Cover
立即免费开始 Les 6 - Gerechtelijke bronnen.pptx
Summary
# De gerechtelijke archieven en hun heuristisch belang
Dit onderwerp belicht de waarde van gerechtelijke archieven als essentiële bronnen voor historisch onderzoek, de wettelijke kaders voor hun creatie en behoud, en de unieke inzichten die ze bieden in maatschappelijke structuren en het leven van diverse bevolkingsgroepen, met name gemarginaliseerde groepen.
## 1. Gerechtelijke archieven als historische bron
Gerechtelijke archieven vormen een omvangrijke en functionele productie van documenten, die niet primair voor historici worden gecreëerd, maar wel wettelijk verplicht zijn tot bewaring conform de archiefwet voor overheidsdocumenten. Hun heuristische belang is aanzienlijk, omdat ze inzicht bieden in de werking van politiediensten en het gerecht, de geldende rechtsnormen en de maatschappelijke visies die hieraan ten grondslag liggen.
### 1.1 Rijkdom aan inzichten uit gerechtelijke archieven
* **Weerspiegeling van sociaal en economisch leven:** Strafdossiers, getuigenisverhoren, falingsdossiers en vonnissen in handelszaken bieden gedetailleerde informatie over zowel grote als kleine economische activiteiten.
* **Stem voor gemarginaliseerde groepen:** Deze archieven geven "onmondigen" van de geschiedenis, zoals kleine delinquenten, bedelaars, landlopers, vreemdelingen, marginalen, prostitués, ontspoorde jongeren, en slachtoffers van incest of verkrachting, de mogelijkheid om hun verhaal te vertellen.
* **Lokale geschiedenis en micro-geschiedenis:** Dossiers van vredegerechten, die vaak handelen over burenruzies, eigenaars-huurdersrelaties en familiezaken, zijn uitermate waardevol voor lokaal historisch onderzoek en micro-geschiedenis.
* **Specifieke historische periodes:** Tijdens de Tweede Wereldoorlog boden archieven van parketten en het opgeheven krijgsauditoraat (buitenvervolgingstellingen) en krijgsraden (veroordelingen wegens collaboratie) belangrijke inzichten.
## 2. Structuur van het gerecht en hun archieven
De structuur van het gerecht is historisch gewijzigd, met verschillende rechtscolleges op lokaal, arrondissementieel, provinciaal en supranationaal niveau. De archieven die hieruit voortkomen, weerspiegelen deze gelaagdheid.
### 2.1 Lokale niveau
* **Vredegerecht:** Heeft een territoriale bevoegdheid per gerechtelijk kanton (historisch variabel) en een materiële bevoegdheid voor burgerlijke en handelsgeschillen tot een bepaald bedrag, evenals specifieke burgerlijke zaken ongeacht het bedrag (zoals onteigeningen, voogdij, adoptie en echtelijke problemen). De materiële bevoegdheden zijn door de tijd heen enorm toegenomen.
* **Politierechtbank:** Heeft een complexe historische territoriale evolutie rond plaatsen met een centrumfunctie. De materiële bevoegdheid omvat overtredingen, verkeersmisdrijven en gecontraventionaliseerde wanbedrijven. Beide bevoegdheden breidden zich uit door de tijd heen.
### 2.2 Arrondissementieel niveau
* **Rechtbanken van Eerste Aanleg:** Vinden we in de gerechtelijke arrondissementen. Ze omvatten verschillende kamers:
* **Burgerlijke Kamers:** Behandelen burgerlijke geschillen boven een bepaald bedrag en zaken die niet aan andere rechtbanken zijn toegewezen.
* **Correctionele Kamers:** Behandelen wanbedrijven, gecorrectionaliseerde misdaden.
* **Jeugdrechtbank:** Behandelt jeugdzaken.
* **Fiscale Kamers:** Behandelen geschillen over belastingen.
* **Raadkamer:** Coördineert het gerechtelijk onderzoek.
* **Rechtbank van Koophandel:** Behandelt handelsrechtelijke geschillen.
* **Arbeidsrechtbank:** Behandelt arbeidsrechtelijke geschillen (werkgever-werknemer, sociale bijstand, sociale zekerheid). Historisch waren dit werkrechtersraden tot 1967.
* **Strafuitvoeringsrechtbank:** Wakt sinds 2007 over de uitvoering van straffen.
Hoger beroep tegen beslissingen van het lokale niveau vindt plaats bij de rechtbanken van eerste aanleg.
### 2.3 Provinciaal niveau
* **Hof van Assissen:** Is een rechtscollege van eerste en laatste aanleg met een territoriale bevoegdheid per provincie (en één voor Brussel). Het velt vonnissen inzake misdaden, politieke en persdelicten, met een schuldbepaling door een volksjury. Er is geen mogelijkheid tot hoger beroep.
### 2.4 Supranationaal niveau
* **Hof van Beroep en Arbeidshof:** Deze hebben een territoriale bevoegdheid die meerdere provincies omvat. Ze behandelen zaken in hoger beroep tegen beslissingen van de rechtbanken op arrondissementeel niveau, met verschillende kamers per materie.
### 2.5 Nationaal niveau
* **Hof van Cassatie:** Is het hoogste rechtscollege voor het hele land. Het beoordeelt uitsluitend vormvereisten van vonnissen en arresten en kan deze verbreken, waarna de zaak eventueel naar een andere rechtbank wordt verwezen.
### 2.6 Openbaar Ministerie
Het Openbaar Ministerie (OM) speelt een rol in het leiden van het onderzoek (seponeren, bemiddelen, dagvaarden). De precieze invulling varieert naargelang de aanleg, met de Procureur des Konings en Arbeidsauditeur op het eerste niveau, de Procureur-Generaal bij het Hof van Beroep of Arbeidshof op het beroepsniveau, en de Procureur-Generaal bij het Hof van Cassatie op het hoogste niveau. Het OM vordert tevens een gepaste straf.
## 3. Bronnenreeksen binnen gerechtelijke archieven
De gerechtelijke archieven omvatten diverse bronnenreeksen:
* **Interne werking:** Rollen, registers, klappers, correspondentie.
* **Rechtspraak:** Onderzoeksdossiers, procesdossiers, vonnisboeken.
* **Rechtsleer:** Gepubliceerde rechtspraak met commentaar.
* **Strafuitvoering:** Penitentiaire laboratoria, gevangenisregisters, archieven van penitentiaire instellingen, zoals het gevangenisarchief van Vorst.
> **Tip:** Bij het raadplegen van gerechtelijke archieven is het essentieel om rekening te houden met het specifieke beschrijvingsniveau van registers versus dossiers, alsook de evolutie van bevoegdheden van de verschillende rechtbanken door de tijd heen.
## 4. Bewaring en raadpleegbaarheid van gerechtelijke archieven
Gerechtelijke archieven worden bewaard in rijksarchieven op provinciaal niveau (Vlaamse en Waalse provincies) en in het Algemeen Rijksarchief 2 voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.
### 4.1 Raadpleegbaarheid
De algemene regel is dat documenten raadpleegbaar zijn met toestemming, na een periode van 30 tot 100 jaar oud.
* **Burgerlijke zaken:** Raadpleegbaarheid vereist toestemming van de Algemeen Rijksarchivaris.
* **Strafzaken:** Raadpleegbaarheid vereist toestemming van de Procureur-generaal.
Documenten die jonger zijn dan 30 jaar zijn in principe niet raadpleegbaar.
### 4.2 Gepubliceerde rechtspraak en rechtsleer
Naast de archieven zelf, is er ook een uitgebreid corpus aan gepubliceerde rechtspraak en rechtsleer, zoals de Pasicrisie, Pandectes belges, en diverse juridische tijdschriften. Dit materiaal vult de analyse van de archieven aan.
> **Tip:** De raadpleegbaarheid van gerechtelijke archieven is onderworpen aan strikte wettelijke regels en termijnen. Informeer u steeds grondig over de specifieke toegangsmodaliteiten voor het archief dat u wenst te raadplegen.
> **Example:** Een historisch onderzoek naar armoede in de 19e eeuw kan zeer gebaat zijn bij de analyse van vonnissen in falingszaken, die details bevatten over de economische toestand van gezinnen, of bij de studie van dossiers van vredegerechten over huurgeschillen, die inzicht geven in de woonomstandigheden van lagere sociale klassen.
---
# Structuur en evolutie van het Belgische gerechtelijk systeem
Dit deel geeft een overzicht van de hiërarchische opbouw van de rechterlijke macht in België, inclusief de verschillende rechtbanken, hun bevoegdheden en de historische veranderingen, evenals de rol van de magistratuur.
### 2.1 Historische context en algemene evolutie
De structuur van het Belgische gerecht is historisch aan verandering onderhevig geweest. Zo werden militaire rechtscolleges in vredestijd afgeschaft met de wet van 10 april 2003. De essentie van het gerechtelijk systeem is het onderscheid tussen burgerlijke zaken, geschillen tussen particulieren (eiser en verweerder), en strafzaken, geschillen tussen de beschuldigde en de maatschappij vertegenwoordigd door het Openbaar Ministerie (OM) of parket. Een belangrijk onderscheid wordt gemaakt tussen een vonnis, de beslissing van een lagere rechter, en een arrest, de uitspraak van een hogere rechter. Verder wordt er een onderscheid gemaakt tussen de zittende magistratuur (rechters) en de staande magistratuur (het Openbaar Ministerie).
### 2.2 Lokale niveau
#### 2.2.1 Vredegerecht
* **Territoriale bevoegdheid:** Elk gerechtelijk kanton. Het aantal kantons is historisch variabel geweest en bedraagt momenteel 162.
* **Materiële bevoegdheid:**
* **Algemene bevoegdheid:** Burgerlijke en handelsgeschillen met een vastgelegd bedrag dat niet wordt overschreden (vandaag: 1860 euro).
* **Bijzondere bevoegdheid:** Burgerlijke zaken ongeacht het bedrag, zoals onteigeningen, voogdij, adoptie en echtelijke problemen.
* De materiële bevoegdheden van de vrederechters zijn door de tijd heen aanzienlijk toegenomen.
#### 2.2.2 Politierechtbank
* **Territoriale bevoegdheid:** Historisch complexe evolutie, doorgaans gecentreerd rond plaatsen met een centrumfunctie voor de omgeving.
* **Materiële bevoegdheid:** Overtredingen, verkeersmisdrijven en gecontraventionaliseerde wanbedrijven. Gecontraventionaliseerde wanbedrijven zijn wanbedrijven die, wegens verzachtende omstandigheden, voor de politierechtbank worden behandeld in plaats van voor de correctionele rechtbank, conform artikel 4 van de wet van 4 oktober 1867 op verzachtende omstandigheden. Zowel de territoriale als de materiële bevoegdheden van de politierechtbanken zijn door de tijd heen uitgebreid.
### 2.3 Arrondissementieel niveau
#### 2.3.1 Rechtbanken van Eerste Aanleg
* **Territoriale bevoegdheid:** Er is één rechtbank van Eerste Aanleg per gerechtelijk arrondissement. Het aantal arrondissementen is recentelijk van 27 teruggebracht tot 13. Er zijn 12 rechtbanken in de Nederlandstalige en Franstalige arrondissementen, plus een tweetalige rechtbank in Brussel en een rechtbank in het Duitstalige Eupen.
* **Materiële bevoegdheid:** Deze rechtbanken zijn onderverdeeld in verschillende kamers naargelang de aard van het geschil:
* **Burgerlijke Kamers:** Behandelen burgerlijke zaken. Zij hebben een algemene bevoegdheid voor alle burgerlijke geschillen boven een bepaald bedrag, tenzij deze aan een andere rechtbank zijn toegewezen. Hoger beroep tegen beslissingen van de lokale rechtbanken vindt hier plaats.
* **Correctionele Kamers:** Behandelen wanbedrijven (conform het Strafwetboek van 1867) en gecorrectionaliseerde misdaden.
* **Jeugdrechtbank:** Opgericht vanaf 1912, bevoegd voor jeugdzaken.
* **Fiscale Kamers:** Behandelen geschillen over belastingen.
* **Raadkamer:** Coördineert het gerechtelijk onderzoek.
* **Andere Rechtbanken op Arrondissementieel Niveau:**
* **Rechtbank van Koophandel:** Bevoegd voor handelsrechtelijke geschillen.
* **Arbeidsrechtbank:** Bevoegd voor arbeidsrechtelijke geschillen, zoals geschillen tussen werkgevers en werknemers, en geschillen inzake sociale bijstand en sociale zekerheid. Tot 1967 heette dit de werkrechtersraden.
* **Strafuitvoeringsrechtbank:** Opgericht in 2007, belast met het toezicht op de uitvoering van straffen. De oprichting hiervan was mede een gevolg van de nasleep van de zaak-Dutroux.
### 2.4 Provinciaal niveau
#### 2.4.1 Hof van Assissen
* **Territoriale bevoegdheid:** Eén hof van assissen per provincie (totaal 10) en één voor Brussel.
* **Materiële bevoegdheid:** Dit rechtscollege is bevoegd voor de berechting van misdaden (delicten waarvoor een minimumstraf van 5 jaar gevangenisstraf is voorzien) en voor politieke en persdelicten. De schuldbepaling gebeurt door een volksjury. Er is geen mogelijkheid tot hoger beroep tegen de beslissingen van het Hof van Assissen. De bevoegdheid en werking ervan hebben significante evoluties gekend in de 19e en 20e eeuw.
### 2.5 Supraperivinciaal niveau
#### 2.5.1 Hof van Beroep en Arbeidshof
* **Territoriale bevoegdheid:** Er zijn vijf Hoven van Beroep met de volgende bevoegdheden:
* Antwerpen: provincies Antwerpen en Limburg.
* Bergen: provincie Henegouwen.
* Brussel: Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Vlaams- en Waals-Brabant.
* Gent: provincies West- en Oost-Vlaanderen.
* Luik: provincies Luik, Namen en Luxemburg.
Het Arbeidshof volgt dezelfde territoriale indeling.
* **Materiële bevoegdheid:** Deze hoven behandelen hoger beroep tegen de beslissingen van de rechtbanken op arrondissementsniveau, zowel voor burgerlijke, strafrechtelijke als arbeidsrechtelijke zaken (voor het Arbeidshof). Er zijn verschillende kamers die overeenkomen met de materies behandeld door de rechtbanken op arrondissementsniveau.
### 2.6 Nationaal niveau
#### 2.6.1 Hof van Cassatie
* **Territoriale bevoegdheid:** Er is één Hof van Cassatie dat bevoegd is voor het hele land.
* **Materiële bevoegdheid:** Dit is het hoogste rechtscollege en is bevoegd voor burgerlijke, strafrechtelijke, handelsrechtelijke en arbeidsrechtelijke zaken. Het Hof van Cassatie beoordeelt uitsluitend de vormvereisten waaraan vonnissen en arresten moeten voldoen en kan deze verbreken indien dit niet het geval is. Indien een beslissing wordt verbroken, wordt de zaak verwezen naar een andere rechtbank van gelijke rang om opnieuw berecht te worden.
### 2.7 De magistratuur
De magistratuur omvat zowel de zittende magistratuur (rechters) als de staande magistratuur (Openbaar Ministerie).
* **Openbaar Ministerie (OM) / Parket:**
* **Rol:** Leidt het gerechtelijk onderzoek. Dit omvat het seponeren van zaken, het bemiddelen en het dagvaarden van verdachten. In sommige gevallen, zoals bij grotere onderzoeken, kan een onderzoeksrechter worden ingeschakeld.
* **Organisatie:** De organisatie van het OM verschilt naargelang het niveau van de rechtbank:
* **Eerste aanleg:** Procureur des Konings (en Arbeidsauditeur voor de Arbeidsrechtbank).
* **Beroep:** Procureur-Generaal bij het Hof van Beroep of het Arbeidshof.
* **Cassatie:** Procureur-Generaal bij het Hof van Cassatie.
* **Taak:** Vordert een gepaste straf namens de maatschappij, die in deze context als 'schuldeiser' kan worden beschouwd.
### 2.8 Bronnenreeksen en raadpleegbaarheid van gerechtelijke archieven
Gerechtelijke instanties produceren een grote hoeveelheid documenten die van historisch belang zijn.
* **Soorten bronnen:**
* **Interne werking:** Rollen, registers, klappers, correspondentie.
* **Rechtspraak:** Onderzoeksdossiers, procesdossiers, vonnisboeken.
* **Rechtsleer:** Gepubliceerde rechtspraak met commentaar.
* **Strafuitvoering:** Archief van penitentiaire instellingen, gevangenisregisters (bv. Gevangenisarchief Vorst uit 1928).
* **Archiefbewaarplaatsen:** Gerechtelijke archieven worden bewaard in de Rijksarchieven:
* **Vlaamse provincies:** Rijksarchieven in de provincies.
* **Brussels Hoofdstedelijk Gewest:** Algemeen Rijksarchief 2, depot Joseph Cuvelier, Anderlecht.
* **Waalse provincies:** 'Archives de l’Etat' in diverse steden (bv. Doornik, Bergen, Namen, Luik).
* **Raadpleegbaarheid:** De algemene regel is dat gerechtelijke archieven raadpleegbaar zijn mits toestemming, afhankelijk van de leeftijd van de documenten:
* **Burgerlijke zaken:** Documenten tussen 30 en 100 jaar oud zijn raadpleegbaar mits toestemming van de Algemeen Rijksarchivaris.
* **Stafzaken:** Documenten tussen 30 en 100 jaar oud zijn raadpleegbaar mits toestemming van de Procureur-generaal.
* Documenten jonger dan 30 jaar zijn in principe niet raadpleegbaar.
> **Tip:** Bij het bestuderen van specifieke periodes is het cruciaal om eerst de bevoegdheden van de betreffende rechtbanken in die periode te bestuderen, aangezien deze door de tijd heen sterk gewijzigd zijn.
> **Voorbeeld:** De Raadkamer, opgericht op arrondissementsniveau, speelt een cruciale rol in de coördinatie van het gerechtelijk onderzoek, wat aangeeft hoe verschillende niveaus van het gerechtelijk systeem samenwerken.
> **Voorbeeld:** De oprichting van de Strafuitvoeringsrechtbank in 2007 illustreert een recente aanpassing van de rechterlijke structuur als reactie op maatschappelijke gebeurtenissen en behoeften.
---
# Bronnenreeksen, archiefbewaring en raadpleegbaarheid van gerechtelijke documenten
Dit onderwerp behandelt de documenten die door de rechterlijke macht worden geproduceerd, hun opslaglocaties in België en de voorwaarden voor hun inzage.
### 3.1 Soorten gerechtelijke documenten (bronnenreeksen)
Gerechtelijke instanties produceren een grote hoeveelheid documenten die van historisch belang kunnen zijn. Deze documenten weerspiegelen de werking van de politiediensten, de gerechtelijke procedures, en de gehanteerde rechtsnormen, wat inzicht geeft in de visie op de maatschappij en het sociaal-economisch leven.
* **Interne werking:** Omvat documenten zoals rollen, registers, klappers en correspondentie die de interne administratie en procedurele gang van zaken documenteren.
* **Rechtspraak:** Bestaat uit onderzoeksdossiers, procesdossiers en vonnisboeken. Deze documenten bieden gedetailleerde inzichten in specifieke zaken. Met name strafdossiers kunnen een rijke bron van informatie zijn voor historici, door de gedetailleerde getuigenisverhoren van diverse bevolkingsgroepen, inclusief gemarginaliseerde personen. Falingsdossiers en vonnissen in handelszaken documenteren economische activiteit, terwijl dossiers van het vredegerecht informatie verschaffen over lokale geschillen, familiezaken en relaties tussen eigenaars en huurders.
* **Rechtsleer:** Dit zijn gepubliceerde juridische teksten, vaak met commentaar op de rechtspraak.
* **Strafuitvoering:** Omvat archieven van penitentiaire instellingen, zoals gevangenisregisters en documenten gerelateerd aan de uitvoering van straffen.
**Voorbeeld:** Dossiers van het vroegere krijgsauditoraat en krijgsraden bevatten informatie over buitenvervolgingstellingen en veroordelingen wegens collaboratie tijdens de Tweede Wereldoorlog.
### 3.2 Archiefbewaring van gerechtelijke documenten
De bewaring van gerechtelijke archieven is wettelijk vastgelegd, conform de bepalingen voor overheidsdocumenten.
* **Vlaamse provincies:** Gerechtelijke archieven worden bewaard in de rijksarchieven in de provincies.
* **Brussels Hoofdstedelijk Gewest:** De documenten worden bewaard in het Algemeen Rijksarchief 2, depot Joseph Cuvelier in Anderlecht.
* **Waalse provincies:** Deze archieven worden beheerd door de 'Archives de l'Etat' in specifieke provinciale locaties, waaronder Doornik, Bergen, Louvain-la-Neuve, Namen, Luik, Saint-Hubert, Aarlen en Eupen.
**Tip:** De website arch.arch.be biedt een overzicht van de verschillende archiefbewaarplaatsen.
### 3.3 Raadpleegbaarheid van gerechtelijke archieven
De raadpleegbaarheid van gerechtelijke archieven is aan strikte regels gebonden, met als algemene regel dat documenten na een bepaalde periode toegankelijk worden gemaakt, mits toestemming.
* **Algemene regel:** Documenten die tussen 30 en 100 jaar oud zijn, zijn in principe raadpleegbaar.
* **Burgerlijke zaken:** Voor de inzage van burgerlijke archiefstukken is de toestemming van de Algemeen Rijksarchivaris vereist.
* **Strafzaken:** Voor strafrechtelijke archiefstukken is de goedkeuring van de Procureur-generaal noodzakelijk.
* **Niet-raadpleegbare documenten:** Documenten die jonger zijn dan 30 jaar worden over het algemeen niet vrijgegeven om de privacy en de lopende procedures te beschermen.
**Tip:** De periode van 30 tot 100 jaar wordt vaak gehanteerd, maar specifieke regels kunnen variëren afhankelijk van het type document en de betrokken instantie.
**Aanvullende informatie:** Naast de archieven van de gerechtelijke instellingen zelf, kan ook gepubliceerde rechtspraak en rechtsleer van belang zijn voor onderzoek. Dit omvat bronnen zoals de Pasicrisie, Pandectes belges, en diverse juridische tijdschriften.
---
## Veelgemaakte fouten om te vermijden
- Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens
- Let op formules en belangrijke definities
- Oefen met de voorbeelden in elke sectie
- Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen
Glossary
| Term | Definition |
|------|------------|
| Heuristiek | Een methode of benadering die, hoewel niet gegarandeerd optimaal, leidt tot een bevredigende oplossing of antwoord, vaak gebruikt in de context van probleemoplossing en onderzoek. |
| Archiefvorming | Het proces waarbij documenten systematisch worden verzameld, georganiseerd en bewaard door een instelling of persoon, ten dienste van de lopende activiteiten en voor toekomstige referentie. |
| Wettelijke bepalingen | Regels en wetten die zijn vastgesteld door een wetgevend orgaan en die de organisatie, het beheer en de bewaring van archieven reguleren, met name overheidsdocumenten. |
| Rechtspraak | De uitspraken en beslissingen die door rechtbanken en rechters worden gedaan bij het oplossen van juridische geschillen, die dienen als precedenten en interpretaties van de wet. |
| Rechtsnormen | De fundamentele principes, regels en waarden die ten grondslag liggen aan een rechtssysteem en die de maatschappelijke orde en het gedrag van individuen reguleren. |
| Strafdossiers | Officiële documenten die alle informatie bevatten met betrekking tot een strafzaak, inclusief bewijsmateriaal, getuigenissen, onderzoekshandelingen en uitspraken van de rechtbank. |
| Vonnis | Een bindende beslissing van een rechter of rechtbank in een civiele of strafzaak die de rechten en plichten van de betrokken partijen vaststelt of schuld of onschuld bepaalt. |
| Arrest | Een formele uitspraak van een hogere rechtbank, zoals een Hof van Beroep of het Hof van Cassatie, die een vonnis van een lagere rechtbank bevestigt, vernietigt of wijzigt. |
| Zittende magistratuur | De rechters en leden van de rechterlijke macht die rechtspreken en beslissingen nemen in zittingen van de rechtbank, zoals de rechters in de rechtbanken van eerste aanleg. |
| Staande magistratuur | Het Openbaar Ministerie, vertegenwoordigd door procureurs en aanklagers, dat belast is met het leiden van het strafrechtelijk onderzoek, het vervolgen van verdachten en het vorderen van straffen. |
| Materiële bevoegdheid | Het rechtsgebied van een rechtbank met betrekking tot de aard van de zaak die het kan behandelen, zoals burgerlijke geschillen, handelszaken, strafzaken of administratieve geschillen. |
| Territoriale bevoegdheid | Het geografische gebied waarbinnen een rechtbank rechtsmacht heeft om zaken te behandelen, vaak bepaald door gerechtelijke kantons, arrondissementen of provincies. |
| Burgerlijke zaken | Juridische geschillen tussen particulieren, rechtspersonen of overheidsinstanties waarbij geen strafrechtelijke sancties aan de orde zijn, zoals contractuele geschillen of familierechtelijke kwesties. |
| Strafzaken | Juridische procedures waarbij het Openbaar Ministerie beschuldigingen van strafbare feiten onderzoekt en vervolgt tegen individuen die worden verdacht van het overtreden van de wet. |
| Hof van Cassatie | Het hoogste gerechtshof in België dat zich bezighoudt met de juridische juistheid van vonnissen en arresten, maar niet met de feiten zelf, en enkel controleert of de wet correct is toegepast. |
| Raadpleegbaarheid | Het recht of de mogelijkheid om officiële documenten, zoals archieven, in te zien en te onderzoeken, vaak onderworpen aan wettelijke beperkingen op basis van leeftijd of vertrouwelijkheid. |
| Juridische archieven | Officiële documenten die voortkomen uit de activiteiten van de rechterlijke macht, zoals onderzoeksverslagen, processtukken, vonnissen en arresten, die van belang zijn voor historisch en juridisch onderzoek. |