7 Slides DEEL 2: zorgvolmacht bekwaamheid_meerderjarigen_-_zorgvolmacht (1).pdf

# Algemene introductie tot de zorgvolmacht Dit gedeelte introduceert het concept van de zorgvolmacht als een buitengerechtelijke beschermingsmaatregel voor meerderjarigen en legt de basisprincipes van lastgeving uit. ## 1. Zorgvolmacht: een buitengerechtelijke bescherming De zorgvolmacht is een buitengerechtelijke beschermingsmaatregel voor meerderjarigen. Het stelt een persoon (de lastgever) in staat om zelf te beslissen wie, hoe en vanaf wanneer zijn belangen zullen worden beschermd wanneer hij wilsonbekwaam wordt [10](#page=10) [11](#page=11) [18](#page=18) [21](#page=21) [23](#page=23) [3](#page=3). ### 1.1 Het principe van lastgeving Lastgeving, ook wel volmacht genoemd, is een handeling waarbij een persoon aan een ander de macht geeft om iets voor de lastgever en in zijn naam te doen. Het contract komt tot stand door de aanneming van de lasthebber [4](#page=4). #### 1.1.1 De inhoud van de lastgeving De handelingen die door een lasthebber kunnen worden gesteld, omvatten: * **Beheer van het vermogen:** zoals het betalen van facturen, bankverrichtingen, beleggingen, verhuur of verkoop van goederen (zowel roerende als onroerende goederen), jaarlijkse uitgaven, en herstellingen aan goederen [5](#page=5). * **Handelingen betreffende de persoon:** dit kan gaan over de keuze van een woonzorgcentrum, medische keuzes (als wilsverklaring) en de keuze van een arts [5](#page=5). De lasthebber handelt in naam en voor rekening van de lastgever, wat neerkomt op vertegenwoordiging [5](#page=5). ### 1.2 Kenmerken van de zorgvolmacht Een zorgvolmacht is een volmacht die de lastgever verleent aan een of meerdere lasthebbers om bepaalde handelingen te stellen, zowel wat betreft goederen als de persoon. Dit gebeurt **zonder** tussenkomst van de rechter. De zorgvolmacht treedt in werking wanneer de lastgever wilsonbekwaam wordt [6](#page=6) [7](#page=7) [8](#page=8). #### 1.2.1 Geen rechterlijke tussenkomst Voor het opstellen, de inwerkingtreding en de uitvoering van de zorgvolmacht is geen tussenkomst van de rechter nodig. Wel kan rechterlijke tussenkomst ingeroepen worden bij vragen over de uitvoering van de zorgvolmacht, onduidelijkheden, misbruik door de lasthebber, of indien de bescherming als onvoldoende wordt beschouwd, of indien dit contractueel zo is bepaald [7](#page=7). ### 1.3 Bekwaamheid en bescherming Het concept van bekwaamheid is cruciaal in het personenrecht. De zorgvolmacht richt zich specifiek op de bescherming van meerderjarigen die wilsonbekwaam worden [1](#page=1) [9](#page=9). > **Tip:** Het is belangrijk om het onderscheid te maken tussen handelsbekwaamheid (de juridische bekwaamheid om rechtshandelingen te stellen) en wilsbekwaamheid (de feitelijke bekwaamheid om de gevolgen van een rechtshandeling te begrijpen en te willen) [9](#page=9). #### 1.3.1 Gevolgen van een zorgvolmacht Een belangrijke consequentie van een zorgvolmacht is dat deze **NIET** leidt tot handelingsonbekwaamheid van de lastgever. De lastgever blijft in principe handelingsbekwaam [10](#page=10) [11](#page=11) [18](#page=18) [21](#page=21) [23](#page=23). > **Voorbeeld:** Zelfs na het opstellen van een zorgvolmacht kan André (uit het voorbeeld op pagina 19) nog steeds geld schenken, al is dit juridisch af te raden en kan het problemen opleveren indien de man kwade bedoelingen heeft [19](#page=19). ### 1.4 Formaliteiten en registratie Om uitwerking te kunnen hebben wanneer de lastgever wilsonbekwaam wordt, moet een zorgvolmacht voldoen aan bepaalde formaliteiten. Artikel 490 oud BW regelt deze formaliteiten [12](#page=12) [13](#page=13) [14](#page=14) [15](#page=15). De bijzondere of algemene lastgeving, met als doel een buitenrechterlijke bescherming te regelen voor een wilsbekwame meerderjarige, moet geregistreerd worden in het centraal register dat wordt bijgehouden door de Koninklijke Federatie van het Belgisch Notariaat [14](#page=14). * Het verzoek tot registratie gebeurt door een afschrift van de overeenkomst neer te leggen bij de griffie van het vredegerecht van de verblijfplaats van de lastgever, of via de notaris die de lastgevingsovereenkomst heeft opgesteld [14](#page=14). * Binnen vijftien dagen na het verzoek tot registratie wordt de overeenkomst opgenomen in het centraal register [14](#page=14). * De Koning bepaalt de nadere regels voor de oprichting, het beheer en de raadpleging van dit register, inclusief gratis toegang voor bepaalde overheden en het tarief voor de registratiekosten [14](#page=14). > **Tip:** Het opstellen van een zorgvolmacht vereist nauwkeurigheid om ervoor te zorgen dat deze geldig is en correct wordt uitgevoerd. Raadpleeg hiervoor een notaris [16](#page=16). #### 1.4.1 Geldigheid van de volmacht bij wilsonbekwaamheid Indien een persoon zelf een document opstelt waarin hij een volmacht geeft en de lasthebber dit ondertekent en ermee akkoord gaat, en de lastgever vervolgens wilsonbekwaam wordt, blijft de volmacht geldig [17](#page=17). ### 1.5 Einde van de zorgvolmacht De buitengerechtelijke bescherming, zoals geregeld door de zorgvolmacht, eindigt in verschillende situaties, conform artikel 490/2, §3 O.B.W. [22](#page=22): * Indien de lastgever niet meer wilsonbekwaam is [22](#page=22). * Bij opzegging van de zorgvolmacht door de lasthebber [22](#page=22). * Bij herroeping van de zorgvolmacht door de lastgever [22](#page=22). * Bij overlijden van de lastgever of de lasthebber [22](#page=22). * Bij een beslissing van de Vrederechter [22](#page=22). ### 1.6 Plichten van de lasthebber De lasthebber heeft specifieke plichten bij de uitoefening van zijn opdracht. Hij moet de belangen van de lastgever behartigen [10](#page=10). > **Voorbeeld:** Jef, aangeduid als lasthebber van Mieke om haar vermogen in stand te houden, mag Mieke's pensioen niet op een rekening op zijn eigen naam laten storten. Hij moet verantwoording afleggen aan Mieke of, indien nodig, aan een rechter. Als Jef een factuur van een aannemer voor dakwerken betaalt, kan Mieke haar geld niet terugvorderen als de werken correct zijn uitgevoerd en de betaling in lijn was met het beheer van haar vermogen [20](#page=20) [24](#page=24). ### 1.7 Samenvatting: wat te regelen in een zorgvolmacht Om een optimale zorgvolmacht op te stellen, is het aan te raden om de volgende punten te regelen [25](#page=25): 1. Het tijdstip of de voorwaarden waaronder de zorgvolmacht uitgevoerd mag worden. 2. Een beschrijving van wat precies als wilsonbekwaamheid van de lastgever wordt beschouwd. 3. Of de lastgeving algemeen of bijzonder is. 4. Of de lastgeving in algemene of specifieke bewoordingen wordt verleend. 5. De beginselen die de lasthebber bij de uitoefening van zijn opdracht moet respecteren. 6. Specifieke verplichtingen voor de lasthebber bij de uitvoering van de zorgvolmacht. 7. Eventuele bezoldiging van de lasthebber. 8. De wijze van opzegging van de lastgeving. 9. De aanduiding van een opvolger voor de lasthebber. 10. Voorwaarden met betrekking tot de registratie, indien deze nog niet is gebeurd. --- # Formele vereisten en registratie van de zorgvolmacht Dit onderwerp behandelt de formele vereisten waaraan een zorgvolmacht moet voldoen voor uitwerking bij wilsonbekwaamheid van de lastgever, met specifieke aandacht voor artikel 490 oud BW en de registratieprocedures [12](#page=12) [13](#page=13) [14](#page=14) [15](#page=15). ### 2.1 Toepasselijke wetgeving en het centraal register #### 2.1.1 Artikel 490 oud BW Artikel 490 oud BW regelt de formele vereisten voor een zorgvolmacht die buitenrechterlijke bescherming beoogt te regelen. Een zorgvolmacht is een bijzondere of algemene lastgeving die wordt verleend door een wilsbekwame meerderjarige of ontvoogde minderjarige persoon, waarvoor geen specifieke beschermingsmaatregel is getroffen zoals bedoeld in artikel 492/1 oud BW. De beëindiging van een dergelijke lastgeving moet eveneens worden geregistreerd [14](#page=14). #### 2.1.2 Registratieprocedure Het verzoek tot registratie van de zorgvolmacht gebeurt op twee manieren [14](#page=14): * Door de neerlegging van een voor eensluidend verklaard afschrift van de overeenkomst ter griffie van het vredegerecht van de verblijfplaats van de lastgever, of subsidiair van zijn woonplaats [14](#page=14). * Door tussenkomst van de notaris die de lastgevingsovereenkomst heeft opgesteld [14](#page=14). Binnen vijftien dagen na het verzoek tot registratie zal de griffier of de notaris de zorgvolmacht laten opnemen in het centraal register. Dit register wordt bijgehouden door de Koninklijke Federatie van het Belgisch Notariaat. De Koning bepaalt de nadere regels voor de oprichting, het beheer en de raadpleging van dit register, alsook de overheden die gratis toegang hebben en het tarief voor de registratie van de overeenkomsten [14](#page=14). > **Tip:** De registratie in het centraal register is cruciaal voor de uitwerking van de zorgvolmacht wanneer de lastgever wilsonbekwaam wordt [14](#page=14). ### 2.2 Inhoudelijke elementen van de zorgvolmacht In de zorgvolmacht kunnen verschillende beginselen en specifieke bepalingen worden opgenomen die de lasthebber bij de uitoefening van zijn opdracht in acht moet nemen. Samenvattend zijn dit de elementen die best worden geregeld in een zorgvolmacht [14](#page=14) [25](#page=25): 1. **Tijdstip of voorwaarden voor uitvoering:** Bepalen wanneer de zorgvolmacht in werking treedt [25](#page=25). 2. **Beschrijving van wilsonbekwaamheid:** Duidelijk omschrijven wat wordt verstaan onder de wilsonbekwaamheid van de lastgever [25](#page=25). 3. **Algemene of bijzondere lastgeving:** Specificeren of de lastgeving algemeen van aard is of betrekking heeft op specifieke zaken [25](#page=25). 4. **Algemene of specifieke bewoordingen:** Nagaan in welke bewoordingen de lastgeving is geformuleerd [25](#page=25). 5. **Beginselen te respecteren door de lasthebber:** Opnemen welke principes de lasthebber dient na te leven bij de uitoefening van zijn opdracht [25](#page=25). 6. **Specifieke verplichtingen van de lasthebber:** Gedetailleerde verplichtingen voor de uitvoering van de zorgvolmacht [25](#page=25). 7. **Eventuele bezoldiging van de lasthebber:** Vastleggen of de lasthebber een vergoeding ontvangt [25](#page=25). 8. **Wijze van opzegging van de lastgeving:** Bepalen hoe de lastgeving kan worden beëindigd [25](#page=25). 9. **Aanduiding van een opvolger:** Voorzien in een opvolgende lasthebber mocht de oorspronkelijke lasthebber zijn opdracht niet kunnen vervullen [25](#page=25). 10. **Voorwaarden inzake registratie:** Eventuele specifieke voorwaarden met betrekking tot de registratie, indien dit nog niet is gebeurd [25](#page=25). > **Voorbeeld:** Een zorgvolmacht kan bepalen dat deze pas uitwerking heeft zodra een geneesheer-specialist schriftelijk verklaart dat de lastgever handelingsonbekwaam is geworden en kan de lasthebber opdragen om de financiële belangen van de lastgever te beheren volgens de principes van behoorlijk rentmeesterschap [25](#page=25). --- # Gevolgen, einde en plichten bij een zorgvolmacht Dit deel behandelt de juridische consequenties, beëindigingsgronden en verantwoordelijkheden die gepaard gaan met een zorgvolmacht. ### 3.1 Gevolgen van een zorgvolmacht Een van de belangrijkste gevolgen van een zorgvolmacht is dat deze **niet leidt tot handelingsonbekwaamheid** van de lastgever. De lastgever behoudt zijn of haar juridische bekwaamheid om rechtshandelingen te stellen. Zelfs wanneer de voorwaarden voor de uitvoering van de zorgvolmacht vervuld zijn en de lasthebber optreedt, blijft de lastgever in principe in staat om zelf nog geldtransacties te verrichten, zoals het geven van geld aan derden, ook al zou dit niet in zijn belang zijn. De volmacht die Koen aan zijn broer gaf om een elektrische wagen te kopen, blijft geldig, zelfs nadat Koen in coma is geraakt, omdat de volmacht zelf geldig blijft en niet automatisch wordt beëindigd door zijn wilsonbekwaamheid [10](#page=10) [11](#page=11) [17](#page=17) [18](#page=18) [19](#page=19) [21](#page=21) [23](#page=23). ### 3.2 Einde van de zorgvolmacht De buitengerechtelijke bescherming via een zorgvolmacht kan op verschillende manieren eindigen, conform artikel 490/2, §3 O.B.W. [22](#page=22): * **Herstel van wilskracht:** Indien de lastgever niet langer wilsonbekwaam is, vervalt de noodzaak voor de bescherming [22](#page=22). * **Opzegging door de lasthebber:** De lasthebber kan de zorgvolmacht opzeggen. De specifieke wijze van opzegging kan worden vastgelegd in de zorgvolmacht zelf [22](#page=22) [25](#page=25). * **Herroeping door de lastgever:** De lastgever heeft het recht om de zorgvolmacht te herroepen [22](#page=22). * **Overlijden:** De zorgvolmacht eindigt bij het overlijden van zowel de lastgever als de lasthebber [22](#page=22). * **Beslissing van de Vrederechter:** Een beslissing van de vrederechter kan eveneens leiden tot het einde van de zorgvolmacht [22](#page=22). ### 3.3 Plichten van de lasthebber De lasthebber heeft een aantal belangrijke plichten bij de uitoefening van zijn opdracht binnen de zorgvolmacht. Eén van de kernplichten is het bewaren van het vermogen van de lastgever en het correct beheren van de bankzaken, zoals het innen van inkomsten en het betalen van facturen. De lasthebber mag echter geen rekeningen openen op eigen naam en daar de inkomsten van de lastgever op laten storten. Bovendien moet de lasthebber verantwoording afleggen over zijn handelingen, zowel aan de lastgever (indien bekwaam) als aan een rechter [20](#page=20) [24](#page=24) [25](#page=25). > **Tip:** Het is cruciaal om in de zorgvolmacht duidelijke specificaties op te nemen over de beginselen die de lasthebber moet respecteren en de specifieke verplichtingen bij de uitvoering van de zorgvolmacht. Ook het vastleggen van de wijze van opzegging en de aanwijzing van een opvolger voor de lasthebber is sterk aan te raden [25](#page=25). --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Zorgvolmacht | Een juridische overeenkomst waarbij een persoon (lastgever) een ander persoon (lasthebber) de bevoegdheid geeft om bepaalde handelingen te verrichten betreffende zijn goederen en/of persoon, zonder tussenkomst van de rechter, ingeval de lastgever wilsonbekwaam wordt. | | Lastgever | De persoon die de volmacht verleent in een zorgvolmacht. Deze persoon kan zelf beslissen wie, hoe en vanaf wanneer de lasthebber zijn belangen mag behartigen. | | Lasthebber | De persoon aan wie de volmacht wordt verleend in een zorgvolmacht. Deze persoon is gemachtigd om namens de lastgever bepaalde handelingen te stellen. | | Handelingsbekwaamheid | De juridische bekwaamheid van een persoon om zelfstandig rechtshandelingen te stellen, zoals het aangaan van contracten of het overdragen van goederen. | | Wilsonbekwaamheid | De staat waarin een persoon niet meer in staat is om zijn wil te vormen en uit te drukken, waardoor hij zijn eigen belangen niet meer kan behartigen. Dit kan het gevolg zijn van ziekte, ongeval of andere omstandigheden. | | Buitengerechtelijke bescherming | Beschermingsmaatregelen die buiten de tussenkomst van een rechter om worden geregeld, zoals de zorgvolmacht, ter bescherming van personen die hun wil niet meer kunnen uiten. | | Lastgeving | Een handeling waarbij een persoon aan een ander de macht geeft om iets voor de lastgever en in zijn naam te doen. Dit vormt de basis van de zorgvolmacht. | | Rechtsbekwaam | De bekwaamheid om rechten te hebben, zoals eigendom te bezitten. Dit staat los van de bekwaamheid om deze rechten uit te oefenen. | | Genotsbekwaam | De bekwaamheid om van goederen of rechten genot te hebben. Dit is gerelateerd aan het kunnen genieten van de vruchten of voordelen van iets. | | Centraal register | Een register, bijgehouden door de Koninklijke Federatie van het Belgisch Notariaat, waarin zorgvolmachten en hun beëindiging worden geregistreerd. Dit zorgt voor transparantie en controle. | | Ontvoogde minderjarige | Een minderjarige die door specifieke wettelijke procedures meerderjarig wordt verklaard en daardoor bepaalde rechten en plichten van een meerderjarige verkrijgt. |