GP 10.pdf

# Stress als reactie op stimuli Dit onderwerp onderzoekt stress vanuit het perspectief van de stimulus, waarbij zowel externe als interne factoren als stressoren worden beschouwd, inclusief levensgebeurtenissen, dagelijkse ergernissen en hun cumulatieve effecten [1](#page=1) [2](#page=2) [3](#page=3). ### 1.1 Conceptie van stress Stress wordt gedefinieerd als een toestand van spanning of onrust die ontstaat als aanpassingsvermogen tekortschiet in reactie op een uitdagende of belastende situatie. De reactie op stress is individueel en kan variëren tussen personen. Dit onderwerp concentreert zich op stress als reactie op stimuli, waarbij de nadruk ligt op de stressvolle gebeurtenissen zelf, zowel extern als intern, en op de eigenschappen van deze gebeurtenissen die de stressreactie beïnvloeden [1](#page=1). ### 1.2 Benaderingen van stress als reactie op stimuli Er zijn verschillende benaderingen om stress als reactie op stimuli te onderzoeken. #### 1.2.1 Levensgebeurtenissen (life events) Een belangrijke benadering is de studie van levensgebeurtenissen, ook wel 'life events' genoemd. Deze benadering, populair gemaakt door Holmes en Rahe in 1967, stelt dat gebeurtenissen in het leven, of ze nu positief of negatief worden ervaren, een impact hebben op iemands aanpassingsvermogen [1](#page=1). * **Social Readjustment Rating Scale (SRRS)**: Holmes en Rahe stelden een schaal op, de Social Readjustment Rating Scale (SRRS), om de impact van levensgebeurtenissen te kwantificeren. Deze schaal kent 43 levensgebeurtenissen toe met een waarde van 11 tot 100 punten, waarbij hogere scores wijzen op een grotere "life change unit" (LCU) score en een verhoogd risico op gezondheidsproblemen [1](#page=1). * **Cumulatieve effecten**: Voorstanders van deze benadering geloven dat het niet zozeer één enkele gebeurtenis is die problemen veroorzaakt, maar de cumulatieve effecten van meerdere gebeurtenissen over een bepaalde periode. Hoe meer LCU's iemand accumuleert, hoe groter de kans op lichamelijke en psychische problemen [1](#page=1). * **Onderzoeksvoorbeelden**: Onderzoek heeft correlaties gevonden tussen hoge LCU-scores en gezondheidsproblemen, zoals bij vrouwen die na een scheiding meer gezondheidsklachten hadden. Ook is er onderzoek naar de gevolgen van stress, vooroordelen en verandering op de gezondheid van vluchtelingen [1](#page=1) [2](#page=2). #### 1.2.2 Kritiek op de levensgebeurtenissen-benadering De relatie tussen levensgebeurtenissen en gezondheid wordt soms bekritiseerd vanwege methodologische beperkingen [2](#page=2). * **Retrospectieve beoordeling**: Veel studies gebruiken een retrospectieve beoordeling, waarbij deelnemers zich gebeurtenissen uit het verleden herinneren, wat kan leiden tot vertekeningen. Prospectieve studies, die gebeurtenissen volgen in de tijd tot ziekte, geven een betrouwbaarder beeld [2](#page=2). * **Subjectiviteit en variabiliteit**: De impact van gebeurtenissen is subjectief en varieert per individu, leeftijd en levensfase. Wat voor de één een grote stressor is, is dat voor de ander niet [2](#page=2). * **Definitie van gebeurtenissen**: De koppeling van gebeurtenissen aan stress veronderstelt dat gebeurtenissen inherent stressvol zijn, maar dit is niet altijd het geval; de interpretatie speelt een grote rol [2](#page=2). * **Methodologische inconsistenties**: Er zijn inconsistenties gerapporteerd in hoe gebeurtenissen worden gescoord en gebruikt. De Life Events and Difficulties Schedule (LEDS) interview methode, ontwikkeld door Brown en Harris, maakt gebruik van getrainde interviewers om gebeurtenissen te scoren op basis van de ervaren verlies of het effect ervan, wat meer nuance biedt [2](#page=2). #### 1.2.3 Dagelijkse ergernissen Naast grote levensgebeurtenissen kunnen ook dagelijkse, kleinere gebeurtenissen stress veroorzaken [2](#page=2). * **Definitie**: Dagelijkse ergernissen zijn minder ingrijpend dan grote levensgebeurtenissen, maar hun frequentie en chronische aard maken ze tot potentieel significante stressoren [2](#page=2). * **Effecten**: Dagelijkse ergernissen hebben een duidelijke verband met psychische en lichamelijke klachten. Frequent voorkomende dagelijkse ergernissen kunnen een voorspellende waarde hebben voor het niveau van gezondheidsklachten [2](#page=2) [3](#page=3). * **Cumulatief effect**: Studies suggereren dat dagelijkse ergernissen een grotere impact kunnen hebben dan grote levensgebeurtenissen op het welbevinden. Chronische stressoren die dagelijkse ergernissen verminderen, kunnen de impact van grotere stressoren verminderen [3](#page=3). #### 1.2.4 De rol van beoordeling en context De beoordeling van gebeurtenissen en hun context is cruciaal voor het begrijpen van stressreacties [3](#page=3). * **Subjectieve beoordeling**: Individuen beoordelen gebeurtenissen verschillend, ongeacht hun objectieve aard. Een positieve beoordeling van een gebeurtenis kan de negatieve uitwerking van ergernissen verminderen [3](#page=3). * **Aanpassing en coping**: De theorie van stressoren suggereert dat de beoordeling van een gebeurtenis de stressreactie beïnvloedt [3](#page=3). * **Individuele verschillen**: De gevoeligheid voor stress varieert sterk tussen individuen. Dit kan leiden tot verschillende mate van stresservaring, zelfs bij dezelfde gebeurtenis [3](#page=3). > **Tip:** Denk eraan dat stress niet alleen wordt bepaald door de gebeurtenis zelf, maar ook door hoe je de gebeurtenis interpreteert en welke coping-mechanismen je hebt [3](#page=3). #### 1.2.5 Cumulatieve stressoren en welbevinden Verschillende soorten stressoren kunnen elkaar beïnvloeden en cumulatief bijdragen aan het welbevinden [3](#page=3). * **Afweging van stressoren**: Onderzoek suggereert dat een afweging van verschillende soorten stressoren, en de acceptatie daarvan, belangrijk is. Het negeren van de impact van gebeurtenissen kan leiden tot burn-out [3](#page=3). * **Interventie**: Interventies kunnen zich richten op zowel grote levensgebeurtenissen als dagelijkse ergernissen om stress te verminderen [3](#page=3). > **Tip:** Het is belangrijk om zowel de grote, impactvolle gebeurtenissen als de kleine, chronische ergernissen in de gaten te houden wanneer je stress evalueert [2](#page=2) [3](#page=3). --- # Stress als transactie Stress wordt gezien als een subjectieve ervaring die door een individu wordt beleefd in reactie op een situatie, en die voortkomt uit de interactie tussen de persoon en zijn omgeving. Het transactionele stressmodel van Richard Lazarus stelt dat stress het gevolg is van de interactie tussen de eigenschappen van de persoon en de omgevingsgebeurtenis, waarbij zowel interne als externe variabelen centraal staan. Dit model beschouwt stress als een proces dat begint met een beoordeling van een nieuwe of veranderende situatie [4](#page=4). ### 2.1 Het transactionele stressmodel van Lazarus Het transactionele stressmodel beschrijft hoe stress wordt beleefd door middel van twee typen beoordelingen: primaire en secundaire beoordelingen [4](#page=4). #### 2.1.1 Primaire beoordeling De primaire beoordeling evalueert de gebeurtenis zelf. Hierbij wordt gekeken naar [4](#page=4): * **Relevantie:** Is de gebeurtenis van belang voor het individu [4](#page=4)? * **Valence:** Is de gebeurtenis positief, negatief of neutraal [4](#page=4)? * **Bedreiging/schade/uitdaging:** Als de gebeurtenis negatief is, wordt beoordeeld of deze bedreigend is, al schade heeft toegebracht, of een uitdaging vormt [4](#page=4). #### 2.1.2 Secundaire beoordeling De secundaire beoordeling evalueert de beschikbare copingbronnen en de mate waarin het individu deze middelen kan inzetten om de dreiging of uitdaging het hoofd te bieden. Dit omvat de beoordeling van de eigen capaciteit om met de situatie om te gaan [4](#page=4). > **Tip:** Volgens het model wordt stress ervaren als de gepercipieerde eisen zwaarder wegen dan de gepercipieerde copinghulpmiddelen [4](#page=4). ### 2.2 Kritiek op het transactionele stressmodel Ondanks de brede toepassing wordt er kritiek geleverd op het model van Lazarus. Een belangrijk punt van kritiek is de potentiële tautologie: het model kan tautologisch zijn omdat het moeilijk te onderscheiden is of een gebeurtenis stressvol *is* of dat het *gevoel* van stress ervoor zorgt dat de gebeurtenis als stressvol wordt beoordeeld. Verder wordt de rol van coping soms onderschat, waarbij het niet alleen gaat om de beoordeling, maar ook om de daadwerkelijke effectiviteit van copingstrategieën. Dolor en Doyar suggereerden dat de stressreactie beïnvloed wordt door het vermogen tot coping, en niet enkel door de primaire beoordeling [4](#page=4). ### 2.3 Factoren die de beoordeling beïnvloeden Verschillende factoren kunnen de beoordeling van een situatie beïnvloeden, waardoor deze als stressvoller wordt ervaren. Factoren die de stress als potentieel verergeren zijn onder andere: * **Naderende gebeurtenissen:** De verwachting dat een gebeurtenis zal plaatsvinden die voorspelbaar maar onvermijdelijk is [5](#page=5). * **Extreme dreiging of schade:** Gebeurtenissen met een hoog potentieel risico op schade of verlies [5](#page=5). * **Gebrek aan controle:** Situaties waarin het individu weinig of geen controle heeft over het gedrag of de uitkomst [5](#page=5). * **Grote levensveranderingen:** Gebeurtenissen die aanzienlijke veranderingen in het leven van een persoon teweegbrengen [5](#page=5). > **Voorbeeld:** Grote levensveranderingen, zoals trouwen, een baan verliezen of verhuizen, worden vaak geassocieerd met een verhoogd stressniveau, omdat ze vragen om significante aanpassingen en vaak gepaard gaan met een verlies aan controle of een bedreiging van bestaande zekerheden [5](#page=5). ### 2.4 Stress in verschillende contexten Het concept van stress wordt vanuit diverse perspectieven benaderd. Hoewel stress een algemeen menselijke ervaring is, variëren de interpretatie en reactie daarop tussen individuen en situaties. Verschillende auteurs hebben stress bestudeerd binnen specifieke domeinen, zoals werkstress of stress in relatie tot ziekte [5](#page=5). #### 2.4.1 Werkstress In de context van werkstress wordt erkend dat stress veelzijdig en variabel is. Een lager niveau van beroepsmatige stress kan positief zijn voor de persoonlijke en organisatorische prestaties. Stressmanagement wordt als essentieel beschouwd om de negatieve gevolgen van stress te beperken. Onderzoek suggereert dat interventies gericht op het verminderen van werkstress effectief kunnen zijn in het verbeteren van het welzijn van werknemers [5](#page=5). #### 2.4.2 Ziekte en stress Stress wordt ook onderzocht als een mogelijke oorzaak of verergerende factor bij verschillende ziekten. Modellen die de relatie tussen stress en ziekte verklaren, plaatsen de stressreactie binnen een bredere context van biografische, psychosociale en relationele factoren, naast biomedische verklaringen. De opvatting dat stress een directe oorzaak van ziekte is, wordt echter genuanceerd. Het is de perceptie, interpretatie en de reactie van het individu op stress die bepalend zijn voor de gevolgen ervan. Artsen worden bijvoorbeeld gestimuleerd om patiënten te adviseren over het omgaan met stress, maar het is cruciaal dat zij ook hun eigen adviezen over levensstijl en copingstrategieën toepassen om complicaties te voorkomen [5](#page=5). --- # Acute en chronische stress Dit hoofdstuk onderscheidt twee hoofdtypen stress: acute stress, die kortdurend is en vaak een duidelijke oorzaak heeft, en chronische stress, die langdurig is en leidt tot uitputting en symptomen zoals burn-out. ### 3.1 Acute stress Acute stress is een kortdurende reactie op een specifieke stressor. Dit kan variëren van alledaagse stressoren zoals examenstress tot meer ingrijpende gebeurtenissen zoals natuurrampen of verlies. De acute stressreactie, ook wel de "fight-or-flight" reactie genoemd, bereidt het lichaam voor op een mogelijke bedreiging door fysiologische en psychologische reacties op te wekken [6](#page=6). #### 3.1.1 Symptomen en effecten van acute stress De symptomen van acute stress kunnen zowel psychologisch als fysiologisch zijn en omvatten nervositeit, fobieachtige angst, schuldgevoelens, isolatie, verwarring, eetstoornissen, en slaapproblemen. Langdurige blootstelling aan acute stressoren kan leiden tot psychische klachten. Een specifiek voorbeeld is de posttraumatische stressstoornis (PTSS), een stoornis die ontstaat na blootstelling aan een traumatische gebeurtenis, gekenmerkt door herbeleving, vermijding en verhoogde waakzaamheid [6](#page=6). Het arousalniveau, oftewel de mate van opwinding, speelt een cruciale rol bij acute stress. Volgens de Yerkes-Dodson wet is er een optimale arousal voor prestaties: te weinig arousal leidt tot verveling, terwijl te veel arousal prestaties nadelig beïnvloedt. Factoren zoals cafeïne, alcohol en slaapgebrek kunnen het arousalniveau verhogen en het zelfbeheersing verminderen, wat indirect kan leiden tot meer stressgevoeligheid en een verzwakt immuunsysteem [6](#page=6) [7](#page=7). Acute stress kan ook invloed hebben op de bloeddruk. Hoewel een acute stressvolle situatie tijdelijk de bloeddruk kan verhogen, kan herhaald optreden van acute stress leiden tot een verlaging van de bloeddruk en een verhoogde verdraagzaamheid voor langdurige acidoniseringen [7](#page=7). #### 3.1.2 Stress en prestaties Stress en prestatiedruk zijn nauw met elkaar verbonden. Het arousalniveau is bepalend voor de concentratie en alertheid die nodig is om te presteren. Het Yerkes-Dodson model beschrijft de relatie tussen arousal en prestatie, waarbij zowel te weinig als te veel arousal nadelig is [6](#page=6) [7](#page=7). > **Tip:** Begrijpen van de Yerkes-Dodson wet kan helpen bij het managen van stress rondom prestatieverhogende situaties, zoals examens, door te streven naar een optimaal arousalniveau. ### 3.2 Chronische stress Chronische stress ontstaat wanneer de omstandigheden van acute stress niet leiden tot rust en herstel, en het lichaam voortdurend in een paraatheidstoestand verkeert. Dit kan leiden tot symptomen zoals verhoogde prikkelbaarheid, hoofdpijn, slaapproblemen, en verminderde eetlust [7](#page=7). #### 3.2.1 Oorzaken en mechanismen van chronische stress Beroepsstress is een veelvoorkomende vorm van chronische stress. Wanneer werkstress langdurig en onbeheersbaar wordt, kan dit leiden tot veranderingen in slaap- en eetpatronen, vermoeidheid, en persoonlijkheidsveranderingen. Dit kan uiteindelijk leiden tot burn-out [7](#page=7). Theorieën zoals de "goodness-of-fit" theorie van Lazarus suggereren dat stress ontstaat wanneer er een mismatch is tussen de eisen van de omgeving en de individuele coping-mogelijkheden. Het "demand-control" model van Karasek benadrukt de interactie tussen werkbelasting en controle. Hoge werkbelasting in combinatie met weinig controle veroorzaakt de meeste stress. Het model van Karasek is waardevol gebleken, maar er zijn aanwijzingen dat hoge controle ook nadelig kan zijn bij hoge werkbelasting [7](#page=7) [8](#page=8). #### 3.2.2 Modellen van chronische stress Het "effort-reward imbalance" model beschrijft een disbalans tussen de inspanning die iemand levert en de beloning die hij of zij daarvoor ontvangt. Dit kan leiden tot significante gezondheidsproblemen, zoals een verhoogd cholesterol en een lage bloeddruk. Een disbalans tussen inspanning en beloning werd geassocieerd met een verhoogd risico op sterfte door hart- en vaatziekten [8](#page=8). ##### 3.2.2.1 Demand-control model (Karasek) Het model van Karasek stelt dat stress wordt veroorzaakt door de interactie tussen werkbelasting (demand) en controle over het werk (control). Wanneer er een hoge werkbelasting is en weinig controle, is de kans op stress groter [7](#page=7) [8](#page=8). ##### 3.2.2.2 Effort-reward imbalance model Dit model focust op de balans tussen de inspanning die iemand in zijn werk stopt en de beloningen die hij of zij daarvoor ontvangt. Een onevenwichtigheid kan leiden tot negatieve gezondheidseffecten [8](#page=8). #### 3.2.3 Chronische stress en burn-out Chronische stress kan leiden tot burn-out, een staat van mentale en fysieke uitputting. De symptomen van burn-out omvatten uitputting, controleverlies, depressieve gevoelens en mentale starheid. Maslach beschreef burn-out in drie fasen: uitputting, depersonalisatie en verminderde persoonlijke prestaties [8](#page=8). > **Tip:** Het is belangrijk om de signalen van chronische stress vroegtijdig te herkennen om burn-out te voorkomen. Zoek professionele hulp indien nodig. #### 3.2.4 Stress in het onderwijs Stress onder docenten en studenten is ook een belangrijk aandachtspunt. Docenten ervaren stress door centrale factoren, terwijl studenten stress ervaren door problemen met hun welzijn, prestaties en de omgang met faciliteiten. Dit kan leiden tot een negatieve spiraal. Therapeutische interventies en counseling voor onderwijspersoneel zijn daarom van groot belang [8](#page=8). ##### 3.2.4.1 Stressoren voor studenten Studenten kunnen stress ervaren door: * Theoretisch onderwijs [8](#page=8). * Gebrek aan studievaardigheden [8](#page=8). * Gebrek aan middelen [8](#page=8). * Communicatieproblemen [8](#page=8). --- # Stressmanagement en interventies Hieronder volgt een samenvatting van het topic "Stressmanagement en interventies", gebaseerd op de verstrekte documentcontent. ## 4 Stressmanagement en interventies Dit topic verkent verschillende benaderingen en interventies gericht op het verminderen van stress, zowel op individueel niveau als binnen organisaties, met specifieke aandacht voor beroepsgerelateerde stress en burn-out. ### 4.1 Stressfactoren en hun impact Verschillende beroepsgroepen rapporteren stress, met burn-out als mogelijke consequentie. De effectiviteit van stressinterventies hangt af van de oorzaak van de stress en het niveau waarop de interventie plaatsvindt. Organisatorische interventies, gericht op het aanpassen van de werkbelasting, blijken effectiever dan interventies die zich richten op individuele copingstrategieën. Lauterer constateerde dat de werkcontext een grotere voorspeller van stress is dan copingstrategieën. Uitputting is een voorspeller van stress, terwijl een gebrek aan waardering geassocieerd wordt met terugtrekking en verminderde prestaties [9](#page=9). ### 4.2 Factoren die stress beïnvloeden De aard van ervaren stress wordt beïnvloed door persoonlijke variabelen zoals zelfeffectiviteit en optimisme, de duur van de werkrelatie, en de mate waarin medewerkers toegang hebben tot hulpbronnen en de mogelijkheid hebben om stress te signaleren en aan te kaarten. Verschillen in stresservaring komen ook voor tussen verschillende beroepsgroepen. Conflicten en pesterijen zijn sterk gerelateerd aan een stijging in ziekteverzuim [9](#page=9). ### 4.3 Gezondheidsbevordering en preventie De aandacht voor gezondheidsbevordering en ziektepreventie binnen de werkcontext neemt toe. Organisaties zoals Arbodiensten, het RIVM, het Centraal Bureau voor de Statistiek en het Nationaal Instituut voor Gezondheidsbevordering en Ziektepreventie spelen een rol in het ontwikkelen van richtlijnen en het verrichten van onderzoek. Het Europees Agentschap voor Veiligheid en Gezondheid op het Werk ontwikkelt modellen voor het integreren van stressmanagement in organisaties [9](#page=9). ### 4.4 Modellen en interventies #### 4.4.1 Algemene benaderingen Verschillende modellen proberen stress te verminderen door centrale aspecten van het individu of het gebruik van sociale steun te adresseren. De oplossing ligt vaak in het versterken van individuele copingvaardigheden, zoals het vergroten van controle over de werkomgeving, of het inzetten van sociale steun via een trainer, leidinggevende of collega's [10](#page=10). #### 4.4.2 Effectiviteit van interventies Interventies gericht op het individu, met name wanneer deze gebaseerd zijn op gedragsverandering, worden als goed beschouwd voor zowel welzijn als productiviteit. Rechtvaardigheid wordt ook gezien als een belangrijke voorspeller van absentéisme [10](#page=10). > **Tip:** Organisatorische interventies gericht op de werkbelasting blijken effectiever dan interventies die focussen op individuele copingstrategieën [9](#page=9). > > **Tip:** Een gebrek aan waardering kan leiden tot terugtrekking en verminderde prestaties [9](#page=9). > > **Tip:** Persoonlijke variabelen zoals zelfeffectiviteit en optimisme spelen een rol in de ervaren stress [9](#page=9). > > **Tip:** Conflicten en pesterijen op de werkplek zijn sterk gerelateerd aan ziekteverzuim [9](#page=9). > > **Tip:** Het Europees Agentschap voor Veiligheid en Gezondheid op het Werk biedt modellen voor stressmanagement binnen organisaties [9](#page=9). > > **Tip:** Interventies die de individuele copingvaardigheden versterken, zoals het vergroten van controle, kunnen effectief zijn [10](#page=10). --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Stress | Een toestand van spanning of ernstige druk die optreedt wanneer aanpassing aan een situatie vereist is. Stress kan onderzocht worden vanuit verschillende perspectieven, zoals de reactie op de stimulus, de gebeurtenis zelf, of het individu en diens biologische reacties. | | Levensgebeurtenissen (Life Events) | Gebeurtenissen in het leven die de aanpassing van een individu vereisen. Deze kunnen zowel positief als negatief van aard zijn en een cumulatief effect hebben op de algehele gezondheid en het welzijn. | | Social Readjustment Rating Scale (SRRS) | Een schaal die het aantal levensgebeurtenissen in een bepaalde periode (meestal een jaar) meet en deze omzet in een score om het risico op gezondheidsproblemen in te schatten. | | Dagelijkse ergernissen (Daily Hassles) | Kleine, dagelijkse frustraties en irritaties die, hoewel op zichzelf niet catastrofaal, cumulatief significant bijdragen aan stress en negatieve gevolgen voor de gezondheid kunnen hebben. | | Transactionele stressmodel | Een model dat stress beschouwt als het gevolg van een interactie tussen de eigenschappen van de persoon en de omgeving. Het omvat primaire beoordeling (evaluatie van de dreiging) en secundaire beoordeling (evaluatie van copingmogelijkheden). | | Primaire beoordeling | Het proces waarbij een individu een nieuwe of veranderde situatie beoordeelt op dreiging, schade of verlies. Dit is de eerste stap in het transactionele stressmodel. | | Secundaire beoordeling | Het proces waarbij een individu de beschikbare copingmogelijkheden evalueert om met de waargenomen stressor om te gaan. Dit is de tweede stap in het transactionele stressmodel. | | Coping | De strategieën en gedragingen die een individu gebruikt om om te gaan met stressvolle situaties, uitdagingen of bedreigingen. Coping kan actief of passief zijn. | | Acute stress | Kortdurende stressreacties die optreden in reactie op specifieke, vaak intense gebeurtenissen zoals rampen of onverwachte tegenslagen. Het lichaam bereidt zich voor op "vechten of vluchten". | | Chronische stress | Langdurige stress die aanhoudt over een langere periode, vaak zonder duidelijke rust of herstel. Dit kan leiden tot uitputting en ernstige gezondheidsproblemen. | | Posttraumatische stressstoornis (PTSS) | Een stoornis die kan ontstaan na blootstelling aan een traumatische gebeurtenis, gekenmerkt door herbeleving, vermijding en verhoogde waakzaamheid. | | Burn-out | Een staat van emotionele, fysieke en mentale uitputting veroorzaakt door langdurige blootstelling aan stress, vaak gerelateerd aan werk. Kenmerken zijn uitputting, depersonalisatie en verminderde persoonlijke prestaties. | | Fit (Goodness-of-fit) | Een concept dat verwijst naar de mate waarin de eisen van de omgeving overeenkomen met de vaardigheden en middelen van het individu. Een slechte "fit" kan leiden tot stress. | | Effort/Reward imbalance | Een model dat stress verklaart vanuit een disbalans tussen de inspanningen die iemand levert en de beloningen die hij of zij daarvoor ontvangt. Een oneerlijke verhouding kan leiden tot gezondheidsproblemen. |