GBWN1 - 2. les grond-bemalingen-beschoeiingen.pdf

# Voorafgaandelijk grondonderzoek Het uitvoeren van voorafgaandelijk grondonderzoek is cruciaal voor bouwprojecten om potentiële problemen en kostenoverschrijdingen te voorkomen [4](#page=4). ### 1.1 Het belang van grondonderzoek Een slechte kennis van de ondergrond kan leiden tot significante problemen tijdens de uitvoering van een bouwproject. Deze problemen omvatten vaak [4](#page=4): * Overschrijding van de uitvoeringstermijn [4](#page=4). * Een aanzienlijke verhoging van het uitvoeringsbudget, soms tot wel een derde van het totale budget [4](#page=4). * Verzakkingen van de bouwconstructie [4](#page=4). ### 1.2 Complexiteit van de ondergrond De materie van de ondergrond is complex en vereist onderzoek naar verschillende aspecten. Enkele grondgebonden begrippen die relevant zijn voor bouwprojecten zijn onder andere bouwrijp maken, teelaarde, grondwerken, maaiveld, freatisch oppervlak, natuurtalud, funderingsaanzet, uitleveren, inklinken en zettingen [10](#page=10) [11](#page=11) [12](#page=12) [13](#page=13) [5](#page=5) [6](#page=6) [7](#page=7) [8](#page=8) [9](#page=9). #### 1.2.1 Grondsoorten Vaste grond, ook wel rots genoemd, wordt beschouwd als betrouwbaar bouwmateriaal, maar is mechanisch niet te vergelijken met andere grondsoorten en valt buiten het bestek van deze cursus geotechniek [15](#page=15). #### 1.2.2 Grondlagen en grondfasen De opbouw van de ondergrond bestaat uit diverse grondlagen, die elk hun eigen eigenschappen en invloed hebben op de stabiliteit en het gedrag van de bouwconstructie [16](#page=16) [17](#page=17). ### 1.3 Belangrijke eigenschappen van de grond Bij het onderzoeken van de ondergrond zijn diverse eigenschappen van belang. De belangrijkste zijn [18](#page=18): #### 1.3.1 Doorlaatbaarheid De doorlaatbaarheid van de grond is een cruciale eigenschap die invloed heeft op de waterhuishouding en de stabiliteit [19](#page=19). #### 1.3.2 Samendrukbaarheid De samendrukbaarheid van de grond bepaalt de mate van vervorming onder belasting, wat directe invloed heeft op de grootte en duur van zettingen en/of zwelling [20](#page=20). #### 1.3.3 Draagkracht De draagkracht van de ondergrond is afhankelijk van de opeenvolgende grondlagen en hun specifieke eigenschappen, zoals doorlaatbaarheid, samendrukbaarheid en cohesie. Dit concept wordt verder uitgediept in Geotechniek 1 [21](#page=21). ### 1.4 Water in de grond De aanwezigheid van water in de grond is een essentieel aspect dat grondig onderzocht moet worden [22](#page=22). #### 1.4.1 Freatisch oppervlak Kennis van het freatisch oppervlak (grondwaterpeil) is van vitaal belang voor diverse graafwerken, omdat deze alleen "in den droge" uitvoerbaar zijn [23](#page=23) [24](#page=24). #### 1.4.2 Invloed op kelders Voor de bouw van kelders is de kennis van het grondwaterpeil cruciaal, aangezien kelders in de meeste gevallen waterdicht uitgevoerd moeten worden [24](#page=24). ### 1.5 Methoden voor terreinonderzoek Het terreinonderzoek omvat diverse methoden, waaronder het bestuderen van kaarten, het uitvoeren van boringen en sonderingen [29](#page=29). #### 1.5.1 Vooronderzoek Een belangrijk onderdeel is het vooronderzoek, waarbij kaarten en informatie over de omgeving worden geraadpleuagd [30](#page=30) [31](#page=31). #### 1.5.2 Onderzoek in situ Onderzoek dat direct op locatie wordt uitgevoerd, omvat: * **Grondboringen:** Hierbij worden zowel geroerde als ongeroerde grondmonsters genomen, afhankelijk van de te verrichten proef. De diepte van boringen is echter beperkt [32](#page=32). * **Peilbuismetingen:** Deze metingen vergelijken het peil van het grondwater in een peilbuis ten opzichte van een sondeergat, met gebruik van een kleistop [33](#page=33). * **Sonderingen:** De resultaten van sonderingen worden weergegeven in een sonderingsverslag, dat bestaat uit een "sondeerstaat" (grafische weergave van de resultaten) en een funderingsadvies [34](#page=34). > **Tip:** Een klassiek onderzoek voor een doorsnee woning omvat sonderingen op 3 verspreide plaatsen tot 10 meter diep, met een maximale capaciteit van 10 ton [35](#page=35). #### 1.5.3 Laboratoriumonderzoek Naast veldonderzoek is ook onderzoek in het laboratorium van groot belang om de eigenschappen van de grond te bepalen [30](#page=30). ### 1.6 Interpretatie van resultaten De interpretatie van de resultaten van grondonderzoek is een complex proces dat vaak de expertise van Geotechniek 1 vereist [37](#page=37). --- # Beschoeiingen Dit gedeelte behandelt verschillende technieken voor beschoeiingen, inclusief hun toepassingen, voordelen, nadelen en de factoren die de keuze bepalen. Beschoeiingen worden toegepast om de grond te keren en de bouwput open te houden [38](#page=38) [41](#page=41) [44](#page=44). ## 2.1 Het belang van beschoeiingen Beschoeiingen zijn essentieel voor het creëren en handhaven van een stabiele, open bouwput. Ze voorkomen instorting van de grondwanden en bieden stabiliteit aan de omliggende infrastructuur [41](#page=41) [42](#page=42) [44](#page=44). ### 2.1.1 Doel van beschoeiingen Het hoofddoel van beschoeiingen is het "open houden van de bouwput". Dit omvat het weerstaan van de gronddruk en het voorkomen van grondverzet [42](#page=42) [44](#page=44) [45](#page=45). ### 2.1.2 Verankering en stempeling Om de gronddruk te weerstaan en de bouwput open te houden, worden vaak technieken zoals stempeling en verankering toegepast [43](#page=43) [44](#page=44). #### 2.1.2.1 Stempeling Stempels oefenen tegendruk uit om de gronddruk op te vangen. Een nadeel van stempels is dat ze de bouwput doorkruisen met buizen en profielen, wat de werkzaamheden kan bemoeilijken [45](#page=45) [47](#page=47). #### 2.1.2.2 Grondankers (Groutankers) Grondankers, ook wel groutankers genoemd, bieden een voordeel doordat de bouwput volledig open en vrij blijft. Deze ankers worden geïnjecteerd met een groutmengsel en kunnen herkend worden aan hun ankerkoppen [47](#page=47) [49](#page=49) [50](#page=50). ## 2.2 Soorten beschoeiingen Er zijn diverse technieken voor beschoeiingen beschikbaar, waarbij de keuze vaak wordt bepaald door de kostprijs en de werfplaatsinrichting [52](#page=52). ### 2.2.1 Factoren die de keuze bepalen De keuze van de beschoeiingstechniek is afhankelijk van een reeks factoren [53](#page=53): * Aard van de ondergrond [53](#page=53). * Diepte van de beschoeiing [53](#page=53). * Benodigde stijfheid [53](#page=53). * Eventuele hinder op de omgeving [53](#page=53). * Ligging van het grondwaterpeil [53](#page=53). * Waterdichtheidseisen [53](#page=53). * Gebruiksduur [53](#page=53). * Uitvoeringssnelheid [53](#page=53). * Eventueel hergebruik van de beschoeiingselementen [53](#page=53). * Kostprijs [53](#page=53). ### 2.2.2 Veelvoorkomende technieken Enkele van de besproken technieken zijn: * Berlinerwanden [52](#page=52) [54](#page=54). * Beschoeide sleuven [52](#page=52). * Stalen damwanden [52](#page=52). * Palenwanden [52](#page=52) [60](#page=60). * Diepwanden (of “slibwanden”) [52](#page=52). * Secanspalenwanden [52](#page=52) [54](#page=54) [58](#page=58). * Soil-mix-wanden [52](#page=52). Meer gedetailleerde informatie over deze en andere technieken is te vinden in de geotechniek [54](#page=54). #### 2.2.2.1 Berlinerwand De Berlinerwand kan worden toegepast in woningbouw [54](#page=54). De eigenschappen van een Berlinerwand zijn: * Grondkerend [57](#page=57). * Niet waterkerend, maar wel water-remmend [57](#page=57). * Uitvoerbaar naast bestaande gebouwen [57](#page=57). * Flexibel qua vorm van de bouwput [57](#page=57). * Niet uitvoerbaar in natte grond [57](#page=57). * Kan een permanente dragende structuur zijn [57](#page=57). * Niet altijd uitvoerbaar in moeilijke gronden [57](#page=57). #### 2.2.2.2 Secanspalenwand De Secanspalenwand is een andere techniek die toepasbaar is [54](#page=54) [58](#page=58). #### 2.2.2.3 Palenwand Een palenwand heeft de volgende eigenschappen: * Grondkerend [60](#page=60). * Waterkerend [60](#page=60). * Uitvoerbaar in natte grond [60](#page=60). * Kan een permanente dragende structuur zijn [60](#page=60). * Uitvoerbaar naast bestaande gebouwen [60](#page=60). * Uitvoerbaar in moeilijke gronden [60](#page=60). * Flexibel qua vorm van de bouwput [60](#page=60). * Niet water-remmend [60](#page=60). > **Tip:** Bij de keuze van een beschoeiingstechniek is het cruciaal om alle factoren, zoals grondsoort, waterdichtheidseisen en economische aspecten, zorgvuldig af te wegen [53](#page=53). --- # Werfvoorbereiding en bemaling Dit onderdeel behandelt de noodzakelijke voorbereidingen op de werf, met een specifieke focus op bemaling systemen, inclusief de bijbehorende administratieve en technische procedures [61](#page=61) [62](#page=62). ### 3.1 Inleiding tot bemaling Bemaling is een systeem dat wordt toegepast om het grondwaterpeil te verlagen, wat essentieel kan zijn voor diverse bouw- en grondwerkzaamheden. Het proces van bemaling is echter niet zonder risico's [64](#page=64) [65](#page=65). ### 3.2 Administratieve voorzorgsmaatregelen Voordat met bemaling wordt gestart, zijn er diverse administratieve stappen te nemen om potentiële problemen te voorkomen en de procedures correct te volgen [67](#page=67). #### 3.2.1 Plaatsbeschrijving Een plaatsbeschrijving is een schriftelijke vaststelling van de staat van een onroerend goed vóór aanvang van werkzaamheden. Dit document wordt opgemaakt door een expert, zoals een landmeter of architect, en dient als referentiepunt [67](#page=67). * **Opname van gebreken:** Hierbij worden bestaande gebreken aan aangrenzende gebouwen nauwkeurig genoteerd en gefotografeerd. Dit omvat scheuren, barsten, vochtschade en de staat van ramen en deuren [67](#page=67). * **Akkoord van aanpalenden:** Indien de aanpalende buren akkoord gaan met de plaatsbeschrijving, ondertekenen zij het document en kunnen de werkzaamheden van start gaan [68](#page=68). * **Niet akkoord van aanpalenden:** Als een buur niet akkoord gaat, ontvangt deze een aangetekend schrijven met de vraag om opmerkingen door te geven of het document te tekenen [68](#page=68). * Indien er geen reactie volgt, wordt dit beschouwd als "stilzwijgend akkoord" en kunnen de werkzaamheden aanvangen [68](#page=68). * **Opvolging na werken:** Na de werken wordt het pand opnieuw geïnspecteerd. Eventuele bijkomende schade wordt vastgelegd in een "staat van vergelijking" [68](#page=68). * **Eventuele regelingen:** Dit kan leiden tot financiële regelingen tussen verzekeringsmaatschappijen of eisen tot vergoeding voor "derving" van het gebouw bij een "onbewoonbaarverklaring" [68](#page=68). #### 3.2.2 Procedure voor het lozen van water Het lozen van het opgepompte water mag niet willekeurig gebeuren en vereist specifieke procedures. Meer gedetailleerde informatie hierover is te vinden in het vakgebied BO2 Geotechniek 1 [69](#page=69). ### 3.3 Bemaling systemen Er bestaan verschillende types bemaling systemen, elk met hun eigen toepassingen en technische specificaties [70](#page=70) [71](#page=71). #### 3.3.1 Open bemaling Dit type bemaling wordt vaak toegepast voor ondiepere grondwaterverlagingen [70](#page=70). #### 3.3.2 Gesloten bemaling Gesloten bemaling, zoals dieptebronbemaling, wordt ingezet voor diepere grondwaterstanden [71](#page=71). * **Typische dieptes:** Normaal gesproken ligt de verlaging rond de 4 tot 5 meter, met een maximale toegestane diepte van circa 8 meter [72](#page=72). * **Specifieke technieken:** Voor dieptes van meer dan 8 meter kan getrapt bemalen of dieptebronbemaling noodzakelijk zijn [73](#page=73). ### 3.4 Einde van de bemaling De bemaling kan worden stopgezet wanneer er voldoende tegendruk is ontstaan, wat voorkomt dat de grond gaat opdrijven [74](#page=74). > **Tip:** Zorg ervoor dat de plaatsbeschrijving zeer gedetailleerd is, met duidelijke foto's, om latere discussies te voorkomen [67](#page=67) [68](#page=68). > > **Tip:** Raadpleeg de documentatie van BO2 Geotechniek 1 voor specifieke richtlijnen omtrent het lozen van bemaling water [69](#page=69). --- # Kijkstage tips Deze sectie biedt praktische adviezen voor het uitvoeren van een kijkstage gericht op het observeren en analyseren van grondwerken en waterhuishouding op een bouwplaats. ### 4.1 Grondwerken observeren Bij het observeren van grondwerken tijdens een kijkstage is het cruciaal om het grondprofiel grondig te analyseren [76](#page=76). #### 4.1.1 Grondsoort en eigenschappen Identificeer visueel de aanwezige grondsoort en noteer de waargenomen eigenschappen [76](#page=76). > **Tip:** Bekijk het grondprofiel van jouw kijkstage en identificeer de grondsoort en de bijbehorende eigenschappen [76](#page=76). #### 4.1.2 Sondeeronderzoek Indien beschikbaar, vraag naar het sondeerrapport en vergelijk de conclusies met je eigen waarnemingen op de bouwplaats [76](#page=76). > **Tip:** Vraag naar het sondeerrapport en controleer of de conclusies overeenkomen met je visuele waarnemingen [76](#page=76). #### 4.1.3 Fundering Analyseer de toegepaste fundering aan de hand van de plannen en beoordeel de logica ervan in relatie tot het vastgestelde grondprofiel [76](#page=76). > **Tip:** Bekijk de fundering op de plannen en beoordeel of deze logisch is gezien het grondprofiel [76](#page=76). ### 4.2 Waterhuishouding observeren De waterhuishouding op de bouwplaats vereist specifieke aandachtspunten tijdens een kijkstage [76](#page=76). #### 4.2.1 Grondwaterstand Bepaal de hoogte van de grondwaterstand (FO) [76](#page=76). #### 4.2.2 Observatiemethoden Noteer hoe de grondwaterstand is waargenomen [76](#page=76). #### 4.2.3 Aanvullende maatregelen Onderzoek of er aanvullende maatregelen nodig zijn als gevolg van de grondwaterstand en controleer of bemaling is vermeld in het bestek [76](#page=76). > **Tip:** Observeer de hoogte van de grondwaterstand, hoe deze is waargenomen en of er extra maatregelen of bemalingen nodig zijn [76](#page=76). ### 4.3 Beschoeiingen observeren (optioneel) Indien van toepassing, analyseer de toegepaste beschoeiingstechniek [76](#page=76). #### 4.3.1 Techniek en onderbouwing Identificeer de gebruikte beschoeiingstechniek en probeer de redenatie achter de keuze van deze specifieke techniek te achterhalen [76](#page=76). > **Tip:** Indien relevant, identificeer de toegepaste beschoeiingstechniek en bedenk waarom deze specifiek is gekozen [76](#page=76). --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Voorafgaandelijk grondonderzoek | Een cruciale fase voorafgaand aan bouwprojecten waarbij de geologische en hydrologische eigenschappen van de bodem worden geanalyseerd om potentiële risico's en problemen te identificeren en te mitigeren. | | Bouwrijp maken | Het proces waarbij een perceel grond wordt voorbereid voor bebouwing, inclusief egalisatie, verwijdering van teelaarde en aanleggen van basis infrastructuur. | | Teelaarde | De bovenste laag van de bodem, rijk aan organisch materiaal, die meestal wordt verwijderd alvorens bouwwerkzaamheden te starten en later weer kan worden aangebracht. | | Grondwerken | Werkzaamheden die betrekking hebben op het verplaatsen, uitgraven, aanvullen of bewerken van grond op een bouwplaats. | | Maaiveld | Het natuurlijke oppervlak van de aarde, of het niveau waaraan de bouw wordt aangepast, vaak de referentie voor hoogtemetingen. | | Freatisch oppervlak | Het niveau van het grondwater in een gebied wanneer dit niet wordt beïnvloed door externe factoren zoals pompen of drainage. | | Natuurtalud | Een schuine helling die op natuurlijke wijze is gevormd of zo is aangelegd dat deze er natuurlijk uitziet, vaak gebruikt om hoogteverschillen op te vangen. | | Funderingaanzet | De locatie waar een fundering begint, de overgang van de grond naar de constructie van het gebouw. | | Uitleveren | In de context van grondwerken, het afvoeren van overtollige grond van de werf. | | Inklinken | Het proces waarbij grondvolume afneemt door verdichting, vaak als gevolg van waterverlies of mechanische druk. | | Zettingen | Het proces waarbij een constructie of de onderliggende grond onder invloed van de belasting van de constructie geleidelijk zakt. | | Vaste grond | Grond die zo compact en stabiel is dat deze een hoge draagkracht biedt, zoals rots. | | Doorlaatbaarheid | De mate waarin vloeistoffen, zoals water, door een bepaald materiaal, zoals grond, kunnen stromen. | | Samendrukbaarheid | De mate waarin een materiaal, zoals grond, onder belasting in volume afneemt. | | Draagkracht | Het vermogen van de bodem om de belasting van een constructie veilig te kunnen dragen zonder excessieve vervorming of bezwijken. | | Grondwaterpeil | De hoogte waarop het grondwater zich bevindt in de bodem, een belangrijke factor bij graaf- en kelderbouw. | | Graafwerken | Werkzaamheden die bestaan uit het uitgraven van de bodem voor de aanleg van funderingen, kelders, sleuven, etc. | | Beschoeiing | Een constructie die wordt gebruikt om de wanden van een bouwput te ondersteunen en te voorkomen dat grond wegrolt of instort, en om grondwater te weren. | | Verankering en stempeling | Technieken gebruikt om de wanden van een bouwput te stabiliseren door externe krachten toe te passen, zoals stempels die tegen elkaar drukken of ankers die in de grond worden geslagen. | | Gronddruk | De druk die de grond uitoefent op een constructie, zoals een beschoeiing of een kelderwand. | | Tegendruk | Een kracht die wordt uitgeoefend om de gronddruk tegen te gaan, bijvoorbeeld door stempels in een bouwput. | | Gordingenstempels | Horizontale balken (gordingen) die worden ondersteund door verticale stutten (stempels) om de wanden van een bouwput te verstevigen. | | Grondankers | Constructies die diep in de grond worden aangebracht om de wanden van een bouwput te stabiliseren en de gronddruk op te vangen. | | Groutankers | Grondankers waarbij een cementmengsel (grout) wordt geïnjecteerd om de ankers te verankeren en contact te maken met de omringende grond. | | Berlinerwand | Een type beschoeiing dat bestaat uit verticale H-profielen en horizontale planken of betonplaten die de grond keren. | | Secanspalenwand | Een wandconstructie bestaande uit overlappende palen, vaak gebruikt als permanente grondkering. | | Palenwand | Een wand die is opgebouwd uit palen, die zowel als grondkering als als permanente structuur kan dienen. | | Bemalingssystemen | Systemen die worden gebruikt om grondwater uit een bouwput of het omliggende gebied te verwijderen om droge werkomstandigheden te creëren. | | Plaatsbeschrijving | Een gedetailleerde schriftelijke en visuele (met foto's) documentatie van de toestand van een onroerend goed vóór aanvang van bouwwerkzaamheden, bedoeld om eventuele schade tijdens de werken vast te stellen. | | Staat van bevinding | Een synoniem voor plaatsbeschrijving, de officiële vaststelling van de toestand van een pand op een bepaald moment. | | Staat van vergelijking | Een herhaling van de plaatsbeschrijving na afloop van de bouwwerkzaamheden om eventuele nieuwe schade te documenteren. | | Derving | Schade aan een gebouw die leidt tot verlies van gebruiksfunctie of waarde, waarvoor compensatie kan worden geëist. | | Open bemaling | Een bemalingssysteem waarbij water direct uit de bouwput wordt opgepompt. | | Gesloten bemaling | Een bemalingssysteem waarbij water uit de grond wordt onttrokken via filters (drainagebuizen) en vervolgens wordt afgevoerd, vaak met gebruik van een vacuümpomp. | | Dieptebronbemaling | Een gespecialiseerd bemalingssysteem dat water onttrekt uit diepere grondlagen middels speciaal ontworpen filters. | | Te volgen grondprofiel | Het visueel waarnemen en analyseren van de verschillende aardlagen in de bodem op een bouwplaats. | | Sondeerverslag | Een rapport dat de resultaten bevat van een sondering, een onderzoekstechniek om de weerstand van de grond tegen indringing te meten. | | Waterhuishouding | De circulatie en opslag van water in de bodem en de interactie met de ondergrondse structuren. |