Basisbegrippen_Burgerlijk Procesrecht_Hoofdstuk VI (1).pdf

# Inleiding tot gedwongen tenuitvoerlegging Gedwongen tenuitvoerlegging omvat de juridische mechanismen die ervoor zorgen dat een veroordeling, wanneer deze niet vrijwillig wordt nagekomen, toch wordt uitgevoerd [4](#page=4). ### 1.1 Reële executie #### 1.1.1 Uitvoering in natura Uitvoering in natura, ook wel rechtstreekse executie genoemd, plaatst de schuldeiser (SE) in dezelfde situatie als wanneer de schuldenaar (SA) vrijwillig zou hebben nagekomen. Dit is echter problematisch wanneer de medewerking van de schuldenaar vereist is voor de prestatie, aangezien de rechtsstaat prestaties niet met geweld afdwingt [6](#page=6). #### 1.1.2 Oplossingen voor de grenzen van reële executie Wanneer directe uitvoering in natura niet mogelijk is omdat de medewerking van de SA vereist is, biedt de wet oplossingen. De rechter kan de schuldeiser machtigen om de prestatie zelf uit te voeren, of een derde dit op kosten van de schuldenaar laten doen. De kosten hiervan, en eventuele schadevergoeding, kunnen dan op het vermogen van de schuldenaar worden verhaald via verhaalsexecutie. Wanneer de oorspronkelijke prestatie niet meer mogelijk is, krijgt de SE een geldelijke vergoeding in plaats daarvan, waarbij opnieuw verhaal wordt gezocht op het vermogen van de SA [7](#page=7). #### 1.1.3 Dwangsom Een dwangsom is geen directe methode van gedwongen tenuitvoerlegging, maar fungeert als een financiële prikkel om indirect de nakoming te verzekeren. Het is een bijkomende veroordeling naast de hoofdveroordeling. Een dwangsom wordt niet beschouwd als schadevergoeding, maar komt wel toe aan de SE. Deze is enkel toepasbaar bij verbintenissen om iets te doen of niet te doen [8](#page=8). ### 1.2 Verhaalsexecutie #### 1.2.1 Notie Verhaalsexecutie houdt in dat een deel van het vermogen van de schuldenaar door de gerechten wordt onderworpen aan een uitwinning om de vordering van de schuldeiser te voldoen. Dit proces wordt beheerst door drie basisprincipes [10](#page=10). #### 1.2.2 De drie basisprincipes van verhaalsexecutie 1. **Vermogen – Uniteit van het vermogen**: Dit principe, vastgelegd in artikel 3.35 van het Burgerlijk Wetboek (BW), stelt dat het gehele vermogen van de schuldenaar de gemeenschappelijke waarborg is voor al zijn schuldeisers [10](#page=10). 2. **De schuldenaar staat met zijn gehele vermogen in voor de nakoming van zijn verbintenissen**: Artikel 3.36, eerste lid, BW bepaalt dat de schuldenaar met zijn actuele vermogen instaat voor zijn schulden. Dit kan soms zelfs toekomstige goederen omvatten, zoals nog te vervallen huurgelden, conform artikel 1494, tweede lid. Goederen die voorheen aan de schuldenaar toebehoorden, kunnen onder bepaalde omstandigheden ook nog worden aangesproken via de 'actio pauliana' (artikel 5.243 BW), indien een eerdere beschikkingshandeling werd gesteld met bedrieglijke benadeling van de SE('s) en de derde partij medeplichtig was bij een bezwarende overeenkomst. Desalniettemin zijn bepaalde vermogensbestanddelen uitgesloten van verhaal, bijvoorbeeld om een menswaardig leven te garanderen of om de goede werking van de overheid niet in het gedrang te brengen [11](#page=11). 3. **Gelijkheid van schuldeisers bij het ten gelde maken van het vermogen van de schuldenaar**: Artikel 3.36, tweede lid, BW stelt dat alle schuldeisers in beginsel gelijk worden behandeld bij de uitwinning van het vermogen van de schuldenaar, behoudens wettige redenen van voorrang. Dit principe ondersteunt de economische realiteit. Zekerheden, zoals voorrechten, persoonlijke en zakelijke zekerheden (bijvoorbeeld hypothecaire schuldeisers), bieden een dergelijke wettige reden voor voorrang bij de vereffening van het vermogen van de schuldenaar [12](#page=12). > **Tip:** Begrijpen van de specifieke situaties waarin de 'actio pauliana' kan worden ingeroepen, is cruciaal voor het beoordelen van eerdere transacties van de schuldenaar [11](#page=11). > **Voorbeeld:** Een schuldeiser wiens vordering gedekt is door een hypotheek, heeft voorrang op de opbrengst van het onroerend goed bij een gedwongen verkoop, boven een onbevoorrechte schuldeiser [12](#page=12). --- # Kenmerken en voorlopige tenuitvoerlegging Dit gedeelte van de studiestof behandelt de juridische vereisten voor gedwongen tenuitvoerlegging, inclusief de noodzaak van een uitvoerbare titel, en de specifieke regels rond voorlopige tenuitvoerlegging van vonnissen. ## 2. Kenmerken van gedwongen tenuitvoerlegging Gedwongen tenuitvoerlegging is een diepgaande interventie in de rechtssfeer die gekenmerkt wordt door strikte wettelijke procedures. Dit houdt in dat er een verplichting is om de wettelijk voorgeschreven procedures te volgen bij gedwongen tenuitvoerlegging. Tevens is er een verplicht beroep op openbare ambtenaren die daartoe in de wet zijn aangewezen, en vindt er controle plaats door en soms verplichte tussenkomst van de rechter [13](#page=13). ### 2.1 Vereiste van een uitvoerbare titel Om tot gedwongen tenuitvoerlegging te kunnen overgaan, is het essentieel om te beschikken over een uitvoerbare titel. Dit kan verschillende vormen aannemen, zoals een vonnis, een arrest, een notariële akte, een sociaal of fiscaal dwangbevel, of een andere door de wet erkende titel. Artikel 1386 van het Gerechtelijk Wetboek beschrijft het formulier van tenuitvoerlegging, dat begint met de aanhef "Wij, Filip, Koning der Belgen, …" [13](#page=13). Een belangrijke voorwaarde voor de uitvoerbare titel is dat de zaken vaststaand en zeker moeten zijn, wat betekent dat de schuldvordering zonder discussie bepaald moet kunnen worden, zoals bepaald in artikel 1494 Ger.W. [13](#page=13). ### 2.2 Uitvoerbare kracht De uitvoerbare kracht van een titel is de juridische basis die toelaat om de gerechtelijke beslissing af te dwingen [13](#page=13). ## 3. Voorlopige tenuitvoerlegging ### 3.1 Begrip Voorlopige tenuitvoerlegging betreft de gedwongen uitvoering van een vonnis dat in eerste aanleg is gewezen en dat nog vatbaar is voor een gewoon rechtsmiddel, of waartegen reeds een gewoon rechtsmiddel is ingesteld waarover nog recht moet worden gesproken. De kwalificatie "voorlopig" duidt op het feit dat de beslissing nog niet definitief is, maar desalniettemin reeds kan worden uitgevoerd. Artikel 1398 van het Gerechtelijk Wetboek stelt dat een zaak vatbaar is voor tenuitvoerlegging als ze uitvoerbaar is bij voorraad [14](#page=14). ### 3.2 Voorwaarden voor voorlopige tenuitvoerlegging Om een vonnis voorlopig ten uitvoer te leggen, moeten steeds twee voorwaarden voldaan zijn [15](#page=15): 1. Beschikken over een uitvoerbare uitgifte van een uitvoerbare titel, voorzien van het formulier van tenuitvoerlegging conform artikel 1386 Ger.W. [15](#page=15). 2. De voorafgaande betekening van de uitvoerbare titel aan de tegenpartij, zoals bepaald in artikel 1495, tweede lid Ger.W.. Dit gebeurt door een gerechtsdeurwaarder die een kopie van het vonnis achterlaat om het officieel ter kennis te geven [15](#page=15). ### 3.3 Uitvoerbaarheid bij voorraad Een vonnis is uitvoerbaar bij voorraad op twee manieren [16](#page=16): * **Van rechtswege:** De wet bepaalt dat het vonnis direct uitvoerbaar is, zelfs indien er hoger beroep wordt ingesteld [16](#page=16). * **Ingevolge een beslissing van de rechter:** Dit kan ambtshalve (uit eigen beweging van de rechter) of op verzoek van een partij gebeuren, waarbij de rechter oordeelt dat het vonnis uitvoerbaar moet zijn [16](#page=16). ### 3.4 Gevolgen van rechtsmiddelen op de uitvoerbare kracht De aanwending van rechtsmiddelen kan de uitvoerbare kracht van een vonnis beïnvloeden, afhankelijk van het type vonnis: #### 3.4.1 Vonnis op tegenspraak (vatbaar voor hoger beroep) * In beginsel schorst de aanwending van een rechtsmiddel de uitvoerbare kracht van de in het vonnis vervatte eindbeslissingen niet (zie Schema 1 ). Gedwongen tenuitvoerlegging is mogelijk vanaf de betekening van het vonnis [17](#page=17) [18](#page=18). * **Uitzondering:** De rechter kan anders beslissen en de voorlopige tenuitvoerlegging verbieden (zie Schema 2 ). In dat geval blijft de uitvoerbare kracht geschorst vanaf de uitspraak [17](#page=17) [20](#page=20). > **Tip:** Bij een vonnis op tegenspraak zijn beide partijen verschenen en hebben zij gepleit. Deze vonnissen zijn standaard uitvoerbaar bij voorraad gedurende de gehele procedure. Betekening is belangrijk om uitvoering van natura te verkrijgen en omdat vanaf dan een termijn van één maand begint te lopen voor het aanwenden van hoger beroep [18](#page=18). #### 3.4.2 Verstekvonnis (vatbaar voor verzet of hoger beroep) * In beginsel schorst de aanwending van een rechtsmiddel de uitvoerbare kracht van de eindbeslissingen [17](#page=17). * **Eindbeslissing betreft een geldsomveroordeling:** De termijn om een rechtsmiddel aan te wenden schorst ook de uitvoerbare kracht van die veroordeling (zie Schema 4 ). Dit geldt, tenzij de rechter de voorlopige tenuitvoerlegging heeft toegelaten (zie Schema 5 ) [17](#page=17) [22](#page=22) [23](#page=23). * Bij een verstekvonnis met eindbeslissing, niet-geldsomveroordeling, is de uitvoerbare kracht in de regel geschorst vanaf de aanwending van het rechtsmiddel [21](#page=21). * Bij een verstekvonnis met eindbeslissing en geldsomveroordeling, blijft de uitvoerbare kracht geschorst vanaf de uitspraak en na tijdig aanwenden van een rechtsmiddel, tot de betekening van de bevestigende uitspraak [22](#page=22). * **Uitzondering (rechter verklaarde uitspraak vatbaar voor voorlopige tenuitvoerlegging):** De rechter kan, ook bij een verstekvonnis, de uitspraak vatbaar verklaren voor voorlopige tenuitvoerlegging (zie Schema 5 ). In dit geval is er geen schorsing van de uitvoerbare kracht. Gedwongen tenuitvoerlegging is mogelijk vanaf de betekening, zelfs indien er een rechtsmiddel wordt aangewend [23](#page=23). > **Voorbeeld:** Twee buren delen een gemeenschappelijke oprit. Eén buur wil dat een hek gesloten wordt om het domein af te sluiten. De andere buur wil dat de poort open blijft. De eerste buur vraagt veroordeling dat de andere buur het hek dagelijks om 10 uur sluit, gekoppeld aan een dwangsom. De verweerder verschijnt niet, en de eiser verkrijgt een verstekvonnis. De verweerder tekent hierna hoger beroep aan. Zolang het hoger beroep loopt, blijft de uitvoerende kracht van het vonnis geschorst, tenzij de rechter voorlopige tenuitvoerlegging heeft toegestaan [21](#page=21). > **Voorbeeld:** Een eiser vordert dat de verweerder een geldsom van 25 000 euro betaalt. De verweerder verschijnt niet en wordt bij verstek veroordeeld. Zonder specifieke rechterlijke machtiging tot voorlopige tenuitvoerlegging, schorst het aanwenden van een rechtsmiddel de uitvoerbare kracht van deze geldsomveroordeling [22](#page=22). > **Voorbeeld:** De rechter verklaart een verstekvonnis, ongeacht of het een geldsomveroordeling betreft of niet, vatbaar voor voorlopige tenuitvoerlegging. Vanaf de betekening van dit vonnis is gedwongen tenuitvoerlegging mogelijk en dit blijft zo, zelfs indien er een rechtsmiddel wordt aangewend [23](#page=23). --- # Uitvoerend en bewarend beslag Dit onderwerp behandelt de procedures en gevolgen van uitvoerend beslag, gericht op de gedwongen verkoop van goederen om schulden te voldoen, en de rol van bewarend beslag ter bescherming van vorderingen. ### 3.1 Uitvoerend beslag Uitvoerend beslag is het proces waarbij goederen van een debiteur onder gerechtelijk toezicht worden geplaatst met het oog op gedwongen verkoop om schulden te voldoen. Dit type beslag wordt toegepast wanneer een debiteur, ondanks een uitvoerbare titel (zoals een vonnis), weigert te betalen. Een voorbeeld hiervan is wanneer een vennootschap, veroordeeld tot betaling van 30.000 euro aan aannemers, weigert te voldoen, waardoor beslag kan worden gelegd op een luxejacht dat eigendom is van de vennootschap [24](#page=24). #### 3.1.1 Verloop van de procedure De procedure van uitvoerend beslag omvat doorgaans de betekening van een uitvoerbare titel, een bevel tot betalen, en het beslag zelf, uitgevoerd bij gerechtsdeurwaardersexploot. Deze stappen kunnen in één exploot samengevoegd worden indien de titel al uitvoerbaar is op de datum van het exploot [25](#page=25). #### 3.1.2 Gevolgen van beslag **Roerende goederen:** Na beslag verliest de debiteur de beschikkingsbevoegdheid over de beslagen goederen; deze mogen niet meer verkocht of geschonken worden. Een schending hiervan kan leiden tot strafrechtelijke vervolging. Hoewel het beslag zelf geen zakelijk recht is, heeft het wel een zakelijke werking. De goederen worden nauwkeurig omschreven, maar niet direct weggenomen. Het doel is vaak om de debiteur alsnog tot betaling te bewegen of een afbetalingsregeling te treffen. Indien betaling uitblijft, kunnen de goederen worden opgehaald en openbaar worden verkocht [26](#page=26). **Onroerende goederen:** Voor onroerende goederen gelden in principe dezelfde gevolgen als voor roerende goederen. De verkoop ervan is niet tegenwerpelijk aan de beslaglegger, maar in de praktijk is het doorgaans moeilijker om deze onmiddellijk te verkopen [26](#page=26). #### 3.1.3 Verkoop en verdeling Beslagen goederen kunnen gedwongen worden verkocht, hetzij openbaar, hetzij soms uit de hand met toestemming van de beslagrechter. Een openbare verkoop gebeurt door middel van opbod. Verkoop uit de hand kan plaatsvinden indien een specifieke koper, bijvoorbeeld een familielid die het goed wil behouden, het goed wil aankopen, mits een schatting plaatsvindt om de correcte prijs te garanderen [27](#page=27). De opbrengst van de verkoop wordt verdeeld onder de schuldeisers [27](#page=27). **Verdeling bij roerende goederen:** De verdeling gebeurt door de gerechtsdeurwaarder op basis van evenredigheid, behoudens zakelijke zekerheden [28](#page=28). **Verdeling bij onroerende goederen:** De verdeling gebeurt door een notaris op basis van evenredigheid, met voorrang voor hypothecaire of bevoorrechte schuldeisers [28](#page=28). ##### 3.1.3.1 Voorbeeld van verdeling Stel een schuldenaar (SA) met een vermogen van 100 euro, bestaande uit 10 euro uit de verkoop van roerende goederen en 90 euro uit de gedwongen verkoop van een huis. De totale schulden bedragen 300 euro, verdeeld over drie schuldeisers (SE): SE 1 (120 euro), SE 2 (150 euro), en SE 3 (30 euro) [29](#page=29). **Hypothese 1: Geen enkele schuldeiser heeft een voorrecht of zekerheid.** In dit geval wordt de totale opbrengst van 100 euro (10 + 90) pondspondsgewijs verdeeld over alle schuldeisers [30](#page=30). * SE 1 ontvangt: 120/300 * 100 = 40 euro [30](#page=30). * SE 2 ontvangt: 150/300 * 100 = 50 euro [30](#page=30). * SE 3 ontvangt: 30/300 * 100 = 10 euro [30](#page=30). **Hypothese 2: SE 3 heeft een hypotheek voor 30 euro op het huis.** SE 3 wordt eerst volledig betaald met de opbrengst van het huis (30 euro) [31](#page=31). * SE 3 ontvangt: 30 euro [31](#page=31). Het resterende bedrag van het huis (90 - 30 = 60 euro) en de opbrengst van de roerende goederen (10 euro) bedraagt 70 euro. Dit saldo van 70 euro wordt pondspondsgewijs verdeeld over SE 1 en SE 2 [31](#page=31). * SE 1 ontvangt: 120/270 * 70 = 31,11 euro (afgerond) [31](#page=31). * SE 2 ontvangt: 150/270 * 70 = 38,89 euro (afgerond) [31](#page=31). ### 3.2 Beperkend beslag Het vermogen van een schuldenaar kan evolueren en procedures kunnen lang duren, wat een risico inhoudt op het wegmaken of verminderen van de waarde van activa. Om dit te voorkomen, kunnen bewarende maatregelen genomen worden, zoals bewarend beslag [32](#page=32). #### 3.2.1 Begrip Bewarend beslag is een voorlopige maatregel die zelfs kan worden ingesteld vóór het verkrijgen van een uitvoerbare titel, via een gerechtsdeurwaardersexploot. Het dient als een voorafname op een eventuele latere gedwongen tenuitvoerlegging. Dit beslag kan met of zonder toelating van de beslagrechter worden ingesteld. Net als bij uitvoerend beslag, verliest de debiteur de beschikkingsbevoegdheid over de beslagen goederen. Soms kan er een sekwester worden aangesteld [33](#page=33). > **Tip:** Het doel van bewarend beslag is primair het bevriezen van goederen om te voorkomen dat ze worden weggemaakt of verkocht, niet direct om ze te verkopen [33](#page=33). > **Voorbeeld:** Een voetballer, Kylian Mbappé, zou om astronomische bedragen op zijn bankrekening te beschermen, bewarend beslag kunnen leggen op een bankrekening of op (on)roerende goederen, om te voorkomen dat deze worden verkocht [33](#page=33). > **Uitleg sekwester:** Een auto waar bewarend beslag op ligt, mag nog wel gebruikt worden, maar niet verkocht. Indien de beslagrechter een sekwester aanstelt, kan bevolen worden dat de auto wordt weggehaald bij de debiteur en in een garage van de sekwester wordt geplaatst [33](#page=33). --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Gedwongen tenuitvoerlegging | Dit is het proces waarbij juridische middelen worden ingezet om een partij te dwingen een opgelegde verplichting na te komen, zelfs tegen de wil van de betrokken partij in. Het omvat zowel reële executie als verhaalsexecutie. | | Reële executie | Ook wel uitvoering in natura genoemd, dit betekent dat de schuldeiser de prestatie verkrijgt die oorspronkelijk was overeengekomen. Het is gericht op het herstellen van de situatie alsof de verbintenis vrijwillig was nagekomen. | | Verhaalsexecutie | Dit proces houdt in dat de schuldeiser zich verhaalt op het vermogen van de schuldenaar om zo een geldsom te verkrijgen die overeenkomt met de overeengekomen prestatie. Het vermogen van de schuldenaar wordt onder gerechtelijk toezicht geplaatst en uitgewonnen. | | Rechtsherstel | Dit verwijst naar de diverse middelen die de wet aanbiedt om een benadeelde partij schadeloos te stellen of de oorspronkelijke situatie te herstellen na een tekortkoming in een verbintenis. Voorbeelden zijn herstelling, vervanging, prijsvermindering of ontbinding. | | Uitvoerbare titel | Een officiële juridische documentatie die een recht verleent om tot gedwongen tenuitvoerlegging over te gaan. Voorbeelden zijn een vonnis, arrest, notariële akte of een dwangbevel. | | Dwangsom | Een financiële prikkel die door een rechter kan worden opgelegd als bijkomende veroordeling, bovenop de hoofdveroordeling. Het dient ter stimulering van de nakoming van een verbintenis om iets te doen of niet te doen, en komt toe aan de schuldeiser. | | Uniteit van het vermogen | Dit principe stelt dat het gehele vermogen van een schuldenaar, zowel de huidige als soms toekomstige goederen, kan worden aangesproken ter voldoening van zijn verbintenissen. | | Beschikkingsbevoegdheid | Het recht van een eigenaar om zijn goederen te verkopen, te schenken, te verpanden of op een andere manier te vervreemden. Na beslag op goederen verliest de debiteur deze bevoegdheid. | | Uitvoerend beslag | De gerechtelijke procedure waarbij goederen van een debiteur onder gerechtelijk toezicht worden geplaatst met het oog op een gedwongen verkoop, om zo de opbrengst te gebruiken voor de betaling van schulden. | | Bewarend beslag | Een voorlopige gerechtelijke maatregel, die zelfs vóór het verkrijgen van een uitvoerbare titel kan worden ingesteld, om goederen van een potentiële debiteur te beveiligen tegen wegmaking of waardevermindering, en zo de latere verhaal van schulden te waarborgen. |