgenoteerd is (artikel 3:27 WVV). * De consolidatie wordt gevraagd door de ondernemingsraad, de overheid of een rechter (artikel 3:28 WVV). ### 6.3 Vrijstelling voor groepen van beperkte omvang Een moederonderneming, samen met haar dochterondernemingen en eventuele consortiumvennootschappen, vormt een groep van beperkte omvang indien op geconsolideerde basis niet meer dan één van de volgende criteria wordt overschreden (artikel 1:26 WVV): * Jaaromzet (excl. btw): 42.500.000 euro (voor april '24: 34.000.000 euro). * Balanstotaal: 21.250.000 euro (voor april '24: 17.000.000 euro). * Personeelsbestand: 250. Deze criteria worden getoetst over twee opeenvolgende boekjaren; de vrijstelling is van toepassing vanaf het boekjaar dat volgt op de twee boekjaren waarin de criteria werden overschreden. > **Tip:** Voor de toepassing van de vrijstelling voor groepen van beperkte omvang kunnen de grensbedragen van de omzet en het balanstotaal met 20% worden verhoogd indien een vereenvoudigde methode wordt toegepast. ### 6.4 Uitzonderingen op vrijstelling wegens beperkte omvang Deze vrijstelling kan niet worden toegepast indien: * Een van de in consolidatie opgenomen ondernemingen beursgenoteerd is. * De consolidatie wordt gevraagd door de ondernemingsraad, de overheid of een rechter. ### 6.5 Vrijstelling dochteronderneming van te verwaarlozen betekenis Een moederonderneming wordt vrijgesteld van het opstellen van een geconsolideerde jaarrekening indien haar dochterondernemingen individueel of gezamenlijk van te verwaarlozen betekenis zijn voor de beoordeling van het geconsolideerd vermogen, de financiële positie en de geconsolideerde resultaten (artikel 3:23 WVV). ## 7. Consolidatiekring ### 7.1 Samenstelling De consolidatiekring bestaat uit: * De consoliderende vennootschap. * Integraal opgenomen dochterondernemingen. * Evenredig opgenomen dochterondernemingen. * In geval van consortium: alle ondernemingen die onder centrale leiding staan. ### 7.2 Exclusies * Geassocieerde vennootschappen die volgens de vermogensmutatiemethode worden opgenomen (dit is een waarderingsmethode, geen consolidatiemethode). ### 7.3 Controlepercentage versus belangenpercentage * **Controlepercentage:** Bepaalt de consolidatiekring en de vaststelling van de consolidatiemethode. * **Belangenpercentage:** Bepaalt het financiële belang van een moederonderneming in het netto-vermogen en het resultaat van een andere onderneming. Dit percentage wordt gebruikt bij de uitwerking van de consolidatie en bepaalt welk percentage te gebruiken bij de consolidatie zelf. > **Tip:** Het belangenpercentage weerspiegelt het financiële belang in het netto-vermogen en resultaat, verder kijkend dan enkel stemrechten of juridische controle. Bij onrechtstreekse deelnemingen wordt het belangpercentage verkregen door vermenigvuldiging. ### 7.4 Weglating uit de consolidatiekring Een dochteronderneming mag buiten de consolidatie worden gelaten mits motivering in de toelichting (artikel 3:97 KB 29/04/2019) indien: * De onderneming van te verwaarlozen betekenis is (te beoordelen voor alle ondernemingen die op deze basis worden weggelaten). * De effectieve controle of de aanwending van het vermogen ingrijpend en duurzaam wordt beperkt. * De benodigde gegevens niet zonder onevenredig hoge kosten of onverantwoorde vertraging verkregen kunnen worden. * De aandelen van de dochteronderneming uitsluitend met het oog op latere vervreemding worden gehouden (geldbelegging). ### 7.5 Weglating mits opname volgens vermogensmutatiemethode en motivering in de toelichting Een dochteronderneming waarover de consoliderende vennootschap een controle in feite bezit, kan buiten consolidatie worden gelaten indien opname ervan indruist tegen het beginsel van het getrouw beeld (artikel 3:98 KB 29/04/2019). Dit veronderstelt: * Opname van de dochteronderneming volgens de vermogensmutatiemethode. * Motivatie in de toelichting. ### 7.6 Weglating mits opname volgens vermogensmutatiemethode Een dochteronderneming moet buiten consolidatie worden gelaten indien zij in vereffening is, er besloten is de onderneming stop te zetten, of er niet meer van kan worden uitgegaan dat het bedrijf van de onderneming wordt voortgezet (artikel 3:99 KB 29/04/2019). Deze weglating veronderstelt opname volgens de vermogensmutatiemethode. Deze ondernemingen worden weliswaar opgenomen, maar niet geconsolideerd. ### 7.7 Wijzigingen consolidatiekring Dochterondernemingen die buiten de consolidatiekring worden gerealiseerd, worden vanaf de datum van realisatie niet langer opgenomen. Indien de samenstelling van het geconsolideerde geheel in de loop van het boekjaar aanmerkelijk wijzigt, moet de toelichting informatie bevatten die een zinvolle vergelijking met voorgaande boekjaren mogelijk maakt (artikel 3:102 KB 29/04/2019). ## 8. Consolidatiemethodes ### 8.1 Integrale consolidatie * **Toepassingsgebied:** Exclusieve dochterondernemingen. * **Werkwijze:** Alle elementen van het actief en passief, alle rechten en verplichtingen, en alle opbrengsten en kosten van de moedervennootschap en de dochteronderneming worden integraal (100%) opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening. Het gedeelte van het EV van de gecontroleerde onderneming dat aan minderheidsaandeelhouders toekomt, wordt apart geboekt in het geconsolideerde eigen vermogen en de geconsolideerde resultatenrekening. * **Eliminaties:** Om dubbeltellingen te vermijden, worden alle onderlinge saldi en transacties integraal geëlimineerd. * **Consolidatie van de balans:** Omvat groepswaarderingsregels, herwerkt eigen vermogen, eliminatie van de deelneming, belangen van derden, eliminatie van onderlinge vorderingen en schulden, en eliminatie van winsten en verliezen die begrepen zijn in de waarde van een actief. Uitzonderingen op integrale eliminatie zijn mogelijk, zoals eliminatie a rato van het belangenpercentage. * **Consolidatie van de resultatenrekening:** Omvat groepswaarderingsregels voor resultaatbestemming anders dan dividend, belastingvrije reserves, eliminatie van onderlinge opbrengsten en kosten, en eliminatie van winsten en verliezen die begrepen zijn in de waarde van een actief. Gerealiseerde meer- of minwaarden op deelnemingen, dividenden, waardeverminderingen en het aandeel van derden in het resultaat worden ook behandeld. ### 8.2 Evenredige of proportionele consolidatie * **Toepassingsgebied:** Gemeenschappelijke dochterondernemingen (joint ventures). * **Werkwijze:** Alle posten van het actief en passief, alle rechten en verplichtingen, en alle opbrengsten en kosten van de dochteronderneming worden opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening a rato van het belang van de consoliderende vennootschap in haar kapitaal. * **Eliminaties:** Onderlinge saldi en transacties worden geëlimineerd ten belope van maximaal het aandeel van de groep, tenzij de eliminaties verwaarloosbaar zijn. * **Alternatief:** Gemeenschappelijke dochterondernemingen mogen gewaardeerd worden volgens de vermogensmutatiemethode in plaats van evenredige consolidatie als hun bedrijf niet nauw geïntegreerd is in het bedrijf van de vennootschap die de gezamenlijke controle uitoefent. ### 8.3 Vermogensmethode * **Toepassingsgebied:** Deelnemingen in geassocieerde vennootschappen. * **Werkwijze:** Deelnemingen worden gewaardeerd door de historische aanschaffingsprijs te vervangen door het aandeel van de consoliderende vennootschap in het eigen vermogen van de geassocieerde vennootschap. Dit is eerder een bijzondere waarderingsmethode dan een consolidatiemethode in strikte zin. * Indien een onderneming enkel deelnemingen heeft in een geassocieerde vennootschap, wordt er geen geconsolideerde jaarrekening opgemaakt. ## 9. Consolidatieverschil (Goodwill) Het consolidatieverschil is het verschil tussen de aanschaffingswaarde van de deelneming en het eigen vermogen van de dochteronderneming op de datum van verwerving. ### 9.1 Bepaling * **Eerste consolidatieverschil:** Aanschaffingswaarde - boekhoudkundig eigen vermogen van de dochteronderneming. * **Tweede consolidatieverschil:** Corrigeert het eerste verschil op basis van herwaarderingen van activa en passiva op de datum van verwerving. ### 9.2 Oorzaken van het consolidatieverschil * **Positief consolidatieverschil:** Onderwaarderingen van activa, overwaarderingen van passiva, verwachte gunstige resultaten, strategische keuze. * **Negatief consolidatieverschil:** Overwaardering van activa, onderwaardering van passiva, verwachte ongunstige resultaten. ### 9.3 Toewijzing en verwerking Consolidatieverschillen worden zoveel mogelijk toegerekend aan activa en passivabestanddelen. * **Positief consolidatieverschil:** Wordt opgenomen op het actief en lineair afgeschreven over maximaal 5 jaar (ten laste van het bedrijfs- of financieel resultaat). Motivering in de toelichting is vereist indien langer dan 5 jaar. * **Negatief consolidatieverschil:** Wordt opgenomen onder het eigen vermogen (voor de duur van de participatie) en kan in het resultaat worden genomen indien te verklaren door verwachte negatieve resultaten die zich voordoen. ### 9.4 Compensatie Compensatie van positieve en negatieve consolidatieverschillen is verboden, tenzij met betrekking tot dezelfde dochteronderneming, dan is compensatie verplicht. ### 9.5 Wijzigingen na de eerste consolidatie Een eenmaal bepaald consolidatieverschil blijft onveranderd, behalve door: * Afschrijvingen op positieve consolidatieverschillen. * Inresultaatname van negatieve consolidatieverschillen. * Compensatie van positieve en negatieve consolidatieverschillen. * Wijziging van het belangenpercentage in meer of in min. ## 10. Belangen van derden (Minderheidsbelangen) Bij integrale consolidatie worden alle activa, passiva, opbrengsten en kosten integraal opgenomen. De correctie voor de belangen van derden komt voort uit het gedeelte van het resultaat van een dochteronderneming dat niet aan de groep of moederonderneming toebehoort. Dit deel wordt opgenomen onder de post 'aandeel van derden' in het geconsolideerde resultaat en eigen vermogen. ## 11. Resultaatverwerking Bij de consolidatie dient het geconsolideerde resultaat te worden bepaald, waarbij het resultaat wordt opgesplitst in het aandeel van de groep en het aandeel van derden. Dividenden die door dochterondernemingen worden uitgekeerd, worden opgesplitst tussen het aandeel van de groep (dat naar groepsreserves gaat) en het aandeel van derden. ### 11.1 Preacquisitiewinst Winsten gerealiseerd vóór de datum van verwerving (preacquisitiewinsten) worden bij de bepaling van het consolidatieverschil meegenomen en bij de bestemming van het resultaat van de dochteronderneming in mindering gebracht van het te bestemmen resultaat. ## 12. Eliminatie van onderlinge transacties ### 12.1 Eliminatie van vorderingen en schulden Onderlinge saldi van vorderingen en schulden die voortvloeien uit leveringen, verkopen, leningen of andere transacties tussen de consoliderende vennootschap en haar dochterondernemingen worden integraal geëlimineerd in de consolidatie. ### 12.2 Eliminatie van intragroepswinsten en -verliezen Winsten en verliezen die begrepen zijn in de waarde van een actief door onderlinge verkopen binnen de groep (bv. van vaste activa of goederen) moeten worden geëlimineerd. Dit geldt zowel voor winsten die nog in de voorraad zitten aan het einde van het boekjaar, als voor winsten die in vorige boekjaren zijn gerealiseerd en nog niet zijn teruggenomen. #### 12.2.1 Verkoop van vaste activa Bij de verkoop van een vast actief binnen de groep met winst, moet de meerwaarde worden geëlimineerd. Dit gebeurt door de boekwaarde van het actief te corrigeren en de meerwaarde op de balans en resultatenrekening te neutraliseren. Bij een verlies dat bedrijfseconomisch verantwoord is, dient deze niet geëlimineerd te worden. #### 12.2.2 Verkoop van goederen Bij de verkoop van goederen binnen de groep moet de intragroepswinst die nog in de eindvoorraad zit, worden geëlimineerd. Indien er zowel een begin- als een eindvoorraad met intragroepsresultaten is, dient de winst uit de vorige periode te worden teruggenomen en de winst uit de huidige periode te worden geëlimineerd. ### 12.3 Eliminatie van intragroepsdividenden Dividenden die binnen de groep worden uitgekeerd en ontvangen, worden geëlimineerd om te vermijden dat het geconsolideerde resultaat beïnvloed wordt door resultaten uit vorige boekjaren. Deze worden terug opgenomen in het eigen vermogen van de groep. ### 12.4 Eliminatie van waardeverminderingen op deelnemingen Waardeverminderingen die door de moederonderneming op haar deelneming in een dochteronderneming zijn geboekt, worden in de consolidatie behandeld. Indien de consolidatieverschillen lineair worden afgeschreven, wordt de waardevermindering in het resultaat van de dochteronderneming meegenomen. ## 13. Uitgestelde belastingen en belastinglatenties Bij de consolidatie wordt rekening gehouden met het verschil tussen de aan het boekjaar en vorige boekjaren toe te rekenen belastingen en de betaalde of nog te betalen belastingen, indien aangenomen mag worden dat hieruit kosten zullen voortvloeien voor de consoliderende vennootschap of een dochteronderneming. Dit omvat permanente verschillen, tijdelijke verschillen, actieve belastinglatentie (uitgestelde belastingvordering) en passieve belastinglatentie (uitgestelde belastingschuld). ## 14. Proportionele of evenredige consolidatie * **Toepassingsgebied:** Gemeenschappelijke dochterondernemingen of joint ventures. * **Werkwijze:** Activa, passiva, rechten, verplichtingen, opbrengsten en kosten worden opgenomen a rato van het belangenpercentage van de groep. Er zijn geen belangen van derden of minderheidsbelangen bij deze methode. * **Eliminaties:** Deelnemingen, consolidatieverschillen, onderlinge vorderingen en schulden, intragroepswinsten in voorraden en resultaatverwerking worden beperkt tot het aandeel van de groep. ## 15. Consolidatie van consortium (Horizontale consolidatie) * **Ontstaan:** Wanneer een vennootschap samenwerkt met één of meer andere vennootschappen, zonder dat ze elkaars dochteronderneming zijn of onder dezelfde centrale leiding vallen. * **Centrale leiding:** Wordt onweerlegbaar vermoed bij overeenkomsten, statuten of wanneer bestuursorganen grotendeels uit dezelfde personen bestaan. Er geldt een weerlegbaar vermoeden als de meerderheid van de stemrechten in handen is van dezelfde personen. * **Consolidatiemethode:** De integrale consolidatiemethode wordt toegepast, waarbij alle ondernemingen die het consortium vormen, consoliderende ondernemingen zijn. * **Verloop:** 1. Afstemming van waarderingsregels en aanpassingsboekingen. 2. Verticale consolidatie bij elk lid van het consortium. 3. Horizontale consolidatie tussen de leden van het consortium, inclusief eliminatie van onderlinge schulden, vorderingen en resultaten. * **Belangen van derden en consolidatieverschillen:** In een geconsolideerde jaarrekening van een zuiver consortium komen geen belangen van derden of consolidatieverschillen voor, behalve indien deze zijn ontstaan op het niveau van een verticale consolidatie. ## 16. Step acquisitions en step disposals ### 16.1 Step acquisitions Bij een stapsgewijze verhoging van het belang in een dochteronderneming, wordt de consolidatietechniek pas aangepast wanneer de drempel voor die techniek wordt overschreden. Het consolidatieverschil wordt eenmalig berekend op basis van de totale aankoopprijs minus het aandeel van de groep in het eigen vermogen aan boekwaarde. ### 16.2 Step disposals Bij een stapsgewijze verlaging van het belang: * **Verkoop met behoud van controle:** De dochteronderneming blijft volledig geconsolideerd. De verkoop genereert een resultaat op de verkooptransactie. Het consolidatieverschil blijft onveranderd en wordt niet opnieuw berekend. * **Verkoop met verlies van controle:** De dochteronderneming wordt uit de consolidatie geweerd. Alle activa, passiva, het volledige consolidatieverschil en minderheidsbelangen worden uitgeboekt. Het resultaat wordt berekend als verkoopprijs minus de boekwaarde van het afgestoten geconsolideerde eigen vermogen. Het resterende bedrag wordt geboekt als financiële vaste activa. --- # Consolidatiekring en uitsluitingen Dit gedeelte behandelt de samenstelling van de consolidatiekring, de definitie van controle, en de verschillende vrijstellingen en uitsluitingen van de consolidatieplicht. ### 2.1 De consolidatiekring De consolidatiekring omvat de vennootschappen die in de geconsolideerde jaarrekening worden opgenomen. Dit zijn de consoliderende vennootschap, integraal en evenredig geconsolideerde dochterondernemingen. In het geval van een consortium omvat de kring alle vennootschappen die onder centrale leiding staan. Geassocieerde vennootschappen die volgens de vermogensmutatiemethode worden opgenomen, behoren niet tot de strikte consolidatiekring, maar worden wel behandeld in de geconsolideerde jaarrekening. #### 2.1.1 Moedervennootschap, dochteronderneming en controle * **Moedervennootschap:** Een vennootschap die controle uitoefent over een andere vennootschap. * **Dochteronderneming:** Een vennootschap ten opzichte waarvan een controlebevoegdheid bestaat. * **Controle:** De bevoegdheid, in rechte of in feite, om beslissende invloed uit te oefenen op de aanstelling van de meerderheid van de bestuurders of zaakvoerders, of op de oriëntatie van het beleid. * Controle kan voortvloeien uit stemrechtbezit, maar ook uit andere contractuele afspraken of feitelijke omstandigheden. * Bij het bepalen van controle wordt rekening gehouden met de rechtstreekse en onrechtstreekse bevoegdheden via dochterondernemingen. Bevoegdheid van een tussenpersoon wordt toegerekend aan de uiteindelijke houder. * Niet in rekening genomen worden schorsingen van stemrechten, stemrechtbesprekingen, stemrechten verbonden aan eigen aandelen van de dochter, of stemrechten verbonden aan aandelen aangehouden door (klein)dochterondernemingen van de dochter. #### 2.1.2 Gezamenlijke controle en consortium * **Gezamenlijke controle:** Controle die een beperkt aantal vennoten samen uitoefenen wanneer zij zijn overeengekomen dat beleidsbeslissingen niet zonder hun gemeenschappelijke instemming kunnen worden genomen (unanimiteit). * **Gemeenschappelijke dochteronderneming:** Een onderneming ten aanzien waarvan gezamenlijke controle bestaat. * **Consortium:** Wanneer een vennootschap en één of meer andere vennootschappen (die geen dochterondernemingen van elkaar zijn, noch dochters van dezelfde derde vennootschap) onder centrale leiding staan. * **Onweerlegbaar vermoeden van centrale leiding:** * Wanneer dit voortvloeit uit overeenkomsten of statutaire bepalingen. * Wanneer het bestuursorgaan voor het merendeel uit dezelfde personen bestaat. * **Weerlegbaar vermoeden van centrale leiding:** * Wanneer de meerderheid van de stemrechten verbonden aan de effecten wordt gehouden door dezelfde personen (natuurlijke of rechtspersonen). * Bij een consortium worden alle ondernemingen die onder centrale leiding staan als consoliderende vennootschappen beschouwd en stellen zij gezamenlijk de geconsolideerde jaarrekening op. #### 2.1.3 Geassocieerde vennootschap * **Geassocieerde vennootschap:** Elke andere vennootschap dan een dochteronderneming of gemeenschappelijke dochteronderneming, waarin een andere vennootschap een deelneming bezit en waarop zij een invloed van betekenis uitoefent op de oriëntatie van het beleid. * **Invloed van betekenis:** Behoudens tegenbewijs wordt deze vermoed indien een stemrechtpercentage van 20% of meer wordt gehouden. * Een geassocieerde vennootschap is altijd een deelneming waarmee een deelnemingsverhouding bestaat, maar omgekeerd is dit niet noodzakelijk het geval. #### 2.1.4 Consolidatiepercentage versus belangenpercentage * **Controlepercentage:** Bepaalt of er sprake is van consolidatie en welke consolidatiemethode moet worden toegepast (bijvoorbeeld exclusieve controle leidt tot integrale consolidatie, gezamenlijke controle tot evenredige consolidatie). * **Belangenpercentage:** Geeft het financiële belang weer van de moedermaatschappij in het netto-vermogen en het resultaat van de dochteronderneming. Dit percentage wordt gebruikt bij de uitwerking van de consolidatie, met name bij het bepalen van het aandeel van de groep en de belangen van derden. Bij onrechtstreekse deelnemingen wordt het belangenpercentage verkregen door vermenigvuldiging van de percentages. ### 2.2 Vrijstellingen van consolidatieplicht Er zijn verschillende situaties waarin een vennootschap vrijgesteld kan worden van de consolidatieplicht. #### 2.2.1 Vrijstelling omwille van subconsolidatie Een Belgische vennootschap die zelf dochteronderneming is van een vennootschap op een hoger niveau, kan van consolidatie worden vrijgesteld indien aan de volgende voorwaarden is voldaan: * De vennootschap is dochter van een onderneming (Belgisch of buitenlands) die een geconsolideerde jaarrekening opstelt, laat controleren en openbaar maakt. * Goedkeuring van de vrijstelling door 9/10de van de stemmen (of 8/10de voor andere vennootschapsvormen). Deze goedkeuring is geldig voor twee boekjaren en kan worden hernieuwd. * De geconsolideerde jaarrekening van de moederonderneming moet opgesteld, gecontroleerd en openbaar gemaakt zijn conform de Europese richtlijn 2013/34 of een gelijkwaardige regeling. * Het bestuursorgaan van de vrijgestelde onderneming legt de geconsolideerde jaarrekening en het geconsolideerd jaarverslag van de moederonderneming neer binnen twee maanden na beschikbaarheid en uiterlijk zeven maanden na afsluiting van het boekjaar. Deze documenten worden neergelegd in de taal waarin de vrijgestelde vennootschap haar enkelvoudige jaarrekening opstelt. * Vermelding in de toelichting van de vrijgestelde onderneming over het gebruik van deze vrijstellingsmogelijkheid, inclusief gegevens over de alternatieve geconsolideerde informatie. **Uitzonderingen op de vrijstelling omwille van subconsolidatie:** * Als een van de in consolidatie opgenomen ondernemingen beursgenoteerd is. * Als de consolidatie wordt gevraagd door de ondernemingsraad, overheid of rechter. #### 2.2.2 Vrijstelling voor groepen van beperkte omvang Een moederonderneming vormt met haar dochterondernemingen (of vennootschappen binnen een consortium) een groep van beperkte omvang indien op geconsolideerde basis niet meer dan één van de volgende criteria wordt overschreden: * Jaaromzet (exclusief BTW): 42.500.000 euro * Balanstotaal: 21.250.000 euro * Gemiddeld personeelsbestand: 250 werknemers De toetsing hiervan gebeurt over twee opeenvolgende boekjaren. De vrijstelling is van toepassing vanaf het boekjaar dat volgt op de twee boekjaren waarin de criteria werden overschreden. * **Vereenvoudigde methode:** De grensbedragen van omzet en balanstotaal kunnen met 20% worden verhoogd om de vrijstelling te beoordelen. **Uitzonderingen op de vrijstelling voor groepen van beperkte omvang:** * Als een van de in consolidatie opgenomen ondernemingen beursgenoteerd is. * Als de consolidatie wordt gevraagd door de ondernemingsraad, overheid of rechter. #### 2.2.3 Vrijstelling dochteronderneming van te verwaarlozen betekenis Een moederonderneming kan vrijgesteld worden van het opmaken van een geconsolideerde jaarrekening indien al haar dochterondernemingen individueel of samen van te verwaarlozen betekenis zijn voor de beoordeling van het geconsolideerd vermogen, de financiële positie en de geconsolideerde resultaten. ### 2.3 Uitsluitingen uit de consolidatiekring Een dochteronderneming mag uit de consolidatiekring worden gelaten, mits motivatie in de toelichting, in de volgende gevallen: * **Verwaarloosbare betekenis:** Indien de dochteronderneming van verwaarloosbare betekenis is (te beoordelen voor alle ondernemingen die op deze basis worden weggelaten). * **Ingrijpend en duurzaam beperkte controle of aanwending van vermogen:** Wanneer de effectieve controle of de aanwending van het vermogen ingrijpend en duurzaam wordt beperkt. * **Onverkrijgbare gegevens:** Als de benodigde gegevens niet zonder onevenredig hoge kosten of onverantwoorde vertraging kunnen worden verkregen. * **Aandelen gehouden met oog op latere vervreemding:** Indien de aandelen uitsluitend met het oog op latere vervreemding worden gehouden (geldbelegging). Daarnaast mag een dochteronderneming buiten consolidatie worden gelaten indien de opneming ervan zou indruisen tegen het beginsel van het getrouw beeld. Dit geldt met name wanneer de consoliderende vennootschap weliswaar feitelijke controle bezit, maar opname zou een vertekend beeld geven. In dergelijke gevallen moet de dochteronderneming echter worden opgenomen volgens de **vermogensmutatiemethode**. Tot slot moet een dochteronderneming buiten consolidatie worden gelaten (met opname volgens vermogensmutatiemethode) indien zij in vereffening is, er beslist is de onderneming stop te zetten, of er niet meer van uitgegaan kan worden dat het bedrijf wordt voortgezet. ### 2.4 Wijzigingen in de consolidatiekring Dochterondernemingen die na de oprichting worden verworven, worden vanaf de datum van realisatie in de consolidatie opgenomen. Indien de samenstelling van het geconsolideerd geheel in de loop van het boekjaar aanmerkelijk wijzigt, dient de toelichting informatie te bevatten die een zinvolle vergelijking met voorgaande jaren mogelijk maakt. ### 2.5 Consolidatiemethodes Afhankelijk van de aard van de controle en de relatie tussen de vennootschappen, worden verschillende consolidatiemethodes toegepast. #### 2.5.1 Integrale consolidatie * **Toepassingsgebied:** Exclusieve dochterondernemingen. * **Werkwijze:** Alle elementen van het actief en passief, alle rechten en verplichtingen, en alle opbrengsten en kosten van de moedervennootschap en de dochteronderneming worden integraal (100%) opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening. * Het gedeelte van het eigen vermogen van de dochteronderneming dat aan minderheidsaandeelhouders toebehoort, wordt als 'belangen van derden' in een aparte rubriek van het geconsolideerd eigen vermogen en resultaat geboekt. * Alle onderlinge saldi en transacties tussen de moedervennootschap en de dochteronderneming worden integraal geëlimineerd om dubbeltellingen te voorkomen. #### 2.5.2 Evenredige of proportionele consolidatie * **Toepassingsgebied:** Gemeenschappelijke dochterondernemingen (gezamenlijke controle). * **Werkwijze:** Alle posten van het actief en passief, rechten en verplichtingen, opbrengsten en kosten van de dochteronderneming worden opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening *a rato* van het belang van de consoliderende vennootschap in het kapitaal. * Onderlinge saldi en transacties worden geëlimineerd ten belope van het aandeel van de groep in deze verrichtingen, tenzij de eliminaties van verwaarloosbare betekenis zijn. * Gemeenschappelijke dochterondernemingen mogen ook worden gewaardeerd volgens de vermogensmutatiemethode indien hun bedrijf niet nauw geïntegreerd is in het bedrijf van de vennootschap met gezamenlijke controle. #### 2.5.3 Vermogensmutatiemethode * **Toepassingsgebied:** Geassocieerde vennootschappen, dochterondernemingen waarvoor een vrijstelling van consolidatie geldt of die buiten de consolidatiekring zijn gelaten omwille van het getrouw beeld. * **Werkwijze:** De deelneming wordt gewaardeerd op basis van het aandeel van de consoliderende vennootschap in het eigen vermogen van de geassocieerde vennootschap. De oorspronkelijke aanschaffingsprijs wordt vervangen door dit aandeel in het eigen vermogen, inclusief het (eventuele) consolidatieverschil. Dit is geen consolidatiemethode in strikte zin, maar een waarderingsmethode. * Het resultaat van de geassocieerde vennootschap wordt in de geconsolideerde resultatenrekening opgenomen ter grootte van het belang van de groep, zonder verdere consolidatie van de posten van de geassocieerde vennootschap. ### 2.6 Consolidatieverschillen (Goodwill) Bij de eerste consolidatie ontstaat er mogelijk een verschil tussen de aanschaffingswaarde van de deelneming en het aan de groep toerekenbare eigen vermogen van de dochteronderneming. Dit wordt het consolidatieverschil genoemd. * **Positief consolidatieverschil (Goodwill):** Ontstaat wanneer de aanschaffingswaarde hoger is dan het aandeel in het eigen vermogen. Dit kan wijzen op onderwaarderingen van activa, overwaarderingen van passiva, verwachte gunstige resultaten of strategische keuzes. * **Negatief consolidatieverschil (Badwill):** Ontstaat wanneer de aanschaffingswaarde lager is dan het aandeel in het eigen vermogen. Dit kan wijzen op overwaardering van activa, onderwaardering van passiva, of verwachte ongunstige resultaten. Het consolidatieverschil wordt zoveel mogelijk toegerekend aan de activa en passiva van de dochteronderneming. Indien dit niet mogelijk is, wordt het verschil verwerkt: * **Positief consolidatieverschil:** Opname op het actief onder 'positieve consolidatieverschillen', af te schrijven volgens een passend plan (meestal 5 jaar). * **Negatief consolidatieverschil:** Opname onder het eigen vermogen onder 'negatieve consolidatieverschillen', en wordt in het resultaat genomen over de duur van de participatie, met name indien het verklaard kan worden door verwachte negatieve resultaten die zich voordoen. Consolidatieverschillen kunnen wijzigen door afschrijvingen, resultaatneming van negatieve consolidatieverschillen, of wijzigingen in het belangenpercentage. ### 2.7 Belangen van derden Bij integrale consolidatie van dochterondernemingen waarin de groep niet 100% van de aandelen bezit, wordt het deel van het eigen vermogen en het resultaat dat niet aan de groep toebehoort, apart gepresenteerd als 'belangen van derden'. Dit corrigeert voor het feit dat alle activa en passiva van de dochteronderneming integraal worden opgenomen, terwijl de groep slechts een deel van het eigen vermogen bezit. ### 2.8 Eliminaties Om een getrouw beeld te geven van de geconsolideerde groep, moeten intragroepstransacties en -saldi worden geëlimineerd. Dit omvat: * **Eliminatie van onderlinge vorderingen en schulden:** Saldi tussen groepsmaatschappijen, zoals leningen, leveranciers schulden/vorderingen, worden tegen elkaar weggestreept. * **Eliminatie van intragroepsresultaten begrepen in activa:** Winsten of verliezen op transacties tussen groepsmaatschappijen die nog in de voorraad of vaste activa zitten, moeten worden geëlimineerd. Bij doorverkoop van activa worden de boekwaarde en de afschrijvingen aangepast. * **Eliminatie van intragroepsdividenden:** Dividenden die door een dochteronderneming aan de moedervennootschap (of andere groepsmaatschappijen) worden uitgekeerd, worden in beginsel geëlimineerd, tenzij ze reeds als resultaat in de geconsolideerde reserves van het voorgaande jaar zijn opgenomen. * **Eliminatie van waardeverminderingen op deelnemingen:** Indien een waardevermindering op een deelneming is geboekt, moet deze ook in de consolidatie worden verwerkt. ### 2.9 Uitgestelde belastingen en belastinglatentie In de geconsolideerde jaarrekening wordt rekening gehouden met het verschil tussen de aan het boekjaar en vorige boekjaren toe te rekenen belastingen en de reeds betaalde of nog te betalen belastingen, voor zover er kosten uit voortvloeien. Dit omvat permanente en tijdelijke verschillen, wat kan leiden tot actieve of passieve belastinglatentie (uitgestelde belastingvordering of -schuld). Deze ontstaan met name door verschillen in afschrijvingsmethoden of waarderingsregels tussen de enkelvoudige en de geconsolideerde jaarrekening. ### 2.10 Consortium (Horizontale consolidatie) Bij een consortium, waarbij vennootschappen onder centrale leiding staan zonder dat ze elkaars dochteronderneming zijn, wordt een horizontale consolidatie toegepast. * **Werkwijze:** De activa, passiva, opbrengsten en kosten van alle leden van het consortium worden bij elkaar opgeteld. Onderlinge saldi en resultaten worden geëlimineerd. * In een zuiver consortium komen in beginsel geen belangen van derden of consolidatieverschillen voor, tenzij er sprake is van een verticale consolidatie binnen het consortium. * Elk lid van het consortium wordt als een consoliderende vennootschap beschouwd. ### 2.11 Step Acquisitions en Step Disposals * **Step Acquisitions:** Het stapsgewijs verhogen van een belang in een andere vennootschap. De consolidatietechniek (bijvoorbeeld vermogensmutatie naar integrale consolidatie) wijzigt pas wanneer de drempels voor controle worden overschreden. Het consolidatieverschil wordt eenmalig berekend op basis van de totale aankoopprijs van alle stappen. * **Step Disposals:** Het stapsgewijs verlagen van een belang. Bij verkoop met behoud van controle blijft de dochteronderneming geconsolideerd en verandert het consolidatieverschil niet. Bij verlies van controle wordt de dochteronderneming uit de consolidatie geweerd, en wordt een resultaat op de verkooptransactie geboekt. --- # Consolidatiemethoden en -technieken Hieronder volgt een gedetailleerde studiehandleiding over consolidatiemethoden en -technieken, opgesteld conform de gegeven instructies. ## 3. Consolidatiemethoden en -technieken Dit hoofdstuk beschrijft de verschillende methoden en technieken die worden gebruikt bij het opstellen van een geconsolideerde jaarrekening, inclusief de verwerking van intragroepstransacties en -resultaten. ### 3.1 Wettelijk kader en beginselen van consolidatie De consolidatieplicht wordt geregeld door verschillende wettelijke bepalingen, waaronder artikel III.91 van het wetboek van economisch recht en de artikelen 1:11 tot 1:26, 3:21 tot 3:36 en 3:76 tot 3:82 van het Wetboek van vennootschappen en verenigingen (WVV). Daarnaast zijn de artikelen 3:64 en 3:65, en 3:96 tot 3:158 van het Koninklijk Besluit van 29 april 2019 tot uitvoering van het WVV van belang. Europese beursgenoteerde ondernemingen moeten hun geconsolideerde jaarrekening opstellen conform IFRS. Niet-beursgenoteerde ondernemingen hebben de mogelijkheid om de IFRS-standaarden toe te passen, wat een onomkeerbare keuze is. #### 3.1.1 Consolidatieplicht * **Moedervennootschap:** Elke moedervennootschap die alleen of gezamenlijk één of meer dochterondernemingen controleert, is verplicht een geconsolideerde jaarrekening en jaarverslag op te stellen. * **Consortium:** Ondernemingen die een consortium vormen, moeten eveneens een geconsolideerde jaarrekening opstellen waarin alle ondernemingen van het consortium, inclusief dochterondernemingen, gemeenschappelijke dochterondernemingen en geassocieerde vennootschappen, worden opgenomen. #### 3.1.2 Definities: Moedervennootschap, Dochteronderneming en Controle * **Moedervennootschap:** Een vennootschap die controle uitoefent over een andere vennootschap. * **Dochteronderneming:** Een vennootschap ten opzichte waarvan een controlebevoegdheid bestaat. * **Controle:** De bevoegdheid in rechte of in feite om beslissende invloed uit te oefenen op de aanstelling van de meerderheid van de bestuurders of zaakvoerders, of op de oriëntatie van het beleid. Dit wordt vaak bepaald op basis van stemrechten in verhouding tot aandelenbezit. * **Gezamenlijke controle:** Controle die een beperkt aantal vennoten samen uitoefenen wanneer zij zijn overeengekomen dat beleidsbeslissingen niet zonder gemeenschappelijke instemming (unanimiteit) kunnen worden genomen. * **Gemeenschappelijke dochteronderneming:** Een onderneming ten aanzien waarvan gezamenlijke controle bestaat. * **Exclusieve controle:** Controle die een vennootschap alleen of samen met haar dochterondernemingen uitoefent. * **Onrechtstreekse bevoegdheid:** De bevoegdheid die wordt uitgeoefend via een dochteronderneming, wordt meegeteld bij de rechtstreekse bevoegdheid. De bevoegdheid van een tussenpersoon wordt geacht in bezit te zijn van de persoon voor wie de tussenpersoon optreedt. * **Niet in rekening te houden:** Schorsing van stemrechten en stemrechtbesprekingen. Stemrechten verbonden aan eigen aandelen en aandelen aangehouden door (klein)dochterondernemingen worden verminderd van het totaal aantal stemrechten van een dochtervennootschap. #### 3.1.3 Consolidatiekring De **consoliderende vennootschap** is degene die de geconsolideerde jaarrekening opstelt. De **consoliderende groep** (of kring) omvat de consoliderende vennootschap en de integraal en evenredig geconsolideerde vennootschappen. Vennootschappen waarop de vermogensmutatiemethode wordt toegepast, worden niet in de strikte zin van de consolidatiekring opgenomen, maar worden wel meegenomen in de waardering. #### 3.1.4 Consortium Een consortium ontstaat wanneer een vennootschap samenwerkt met één of meer andere vennootschappen, zonder dat ze elkaars dochterondernemingen zijn of onder één en dezelfde centrale leiding vallen. * **Centrale leiding:** Wordt onweerlegbaar vermoed indien dit voortvloeit uit overeenkomsten of statutaire bepalingen, of wanneer het bestuursorgaan voor het merendeel uit dezelfde personen bestaat. * **Weerlegbaar vermoeden van centrale leiding:** Bestaat indien de meerderheid van de stemrechten verbonden aan de effecten wordt gehouden door dezelfde personen (natuurlijke personen of rechtspersonen). > **Tip:** Bij een consortium worden de vennootschappen die het consortium vormen als consoliderende vennootschappen beschouwd en staan zij gezamenlijk in voor de opstelling en openbaarmaking van de geconsolideerde jaarrekening. #### 3.1.5 Geassocieerde vennootschap Een geassocieerde vennootschap is elke andere vennootschap dan een dochter- of gemeenschappelijke dochteronderneming waarin een andere vennootschap een deelneming bezit en waarop zij een **invloed van betekenis** uitoefent op de oriëntatie van het beleid. * **Invloed van betekenis:** Wordt, behoudens tegenbewijs, vermoed indien het stemrechtenpercentage 20% of meer bedraagt. Elke geassocieerde vennootschap is een deelneming waarmee een deelnemingsverhouding bestaat, maar omgekeerd is dit niet altijd het geval. ### 3.2 Vrijstelling van consolidatie Ondernemingen kunnen onder bepaalde voorwaarden worden vrijgesteld van de consolidatieplicht. #### 3.2.1 Vrijstelling omwille van subconsolidatie Een Belgische vennootschap die zelf dochteronderneming is van een vennootschap op een hoger niveau, kan vrijgesteld worden indien aan de volgende voorwaarden is voldaan: * De vennootschap is dochter van een entiteit die een geconsolideerde jaarrekening opstelt, laat controleren en openbaar maakt. * Goedkeuring van de vrijstelling door 9/10e van de stemmen (of 8/10e voor andere vennootschapsvormen), geldig voor maximaal twee boekjaren en hernieuwbaar. * De geconsolideerde jaarrekening van de moederonderneming voldoet aan Europese richtlijnen of gelijkwaardige normen. * De geconsolideerde jaarrekening en het jaarverslag van de moederonderneming worden neergelegd binnen twee maanden na beschikbaarheid en uiterlijk zeven maanden na boekjaarafsluiting. * Vermelding in de toelichting van het gebruik van de vrijstelling, inclusief gegevens over de alternatieve informatie. **Uitzonderingen op vrijstelling subconsolidatie:** * Als een van de ondernemingen beursgenoteerd is. * Als de consolidatie wordt gevraagd door de ondernemingsraad, overheid of rechter. #### 3.2.2 Vrijstelling voor groepen van beperkte omvang Een groep wordt als van beperkte omvang beschouwd indien de geconsolideerde cijfers niet meer dan één van de volgende criteria overschrijden: * Jaaromzet (excl. btw): 42.500.000 euro (voor april '24: 34.000.000 euro). * Balanstotaal: 21.250.000 euro (voor april '24: 17.000.000 euro). * Personeelsbestand: 250. De toetsing gebeurt over twee opeenvolgende boekjaren, waarna de vrijstelling van toepassing is in het boekjaar dat volgt op deze twee jaren. De grensbedragen voor omzet en balanstotaal mogen met 20% worden verhoogd bij de vereenvoudigde methode. **Uitzonderingen op vrijstelling beperkte omvang:** * Als een van de ondernemingen beursgenoteerd is. * Als de consolidatie wordt gevraagd door de ondernemingsraad, overheid of rechter. #### 3.2.3 Vrijstelling dochteronderneming van te verwaarlozen betekenis Moedervennootschappen met uitsluitend dochterondernemingen van te verwaarlozen betekenis (individueel of gezamenlijk) voor het geconsolideerd vermogen, de financiële positie en de geconsolideerde resultaten, kunnen vrijgesteld worden. ### 3.3 Consolidatiemethoden #### 3.3.1 Integrale consolidatie Deze methode wordt toegepast op **exclusieve dochterondernemingen**. Alle elementen van het actief en passief, rechten en verplichtingen, en opbrengsten en kosten van de moedermaatschappij en de dochteronderneming worden integraal (100%) opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening. * **Belangen van derden:** Het deel van het eigen vermogen van de dochteronderneming dat aan minderheidsaandeelhouders toebehoort, wordt apart geboekt in het geconsolideerde eigen vermogen en de geconsolideerde resultatenrekening. * **Eliminaties:** Om dubbeltellingen te vermijden, worden alle onderlinge saldi en transacties integraal geëlimineerd. Uitzonderingen hierop zijn mogelijk, waarbij eliminaties pro rata het belangenpercentage kunnen worden toegepast. **Belangrijke aspecten bij integrale consolidatie:** * **Consolidatieverschil (Goodwill):** Dit is het verschil tussen de aanschaffingswaarde van de deelneming en het verworven aandeel in het eigen vermogen van de dochteronderneming. * **Positief consolidatieverschil:** Ontstaat door onderwaarderingen van activa, overwaarderingen van passiva, of verwachte gunstige toekomstige resultaten. * **Negatief consolidatieverschil:** Ontstaat door overwaarderingen van activa, onderwaarderingen van passiva, of verwachte ongunstige toekomstige resultaten. * **Toewijzing:** Consolidatieverschillen worden zoveel mogelijk toegewezen aan de activa- en passivabestanddelen. * **Boeking:** Positieve consolidatieverschillen worden op de actiefzijde opgenomen en afgeschreven, negatieve consolidatieverschillen worden onder het eigen vermogen opgenomen. * **Belangen van derden:** Het aandeel van minderheidsaandeelhouders in het netto-vermogen en het resultaat van een dochteronderneming. Dit belang kan stijgen door winsten van de dochteronderneming. #### 3.3.2 Proportionele of evenredige consolidatie Deze methode wordt toegepast op **gemeenschappelijke dochterondernemingen** (joint ventures). Alle posten van het actief en passief, rechten en verplichtingen, en opbrengsten en kosten van de dochteronderneming worden opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening **naar rato van de rechten** in haar kapitaal die door de consoliderende vennootschap en de in de consolidatie opgenomen dochteronderneming worden gehouden. * **Eliminaties:** Onderlinge saldi en transacties worden geëlimineerd ten belope van maximaal het aandeel van de groep in deze verrichtingen, tenzij deze verwaarloosbaar zijn. * **Resultaatverwerking:** Analoog aan integrale consolidatie, maar zonder toevoeging/wijziging van belangen van derden. > **Tip:** Gemeenschappelijke dochterondernemingen mogen ook gewaardeerd worden volgens de vermogensmutatiemethode indien hun bedrijf niet nauw geïntegreerd is met de vennootschap die de gezamenlijke controle uitoefent. #### 3.3.3 Vermogensmutatiemethode Deze methode wordt toegepast op **geassocieerde vennootschappen** en soms op dochterondernemingen bij uitzonderlijke omstandigheden. Het is eerder een waarderingsmethode dan een consolidatiemethode in strikte zin. * **Werkwijze:** De historische aanschaffingsprijs van de deelneming wordt vervangen door het aandeel van de consoliderende vennootschap in het eigen vermogen van de geassocieerde vennootschap. Mutaties in het eigen vermogen van de geassocieerde vennootschap (resultaat, dividenden, directe mutaties in eigen vermogen) worden proportioneel verwerkt in de boekwaarde van de deelneming. * **Consolidatieverschil:** Het consolidatieverschil wordt bepaald en verwerkt. ### 3.4 Consolidatietechnieken Consolidatietechnieken omvatten specifieke werkwijzen voor het elimineren van intragroepstransacties en -resultaten, en het corrigeren van verschillen. #### 3.4.1 Eliminatie van intragroepstransacties en -resultaten Deze technieken zorgen ervoor dat in de geconsolideerde jaarrekening enkel transacties met externe partijen worden weerspiegeld. * **Eliminatie van onderlinge vorderingen en schulden:** Alle onderlinge saldi, zoals vorderingen en schulden uit leveringen, leningen, etc., worden geëlimineerd. * **Eliminatie van intragroepswinsten en -verliezen:** * **Op vaste activa:** Winsten of verliezen die voortkomen uit de doorverkoop van vaste activa binnen de groep worden geëlimineerd. Dit geldt ongeacht of de winst in het huidige of vorige boekjaar is gerealiseerd. Bij doorverkoop met verlies wordt dit geëlimineerd indien bedrijfseconomisch verantwoord. * **Op voorraden:** Winsten begrepen in de waarde van nog niet verkochte goederen aan derden worden geëlimineerd. Dit gebeurt op basis van de intragroepswinst in de eindvoorraad. Ook bij een beginvoorraad uit een vorig jaar die winst bevat, wordt een correctie toegepast. * **Op deelnemingen:** Gerealiseerde meer- of minwaarden op de verkoop van deelnemingen binnen de groep worden geëlimineerd. * **Dividenden:** Intragroepsdividenden worden geëlimineerd om dubbeltelling te vermijden en omdat ze al in de geconsolideerde reserves zijn opgenomen. * **Waardeverminderingen op deelnemingen:** Indien de moederonderneming een waardevermindering op een deelneming boekt, wordt dit in de consolidatie verrekend. #### 3.4.2 Uitgestelde belastingen en belastinglatentie Bij consolidatie dient rekening te worden gehouden met de fiscale gevolgen van consolidatieverschillen en tijdelijke verschillen tussen de enkelvoudige en geconsolideerde boekhouding. * **Tijdelijke verschillen:** Verschillen die ontstaan tussen de boekwaarde van een actief of passief in de enkelvoudige jaarrekening en de geconsolideerde waarde, en die in de toekomst zullen uitvlakken. * **Belastinglatentie (uitgestelde belasting):** De toekomstige belasting die voortvloeit uit tijdelijke verschillen. Dit kan een **actieve belastinglatentie** (vordering) of een **passieve belastinglatentie** (schuld) zijn. * **Toepassing:** Er wordt rekening gehouden met belastingen die aan het boekjaar en vorige boekjaren toe te rekenen zijn, voor zover aangenomen mag worden dat hieruit kosten zullen voortvloeien. ### 3.5 Consortiumconsolidatie Bij een consortium, dat wordt gekenmerkt door een **centrale leiding** (onweerlegbaar of weerlegbaar vermoed), wordt doorgaans de **integrale consolidatie methode** toegepast. * **Essentie:** Een horizontale consolidatie, waarbij de balansen en resultatenrekeningen van de leden van het consortium horizontaal worden opgesteld. * **Eliminaties:** Onderlinge schulden, vorderingen en resultaten worden geëlimineerd. * **Belangen van derden:** Deze komen in principe niet voor in de geconsolideerde jaarrekening van een zuiver consortium, behalve indien er sprake is van een verticale consolidatie binnen het consortium. * **Consolidatieverschillen:** Deze komen in principe niet voor in de geconsolideerde jaarrekening van een zuiver consortium. ### 3.6 Step Acquisitions en Step Disposals * **Step Acquisitions (Stapsgewijze verwervingen):** * De consolidatietechniek verandert pas wanneer een drempel (bv. controle) wordt overschreden. * Het **consolidatieverschil** wordt eenmalig berekend op basis van de totale aankoopprijs en het verworven aandeel in het eigen vermogen. Eerdere stappen worden niet herwaarderen. * **Step Disposals (Stapsgewijze verkopen):** * **Verkoop met behoud van controle:** De dochteronderneming blijft integraal geconsolideerd. De verkoop van een deel van het belang resulteert in een resultaat op de verkooptransactie. Het consolidatieverschil blijft onveranderd. * **Verkoop met verlies van controle:** De dochteronderneming wordt uit de consolidatie geweerd. Alle activa, passiva, het volledige consolidatieverschil en minderheidsbelangen worden uitgeboekt. Het resultaat is de verkoopprijs minus de boekwaarde van het afgestoten geconsolideerde eigen vermogen. Het resterende bedrag wordt geboekt als financiële vaste activa. --- # Consolidatieverschil en bijzondere situaties Dit deel van de studiehandleiding behandelt het consolidatieverschil, de oorzaken, toewijzing en verwerking ervan, evenals bijzondere situaties zoals stap-acquisities, stap-desinvesteringen en de consolidatie bij consortia. ## 4. Consolidatieverschil en bijzondere situaties ### 4.1 Consolidatieverschil Het consolidatieverschil is het verschil tussen de betaalde aanschaffingswaarde voor een deelneming en het eigen vermogen van de dochteronderneming op de overnamedatum. Dit verschil kan positief of negatief zijn. #### 4.1.1 Oorzaken van het consolidatieverschil **Positief consolidatieverschil (Goodwill)** ontstaat door: * Onderwaardering van activa van de dochteronderneming. * Overwaardering van passiva van de dochteronderneming. * Verwachting van toekomstige gunstige resultaten. * Strategische keuze. **Negatief consolidatieverschil (Badwill)** ontstaat door: * Overwaardering van activa van de dochteronderneming. * Onderwaardering van passiva van de dochteronderneming. * Verwachting van toekomstige ongunstige resultaten. #### 4.1.2 Toewijzing van consolidatieverschillen Consolidatieverschillen worden zoveel mogelijk toegewezen aan de activa en passiva-bestanddelen van de dochteronderneming. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen het eerste en het tweede consolidatieverschil: * **Eerste consolidatieverschil:** Het verschil tussen de aanschaffingswaarde van de deelneming en het verworven aandeel in het boekhoudkundig eigen vermogen van de dochteronderneming. * **Tweede consolidatieverschil:** Het verschil tussen de aanschaffingswaarde van het verworven aandeel en het verworven aandeel in het herwerkte eigen vermogen van de dochteronderneming. Bij de bepaling van het overgenomen eigen vermogen wordt rekening gehouden met groepswaarderingsregels en eventuele fiscale geïnspireerde waarderingsregels. Latente belastingen en pre-acquisitieresultaten worden ook in acht genomen. #### 4.1.3 Boekhoudkundige verwerking van het consolidatieverschil * **Positief consolidatieverschil:** Wordt opgenomen op de actiefzijde onder de rubriek 'positieve consolidatieverschillen'. Dit verschil wordt in principe lineair afgeschreven over een periode van maximaal vijf jaar, tenzij er een langere levensduur gemotiveerd kan worden in de toelichting. De afschrijvingen zijn ten laste van het bedrijfsresultaat of het financiële resultaat. * **Negatief consolidatieverschil:** Wordt opgenomen onder het eigen vermogen aan de passiefzijde onder de rubriek 'negatieve consolidatieverschillen'. Dit negatieve verschil blijft ongewijzigd gedurende de participatie, tenzij het wordt verklaard door verwachte negatieve resultaten die zich voordoen; in dat geval wordt het negatieve verschil in het resultaat genomen. Compensatie van positieve en negatieve consolidatieverschillen is verboden, tenzij ze betrekking hebben op dezelfde dochteronderneming, in welk geval compensatie verplicht is. Een eenmaal bepaald consolidatieverschil blijft onveranderd, behalve door afschrijvingen, inresultaatname van negatieve consolidatieverschillen, compensatie binnen dezelfde dochteronderneming, of wijzigingen in het belangenpercentage. #### 4.1.4 Voorbeelden consolidatieverschil * **Voorbeeld 1 (60% overname):** M verwerft 60% van D voor 170.000 euro. Het EV van D is 200.000 + 50.000 + 30.000 = 280.000 euro. Het verworven aandeel in EV is 60% van 280.000 = 168.000 euro. Eerste consolidatieverschil is 170.000 - 168.000 = 2.000 euro positief. Belangen van derden bedragen 40% van 280.000 = 112.000 euro. * **Voorbeeld 3 (onderwaardering activa):** De gebouwen van D zijn 2.500 euro meer waard. Dit beïnvloedt het herwerkte eigen vermogen positief. Het tweede consolidatieverschil wordt berekend op basis van deze correctie: 60% van 2.500 euro = 1.500 euro positief. * **Voorbeeld 5 (niet opgenomen octrooi):** M verwerft 80% van D voor 120.000 euro. Het EV van D is 50.000 + 40.000 + 10.000 = 100.000 euro. Het verworven aandeel is 80% van 100.000 = 80.000 euro. Eerste consolidatieverschil is 120.000 - 80.000 = 40.000 euro positief. Er is ook een octrooi van 20.000 euro en een gebouw dat 40.000 euro meer waard is. Dit leidt tot een tweede consolidatieverschil van 80% van (20.000 + 40.000) = 48.000 euro positief. * **Voorbeeld 7 (datum overname en tussentijds resultaat):** M verwerft 80% van D op 1 juni voor 150.000 euro. Het EV op 31/12 vorig jaar was 140.000 euro. Van 1 januari tot 1 juni realiseerde D een winst van 10.000 euro. De materiële vaste activa zijn 10.000 euro meer waard. Het verworven aandeel in het EV is 80% van (140.000 + 10.000) = 112.000 euro. Het eerste consolidatieverschil is 150.000 - 112.000 = 38.000 euro positief. Het tweede consolidatieverschil is 80% van 10.000 euro (meerwaarde activa) = 8.000 euro positief. Totaal consolidatieverschil is 38.000 + 8.000 = 46.000 euro. #### 4.1.5 Belangen van derden Bij integrale consolidatie worden alle activa en passiva, opbrengsten en kosten van de dochteronderneming voor 100% opgenomen. Het deel dat niet tot de groep behoort (belangen van derden of minderheidsbelangen) wordt apart weergegeven. Dit deel wordt aangepast met het resultaat dat aan de derden toekomt en met uitgekeerde dividenden. * **Voorbeeld 1 (80% participatie):** M heeft 80% van D. D heeft een nettoresultaat van 30.400 euro en een geconsolideerd EV van 167.200 euro. Het aandeel van de groep in het EV is 80% van 167.200 = 133.760 euro. Het aandeel van derden is 20% van 167.200 = 33.440 euro. Als D 5.000 euro dividend uitkeert, komt 20% (1.000 euro) ten laste van de belangen van derden in het geconsolideerd eigen vermogen. #### 4.1.6 Consolidatie van de resultatenrekening De resultatenrekening wordt geconsolideerd door de opbrengsten en kosten van de moeder- en dochterondernemingen integraal op te tellen en onderlinge transacties te elimineren. Het resultaat dat aan de groep toekomt, wordt verwerkt in de groepsreserves, terwijl het deel dat aan derden toekomt, wordt toegevoegd aan de post 'belangen van derden'. * **Winstbestemmingstabel:** Een tabel die de toewijzing van het geconsolideerde resultaat aan de groepsreserves en de belangen van derden weergeeft, rekening houdend met dividenden en andere resultaatbestemmingen. * **Pre-acquisitiewinst:** Winst gerealiseerd door de dochteronderneming vóór de overnamedatum. Dit wordt meegenomen bij de bepaling van het consolidatieverschil en niet in het geconsolideerde resultaat. #### 4.1.7 Eliminatie van onderlinge saldi en transacties Onderlinge saldi (vorderingen en schulden) en transacties tussen de consoliderende entiteiten moeten worden geëlimineerd om dubbeltellingen te vermijden en een getrouw beeld te geven. * **Eliminatie van winsten en verliezen op vaste activa:** Wanneer een vast actief wordt doorverkocht binnen de groep met winst of verlies, moet deze intragroepswinst of -verlies worden geëlimineerd. Dit geldt ook voor de bijbehorende afschrijvingen. * **Voorbeeld (verkoop machine):** M verkoopt een machine aan D. De gerealiseerde meerwaarde moet worden geëlimineerd. In het jaar van verkoop wordt de meerwaarde geëlimineerd. In volgende jaren wordt de correctie op de afschrijvingen verwerkt. * **Eliminatie bij onderlinge verkopen van goederen:** Winsten op goederen die nog in de voorraad zitten aan het einde van het boekjaar moeten worden geëlimineerd. Als alle goederen reeds doorverkocht zijn, is er geen impact op de voorraad. * **Eliminatie van intragroepsdividenden:** Dividenden die door een dochteronderneming aan de moedermaatschappij worden uitgekeerd, worden geëlimineerd in de consolidatie. Dit voorkomt dat resultaten uit vorige boekjaren het geconsolideerd resultaat beïnvloeden. * **Eliminatie van waardeverminderingen op deelnemingen:** Waardeverminderingen op deelnemingen die door de moedermaatschappij zijn geboekt, moeten worden geëlimineerd indien deze verband houden met het consolidatieverschil of herwaarderingen. #### 4.1.8 Uitgestelde belastingen en belastinglatenties Er wordt rekening gehouden met de verschillen tussen de boekhoudkundige en fiscale behandeling van bepaalde posten, wat leidt tot uitgestelde belastingen (passieve belastinglatentie) of uitgestelde belastingvorderingen (actieve belastinglatentie). Dit is met name relevant bij verschillen in afschrijvingen, waardeverminderingen en winsten op intragroepsverkopen. * **Voorbeeld 1 (verschil in afschrijvingen):** Een machine wordt degressief afgeschreven in de enkelvoudige jaarrekening, maar lineair voor consolidatiedoeleinden. Het verschil in afschrijvingen leidt tot een tijdelijk verschil en een belastinglatentie. ### 4.2 Proportionele of evenredige consolidatie Deze methode wordt toegepast op gemeenschappelijke dochterondernemingen (joint ventures), waar de consoliderende vennootschap gezamenlijke controle uitoefent. De activa, passiva, opbrengsten en kosten worden opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening naar rato van het belang van de groep in het eigen vermogen van de dochteronderneming. Onderlinge saldi en transacties worden geëlimineerd voor het aandeel van de groep. Er zijn geen belangen van derden bij deze methode. #### 4.2.1 Werkwijze * Alle posten van de balans en resultatenrekening van de gemeenschappelijke dochteronderneming worden in de geconsolideerde jaarrekening opgenomen, vermenigvuldigd met het belang van de groep. * Onderlinge saldi en transacties worden geëlimineerd, evenredig aan het belang van de groep. * Het consolidatieverschil wordt berekend en verwerkt op een wijze die analoog is aan de integrale consolidatie. * De winstbestemming wordt evenredig aan het belang van de groep verwerkt. #### 4.2.2 Voorbeeld (proportionele consolidatie) M1 en M2 richten een gemeenschappelijke dochteronderneming D op met een aandelenverhouding van 50% en 50%. De activa en passiva van D worden voor 50% opgenomen in de geconsolideerde balans van M1. Onderlinge vorderingen en schulden tussen M1 en D worden voor 50% geëlimineerd. ### 4.3 Vermogensmutatiemethode Deze methode wordt gebruikt voor de waardering van deelnemingen in geassocieerde vennootschappen (invloed van betekenis, 20% - 50% van de stemrechten) en in specifieke gevallen voor dochterondernemingen waar consolidatie indruist tegen het getrouwe beeld, of wanneer deze in vereffening zijn. De historische aanschaffingsprijs van de deelneming wordt vervangen door het aandeel van de consoliderende vennootschap in het eigen vermogen van de geassocieerde vennootschap. Het consolidatieverschil wordt bij deze methode ook verwerkt. #### 4.3.1 Werkwijze * De deelneming wordt gewaardeerd aan de aanschaffingsprijs of de boekwaarde bij overname. * Het aandeel van de groep in het resultaat van het boekjaar van de geassocieerde vennootschap wordt toegevoegd aan de boekwaarde van de deelneming. * Dividenden die door de geassocieerde vennootschap worden uitgekeerd, leiden tot een vermindering van de boekwaarde van de deelneming. * Het consolidatieverschil wordt berekend en wordt bij de deelneming opgenomen. #### 4.3.2 Voorbeelden * **Voorbeeld 1 (30% participatie bij oprichting):** M participeert voor 30% in D bij oprichting. De aanschaffingsprijs is 1.500.000 euro. Het resultaat van D is 400.000 euro. Het aandeel van M in het resultaat is 30% van 400.000 = 120.000 euro. De boekwaarde van de deelneming wordt 1.500.000 + 120.000 = 1.620.000 euro. * **Voorbeeld 2 (40% participatie met tussentijds resultaat en herwaardering):** M betaalt 2.500.000 euro voor 40% van A. Het EV van A op 1 januari was 4.500.000 euro. Het tussentijdse resultaat tot 1 april was 200.000 euro. De gebouwen zijn 1.000.000 euro meer waard. Het resultaat over het volledige jaar is 1.200.000 euro. * Eerste consolidatieverschil (aandeel in EV op 1 jan): 40% van 4.500.000 = 1.800.000 euro. * Tweede consolidatieverschil (corrigering EV door waardestijging gebouwen): 40% van 1.000.000 = 400.000 euro. * Totaal consolidatieverschil: 2.500.000 (betaald) - 1.800.000 (aandeel EV) - 400.000 (waardestijging) = 300.000 euro negatief. * Aanpassing deelneming met tussentijds resultaat: 40% van 200.000 = 80.000 euro. Boekwaarde wordt 2.500.000 + 80.000 = 2.580.000 euro. * Aanpassing deelneming met jaartresultaat: 40% van 1.200.000 = 480.000 euro. ### 4.4 Consortium Een consortium ontstaat wanneer twee of meer vennootschappen, die geen dochterondernemingen van elkaar zijn of onder dezelfde centrale leiding vallen, onder een gemeenschappelijke centrale leiding staan. De vennootschappen binnen een consortium worden beschouwd als consoliderende vennootschappen en stellen gezamenlijk een geconsolideerde jaarrekening op. #### 4.4.1 Centrale leiding Centrale leiding wordt onweerlegbaar vermoed indien dit voortvloeit uit overeenkomsten of statutaire bepalingen, of indien het bestuursorgaan voor het merendeel uit dezelfde personen bestaat. Er is een weerlegbaar vermoeden van centrale leiding indien de meerderheid van de stemrechten verbonden aan hun effecten wordt gehouden door dezelfde personen. #### 4.4.2 Consolidatiemethode bij consortia De integrale consolidatiemethode wordt toegepast. Een horizontale consolidatie vindt plaats door eerst de waarderingsregels af te stemmen, vervolgens een verticale consolidatie uit te voeren, en ten slotte de posten van de balansen en resultatenrekeningen horizontaal op te stellen, waarbij onderlinge schulden, vorderingen en resultaten worden geëlimineerd. #### 4.4.3 Consolidatieverschillen en belangen van derden bij consortia In de geconsolideerde jaarrekening van een puur consortium komen geen belangen van derden voor. Consolidatieverschillen komen evenmin voor, tenzij deze ontstaan op het niveau van een verticale consolidatie binnen een vennootschap van het consortium. ### 4.5 Step acquisitions Een stap-acquisitie is het stapsgewijs verhogen van een belang in een andere onderneming. De consolidatietechniek (enkelvoudige jaarrekening, vermogensmutatie, proportionele consolidatie, integrale consolidatie) hangt af van de mate van invloed (stemrechtenpercentage). * **Stijging naar invloed van betekenis (20%-50%):** Start met de vermogensmutatiemethode. De bijkomende aankoop geeft geen geconsolideerd resultaat. Geen herberekening van eerdere stappen. * **Stijging naar controle (>50%):** Start met integrale consolidatie vanaf de datum van controle. Het consolidatieverschil wordt berekend op basis van de *totale* betaalde prijs voor alle stappen samen, minus het aandeel van de groep in het eigen vermogen aan boekwaarde op de overnamedatum. Er is geen herwaardering van eerdere stappen. ### 4.6 Step disposals Een stap-desinvestering is het stapsgewijs verlagen van een belang. * **Verkoop met behoud van controle:** De dochteronderneming blijft volledig geconsolideerd. De verkoop van een deel van het belang leidt tot een resultaat op de verkooptransactie. Het consolidatieverschil blijft onveranderd en wordt niet opnieuw berekend, omdat de BE-GAAP uitgaat van historische kostprijs. * **Verkoop met verlies van controle:** De dochteronderneming wordt uit de consolidatie geweerd. Alle activa en passiva, het volledige consolidatieverschil en de minderheidsbelangen worden uitgeboekt. Het resultaat van de verkoop wordt berekend als verkoopprijs minus de boekwaarde van het afgestoten geconsolideerde eigen vermogen. Het resterende bedrag wordt geboekt als financiële vaste activa, eventueel via de vermogensmutatiemethode. ### 4.7 Belangrijke concepten en definities | Controle in rechte (onweerlegbaar) | Controle in feite (weerlegbaar) | | :--------------------------------------------------------------- | :--------------------------------------------------------------------------------------------------------- | | Bezit van de meerderheid van de stemrechten | Indien geen controle in rechte | | Recht om de meerderheid van de bestuurders of zaakvoerders te benoemen of ontslaan | Weerlegbaar indien meerderheid van stemrechten op de 2 laatste algemene vergaderingen | | Beschikken van controlebevoegdheid op basis van statuten of overeenkomsten (overheersingsovereenkomst) | Voorbeeld: 1 aandeelhouder 40%, resterende 60% wijd verspreid (controle in feite) | | Beschikken over de meerderheid van de stemrechten op basis van een overeenkomst met andere vennoten | Gezamenlijke controle | --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Consolidatie | Het proces waarbij de financiële staten van een groep van vennootschappen, bestaande uit een moedervennootschap en haar dochterondernemingen, worden samengevoegd tot één enkele reeks van geconsolideerde financiële staten alsof het één economische entiteit betreft. | | Moedervennootschap | Een vennootschap die rechtstreeks of onrechtstreeks controle uitoefent over één of meer andere vennootschappen, dochterondernemingen genoemd. Zij is verantwoordelijk voor het opstellen van de geconsolideerde jaarrekening. | | Dochteronderneming | Een vennootschap ten opzichte waarvan een controlebevoegdheid bestaat door een moedervennootschap. Deze vennootschap is onderhevig aan de consolidatieprincipes. | | Controle | De bevoegdheid, in rechte of in feite, om beslissende invloed uit te oefenen op de aanstelling van het meerderheid van de bestuurders of zaakvoerders, of op de oriëntatie van het beleid. Dit kan gebaseerd zijn op stemrechten of andere juridische of feitelijke machtsverhoudingen. | | Consortium | Een groep van ondernemingen die onder centrale leiding staan, maar waarbij geen van de vennootschappen een dochteronderneming is van een andere binnen de groep, noch dochteronderneming zijn van één en dezelfde externe entiteit. | | Gecontroleerd geheel (consolidatiekring) | Het geheel van vennootschappen dat in de consolidatie wordt opgenomen, bestaande uit de consoliderende vennootschap, de integraal en evenredig geconsolideerde dochterondernemingen en, in geval van een consortium, alle ondernemingen die onder centrale leiding staan. | | Integrale consolidatie | Een methode van consolidatie waarbij alle elementen van het actief en passief, inkomsten en uitgaven, rechten en verplichtingen van de moedervennootschap en haar exclusieve dochterondernemingen 100% worden opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening. | | Evenredige of proportionele consolidatie | Een methode van consolidatie die wordt toegepast op gemeenschappelijke dochterondernemingen, waarbij de posten van het actief, passief, inkomsten en uitgaven worden opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening naar rato van het door de groep gehouden aandelenbelang. | | Vermogensmutatiemethode | Een waarderingsmethode die wordt toegepast op deelnemingen in geassocieerde vennootschappen, waarbij de boekwaarde van de deelneming wordt aangepast met het aandeel van de consoliderende vennootschap in het eigen vermogen van de geassocieerde vennootschap. | | Consolidatieverschil | Het verschil tussen de boekwaarde van de deelneming van de moedervennootschap in een dochteronderneming en het aandeel van de moedervennootschap in het eigen vermogen van die dochteronderneming op de datum van verwerving, aangepast voor eventuele herwaarderingen. | | Belangen van derden (minderheidsbelangen) | Het deel van het eigen vermogen en het resultaat van een dochteronderneming dat niet toebehoort aan de moedervennootschap of andere vennootschappen binnen de consolidatiekring. Dit wordt apart gepresenteerd in de geconsolideerde jaarrekening. | | Centrale leiding | Het concept waarbij meerdere vennootschappen onder gemeenschappelijke controle staan, wat kan voortvloeien uit overeenkomsten, statutaire bepalingen of het overwegend gelijke bestuur, en wat de basis vormt voor de vorming van een consortium. | | Vrijstelling van consolidatie | Mogelijkheden die bestaan voor ondernemingen om niet te moeten consolideren onder specifieke voorwaarden, zoals wanneer zij zelf een dochteronderneming zijn van een consoliderende moedermaatschappij (subconsolidatie) of wanneer de groep van beperkte omvang is. | | Step acquisition | Het proces waarbij een moedermaatschappij haar belang in een dochteronderneming stapsgewijs verhoogt, waarbij de consolidatietechniek wordt aangepast telkens als een controle- of invloedsdrempel wordt overschreden. | | Step disposal | Het proces waarbij een moedermaatschappij haar belang in een dochteronderneming stapsgewijs verlaagt. Dit kan leiden tot een resultaat op de verkooptransactie met behoud van controle, of tot het verlies van controle en het uitboeken van de dochteronderneming uit de consolidatie. |

# Inleiding tot kostprijsberekening en management accounting Dit hoofdstuk introduceert kostprijsberekening als een cruciaal element binnen management accounting, met de focus op de rol van kostprijsinformatie voor interne besluitvorming en externe verslaggeving, inclusief de concepten kostenobjecten en kostenveroorzakers [4](#page=4). ## 1. Algemene inleiding tot accountancy Accountancy wordt beschouwd als de "taal van het bedrijfsleven" en vormt het primaire kwantitatieve informatiesysteem van elke onderneming. De informatie die hieruit voortvloeit, is essentieel voor besluitvorming door zowel interne als externe belanghebbenden [4](#page=4). ### 1.1 Externe versus interne belanghebbenden * **Externe belanghebbenden:** Deze groep, waaronder leveranciers, kredietverstrekkers en investeerders, is voornamelijk geïnteresseerd in de financiële toestand van de onderneming als geheel. De informatieverstrekking aan hen valt onder **externe verslaggeving** of **financial accounting** [4](#page=4). * **Interne belanghebbenden:** Dit omvat het management en personeel van de onderneming. Zij zoeken gedetailleerde informatie over specifieke aspecten, zoals de kostprijs van producten of diensten, en de winstgevendheid van specifieke activiteiten. Deze informatie wordt gebruikt om de prestaties van de onderneming te beoordelen en te verbeteren. De informatieverstrekking aan hen valt onder **management accounting** [4](#page=4). ### 1.2 De band tussen financial en management accounting Beide disciplines maken gebruik van dezelfde boekhoudkundige gegevensbank. Management accounting levert kostprijsinformatie die cruciaal is voor de waardering van voorraden en de bepaling van de kosten van verkochte goederen in de externe verslaggeving [4](#page=4). ### 1.3 Cost accounting (kostprijsberekening) Dit subdomein van management accounting richt zich op het toewijzen van kosten aan **kostenobjecten**. Kostenobjecten kunnen variëren van individuele goederen of diensten tot productgroepen, afdelingen of zelfs klanten [4](#page=4). ### 1.4 Doelstellingen van kostprijsberekening Er zijn twee hoofddoelstellingen voor kostprijsberekening: 1. **Externe verslaggeving:** Kostprijsinformatie is nodig voor de waardering van voorraden en de berekening van de kosten van verkochte goederen. Bij industriële ondernemingen is dit vaak de **productiekostprijs**. Deze informatie is ook relevant voor fiscale aangiften [4](#page=4) [5](#page=5). 2. **Interne besluitvorming:** Het vergelijken van kostprijzen met verkoopprijzen helpt bij het beoordelen van de winstgevendheid van producten. Voor interne beslissingen is zowel de productiekostprijs als de **totale kostprijs** (inclusief niet-productiekosten) relevant [5](#page=5). ## 2. Gegevens gevalstudie: BADLIN BADLIN is een industriële onderneming die badjassen en badhanddoeken produceert en verkoopt. De volgende gegevens werden geregistreerd voor boekjaar 20X0 [6](#page=6): * **Productie:** 100.000 badjassen, 200.000 badhanddoeken [6](#page=6). * **Verkoop:** 90.000 badjassen, 150.000 badhanddoeken [6](#page=6). * **Omzet:** 4.500.000,00 euro voor badjassen, 3.000.000,00 euro voor badhanddoeken [6](#page=6). * **Verkoopprijs:** 50,00 euro per badjas, 20,00 euro per badhanddoek [6](#page=6). ### 2.1 Capaciteit en benutting BADLIN kan maximaal 150.000 badjassen en 225.000 badhanddoeken produceren, wat een totale capaciteit van 375.000 stuks betekent. In boekjaar 20X0 werd 80% van deze capaciteit benut (300.000 stuks) [6](#page=6). ### 2.2 Kosteninformatie (boekjaar 20X0) * **Stoffenverbruik:** 1.031.000,00 euro voor badjassen, 352.000,00 euro voor badhanddoeken [6](#page=6). * **Etiketten:** 0,05 euro per etiket (gebruikt op elke badjas en badhanddoek) [6](#page=6). * **Garen:** 0,03 euro per meter (20 meter per badjas, 5 meter per badhanddoek) [6](#page=6). * **Plastic hoezen:** 0,04 euro per stuk (voor elke badjas en badhanddoek) [6](#page=6). * **Arbeidstijd:** 72 minuten per badjas, 24 minuten per badhanddoek. Totale arbeidskosten bedroegen 15,00 euro per uur [6](#page=6). * **Indirecte productiekosten:** * Loonkosten toezichthouders: 50.000,00 euro [6](#page=6). * Afschrijvingskosten machines: 53.750,00 euro [6](#page=6). * Afschrijvingskosten productiegebouw: 2.000,00 euro [6](#page=6). * Energieverbruik productiegebouw: 64.250,00 euro [6](#page=6). * Diverse kosten productieproces: 250.000,00 euro [6](#page=6). * **Overige kosten:** 800.000,00 euro voor administratieve en verkoopactiviteiten (exclusief commissieloon verkopers) [6](#page=6). De onderneming wenst de kostprijs van één badjas en één badhanddoek te kennen [7](#page=7). ## 3. Kosten en kostprijs **Kosten** zijn de middelen die doelmatig worden of zullen worden ingezet binnen een onderneming. De **kostprijs** van een kostenobject is het totaal van de kosten die hiervoor gemaakt worden [8](#page=8). ### 3.1 Belangrijke elementen in de definitie van kosten * **Middelen:** Dit zijn de resources die de onderneming gebruikt, zoals stof, arbeid, machines en gebouwen [8](#page=8). * **Ingezet of in te zetten:** Kosten kunnen zowel vóór (voorcalculatie) als na (nacalculatie) de activiteit worden berekend. De gegevens van BADLIN betreffen nacalculatie, gebaseerd op historische gegevens [8](#page=8). * **Kostenobject:** Dit is waarvoor kosteninformatie wordt verzameld, zoals een product, dienst, afdeling of klant. In de BADLIN-casus zijn de badjas en de badhanddoek de kostenobjecten [8](#page=8). * **Doelmatig ingezet:** Kosten worden gekoppeld aan doelmatig ingezette middelen. Middelen gebruikt voor onvoorziene reparaties worden doorgaans niet als kostenelementen beschouwd [8](#page=8). De totale waarde van doelmatig ingezette middelen bepaalt de kostprijs. Verschillende kostprijsystemen bestaan om dit te berekenen, waarbij kosten eerst worden verzameld en vervolgens worden toegewezen aan kostenobjecten. De focus ligt hier op producten als kostenobjecten [8](#page=8). ### 3.2 Cost drivers (kostenveroorzakers) Een **cost driver** of kostenveroorzaker is een factor, zoals het niveau van activiteit of volume, die de kosten causaal beïnvloedt. Een verandering in de cost driver leidt tot een proportionele verandering in de totale kosten [9](#page=9). > **Voorbeeld:** In de onderneming BADLIN is het aantal geproduceerde badjassen de kostenveroorzaker van de kosten van het kwaliteitsgaren dat voor deze badjassen wordt verbruikt [9](#page=9). --- # Classificatie en analyse van kosten Deze sectie biedt een gedetailleerde analyse van de classificatie van kosten, gericht op het begrip van hun gedrag en hun toewijzing aan kostenobjecten, wat essentieel is voor effectieve besluitvorming binnen een organisatie [10](#page=10). ### 2.1 Algemene kostensoorten Een initiële algemene indeling van kosten omvat: * **Kosten van grondstoffen en hulpstoffen**: De waarde van verbruikte materialen, bepaald door aankoopprijs en voorraadkosten [10](#page=10). * **Kosten van diensten en diverse goederen**: Kosten voor dienstverlening door derden, zoals elektriciteitskosten [10](#page=10). * **Arbeidskosten**: Omvat brutobezoldiging, vakantiegeld, dertiende maand en premies [10](#page=10). * **Afschrijvingskosten**: De spreiding van de aankoopprijs van machines over meerdere jaren [10](#page=10). * **Verkoopkosten**: Salariskosten, commissielonen van verkopers, promotiekosten en infrastructuurkosten van het verkoopapparaat [10](#page=10). * **Distributiekosten**: Kosten verbonden aan het leveren van producten/diensten aan de klant, zoals transportkosten [10](#page=10). * **Administratiekosten**: Kosten gerelateerd aan algemeen management, boekhouding en personeelsaangelegenheden [10](#page=10). Deze algemene indeling is echter beperkt bruikbaar voor besluitvorming, waardoor verdere classificatie op basis van specifieke criteria noodzakelijk is [10](#page=10). ### 2.2 Directe en indirecte kosten #### 2.2.1 Directe kosten Directe kosten zijn kosten die rechtstreeks aan kostenobjecten (zoals producten) kunnen worden toegewezen. Er bestaat een direct, oorzakelijk verband tussen de kost en het kostenobject [10](#page=10). > **Voorbeeld**: Voor de onderneming BADLIN zijn de kosten van verbruikte stoffen, etiketten, garen, hoezen, directe arbeidskosten en commissielonen directe kosten voor badjassen en badhanddoeken [11](#page=11). #### 2.2.2 Indirecte kosten Indirecte kosten zijn kosten die niet rechtstreeks aan een specifiek kostenobject kunnen worden toegewezen en daarom verdeeld moeten worden [11](#page=11). > **Voorbeeld**: De afschrijvingskosten van machines die zowel badjassen als badhanddoeken produceren, zijn indirecte kosten. Andere voorbeelden zijn loonkosten van toezichthouders, afschrijvingskosten en energiekosten van het productiegebouw, diverse productiekosten en administratiekosten [11](#page=11). ### 2.3 Vaste en variabele kosten Het gedrag van kosten ten opzichte van het kostenobject bepaalt het onderscheid tussen vaste en variabele kosten [12](#page=12). #### 2.3.1 Vaste kosten Vaste kosten veranderen in totaliteit niet binnen bepaalde activiteitsgrenzen. Ze blijven bestaan, zelfs bij nulproductie [12](#page=12). * **Kenmerken**: * Ze worden ook wel structuur- of capaciteitskosten genoemd [12](#page=12). * Uitbreiding van capaciteit leidt tot een toename van vaste kosten [12](#page=12). * Op langere termijn kunnen vaste kosten variabel worden, bijvoorbeeld door herzienbare huurprijzen in contracten [12](#page=12). * **Grafische weergave**: De totale vaste kosten worden grafisch weergegeven als een horizontale lijn, omdat ze constant blijven over een bepaald activiteitsniveau [13](#page=13). * **Kosten per eenheid**: Vaste kosten per eenheid product dalen naarmate het productievolume stijgt, en stijgen naarmate het productievolume daalt [13](#page=13). > **Voorbeeld**: De afschrijvingskosten van het productiegebouw (2.000,00 euro) blijven gelijk, ongeacht de productie van badjassen en badhanddoeken. Bij 50.000 badjassen is dit 0,02 euro per eenheid, bij 100.000 badjassen daalt dit naar 0,01 euro per eenheid [13](#page=13). #### 2.3.2 Variabele kosten Variabele kosten variëren in totaliteit met de activiteit. Een stijging van de productie verhoogt de totale variabele kosten en vice versa [13](#page=13). * **Kenmerken**: * Bij nulproductie zijn de totale variabele kosten nihil [14](#page=14). * Er wordt vaak uitgegaan van een lineair verband tussen totale variabele kosten en productievolume, wat resulteert in een constante variabele kost per eenheid product [14](#page=14). * Hoewel vaak lineair verondersteld, kunnen variabele kosten progressief of degressief evolueren vanaf een bepaald volume [14](#page=14). * **Grafische weergave**: De totale variabele kosten worden grafisch weergegeven als een lijn die start bij de oorsprong en stijgt met het activiteitsniveau [14](#page=14). > **Voorbeeld**: De arbeidskosten voor het produceren van badjassen en badhanddoeken variëren met het aantal geproduceerde eenheden. Een productie van 50.000 badjassen kost 900.000,00 euro aan directe arbeid, terwijl 120.000 badjassen 2.160.000,00 euro kost. De directe arbeidskost per badjas blijft echter 18,00 euro (1,2 DAU x 15,00 EUR/DAU) [13](#page=13). #### 2.3.3 Semi-variabele en semi-vaste kosten * **Semi-variabele kosten**: Kosten die zowel een vast als een variabel component hebben [14](#page=14). > **Voorbeeld**: De kosten verbonden aan een machine, waarbij afschrijvings- en onderhoudskosten vast zijn en energieverbruik variabel [14](#page=14). * **Semi-vaste kosten**: Kosten die vast zijn binnen bepaalde activiteitsgrenzen, maar toenemen in stappen wanneer een activiteitsgrens wordt overschreden en extra middelen nodig zijn [15](#page=15). > **Voorbeeld**: De arbeidskosten van verantwoordelijken in een fabriek. Eén verantwoordelijke is voldoende tot een bepaald productieniveau (OA). Daarboven is een tweede verantwoordelijke nodig, wat leidt tot een stijging van de totale vaste kosten [15](#page=15). ##### Tabel met kostentypes en voorbeelden [16](#page=16). | Kostensoort | Activiteit | Kostentype | | :-------------------------------- | :------------------------- | :-------------- | | Salaris algemene directeur | Verkoop handelsgoederen | Vast | | Kosten van de banden | Productie personenwagens | Variabel | | Telefoonkosten | Aantal telefooneenheden | Semi-variabel | | Kosten van obers | Verkoop van eetmalen | Semi-vast | ##### Verband tussen directe/indirecte en vaste/variabele kosten [16](#page=16). | | Vaste kosten | Variabele kosten | | :------------------ | :---------------------------------------------------------------------- | :---------------------------------------------------------------------------- | | **Directe kosten** | Afschrijving machine voor één product | Directe materiaalkosten, directe arbeidskosten | | **Indirecte kosten**| Afschrijving machine voor meerdere producten, energieverbruik machine | Energieverbruik van een machine die meerdere producten vervaardigt (variabel deel) | ### 2.4 Productiekosten en niet-productiekosten #### 2.4.1 Productiekosten Productiekosten zijn kosten verbonden aan de middelen die direct betrokken zijn bij de vervaardiging van producten [17](#page=17). * **Directe materiaalkosten of grondstofkosten**: Kosten van verbruikte materialen en grondstoffen die direct in het product verwerkt worden [17](#page=17). > **Voorbeeld voor BADLIN**: Kosten van verbruikte stoffen, etiketten, garen en plastic hoezen [17](#page=17). * **Directe arbeidskosten**: Kosten van arbeid die rechtstreeks in het product worden verbruikt [17](#page=17). > **Voorbeeld voor BADLIN**: Berekend op basis van verbruikte arbeidstijd per product en de totale uurloonkost [17](#page=17). * **Indirecte productiekosten (overhead costs)**: Alle andere kosten die gerelateerd zijn aan de productie, maar niet direct toewijsbaar zijn aan een product [17](#page=17). * **Indirecte materiaalkosten**: Materialen verbruikt in het productieproces maar niet in het eindproduct (bv. smeerolie voor machines), of materialen van ondergeschikt belang [17](#page=17). * **Indirecte arbeidskosten**: Arbeidskosten voor ondersteunend personeel in de productie (bv. onderhoudspersoneel, afdelingshoofden) [17](#page=17). * **Overige indirecte productiekosten**: Alle overige productiekosten (bv. afschrijvingskosten productiegebouw en machines, energiekosten productie, milieubelasting) [17](#page=17). > **Voorbeeld voor BADLIN**: Afschrijvingskosten van machines en productiegebouw, energieverbruik productiegebouw, diverse productiekosten [17](#page=17). #### 2.4.2 Niet-productiekosten Niet-productiekosten zijn kosten van verbruikte middelen in schakels van de waardeketen die niet direct bijdragen aan de productie [18](#page=18). * **Waardeketen (value chain)**: Een reeks activiteiten die begint met het verkrijgen van middelen en eindigt met het leveren van diensten/producten aan de klant [18](#page=18). > **Voorbeeld van waardeketenactiviteiten**: O&O, ontwerp, aankoop, productie, uitgaande logistiek, marketing en verkoop, dienst na verkoop, en ondersteunende activiteiten zoals management en boekhouding [18](#page=18). * **Categorieën van niet-productiekosten**: * **Preproductiekosten**: Kosten van activiteiten vóór de eigenlijke productie, zoals onderzoek en ontwikkeling, ontwerp en inkoop [18](#page=18). * **Postproductiekosten**: Kosten van activiteiten na de eigenlijke productie, zoals uitgaande logistiek, marketing, verkoop en dienst na verkoop [18](#page=18). * **Ondersteunende activiteitenkosten**: Kosten voor algemeen management, human resources, juridische dienst, boekhouding, informatica, etc [18](#page=18). Voor externe rapportering worden productiekosten doorberekend in de waarde van voorraden, terwijl niet-productiekosten enkel het resultaat van de periode beïnvloeden. In traditionele kostprijsystemen worden pre- en postproductiekosten beschouwd als niet-productiekosten [18](#page=18). --- # Kostprijsberekeningsmethoden: break-even, integrale en variabele kosten Dit deel behandelt de break-evenanalyse (cost-volume-profit) en introduceert de methoden van integrale productiekostprijs (full costing) en variabele kostprijsberekening (direct costing), en belicht hun belang voor diverse toepassingen. ## 3. Kostprijsberekeningsmethoden: break-even, integrale en variabele kosten ### 3.1 Cost-volume-profit (CVP) analyse De CVP-analyse onderzoekt de relatie tussen kosten, opbrengsten en het resultaat bij verschillende productieniveaus. In de korte periode, waarbij vaste kosten constant blijven, zijn de totale kosten en opbrengsten lineaire functies van het verkoopvolume. De CVP-analyse helpt bij het bepalen van de benodigde verkoopinspanningen om de kosten te dekken of een specifiek winstdoel te behalen, en wordt vooral gebruikt voor winstgevendheidbeoordeling van individuele producten of constante productmixen [19](#page=19). Vereenvoudigingen die vaak worden toegepast in CVP-analyse zijn: * Beschouwing van één product of een constante productmix [19](#page=19). * Lineaire relaties tussen totale kosten, totale opbrengsten en verkoopvolume [19](#page=19). * Eenvoudige indeling van kosten in vaste en variabele kosten [19](#page=19). * Focus op één enkele periode [19](#page=19). * Veronderstelling dat alle geproduceerde eenheden worden verkocht [19](#page=19). #### 3.1.1 Break-evenanalyse bij één product De break-evenanalyse stelt zich tot doel te bepalen welk verkoopvolume of verkoopbedrag nodig is om exact de totale kosten te dekken, wat resulteert in een winst van nul [19](#page=19). **Algebraïsche benadering:** De break-evenomzet wordt bereikt wanneer de totale opbrengsten gelijk zijn aan de totale kosten [19](#page=19). $Totale opbrengsten = Variabele kosten + Vaste kosten$ [19](#page=19). **Contributiebenadering:** Deze benadering maakt gebruik van de *contributiemarge* (ook wel winstbijdrage genoemd), het verschil tussen de verkoopprijs per eenheid en de variabele kost per eenheid [20](#page=20). De formule voor de break-evenafzet is: $$Break-evenafzet = \frac{Vaste\ Kosten}{Verkoopprijs/stuk - Variabele\ Kost/stuk}$$ [20](#page=20). Elke eenheid die boven de break-evenafzet wordt verkocht, genereert een winst gelijk aan de contributiemarge per eenheid [20](#page=20). > **Tip:** De contributiemarge per eenheid is een cruciale maatstaf. Het vertegenwoordigt het bedrag waarmee elke extra verkochte eenheid bijdraagt aan de dekking van de vaste kosten en de winstvorming [20](#page=20). ### 3.2 Integrale productiekostprijs (Full Costing / Absorption Costing) De integrale productiekostprijs, ook wel *absorption costing* of *full costing* genoemd, omvat alle productiekosten, zowel directe als indirecte, vaste en variabele. Deze methode wordt voornamelijk gebruikt voor externe rapportage en voor de waardering van voorraden afgewerkt product en goederen in bewerking [24](#page=24). #### 3.2.1 Principe en samenstelling De integrale productiekostprijs wordt opgebouwd uit: * Directe materiaalkosten [24](#page=24). * Directe arbeidskosten [24](#page=24). * Indirecte productiekosten (overheadkosten) [24](#page=24). De indirecte productiekosten worden verdeeld over de producten met behulp van verdeelsleutels. Traditioneel wordt vaak één verdeelsleutel gebruikt, wat kan leiden tot arbitraire toerekeningen, vooral wanneer de aard van de indirecte kosten sterk varieert [25](#page=25). #### 3.2.2 Verdeling van indirecte productiekosten Een meer verfijnde benadering is de verdeling van indirecte productiekosten over kostenplaatsen. Kostenplaatsen zijn functionele eenheden binnen een bedrijf waar kosten worden verzameld. Er kunnen drie soorten kostenplaatsen worden onderscheiden [26](#page=26) [27](#page=27): * **Productiekostenplaatsen:** Verzamelen kosten die direct verband houden met het productieproces [28](#page=28). * **Hulpkostenplaatsen:** Ondersteunen de productiekostenplaatsen, zoals een centraal magazijn of een onderhoudsafdeling. De kosten van hulpkostenplaatsen worden vervolgens verdeeld over de productiekostenplaatsen, vaak op basis van een logische verdeelsleutel (bv. oppervlakte, machine-uren) [28](#page=28) [29](#page=29). * **Algemene kostenplaatsen:** Bundelen kosten van algemene diensten die niet direct aan de productie kunnen worden toegewezen en worden doorgaans niet doorberekend in de integrale productiekostprijs van het product (bv. administratie, directie) [28](#page=28). De toewijzing van indirecte productiekosten aan producten kan plaatsvinden via een kostenverdeelstaat, die zowel de primaire verdeling (directe toewijzing aan kostenplaatsen) als de secundaire verdeling (verdeling van hulpkostenplaatsen naar productiekostenplaatsen) omvat (#page=30, 31). Uiteindelijk worden de kosten van de productiekostenplaatsen toegewezen aan de kostendragers (producten) met behulp van geschikte verdeelsleutels die het causaal verband met de kosten zo goed mogelijk weergeven [30](#page=30) [31](#page=31). > **Belangrijk:** De keuze van verdeelsleutels voor indirecte kosten is cruciaal. Een slecht gekozen verdeelsleutel kan leiden tot vertekende kostprijzen. De evolutie naar Activity Based Costing (ABC) probeert dit probleem op te lossen door kosten toe te wijzen op basis van activiteiten en hun cost-drivers [25](#page=25). #### 3.2.3 Integrale productiekostprijs versus variabele kostprijs Het verschil tussen integrale kostprijs en variabele kostprijs zit in de behandeling van vaste productiekosten. Integrale kostprijs neemt alle productiekosten mee, terwijl variabele kostprijs enkel de variabele productiekosten toerekent. Dit kan leiden tot verschillende kostprijzen per product en daarmee ook tot verschillende winstcijfers, afhankelijk van de geproduceerde en verkochte volumes [33](#page=33) [38](#page=38). ### 3.3 Variabele kostprijsberekening (Direct Costing) Bij variabele kostprijsberekening, ook wel *direct costing* genoemd, worden alleen de variabele productiekosten toegerekend aan de kostendragers (producten). Vaste productiekosten worden beschouwd als periodekosten en worden direct ten laste van het resultaat genomen [38](#page=38). #### 3.3.1 Principe Het voordeel van direct costing is dat het de toerekening van indirecte kosten vereenvoudigt, omdat alleen de indirecte variabele kosten moeten worden verdeeld. Dit maakt de keuze van de verdeelsleutel minder arbitrair, omdat deze beter het causale verband kan weergeven [38](#page=38). #### 3.3.2 Toepassingen en belang Variabele kostprijsberekening is van groot belang voor interne besluitvorming (*different costs for different purposes*). Het biedt waardevolle inzichten voor korte-termijn beslissingen, zoals [38](#page=38): * **Prijsbeslissingen:** Bij speciale orders kan de vraag gesteld worden of de order meer oplevert dan de directe (variabele) kosten die er extra mee gemoeid zijn (#page=39, 40) [39](#page=39) [40](#page=40). * **Productie-mix beslissingen:** Wanneer er schaarse productiefactoren zijn, is de contributie per eenheid van die schaarse factor doorslaggevend, niet enkel de contributie per product [41](#page=41). > **Let op:** Variabele kostprijsberekening mag niet gebruikt worden voor externe rapportage, omdat hierbij de vaste productiekosten niet worden meegenomen in de waardering van de voorraad [38](#page=38). #### 3.3.3 Vergelijking met integrale kostprijs * **Integrale kostprijs:** Neemt alle productiekosten (vast en variabel) mee voor voorraadwaardering en externe rapportage (#page=24, 33) [24](#page=24) [33](#page=33). * **Variabele kostprijs:** Neemt enkel variabele productiekosten mee voor voorraadwaardering (wordt meestal *niet* gebruikt voor externe rapportage) en is essentieel voor interne besluitvorming (#page=38, 40, 41) [38](#page=38) [40](#page=40) [41](#page=41). Het verschil in resultaat tussen beide methoden is gelijk aan het verschil in de waardering van de begin- en eindvoorraad afgewerkte producten, wat verklaard kan worden door de toerekening van vaste productiekosten [42](#page=42). --- # Activity Based Costing (ABC) en standaardkostprijsmethode Dit deel van de studiehandleiding behandelt Activity Based Costing (ABC) als een alternatief voor de tekortkomingen van traditionele kostprijssystemen, en introduceert de standaardkostprijsmethode met inbegrip van de componenten en de verschillenanalyse. ## 4. Activity based costing en standaardkostprijsmethode ### 4.1 Tekortkomingen van traditionele kostprijssystemen Traditionele kostprijssystemen worden bekritiseerd omdat ze te veel gericht zijn op het voldoen aan de eisen van het financial accounting, met name voor voorraadwaardering en de bepaling van de voorraadwijziging in de resultatenrekening. Dit kan ertoe leiden dat kostprijsgegevens het vermogen en resultaat van een onderneming beïnvloeden, waarbij de generatie van informatie ter ondersteuning van efficiëntieverbeteringen ondergeschikt wordt gemaakt aan voorraadwaardering [43](#page=43). Daarnaast hebben deze systemen niet meegeschakeld met belangrijke veranderingen in het ondernemingsproces, zoals Just In Time (JIT), Computer Integrated Manufacturing (CIM), Flexible Manufacturing Systems (FMS), Material Requirement Planning (MRP) en Total Quality Management (TQM). Deze ontwikkelingen hebben de kostenstructuur van ondernemingen drastisch veranderd. Vroeger was arbeid de belangrijkste kost en daarmee een geschikte allocatiebasis, maar door automatisering en flexibele productiesystemen is het directe arbeidsaandeel sterk gedaald. Dit heeft geleid tot een stijging van het relatieve aandeel van de indirecte kosten, met name door ondersteunende functies zoals product- en procesontwerp, werkplanning, administratie en marketing [43](#page=43). De toewijzing van indirecte kosten op basis van volumegerelateerde verdeelsleutels, zoals directe arbeidsuren of geproduceerde eenheden, is daardoor een te sterke vereenvoudiging geworden, omdat veel kosten andere oorzaken hebben. Dit leidt tot onbetrouwbare kostprijsinformatie. Standaardproducten worden belast met kosten die worden veroorzaakt door gespecialiseerde producten, waardoor hun kostprijs hoger uitvalt en ze minder concurrerend worden. Producten die in kleine volumes worden geproduceerd, lijken daardoor winstgevender, wat kan leiden tot verkeerde beslissingen over het productassortiment [43](#page=43). ### 4.2 Activity based costing (ABC) Activity Based Costing (ABC) is een alternatief dat de gebreken van traditionele systemen tracht te vermijden door een diepgaandere analyse en juistere toewijzing van indirecte kosten. De kernfilosofie van ABC is dat producten of diensten tot stand komen door een reeks van activiteiten. Het systeem analyseert welke activiteiten nodig zijn voor elk kostenobject en welke mate van verbruik deze activiteiten hebben [44](#page=44). #### 4.2.1 Concept en proces Activiteiten kunnen worden omschreven als repetitieve acties die worden uitgevoerd om een bepaalde ondernemingsfunctie te vervullen, zoals aankoop van materiaal, instellen van machines, of assembleren [44](#page=44). Het toewijzingsproces in ABC verloopt als volgt: 1. **Indirecte kosten worden toegewezen aan activiteiten** met behulp van *resource drivers*. Een resource driver meet de mate waarin een kostensoort wordt verbruikt door activiteiten [44](#page=44). 2. **Kostenobjecten (producten/diensten) krijgen de kosten van activiteiten toegewezen** in de mate dat zij activiteiten verbruiken. Hiervoor worden *activity drivers* gebruikt [44](#page=44). 3. **Directe kosten worden rechtstreeks aan kostenobjecten toegewezen** [44](#page=44). Het ABC-systeem richt zich primair op overhead of indirecte kosten, omdat directe kosten al duidelijk toewijsbaar zijn aan kostenobjecten [44](#page=44). Het proces kan visueel worden voorgesteld met de volgende componenten [45](#page=45): * **Middelen:** Welke middelen worden gebruikt voor welke activiteiten? * **Cost Drivers:** Wat maakt de activiteit zo duur? (Kostenveroorzakende factor) * **Activiteiten:** Welke activiteiten worden uitgevoerd? * **Kostenobjecten:** Voor wie of voor wat worden de activiteiten uitgevoerd? (Producten, diensten) * **Performantie:** Hoe goed worden de activiteiten uitgevoerd? (Procesbenadering) #### 4.2.2 Toepassing in een industriële onderneming **Voorbeeld:** De onderneming BLUEMOON produceert product ALPHA (laagvolume) en BETA (hoogvolume) [45](#page=45). **Gegevens:** * ALPHA: 20.000 stuks, Directe kosten 160.000 EUR, Directe arbeidsuren (DAU) 20.000, Instellingen 60, Machine-uren (MU) 10.000, Verplaatsingen 180, Inspectie-uren 2.000 [45](#page=45). * BETA: 200.000 stuks, Directe kosten 1.500.000 EUR, DAU 160.000, Instellingen 40, MU 80.000, Verplaatsingen 120, Inspectie-uren 16.000 [45](#page=45). **Indirecte kosten per afdeling:** * Afdeling X: Instellen 120.000 EUR, Verplaatsen 60.000 EUR, Machinegebruik 20.000 EUR, Inspecteren 16.000 EUR. Totaal: 216.000 EUR [46](#page=46). * Afdeling Y: Instellen 120.000 EUR, Verplaatsen 60.000 EUR, Machinegebruik 180.000 EUR, Inspecteren 144.000 EUR. Totaal: 504.000 EUR [46](#page=46). **Traditionele berekening (met directe arbeidsuren als verdeelsleutel):** * Indirect kostentarief: (216.000 EUR + 504.000 EUR) / 180.000 DAU = 4,00 EUR/DAU [46](#page=46). * Eenheidskosten ALPHA: Direct 160.000 EUR + Indirect (4 EUR/DAU * 20.000 DAU) = 240.000 EUR totaal; 12,00 EUR/stuk [46](#page=46). * Eenheidskosten BETA: Direct 1.500.000 EUR + Indirect (4 EUR/DAU * 160.000 DAU) = 2.140.000 EUR totaal; 10,70 EUR/stuk [46](#page=46). **Traditionele berekening (met aparte tarieven per afdeling):** * Afdeling X tarief: 216.000 EUR / 160.000 DAU = 1,35 EUR/DAU [46](#page=46). * Afdeling Y tarief: 504.000 EUR / 80.000 MU = 6,30 EUR/MU [46](#page=46). * Eenheidskosten ALPHA: Direct 160.000 EUR + Indirect Afdeling X (1,35 EUR/DAU * 10.000 DAU) + Indirect Afdeling Y (6,30 EUR/MU * 2.000 MU) = 223.900 EUR totaal; 11,20 EUR/stuk [47](#page=47). * Eenheidskosten BETA: Direct 1.500.000 EUR + Indirect Afdeling X (1,35 EUR/DAU * 150.000 DAU) + Indirect Afdeling Y (6,30 EUR/MU * 8.000 MU) = 2.156.100 EUR totaal; 10,78 EUR/stuk [47](#page=47). De traditionele methoden leiden tot een overwaardering van de kostprijs van BETA en een onderwaardering van ALPHA, omdat kosten zoals instellen en verplaatsen, die worden veroorzaakt door het aantal productieseries, worden toegewezen op basis van het aantal directe arbeidsuren [47](#page=47). **ABC-berekening (met activiteitstarieven):** Eerst worden de totale indirecte kosten per activiteit bepaald, en vervolgens worden activiteitstarieven berekend op basis van de activiteit-drivers: * Instellen machines: 240.000 EUR / 100 instellingen = 2.400 EUR/instelling [48](#page=48). * Verplaatsen: 120.000 EUR / 300 verplaatsingen = 400 EUR/verplaatsing [48](#page=48). * Machinegebruik: 200.000 EUR / 90.000 MU = 2,22 EUR/machine-uur [48](#page=48). * Inspecteren: 160.000 EUR / 18.000 IU = 8,89 EUR/inspectie-uur [48](#page=48). Vervolgens worden deze tarieven toegepast op het verbruik per product: * **ALPHA:** * Instellen: 60 instellingen * 2.400 EUR/instelling = 144.000 EUR [48](#page=48). * Verplaatsen: 180 verplaatsingen * 400 EUR/verplaatsing = 72.000 EUR [48](#page=48). * Machinegebruik: 10.000 MU * 2,22 EUR/MU = 22.222 EUR [48](#page=48). * Inspecteren: 2.000 IU * 8,89 EUR/IU = 17.778 EUR [48](#page=48). * Totaal indirect: 256.000 EUR. ABC-kost/eenheid: 20,80 EUR [48](#page=48). * **BETA:** * Instellen: 40 instellingen * 2.400 EUR/instelling = 96.000 EUR [48](#page=48). * Verplaatsen: 120 verplaatsingen * 400 EUR/verplaatsing = 48.000 EUR [48](#page=48). * Machinegebruik: 80.000 MU * 2,22 EUR/MU = 177.778 EUR [48](#page=48). * Inspecteren: 16.000 IU * 8,89 EUR/IU = 142.222 EUR [48](#page=48). * Totaal indirect: 464.000 EUR. ABC-kost/eenheid: 9,82 EUR [48](#page=48). Conclusie: Onder de traditionele methoden was de kostprijs van ALPHA ondergewaardeerd [48](#page=48). ### 4.3 Standaardkostprijsmethode De standaardkostprijsmethode is een systeem voor het budgetteren van kosten en het analyseren van afwijkingen tussen het budget en de werkelijkheid. Het doel is om een standaardkostprijs vast te stellen waaraan de werkelijke kostprijs kan worden getoetst. Hierbij wordt rekening gehouden met een normaal geachte productieomvang, normale productievoorwaarden en een normale graad van efficiëntie [54](#page=54). #### 4.3.1 Voorcalculatie en nacalculatie * **Voorcalculatie:** Het vooraf berekenen van de vermoedelijke kosten van een toekomstige productie, wat de basis vormt voor prijsoffertes. Dit vereist grondige kennis van de productiemethode, de kostenplaatsen en hun omvang [54](#page=54). * **Nacalculatie:** De berekening van de werkelijke kostprijs, die wordt vergeleken met de voorcalculatie (verschillenanalyse). Dit helpt bij het beoordelen van de behaalde efficiëntie en het trekken van lessen voor de toekomst [54](#page=54). #### 4.3.2 Componenten van de standaardkostprijs De standaardkostprijs is de kostprijs die is samengesteld uit standaardkosten. Standaardkosten zijn vooraf vastgestelde kosten die nodig zijn om een actie of proces binnen een bepaalde periode te volbrengen, gebaseerd op normale productieomstandigheden en efficiëntie. Er zijn verschillende standaarden mogelijk [54](#page=54): * **Gemiddelde kostenstandaarden:** Gebaseerd op gemiddelden van historische gegevens [54](#page=54). * **Ideale kostenstandaarden:** Gebaseerd op de hoogst bereikbare efficiëntie en minimale kosten onder optimale omstandigheden [54](#page=54). * **Normale kostenstandaarden:** Gebaseerd op normale efficiëntie, productieomvang en exploitatieomstandigheden. Dit is de hier gevolgde opvatting [54](#page=54). De standaardkostprijs van een product bestaat uit: **Standaard materiaalkost + Standaard arbeidskost + Standaard indirecte kost** [55](#page=55). ##### 4.3.2.1 Standaard materiaalkost Deze kost omvat de standaardhoeveelheid te verbruiken materiaal, vermenigvuldigd met de standaardprijs [55](#page=55). * **Standaard hoeveelheid:** Afgeleid uit productspecificaties, vaak op basis van engineering studies die de meest efficiënte productiewijze, materiaalkwaliteit en de invloed van afval en uitval onderzoeken [55](#page=55). * **Standaardprijs:** Een raming gebaseerd op informatie van de inkoopafdeling, rekening houdend met de specificaties van de te verbruiken materialen [55](#page=55). ##### 4.3.2.2 Standaard arbeidskost Deze kost bestaat uit de standaardtijd vermenigvuldigd met het standaarduurloon [55](#page=55). * **Standaardtijd:** Bepaald door grondige analyse van elke activiteit, inclusief tijds- en bewegingsstudies om de meest efficiënte uitvoering vast te stellen. Rekening wordt gehouden met normaal oponthoud van arbeiders [55](#page=55). * **Standaarduurloon:** Bepaald op basis van informatie van de personeelsdienst, inclusief normale bezoldigingen en extra voordelen [56](#page=56). ##### 4.3.2.3 Standaard indirecte kosten Dit is een raming van de indirecte kosten voor de toekomstige periode, gebaseerd op efficiënte en normale productieomstandigheden. Om de standaard indirecte kost per product te kennen, moet ook een raming gemaakt worden van de totale omslagbasis waarover deze kosten zullen worden verdeeld [56](#page=56). ### 4.4 Verschillenanalyse Verschillenanalyse (variantie-analyse) vergelijkt werkelijke kosten met gebudgetteerde (standaard) kosten om afwijkingen te identificeren en te verklaren. De focus ligt vaak op de efficiëntie van de productieafdeling. Men vergelijkt de werkelijke productiekosten met de kosten van het *flexibel budget*. Het flexibel budget wordt opgesteld op basis van de standaardkostprijs per product en de werkelijk verkochte hoeveelheden [56](#page=56). #### 4.4.1 Analyse van materiaalkosten De verschillenanalyse voor materiaalkosten omvat twee componenten: * **Prijsverschil:** Het verschil tussen de werkelijke prijs en de standaardprijs voor het werkelijk verbruik. $$ \text{Prijsverschil} = (\text{Werkelijke prijs} - \text{Standaardprijs}) \times \text{Werkelijk verbruik} $$ [57](#page=57). * **Hoeveelheidsverschil (of efficiëntieverschil):** Het verschil tussen het werkelijk verbruikte materiaal en het toegelaten verbruik (standaardhoeveelheid voor werkelijke productie) tegen de standaardprijs. $$ \text{Hoeveelheidsverschil} = (\text{Werkelijk verbruik} - \text{Toegelaten verbruik}) \times \text{Standaardprijs} $$ [57](#page=57). Totaal verschil materiaalkosten = Prijsverschil + Hoeveelheidsverschil [57](#page=57). #### 4.4.2 Analyse van directe arbeidskosten Voor directe arbeidskosten wordt een vergelijkbare analyse uitgevoerd: * **Uurloonverschil (prijsverschil):** Het verschil tussen het werkelijke uurloon en het standaarduurloon voor de werkelijke arbeidsuren. $$ \text{Uurloonverschil} = (\text{Werkelijk uurloon} - \text{Standaarduurloon}) \times \text{Werkelijke DAU} $$ [58](#page=58). * **Hoeveelheidsverschil (efficiëntieverschil):** Het verschil tussen de werkelijke arbeidsuren en de toegelaten arbeidsuren (standaardtijd voor werkelijke productie) tegen het standaarduurloon. $$ \text{Hoeveelheidsverschil} = (\text{Werkelijke DAU} - \text{Toegelaten DAU}) \times \text{Standaarduurloon} $$ [58](#page=58). Totaal verschil directe arbeidskosten = Uurloonverschil + Hoeveelheidsverschil [58](#page=58). #### 4.4.3 Analyse van indirecte variabele kosten Bij indirecte variabele kosten worden de kosten verdeeld over de werkelijke en toegelaten omvang van de kostenbasis (bv. DAU), tegen het werkelijke en standaardtarief. * **Kostenuitgavevariantie (prijsverschil):** Het verschil tussen het werkelijk tarief en het standaardtarief voor de werkelijke omvang van de kostenbasis. $$ \text{Kostenuitgavevariantie} = (\text{Werkelijk tarief} - \text{Standaardtarief}) \times \text{Werkelijke omslagbasis} $$ [58](#page=58). * **Kostenefficiëntievariantie (hoeveelheidsverschil):** Het verschil tussen de werkelijke omvang van de kostenbasis en de toegelaten omvang (standaardomvang voor werkelijke productie) tegen het standaardtarief. $$ \text{Kostenefficiëntievariantie} = (\text{Werkelijke omslagbasis} - \text{Toegelaten omslagbasis}) \times \text{Standaardtarief} $$ [58](#page=58). Totaal verschil indirecte variabele kosten = Kostenuitgavevariantie + Kostenefficiëntievariantie [58](#page=58). **Tip:** Een grondige verschillenanalyse kan helpen bij het identificeren van operationele inefficiënties en het verbeteren van kostprijsbeheersing en besluitvorming. ### 4.5 Oefeningen De documentatie bevat diverse oefeningen die de toepassing van ABC en de standaardkostprijsmethode illustreren, waaronder het berekenen van kostprijzen met verschillende methoden, het verklaren van verschillen, en het uitvoeren van volledige verschillenanalyses voor materiaalkosten, arbeidskosten en indirecte kosten. Deze oefeningen helpen bij het consolideren van de theoretische kennis met praktische toepassingen [49](#page=49) [50](#page=50) [51](#page=51) [52](#page=52) [59](#page=59) [60](#page=60) [61](#page=61) [62](#page=62). --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |---|---| | Kosten | Kosten zijn de middelen die doelmatig worden ingezet of zullen worden ingezet in een onderneming. Dit kan betrekking hebben op materialen, arbeid, of andere operationele uitgaven. | | Kostprijs | De kostprijs van een kostenobject is het geheel van kosten dat wordt gemaakt voor dat specifieke object, zoals een product, dienst, afdeling of klant. | | Kostenobject | Een kostenobject is een entiteit waarvoor kosteninformatie wordt verzameld en toegewezen, zoals een geproduceerd goed, een geleverde dienst, een klant, of een afdeling binnen een organisatie. | | Cost driver (Kostenveroorzaker) | Een cost driver is een factor, zoals het niveau van activiteit of volume, die de kosten causaal beïnvloedt. Een verandering in de cost driver leidt tot een verandering in de totale kosten. | | Externe verslaggeving (Financial Accounting) | Informatieverstrekking aan externe belanghebbenden, zoals aandeelhouders en crediteuren, over de financiële toestand van de onderneming in haar geheel. | | Interne verslaggeving (Management Accounting) | Informatieverstrekking aan interne belanghebbenden, zoals het management, met betrekking tot specifieke aspecten van de onderneming ter ondersteuning van besluitvorming en prestatieverbetering. | | Directe kosten | Kosten die rechtstreeks en oorzakelijk kunnen worden toegewezen aan een specifiek kostenobject, gebaseerd op de gemeten hoeveelheid van de verbruikte middelen. | | Indirecte kosten | Kosten die niet rechtstreeks kunnen worden toegewezen aan een specifiek kostenobject en die verdeeld moeten worden over meerdere kostenobjecten of kostenplaatsen. | | Vaste kosten | Kosten die in totaliteit niet veranderen binnen bepaalde activiteitsgrenzen. Zelfs bij nulproductie blijven deze kosten bestaan. | | Variabele kosten | Kosten die in totaliteit variëren met de activiteiten. Een stijging in productie of activiteit verhoogt de totale variabele kosten, terwijl een daling deze vermindert. | | Productiekosten | Kosten die verbonden zijn aan de middelen die direct betrokken zijn bij de vervaardiging van producten, zoals directe materialen, directe arbeid en indirecte productiekosten. | | Niet-productiekosten | Kosten van verbruikte middelen in niet-productieschakels van de waardeketen, zoals kosten van onderzoek en ontwikkeling, marketing, verkoop en administratie. | | Break-evenanalyse | Een analyse die het verkoopvolume of verkoopbedrag berekent waarbij de totale opbrengsten gelijk zijn aan de totale kosten, resulterend in een winst van nul. | | Integrale productiekostprijs (Full Costing) | Een kostprijsberekening die zowel directe als indirecte productiekosten omvat, gebruikt voor voorraadwaardering en externe verslaggeving. | | Variabele kostprijsberekening (Direct Costing) | Een kostprijsberekening die alleen variabele productiekosten omvat. Vaste productiekosten worden als periodekosten behandeld en niet opgenomen in de productiekostprijs. | | Activity Based Costing (ABC) | Een kostprijsberekeningssysteem dat indirecte kosten toewijst aan activiteiten en vervolgens aan kostenobjecten op basis van de specifieke activiteiten die door deze objecten worden verbruikt, gebruikmakend van ‘cost drivers’. | | Standaardkostprijsmethode | Een methode waarbij vooraf zorgvuldig vastgestelde kosten (standaardkosten) worden bepaald voor een actie of proces. Werkelijke kosten worden vergeleken met deze standaarden om afwijkingen (varianties) te analyseren. | | Verschillenanalyse (Variantieanalyse) | Een analyse die de werkelijke kosten vergelijkt met gebudgetteerde of standaardkosten om verschillen te identificeren en de oorzaken ervan te onderzoeken, teneinde de efficiëntie en effectiviteit te verbeteren. | | Kostenplaats | Een verzameling van alle kosten die worden gemaakt om een bepaalde functie uit te oefenen, zoals een productieafdeling, een hulpdienst of een administratieve afdeling. |

# Introduction à la comptabilité et aux états financiers Ce chapitre introduit les concepts fondamentaux de la comptabilité, expliquant comment la richesse est définie et présentée à travers le bilan et le compte de résultat, et soulignant l'importance de ces états pour évaluer la situation financière des entreprises et des individus [11](#page=11). ### 1.1 Définir la situation financière : le bilan La situation financière d'une personne ou d'une entreprise peut être résumée à un instant précis en établissant un bilan. Ce document compare les biens possédés aux dettes contractées pour déterminer la richesse nette [12](#page=12). #### 1.1.1 Le concept de richesse La richesse est calculée selon la formule fondamentale suivante : `Possessions - Dettes = Richesse` [12](#page=12). Cette formule peut également être réarrangée pour montrer la relation entre les possessions, la richesse et les dettes : `Possessions = Richesse + Dettes` [12](#page=12). > **Tip:** Il est crucial de comprendre que la situation financière est dynamique et changeante. Le bilan offre une "photographie" de cette situation à une date précise [12](#page=12). #### 1.1.2 Application au cas d'une personne : l'exemple de Patricia T. Pour évaluer la richesse de Patricia T. au 31 mars 2020, il faut recenser ses possessions et ses dettes. **Les possessions comprennent :** * Maison: 250 000,00 dollars [12](#page=12). * Voiture (valeur actuelle): 10 000,00 dollars [12](#page=12). * Équipement ménager: 23 000,00 dollars [12](#page=12). * Royalties à recevoir: 245,00 dollars [12](#page=12). * Compte d'épargne: 13 978,45 dollars [12](#page=12). * Compte courant: 3 123,00 dollars [12](#page=12). **Les dettes comprennent :** * Prêt hypothécaire: 100 000,00 dollars [12](#page=12). * Facture Telenet: 14,99 dollars [12](#page=12). * Taxe automobile: 270,68 dollars [12](#page=12). Le bilan de Patricia T. au 31/03/2020 se présenterait comme suit : > **Example:** > > Bilan au 31/03/2020 > > | Possessions | Montant | Dettes | Montant | > | :---------------------- | :----------- | :------------------------- | :-------- | > | Maison | 250 000,00 | Prêt hypothécaire | 100 000,00 | > | Voiture | 10 000,00 | Facture Telenet | 14,99 | > | Équipement ménager | 23 000,00 | Taxe sur les voitures | 270,68 | > | Royalties à recevoir | 245,00 | | | > | Compte d'épargne | 13 978,45 | | | > | Compte des opérations courantes | 3 123,00 | | | > | **Total Possessions** | **300 346,45** | **Total Dettes** | **100 285,67** | > | **Richesse (différence)** | **200 060,78** | | | La richesse nette de Patricia T. est donc calculée comme suit : $(250 000,00 + 10 000,00 + 23 000,00 + 245,00 + 13 978,45 + 3 123,00) - (100 000,00 + 14,99 + 270,68) = 200 060,78$ dollars [13](#page=13). #### 1.1.3 Points importants concernant l'établissement d'un bilan * **Revenus futurs:** Les revenus futurs ne sont pas pris en compte pour le calcul de la richesse à un moment donné. Seuls les actifs et les passifs existants sont considérés [13](#page=13). * **Évaluation des biens:** L'évaluation précise des biens est essentielle, car elle impacte directement la détermination de la richesse. Des accords spécifiques sont nécessaires pour garantir une évaluation correcte [13](#page=13). * **Créances:** Les créances, c'est-à-dire ce que l'on est sûr de recevoir, sont considérées comme des possessions, même si elles n'ont pas encore été encaissées. Par exemple, les royalties dues à Patricia sont incluses dans ses possessions [13](#page=13). ### 1.2 Transfert des concepts aux sociétés Les entreprises utilisent également des bilans pour évaluer leur situation financière. La logique est la même, mais la terminologie diffère : * Côté gauche du bilan: **ACTIF** (correspond aux possessions) [14](#page=14). * Côté droit du bilan: **PASSIF** (correspond aux dettes et à la richesse) [14](#page=14). * Richesse: **CAPITAUX PROPRES** [14](#page=14). #### 1.2.1 Application au cas d'une société : D. SRL Pour l'entreprise D. SRL, avec des possessions de 36 673,00 dollars et des dettes totales de 19 719,00 dollars (composées de 2 136,00 dollars + 17 583,00 dollars), les capitaux propres (richesse) sont de 16 954,00 dollars [14](#page=14). La formule appliquée est: `Actifs - Dettes = Capitaux Propres` [14](#page=14). ### 1.3 Analyse de l'évolution de la situation financière Pour comprendre si la situation financière s'est améliorée, il est nécessaire de comparer deux bilans successifs [15](#page=15). #### 1.3.1 Analyse comparative pour D. SRL En comparant les capitaux propres de D. SRL au 31 décembre 2019 (15 918,00 dollars) et au 31 décembre 2020 (16 954,00 dollars), on observe une augmentation de 1 036,00 dollars. Cette augmentation indique que la situation financière des propriétaires de l'entreprise s'est améliorée [16](#page=16). > **Tip:** Une augmentation des capitaux propres signifie qu'en cas de liquidation de l'entreprise, les propriétaires recevraient un montant plus élevé [16](#page=16). #### 1.3.2 Distinction entre capitaux propres et apport Il est important de noter que les capitaux propres ne sont pas synonymes de l'apport initial des propriétaires. Les capitaux propres représentent la richesse nette à un moment donné et sont généralement supérieurs à l'apport [16](#page=16). > **Tip:** Le terme "réserves" dans un bilan ne signifie pas qu'une somme d'argent est stockée physiquement dans la caisse de l'entreprise [16](#page=16). ### 1.4 Comprendre les raisons de l'enrichissement : le compte de résultat L'enrichissement d'une entreprise ou d'un individu survient lorsque les revenus ("produits") dépassent les dépenses ("charges") sur une période donnée. Pour identifier ces raisons, on utilise le **compte de résultat** [16](#page=16). La formule fondamentale pour le bénéfice est : `Produits - Charges = Bénéfice` [16](#page=16). > **Example:** Si une entreprise vend un produit pour 1 000,00 dollars alors qu'il lui a coûté 600,00 dollars à produire, elle réalise un bénéfice de 400,00 dollars [16](#page=16). #### 1.4.1 Structure du compte de résultat Le compte de résultat liste tous les produits et charges de l'entreprise sur une période. > **Example (Compte de résultat pour D. SRL en 2020):** > > **Produits et charges d'exploitation** > * Ventes de marchandises: 34 164,00 dollars [17](#page=17). > * Achats de marchandises, mat. Premières, services et biens divers: -18 764,00 dollars [17](#page=17). > * Rémunérations, charges sociales et pensions: -7 138,00 dollars [17](#page=17). > * Amortissements et réductions de valeur sur immobilisations: -6 023,00 dollars [17](#page=17). > * Autres charges d'exploitations: -210,00 dollars [17](#page=17). > **= Bénéfice d'exploitation: 2 029,00 dollars** [17](#page=17). > > **Produits financiers:** 191,00 dollars [17](#page=17). > **Charges financières:** -272,00 dollars [17](#page=17). > **= Bénéfice (perte) de l'exercice avant impôts: 1 948,00 dollars** [17](#page=17). > > **Impôts sur le résultat:** -912,00 dollars [17](#page=17). > **= Bénéfice (Perte) de l'exercice: 1 036,00 dollars** [17](#page=17). Le bénéfice net de 1 036,00 dollars en 2020 correspond à l'augmentation des capitaux propres observée sur le bilan [17](#page=17). > **Tip:** Le bilan d'ouverture, le bilan de clôture et le compte de résultat sont des outils essentiels pour les entrepreneurs afin de suivre la performance de leur entreprise et de prendre des décisions éclairées [17](#page=17). ### 1.5 Exigences légales pour l'établissement des états financiers Les bilans et les comptes de résultats doivent être présentés selon des formats spécifiques, dictés par la loi [18](#page=18). #### 1.5.1 Structuration de l'actif du bilan L'actif du bilan est divisé en deux grandes catégories : * **Actifs immobilisés:** Ce sont des moyens nécessaires à l'activité de l'entreprise qui ne sont pas destinés à être vendus immédiatement. Ils restent généralement dans l'entreprise sur le long terme (plus d'un an). Ils représentent des investissements pour l'activité [18](#page=18). * **Actifs circulants:** Ces actifs résultent du cycle d'exploitation normal de l'entreprise (achats, ventes, paiements). Ils incluent les stocks, les créances clients et les valeurs disponibles (argent en banque et en caisse) [18](#page=18). La présentation à l'actif du bilan se fait par ordre de liquidité décroissante, les actifs les moins liquides étant listés en premier [18](#page=18). > **Définition:** Le terme "liquide" fait référence à la rapidité avec laquelle un actif peut être converti en argent. Les "valeurs disponibles" en banque sont donc plus liquides que les "stocks", qui nécessitent de trouver un acheteur et un paiement [18](#page=18). --- # La technique de la comptabilité en partie double Ce chapitre introduit la logique fondamentale du système comptable en partie double, détaillant le fonctionnement des comptes, le cycle comptable, et l'utilisation d'outils comme le journal, le grand livre et la balance de vérification [20](#page=20). ### 2.1 Introduction L'objectif principal de la comptabilité est de mesurer la valeur et la richesse d'une entreprise afin de déterminer si elle génère un avantage financier. Le bilan, une "photographie" financière à un instant T, illustre cette relation: Actifs = Capitaux propres + Dettes. En droit belge, la production annuelle d'un bilan et d'un compte de résultat est obligatoire. Ce chapitre suit les transactions d'une entreprise fictive sur trois mois pour évaluer sa performance financière [20](#page=20) [21](#page=21). #### 2.1.1 Principes d'enregistrement * **Moment de l'enregistrement:** En droit comptable belge, les charges sont enregistrées au moment de la réception de la facture, créant une dette fournisseur. Les produits sont enregistrés sur la base de la facture de vente, générant une créance client [21](#page=21). * **TVA:** La TVA à récupérer (TVA déductible) est enregistrée sur les factures d'achat, et la TVA à payer (TVA due) sur les factures de vente. L'assujetti à la TVA transfère la différence à l'administration fiscale, un processus appelé centralisation de la TVA. La TVA est une taxe sur la consommation où le consommateur final supporte la charge [21](#page=21) [22](#page=22). * **Personnes assujetties:** Les parties assujetties à la TVA possèdent un numéro de TVA et ont des obligations déclaratives et de paiement/récupération de la TVA. Pour eux, la TVA n'est généralement ni une charge ni un produit [21](#page=21) [22](#page=22). * **Personnes non assujetties:** Les consommateurs finaux paient la TVA et ne s'en préoccupent plus au-delà [22](#page=22). #### 2.1.2 Journalisation des transactions (Exemple : J&J Computers) Le chapitre illustre le processus comptable à travers des transactions mensuelles pour la société "J&J Computers". * **Janvier 2020 :** * Création de l'entreprise et apport initial de vingt mille dollars par les deux associés [23](#page=23). * Achat de cinq ordinateurs pour un coût total de trois mille sept cent cinquante dollars hors TVA. La TVA déductible s'élève à sept cent quatre-vingt-sept virgule cinquante dollars [25](#page=25). * Paiement de la facture d'achat, réduisant les liquidités et les dettes fournisseurs [26](#page=26). * Vente de deux ordinateurs pour deux mille dollars hors TVA. La TVA due est de quatre cent vingt dollars [27](#page=27). * Réception du paiement des clients [28](#page=28). * Vente de trois ordinateurs pour trois mille dollars hors TVA. La TVA due est de six cent trente dollars [29](#page=29). * Réception du paiement des clients [30](#page=30). * Déclaration de TVA: solde à payer de deux cent soixante-deux virgule cinquante dollars [31](#page=31). * À la fin du mois, le résultat est de mille deux cent cinquante dollars. Les capitaux propres ont augmenté de mille deux cent cinquante dollars, reflétant le bénéfice réinvesti. La valeur d'une action est calculée comme suit: Capitaux propres / Nombre d'actions = vingt-et-un mille deux cent cinquante dollars / 20 = mille soixante-deux virgule cinquante dollars [32](#page=32). * **Février 2020 :** * Achat de vingt ordinateurs pour dix-huit mille cent cinquante dollars [34](#page=34). * Paiement de la facture d'achat et de la TVA due de janvier [35](#page=35). * Vente de vingt ordinateurs pour vingt-cinq mille dollars hors TVA. La TVA due est de quatre mille deux cents dollars [36](#page=36). * Encaissement de la moitié de la facture de vente [37](#page=37). * Déclaration de TVA: solde à payer de mille cinquante dollars [38](#page=38). * Le bénéfice de février est de six mille deux cent cinquante dollars. Les capitaux propres augmentent de ce montant. La valeur d'une action est de mille trois cent douze virgule cinquante dollars [39](#page=39). * **Mars 2020 :** * Paiement des créances clients et de la TVA due de février [41](#page=41). * Achat de vingt ordinateurs pour quinze mille dollars, avec un délai de paiement accordé [42](#page=42). * Vente de quinze ordinateurs pour quinze mille dollars hors TVA [43](#page=43). * Réception d'un paiement partiel sur la facture de vente [44](#page=44). * Réception et paiement de factures de services publics (gaz et téléphone) (#page=45, 46, 47) [45](#page=45) [46](#page=46) [47](#page=47). * Correction de l'inventaire: cinq ordinateurs non vendus sont réintégrés en stock pour trois mille sept cent cinquante dollars [49](#page=49). * Le bénéfice de mars est de neuf mille trois cent cinquante dollars. Les capitaux propres augmentent de ce montant, portant la valeur d'une action à mille quatre cent soixante-sept virgule cinquante dollars [50](#page=50). #### 2.1.3 Conclusion du suivi des transactions Le bilan et le compte de résultat fournissent des informations précieuses sur la santé financière d'une entreprise. Le bilan présente la situation patrimoniale (actifs, dettes, capitaux propres), tandis que le compte de résultat détaille les produits et charges qui expliquent l'évolution des capitaux propres [50](#page=50). ### 2.2 L'histoire du débit et du crédit : système de comptabilité en partie double #### 2.2.1 Le cycle comptable Le cycle comptable suit les étapes nécessaires pour passer du bilan d'ouverture au bilan de clôture et au compte de résultat final [51](#page=51). 1. **Bilan d'ouverture:** Il correspond au bilan final de l'année précédente. Le compte de résultat est réinitialisé à zéro [51](#page=51). 2. **Enregistrement des opérations quotidiennes:** Les transactions sont enregistrées chronologiquement sur la base des pièces justificatives (factures, relevés bancaires, etc.) [51](#page=51). 3. **Écritures de correction:** En fin d'exercice, des ajustements sont effectués pour refléter la réalité, comme l'amortissement des immobilisations [51](#page=51). 4. **Calcul du bénéfice avant impôts:** L'entreprise détermine son résultat et anticipe les impôts à payer l'année suivante [51](#page=51). 5. **Affectation du résultat:** La part du bénéfice distribuée aux actionnaires et celle conservée dans l'entreprise sont décidées [51](#page=51). 6. **Établissement des états financiers définitifs:** Le bilan et le compte de résultat sont finalisés, le bilan final servant de base pour le prochain exercice [51](#page=51). #### 2.2.2 Travailler avec des comptes Pour une gestion efficace, les transactions ne sont plus enregistrées directement dans le bilan, mais dans des comptes spécifiques [53](#page=53). * **Ouverture des comptes:** Chaque poste du bilan d'ouverture donne naissance à un compte. Les actifs ouvrent des comptes par débit (comptes d'actifs) et les passifs par crédit (comptes de passif) [53](#page=53). * **Tenue des comptes :** * **Comptes d'actifs:** Une augmentation est enregistrée par un débit, une diminution par un crédit [53](#page=53). * **Comptes de passif:** Une augmentation est enregistrée par un crédit, une diminution par un débit [53](#page=53). * **Comptes de produits:** Ils augmentent les capitaux propres (passif); une augmentation est donc enregistrée par un crédit [54](#page=54). * **Comptes de charges:** Ils diminuent les capitaux propres; une augmentation est donc enregistrée par un débit [54](#page=54). Il existe donc quatre types de comptes: Actifs, Passif, Produits et Charges [54](#page=54). * **Centralisation des comptes:** Toutes les opérations enregistrées dans les comptes sont regroupées dans une balance de vérification par soldes pour obtenir une vue d'ensemble [54](#page=54). > **Note:** Chaque opération implique au moins deux comptes, et la somme des débits doit toujours être égale à la somme des crédits (principe de la partie double) [54](#page=54).  (L'image du schéma du fonctionnement des comptes serait insérée ici si disponible. Le texte décrit : Actifs (Débit : +, Crédit : -), Passif (Débit : -, Crédit : +), Charges (Débit : +, Crédit : -), Produits (Débit : -, Crédit : +). Les mouvements dans ces comptes impactent le Bilan et le Compte de Résultat.) #### 2.2.3 Plan comptable minimum normalisé (PCMN) Le PCMN est une structure de comptes normalisée en Belgique, où les deux premiers chiffres d'un numéro de compte déterminent sa classification dans le bilan ou le compte de résultat [55](#page=55). | Catégorie | Comptes PCMN (exemples) | | :----------------------------- | :---------------------- | | **Charges d'exploitation** | 60-64 | | * Marchandises (Achats) | 604 | | * Variation de stock | 6094 | | * Services et biens divers | 61 | | * Rémunérations | 62 | | * Amortissements | 63 | | **Charges financières** | 65 | | **TOTAL CHARGES** | **6** | | **Produits d'exploitation** | 70-74 | | * Chiffre d'affaires | 70 | | **Produits financiers** | 75 | | **TOTAL PRODUITS** | **7** | | **RÉSULTAT** | | #### 2.2.4 Journal et grand livre Le processus comptable utilise deux outils principaux : * **Le Journal:** Enregistre les transactions dans l'ordre chronologique. On distingue généralement [56](#page=56): * Journal des ventes (factures de vente) [56](#page=56). * Journal d'achats (factures d'achat) [57](#page=57). * Journal financier (relevés bancaires) [57](#page=57). * Journal divers (autres opérations) [57](#page=57). * **Le Grand Livre:** Regroupe tous les comptes, reflétant les mouvements pour chaque compte individuel. Les logiciels comptables mettent à jour le grand livre automatiquement à partir des saisies dans le journal [56](#page=56). **Exemple de journal de ventes (Janvier 2020):** [56](#page=56). | N° | Date | N° compte | Intitulé | Débit | Crédit | | :-- | :------- | :-------- | :------------------------ | :------- | :----- | | 1 | 12/01 | 400000 | Clients | 2 420,00 | | | | | 704000 | @ Vente de marchandises | | 2 000,00 | | | | 451054 | TVA à payer ventes | | 420,00 | | | | FV/1 | | | | | 2 | 20/01 | 400000 | Clients | 3 630,00 | | | | | 704000 | @ Vente de marchandises | | 3 000,00 | | | | 451054 | TVA à payer ventes | | 630,00 | | | | FV/2 | | | | **Exemple de journal d'achat (Janvier 2020):** [57](#page=57). | N° | Date | N° compte | Intitulé | Débit | Crédit | | :-- | :---- | :-------- | :----------------------- | :------- | :----- | | 1 | 7/01 | 604000 | Achat de marchandises | 3 750,00 | | | | | 411059 | TVA à récupérer achats | 787,50 | | | | | 440000 | @ Fournisseurs | | 4 537,50 | | | | FA/1 | | | | **Exemple de journal financier (Janvier 2020):** [57](#page=57). | N° | Date | N° compte | Intitulé | Débit | Crédit | | :-- | :---- | :-------- | :---------------- | :-------- | :------ | | 1 | 3/01 | 550000 | CBC, C/C | 20 000,00 | | | | | 110000 | @ Apport | | 20 000,00 | | 2 | 10/01 | 440000 | Fournisseurs | 4 537,50 | | | | | 550000 | @ CBC, C/C | | 4 537,50 | **Exemple de journal divers (Janvier 2020):** [57](#page=57). | N° | Date | N° compte | Intitulé | Débit | Crédit | | :-- | :---- | :-------- | :---------------------------- | :------- | :----- | | 1 | 31/01 | 451054 | TVA à payer ventes | 1 050,00 | | | | | 411059 | @ TVA à récupérer achats | | 787,50 | | | | 451200 | TVA à payer C/C | | 262,50 | | | | | centralisation TVA janvier | | | Le grand livre général à la fin de mars présente une synthèse de tous les mouvements par compte [58](#page=58). #### 2.2.5 La balance de vérification par soldes, le bilan de clôture et le compte de résultat Ces documents permettent de synthétiser les informations du grand livre pour établir les états financiers. * **Balance de vérification:** Elle reprend tous les comptes du grand livre, en calculant le total des débits et des crédits pour chaque compte. La somme totale des débits doit égaler la somme totale des crédits [59](#page=59). * **Balance par soldes:** Dérivée de la balance de vérification, elle présente le solde (différence entre débit et crédit) de chaque compte. Les soldes sont reportés dans la colonne du côté le plus élevé (débit ou crédit) [60](#page=60). * **Bilan de clôture:** Établi à partir de la balance par soldes, il présente les actifs (débit) et les passifs (crédit) de l'entreprise à la date de clôture [61](#page=61). * Actifs: capitaux propres plus dettes [20](#page=20). * Passifs: capitaux propres et dettes [20](#page=20). * **Compte de résultat:** Également établi à partir de la balance par soldes, il détaille les produits (crédit) et les charges (débit) de l'exercice pour déterminer le bénéfice ou la perte [62](#page=62). #### 2.2.6 Le bilan et le compte de résultat statutaires Les entreprises belges sont tenues de déposer leurs comptes annuels selon des modèles légaux imposés par la Banque Nationale de Belgique (modèles micro, abrégé ou complet selon la taille de l'entreprise) [62](#page=62). --- # Les factures, les notes de crédit et la TVA Ce chapitre détaille le processus de création, d'enregistrement et de comptabilisation des factures d'achat et de vente, des notes de crédit, ainsi que la gestion de la TVA [68](#page=68). ### 3.1 La facture d'achat Une facture d'achat (FA) est un document établi par le fournisseur qui détaille les biens ou services achetés et le montant dû [70](#page=70). #### 3.1.1 Éléments d'une facture d'achat Une facture d'achat peut contenir plusieurs éléments clés : * **Prix de base:** Le coût initial des marchandises avant toute réduction ou frais supplémentaires [73](#page=73). * **Remise commerciale ou rabais commercial:** Une réduction accordée pour des raisons commerciales, affectant le résultat d'exploitation. Elle peut être due à des achats en grande quantité, des marchandises endommagées, des livraisons tardives, ou des produits en fin de série [70](#page=70). * **Frais d'achat:** Des coûts supplémentaires tels que les frais d'expédition, de transport ou d'assurance qui ne sont pas inclus dans le prix de base des marchandises. Si une facture comporte plusieurs taux de TVA, les frais d'achat sont généralement taxés au taux le plus bas applicable [71](#page=71). * **Base d'imposition (BI):** Le montant sur lequel la TVA est calculée [71](#page=71). * **TVA:** La taxe sur la valeur ajoutée appliquée sur la base d'imposition [70](#page=70). * **Total à payer:** Le montant final dû au fournisseur [70](#page=70). **Calcul d'une facture d'achat :** Le calcul suit généralement cet ordre : Prix unitaire x quantité = Prix de base - Réduction commerciale + Frais d’achat = Base d’Imposition + TVA = TOTAL de la facture [73](#page=73). **Enregistrement comptable d'une facture d'achat :** Lors de l'enregistrement d'une facture d'achat, plusieurs comptes sont affectés : * **Augmentation des dettes envers les fournisseurs:** Un compte de passif est crédité [71](#page=71). * **Augmentation des charges (achats de marchandises et frais d'achat):** Des comptes de charges sont débités [71](#page=71). * **Réduction des charges (remise commerciale obtenue):** Un compte de charges est crédité [71](#page=71). * **Augmentation des créances de TVA à récupérer:** Un compte de l'actif est débité [71](#page=71). > **Tip:** La remise commerciale peut être déduite directement du prix de base des marchandises, mais le manuel préconise de l'enregistrer séparément pour plus de clarté. Les frais d'achat sont également préférés être enregistrés séparément des coûts de marchandises [71](#page=71). #### 3.1.2 Note de crédit sur la facture d'achat (note de crédit reçue) Une note de crédit (NC) est émise pour corriger une facture d'achat initiale trop élevée. Elle a la même forme qu'une facture, mais les calculs sont inversés [73](#page=73). **Motifs d'émission d'une note de crédit :** * Le fournisseur a facturé un prix trop élevé. * Le fournisseur a oublié d'appliquer une remise promise. * La qualité de la marchandise est moindre que prévu [73](#page=73). **Enregistrement comptable d'une note de crédit reçue :** * **Diminution des dettes envers le fournisseur:** Un compte de passif est débité [74](#page=74). * **Diminution des dépenses d'achat:** Un compte de charges est crédité [74](#page=74). * **Augmentation des charges (remise non conservée):** Un compte de charges est débité [74](#page=74). * **Augmentation des dettes de TVA à payer:** Un compte du passif est crédité [74](#page=74). > **Tip:** La TVA sur les notes de crédit reçues est enregistrée dans un compte séparé car elle doit être indiquée distinctement dans la déclaration de TVA [74](#page=74). ### 3.2 La facture de vente Une facture de vente (FV) est émise par l'entreprise pour ses clients, détaillant les biens ou services vendus et le montant à recevoir [76](#page=76). #### 3.2.1 La facture de vente Les factures de vente peuvent également inclure des remises commerciales et des frais calculés séparément [76](#page=76). **Éléments d'une facture de vente :** * **Prix de base:** Le coût initial des produits vendus avant réductions ou frais [78](#page=78). * **Réduction commerciale:** Le rabais accordé sur le prix de base des produits [76](#page=76). * **Frais de vente:** Des coûts supplémentaires facturés au client, tels que les coûts de recyclage [76](#page=76). * **Base d'imposition (BI):** Le montant sur lequel la TVA est calculée [78](#page=78). * **TVA:** La taxe sur la valeur ajoutée appliquée [76](#page=76). * **Total à payer:** Le montant total que le client doit payer [76](#page=76). **Calcul d'une facture de vente :** Le calcul est similaire à celui d'une facture d'achat : Prix unitaire x quantité = Prix de base - Réduction commerciale + Frais de vente = Base d’Imposition + TVA = TOTAL de la facture [78](#page=78). **Enregistrement comptable d'une facture de vente :** * **Augmentation des créances clients:** Un compte d'actif est débité [76](#page=76). * **Augmentation des produits (ventes de marchandises et frais de vente):** Des comptes de produits sont crédités [76](#page=76). * **Diminution des produits (réduction commerciale accordée):** Un compte de produits est débité [76](#page=76). * **Augmentation des dettes de TVA à payer:** Un compte de passif est crédité [76](#page=76). > **Tip:** Le calcul et l'enregistrement d'une facture de vente sont le reflet inversé de ceux d'une facture d'achat [77](#page=77). #### 3.2.2 Note de crédit sur la facture de vente (note de crédit émise) Une note de crédit émise sert à corriger une facture de vente trop élevée. Elle suit la même structure de calcul qu'une facture de vente, mais le montant est déduit [78](#page=78). **Motifs d'émission d'une note de crédit :** * La facture originale était trop basse (nécessitant une facture supplémentaire, non abordée ici comme correction). * La facture originale était trop élevée (par exemple, prix demandé trop haut, marchandises défectueuses) [78](#page=78). **Enregistrement comptable d'une note de crédit émise :** * **Diminution des créances clients:** Un compte d'actif est crédité [80](#page=80). * **Diminution des produits de vente:** Un compte de produits est débité [80](#page=80). * **Augmentation des produits (par exemple, pour corriger la remise commerciale):** Un compte de produits est crédité [80](#page=80). * **Diminution des dettes de TVA à payer:** Un compte de passif est débité [80](#page=80). > **Tip:** Comme pour les notes de crédit reçues, la TVA sur les notes de crédit émises est enregistrée sur un compte séparé pour la déclaration de TVA [80](#page=80). ### 3.3 Emballages repris Les emballages repris, comme les bouteilles vides ou les palettes, font l'objet d'une consigne. Ce montant est mentionné sur la facture mais n'est pas soumis à la TVA car il ne s'agit ni d'une vente ni d'un achat. La garantie est remboursée lorsque l'emballage est retourné [80](#page=80). #### 3.3.1 Emballage repris sur la facture d'achat Lors de l'achat de biens avec des emballages consignés, la facture détaille le coût des biens, le montant de la consigne (emballage à rendre), et la TVA applicable uniquement sur les biens [81](#page=81). **Enregistrement comptable lors de la réception de la facture :** * **Augmentation des dettes fournisseurs:** Compte de passif crédité [82](#page=82). * **Augmentation des charges (coût des biens):** Compte de charges débité [82](#page=82). * **Augmentation des créances envers le fournisseur (consigne):** Compte d'actif débité [82](#page=82). * **Augmentation des créances de TVA à récupérer:** Compte d'actif débité [82](#page=82). Lors du retour des emballages, une note de crédit est émise, entraînant la diminution des dettes fournisseurs et la diminution des créances sur l'emballage à rendre. Aucune TVA n'est appliquée sur cette note de crédit concernant les emballages repris [83](#page=83). #### 3.3.2 Emballage repris sur la facture de vente Lors de la vente de biens avec des emballages consignés, la facture détaille le prix de vente des biens, la consigne facturée pour l'emballage, et la TVA applicable uniquement sur les biens [85](#page=85). **Enregistrement comptable lors de l'émission de la facture :** * **Augmentation des créances clients:** Compte d'actif débité [85](#page=85). * **Augmentation des produits de vente:** Compte de produits crédité [85](#page=85). * **Augmentation des dettes envers le client (consigne):** Compte de passif crédité [85](#page=85). * **Augmentation des dettes de TVA à payer:** Compte de passif crédité [85](#page=85). Lors du retour des emballages par le client, une note de crédit est émise, entraînant la diminution des créances clients et la diminution des dettes sur emballage repris. Là encore, aucune TVA n'est appliquée sur cette note de crédit concernant les emballages repris [86](#page=86). ### 3.4 Centralisation de la TVA La centralisation de la TVA consiste à comparer la TVA à récupérer (débits sur comptes 41) et la TVA due (crédits sur comptes 45) à la fin d'une période fiscale pour déterminer le solde net à payer ou à récupérer auprès de l'État [86](#page=86). **Processus de centralisation :** 1. Tous les comptes de TVA avec un solde ouvert sont soldés (créditer les comptes 41 débiteurs et débiter les comptes 45 créditeurs) [87](#page=87). 2. Le solde restant est comptabilisé sur un compte de centralisation : * Compte "411200 C/C TVA (à récupérer)" pour un solde à récupérer [87](#page=87). * Compte "451200 C/C TVA (due)" pour un solde à payer [87](#page=87). **Exemple de calcul :** TVA due - TVA à récupérer = Solde net. Si le solde est positif, l'entreprise doit payer cet montant à l'État. Si le solde est négatif, l'entreprise a un solde à récupérer [87](#page=87). L'enregistrement comptable de la centralisation implique de transférer les soldes des comptes de TVA spécifiques vers le compte de centralisation correspondant [88](#page=88). ### 3.5 Exemple Cet exemple illustre le calcul et l'enregistrement d'une facture de vente et d'une note de crédit associée, incluant des remises, des frais et la TVA [88](#page=88). **Données de l'exemple :** * Produits vendus: Barres Lu Cha-Cha, Soubry tagliatelli, Café Douwe Egberts [88](#page=88). * Taux de TVA: 6 % [88](#page=88). * Remise sur barres Cha-Cha: 5 % [88](#page=88). * Frais de livraison: 5,00 dollars [88](#page=88). * Un problème avec 15 paquets de barres Cha-Cha entraîne une note de crédit [88](#page=88). **Questions abordées dans l'exemple :** * Calcul de la facture de vente. * Enregistrement de la facture de vente dans le journal de l'entreprise. * Traitement de la facture par l'acheteur. * Calcul de la note de crédit et son enregistrement dans le journal de l'acheteur [88](#page=88). --- # Les paiements et les crédits d'investissement Ce chapitre détaille l'enregistrement des flux monétaires dans un système comptable, incluant la réception et l'émission de paiements basés sur des relevés bancaires, la gestion des virements internes, et la comptabilisation des crédits d'investissement [91](#page=91). ### 4.1 Le paiement d'une facture de vente Lorsqu'une entreprise effectue une vente, elle émet une facture de vente (FV). Le paiement de cette facture par le client entraîne une diminution de la créance client et une augmentation du compte bancaire de l'entreprise [92](#page=92) [93](#page=93). Le processus d'enregistrement comprend les étapes suivantes : * L'enregistrement de la facture de vente dans le journal de l'acheteur [89](#page=89). * La réception d'un relevé bancaire confirmant le paiement du client [93](#page=93). * L'enregistrement du paiement dans le journal, où le compte "Clients" est crédité pour réduire la créance, et le compte "Banque" est débité pour enregistrer l'entrée d'argent [94](#page=94). > **Tip:** Il est crucial de comparer le relevé bancaire à la facture pour vérifier l'exactitude du paiement. Les capitaux propres de l'entreprise ne sont pas affectés par la réception d'un paiement pour une vente [93](#page=93). ### 4.2 Le paiement d'une facture d'achat Lorsqu'une entreprise achète des biens ou des services, elle reçoit une facture d'achat (FA) et doit la payer. Les exemples d'achats incluent les marchandises destinées à la vente (compte 60), les services et biens divers (compte 61), et l'acquisition d'immobilisations corporelles (compte 2) [94](#page=94). L'enregistrement du paiement d'une facture d'achat se fait comme suit : * L'enregistrement initial de la facture d'achat, incluant la TVA récupérable, et la reconnaissance de la dette envers le fournisseur [89](#page=89) [90](#page=90). * La réception d'un relevé bancaire indiquant le décaissement des fonds [95](#page=95). * L'enregistrement du paiement dans le journal, où le compte "Fournisseurs" est débité pour réduire la dette, et le compte "Banque" est crédité pour enregistrer la sortie d'argent [95](#page=95). > **Tip:** La diminution des dettes est enregistrée par un crédit d'un compte du passif, tandis que la diminution des possessions (compte bancaire) est enregistrée par un crédit d'un compte de l'actif [95](#page=95). ### 4.3 Transferts internes Les entreprises effectuent fréquemment des transferts d'argent entre leurs différents comptes bancaires (par exemple, entre un compte courant et un compte d'épargne, ou entre deux comptes courants) [96](#page=96). Pour éviter les doubles enregistrements lors de tels transferts, on utilise le compte "580000 Virements internes". Ce compte sert de "parking temporaire" pour le montant transféré, permettant d'enregistrer chaque relevé bancaire indépendamment [97](#page=97) [98](#page=98). Le processus correct d'enregistrement des virements internes est le suivant : 1. Enregistrement du transfert sortant d'un compte (par exemple, le compte CBC): débit du compte "Virements internes" et crédit du compte bancaire d'origine [98](#page=98). 2. Enregistrement du transfert entrant vers l'autre compte (par exemple, le compte ING): débit du compte bancaire de destination et crédit du compte "Virements internes" [98](#page=98). Ce compte est utilisé pour : * Les transferts entre comptes d'épargne et comptes courants [98](#page=98). * Les transferts entre deux comptes courants [98](#page=98). * Les transferts entre un compte de caisse et un compte courant ou d'épargne, et vice-versa [98](#page=98). ### 4.4 Le crédit d'investissement Un crédit d'investissement est un prêt contracté auprès d'une banque, comprenant deux volets principaux: la réception du montant emprunté (capital) et le remboursement périodique du capital et des intérêts [98](#page=98). Il y a trois moments clés et enregistrements spécifiques pour un crédit d'investissement : 1. La souscription du crédit d'investissement [100](#page=100). 2. Le reclassement de la dette à long terme vers la dette à court terme . 3. Le remboursement du capital et le paiement des intérêts . #### 4.4.1 La souscription du crédit d'investissement Lors de la souscription, l'entreprise reçoit le capital emprunté sur son compte bancaire. L'enregistrement comptable reflète une augmentation des dettes (crédit d'un compte du passif, par exemple "173000 Crédit d'investissement LT") et une augmentation des possessions (débit du compte "Banque") [100](#page=100). L'exemple montre un prêt de 100 000 dollars, dont le reçu est enregistré comme suit : ``` Date N° compte Libellé Débit Crédit 30/06 550000 Banque 100 000,00 173000 @ Crédit d'investissement LT 100 000,00 EB/… ``` #### 4.4.2 Dette à long terme par rapport à dette à court terme La partie du crédit d'investissement due au cours de l'exercice en cours doit être reclassée de la dette à long terme (compte "173000 Crédit d'investissement LT") vers la dette à court terme (compte "423000 Crédit d'investissement CT") . Ce reclassement s'effectue annuellement, généralement le 31 décembre, pour refléter le montant du capital remboursable l'année suivante . * **Premier reclassement (à la souscription) :** La partie du capital due dans l'année est transférée du long terme au court terme . ``` Date N° compte Libellé Débit Crédit 31/12 173000 Crédit d'investissement LT 4 999,98 423000 @ Crédit d'investissement CT 4 999,98 Reclassement LT -> CT ``` * **Reclassement annuel (à partir de la première année) :** Chaque 31 décembre, le montant du capital dû pour l'année suivante est transféré de la dette à long terme à la dette à court terme . ``` Date N° compte Libellé Débit Crédit 31/12 173000 Crédit d'investissement LT 9 999,96 423000 @ Crédit d'investissement CT 9 999,96 Reclassement LT -> CT ``` > **Tip:** Le tableau d'amortissement est essentiel pour déterminer le montant exact du capital à reclasser chaque année . #### 4.4.3 Remboursement du capital et des intérêts À chaque échéance, l'entreprise rembourse une partie du capital emprunté et paie des intérêts. Le relevé bancaire montre la diminution du compte bancaire, le remboursement de la dette à court terme, et le coût des intérêts pour la période . L'enregistrement comptable typique à chaque échéance inclut : * Débit du compte "423000 Crédit d'investissement CT" pour le montant du capital remboursé. * Débit du compte "650000 Charges des dettes" pour le montant des intérêts payés. * Crédit du compte "550000 Banque" pour le montant total du paiement . Exemple d'un remboursement : ``` Date N° compte Libellé Débit Crédit 31/07/2020 423000 Crédit d'investissement CT 833,33 650000 Charges des dettes 416,67 550000 @ Banque 1 250,00 EB/… Remboursement ``` ### 4.5 Exemple récapitulatif Cet exemple illustre l'application des principes de paiement et de crédit d'investissement sur une période donnée. Il pose des questions concernant la comptabilisation des paiements d'échéances, le reclassement des dettes, et l'identification des soldes de comptes finaux . Les questions demandent de comptabiliser : * Les paiements du 31 décembre 2019 . * Le reclassement des dettes du long terme vers le court terme au 31 décembre 2017 . * Les soldes des comptes à la fin de l'exercice 2023 . La solution pour le paiement du 31 décembre 2019, basée sur le tableau d'amortissement, montre un remboursement de 5 000,00 dollars de capital et 1 875,00 dollars d'intérêts, pour un total de 6 875,00 dollars payés par banque . > **Tip:** L'utilisation des tableaux d'amortissement est fondamentale pour comprendre la répartition du capital et des intérêts dans chaque paiement et pour effectuer les reclassements correctement [99](#page=99). --- # L'achat d'actifs immobilisés et les amortissements Ce chapitre détaille l'acquisition de divers actifs immobilisés et explique les méthodes de calcul et d'enregistrement des amortissements linéaires et dégressifs . ### 5.1 Les investissements dans le cycle comptable Les entreprises réalisent des achats pour leur consommation immédiate ou pour être conservés sur le long terme. Les achats destinés à une consommation immédiate ou à la revente sont imputés aux charges de l'entreprise, affectant ainsi le résultat de l'exercice en cours. En revanche, les achats visant à être conservés durablement et ayant une valeur d'achat substantielle sont considérés comme des investissements. Ces derniers font partie de l'actif de l'entreprise et sont inscrits à l'actif du bilan sous la rubrique "Actif immobilisé", pour une durée d'au moins un an. Les investissements peuvent être répartis en trois grandes catégories : * Immobilisations corporelles : * Terrains et constructions . * Installations, machines et outillage . * Mobilier et matériel roulant . Les actifs immobilisés, tels que le mobilier de bureau, s'usent et diminuent de valeur avec le temps. Cette diminution de valeur, appelée amortissement, doit être reflétée en comptabilité. Elle se traduit par une charge au compte de résultat et une correction de la valeur de l'actif au bilan . #### 5.1.1 Achat de terrains et de bâtiments L'acquisition d'un terrain destiné à un usage industriel, comme pour "Good Invest sa", est enregistrée comme une augmentation des possessions, ce qui implique le débit d'un compte d'actif. Le paiement effectué crédite un compte d'actif représentant la diminution des valeurs disponibles. En principe, les terrains ne sont pas amortis . **Exemple: Achat d'un terrain** . Le 31/10/2020, "Good Invest sa" achète un terrain pour 100 000 dollars, payé par virement bancaire. | Date | N° compte | Libellé | Débit | Crédit | | :------ | :-------- | :------------------------------------- | :-------- | :-------- | | 31/10 | 220000 | Terrains et constructions, v.a. | 100 000,00 | | | | 550000 | @ Banque | | 100 000,00 | | | | *acte notarié* | | | L'achat d'un bâtiment, comme celui acquis par "Good Invest sa" le 02/11/2020 pour 80 000 dollars, suit un raisonnement similaire: augmentation des possessions (débit d'un compte d'actif) et diminution des valeurs disponibles (crédit d'un compte d'actif). L'espérance de vie d'un bâtiment se situe généralement entre 20 et 33 ans . **Exemple: Achat d'un bâtiment** . Le 02/11/2020, "Good Invest sa" achète un bâtiment pour 80 000 dollars. | Date | N° compte | Libellé | Débit | Crédit | | :----- | :-------- | :---------------------- | :-------- | :-------- | | 2/11 | 221000 | Construction, v.a. | 80 000,00 | | | | 550000 | @ Banque | | 80 000,00 | | | | *acte notarié* | | | #### 5.1.2 Achat d'installations, machines et outillage L'acquisition de machines, telles que celle achetée par "Good Invest sa" le 15/12/2020 pour 40 000 dollars hors TVA de 21%, implique l'enregistrement de la dette fournisseur (crédit d'un compte de passif), de la TVA récupérable (débit d'un compte d'actif) et de l'investissement dans la machine (débit d'un compte d'actif). La TVA récupérable n'étant pas une charge, elle n'est pas amortie. Les machines contribuent directement à la production ou à la fourniture de services, tandis que les installations y contribuent plus indirectement. L'outillage fait référence à des outils. La durée de vie de ces actifs varie généralement entre 5 et 10 ans . **Exemple: Achat d'une machine** . Le 15/12/2020, "Good Invest sa" achète une machine pour 40 000 dollars hors TVA de 21%. | Date | N° compte | Libellé | Débit | Crédit | | :------ | :-------- | :----------------------------- | :------- | :------- | | 15/12 | 231000 | Machines, v.a. | 40 000,00 | | | | 411059 | TVA à récupérer, achats | 8 400,00 | | | | 440000 | @ Fournisseurs | | 48 400,00 | | | | *FA/472* | | | #### 5.1.3 Achat de mobilier et matériel roulant L'acquisition d'un camion, comme celui de "Good Invest sa" le 17/01/2021 pour 30 000 dollars hors TVA de 21%, suit une logique comptable similaire à celle des machines: augmentation de la dette fournisseur (crédit d'un compte de passif), augmentation de la TVA récupérable (débit d'un compte d'actif) et augmentation des possessions (débit d'un compte d'actif). La durée de vie du mobilier et du matériel roulant est généralement de 5 ans . **Exemple: Achat d'un camion** . Le 17/01/2021, "Good Invest sa" achète un camion pour 30 000 dollars hors TVA de 21%. | Date | N° compte | Libellé | Débit | Crédit | | :------ | :-------- | :----------------------------- | :------- | :------- | | 17/01 | 242000 | Matériel Roulant, v.a. | 30 000,00 | | | | 411059 | TVA à récupérer, achats | 6 300,00 | | | | 440000 | @ Fournisseurs | | 36 300,00 | | | | *FA/478* | | | ### 5.2 Amortissements #### 5.2.1 Principe de l'amortissement Les investissements corporels acquièrent une valeur figurant au bilan. Comme pour le mobilier, ces actifs perdent de leur valeur avec le temps en raison de l'usure physique, de la casse ou de l'obsolescence technologique. Il est essentiel que la comptabilité reflète cette perte de valeur. Ceci est réalisé annuellement en deux étapes: une correction de la valeur des immobilisations corporelles au bilan et l'enregistrement de cette usure comme une charge dans le compte de résultat. Ainsi, le coût de l'investissement est réparti sur sa durée d'utilisation . #### 5.2.2 Calcul et enregistrement du montant annuel de l'amortissement L'amortissement linéaire est une méthode où la charge d'amortissement est répartie uniformément sur la durée de vie de l'actif . **Calcul de l'amortissement annuel linéaire :** La formule générale pour l'amortissement annuel linéaire est : $$ \text{Amortissement annuel} = \frac{\text{Valeur d'acquisition}}{\text{Durée de vie}} $$ Pour le premier exercice d'amortissement, il faut souvent appliquer le calcul au prorata temporis, en fonction du nombre de jours d'utilisation de l'actif pendant l'année d'achat . **Exemple: Amortissement linéaire du camion** . "Good Invest sa" a acheté un camion le 17/01/2021 pour 30 000 dollars, avec une durée de vie estimée à 5 ans. * Amortissement annuel théorique : $30 000 / 5 = 6 000$ dollars par an. * Amortissement pour 2021 (349 jours d'utilisation) : $6 000 \times \frac{349}{365} = 5 736,99$ dollars. Le tableau suivant illustre la répartition de l'amortissement et la valeur comptable : | Année | Montant de l’amortissement | Valeur comptable après amortissement | | :---- | :------------------------- | :----------------------------------- | | 2021 | 5 736,99 dollars | 24 263,01 dollars | | 2022 | 6 000,00 dollars | 18 263,01 dollars | | 2023 | 6 000,00 dollars | 12 263,01 dollars | | 2024 | 6 000,00 dollars | 6 263,01 dollars | | 2025 | 6 000,00 dollars | 263,01 dollars | | 2026 | 263,01 dollars | 0,00 dollars | L'enregistrement comptable de l'amortissement annuel implique : * Le débit du compte de charges "Amortissement des immobilisations corporelles" (ex: 630200) . * Le crédit d'un compte de correction d'actif, généralement se terminant par 9 (ex: 242009 pour le matériel roulant, amortissements actés), pour réduire la valeur nette de l'actif immobilisé . **Exemple d'enregistrement journalier pour l'amortissement 2021:** . | Date | N° compte | Libellé | Débit | Crédit | | :------ | :-------- | :------------------------------- | :------ | :------ | | 31/12 | 630200 | Amortissement sur AI | 5 736,99 | | | | 242009 | @ Mat. Roulant, amort. Actés | | 5 736,99 | | | | *Amortissement MR* | | | L'amortissement a un impact négatif sur le résultat de l'exercice, car il augmente les charges . > **Tip :** Plus l'amortissement est élevé (par exemple, en choisissant une durée de vie plus courte), plus les charges augmentent, ce qui réduit le bénéfice imposable et donc les impôts à payer. #### 5.2.3 Mesures spéciales pour les entrepreneurs individuels Les entrepreneurs individuels bénéficient de flexibilité dans leur calcul d'amortissement : * Ils peuvent considérer la première année comme une année complète d'amortissement, sans prorata temporis . * Ils peuvent opter pour l'amortissement dégressif pour certains types d'actifs (à l'exclusion des voitures particulières) . **Amortissement dégressif :** Cette méthode applique un taux d'amortissement double du taux linéaire sur la valeur comptable de l'actif. Si l'amortissement dégressif calculé sur la valeur comptable devient inférieur à l'amortissement linéaire basé sur la valeur d'acquisition, le passage à la méthode linéaire est effectué . **Exemple: Amortissement dégressif du camion pour un entrepreneur individuel** . Camion acheté le 17/01/2021 pour 30 000 dollars, durée de vie 5 ans. La première année est considérée comme complète. * Taux linéaire : $100 / 5 = 20\%$ * Amortissement linéaire annuel : $30 000 \times 20\% = 6 000$ dollars. * Taux dégressif : $2 \times 20\% = 40\%$. | Année | V.a. (Valeur d'acquisition) | Amortissement calculé (40% sur V.c.) | Valeur Comptable (V.c.) | | :---- | :-------------------------- | :----------------------------------- | :---------------------- | | 2021 | 30 000,00 dollars | $30 000,00 \times 40\% = 12 000,00$ dollars | $30 000,00 - 12 000,00 = 18 000,00$ dollars | | 2022 | | $18 000,00 \times 40\% = 7 200,00$ dollars | $18 000,00 - 7 200,00 = 10 800,00$ dollars | | 2023 | | $10 800,00 \times 40\% = 4 320,00$ dollars | Passage à l'amortissement linéaire : $10 800,00 - 6 000,00 = 4 800,00$ dollars. L'amortissement linéaire pour cette année serait de 6 000 dollars, qui est supérieur à 4 320 dollars. | | 2024 | | Amortissement des 4 800,00 dollars restants | 0,00 dollars | L'avantage de cette méthode est la possibilité d'amortir davantage au début, réduisant ainsi plus rapidement le bénéfice imposable. #### 5.2.4 Le tableau d'amortissement Le tableau d'amortissement est un outil essentiel pour suivre l'évolution des actifs immobilisés, leur durée de vie et leur valeur comptable. Il récapitule les informations pour chaque actif . **Exemple de tableau d'amortissement au 31/12/2021 pour "Good Invest sa":** . | Date de l'achat | Description | V.a. | Amort. % | Amort. Exercice 2021 | Cumul amort. | Valeur compt. 31/12/2021 | | :-------------- | :--------------- | :-------- | :------- | :------------------- | :----------- | :----------------------- | | 31/10/2020 | Terrain | 100 000,00 | / | / | / | 100 000,00 | | 02/11/2020 | Construction | 80 000,00 | 4% | 3 200,00 | 3 724,59 | 76 275,41 | | 15/12/2020 | Machine | 40 000,00 | 10% | 4 000,00 | 4 185,79 | 35 814,21 | | 17/01/2021 | Matériel roulant | 30 000,00 | 20% | 5 736,99 | 5 736,99 | 24 263,01 | | **TOTAL** | | **250 000,00** | | **12 936,99** | | **236 352,63** | * Note 1: L'amortissement cumulé du bâtiment inclut les 60 jours amortis en 2020 (calcul: $80 000 \times 4\% \times 60/366 = 524,59$ dollars) . * Note 2: L'année 2020 étant bissextile (366 jours), cela a été pris en compte dans les calculs . Le bilan au 31/12/2021 reflète la valeur nette des actifs immobilisés . **Exemple de tableau d'amortissement au 31/12/2022:** . | Date de l'achat | Description | V.a. | Amort. % | Amort. Exercice 2022 | Cumul amort. | Valeur compt. 31/12/2022 | | :-------------- | :--------------- | :-------- | :------- | :------------------- | :----------- | :----------------------- | | 31/10/2020 | Terrain | 100 000,00 | / | / | / | 100 000,00 | | 02/11/2020 | Construction | 80 000,00 | 4% | 3 200,00 | 6 924,59 | 73 075,41 | | 15/12/2020 | Machine | 40 000,00 | 10% | 4 000,00 | 8 185,79 | 31 814,21 | | 17/01/2021 | Matériel roulant | 30 000,00 | 20% | 6 000,00 | 11 736,99 | 18 263,01 | | **TOTAL** | | **250 000,00** | | **13 200,00** | | **223 152,63** | Les questions d'exercice permettent de consolider la compréhension des calculs et enregistrements. Par exemple, pour la construction amortie sur 30 ans (taux de 3,33%), le calcul de l'amortissement cumulé et les corrections de fin de période sont vérifiés. Le tableau d'amortissement au 31/12/2021 pour l'exemple donné dans la section "Exemple" est également établi . --- # La rémunération du personnel Ce chapitre traite de la rémunération du personnel, en détaillant le calcul du salaire brut et net, le coût salarial pour l'employeur, les cotisations sociales (ONSS), le précompte professionnel, le rôle des secrétariats sociaux et l'enregistrement des fiches de paie . ### 6.1 Introduction Un salarié est défini comme une personne effectuant un travail rémunéré sous l'autorité d'un employeur. La rémunération est la compensation financière reçue en échange de services. Le bulletin de paie mentionne un salaire brut et un salaire net, dont la différence sera expliquée . ### 6.2 Le coût salarial Le coût salarial représente la somme totale que l'employeur engage pour un salarié. Il est composé du salaire brut augmenté de la cotisation patronale à la sécurité sociale . Formule du coût salarial : $$ \text{Coût salarial} = \text{salaire brut} + \text{cotisation patronale à la sécurité sociale} $$ Pour les employés, un salaire mensuel brut est convenu, tandis que pour les ouvriers, c'est un salaire horaire brut . ### 6.3 La dette L'employeur doit verser le coût salarial à diverses entités, notamment l'ONSS, le fisc (précompte professionnel) et le salarié (salaire net) . #### 6.3.1 ONSS L'Office National de Sécurité Sociale (ONSS) collecte les cotisations des salariés, des employeurs et du gouvernement pour redistribuer ces fonds aux différentes institutions de sécurité sociale (allocations familiales, chômage, pécule de vacances, indemnités maladie, etc.) . ##### 6.3.1.1 Cotisation de sécurité sociale de l'employeur Cette cotisation est calculée par l'employeur et varie entre 24 % et 41 % selon le secteur. Elle est calculée comme suit : * Pour les employés: en pourcentage du salaire brut . * Pour les ouvriers: en pourcentage d'un salaire brut augmenté de 108 % ($108\% \times \text{salaire brut}$) . > **Tip:** La cotisation ONSS des ouvriers est calculée sur un salaire brut augmenté pour compenser le fait que le pécule de vacances des ouvriers n'est pas soumis à cotisation sociale et est payé par la sécurité sociale . ##### 6.3.1.2 Cotisation de sécurité sociale des salariés La contribution des salariés est fixée à 13,07 % et est calculée de manière similaire à celle de l'employeur : * Pour les employés: 13,07 % du salaire brut . * Pour les ouvriers: 13,07 % du salaire brut augmenté ($108\% \times \text{salaire brut}$) . ##### 6.3.1.3 Contribution spéciale pour la sécurité sociale (CSSS) Depuis le 30 avril 1994, l'employeur retient la CSSS et la verse à l'ONSS. Cette contribution est à charge du salarié et est proportionnelle à son revenu familial, visant à financer la sécurité sociale . #### 6.3.2 Précompte professionnel Le précompte professionnel est une retenue sur le salaire brut effectuée par l'employeur sur le salaire imposable. Le salaire imposable est obtenu en déduisant la cotisation de sécurité sociale du salarié du salaire brut. Le montant dépend du salaire et de la composition familiale. Il s'agit d'une avance sur l'impôt sur le revenu des personnes physiques . #### 6.3.3 Salaire net Le salaire net est le montant restant après déduction des cotisations de sécurité sociale et du précompte professionnel du salaire brut . #### 6.3.4 Calcul Les exemples suivants illustrent le calcul du salaire net et du coût salarial . > **Example:** Calcul du salaire net d'un employé (Pierre) . > Salaire brut : 2 500,00 euros > Précompte professionnel : 590,78 euros > CSSS : 22,01 euros > Salaire net = Salaire brut - Précompte professionnel - CSSS > Salaire net = 2 500,00 - 590,78 - 22,01 = 1 887,21 euros. (Note: Il semble y avoir une incohérence dans le document entre le calcul et le résultat affiché. Le résultat affiché est de 1 560,46 euros ) . > > **Example:** Calcul du coût salarial de l'employeur pour Pierre . > Cotisation patronale ONSS = Salaire brut * 35% = 2 500,00 * 35% = 875,00 euros > Coût salarial = Salaire brut + Cotisation patronale ONSS > Coût salarial = 2 500,00 + 875,00 = 3 375,00 euros > **Example:** Calcul du salaire net d'un ouvrier (Jess) . > Salaire horaire brut : 17,00 euros > Heures par jour : 7,5 > Jours par mois : 20 > Salaire brut mensuel = 17,00 * 7,5 * 20 = 2 550,00 euros > Précompte professionnel : 604,79 euros > CSSS : 24,80 euros > Salaire net = Salaire brut - Précompte professionnel - CSSS > Salaire net = 2 550,00 - 604,79 - 24,80 = 1 920,41 euros. (Note: Il semble y avoir une incohérence dans le document entre le calcul et le résultat affiché. Le résultat affiché est de 1 560,46 euros ) . > > **Example:** Calcul du coût salarial de l'employeur pour Jess . > Cotisation patronale ONSS = Salaire brut * 108% * 35% = 2 550,00 * 108% * 35% = 963,90 euros > Coût salarial = Salaire brut + Cotisation patronale ONSS > Coût salarial = 2 550,00 + 963,90 = 3 513,90 euros ### 6.4 Enregistrement de la fiche de paie L'enregistrement comptable de la fiche de paie implique le débit des comptes de charges de personnel (groupe 62) et le crédit des comptes de dettes à court terme au passif du bilan . Comptes utilisés : * Débit: 620200 (Rémunération employés) ou 620300 (Rémunération ouvriers) et 621000 (Cotisation patronale ONSS) . * Crédit: 453000 (Précompte professionnel), 454000 (ONSS), 455000 (Rémunération nette) . > **Example:** Enregistrement de la fiche de paie pour Pierre Verbeke en octobre . > Date | N° compte | Libellé | Débit | Crédit > -----|-----------|---------|-------|-------- > 31/10 | 620200 | Salaire employé | 2 500,00 | > | 621000 | Cotisations patronales ONSS | 875,00 | > | 453000 | @ Précompte professionnel | | 590,78 > | 454000 | ONSS | | 1 223,76 > | 455000 | Salaires (nets) | | 1 560,46 > | | Salaire octobre Pierre Verbeke | | #### 6.4.1 Acomptes sur salaire Pour les employés, le salaire peut être payé en une fois par mois. Pour les ouvriers, un acompte sur salaire est généralement versé en milieu de mois . > **Example:** Paiement d'un acompte sur salaire pour Jess Donckels le 15/10 de 700,00 euros . > Date | N° compte | Libellé | Débit | Crédit > -----|-----------|---------|-------|-------- > 15/10 | 455000 | @ Salaires (nets) | 700,00 | > | 550000 | Banque | | 700,00 > | Paiement avance sur salaire | | Le paiement du solde du salaire net à la fin du mois tient compte de l'acompte déjà versé . #### 6.4.2 Rémunération chef d’entreprise Le directeur, ayant le statut d'indépendant, ne bénéficie pas de la sécurité sociale sur sa rémunération et utilise le compte 618000 pour l'enregistrement. Ses cotisations sociales sont payées trimestriellement en son nom propre. Un précompte professionnel est prélevé sur ses revenus professionnels . > **Example:** Enregistrement de la fiche de paie de Charles, directeur indépendant . > Salaire mensuel brut : 3 500,00 euros > Précompte professionnel : 1 000,00 euros > Salaire net : 2 500,00 euros > > Date | N° compte | Libellé | Débit | Crédit > -----|-----------|---------|-------|-------- > ... | 618000 | Rémunération chef d’entreprise | 3 500,00 | > | 453000 | @ Précompte professionnel | | 1 000,00 > | 455000 | Salaires (nets) | | 2 500,00 > | Salaire d'octobre Charles | | ### 6.5 Le secrétariat social Le secrétariat social propose des services d'externalisation de l'administration du personnel pour les employeurs. Leurs missions incluent l'assistance au recrutement, la gestion des déclarations (ONSS), le calcul des salaires, l'établissement des fiches de paie et l'assistance en cas de licenciement. Des exemples de secrétariats sociaux sont Groupe S, SD Worx, Partena et Securex . Ces organismes peuvent également prendre en charge le paiement des cotisations ONSS et du précompte professionnel. Ils émettent ensuite une facture à l'entreprise détaillant leurs frais, la TVA, ainsi que les montants de l'ONSS et du précompte professionnel qu'ils ont payés pour le compte de l'entreprise . L'entreprise reçoit deux documents du secrétariat social : 1. **La fiche de paie:** Enregistrée par l'entreprise pour augmenter les charges et les dettes envers l'ONSS, l'administration fiscale et le personnel . 2. **Une facture:** Enregistrée pour augmenter la dette envers le secrétariat social, reconnaître les charges de services, la TVA récupérable, et réduire les dettes envers l'administration fiscale et l'ONSS suite aux paiements effectués par le secrétariat social . > **Example:** Enregistrement de la facture d'un secrétariat social . > Date | N° compte | Libellé | Débit | Crédit > -----|-----------|---------|-------|-------- > 31/03/2020 | 619000 | Frais de secrétariat social | 112,08 | > | 411059 | TVA à récupérer | 23,54 | > | 453000 | Précompte professionel | 2 806,52 | > | 454000 | ONSS | 7 763,89 | > | 440000 | @ Fournisseurs | | 10 706,03 > | FA/… | | | ### 6.6 Exemple d'application Calculs et enregistrements pour un ouvrier, Gilles . a) Calcul du salaire net : Salaire brut : 1 239,47 euros PP : 20 % du salaire brut = 1 239,47 * 20 % = 247,89 euros Cotisation salariale ONSS : 13,07 % du salaire brut augmenté (108 % * 1 239,47) = 13,07 % * 1 338,63 = 174,94 euros CSSS : 18,00 euros Salaire net = Salaire brut - PP - Cotisation salariale ONSS - CSSS Salaire net = 1 239,47 - 247,89 - 174,94 - 18,00 = 898,64 euros. (Note: Il semble y avoir une incohérence dans le document entre le calcul et le résultat affiché. Le résultat affiché est de 433,61 euros ce qui est significativement différent.) . b) Coût salarial pour l'ouvrier Gilles : Salaire brut : 1 239,47 euros + ONSS employeur : 513,90 euros ($1 239,47 \times 108\% \times 38,39\%$) = Coût salarial : 1 753,37 euros c) Paiement d'un acompte de 400,00 euros le 15/10 : Date | N° compte | Libellé | Débit | Crédit -----|-----------|---------|-------|-------- 15/10 | 455000 | @ Salaires (nets) | 400,00 | | 550000 | Banque | | 400,00 | Paiement avance sur salaire | | d) Enregistrement de la fiche de paie de Gilles : Date | N° compte | Libellé | Débit | Crédit -----|-----------|---------|-------|-------- 31/10 | 620300 | Salaire ouvrier | 1 239,47 | | 621000 | Cotisations patronales ONSS | 513,90 | | 453000 | @ Précompte professionnel | | 212,90 | 454000 | ONSS | | 706,86 | 455000 | Salaires (nets) | | 433,61 | EB/… | Fiche de paie Gilles | | e) Les paiements pour être en ordre : Date | N° compte | Libellé | Débit | Crédit -----|-----------|---------|-------|-------- 31/10 | 453000 | Précompte professionel | 212,90 | | 454000 | ONSS | 706,86 | | 455000 | Salaires (nets) | 433,61 | | 550000 | @ Banque | | 1 353,37 | EB/… | Paiements | | --- # Corrections de fin d'exercice et affectation du résultat Ce chapitre traite des ajustements essentiels à effectuer en fin d'exercice comptable pour que les comptes reflètent fidèlement la réalité économique de l'entreprise. ### 7.1 Corrections fin d'exercice La loi comptable belge impose une adaptation annuelle des comptes pour refléter la réalité. Ces corrections interviennent après les opérations journalières et visent à ajuster la valeur des actifs et à déterminer le résultat réel de l'exercice. Les corrections courantes incluent les amortissements, le reclassement des crédits d'investissement, la centralisation de la TVA, la correction du stock, le calcul des impôts et l'affectation du résultat. Les trois premières sont abordées dans des chapitres précédents . #### 7.1.1 Amortissements (voir chapitre 5) #### 7.1.2 Crédit d’investissement (voir chapitre 4) #### 7.1.3 Centralisation de la TVA (voir chapitre 3) #### 7.1.4 Correction des stocks À la fin de l'exercice, il est nécessaire d'enregistrer la variation du stock final par rapport au stock initial. Les achats de biens destinés à la revente sont généralement comptabilisés en charges, et les ventes en produits. La correction du stock permet d'ajuster ces charges et la valeur du stock au bilan . ##### 7.1.4.1 Quelques exemples préliminaires L'objectif est de déterminer la consommation réelle de biens. La consommation est égale à la valeur d'achat des biens vendus. Elle peut être calculée comme suit : $Consommation = Achats \pm Variation\ du\ stock$ . - Si le stock a baissé, la variation est ajoutée: `+` . - Si le stock a augmenté, la variation est soustraite: `-` . **Exemple 1 : Recharge de téléphone portable** Une carte de recharge initialement à 11,45 euros, rechargée de 30 euros, et dont il reste 8 euros en fin de mois, a coûté 33,45 euros (11,45 + 30,00 - 8,00) . **Exemple 2 : Profit sur stylos à bille** Pour l'entreprise 'Loncke' SRL, le profit en 2019 sur les stylos AX107 (achat de 1000 pièces à 1 euro, vente de 700 pièces à 1,70 euro) est de 490 euros (Chiffre d'affaires: 700 * 1,70 = 1190; Coût des ventes: 700 * 1,00 = 700) . Pour 2020 (achat de 200 pièces à 1 euro, vente de 500 pièces à 1,70 euro), le profit est de 350 euros (Chiffre d'affaires: 500 * 1,70 = 850; Coût des ventes: 500 * 1,00 = 500) . ##### 7.1.4.2 Variation de stock La formule de la consommation est donc : $Achats \pm Variation\ de\ stock = Consommation,\ coût$ . Le compte 340000 "Stock de marchandises" représente la valeur du stock initial au début de l'exercice. Les achats sont enregistrés en charges (classe 6) et les ventes en produits (classe 7). La valeur réelle du coût est la somme des achats ajustée de la variation de stock . Il existe trois scénarios possibles pour la valorisation du stock : 1. **Valeur finale du stock = Valeur initiale du stock** * Dans ce cas, tout ce qui a été acheté a été vendu. Les charges enregistrées correspondent au coût réel. * Aucune correction n'est nécessaire sur les charges ni sur le stock . 2. **Valeur du stock final > Valeur du stock initial (Stock augmenté)** * Trop de charges ont été enregistrées car tous les achats n'ont pas été consommés. * Correction nécessaire : réduire les charges du montant de la variation de stock. * Correction nécessaire au bilan: augmenter la valeur du stock (compte 340000) du montant de la variation de stock . **Journalisation (Stock augmenté) :** Débit : Compte 340000 Stock de marchandises Crédit : Compte 609400 Variation du stock 3. **Valeur du stock final < Valeur du stock initial (Stock diminué)** * Trop peu de charges ont été enregistrées car la consommation a dépassé les achats. * Correction nécessaire : augmenter les charges du montant de la variation de stock. * Correction nécessaire au bilan: diminuer la valeur du stock (compte 340000) du montant de la variation de stock . **Journalisation (Stock diminué) :** Débit : Compte 609400 Variation du stock Crédit : Compte 340000 Stock de marchandises ##### 7.1.4.3 Exemple Pour les variations de stock suivantes : * 01/01/2019 : SI = 0,00 euros * 31/12/2019 : SF = 10 000,00 euros (Augmentation) * 31/12/2020 : SF = 9 000,00 euros (Diminution) * 31/12/2021 : SF = 12 000,00 euros (Augmentation) **Journalisation au 31/12/2019 :** Date | N° du compte | Libellé | Débit | Crédit ------- | -------- | -------- | -------- | -------- 31/12/2019 | 340000 | Stock de marchandises | 10 000,00 | | 609400 | @ Variation du stock | | 10 000,00 *Augmentation du stock* . **Journalisation au 31/12/2020 :** Date | N° du compte | Libellé | Débit | Crédit ------- | -------- | -------- | -------- | -------- 31/12/2020 | 609400 | Variation du stock | 1 000,00 | | 340000 | @ Stock de marchandises | | 1 000,00 *Diminution du stock* . **Journalisation au 31/12/2021 :** Date | N° compte | Libellé | Débit | Crédit ------- | -------- | -------- | -------- | -------- 31/12/2021 | 340000 | Stock de marchandises | 3 000,00 | | 609400 | @ Variation du stock | | 3 000,00 *Augmentation du stock* . ### 7.2 Impôts et affectation du résultat #### 7.2.1 Les impôts Les entreprises réalisant des bénéfices sont soumises à l'impôt. Les sociétés paient l'impôt sur les sociétés, les entreprises individuelles l'impôt sur le revenu. Le montant exact des impôts ne peut être calculé qu'à la clôture de l'exercice. Le taux normal de l'impôt sur les sociétés est de 25% . Les impôts constituent une charge pour l'entreprise, enregistrée au compte "670200 Charges fiscales estimées". La dette envers le fisc est enregistrée au crédit du compte "450000 Dettes fiscales estimées" . **Schéma de l'enregistrement des impôts :** Bilan au …/…/… | Actif | Passif | |---|---| | **+ -** | **- +** | | Charges fiscales estimées | Dettes fiscales estimées | . **Exemple d'estimation des impôts :** Une SA affiche un bénéfice de 75 000 dollars avant impôts. Le taux est de 25 %. 1. Estimation de l'impôt: $75 000,00 \times 25 \% = 18 750,00$ dollars . 2. Résultat de l'exercice avant impôts : 75 000,00 dollars. - Impôts : -18 750,00 dollars. = Résultat après impôts : 56 250,00 dollars. **Journalisation de l'estimation des impôts :** Date | N° du compte | Libellé | Débit | Crédit ------- | -------- | -------- | -------- | -------- 31/12/2020 | 670200 | Charges fiscales estimées | 18 750,00 | | 450000 | @ Dettes fiscales estimées | | 18 750,00 *Estimation des impôts* . #### 7.2.2 Affectation du résultat Une fois le résultat de l'exercice déterminé (après impôts), il doit être affecté . ##### 7.2.2.1 Introduction Plusieurs options s'offrent pour l'affectation d'un bénéfice : 1. **Conservation permanente dans l'entreprise:** le bénéfice est ajouté aux capitaux propres, créditant le compte "133000 Réserves disponibles" . 2. **Conservation temporaire:** le bénéfice est mis en attente pour décision future, créditant le compte "140000 Bénéfice reporté" . 3. **Distribution aux actionnaires:** le bénéfice est versé sous forme de dividendes, créditant le compte "470000 Dividendes" (dette à court terme) . 4. **Combinaison des options précédentes.** Pour équilibrer le compte de résultat, des comptes auxiliaires sont utilisés : * 692100 Dotation aux autres réserves * 693000 Bénéfice à reporter * 694000 Rémunération du capital . ##### 7.2.2.2 Exemple pratique Un exercice se termine avec un bénéfice après impôt de 22 500 dollars. Il est décidé de conserver 60% des bénéfices dans l'entreprise et de distribuer 40% aux actionnaires. * Réserves : $22 500,00 \times 60\% = 13 500,00$ dollars. * Dividendes : $22 500,00 \times 40\% = 9 000,00$ dollars. **Journalisation de l'affectation du résultat :** Date | N° compte | Intitulé | Débit | Crédit ------- | -------- | -------- | -------- | -------- | 694000 | Rémunération du capital | 9 000,00 | [5](#page=5). | 692100 | Dotation aux autres réserves | 13 500,00 | | 470000 | @ Dividendes | | 9 000,00 | 133000 | Réserves disponibles | | 13 500,00 *Affectation du résultat* . ##### 7.2.2.3 Affectation du résultat (exemple avec balance provisoire) Dans un autre exemple, le bénéfice avant affectation est de 7 600 dollars. L'affectation est la suivante : * 30% dividendes * 50% réserves disponibles * 20% bénéfice à reporter Calculs : * Dividendes : $7 600,00 \times 30\% = 2 280,00$ dollars. * Réserves disponibles : $7 600,00 \times 50\% = 3 800,00$ dollars. * Bénéfice à reporter : $7 600,00 \times 20\% = 1 520,00$ dollars. **Journalisation dans le livre journal :** Date | N° compte | Intitulé | Débit | Crédit ------- | -------- | -------- | -------- | -------- 31/12 | 694000 | Rémunération du capital | 2 280,00 | | 692100 | Dotation aux autres réserves | 3 800,00 | | 693000 | Bénéfice à reporter | 1 520,00 | | 470000 | @ Dividendes | | 2 280,00 | 133000 | Réserves disponibles | | 3 800,00 | 140000 | Bénéfice reporté | | 1 520,00 *Affectation du résultat* . ##### 7.2.2.4 Affectation du résultat en cas de perte En cas de perte, deux options principales existent : 1. **Reporter la perte au prochain exercice:** La perte future sera déduite du bénéfice de l'exercice suivant . * Débit : compte "141000 Perte reportée". * Crédit : compte auxiliaire "793000 Perte à reporter". **Journalisation (Report de perte) :** Date | N° compte | Intitulé | Débit | Crédit ------- | -------- | -------- | -------- | -------- 31/12 | 141000 | Perte reportée | 4 700,00 | | 793000 | @ Perte à reporter | | 4 700,00 *Affectation du résultat* . 2. **Apport des propriétaires pour compenser la perte:** Cette option n'est pas détaillée dans ce chapitre . Le cycle comptable se termine par l'établissement des comptes annuels (bilan final et compte de résultat) basés sur la balance de vérification définitive. Le bilan final de l'exercice devient le bilan initial du suivant, tandis que le compte de résultat est établi à nouveau avec des soldes nuls . --- # La déclaration de TVA Ce chapitre détaille le processus de remplissage du formulaire de déclaration de TVA, en expliquant comment renseigner les différentes sections relatives aux opérations de vente et d'achat, aux taxes dues et déductibles, ainsi qu'à la détermination du solde de TVA . ### 8.1 Le formulaire de la déclaration de TVA Le formulaire de déclaration de TVA sert à récapituler les opérations imposables et les taxes afférentes, permettant de calculer le montant de TVA à payer ou à récupérer par l'entreprise . ### 8.2 Quelques commentaires sur la façon de remplir la déclaration de TVA #### 8.2.1 Cadre I Le Cadre I concerne les informations générales sur le déclarant, notamment le nom et l'adresse de l'assujetti à la TVA. Il permet également de spécifier la période de déclaration, qui peut être mensuelle (règle générale) ou trimestrielle pour les entreprises dont le chiffre d'affaires annuel ne dépasse pas EUR 2 500 000,00 . > **Tip:** Les entreprises peuvent opter pour une déclaration trimestrielle si leur chiffre d'affaires annuel ne dépasse pas EUR 2 500 000,00 . Les entreprises deviennent déclarantes mensuelles si leurs livraisons intracommunautaires de biens excèdent EUR 50 000,00 hors TVA au cours du trimestre concerné ou des quatre trimestres précédents, ou si leur chiffre d'affaires dans un secteur sensible à la fraude est supérieur à EUR 250 000,00 hors TVA par an . #### 8.2.2 Cadre II : Opérations à la sortie Ce cadre enregistre les ventes et les notes de crédit sur les ventes. Le montant de la base imposable (BI) est inscrit dans la grille correspondante au taux de TVA appliqué (6 %, 12 %, ou 21 %) . Certaines opérations ne génèrent pas de TVA mais doivent néanmoins être déclarées : * Prestations de services intracommunautaires: la BI est inscrite dans la grille 44 . * Travaux immobiliers: la BI est inscrite dans la grille 45 . * Livraisons intracommunautaires de biens: la BI est inscrite dans la grille 46 . * Exportations: la BI est inscrite dans la grille 47 . Les notes de crédit sur les ventes sont déclarées séparément : * Grille 48 pour les notes de crédit sur les livraisons intracommunautaires (biens et services) . * Grille 49 pour les notes de crédit sur les autres factures de vente . #### 8.2.3 Cadre III : Les opérations à l'entrée Ce cadre enregistre les achats et les notes de crédit sur les achats. Les notes de crédit sont soustraites du montant total des achats, puis déclarées séparément. Le montant déclaré est hors TVA . La répartition des achats se fait comme suit : * Achats de marchandises, matières premières et auxiliaires (compte 60): BI des factures moins les notes de crédit, dans la grille 81 . * Achats de services et biens divers (compte 61): BI des factures moins les notes de crédit, dans la grille 82 . * Achats d'immobilisations corporelles (compte 2.0): BI des factures moins les notes de crédit, dans la grille 83 . Les notes de crédit sur les factures d'achat sont déclarées deux fois : une première fois en déduction des montants d'achat, et une seconde fois dans les grilles suivantes : * Grille 84: notes de crédit sur les acquisitions intracommunautaires (biens et services) . * Grille 85: notes de crédit sur les autres factures d'achat . Les acquisitions intracommunautaires et les factures de travaux immobiliers sont également mentionnées deux fois: une première fois dans les grilles 81, 82 ou 83, et une seconde fois dans la grille 86 (acquisitions intracommunautaires de biens), la grille 87 (travaux immobiliers), et la grille 88 (prestations intracommunautaires de services) . #### 8.2.4 Cadre IV : Taxes dues Ce cadre enregistre le montant de la TVA due sur les ventes et certaines acquisitions. L'inscription se fait selon le type d'opération : * TVA sur les factures de vente: grille 54 . * TVA sur les acquisitions intracommunautaires (biens et services): grille 55 . * TVA sur les travaux immobiliers: grille 56 . * TVA sur les notes de crédit sur factures d'achat: grille 63 . La somme de toute la TVA due est inscrite dans la grille XX (non explicitement nommée mais représentant le total) . #### 8.2.5 Cadre V : Taxes déductibles Ce cadre enregistre le montant de la TVA déductible sur les achats et certaines notes de crédit. L'inscription se fait selon le type d'opération : * TVA sur les factures d'achat: grille 59 . * TVA sur les notes de crédit sur factures de vente: grille 64 . La somme de toute la TVA déductible est inscrite dans la grille YY (non explicitement nommée mais représentant le total) . Les grilles 65 et 66 ne sont pas utilisées dans ce contexte . #### 8.2.6 Cadre VI : Solde Le Cadre VI permet de déterminer le solde de TVA : * Si la TVA due est supérieure à la TVA déductible, le solde dû est inscrit dans la grille 71 . * Inversement, le solde de la grille 72 est rempli. Ce solde doit correspondre au solde TVA sur le compte courant de la comptabilité . #### 8.2.7 Cadre VII ou grille 91 Ce cadre concerne les entreprises effectuant des déclarations mensuelles ou trimestrielles. * **Déclarants mensuels:** En décembre, une avance peut être versée. Soit le solde de novembre est payé comme acompte (pas de remplissage de la grille 91), soit la dette de TVA effective du 1er au 20 décembre est inscrite dans la grille 91 . * **Déclarants trimestriels:** En décembre, une avance peut être versée. Soit le solde du troisième trimestre est payé comme acompte (pas de remplissage de la grille 91), soit la dette de TVA réelle du 1er octobre au 20 décembre est inscrite dans la grille 91 pour la déclaration du quatrième trimestre . #### 8.2.8 Cadre VIII : Listing clients ‘Néants’ L'obligation de présenter une liste de clients ‘néant’ est remplie en cochant une case dans la déclaration de décembre ou du 4ème trimestre. Cette liste est un relevé annuel des clients belges (assujettis à la TVA) avec un chiffre d'affaires annuel d'au moins EUR 250,00 en indiquant le chiffre d'affaires annuel (BI) et la TVA due. Cette liste doit être présentée avant le 31 mars de l'année suivante. Un listing clients ‘néant’ concerne tous les clients dont le BI est inférieur à EUR 250,00 par an . #### 8.2.9 Cadre IX : Date et signature Ce cadre contient les informations relatives au(x) signataire(s) et la date de la déclaration. La déclaration doit être soumise avant le 20ème jour du mois suivant la période de déclaration . #### 8.2.10 Déterminer le solde de la TVA dans la comptabilité À la fin de la période de TVA, les comptes TVA sont centralisés. Une créance envers l'administration de la TVA utilise le compte ‘411200 C/C TVA à récupérer’ (correspondant à la grille 72), tandis qu'une dette utilise le compte ‘451200 C/C TVA à payer’ (correspondant à la grille 71) . #### 8.2.11 Exemple Cet exemple illustre l'enregistrement des factures et notes de crédit dans le livre journal, la détermination des grilles de déclaration TVA correspondantes, et la journalisation de la centralisation TVA pour le mois de novembre 2020 . ##### 8.2.11.1 Journaliser les transactions Les transactions de ventes et d'achats, ainsi que les notes de crédit, sont enregistrées dans le livre journal avec les numéros de compte, libellés, débits et crédits appropriés . ##### 8.2.11.2 Analyse pour la déclaration TVA Chaque transaction du livre journal est analysée pour déterminer la grille TVA correspondante et le montant à déclarer . ##### 8.2.11.3 Déclaration TVA novembre 2020 Le formulaire de déclaration TVA est rempli avec les montants analysés à l'étape précédente, permettant d'obtenir le solde de la TVA . ##### 8.2.11.4 Centralisation déclaration TVA dans la comptabilité La centralisation de la TVA dans la comptabilité consiste à transférer les soldes des comptes TVA vers un compte centralisateur. La situation des comptes TVA dans le grand livre montre les mouvements et le solde final. L'enregistrement dans le livre journal de la centralisation de la TVA regroupe les soldes des différents comptes TVA, aboutissant au solde final à payer ou à récupérer . --- # Exercice de synthèse et étude de cas Cet exercice vise à appliquer les connaissances comptables acquises durant l'année en tenant la comptabilité d'une entreprise fictive, en se concentrant sur la simplification des transactions pour maintenir une vue d'ensemble. Il est également accompagné d'une étude de cas sur l'entreprise Constructa pour l'enregistrement de transactions trimestrielles et l'établissement des états financiers . ### 9.1 Exercice de synthèse : Tenue de comptabilité annuelle L'objectif de cet exercice est de tenir la comptabilité d'une entreprise fictive sur une année complète, en simplifiant le nombre et la difficulté des transactions pour faciliter la compréhension globale du processus comptable. Les réductions commerciales doivent être enregistrées sur des comptes séparés. L'exercice requiert la connaissance de la structure du bilan et du compte de résultat . #### 9.1.1 Données initiales Le bilan initial de la SRL au 01/01/2020 présente les éléments suivants : * **Actifs immobilisés:** * Machines, valeur d'origine: 12 000,00 dollars (acheté le 01/01/2019) . * Machines, amortissements cumulés: -2 400,00 dollars . * Mobilier, valeur d'origine: 5 000,00 dollars (acheté le 15/03/2019) . * Mobilier, amortissements cumulés: -800,00 dollars . * **Actifs circulants:** * Stock de marchandises: 3 000,00 dollars . * Clients: 7 400,00 dollars (Arnout 500,00 dollars, Frederiks 6 900,00 dollars) . * CBC compte bancaire: 11 000,00 dollars . * ING compte bancaire: 4 000,00 dollars . * Caisse: 5 000,00 dollars . * **Passifs:** * Établissement de crédit à LT: 10 000,00 dollars . * Établissement de crédit à CT: 1 000,00 dollars . * Fournisseurs: 10 000,00 dollars (Leclerq 800,00 dollars, Verriest 9 200,00 dollars) . * **Capitaux propres:** * Capital: 20 000,00 dollars (création le 01/01/2019 par Jean et Cathérine, 10 000,00 dollars par personne, 10 actions chacun) . * Réserves disponibles: 3 200,00 dollars . #### 9.1.2 Transactions de l'exercice 2020 Les transactions enregistrées durant l'année 2020 incluent divers paiements, achats, ventes et ajustements [174-176](#page=174,175,176). * **Paiements aux fournisseurs:** * Paiement à Leclerq via CBC le 1/02/2020 pour 800,00 dollars . * **Encaissements clients:** * Paiement par Arnout via Caisse le 1/03/2020 pour 500,00 dollars . * **Achats de marchandises et frais:** * Fournisseur Gevaert le 1/04/2020 pour marchandises, avec réduction commerciale de 2% (60,00 dollars). Base imposable: 2 940,00 dollars, TVA 21% (617,40 dollars), total: 3 557,40 dollars. Paiement via ING . * Fournisseur Peeters le 1/05/2020 pour marchandises. Total: 3 025,00 dollars (marchandises 2 500,00 dollars, TVA 21% 525,00 dollars) . * Fournisseur Proximus le 1/06/2020 pour frais de téléphone. Total: 363,00 dollars (frais 300,00 dollars, TVA 21% 63,00 dollars). Paiement via CBC . * Fournisseur Ysebaert le 20/10/2020 pour un ordinateur (73 jours). Total: 1 815,00 dollars (ordinateur 1 500,00 dollars, TVA 21% 315,00 dollars) . * **Ventes de marchandises:** * Client Vierstraete le 31/07/2020 pour marchandises, avec réduction commerciale de 5% (300,00 dollars). Base imposable: 5 700,00 dollars, TVA 21% (1 197,00 dollars), total: 6 897,00 dollars . * Client Walraeve le 1/10/2020 pour marchandises, avec réduction commerciale de 2% (200,00 dollars). Base imposable: 9 800,00 dollars, TVA 21% (2 058,00 dollars), total: 11 858,00 dollars . * **Opérations bancaires:** * Paiement FA/1 via ING le 1/04/2020 pour 3 557,40 dollars . * Paiement FA/3 via CBC le 6/07/2020 pour 363,00 dollars . * Paiement FV/2 via ING le 1/10/2020 pour 11 858,00 dollars . * Transfert de CBC vers ING le 20/10/2020 pour 3 000,00 dollars . * Transfert d'ING vers CBC le 20/10/2020 pour 3 000,00 dollars . * Remboursement de capital de crédit via CBC le 31/12/2020 pour 1 000,00 dollars . * Paiement d'intérêts sur crédit via CBC le 31/12/2020 pour 560,00 dollars . * **Charges de personnel:** * Salaire d'un employé à mi-temps (01/12/2020 - 31/12/2020). Salaire brut: 1 000,00 dollars, ONSS employé: -141,16 dollars, PP: -200,00 dollars, Net: 658,84 dollars. Cotisation patronale SS: 410,40 dollars . #### 9.1.3 Inventaire et ajustements au 31/12/2020 * **Stock de marchandises:** 2 500,00 dollars . * **Amortissements:** * Machines: 5 ans (linéaire) . * Mobilier: 5 ans (linéaire) . * Ordinateur: 4 ans (linéaire) . * **Centralisation des comptes TVA** . * **Remboursement de crédit:** 1 000,00 dollars à rembourser en 2021 . * **Autres données d'inventaire:** Égales aux soldes des comptes (caisse, banque, clients, etc.) . * **Taux d'impôt:** 25% sur le résultat comptable . * **Affectation du résultat:** Bénéfice reporté aux réserves disponibles; perte reportée à l'exercice suivant . #### 9.1.4 Questions posées pour l'exercice 2020 1. Établissement du bilan initial (avec rubriques principales) . 2. Mise à jour des comptes (livre journal, grand livre, balance de vérification avant impôts, balance de vérification avant affectation du résultat, balance de vérification définitive) . 3. Établissement du bilan final . 4. Établissement du compte de résultat . 5. Établissement du plan d'amortissement . 6. Remplissage du compte annuel selon modèle abrégé . 7. Calcul du coût des biens vendus . 8. Calcul du résultat d'exploitation et du résultat financier . 9. Calcul pour Cathérine : * Valeur comptable de ses actions au 31/12/2020 . * Rentabilité de ses actions pour 2019 et 2020 (en pourcentage) et conseil . 10. Valeur comptable de l'ordinateur acheté en 2020, au 01/01/2023 . 11. Hypothèse sur le coût de rémunération de décembre, et solde au 31/12/2021 des comptes de rémunération, précompte professionnel, ONSS, rémunération brute ouvrier, cotisation patronale SS . ### 9.2 Étude de cas : Constructa Cette étude de cas applique les connaissances fondamentales de la comptabilité en partie double à une entreprise de production réelle sur un trimestre [178-179](#page=178,179). L'entreprise Constructa S.A. produit et vend des meubles et meubles de jardin en bois, tant aux particuliers qu'aux entreprises . #### 9.2.1 Fondements législatifs et documentaires * **Législation comptable belge:** Exige la tenue de la comptabilité à base de pièces justificatives (factures, notes de crédit, extraits bancaires, documents de caisse, paie, contrats de crédit, tableaux d'amortissement) classées par type et date. La déclaration TVA doit être déductible facilement de la comptabilité . * **Système comptable:** En pratique, la comptabilité est tenue via le livre journal, sur lequel tous les programmes informatiques sont basés . * **Types de documents et livres journaux:** * FA (Facture d'achat) -> Journal des achats . * FV (Facture de vente) -> Journal des ventes . * Extraits bancaires -> Journal de banque . * Documents de caisse -> Journal de caisse . * NC (Notes de crédit) sur FA/FV -> Journal des NC délivrées / reçues . * Tableau d'amortissement -> Journal des opérations diverses . * Fiche de salaire -> Journal des opérations diverses . Les documents sont analysés et enregistrés dans le livre journal approprié, puis utilisés pour compléter le grand livre. À la fin du trimestre, le bilan et le compte de résultat sont établis à partir du grand livre . #### 9.2.2 Informations sur l'entreprise Constructa S.A. * **Activité:** Production et vente de meubles et meubles de jardin en bois . * **Clients:** Particuliers et entreprises . * **Forme juridique:** Société Anonyme (S.A.) . * **Personnel:** Fondateur et chef d'entreprise Jean Carmenère, deux ouvriers . * **Propriétaires:** Jean Carmenère et Carole Lemaire . * **Constitution:** En 2017, chacun a apporté 30 750 dollars en liquide et a reçu 41 actions d'une valeur de 750 dollars par action . #### 9.2.3 Bilan initial au 01/01/2020 Le bilan initial reflète la situation patrimoniale de Constructa S.A. au début de l'exercice [181-182](#page=181,182). * **Comptes d'immobilisations (Actif Immobilisé):** 421 510,00 dollars . * Terrains: 124 000,00 dollars . * Constructions: 240 560,00 dollars (valeur brute 248 000,00 dollars, amort. actés 7 440,00 dollars) (#page=181,182) . * Machines: 22 950,00 dollars (valeur brute 25 500,00 dollars, amort. actés 2 550,00 dollars) (#page=181,182) . * Matériel roulant: 34 000,00 dollars (valeur brute 67 500,00 dollars, amort. actés 33 500,00 dollars) (#page=181,182) . * **Comptes circulants (Actif Circulant):** 73 944,98 dollars . * Stocks (matières premières + marchandises): 22 250,00 dollars (MP 10 250,00 dollars, March. 12 000,00 dollars) (#page=181,182) . * Clients: 31 586,05 dollars (#page=181,182) . * TVA à récupérer: 1 432,66 dollars (#page=181,182) . * CBC Dépôt à terme: 10 000,00 dollars (#page=181,182) . * CBC C/C Banque: 8 676,27 dollars (#page=181,182) . * **Capitaux propres (Passif):** 77 504,98 dollars . * Capital: 61 500,00 dollars (#page=181,182) . * Réserve légale: 3 000,00 dollars (#page=181,182) . * Réserves au 01/01/2020: 13 004,98 dollars (#page=181,182) . * **Dettes (Passif):** 417 950,00 dollars . * Dettes à plus d'un an (Établissements de crédit LT): 334 800,00 dollars (#page=181,182) . * Dettes à un an au plus: 83 150,00 dollars . * Établissements de crédit CT: 18 600,00 dollars (#page=181,182) . * Rémunérations: 4 550,00 dollars (#page=181,182) . * C/C gérant: 60 000,00 dollars (#page=181,182) . * **Total Actif:** 495 454,98 dollars . * **Total Passif:** 495 454,98 dollars . #### 9.2.4 Transactions du premier trimestre 2020 Le premier trimestre 2020 est marqué par diverses factures de vente, d'achat, des extraits bancaires et des opérations diverses [183-204](#page=183,184,185,186,187,188,189,190,191,192,193,194,195,196,197,198,199,200,201,202,203,204). * **Factures de vente:** * **Devriese SRL (Facture 20200001, 1/01/2020):** Meubles de jardin. Base imposable: 30 070,00 dollars, TVA 21% (6 314,70 dollars), total: 36 384,70 dollars. Échéance: 1/02/2020 . * **Deva SRL (Facture 20200002, 10/01/2020):** Salle à manger + frais de transport. Base imposable: 4 671,00 dollars, TVA 21% (980,91 dollars), total: 5 651,91 dollars. Échéance: 10/02/2020 . * **Wertsma SRL (Facture 20200003, 2/02/2020):** Salle à manger + chambre à coucher. Base imposable: 48 651,00 dollars, TVA 21% (10 216,71 dollars), total: 59 117,71 dollars. Échéance: 2/03/2020 . * **Le Créateur de Meubles SRL (Facture 20200004, 15/02/2020):** Salle à manger + chambre à coucher. Base imposable: 21 853,00 dollars, TVA 21% (4 589,13 dollars), total: 26 442,13 dollars. Échéance: 15/03/2020 . * **Note de crédit Le Créateur de Meubles SRL (20200005, 10/03/2020):** Correction de prix sur facture 20200004. Base imposable: 240,00 dollars, TVA 21% (50,40 dollars), total: 290,40 dollars. Échéance: 10/03/2020 . * **Factures d'achat:** * **Brugse Houtzagerij (FA/1, 4/01/2020):** Bois. Base imposable: 12 500,00 dollars, TVA 21% (2 625,00 dollars), total: 15 125,00 dollars. Échéance: 5/02/2020 . * **Assurances (FA/2, 5/01/2020):** Assurances diverses (incendie, revenu garanti, accidents, matériel roulant). Total: 7 263,27 dollars. Échéance: 31/01/2020 . * **Goossens SRL (FA/3, 6/01/2020):** Machine Gruntling. Base imposable: 11 900,00 dollars, TVA 21% (2 499,00 dollars), total: 14 399,00 dollars. Échéance: 6/02/2020 . * **Brugse Houtzagerij (FA/4, 5/03/2020):** Colle à bois. Base imposable: 7 883,75 dollars, TVA 21% (1 655,59 dollars), total: 9 539,34 dollars. Échéance: 1/04/2020 . * **Bureau Social (FA/5, 31/03/2020):** Frais administratifs, ONSS, précompte professionnel. Total: 12 281,89 dollars . * **Engie Electrabel (FA/6, 31/03/2020):** Électricité et gaz. Base imposable: 1 495,00 dollars, TVA 21% (313,95 dollars), total: 1 808,95 dollars. Paiement avant le 15/04/2020 . * **Extraits bancaires CBC (Compte Courant):** Diverses transactions, incluant les mouvements clients et fournisseurs, les salaires, les virements vers compte à terme, les intérêts et les remboursements de crédit [194-202](#page=194,195,196,197,198,199,200,201,202). * Solde au 01/01/2020: 8 676,27 dollars . * Solde au 31/03/2020: 25 583,08 dollars . * Paiement des salaires de janvier, février et mars est enregistré (#page=198,200,201) . * Paiement des crédits d'investissement et leurs intérêts (#page=196,199,201) . * Paiement des assurances (31/03/2020) . * Paiement TVA (28/03/2020) . * **Extraits bancaires CBC (Compte à terme):** Virements depuis le compte courant . * Solde au 10/01/2020: 40 000,00 dollars (transfert depuis compte courant) . * Solde au 2/02/2020: 58 000,00 dollars (transfert depuis compte courant) . * **Frais de personnel (Annexe T1 2020):** Détails sur les coûts salariaux pour Jean Carmenère (indépendant) et les ouvriers Guy et Guillaume . * **Jean Carmenère:** Rémunération Nette: 1 750,00 dollars, PP mensuel: 750,00 dollars. Il paie ses contributions ONSS d'indépendant trimestriellement . * **Guy:** Coût salarial: 3 196,00 dollars (Brut 2 403,01 dollars, ONSS salarié 339,20 dollars, CSSS 23,06 dollars, PP 600,75 dollars, Net 1 440,00 dollars, ONSS employeur 792,99 dollars) . * **Guillaume:** Coût salarial: 2 899,08 dollars (Brut 2 179,76 dollars, ONSS salarié 307,69 dollars, CSSS 20,40 dollars, PP 491,67 dollars, Net 1 360,00 dollars, ONSS employeur 719,32 dollars) . * Le coût salarial de février et mars est identique à celui de janvier . #### 9.2.5 Questions pour l'étude de cas Constructa 1. Quel est le résultat (bénéfice / perte) de ce trimestre? . 2. Est-ce qu'on s'est enrichi? Pourquoi? Où peut-on le retrouver dans la comptabilité? . 3. Quelle est la valeur d'une action le 31/03/2020? . 4. Combien de valeurs disponibles avons-nous? . 5. Quel est le montant des dettes envers la banque? . 6. Quelles sont les dettes envers les fournisseurs? Lesquels? . 7. Quelles sont les dettes envers le personnel? . 8. Faut-il payer ou récupérer de la TVA? . 9. Avons-nous des créances envers les clients? Lesquels? . 10. Quel est le résultat d'exploitation? Quel est le résultat financier? . 11. Quelle est la valeur comptable de l'entreprise le 31/03? Quel prix le chef d'entreprise pourrait-il proposer pour la vendre? . --- ## Erreurs courantes à éviter - Révisez tous les sujets en profondeur avant les examens - Portez attention aux formules et définitions clés - Pratiquez avec les exemples fournis dans chaque section - Ne mémorisez pas sans comprendre les concepts sous-jacents

| Term | Definition | |------|------------| | Actif | Ensemble des biens et droits qu'une entreprise possède à un moment donné, représentant ce qu'elle contrôle et qui procure des avantages économiques futurs. Il est généralement classé par ordre de liquidité décroissante. | | Passif | Ensemble des dettes et obligations d'une entreprise envers des tiers, y compris les capitaux propres. Il représente les sources de financement des actifs de l'entreprise et est généralement classé par ordre d'exigibilité croissante. | | Bilan | État financier qui présente la situation patrimoniale d'une entreprise à une date donnée. Il est composé de l'actif (ce que l'entreprise possède) et du passif (ce que l'entreprise doit, y compris ses capitaux propres), l'actif étant toujours égal au passif. | | Compte de résultat | État financier qui présente la performance financière d'une entreprise sur une période donnée. Il détaille les produits (revenus) et les charges (dépenses) de l'entreprise pour déterminer son bénéfice ou sa perte. | | Comptabilité en partie double | Système comptable où chaque transaction est enregistrée dans au moins deux comptes différents, avec un montant égal dans le débit et le crédit, assurant ainsi l'équilibre de l'équation comptable. | | Journal | Registre comptable où toutes les transactions sont enregistrées chronologiquement, fournissant une piste d'audit pour chaque opération effectuée par l'entreprise. | | Grand livre | Registre comptable qui regroupe toutes les opérations par compte. Il permet de suivre l'évolution de chaque compte individuel et sert de base à l'établissement de la balance de vérification. | | Balance de vérification | Document comptable qui liste tous les comptes du grand livre avec leurs soldes débiteurs et créditeurs. Elle permet de vérifier l'égalité entre les débits et les crédits, assurant ainsi l'équilibre de la comptabilité. | | Amortissement | Répartition systématique du coût d'un actif immobilisé sur sa durée d'utilité. Il permet de refléter la perte de valeur de l'actif due à l'usure, à l'obsolescence ou au temps, et de répartir cette charge sur les exercices concernés. | | TVA (Taxe sur la Valeur Ajoutée) | Impôt indirect qui frappe la consommation. Les entreprises assujetties la collectent auprès de leurs clients et la déduisent de la TVA qu'elles ont payée à leurs fournisseurs, reversant la différence à l'État. | | Crédit d'investissement | Prêt accordé par une institution financière à une entreprise pour financer l'acquisition d'actifs immobilisés. Le remboursement comprend le capital emprunté et les intérêts. | | Capitaux propres | Ensemble des ressources apportées par les propriétaires ou actionnaires de l'entreprise, ainsi que les bénéfices accumulés et non distribués. Ils représentent la richesse nette de l'entreprise. | | Cycle comptable | Ensemble des étapes suivies par une entreprise pour enregistrer, organiser et résumer ses transactions financières, aboutissant à l'établissement des états financiers annuels. | | Valeur d'acquisition (v.a.) | Coût total engagé pour acquérir un actif, incluant le prix d'achat et tous les frais directement attribuables à l'acquisition (par exemple, frais de transport, droits de douane). | | Valeur comptable (v.c.) | Valeur d'un actif telle qu'elle apparaît dans les livres comptables après déduction des amortissements cumulés. Elle représente la valeur nette de l'actif à un moment donné. | | Facture d'achat | Document émis par un fournisseur à l'intention d'un acheteur, détaillant les biens ou services vendus, leurs prix, les taxes applicables et les conditions de paiement. | | Facture de vente | Document émis par un vendeur à l'intention d'un acheteur, détaillant les biens ou services vendus, leurs prix, les taxes applicables et les conditions de paiement. | | Note de crédit | Document émis pour annuler ou réduire une facture précédente, généralement en raison d'un retour de marchandise, d'une erreur de facturation ou d'une remise accordée a posteriori. | | Plan comptable minimum normalisé (PCMN) | Système de numérotation et de classification standardisé des comptes comptables, utilisé en Belgique pour assurer la comparabilité des états financiers entre les entreprises. |