BaMV Criminologie 1 Inleidende beschouwingen (1).pptx

# Inleiding tot de criminologie en het studiegebied Dit onderwerp biedt een fundamentele introductie tot de criminologie, waarbij de definitie, de kerninhoud van het studiegebied, de examenmethodiek en de brede scope van het vak, inclusief zowel criminaliteit als afwijkend gedrag, worden uiteengezet. ### 1.1 Criminologie: definitie en reikwijdte Criminologie omvat alle wetenschappelijke en professionele kennis die verband houdt met de verklaring, preventie, controle en behandeling van criminaliteit, jeugddelinquentie, daders en slachtoffers. Dit omvat tevens de meting en detectie van criminaliteit, de wetgeving en praktijk van het strafrecht, rechtshandhaving en gerechtelijke en correctionele systemen. Het vakgebied is interdisciplinair en leunt op psychologie, biologie, sociologie, en integratie van veiligheidsvraagstukken. ### 1.2 Criminaliteit: definities en stromingen De definitie van criminaliteit is cruciaal binnen de criminologie en kent twee grote stromingen: #### 1.2.1 Traditionele (normatieve) criminaliteitsdefinitie Deze definitie beschouwt criminaliteit als een eigenschap van gedrag dat een norm overschrijdt. Hierbinnen zijn verschillende juridische en naturalistische benaderingen te onderscheiden: * **Juridische criminaliteitsdefinities:** * **Strafrechtelijke definitie:** Gedrag dat door het strafrecht wordt verboden en gesanctioneerd. * **Eng-juridische definitie:** Een opzettelijke daad die in strijd is met de strafwet, gepleegd zonder verdediging of excuus, en bestraft door de staat als een misdrijf (felony). * **Breed-juridische definitie:** Gedrag dat sociaal schadelijk is en waarvoor een juridische sanctie voorzien is, mogelijk uitgesproken door een administratief orgaan of rechtbank (bv. GAS-boetes). * **Naturalistische criminaliteitsdefinities:** * **Naturalistische misdaaddefinitie:** Probeert handelingen te definiëren die universeel als crimineel worden beschouwd, ongeacht specifieke wetgeving. Hierbij wordt verwezen naar natuurlijke misdrijven die gebaseerd zijn op morele sentimenten. * **Socio-formalistische misdaaddefinitie:** Ziet criminaliteit als een schending van gedragsnormen (conduct norms) die binnen sociale groepen worden ontwikkeld. Deze benadering erkent dat gedragsregels kunnen variëren in tijd en ruimte. #### 1.2.2 Kritische criminaliteitsdefinitie Deze stroming ziet criminaliteit als een eigenschap van de maatschappelijke reactie op gedrag, en niet zozeer als een inherente eigenschap van het gedrag zelf. * **Labeling-definitie:** Criminaliteit ontstaat doordat een "crimineel" etiket wordt opgeplakt aan bepaald gedrag. Criminaliteit wordt hier gezien als een sociale constructie, waarbij de maatschappelijke reactie de oorzaak is van criminaliteit. De vraag of druggebruik een crimineel probleem of een gezondheidsprobleem is, illustreert dit. * **Conflicttheoretische definitie:** Gaat uit van conflicten tussen individuen en groepen met verschillende posities in de samenleving en dominantieverhoudingen. Criminaliteit is gedrag dat in strijd is met de belangen van de machthebbers. * **Marxistische definitie:** In deze visie bepaalt de heersende klasse, die de productiemiddelen bezit, wat als criminaliteit wordt beschouwd. Voorbeelden zijn praktijken zoals slavernij of fiscaal aftrekbare fraude. * **Radicale definitie:** Bekritiseert traditionele criminologie omdat deze uitgaat van de gevestigde orde. Een eigen referentiekader vanuit een menslievende visie is nodig. Een **mensenrechtendefinitie van criminaliteit** stelt mensenrechten als enig criterium, gericht op gelijkheid, welzijn en veiligheid van individuen, sociale verhoudingen en systemen. ### 1.3 Het studiegebied van de criminologie Het studiegebied van de criminologie kan variëren in breedte: * **Eng:** Focust op misdaad en de misdadiger. * **Breed:** Omvat misdaad, de misdadiger, en de processen van criminalisering en decriminalisering. * **Zeer breed:** Neemt ook de studie van afwijkend gedrag in zijn totaliteit mee. ### 1.4 Cursusinformatie en examenmethodiek De cursus "Criminologie Inleidende beschouwingen" wordt aangeboden in 12 lessen. De powerpoints en lesinhoud vormen de kern van de studie. Lessen worden opgenomen en zijn beschikbaar via Toledo, samen met voorbeeldexamens. Het examen is een gesloten boek examen met 7 open vragen, die het toepassen van de leerstof vereisen. > **Tip:** Zorg ervoor dat u de verschillende definities van criminaliteit goed uit elkaar kunt houden en de kernargumenten van zowel de normatieve als de kritische stromingen kunt benoemen. Het oefenen met voorbeeldvragen is essentieel voor de examenvoorbereiding. --- # Definities van criminaliteit Dit onderwerp verkent de verschillende perspectieven op de definitie van criminaliteit, waarbij zowel traditionele als kritische stromingen worden belicht. ### 2.1 Criminaliteit: Een definitie in discussie De definitie van criminaliteit is cruciaal binnen de criminologie. Er bestaan twee grote stromingen: * **Traditionele criminaliteitsdefinitie (normatieve definitie):** Hierbij wordt criminaliteit gezien als een eigenschap van gedrag dat een bepaalde norm overschrijdt. Deze norm kan variëren. * **Kritische criminaliteitsdefinitie (reactieve definitie):** Deze stroming beschouwt criminaliteit als een eigenschap van de maatschappelijke reactie op bepaald gedrag. Het is dus niet het gedrag zelf dat crimineel is, maar de reactie van de maatschappij daarop. ### 2.2 Traditionele criminaliteitsdefinities Deze definities focussen op het gedrag zelf en de overschrijding van een norm. #### 2.2.1 Juridische criminaliteitsdefinities Dit zijn de meest gangbare definities binnen het rechtssysteem. * **Strafrechtelijke definitie:** Criminaliteit is gedrag dat door het strafrecht wordt verboden en bestraft. De norm is hierbij expliciet de strafwet. * **Eng-juridische definitie:** Deze definitie stelt dat criminaliteit een opzettelijke handeling is die in strijd is met de strafwet, begaan zonder verdediging of excuus, en bestraft door de staat. Vaak wordt hierbij gedacht aan ernstige misdrijven (felony). * **Breed-juridische definitie:** Deze definitie omvat naast strafrechtelijke overtredingen ook gedragingen die sociaal schadelijk zijn en waarvoor een juridische sanctie voorzien is, zelfs als deze door een administratief orgaan of rechtbank wordt opgelegd. Denk hierbij aan GAS-boetes of overtredingen binnen het vennootschapsrecht. > **Tip:** De breed-juridische definitie erkent dat criminaliteit niet beperkt is tot de klassieke strafrechtelijke delicten, maar ook andere juridisch gesanctioneerde gedragingen kan omvatten. #### 2.2.2 Naturalistische criminaliteitsdefinitie Deze definitie verzet zich tegen de niet-universele basis van het recht, dat immers per samenleving en tijd kan verschillen. * **Natuurlijk misdrijf:** Criminaliteit wordt hier gedefinieerd als handelingen die universeel en altijd als crimineel worden beschouwd. De norm wordt gebaseerd op algemene morele sentimenten, zoals gemiddelde altruïstische gevoelens (bijvoorbeeld medelijden en eerlijkheid). #### 2.2.3 Sociaal-formalistische criminaliteitsdefinitie Net als de naturalistische definitie, bekritiseert deze stroming de variabiliteit van recht in tijd en ruimte. * **Gedragsnormen of conduct norms:** Deze definitie stelt dat individuen deel uitmaken van sociale groepen die specifieke gedragsnormen of gedragscodes ontwikkelen. Criminaliteit ontstaat wanneer gedrag in strijd is met deze informele normen, die eigen zijn aan de sociale structuren. ### 2.3 Kritische criminaliteitsdefinities Deze definities verschuiven de focus van het gedrag naar de maatschappelijke reactie en de machtsverhoudingen binnen de samenleving. #### 2.3.1 Labeling-definitie Deze definitie stelt dat criminaliteit niet inherent is aan het gedrag, maar een sociale constructie is die voortkomt uit de reactie van de maatschappij. * **Omkering van causaliteit:** In plaats van te stellen dat crimineel gedrag leidt tot een maatschappelijke reactie, stelt de labeling-theorie dat een maatschappelijke reactie (het "etiket") leidt tot criminaliteit. Een bepaald gedrag wordt pas crimineel wanneer het als zodanig wordt bestempeld. * **Voorbeeld:** De vraag of druggebruik een crimineel feit of een gezondheidsprobleem is, illustreert hoe de maatschappelijke reactie de definitie van het gedrag kan bepalen. #### 2.3.2 Conflicttheoretische criminaliteitsdefinitie Deze theorie ziet de samenleving als een arena van conflicten tussen individuen en groepen met verschillende posities en belangen. * **Dominantieverhoudingen en conflicten:** Criminaliteit wordt gedefinieerd als gedrag dat in strijd is met de belangen van de politieke machthebbers of dominante groepen. Criminaliteit ontstaat dus als gevolg van conflicten tussen verschillende belangengroepen. * **Voorbeelden:** Groepen zoals de Taliban of "Mosquito" kunnen als crimineel worden bestempeld vanuit het perspectief van de heersende macht. #### 2.3.3 Marxistische criminaliteitsdefinitie Voortbouwend op het conflictmodel, richt de marxistische definitie zich specifiek op de klassenstrijd. * **Heersende klasse en proletariaat:** De heersende klasse, die de productiemiddelen bezit, bepaalt wat als criminaliteit wordt beschouwd. Gedrag dat de belangen van deze klasse bedreigt, wordt bestempeld als crimineel. * **Voorbeelden:** Slavernij, belastingontwijking of het fiscaal aftrekbaar maken van bepaalde uitgaven kunnen vanuit dit perspectief als door de heersende klasse gedefinieerde criminaliteit worden beschouwd. ### 2.4 Kritische/normatieve criminaliteitsdefinities: Een radicale definitie? Er is ook een stroming die kritiek uit op de traditionele criminologie omdat deze vertrekt vanuit de gevestigde orde (bestaande wetgeving, waarden en normen). * **Radicale definitie:** Deze definitie pleit voor een eigen referentiekader vanuit een menslievende visie. * **Mensenrechten als criterium:** Criminaliteit wordt hier gedefinieerd aan de hand van de schending van mensenrechten, zoals gelijkheid, welzijn en veiligheid. Dit kan zowel betrekking hebben op individuen, sociale verhoudingen als systemen. * **Voorbeelden:** Praktijktesten (discriminatie) of bepaalde migratiepraktijken kunnen vanuit dit mensrechtenperspectief als crimineel worden beschouwd. ### 2.5 Het studiedomein van de criminologie Het studiedomein van de criminologie kan breed worden omschreven. * **Eng:** Misdaad en misdadiger. * **Breed:** Misdaad, misdadiger, criminaliserings- en decriminaliseringsprocessen. * **Zeer breed:** Studie van afwijkend gedrag in de ruimste zin van het woord. --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Criminologie | De wetenschappelijke en professionele kennis die zich bezighoudt met de verklaring, preventie, controle en behandeling van criminaliteit, delinquentie, daders en slachtoffers, inclusief de meting en opsporing van criminaliteit, de wetgeving en de praktijk van het strafrecht, wetshandhaving en gerechtelijke en correctionele systemen. | | Traditionele criminaliteitsdefinitie | Een definitie van criminaliteit die verwijst naar de norm, en dus ook een normatieve criminaliteitsdefinitie wordt genoemd. Criminaliteit wordt hierbij gezien als een eigenschap van gedrag dat de geldende norm overschrijdt. | | Kritische criminaliteitsdefinitie | Een definitie van criminaliteit die criminaliteit ziet als een eigenschap van de maatschappelijke reactie op bepaald gedrag, in plaats van als een inherent kenmerk van het gedrag zelf. | | Juridische criminaliteitsdefinities | Definities die criminaliteit primair baseren op de overtreding van wettelijke voorschriften en strafrechtelijke bepalingen, waarbij een sanctie voorzien is. | | Strafrechtelijke definitie | Een strikte juridische definitie van criminaliteit waarbij een gedraging een schending is van het strafrecht, begaan zonder verdediging of excuus, en waarop door de staat een straf kan worden toegepast. | | Breed-juridische definitie | Een definitie die naast de strafrechtelijke overtreding ook sociaal schadelijke handelingen omvat die onderworpen zijn aan een juridische sanctie, uitgevaardigd door een administratief orgaan of rechtbank (bv. GAS-boetes). | | Naturalistische criminaliteitsdefinitie | Een definitie die zich verzet tegen de niet-universele basis van het recht en zoekt naar handelingen die universeel als crimineel worden beschouwd, gebaseerd op morele sentimenten zoals medelijden en eerlijkheid. | | Socio-formalistische criminaliteitsdefinitie | Een definitie die stelt dat gedragsnormen, ontwikkeld binnen sociale groepen, de basis vormen voor wat als crimineel gedrag wordt beschouwd, rekening houdend met veranderende sociale normen in tijd en ruimte. | | Labeling-definitie | Een kritische definitie die stelt dat criminaliteit een sociale constructie is, voortkomend uit de maatschappelijke reactie en het "etiket" dat op bepaalde gedragingen wordt geplakt, in plaats van een inherente eigenschap van het gedrag. | | Conflicttheoretische criminaliteitsdefinitie | Een definitie die criminaliteit ziet als het resultaat van conflicten tussen verschillende groepen in de samenleving, waarbij de dominante groepen bepalen wat als crimineel gedrag wordt beschouwd. | | Marxistische criminaliteitsdefinitie | Een definitie die criminaliteit definieert vanuit het conflict tussen de heersende klasse en het proletariaat, waarbij de heersende klasse bepaalt wat als criminaliteit wordt aangemerkt, vaak ten gunste van hun economische belangen. | | Radicale definitie | Een kritische benadering die de traditionele criminologie bekritiseert voor het uitgaan van de gevestigde orde en pleit voor een eigen referentiekader gebaseerd op mensenrechten, gelijkheid, welzijn en veiligheid als enige criteria voor criminaliteit. | | Afwijkend gedrag | Gedrag dat significant afwijkt van de sociaal aanvaarde normen en verwachtingen binnen een bepaalde cultuur of samenleving, en dat doorgaans negatieve reacties oproept. |