Stuvia-8868022-lesnotities-inrichting-en-deontologie-van-het-notariaat-2-105.pdf

# De rol en taken van de notaris Hier is een gedetailleerde samenvatting over de rol en taken van de notaris, gebaseerd op de verstrekte documentatie. ## 1. De rol en taken van de notaris Dit document verschaft een uitgebreid overzicht van de cruciale rol die notarissen spelen in het juridische en maatschappelijke landschap, met een focus op hun diverse taken, juridische status en professionele verantwoordelijkheden. ### 1.1 Activiteiten van de notaris De notaris is actief in verschillende rechtsgebieden, waaronder familiaal vermogensrecht, vastgoedrecht, en vennootschaps- en verenigingsrecht. Hoewel advocaten en bankdirecteurs ook advies verlenen op gebieden zoals successieplanning, en vastgoedmakelaars betrokken zijn bij de opmaak van compromissen, is de notaris essentieel voor het verlijden van authentieke akten [2](#page=2). ### 1.2 Kernactiviteiten van de notaris De voornaamste taken van een notaris omvatten het verlijden van notariële akten, adviesverlening en het afhandelen van nalatenschappen. #### 1.2.1 Het verlijden van notariële akten Notariële akten zijn onder te verdelen in twee categorieën: * **Akten die verplicht een notariële vorm vereisen:** * **Plechtige akten:** Deze rechtshandelingen vereisen voor hun geldige totstandkoming een notariële akte. Het niet naleven van deze vorm kan leiden tot nietigheid, die relatief (enkel inroepbaar door beschermde partij) of absoluut (door iedereen inroepbaar) kan zijn. Voorbeelden zijn erfovereenkomsten, huwelijksovereenkomsten, wettelijke samenwoningen, zorgvolmachten, aanvaarding nalatenschap onder voorrecht van boedelbeschrijving, verwerping nalatenschap, notariële testamenten en schenkingen. Handgiften en onrechtstreekse schenkingen zoals bankgiften vallen hier niet onder. Ook de onderlinge beëindiging van pacht moet notarieel verleden worden [2](#page=2) [3](#page=3). * **Akten die een notariële vorm nodig hebben voor tegenstelbaarheid aan derden:** Dit is cruciaal voor bijvoorbeeld de verkoop van een huis. Een notariële akte, die vervolgens op het bevoegde openbaar register (AAPD) kan worden overgeschreven, maakt de transactie tegenstelbaar aan derden, zoals schuldeisers van de verkoper. Dit geldt ook voor echtscheidingsregelingen met betrekking tot onroerende goederen [3](#page=3). * **Akten die notarieel kúnnen worden opgemaakt:** Cliënten kunnen er vrijwillig voor kiezen om hun overeenkomst in een notariële akte vast te leggen vanwege de voordelen die dit biedt: * **Uitvoerbare kracht:** Een notariële akte bezit uitvoerbare kracht, wat betekent dat bij niet-nakoming direct dwangmaatregelen kunnen worden genomen zonder eerst een gerechtelijke titel te hoeven verkrijgen [4](#page=4). * **Authentieke bewijswaarde:** Wat de notaris vaststelt uit eigen waarneming (de visu de auditu) wordt geacht waar te zijn. Dit geldt echter niet voor de inhoud van de stellingen zelf (bijvoorbeeld de afwezigheid van verborgen gebreken) [4](#page=4). * **Vaste datum:** De datum van een notariële akte is vast, aangezien deze wordt geregistreerd [4](#page=4). #### 1.2.2 Adviesverlening De notaris fungeert als juridisch expert die goed luistert naar de wensen van cliënten, adviseert over de beste manier om doelen te bereiken, en de juridische consequenties van de voorgestelde oplossingen uitlegt [4](#page=4). #### 1.2.3 Aangifte en regeling van nalatenschappen Notarissen helpen bij het aangeven van de nalatenschap aan de fiscus, wat essentieel is voor de berekening van erfbelasting. Dit document moet uiterlijk vier maanden na overlijden worden ingediend. Hoewel dit zelf gedaan kan worden, schakelen veel mensen een notaris in vanwege de complexiteit en om boetes te vermijden. Ook bij de regeling van nalatenschappen, zelfs zonder onroerend goed, wordt vaak de hulp van een notaris ingeroepen [4](#page=4). ### 1.3 Juridische status van de notaris De notaris is zowel een openbaar ambtenaar als een beoefenaar van een vrij beroep (of werknemer) [5](#page=5). #### 1.3.1 De notaris als openbaar ambtenaar Als openbaar ambtenaar oefent de notaris een deel van het overheidsgezag uit, gebonden door de wet en niet door instructies van een overste. Notariële akten hebben authentieke bewijswaarde en uitvoerbare kracht, wat voortvloeit uit hun status als openbaar ambtenaar [5](#page=5). * **Gevolgen en kenmerken van het openbaar ambt:** * **Onoverdraagbaar en buiten de handel:** Het ambt is niet overdraagbaar en kan niet worden verkocht. Sinds 2001 kan het ambt enkel verkregen worden na het slagen voor een vergelijkend examen voor kandidaat-notarissen. De overheid beslist over de benoeming [5](#page=5). * **Verbod op delegatie:** De notaris moet zijn ambt persoonlijk uitoefenen en kan de handtekening niet delegeren aan medewerkers. Alle akten en repertoria zijn onoverdraagbaar, hoewel ze wel in een vennootschap kunnen worden ingebracht; de vennootschap wordt echter geen notaris. Gerechtelijke opdrachten kunnen wel binnen een associatie worden doorgeschoven [5](#page=5) [6](#page=6). * **Toepassing van bepalingen van het Strafwetboek (Sw.):** Bepaalde bepalingen van het Sw. die van toepassing zijn op openbare ambtenaren, gelden ook voor notarissen, zoals inmenging in openbare ambten (art. 227 Sw.), smaad (art. 276 Sw.), opzettelijk toebrengen van slagen of verwondingen (art. 280 Sw.), en valsheid in geschriften (art. 194, 195 Sw.). Bij valsheid in geschrifte, met name bij het opzettelijk verkeerd voorstellen van de verkoopprijs om de fiscus te benadelen, moet de notaris zijn ambt weigeren en de Procureur des Konings (PdK) verwittigen indien de cliënten naar een andere notaris gaan. Verduistering (art. 240-242 Sw.), knevelarij (art. 243 Sw.) en belangenneming (art. 245 Sw.) zijn eveneens strafbaar [6](#page=6) [7](#page=7). * **Onverenigbaarheden en verboden activiteiten:** Het ambt van notaris is onverenigbaar met onder andere het ambt van ontvanger der belastingen, commissaris van politie en het beroep van advocaat, vanwege de vereiste onpartijdigheid van de notaris. Gerechtelijke ambten zijn in principe ook onverenigbaar, met enkele uitzonderingen. Het is niet toegestaan om interprofessionele associaties aan te gaan met bijvoorbeeld advocaten of accountants. Politieke mandaten zijn wel verenigbaar, zolang de onafhankelijkheid niet in het gedrang komt. Verboden activiteiten omvatten het drijven van handel (zelfs via een tussenpersoon), het zijn van bestuurder van een nijverheids- of handelsonderneming (tenzij met toelating van de Minister van Justitie), het hebben van een kantoor buiten de standplaats (met uitzonderingen voor MSK's/associaties), en het beleggen van bewaarde fondsen ten eigen voordeel. Fondsen van cliënten moeten op een derdenrekening worden geplaatst. Het is verboden om zich borg te stellen voor leningen waarvoor de akte moet worden opgemaakt, een akte te verlijden zonder provisie, of schuldbekentenissen te laten ondertekenen zonder ingevulde schuldeiser. Het gebruik van een stroman voor verboden handelingen is eveneens verboden [10](#page=10) [11](#page=11) [7](#page=7) [8](#page=8) [9](#page=9). * **Numerus clausus:** Het aantal notarissen is wettelijk beperkt, gelinkt aan het aantal inwoners per gerechtelijk arrondissement. Dit aantal is echter niet bindend voor het aantal geassocieerde notarissen per kantoor. De beperking op het aantal notarissen (numerus clausus) beperkt dus niet noodzakelijkerwijs het aantal actieve notarissen in België [11](#page=11). * **Monopolie (en uitzonderingen):** De notaris is niet de enige die authentieke akten kan verlijden. Ambtenaren van de Comités tot aankoop van onroerende goederen, ambtenaren van de Administratie der Domeinen, Vlaamse instrumenterende ambtenaren en consulaire ambtenaren kunnen in specifieke materies ook authentieke akten verlijden. Vrederechters en gerechtsdeurwaarders kunnen in bepaalde gevallen ook bepaalde akten of procedures verlijden [12](#page=12) [13](#page=13) [14](#page=14). * **Territoriale bevoegdheid:** De notaris is in principe bevoegd binnen het gerechtelijk arrondissement van zijn standplaats. Het verlijden van een akte buiten dit gebied leidt niet tot nietigheid van de akte zelf, maar kan wel een tuchtrechtelijke sanctie tot gevolg hebben. Er zijn uitzonderingen mogelijk, bijvoorbeeld indien partijen fysiek of juridisch niet in staat zijn zich te verplaatsen of in specifieke grensgebieden of bij gerechtelijke aanstelling van meerdere notarissen. Gedematerialiseerde akten op afstand zijn eveneens mogelijk [30](#page=30) [31](#page=31) [32](#page=32) [33](#page=33). * **Onpartijdigheid:** De notaris moet boven de partijen staan, een evenwichtige oplossing nastreven, en toekomstige conflicten vermijden. Deze plicht blijft bestaan, ook wanneer elke partij een eigen notaris kiest. In gerechtelijke procedures geldt een extra strenge onpartijdigheid (subjectief en objectief). Een notaris kan door de rechter worden vervangen wegens schending van onpartijdigheid [20](#page=20) [21](#page=21). * **Verplichting tot ambtsverlening (verbod tot ambtsweigering):** Een notaris moet zijn ambt verlenen wanneer daarom wordt verzocht, tenzij er specifieke redenen zijn om te weigeren. Niet alle taken die een notaris verricht, vallen onder het openbaar ambt, en daarvoor kan een notaris zijn ambt weigeren. Echter, bij ethische tegenkantingen mag de notaris zijn ambt niet weigeren. Er zijn specifieke gevallen waarin een notaris zijn ambt wél moet weigeren: indien de akte strijdig is met de openbare orde of derden kan misleiden, indien partijen de rechten van derden of de overheid miskennen, indien de notaris onbevoegd is, of indien de verplichtingen van de wet of deontologische code worden overtreden [14](#page=14) [15](#page=15) [16](#page=16). #### 1.3.2 De notaris als vertrouwenspersoon (beoefenaar van een vrij beroep) De vertrouwensrelatie tussen notaris en cliënt is cruciaal voor een open communicatie [18](#page=18). * **Vrije keuze van notaris:** Elke partij heeft het recht om vrij een notaris te kiezen voor elke akte, tenzij de notaris door de rechtbank wordt aangesteld. Uitzonderingen hierop zijn onder andere openbare verkopen, algemene vergaderingen van aandeelhouders of mede-eigenaars. Partijen mogen tot aan de ondertekening van de akte van notaris veranderen. Het ereloon mag niet verhoogd worden wanneer meerdere notarissen optreden. Bij gerechtelijke aanstelling geldt de vrije keuze niet [18](#page=18) [19](#page=19). * **Informatie- en adviesplicht:** Elke partij moet volledig worden ingelicht over rechten, plichten en lasten, en geadviseerd worden over de beste weg om het gevraagde resultaat te bereiken, zowel civiel als fiscaal. Notarissen dienen hun advies goed te documenteren om zich achteraf te kunnen indekken [21](#page=21) [22](#page=22). * **Bijzondere verplichtingen bij tegenstrijdigheid van belangen en onevenwichtige bedingen:** De notaris moet de aandacht van partijen vestigen op tegenstrijdige belangen en onevenwichtige bedingen, en meedelen dat elke partij een andere notaris kan kiezen of zich kan laten bijstaan door een raadsman. Deze vermelding moet uitdrukkelijk in de notariële akte worden opgenomen. Na 2008 is deze controle aangescherpt vanwege de afschaffing van de homologatieprocedure door de rechtbank voor huwelijksvermogensstelsels. Hoewel een standaardclausule volstaat, is het raadzaam om specifieke onevenwichtige bedingen expliciet te benoemen [22](#page=22) [23](#page=23) [24](#page=24). * **Beroepsgeheim en discretieplicht:** Het beroepsgeheim (art. 458 Sw.) zorgt ervoor dat cliënten alles kunnen vertellen zonder angst voor openbaarmaking. Schending ervan kan strafrechtelijk worden gesanctioneerd. Het beroepsgeheim is minder absoluut dan bij artsen of advocaten en kan wijken voor andere deontologische verplichtingen zoals onpartijdigheid. Er zijn diverse uitzonderingen, waaronder getuigenis in rechte, wettelijke aangifteplichten, en het recht op verdediging. De discretieplicht heeft betrekking op niet-vertrouwelijke informatie, maar ook hier kan de fiscus voorrang krijgen [26](#page=26) [27](#page=27) [28](#page=28) [29](#page=29). ### 1.4 De notariële akte De notariële akte is een cruciaal document met specifieke vereisten. * **Personen in de notariële akte:** Dit omvat de notaris(sen), de partijen (comparanten) en eventueel getuigen. De verschijningsformules in de akte geven aan welke notarissen hebben meegewerkt en of zij bevoegd waren [38](#page=38). * **Verplichte vermeldingen:** De akte moet specifieke informatie bevatten over de notaris(sen) (naam, standplaats, vennootschap), getuigen (naam, gebruikelijke voornaam, woonplaats), plaats en datum van verlijden, en de partijen (naam, voornamen, geboorteplaats en -datum, woonplaats, rijksregisternummer/bisnummer). De notaris moet de identiteit van de partijen aantonen en dit vermelden. Bij rechtspersonen is het ondernemingsnummer vereist. Ook de juridische status van het onroerend goed en de oorsprong van eigendom moeten worden vermeld. Specifieke verklaringen over belastingen en rechten moeten worden opgenomen. Tegenstrijdige belangen en onevenwichtige bedingen moeten worden vermeld. De akte moet worden toegelicht en voorgelezen, met specifieke regels voor gedeeltelijke of integrale voorlezing. De ondertekening moet worden vermeld, inclusief vermeldingen indien een partij niet kan tekenen [57](#page=57) [58](#page=58) [59](#page=59) [60](#page=60) [61](#page=61) [62](#page=62). * **Formele vereisten:** Sommen die een betalingsverplichting betreffen, moeten voluit in letters worden geschreven. Akten moeten onuitwisbaar, leesbaar, zonder afkortingen, witte vakken of tussenruimten worden opgemaakt. Elk blad moet genummerd en geparafeerd worden, en de akte moet aan het slot worden ondertekend door alle partijen. Renvooien (toevoegingen) moeten in de marge worden aangebracht en getekend. Doorhalingen moeten eveneens worden vermeld en goedgekeurd. Materiële vergissingen kunnen aan de voet van de minuut worden gecorrigeerd [64](#page=64) [65](#page=65) [66](#page=66). * **Kenmerken van de notariële akte:** * **Authenticiteit:** Alles wat de notaris persoonlijk heeft vastgesteld, gezien of gehoord, wordt geacht waar te zijn. Dit geldt niet voor de inhoud van de stellingen zelf [70](#page=70). * **Uitvoerbare kracht:** Een notariële akte bezit uitvoerbare kracht, waardoor directe dwangmaatregelen mogelijk zijn. De "grosse" is de uitvoerbare kopie van de akte [70](#page=70) [71](#page=71). * **Taal van de akte:** De taal van de akte is in principe vrij, maar de notaris moet de taal van de akte en van de partijen verstaan om zijn adviesplicht te kunnen vervullen. Wettelijke bepalingen kunnen taalgebruik beperken in specifieke procedures of bij communicatie met overheidsdiensten [71](#page=71) [72](#page=72) [73](#page=73). ### 1.5 Formaliteiten voor en na het verlijden van de akte * **Formaliteiten voor het verlijden:** Deze zijn afhankelijk van het type akte [74](#page=74). * **Formaliteiten na het verlijden:** Dit omvat het bijhouden van het repertorium, het afleveren van uitgiften, uittreksels en grossen, en het verrichten van andere opvolgingsformaliteiten. Bijlagen bij de akte, zoals volmachten, moeten worden aangehecht, tenzij ze elders worden bewaard of digitaal beschikbaar zijn. Verwijzingen naar eerdere akten zijn mogelijk, mits de voorwaarden voor uitvoerbaarheid worden nageleefd [68](#page=68) [69](#page=69) [74](#page=74). --- # Toegang tot het notarisambt en de organisatie van het notariaat Dit deel behandelt de procedures voor het verkrijgen van het notarisambt, de benoeming tot kandidaat-notaris, geassocieerd notaris of toegevoegd notaris. Daarnaast worden de verschillende beroepsorganisaties en hun rol binnen het Belgische notariaat beschreven. ### 2.1 Benoeming tot kandidaat-notaris en notaris #### 2.1.1 Eerste benoeming tot kandidaat-notaris (door de Koning) Om benoemd te worden tot kandidaat-notaris, dient men te voldoen aan de volgende wettelijke vereisten [75](#page=75): * In het genot zijn van burgerlijke en politieke rechten [75](#page=75). * Belg of onderdaan van een lidstaat van de Europese Unie zijn. Sinds 2011 is het niet langer vereist om Belg te zijn; elke EU-burger kan notaris worden indien aan de overige voorwaarden wordt voldaan [75](#page=75). * Houder zijn van het stagecertificaat. Dit certificaat wordt verkregen na een stage van 3 jaar, met een minimum van 30 uur per week, in een of meerdere notariskantoren. Deze stage mag over maximaal 5 jaar gespreid worden, anders moet ze opnieuw aangevat worden. De stage mag ook voor maximaal 1 jaar in het buitenland, bij de Administratie Rechtszekerheid, als assistent aan een universiteit, bij de balie of in een juridische functie bij een notariële instelling of organisatie verricht worden. De stage kan pas aanvangen na het behalen van een licentiaat of master in het notariaat. De aanvraag tot inschrijving op het tableau van de stagiairs moet binnen een maand na aanvang van de stage gebeuren. De Nationale Kamer van notarissen kan afwijkingen toestaan voor de aanvangsdatum van de stage, onder bepaalde voorwaarden. Een eindverslag over de stage, opgemaakt door de stagecommissie, is eveneens vereist [75](#page=75) [76](#page=76). * Voorkomen op de definitieve lijst opgemaakt door de benoemingscommissie. Jaarlijks wordt het aantal te benoemen kandidaat-notarissen per KB vastgesteld. Kandidaten moeten zich binnen een maand na bekendmaking in het BS kandidaat stellen bij de minister van Justitie. De verenigde benoemingscommissie stelt het programma en reglement van de vergelijkende toelatingsproef op. Dit examen bestaat uit een schriftelijk en een mondeling gedeelte. Er zijn vier evenwaardige onderdelen, waaronder één in een door de kandidaat gekozen materie uit het rechtspersonenrecht, familie- en familiaal vermogensrecht of vastgoedrecht. Men moet 60% halen op de schriftelijke proef en de algemene onderdelen om deel te mogen nemen aan het mondelinge gedeelte. 50% op het mondelinge gedeelte is vereist om gerangschikt te kunnen worden. Beide proeven tellen even zwaar mee voor de einduitslag. Het examen wordt afgelegd in de taal van de master notariaat. De benoemingscommissie wint adviezen in bij de procureur des Konings en het provinciaal adviescomité van notarissen. De benoemingscommissie stelt een voorlopige en vervolgens een definitieve rangschikking op. De Koning benoemt de kandidaat-notarissen binnen een maand na verzending van de definitieve lijst. De kandidaat-notarissen worden opgenomen op het tableau van de leden van het provinciaal genootschap [76](#page=76) [77](#page=77). #### 2.1.2 Benoeming tot notaris Er zijn verschillende manieren om benoemd te worden tot notaris: * **Notaris-titularis:** Benaming door de Koning op een vacante standplaats. Er moet een standplaats vacant zijn, bijvoorbeeld door overlijden of ontslag van de vorige notaris. Na het indienen van een kandidatuur bij de minister van Justitie, worden adviezen ingewonnen bij de procureur des Konings en het provinciaal adviescomité. De benoemingscommissie hoort de kandidaten en maakt een rangschikking op van de drie meest geschikte kandidaten. Deze rangschikking wordt aan de minister van Justitie bezorgd, die vervolgens de Koning voordraagt wie de nieuwe notaris-titularis wordt. De benoemde notaris betaalt een vergoeding aan de vorige titularis of diens nalatenschap, berekend op basis van het inkomen van de laatste 5 jaar vermenigvuldigd met 2,5, met mogelijke correcties naar beneden [77](#page=77) [78](#page=78). * **Geassocieerd notaris:** Benaming door de minister van Justitie in een associatie met een notaris-titularis. Dit gebeurt in het kader van een professionele notarisvennootschap, waarvoor goedkeuring van de provinciale kamer van notarissen vereist is. Het verzoek tot associatie wordt gezamenlijk gericht aan de minister van Justitie [77](#page=77) [78](#page=78). * **Toegevoegd notaris:** Benaming door de minister van Justitie als loontrekkende van een notaris of een professionele notarisvennootschap. Er is een arbeidsovereenkomst nodig die goedgekeurd is door de kamer van notarissen. Een toegevoegd notaris kan slechts in één kantoor verbonden zijn. Bij een kantoor met één notaris-titularis kunnen maximaal twee toegevoegde notarissen zijn [77](#page=77) [79](#page=79). * **Plaatsvervangende notaris:** Benaming door de voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg bij tijdelijke verhindering of vacature. Dit kan vrijwillig gebeuren na overeenkomst tussen de notaris en de plaatsvervanger, of onvrijwillig op verzoek van de procureur des Konings of de kamer van notarissen. De termijn van plaatsvervanging is maximaal 4 jaar voor vrijwillige vervanging [77](#page=77) [79](#page=79) [80](#page=80). #### 2.1.3 Formaliteiten bij de aanvang van het ambt Bij de aanvang van het ambt moet de notaris volgende formaliteiten vervullen [80](#page=80): * De eed afleggen binnen 2 maanden na benoeming ter terechtzitting van de rechtbank van eerste aanleg van zijn standplaats, op straffe van verval van de benoeming [80](#page=80). * Zijn handtekening en paraaf neerleggen op de griffie van de rechtbank van eerste aanleg [80](#page=80). * Beschikken over een eigen zegel of stempel met de naam, hoedanigheid, standplaats en het rijkswapen [80](#page=80). #### 2.1.4 Ambtsbeëindiging Een notaris kan het ambt uitoefenen tot de leeftijd van 70 jaar. Definitieve beëindiging kan gebeuren door overlijden, van rechtswege ontslag op 70 jaar, vrijwillig ontslag, afzetting, verbod om openbaar ambt uit te oefenen, of aanvaarden van een onverenigbaar ambt. Tijdelijke beëindiging geschiedt door schorsing als disciplinaire sanctie [80](#page=80). Bij de ambtsbeëindiging van een notaris-titularis vinden de volgende formaliteiten plaats [81](#page=81): * Overdracht van de minuten, repertoria en andere documenten [81](#page=81). * Overdracht tegen vergoeding van materiële en immateriële roerende activa die verband houden met het kantoor en het opgebouwde cliënteel [81](#page=81). * Overdracht van aandelen indien het ambt in een meervoudige vennootschap werd uitgeoefend [81](#page=81). * Bijzonder geval indien het kantoorgebouw deel uitmaakt van de vennootschap [81](#page=81). Bij de beëindiging van het ambt van een geassocieerd notaris, wordt de standplaats verdergezet door de notaris-titularis. Bij een toegevoegd notaris eindigt de arbeidsovereenkomst [81](#page=81). ### 2.2 Vennootschap van notarissen Een notaris kan het beroep alleen uitoefenen of in een vennootschap (eenpersoonsvennootschap). Wanneer het beroep wordt uitgeoefend in associatie, gebeurt dit in een vennootschap met één of meer andere notarissen [82](#page=82). #### 2.2.1 Toegelaten vennootschapsvormen Enkel de besloten vennootschap (BV) is toegelaten [82](#page=82). #### 2.2.2 Doel van de vennootschap Het oprichten van een vennootschap beperkt de beroepsaansprakelijkheid. De aansprakelijkheid van de vennoten is beperkt tot hun inbreng. De aansprakelijkheid van de notarisvennootschap is beperkt tot een bedrag van 5 miljoen euro, mits een verzekering van 5 miljoen euro is afgesloten en goedgekeurd door de Nationale Kamer. Bij bedrog of doel om te schaden blijft de notaris wel onbeperkt aansprakelijk met zijn privévermogen [82](#page=82) [83](#page=83). #### 2.2.3 Vereisten en werking De vennootschapsakte moet opgesteld zijn conform art. 51 organieke wet notariaat en goedgekeurd worden door de kamer van notarissen, op straffe van nietigheid en tuchtsancties. Elke vennoot beschikt over één stem, ongeacht de vennootschapsvorm. Om de oprichtingsakte te wijzigen is eenparigheid vereist. De naam van de vennootschap moet gevolgd worden door "geassocieerde notarissen" of "notarisvennootschap" [83](#page=83). #### 2.2.4 Overdracht van aandelen De overdracht van aandelen onder de levenden of na overlijden vereist instemming van alle vennoten, met enkele uitzonderingen [83](#page=83). #### 2.2.5 Impact bij ambtsbeëindiging notaris-titularis De ambtsbeëindiging van een notaris-titularis betekent niet automatisch het einde van de notarisvennootschap; de geassocieerde notarissen blijven hun ambt uitoefenen. Indien binnen twee jaar na de vacature geen titularis is benoemd, eindigt de aanstelling van de geassocieerde notaris die geen titularis is [84](#page=84). ### 2.3 De notariële beroepsorganisaties Er zijn verschillende beroepsorganisaties die de belangen van het notariaat behartigen en toezicht houden op de uitoefening van het ambt. #### 2.3.1 Het genootschap van notarissen In elke provincie bestaat een genootschap van notarissen [85](#page=85). ##### 2.3.1.1 Samenstelling De genootschappen bestaan uit notarissen, geassocieerde notarissen, toegevoegde notarissen, plaatsvervangers en kandidaat-notarissen met standplaats in de provincie [85](#page=85). ##### 2.3.1.2 Organen * **Algemene vergadering:** Vergadert tweemaal per jaar en is verplicht voor alle leden. Beslissingen worden genomen bij gewone meerderheid. De taken omvatten het vaststellen van de begroting, het bepalen van bijdragen, het kiezen van leden van de kamer van notarissen en vertegenwoordigers voor de Nationale Kamer, en het opstellen van het huishoudelijk reglement [85](#page=85). * **Kamer van notarissen:** Bestaat uit notarissen met minstens 10 jaar ervaring en vergadert maandelijks. De taken omvatten toezicht op de boekhouding, goedkeuring van vennootschapsakten, adviseren over erelonen, het handhaven van tucht en het regelen van beroepsgeschillen. De kamer wordt vertegenwoordigd door de voorzitter en de penningmeester [86](#page=86) [87](#page=87). * **Commissies en comités op provinciaal niveau:** * **Stagecommissie:** Staat in voor de kwaliteit van de stage en volgt de vooruitgang van stagiairs op [87](#page=87). * **Adviescomité van notarissen:** Brengt adviezen uit over de bekwaamheid en geschiktheid van kandidaten voor de benoemingscommissie [88](#page=88). #### 2.3.2 Nationale Kamer van Notarissen (‘CNK’) De Nationale Kamer van notarissen is de overkoepelende organisatie voor België [88](#page=88). ##### 2.3.2.1 Organen * **Algemene vergadering:** Bestaat uit vertegenwoordigers van de genootschappen. Beslissingen worden genomen met een 2/3e meerderheid [88](#page=88). * **Directiecomité:** Bereidt de taken van de Nationale Kamer voor en voert de opgedragen taken uit [88](#page=88). ##### 2.3.2.2 Taken * **Reglementaire taak:** Vaardigt regelgeving uit zoals de deontologische code, het algemeen reglementair kader, en regels inzake stage en boekhouding. Deze regels moeten door de Koning worden goedgekeurd om bindend te zijn [89](#page=89). * **Representatieve taak:** Vertegenwoordigt het notariaat ten aanzien van overheden en instellingen en treedt op in rechte [89](#page=89). * **Uniformiserende en bemiddelende opdracht:** Bemiddelt bij geschillen tussen leden van verschillende genootschappen [89](#page=89). * **Rechtsprekende bevoegdheid in hoger beroep:** Doet uitspraak over weigeringen van kamers van notarissen (bv. inschrijving kandidaat-notaris, goedkeuring vennootschapsakte) [90](#page=90). * **Opdracht op het vlak van de stage en de benoemingsprocedure:** Reikt stagecertificaten uit, regelt de werking van adviescomités en kiest leden van de benoemingscommissie [90](#page=90). * **Administratieve taken:** Keurt rekeningen en begrotingen goed, beheert het notarieel fonds en stelt elektronische lijsten van notarissen op [90](#page=90). * **Toezicht uitoefenen op de kamers van notarissen:** De precieze inhoud en reikwijdte van dit toezicht is omstreden en onduidelijk [90](#page=90). #### 2.3.3 Notarieel Fonds Dit is een afzonderlijk rechtspersoon opgericht door de Nationale Kamer, dat fungeert als een solidariteitsfonds voor notarissen en de financiering van bepaalde taken (bv. antiwitwaswetgeving, GDPR) [90](#page=90). #### 2.3.4 Benoemingscommissie Er is een Nederlandstalige en een Franstalige benoemingscommissie die samen de verenigde benoemingscommissies vormen. Deze commissies zijn bevoegd voor het opstellen van het programma van de vergelijkende toelatingsproef, het rangschikken van kandidaten voor notaris-titularis in bepaalde gebieden, en het adviseren over de algemene werking van het notariaat. De samenstelling omvat zowel notarissen als externen (magistraat, docent rechten, leden met relevante beroepservaring) [91](#page=91) [92](#page=92). #### 2.3.5 Ombudspersoon De ombudsdienst voor het notariaat heeft tot doel partijen in conflict te verzoenen, niet om conflicten op te lossen [92](#page=92). #### 2.3.6 Koninklijke Federatie van het Belgisch Notariaat (‘FEDNOT’/KFBN) Dit is een privaatrechtelijke organisatie die de belangen van het beroep behartigt, wetgevende initiatieven opvolgt en diensten levert, zoals e-notariaat. De organisatie kent verschillende organen waaronder een algemene vergadering, een raad van beheer en een directiecomité. Er zijn tevens regionale commissies, wetenschappelijke organismen en bijzondere commissies voor specifieke rechtsdomeinen. Instellingen met bijzondere opdrachten zijn onder meer de Notariële Zekerheid (vergoedt schade van cliënten bij onvermogendheid notaris) en het aanvullend pensioenfonds van het notariaat [92](#page=92) [93](#page=93). --- # De notariële deontologie en aansprakelijkheid Dit onderwerp omvat de ethische gedragscode van de notaris, inclusief de plichtenleer, tuchtsancties, toezichthoudende organen, en de verschillende vormen van aansprakelijkheid en hun beperkingen. ### 3.1 De plichtenleer De plichtenleer regelt het gedrag van notarissen en kan leiden tot tuchtsancties bij overtreding [94](#page=94). #### 3.1.1 Wie valt onder het tuchtrecht? Onder het tuchtrecht vallen: * Leden van een genootschap van notarissen, en erenotarissen, die door hun gedrag afbreuk doen aan de waardigheid van het beroep of hun plichten verzuimen [94](#page=94). * Specifiek omvat dit: * Notarissen, geassocieerde notarissen en toegevoegde notarissen met standplaats in de provincie [94](#page=94). * Plaatsvervangers van deze notarissen [94](#page=94). * Kandidaat-notarissen die op het tableau zijn opgenomen [94](#page=94). * Erenotarissen [94](#page=94). #### 3.1.2 Regels en sancties Er bestaat geen specifiek tuchtwetboek; de regels zijn verspreid in de Deontologische Code (DC) en het Algemeen Reglementair Kader voor de Notariële Praktijk (ARK). Ook ongeschreven regels, zoals de waardigheid van het ambt, kunnen leiden tot tuchtsancties [94](#page=94). #### 3.1.3 De tuchtsancties De mogelijke tuchtsancties zijn: * De terechtwijzing [94](#page=94). * De blaam [94](#page=94). * De tuchtrechtelijke geldboete, variërend van 125 euro tot 25.000 euro, die door de Schatkist wordt geïnd. Deze boetes komen niet ten goede aan de cliënt die schade heeft geleden [94](#page=94). * De schorsing, waarbij de notaris het ambt tijdelijk niet kan uitoefenen [95](#page=95). * De afzetting of het ontnemen van de eretitel of de titel van kandidaat-notaris, wat de zwaarste tuchtsanctie is [95](#page=95). Een tuchtrechtelijke geldboete kan gecombineerd worden met een andere tuchtsanctie, zoals een schorsing [95](#page=95). #### 3.1.4 Organen bevoegd voor de uitspraak in tuchtzaken Voor heel België bestaat er één tuchtraad met een Nederlandstalige en een Franstalige tuchtkamer, die bevoegd is ten aanzien van notarissen en gerechtsdeurwaarders. De zetel is gevestigd in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest [95](#page=95). * Elke tuchtkamer bestaat uit: * Eén magistraat als voorzitter, aangesteld door het College van hoven en rechtbanken [95](#page=95). * Twee notarissen-assessoren, aangesteld door de provinciale kamers van notarissen uit een door hen samengestelde lijst. De assessoren worden per dossier samengesteld om een zekere afstand te garanderen [95](#page=95). * De Nederlandstalige tuchtkamer behandelt procedures tegen notarissen en gerechtsdeurwaarders met standplaats in het Nederlandstalig taalgebied en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (ingeschreven op de Nederlandse taalrol), en tegen kandidaat-notarissen, erenotarissen en kandidaat-gerechtsdeurwaarders die ingeschreven zijn op de Nederlandse taalrol [95](#page=95). * De Franstalige tuchtkamer behandelt procedures tegen notarissen en gerechtsdeurwaarders met standplaats in het Franstalig en Duitstalig taalgebied en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (ingeschreven op de Franse taalrol), en tegen kandidaat-notarissen, erenotarissen en kandidaat-gerechtsdeurwaarders die ingeschreven zijn op de Franse taalrol [95](#page=95). #### 3.1.5 Organen bevoegd voor de vervolging in tuchtzaken De vervolging kan worden ingesteld door: * De Procureur des Konings [96](#page=96). * De provinciale kamer van notarissen. De syndicus onderzoekt het dossier en stelt een verslag op dat aan de kamer wordt voorgelegd. De kamer beslist collegiaal over vervolging, seponering of een minnelijke schikking. Als de Procureur des Konings aangifte heeft gedaan, kan geen seponering plaatsvinden [96](#page=96). * Het auditoraat bij de Nationale Kamer. Dit orgaan kan zelf initiatief nemen om een tuchtprocedure in te leiden. Het auditoraat beslist over de voortzetting van dossiers, ook wanneer de kamer van notarissen seponering voorstelt. Indien de kamer beslist tot vervolging, kan het auditoraat niet seponeren, maar wel een strengere vordering instellen [96](#page=96). Minnelijke schikkingen waarbij een geldsom wordt betaald, gaat naar de Schatkist. Het auditoraat bestaat uit een Nederlandstalige en een Franstalige afdeling, elk met drie auditeurs die verkozen worden door de Algemene Vergadering van de Nationale Kamer op voorstel van het directiecomité [96](#page=96). De beslissing van de tuchtkamer is in principe niet onmiddellijk uitvoerbaar, tenzij het een beroepsverbod betreft of een preventieve schorsing. Verzet en hoger beroep zijn mogelijk bij het hof van beroep, en voorziening in cassatie is eveneens mogelijk [96](#page=96) [97](#page=97). #### 3.1.6 Preventieve schorsing Een preventieve schorsing kan worden opgelegd gedurende de strafrechtelijke vervolging of tuchtprocedure, bij ernstige vermoedens van gegrondheid en kennelijk gevaar dat de voortzetting van de beroepsactiviteit ernstig nadeel kan berokkenen of de waardigheid van het beroep aantast. De schorsing duurt maximaal één maand, verlengbaar met een maand, zelfs vóór een procedure werd ingeleid, indien er sprake is van een imminent en kennelijk gevaar. De uitspraak gebeurt door de voorzitter van de bevoegde tuchtkamer en is uitvoerbaar vanaf de uitspraak [97](#page=97). #### 3.1.7 Plaatsvervanging bij preventieve schorsing Indien de preventieve schorsing langer dan vijftien dagen duurt, stelt de voorzitter van de tuchtkamer onmiddellijk een plaatsvervanger aan. Bij een schorsing van één tot vijftien dagen kan een plaatsvervanger worden aangesteld op verzoek van de geschorste notaris, de instantie bevoegd voor de procedure, de procureur des Konings of de kamer van notarissen [97](#page=97). **Tip:** De professionalisering van het tuchtrecht, met de betrokkenheid van een magistraat en de regeling in het Gerechtelijk Wetboek, zorgt voor een eerlijker proces in vergelijking met de vroegere situatie waarin de tuchtrechtspraak bij de provinciale kamers van notarissen lag [97](#page=97). ### 3.2 De aansprakelijkheid van de notaris Aansprakelijkheid heeft betrekking op het vergoeden van schade en is daarom voor een cliënt relevanter dan een tuchtrechtvervolging [97](#page=97). #### 3.2.1 Strafrechtelijke aansprakelijkheid Deze is gekoppeld aan de schending van het algemeen belang en wordt gesanctioneerd via het strafproces. Een partij kan zich hierbij burgerlijke partij stellen [97](#page=97). #### 3.2.2 Burgerrechtelijke aansprakelijkheid Om burgerrechtelijke aansprakelijkheid vast te stellen, zijn drie elementen vereist: fout, schade en een causaal verband daartussen [98](#page=98). * **Contractuele versus buitencontractuele aansprakelijkheid:** * Traditioneel werd onderscheid gemaakt op basis van de uitoefening van het ambt. Fouten bij het uitoefenen van het openbaar ambt vielen onder buitencontractuele aansprakelijkheid (bv. niet opvragen van stedenbouwkundige inlichtingen), terwijl fouten bij juridische dienstverlening buiten het openbaar ambt contractuele aansprakelijkheid betrof (bv. te late aangifte nalatenschap) [98](#page=98). * De huidige evolutie is dat, tenzij de notaris door een rechter is aangewezen, de aansprakelijkheid in principe contractueel is [98](#page=98). * **Relevantie van het onderscheid:** Het onderscheid is relevant voor bijvoorbeeld de beoordeling van een lichte fout en de verjaringstermijnen. Een gewone lichte fout kan reeds tot aansprakelijkheid leiden bij buitencontractuele aansprakelijkheid, terwijl dit bij contractuele aansprakelijkheid niet noodzakelijk het geval is [98](#page=98). #### 3.2.3 Beperking van de aansprakelijkheid en aansprakelijkheidsverzekering Om de professionele aansprakelijkheid te dekken, werken notarissen vaak in vennootschap en sluiten ze een verzekering beroepsaansprakelijkheid af [98](#page=98). * De aansprakelijkheid van de vennoten is beperkt tot hun inbreng [98](#page=98). * De aansprakelijkheid van de notarisvennootschap is beperkt tot een bedrag van 5 miljoen euro [98](#page=98). * De notaris blijft wel hoofdelijk aansprakelijk met de vennootschap voor overtredingen begaan met bedrieglijk oogmerk of schade als doel [98](#page=98). * De notarisvennootschap is verplicht een verzekering burgerlijke aansprakelijkheid af te sluiten die een bedrag van 5 miljoen euro waarborgt, via een door de Nationale Kamer van notarissen goedgekeurde verzekeringsovereenkomst [98](#page=98). #### 3.2.4 Uitsluiting van aansprakelijkheid (conventioneel) Bedingen die geen probleem vormen: * Clausules die bepalen dat de notaris bepaalde informatie heeft meegedeeld aan de cliënten, wat wordt vastgelegd in de akte [98](#page=98). * Clausules die de notaris ontslaan van bepaalde wettelijke verplichtingen, zoals de informatie- en adviesverplichting, mits dit specifiek is. Algemene disclaimers zijn niet effectief [98](#page=98) [99](#page=99). * Clausules waarbij de notaris een bepaalde clausule afradt, de partijen deze niettemin willen opnemen en de notaris daarvoor niet aansprakelijk kan worden gesteld [99](#page=99). **Tip:** Een beding dat de notaris volledig ontslaat van aansprakelijkheid in zijn eigen akte wordt als onbevoegd beschouwd, waardoor de akte vernietigbaar kan zijn. Het is beter om dergelijke afspraken te formaliseren in een apart document dat door de cliënt wordt ondertekend, waarbij de redenen voor het afraden van de rechtshandeling worden uiteengezet [99](#page=99). Bedingen die wel een probleem vormen: * Clausules waarbij de notaris volledig van alle aansprakelijkheid wordt ontslagen, omdat dit een beding in eigen voordeel is [99](#page=99). * Clausules waarbij de notaris wordt ontslagen van aansprakelijkheid voor het vervullen van door de wet opgelegde verplichtingen, zoals formaliteiten en informatie-inwinning. Dit is eveneens een beding in eigen voordeel dat de notaris niet kan verlijden [100](#page=100) [99](#page=99). #### 3.2.5 Aansprakelijkheid toegevoegd notaris * De wanprestaties van hulppersonen zijn toerekenbaar aan de notaris-vennoot of de notaris-titularis, en worden normaal gedekt door de beroepsaansprakelijkheidsverzekering [100](#page=100). * Een werknemer is beschermd door de Arbeidsovereenkomstenwet. Indien een werknemer schade berokkent, is hij persoonlijk aansprakelijk voor bedrog, herhaaldelijk lichte fout [100](#page=100). De impact van de wijziging van boek 6 van het Burgerlijk Wetboek, waarbij de quasi-immuniteit van de uitvoeringsagent is komen te vervallen, op de notariële praktijk is nog niet volledig duidelijk [100](#page=100). --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Notariële akte | Een door een notaris opgemaakt en verleden document dat authentieke bewijswaarde en uitvoerbare kracht heeft. Het dient als officieel bewijsstuk van rechtshandelingen en overeenkomsten. | | Openbaar ambtenaar | Een persoon die een deel van het overheidsgezag uitoefent op grond van de wet, zonder directe hiërarchische baas. De notaris valt onder deze categorie. | | Vrij beroeper | Een zelfstandige die een intellectueel of artistiek beroep uitoefent, zoals een advocaat, arts of notaris. Zij zijn geen werknemers en werken doorgaans op eigen naam en voor eigen rekening. | | Numerus clausus | Een wettelijke beperking op het aantal beoefenaars van een bepaald beroep, in dit geval het aantal notarissen. Het aantal notarissen is gekoppeld aan het aantal inwoners per gerechtelijk arrondissement. | | Monopolie | Een situatie waarin slechts één partij, in dit geval de notaris, de exclusieve bevoegdheid heeft om bepaalde rechtshandelingen te verrichten, zoals het verlijden van authentieke akten. | | Onpartijdigheid | De plicht van de notaris om neutraal en objectief te handelen, en de belangen van alle partijen in een akte evenwichtig te behartigen, zonder partij te kiezen. | | Beroepsgeheim | De geheimhoudingsplicht die rust op notarissen en hun personeel met betrekking tot vertrouwelijke informatie die zij tijdens de uitoefening van hun beroep vernemen. | | Discretieplicht | De plicht van de notaris om niet-vertrouwelijke informatie, die weliswaar openbaar toegankelijk is, niet zomaar openbaar te maken. | | Materiële bevoegdheid | De bevoegdheid van de notaris om zich te buigen over de inhoud en de juridische correctheid van een akte, in tegenstelling tot het vaststellen van feitelijkheden die door andere ambtenaren (bv. gerechtsdeurwaarder) worden gedaan. | | Territoriale bevoegdheid | De geografische jurisdictie waarbinnen een notaris zijn ambt mag uitoefenen, die doorgaans beperkt is tot zijn standplaats en het bijbehorende gerechtelijk arrondissement. | | Bevoegdheid ratione personae | De bevoegdheid van de notaris om akten te verlijden waarin bepaalde personen (zoals de notaris zelf, diens familie of medewerkers) geen partij mogen zijn om belangenconflicten te vermijden. | | Authenticiteit | Het kenmerk van een notariële akte waarbij alles wat de notaris persoonlijk heeft vastgesteld (gezien of gehoord) als waar wordt beschouwd, wat bewijswaarde toekent aan de inhoud. | | Uitvoerbare kracht | Het vermogen van een notariële akte om, net als een vonnis, rechtstreeks ten uitvoer te worden gelegd door een gerechtsdeurwaarder, zonder dat eerst een uitvoerbare titel bij de rechter moet worden verkregen. | | Grosse | Een eensluidend verklaard afschrift van een notariële akte, waaraan een formulier van tenuitvoerlegging is gehecht, waardoor het document uitvoerbaar is. | | Repertorium | Een register dat door elke notaris wordt bijgehouden waarin alle op die dag verleden akten worden genoteerd, teneinde een chronologische en geordende administratie te waarborgen. | | Kandididaat-notaris | Een persoon die de wettelijke vereisten heeft vervuld om het notarisambt uit te oefenen en zich voorbereidt op de benoeming, doorgaans na het voltooien van een stage en het slagen voor een vergelijkend examen. | | Geassocieerd notaris | Een kandidaat-notaris die deelneemt aan een associatie (vennootschap) met een of meer notarissen-titularissen, en zo samen het notarisambt uitoefent. | | Toegevoegd notaris | Een notaris die in loondienst is bij een notaris-titularis of een notariskantoor. Zij zijn werknemers en geen zelfstandigen. | | Tuchtrecht | Het rechtsgebied dat zich bezighoudt met de disciplinaire maatregelen die kunnen worden opgelegd aan notarissen bij schending van hun plichten of de beroepscode. | | Strafrechtelijke aansprakelijkheid | De aansprakelijkheid van de notaris voor feiten die strafbaar zijn volgens het strafwetboek, waarbij het algemeen belang wordt gesanctioneerd via het strafproces. | | Burgerrechtelijke aansprakelijkheid | De aansprakelijkheid van de notaris voor schade die hij veroorzaakt bij cliënten, gebaseerd op een fout, schade en een causaal verband tussen deze twee. | | Deontologische Code | Een verzameling gedragsregels en principes die notarissen moeten volgen bij de uitoefening van hun beroep, opgesteld door de Nationale Kamer van Notarissen. |