5 - Baudrillard.pdf

# Het consumptie-artikel als teken Het belang van consumptiegoederen ligt niet primair in hun gebruiksfunctie, maar in hun sociale tekenwaarde binnen een breder tekensysteem, waarmee status en identiteit worden uitgedrukt [2](#page=2). ### 1.1 De sociale tekenwaarde van consumptieartikelen #### 1.1.1 Baudrillard's perspectief Jean Baudrillard stelt dat de waarde die we toekennen aan consumptieartikelen voortkomt uit hun sociale tekenwaarde, en niet zozeer uit hun inherente gebruiksfunctie. Dit betekent dat de objecten die we aanschaffen, bijdragen aan onze sociale status en identiteit [2](#page=2). #### 1.1.2 Kenmerken van het teken Een teken is op zichzelf beschouwd inhoudsloos. Concepten als 'cool', 'in', 'hip', 'wijs' of 'trendy' hebben geen absolute betekenis, maar verkrijgen die door hun plaats in een systeem van differentiërende tekens. De waarde van een object wordt bepaald door hoe het zich onderscheidt van andere objecten binnen dit systeem [2](#page=2). #### 1.1.3 Overheersing door accumulatie De accumulatie van consumptieartikelen domineert ons hedendaagse leven. We kunnen ons nauwelijks onttrekken aan het alomtegenwoordige tekensysteem van objecten en de constante 'marketing' ervan. Een voorbeeld hiervan is de manier waarop stijlen, zoals de 'punk'-stijl, worden gerecupereerd door de mode-industrie, wat hun oorspronkelijke betekenis kan verdunnen en transformeren tot een nieuw teken in het systeem [2](#page=2). > **Tip:** Denk na over de merken die je gebruikt en welke sociale signalen je hiermee uitzendt. Dit illustreert direct het concept van het consumptie-artikel als teken van status en identiteit. * * * # Het simulacrum en de postmoderne werkelijkheid Baudrillards concept van het simulacrum stelt dat representaties verwijzen naar andere representaties zonder origineel, wat de notie van authenticiteit in de postmoderne wereld ondermijnt. ### 2.1 De overgang van representatie naar simulacrum Jean Baudrillard herbekijkt vanuit een postmodern oogpunt de relatie tussen een teken (representatie) en datgene waarnaar het teken verwijst (referent) [7](#page=7). #### 2.1.1 Traditioneel standpunt versus postmoderne visie Het traditionele standpunt over de relatie tussen representatie en referent kent de volgende kenmerken [7](#page=7): 1. De referent gaat vooraf aan en staat los van de representatie. 2. De werkelijkheid kan gekend worden via een correcte representatie. 3. De representatie is een kopie van de werkelijkheid. De postmoderne visie, waar Baudrillard op aansluit, ziet dit anders [7](#page=7): 1. De werkelijkheid is slechts kenbaar als representatie en wordt dus 'gemaakt' door de representatie ervan. 2. Representaties verwijzen louter naar andere representaties. 3. De representatie is een kopie zonder origineel. Dit laatste noemt Baudrillard het simulacrum. #### 2.1.2 Het concept van het simulacrum Een simulacrum is een representatie die zijn oorspronkelijke referent heeft verloren en verwijst naar andere simulacra [7](#page=7). > **Voorbeeld:** Het aanbrengen van een kunstmatig patina op nieuwe objecten is een voorbeeld van een simulacrum. Ook bouwstijlen zoals de 'fermette' of de 'pastorijwoning' kunnen als simulacra beschouwd worden, omdat ze verwijzen naar een geïdealiseerde, mogelijk niet-bestaande oorspronkelijke vorm. Andere voorbeelden die de afwezigheid van een origineel illustreren, zijn de 'Main street' in Disneyland, 'gated communities' en 'cottage style' interieurs [12](#page=12) [7](#page=7). ### 2.2 De ondermijning van authenticiteit In de postmoderne wereld is authenticiteit onmogelijk geworden [8](#page=8). #### 2.2.1 De definitie van authenticiteit Authentiek wordt gedefinieerd als datgene wat zonder rest samenvalt met zichzelf; wat oorspronkelijk, natuurlijk en 'werkelijk' is [8](#page=8). #### 2.2.2 Authenticiteit als simulacrum Aangezien er geen werkelijkheid bestaat buiten de representatie, is elke gerepresenteerde 'authenticiteit' per definitie vals. Dit komt doordat het object of de stijl die als authentiek wordt voorgesteld, tekenwaarde krijgt en daardoor niet langer samenvalt met wat het werkelijk is [8](#page=8). > **Voorbeeld:** Vintage-meubeltjes die als 'authentieke toets' in een moderne loft worden geplaatst, zijn hier een treffend voorbeeld van. Ze verwijzen naar een verleden dat via deze meubels wordt gerepresenteerd, maar de authenticiteit van het meubel zelf is gecompromitteerd door de context en de bewuste keuze om het als 'authentiek' te presenteren [8](#page=8). * * * ## Veelgemaakte fouten om te vermijden * Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens * Let op formules en belangrijke definities * Oefen met de voorbeelden in elke sectie * Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Consumptie-artikel | Een object dat wordt geproduceerd om te worden verbruikt door consumenten, waarbij de waarde niet alleen in het gebruik ligt maar ook in de sociale en symbolische betekenis. | | Tekenwaarde | De sociale betekenis of de status die een object of symbool draagt binnen een groter systeem van communicatie en cultuur, los van zijn intrinsieke of functionele waarde. | | Gebruikswaarde | De nuttigheid of het vermogen van een object om een menselijke behoefte te bevredigen door middel van de fysieke eigenschappen of de functie ervan. | | Tekensysteem | Een gestructureerde verzameling van tekens en de regels die bepalen hoe ze worden gecombineerd en geïnterpreteerd om betekenis te creëren. | | Accumulatie | Het proces van het verzamelen of opbouwen van een grote hoeveelheid van iets, in deze context specifiek van consumptiegoederen. | | Marketing | De activiteit, reeks instellingen en processen voor het creëren, communiceren, leveren en uitwisselen van aanbiedingen die waarde hebben voor klanten, consumenten, partners en de samenleving in het algemeen. | | Simulacrum | Een kopie van iets dat geen origineel heeft, een representatie die de werkelijkheid imiteert maar ook creëert, en uiteindelijk losgezongen raakt van enige oorspronkelijke betekenis. | | Representatie | Een weergave, beeld of symbool dat verwijst naar iets anders; in een postmoderne context wordt de werkelijkheid zelf als een constructie van representaties gezien. | | Referent | Datgene waarnaar een teken of representatie verwijst; het object, de persoon of het concept in de werkelijkheid dat door het teken wordt aangeduid. | | Authenticiteit | De kwaliteit van het werkelijk zijn, origineel, natuurlijk en niet nagemaakt; in de postmoderne context een concept dat problematisch is geworden door de dominantie van representaties. |