samenvattingen.docx

# De islam en de vijf zuilen Dit onderdeel behandelt de kernovertuigingen van de islam, inclusief het geloof in Allah en Mohammed als zijn profeet, en de vijf centrale leefregels die de geloofspraktijk structureren. ## 1. Geloofsovertuiging en profeten ### 1.1 Kernprincipes van het islamitische geloof De islam is een monotheïstische religie die zich richt op het geloof in één God, genaamd Allah. Moslims geloven dat Allah de schepper is van het universum en dat Hij de mensheid heeft geschapen met als doel het goede na te streven. ### 1.2 Mohammed als profeet Mohammed wordt binnen de islam beschouwd als de laatste profeet van Allah. Hij bracht de boodschap van Allah aan de mensheid. Na zijn dood in Medina ontstond er een discussie over zijn opvolging, wat leidde tot verschillende stromingen binnen de islam. ### 1.3 Grote stromingen binnen de islam Er zijn twee hoofdgroepen binnen de islam: * **Sjiieten:** Geloven dat de opvolger van de profeet uit zijn familie moet komen. * **Soennieten:** Geloven dat de opvolger een leider moet zijn die gekozen is uit de beste volgelingen van Mohammed. ## 2. De vijf zuilen van de islam De vijf zuilen vormen de fundamentele leefregels en praktijken binnen de islam. Deze zuilen zijn essentieel voor de geloofsuitoefening van iedere moslim. ### 2.1 De geloofsbelijdenis (Shahada) De eerste zuil is de geloofsbelijdenis: "Er is geen god dan God, en Mohammed is zijn profeet." Dit is de kern van het islamitische geloof en wordt uitgesproken om de toewijding aan Allah en zijn profeet te bevestigen. ### 2.2 Het rituele gebed (Salat) Moslims verrichten vijfmaal daags op vastgestelde tijden het rituele gebed, genaamd Salat. Dit gebed is een directe verbinding met Allah en een moment van reflectie en devotie. ### 2.3 Aalmoes (Zakat) De derde zuil is de Zakat, een verplichte aalmoes waarbij moslims een deel van hun spaargeld of bezittingen aan de armen en behoeftigen besteden. Dit principe van naastenliefde en sociale rechtvaardigheid is cruciaal binnen de islam. ### 2.4 Vasten tijdens de Ramadan (Sawm) Tijdens de maand Ramadan vasten moslims van zonsopgang tot zonsondergang. Dit betekent dat zij gedurende deze periode niet eten, drinken, roken of seksuele betrekkingen hebben. Het vasten dient ter zelfdiscipline, het versterken van het geloof en het tonen van medeleven met de minderbedeelden. ### 2.5 Bedevaart naar Mekka (Hadji) Elke moslim die daartoe in staat is (zowel fysiek als financieel), dient minstens één keer in zijn leven de bedevaart naar Mekka te maken, de Hadji. Dit is een belangrijke pelgrimage die de eenheid van de moslimgemeenschap symboliseert. ## 3. Symbolische betekenis in de islam De islam kent diverse symbolen die diepere betekenissen vertegenwoordigen: * **De halve maan en ster:** Hoewel vaak geassocieerd met de islam, is dit geen officieel religieus symbool met een specifieke betekenis in de Koran. De ster kan symbool staan voor het verstand van de mens en de halve maan voor het verbond tussen God en de mens. * **De cirkel:** Vertegenwoordigt eenheid en verbondenheid, zowel binnen de mensheid als met het goddelijke. Het staat voor het samenbrengen van mensen en de verbinding tussen alles. * **Het groene kleur:** In de context van de islam wordt groen vaak geassocieerd met het paradijs en vruchtbaarheid. > **Tip:** Het is belangrijk om onderscheid te maken tussen gangbare culturele associaties en officiële religieuze doctrines. De vijf zuilen vormen de absolute kern van de islamitische geloofspraktijk. --- # Levensbeschouwingen en hun symboliek Hier volgt een gedetailleerde samenvatting over levensbeschouwingen en hun symboliek, bedoeld als studiemateriaal voor examens. ## 2. Levensbeschouwingen en hun symboliek Dit gedeelte verkent diverse levensbeschouwingen, waaronder het jodendom, boeddhisme, christendom en humanisme, met aandacht voor hun kernsymbolen en belangrijke geschriften. ### 2.1 Jodendom Het jodendom is een confessionele levensbeschouwing die teruggaat tot Abraham, ongeveer tweeduizend jaar voor Christus. De kern van het jodendom wordt gevormd door de Thora, die 613 voorschriften bevat. #### 2.1.1 Geloofsovertuiging en symbolen * **Centrale boodschap:** Geloof in één God, JHWH (Jahweh), wat staat voor "Hij die overal zal zijn". * **Symbolen:** * **Zes-puntige ster (Davidster):** Verwijst naar de zes scheppingsdagen en de aanwezigheid van God. * **Menora:** Een negenarmige kandelaar die wordt gebruikt om het Chanoekafeest te vieren en die aspecten van het leven en licht, en de schepping van zeven dagen door God symboliseert. * **Kippa:** Een hoofddeksel gedragen door joodse mannen als teken van eerbied voor God. * **Tefillien:** Kleine doosjes met bijbelteksten die mannen tijdens het ochtendgebed op hun hand en voorhoofd binden, als teken van verbondenheid met God. * **Talliet:** Een gebedskleed dat joodse mannen dragen tijdens het ochtendgebed op feestdagen. * **Mezoeza:** Een klein kokertje met een perkamentrol dat aan de deurpost wordt bevestigd en gelovigen oproept Gods woorden te gedenken. #### 2.1.2 Rituelen en feesten * **Sjabbat:** De wekelijkse rustdag op de zevende dag, ter herdenking van Gods rust na de schepping. * **Joodse feesten:** * **Rosj Hasjana:** Nieuwjaarsdag, met bijzondere gebeden om vergeving. * **Jom Kipoer:** Grote Verzoendag, een dag van vasten en intense gebeden om vergeving. * **Soekot (Loofhuttenfeest):** Ter herdenking van de woestijntocht van Egypte naar het beloofde land, toen Israëlieten in tijdelijke hutten leefden. * **Pesach (Paasfeest):** Een zeven dagen durend feest dat het eerste lentemaal herdenkt en de uittocht uit Egypte viert. * **Sedermaaltijd:** Een bijzondere maaltijd die bij Pesach wordt gehouden, met specifieke rituelen en gerechten. ### 2.2 Boeddhisme Het boeddhisme ontstond rond 500 voor Christus met Siddharta Gautama (de Boeddha). Het is een niet-confessionele levensbeschouwing die zich richt op het bereiken van verlichting en het beëindigen van lijden. #### 2.2.1 Geloofsovertuiging en stromingen * **De Vier Edele Waarheden:** 1. Al het leven wordt gekenmerkt door lijden. 2. Lijden kent oorzaken, met name verlangen naar materiële zaken. 3. Er is een einde aan het lijden mogelijk door werkelijkheid te zien zoals ze is. 4. Er is een weg om het lijden te overstappen: het achtvoudige pad. * **Het achtvoudige pad:** Een leidraad om het lijden te verlaten, bestaande uit acht principes. * **Stromingen:** * **Theravada:** Benadrukt individuele verlossing. * **Mahayana:** Benadrukt dat iedereen geholpen kan worden door anderen op weg naar verlichting. * **Kernconcepten:** * **Lijden:** Wordt ervaren door verlies, verdriet en de vergankelijkheid van bezittingen. * **Karma:** De invloed van iemands handelen op de toekomst (zowel positief als negatief). * **Nirwana:** Een staat van spiritueel geluk zonder negatieve emoties en angsten. #### 2.2.2 Symbolen en geschriften * **Symbolen:** * **Bodhiboom:** Symboliseert de verlichting die Siddharta Gautama onder deze boom bereikte. * **Wiel van Dharma (Dharmachakra):** Symboliseert de beweging van de leer van de Boeddha. * **Acht spaken:** Verwijzen naar het achtvoudige pad. * **Geschriften:** * **Pali Canon:** Een verzameling verhalen en geschriften over het leven van de Boeddha, onderverdeeld in drie delen: toespraken, monnikendiscipline en filosofische tradities. ### 2.3 Christendom Het christendom ontstond rond het begin van onze jaartelling met Jezus van Nazareth. Het is een monotheïstische religie met verschillende stromingen. #### 2.3.1 Geloofsovertuiging en stromingen * **Geloofsovertuiging:** Geloof in één God die zich openbaart in drie personen: de Vader, de Zoon (Jezus Christus) en de Heilige Geest (de drie-eenheid). * **Stromingen:** * **Rooms-Katholicisme:** Erkent de paus als leider. * **Orthodoxie:** Ontstond na een schisma binnen het vroege christendom. * **Protestantisme:** Ontstond in de 16e eeuw als protest tegen misstanden binnen de Rooms-Katholieke Kerk. * **Anglicanisme:** Ontstond door een breuk tussen Engeland en Rome, onder leiding van koning Hendrik VIII. #### 2.3.2 Symbolen en rituelen * **Symbolen:** * **Kruis:** Verwijst naar de kruisiging van Jezus en de verrezen Christus. * **Christusmonogram (Chi-Rho):** Een combinatie van de eerste twee Griekse letters van het woord "Christus" (X en P), waarbij X staat voor koning en P voor Christus. * **Vis (Ichthus):** Oude Griekse letters die samen het woord vormen voor "vis" en dienden als geheim symbool voor vroege christenen. * **Rituelen:** * **Zondag:** Wordt beschouwd als rustdag, waarop christenen samenkomen in de kerk. ### 2.4 Humanisme Het humanisme is een niet-confessionele levensbeschouwing die de mens centraal stelt. Het ontstond tijdens de Renaissance en de Verlichting en benadrukt autonomie, verantwoordelijkheid en menselijke waardigheid. #### 2.4.1 Geloofsovertuiging en principes * **Mens centraal:** De mens heeft een autonome en verantwoordelijke positie; beslist zelf. * **Belangrijke geschriften:** * De Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (VUDH). * Het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. * **Organisaties:** Humanistisch Verbond, met lokale afdelingen en een coördinator, voorzitter en consulenten. * **Termen:** * **Vrijzinnig:** Staat voor een open en ondogmatische levenshouding. * **Huizen van de mens:** Plekken voor begeleiding bij levensvragen, afscheid en steun. #### 2.4.2 Symbolen en rituelen * **Symbolen:** * **De man van Vitruvius (Leonardo da Vinci):** Symboliseert de mens in zijn ideale proporties, centraal in het universum. * **Cirkel:** Staat voor verbondenheid, solidariteit en de verbinding tussen alles. * **Handen vasthouden:** Vertegenwoordigt verbondenheid en solidariteit tussen mensen. * **Licht:** Symboliseert het verstand en inzicht van mensen. * **Rituelen:** * **Lentefeest:** Een ritueel dat de overgang markeert van de kleuterschool naar de lagere school. * **Vrijzinnige jeugd:** Een ritueel voor de overgang van het lager naar het middelbaar onderwijs. --- > **Tip:** Leg de nadruk op de kernprincipes en de belangrijkste symbolen van elke levensbeschouwing. Visualiseer de symbolen en koppel ze direct aan hun betekenis. > **Tip:** Begrijp het onderscheid tussen confessionele (geloofsgebonden) en niet-confessionele (niet-geloofsgebonden) levensbeschouwingen. > **Tip:** Oefen met het uitleggen van de kernconcepten, zoals de Vier Edele Waarheden in het boeddhisme of de drie-eenheid in het christendom, in je eigen woorden. --- # Historische en filosofische stromingen Dit onderwerp verkent de historische context van diverse geloofsovertuigingen en filosofische bewegingen, met een focus op hun impact op de menselijke gedachte. ### 3.1 Inleiding tot historische en filosofische stromingen Door de geschiedenis heen hebben verschillende culturen en perioden geleid tot de ontwikkeling van diverse geloofsovertuigingen en filosofische stromingen die de menselijke gedachte diepgaand hebben beïnvloed. Deze stromingen, zoals de Renaissance en de Verlichting, markeren belangrijke keerpunten in hoe de mens zichzelf en de wereld om zich heen begreep. ### 3.2 Geloofsovertuigingen Verschillende grote monotheïstische en polytheïstische geloofsovertuigingen hebben de menselijke cultuur gevormd. #### 3.2.1 Jodendom Het Jodendom is een van de oudste monotheïstische religies, gesticht door Abraham rond 2000 v.Chr. Het gelooft in één God, JHWH, wat staat voor 'Hij die zal zijn'. De centrale geschriften zijn de Thora, die 613 voorschriften bevat, en de Tenach. * **Kernconcepten:** * Eén God: JHWH. * Belangrijke profeten zoals Abraham en Mozes. * De Thora als leidraad. * De 6-puntige ster (Magen David) en de 6 scheppingsdagen symboliseren de aanwezigheid van God. * **Rituelen en symbolen:** * De Kippa: Een hoofddeksel als teken van eerbied. * Tefillien: Gebedsriemen gedragen tijdens het ochtendgebed op feestdagen. * Talliet: Een gebedskleed. * Sabbat: De zevende dag van de week, gewijd aan rust en eredienst. * Feesten: Rosj Hasjana (nieuwjaarsdag), Jom Kipoer (Grote Verzoendag), Soekot (Loofhuttenfeest), Pesach (Paasfeest). * De Menora: Een negenarmige kandelaar, gebruikt tijdens het Chanoekafeest, die de schepping in 7 dagen en de aanwezigheid van God symboliseert. #### 3.2.2 Islam De Islam, gesticht door de profeet Mohammed in de 7e eeuw n.Chr., is een monotheïstische religie die gelooft in één God, Allah, en Mohammed als Zijn profeet. De boodschap van Allah werd in Medina verder verkondigd. Na de dood van Mohammed ontstond er discussie over zijn opvolging, wat leidde tot de vorming van twee grote groepen: * **Sjiieten:** Geloven dat de opvolger uit de familie van Mohammed moet komen. * **Soennieten:** Geloven dat de beste gelovige de leider moet zijn, een leider die de leer van Mohammed volgt. * **Kernconcepten:** * Geloofsbelijdenis: Er is geen god dan Allah, en Mohammed is Zijn profeet. * De vijf zuilen: Vijf fundamentele leefregels. * **De vijf zuilen:** 1. **Geloofsbelijdenis:** De erkenning van Allah en Mohammed. 2. **Ritueel gebed (Salaat):** Vijf keer per dag op vastgestelde tijden. 3. **Zakaat (Almosen):** Een deel van het spaargeld besteden aan de armen. 4. **Vasten (Ramadan):** Gedurende één maand niet eten van zonsopgang tot zonsondergang. 5. **Bedevaart (Hadji):** Iedere moslim die het zich kan veroorloven, gaat minstens één keer in zijn leven naar Mekka. #### 3.2.3 Christendom Het Christendom ontstond rond het begin van onze jaartelling, met Jezus van Nazareth als centrale figuur. Het gelooft in één God, die zich manifesteert in een drie-eenheid: Vader, Zoon en Heilige Geest. * **Verschillende stromingen:** * **Rooms-Katholiek:** Erkent de paus als leider. * **Orthodox:** Ontstond na een schisma met de Rooms-Katholieke Kerk in 395 n.Chr. * **Protestantisme:** Ontstond in de 16e eeuw als protest tegen wantoestanden binnen de Rooms-Katholieke Kerk. * **Anglicanisme:** Ontstond in Engeland onder Hendrik VIII door een breuk met de Rooms-Katholieke Kerk. * **Kernconcepten:** * Geloof in Jezus Christus als Zoon van God en Verlosser. * De leer van de drie-eenheid. * **Symbolen:** * Het kruis: Verwijst naar de kruisiging van Jezus. * Het Chi-Rho teken (X P): Een vroeg-christelijk symbool. * Het Christusmonogram (Christusteken of 'labora'): Combinatie van de Griekse letters chi en rho. * **Rituelen:** * Zondag als rustdag en kerkgang. * Geloofsbelijdenis: Jezus Christus, Zoon van God, Verlosser. #### 3.2.4 Boeddhisme Het Boeddhisme werd gesticht door Siddharta Gautama rond 500 v.Chr. Het richt zich op het bereiken van verlichting en het beëindigen van lijden. * **Kernconcepten:** * **De vier edele waarheden:** 1. Alle leven wordt gekenmerkt door lijden. 2. Lijden kent oorzaken, met name verlangen naar materiële zaken. 3. Er is een weg om het lijden te beëindigen door de werkelijkheid te zien zoals ze is. 4. Het achtvoudige pad is de weg om het lijden te verlaten. * **Nirwana:** Een staat van spiritueel geluk zonder negatieve emoties en angsten. * **Karma:** Handelen heeft een positieve of negatieve invloed op het toekomstige leven. * **Stromingen:** * **Theravada:** Nadruk op de bereikbaarheid van verlichting door de mens zelf. * **Mahayana:** Benadrukt dat iedereen door anderen geholpen kan worden op weg naar verlichting. * **De drie juwelen:** 1. De Boeddha als inspiratie. 2. Het volgen van het achtvoudige pad. 3. Samen doen vanuit gemeenschapszin. * **Het achtvoudige pad:** Omvat principes zoals juiste kijk, juiste intentie, juiste spraak, juiste handeling, etc. * **Geschriften:** De Pali Canon, bestaande uit toespraken van de Boeddha, de discipline van monniken en filosofische tradities. ### 3.3 Filosofische stromingen Naast religieuze overtuigingen hebben filosofische stromingen de menselijke gedachte vormgegeven, met een focus op de rede, de mens en moraliteit. #### 3.3.1 De Renaissance De Renaissance (ongeveer 14e-16e eeuw) markeerde een wedergeboorte van de klassieke kunst en wetenschap, met een hernieuwde focus op de mens. * **Kernconcept:** De mens staat centraal. * **Symbool:** De Vitruviaanse Man, die de perfectie van de menselijke proporties en de centrale plaats van de mens in het universum uitbeeldt. #### 3.3.2 De Verlichting De Verlichting (ongeveer 17e-18e eeuw) benadrukte de kracht van het verstand en rationeel denken als middel om maatschappelijke vooruitgang te boeken. * **Kernconcepten:** * Het licht staat symbool voor het menselijk verstand. * Nadruk op autonomie en verantwoordelijkheid van het individu. * **Belangrijke geschriften:** De Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. * **Levensbeschouwing:** Niet-confessioneel, waarbij de mens zelf beslissingen neemt. #### 3.3.3 Humanisme Humanisme is een niet-confessionele levensbeschouwing die de mens centraal stelt en zich richt op de autonomie en verantwoordelijkheid van het individu. * **Kernconcepten:** * De mens heeft een autonome en verantwoordelijke plek in de wereld. * De mens staat centraal. * **Praktische toepassing:** * Het Lentefeest: Een ritueel ter markering van de overgang van kleuterschool naar lagere school. * Vrijzinnige Jeugd: Richt zich op de overgang van lager naar middelbaar onderwijs. * Huizen van de Mens: Instellingen die begeleiding bieden bij diverse levensfasen. * Vrijzinnig-humanistisch consulenten en voorgangers. * **Organisatie:** Het Humanistisch Verbond, met lokale afdelingen en coördinatoren. > **Tip:** Het is belangrijk om de context van deze stromingen te begrijpen – de tijdgeest, de belangrijkste denkers en de maatschappelijke veranderingen die hun opkomst mogelijk maakten. > **Voorbeeld:** De focus op het individu tijdens de Renaissance en Verlichting was een directe reactie op de meer collectivistische en hiërarchische structuren van de middeleeuwen. --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Allah | De Arabische term voor God, de schepper van het universum en alles wat erin is, zoals die centraal staat in de islam. | | Mohammed | De profeet in de islam, door moslims beschouwd als de laatste boodschapper van Allah, die de Koran ontving en de islam verspreidde. | | Medina | Een stad in Saoedi-Arabië waar Mohammed na zijn emigratie (hijra) naartoe ging en waar de islam zich verder kon ontwikkelen en vestigen. | | Soennieten | Een van de twee grote stromingen binnen de islam, die de traditie (soenna) van de profeet Mohammed en de consensus van de gemeenschap volgt bij de interpretatie van religieuze wetten. | | Sjiieten | De andere grote stroming binnen de islam, die gelooft dat de opvolging van Mohammed via zijn familie moest verlopen, beginnend bij Ali. | | Geloofsovertuiging | Een stelsel van ideeën en principes die iemand aanhangt betreffende het bestaan van het goddelijke, de aard van de werkelijkheid en de zin van het leven. | | Geloofsbelijdenis | De verklaring van het geloof, in de islam bekend als de sjahada, die luidt: "Er is geen god dan Allah, en Mohammed is zijn boodschapper." | | Rituelen (gebed/salaat) | De verplichte godsdienstoefening binnen de islam die vijfmaal daags op vaste tijden wordt verricht, gekenmerkt door specifieke houdingen en recitaties. | | Aalmoezen (zakaat) | Een verplichte liefdadigheidsbijdrage binnen de islam, waarbij een deel van het vermogen wordt afgestaan aan de armen en behoeftigen, als een vorm van zuivering van het bezit. | | Vasten (Ramadan) | De spirituele praktijk gedurende de maand Ramadan, waarbij moslims van zonsopgang tot zonsondergang onthouden van eten, drinken en andere fysieke behoeften. | | Bedevaart (Hadji) | De pelgrimstocht naar Mekka die elke moslim die daartoe in staat is, minstens één keer in zijn leven dient te volbrengen. | | Jodendom | Een monotheïstische religie die zijn oorsprong vindt bij Abraham, met de Thora als heilig geschrift en de nadruk op de naleving van Gods wetten. | | Abraham | Een centrale figuur in het jodendom, christendom en de islam, beschouwd als de aartsvader van de Israëlieten en de eerste die een verbond sloot met God. | | Thora | De eerste vijf boeken van de Hebreeuwse Bijbel, die de wetten en de geschiedenis van het oude Israël beschrijven, en die centraal staan in het jodendom. | | Menora | Een zevenarmige kandelaar, een belangrijk symbool in het jodendom, dat verwijst naar de schepping en de aanwezigheid van God. | | Davidster | Een zespuntige ster (ook wel hexagram genoemd), gevormd door twee gelijkzijdige driehoeken, die het jodendom symboliseert en vaak wordt geassocieerd met het koninkrijk Israël. | | Boeddhisme | Een levensbeschouwing en religie die is ontstaan in India met Siddharta Gautama (de Boeddha) als stichter, gericht op het bereiken van verlichting en het beëindigen van lijden. | | Siddharta Gautama (Boeddha) | De stichter van het boeddhisme, die na lange ascetische praktijken verlichting bereikte en de leer van de Vier Edele Waarheden en het Achtvoudige Pad onderwees. | | Verlichting | In het boeddhisme de staat van ultiem bewustzijn en bevrijding van lijden, die wordt bereikt door wijsheid, ethisch gedrag en meditatieve discipline. | | Bodhiboom | De boom waaronder Siddharta Gautama de verlichting bereikte, en die symbool staat voor de mogelijkheid van het mensdom om verlichting te bereiken. | | Mahayana | Een van de twee grote stromingen binnen het boeddhisme, die de nadruk legt op het principe dat iedereen kan worden geholpen op weg naar verlichting, inclusief het concept van bodhisattva's. | | Theravada | Een van de twee grote stromingen binnen het boeddhisme, die zich richt op de oorspronkelijke leer van de Boeddha en het individuele pad naar verlichting. | | Nirwana | De ultieme staat van bevrijding van lijden en wedergeboorte in het boeddhisme, gekenmerkt door innerlijke vrede, vreugde en het ontbreken van negatieve emoties. | | Karma | Het principe van oorzaak en gevolg in het boeddhisme en hindoeïsme, waarbij daden in dit leven invloed hebben op toekomstige levens en ervaringen. | | Pali Canon | De belangrijkste verzameling geschriften in het Theravada-boeddhisme, die de leer van de Boeddha bevatten, waaronder toespraken, disciplinevoorschriften en filosofische teksten. | | Christendom | Een monotheïstische religie gebaseerd op het leven en de leringen van Jezus van Nazareth, die wordt beschouwd als de Zoon van God en de Verlosser. | | Jezus van Nazareth | De centrale figuur van het christendom, door christenen vereerd als de Zoon van God, Messias en Verlosser, wiens leven en dood de basis vormen voor de christelijke leer. | | Drie-eenheid | Het centrale dogma van het christendom, dat inhoudt dat God bestaat in drie Personen: de Vader, de Zoon (Jezus Christus) en de Heilige Geest, die één God zijn. | | Kruis | Een cruciaal symbool in het christendom, dat verwijst naar de kruisiging van Jezus en het offer dat hij bracht voor de verlossing van de mensheid. | | Humanisme | Een niet-confessionele levensbeschouwing die de mens, zijn waardigheid, autonomie en verantwoordelijkheid centraal stelt, met nadruk op rede, ethiek en gemeenschap. | | Verlichting (historisch) | Een intellectuele en culturele beweging in de 18e eeuw die de nadruk legde op rede, wetenschap, individualisme en menselijke vooruitgang, en die grote invloed had op politieke en sociale veranderingen. | | Renaissance | Een periode in de Europese geschiedenis (ongeveer 14e-16e eeuw) die gekenmerkt werd door een heropleving van de klassieke kunst, literatuur en filosofie, en een verschuiving naar een meer mensgerichte kijk op de wereld. | | Universele Verklaring van de Rechten van de Mens | Een baanbrekend document van de Verenigde Naties, aangenomen in 1948, dat fundamentele mensenrechten vastlegt die universeel van toepassing zijn op alle mensen. | | Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens | Een internationaal verdrag dat is opgesteld door de Raad van Europa om burgerlijke en politieke rechten in Europa te beschermen. | | Symbolen | Tekens of beelden die een diepere betekenis vertegenwoordigen, vaak gebruikt in religieuze en culturele contexten om ideeën, concepten of entiteiten uit te drukken. |