Jourcros_Les7_Nieuwsverwarring_journalistiekVSbrandedcontent_2025-26.pptx

# De vervagende grenzen tussen journalistiek, contentmarketing en pseudojournalistiek Dit onderwerp onderzoekt hoe de scheidslijnen tussen journalistiek, contentmarketing en politiek gemotiveerde pseudojournalistiek vervagen, wat leidt tot verwarring bij het publiek over de aard en intentie van de gepresenteerde content. ## 1. Content confusion en de vervagende grenzen ### 1.1 Wat is nieuws en wat niet? Traditioneel onderscheiden we nieuws van nepnieuws. Echter, er bestaat een grijs gebied van content waarvan de aard onduidelijk is, wat leidt tot 'content confusion'. Dit wordt mede veroorzaakt doordat producenten van content (zowel nieuwsmedia als commerciële of politieke actoren) content steeds vaker op een manier presenteren die moeilijk te onderscheiden is van journalistieke informatie. **Kenmerken van nieuws:** * Nieuwe informatie over actuele gebeurtenissen of kwesties. * Onderbouwd met feiten. * Gepubliceerd voor een groot publiek. * Doel om ontvangers te informeren en te overtuigen van de correctheid van feiten. * Gemaakt door journalisten (via nieuwsgaring, verificatie, selectie en verwerking). * Waarheidsgetrouw en feitelijk accuraat. * Dient geen commerciële of politieke belangen (onpartijdig). * Geen misleidende intentie of propaganda. * Heeft geen mobiliserende functie (zoals reclame of politieke oproepen). **Kenmerken van nepnieuws:** * Afkomstig van niet-journalistieke merken. * Misleidende informatie in artikel of titel. * Titel is niet representatief voor de inhoud. ### 1.2 Het herkennen van nepnieuws Er zijn verschillende stappen en aandachtspunten om nepnieuws te herkennen: * **Auteur:** Wie is de auteur? Is deze vermeld? * **Datum:** Is de informatie actueel? * **Nieuwsmedium:** Kennen we het medium? Is het betrouwbaar? * **Bronnen:** Welke bronnen gebruikt de auteur? Zijn deze transparant? * **Titel:** Is de titel suggestief of misleidend? * **Bedoeling auteur:** Wat is het mogelijke doel van de auteur? * **Links:** Worden er links gedeeld? Klopt deze informatie met andere bronnen? * **Presentatie:** Hoe is de informatie gepresenteerd? Is het duidelijk en objectief? * **Eigen biases:** Zijn er persoonlijke vooroordelen die de interpretatie beïnvloeden? ### 1.3 Vormen van content die de grenzen vervagen Er zijn verschillende categorieën content die de scheiding tussen journalistiek en andere vormen van communicatie doen vervagen: #### 1.3.1 Native advertising / 'sponsored articles' / 'aangeboden content' Dit zijn vormen van reclame die zo zijn vormgegeven dat ze lijken op redactionele content. Ze worden vaak aangeduid met termen als 'advertorials', 'sponsored content', of 'aangeboden door'. * **Kenmerken:** * Vermomd als nieuwsartikel, vaak met een journalistieke titel en lead. * Kan op bekende nieuwssites verschijnen, soms tussen reguliere nieuwsartikelen. * Vaak zonder duidelijke datum of auteur vermeld. * Kan worden 'aangeboden door' een specifiek merk of organisatie. * **Ethische codes:** Jury's voor ethische praktijken vragen adverteerders om native advertising duidelijk te onderscheiden van andere content. Echter, onderzoek toont aan dat slechts een beperkt deel van de lezers een journalistiek nieuwsartikel kan onderscheiden van een native advertentie. * **Covert Advertising Recognition and Effects (CARE) model:** Dit model onderzoekt hoe vermomde reclame wordt herkend en welke invloed dit heeft op attitudes en gedrag. Factoren die herkenning beïnvloeden zijn onder andere het apparaat waarop de content wordt bekeken (mobiel versus computer), de motivatie om informatie te verwerken, de kenmerken van de boodschap zelf (bijvoorbeeld eenzijdige titels, vooringenomenheid) en de plaatsing en context van de advertentie. > **Tip:** Bij het consumeren van nieuws op mobiele apparaten is de herkenning van native advertising doorgaans lager dan op computers. Dit maakt nieuwsgeletterdheid en persoonlijke motivatie om informatie te verwerken des te belangrijker. #### 1.3.2 Affiliated marketing / 'partner content' Bij affiliated marketing wordt content gepromoot die afkomstig is van 'partners' van het mediabedrijf. Het doel is om de lezer te sturen naar een website van een partner, waar vervolgens een commissie wordt verdiend wanneer de lezer een aankoop doet. * **Voorbeeld:** Een artikel op een nieuwssite dat lezers naar een vergelijkingswebsite stuurt om abonnementen te vergelijken. De nieuwssite verdient geld wanneer de lezer via die link een abonnement afsluit. * **Code van JEP:** De Jury voor Ethische Praktijken inzake Reclame stelt dat het duidelijk moet zijn dat het om commerciële communicatie gaat *voordat* de lezer op de advertentie klikt. #### 1.3.3 Politieke propaganda / pseudojournalistiek Dit betreft content die politieke belangen dient en zich presenteert als nieuws, maar feitelijk propaganda is. * **Kenmerken:** * Kan afkomstig zijn van politieke partijen of aan hen gelieerde organisaties. * Inhoud kan feitelijk geloofwaardig zijn, maar is vaak eenzijdig en gepresenteerd ten gunste van de politieke partij. * Wordt soms vermomd als nieuws op websites die zich voordoen als onafhankelijke nieuwsbronnen, maar feitelijk politiek gemotiveerd zijn. * Beperkte transparantie over de politieke afzender. * Doel is om informatie te verspreiden die de politieke agenda dient, vaak via sociale media waar de afzender niet altijd direct duidelijk is. * **'Parasitic news':** Dit is een vorm van politieke communicatie die journalistieke conventies overneemt en aanpast. Het doel is niet per se om te desinformeren, maar wel om een bepaald perspectief op feiten te bieden en de politieke boodschap te verspreiden. Deze vorm van 'parasitic news' kan kenmerken hebben van nepnieuws, maar wordt geproduceerd door actoren die dicht bij het politieke establishment staan. > **Example:** Een politieke partij lanceert een website die nieuwsberichten publiceert over actuele politieke kwesties. De artikelen gebruiken een journalistieke stijl, maar de inhoud is steevast gekleurd ten gunste van de partij en presenteert deze als de enige juiste visie op de feiten. Dit is pseudojournalistiek, vermomd als objectief nieuws. ### 1.4 Journalistieke hybridisering Dit fenomeen beschrijft hoe echte journalistiek concurreert met en wordt beïnvloed door de eerder genoemde vormen van content. Journalistieke producten moeten zich staande houden in een omgeving waar de grenzen met commerciële en politieke communicatie vervagen. * **Analytisch kader voor pseudojournalistiek:** Om pseudojournalistiek te bestuderen, kan men kijken naar: * Transparantie over ideologische positie. * Positionering ten opzichte van klassieke en 'alternatieve' media. * Imitatie van nieuwspraktijken en -genres. * Collectieve versus individuele nieuwspraktijken. * Gebruikte distributieplatformen. Door deze factoren te analyseren, kan men de mate van hybridisering en de intentie achter de gepresenteerde content beter begrijpen. De 'content confusion' die hieruit voortvloeit, vereist een verhoogde mate van nieuwsgeletterdheid bij het publiek om kritisch te kunnen navigeren door het medialandschap. --- # Herkennen van nieuws versus nepnieuws en commerciële content Dit deel van de studiehandleiding behandelt de methoden en criteria om onderscheid te maken tussen betrouwbaar nieuws, misleidend nepnieuws en diverse vormen van commerciële content. ## 2. Herkennen van nieuws versus nepnieuws en commerciële content Het onderscheiden van betrouwbaar nieuws van nepnieuws en commerciële content wordt steeds uitdagender door de vervagende grenzen tussen deze vormen van informatie. Dit fenomeen, ook wel "content confusion" genoemd, ontstaat niet alleen door de consument, maar ook door de producenten van informatie die commerciële content presenteren op een manier die moeilijk te onderscheiden is van nieuws. ### 2.1 Wat is nieuws? Nieuws kan worden gedefinieerd als content die aan de volgende criteria voldoet: * Het is gemaakt door journalisten, wat inhoudt dat er nieuwsgaring, verificatie, selectie en/of verwerking aan te pas komt. * Het biedt informatie over actuele gebeurtenissen of kwesties. * Het is toegankelijk voor het publiek. * Het is waarheidsgetrouw en feitelijk accuraat. * Het dient geen commerciële of politieke belangen, wat impliceert dat het onpartijdig is. Nieuws is dus geen misleidende informatie, propaganda, of content die bedoeld is om aan te zetten tot een aankoop of stem. Hoewel het een mobiliserende functie kan hebben, is dit niet het primaire doel. ### 2.2 Herkennen van nepnieuws Om nepnieuws te herkennen, kunnen de volgende stappen gevolgd worden: * **Auteur en datum:** Controleer wie de auteur is en of de publicatiedatum actueel is. * **Nieuwsmedium:** Beoordeel de betrouwbaarheid van het nieuwsmedium zelf. * **Bronnen:** Ga na of de auteur bronnen vermeldt en wie er aan het woord komt. * **Titel:** Vergelijk de titel met de inhoud van het artikel. * **Bedoeling van de auteur:** Probeer de intentie achter het artikel te achterhalen. * **Verificatie:** Controleer links en zoek naar aanvullende informatie op andere betrouwbare bronnen. * **Context:** Overweeg waarom de informatie wordt getoond. * **Eigen biases:** Wees bewust van persoonlijke vooroordelen die de beoordeling kunnen beïnvloeden. * **Presentatie:** Let op de manier waarop de informatie is gepresenteerd. ### 2.3 Commerciële content: Native advertising en affiliated marketing Steeds vaker wordt commerciële content vermomd als nieuws, wat leidt tot "content confusion". #### 2.3.1 Native advertising Native advertising, ook bekend als 'sponsored content', 'advertorials' of 'aangeboden content', is reclame die is verpakt in de vorm van een nieuwsartikel. Hoewel ethische codes adverteerders vragen om native advertising duidelijk te onderscheiden, slaagt slechts een deel van de lezers hierin. > **Tip:** Controleer altijd of er aanwijzingen zijn zoals "Aangeboden door", "Van onze partner", of "Gesponsord", ook al staan deze soms klein vermeld. Voorbeelden van native advertising zijn artikelen die op nieuwswebsites verschijnen, maar duidelijk gemarkeerd zijn als zijnde "aangeboden door" een extern bedrijf of organisatie. De titel en de stijl kunnen lijken op die van reguliere nieuwsartikelen, maar de commerciële intentie is aanwezig. #### 2.3.2 Affiliated marketing Affiliated marketing, of 'partner content', omvat het promoten van content van partners. Websites die vergelijkingsdiensten aanbieden, maken hier veelvuldig gebruik van. Een artikel kan bijvoorbeeld een lezer naar een webshop leiden, waarbij de website een commissie ontvangt als de lezer daar een aankoop doet. Ook hier is het cruciaal om commerciële intenties te herkennen, zelfs als de content wordt gepresenteerd in de stijl van redactionele inhoud. ### 2.4 Politieke propaganda en pseudojournalistiek Naast commerciële content bestaat ook politieke propaganda en pseudojournalistiek. Dit zijn vormen van communicatie die journalistieke conventies overnemen, maar primair gericht zijn op het verspreiden van politieke boodschappen of het beïnvloeden van de publieke opinie, soms zonder de intentie te misleiden, maar wel met een duidelijk ideologisch standpunt. #### 2.4.1 "Parasitic news" Een concept dat hierbij aansluit is "parasitic news". Dit type content neemt journalistieke kenmerken over en past deze aan, vaak vanuit politieke PR-hoek of als onderdeel van "pseudojournalistiek". Hoewel het niet altijd direct tot desinformatie leidt, is de transparantie over de ideologische positie en de samenwerking met politieke partijen cruciaal voor de beoordeling ervan. > **Voorbeeld:** Een politieke partij kan een website lanceren die eruitziet als een nieuwsbron, vergelijkbare artikelen publiceert als traditionele media, maar constant de nadruk legt op de standpunten en agenda van die partij. Het onderscheiden van deze content vereist een kritische analyse van de bron, de auteur, de gebruikte genres, en de positionering ten opzichte van klassieke en alternatieve media. ### 2.5 De invloed van mobiel nieuwsgebruik en motivatie Onderzoek suggereert dat de herkenning van native advertising minder waarschijnlijk is bij het consumeren van nieuws via mobiele apparaten in vergelijking met computers. De motivatie van de gebruiker om informatie te verwerken speelt hierbij een significante rol; meer gemotiveerde gebruikers herkennen reclame vaker. > **Tip:** Ondanks de terechte bezorgdheid over de invloed van mobiel nieuwsgebruik op kritische mediaconsumptie, benadrukt dit het belang van nieuwsgeletterdheid en de persoonlijke motivatie om informatie te verwerken en te controleren. De context van nieuwsconsumptie, zoals het apparaat dat gebruikt wordt en de individuele motivatie, beïnvloedt dus in aanzienlijke mate het vermogen om commerciële content van echt nieuws te onderscheiden. ### 2.6 Journalistieke hybridisering Journalistieke hybridisering verwijst naar de manier waarop traditionele journalistiek concurreert met en wordt beïnvloed door andere vormen van communicatie, waaronder politieke PR en pseudojournalistiek. Dit kan ertoe leiden dat authentieke journalistiek minder zichtbaar wordt. De analyse van deze fenomenen helpt om de complexe mediaproductie en consumptie beter te begrijpen en te navigeren door de "content confusion". --- # Theoretische modellen en empirisch onderzoek naar reclameherkenning Dit onderwerp onderzoekt theoretische modellen en empirisch onderzoek naar hoe gebruikers commerciële content herkennen, met name op mobiele apparaten, en wat de effecten daarvan zijn. ### 3.1 De vervagende grenzen van content: van nieuws tot reclame De scheiding tussen journalistiek, contentmarketing en pseudojournalistiek wordt steeds vager, wat leidt tot "content confusion". Michelle Amazeen beschrijft dit als een continuüm van content waarbij de aard ervan niet altijd direct duidelijk is. De belangrijkste vormen die bijdragen aan deze verwarring zijn: * **Native advertising / 'sponsored articles'**: Reclame die vermomd is als een nieuwsartikel, waarbij de commerciële aard niet altijd direct herkenbaar is. Vroeger werden deze advertorials genoemd. * **Affiliated marketing / 'partner content'**: Content die wordt gepromoot als afkomstig van 'partners', waarbij een commissie wordt verdiend wanneer gebruikers via de content naar een webshop gaan en daar een aankoop doen. * **Politieke propaganda / pseudojournalistiek**: Inhoud die zich voordoet als nieuws, maar primair gericht is op het verspreiden van politieke boodschappen, vaak met eenzijdige informatie en beperkte transparantie over de afzender. ### 3.2 Kenmerken van nieuws en de uitdaging van herkenning Nieuws wordt gedefinieerd als informatie over actuele gebeurtenissen, onderbouwd met feiten, verifieerbaar en toegankelijk voor een breed publiek. Belangrijke kenmerken zijn: * Gemaakt door journalisten (met nadruk op nieuwsgaring, verificatie, selectie en verwerking). * Informatie bieden over actuele gebeurtenissen of kwesties. * Toegankelijk zijn voor het publiek. * Waarheidsgetrouw zijn (feitelijk accuraat). * Geen commerciële of politieke belangen dienen (onpartijdigheid). Nepnieuws daarentegen kan afkomstig zijn van niet-journalistieke bronnen, misleidende informatie bevatten, en de titel is vaak niet even interessant als de inhoud. #### 3.2.1 Strategieën voor het herkennen van nepnieuws Onderzoek, zoals dat van Nieuws in de Klas, suggereert tien stappen om nepnieuws te herkennen: 1. Wie is de auteur en is deze vermeld? 2. Wat is de datum en is de informatie actueel? 3. Kennen we het nieuwsmedium zelf? 4. Zijn er bronnen vermeld en wie komt er aan het woord? 5. Is de titel betrouwbaar en reflecteert deze de inhoud? 6. Wat zijn de mogelijke bedoelingen van de auteur? 7. Check links en zoek naar andere informatie over het onderwerp. 8. Waarom wordt deze informatie getoond? 9. Bekijk eigen vooroordelen (biases). 10. Hoe is de informatie gepresenteerd (duidelijkheid)? > **Tip:** Snel nieuws consumeren op mobiele apparaten vereist dat men snel kan beoordelen wat geloofwaardig is en wat niet. De herkenning van de aard van content is cruciaal. ### 3.3 Onderscheid tussen nieuws, native advertising en branded content Diverse voorbeelden illustreren het verschil tussen journalistieke content en commerciële uitingen: * **Native advertising**: Wordt gepresenteerd in de stijl van nieuwsartikelen, maar is bedoeld voor commerciële promotie. Kenmerken kunnen zijn een ontbrekende datum, geen auteur, en vermeldingen als 'Aangeboden door [merk]' of 'Nshop'. De samenwerking tussen journalisten en marketeers is hierbij essentieel. Ethische codes, zoals die van de Jury voor Ethische Praktijken inzake Reclame (JEP), benadrukken dat het duidelijk moet zijn dat het om commerciële communicatie gaat vóór de klik. * **Branded content**: Content op bestelling van een organisatie, gesponsord maar niet per se bedoeld om de merkreputatie direct te verhogen. Het doel is om aansprekende content te creëren die de doelen van een campagne versterkt. Een voorbeeld is de campagne 'Hey, het is oké' van de Rijksoverheid, waarbij content werd geproduceerd in samenwerking met een mediabedrijf. * **Crosspromotie van partners**: Mediahuizen promoten content van eigen platformen of partners, zoals Jobat, Zimmo, of Gezondheid.be. Dit kan de vorm aannemen van artikelen in de stijl van de nieuwssite, met als doel de lezer door te laten klikken naar de partnerwebsite. * **Affiliate content**: Artikel met als doel de lezer naar een vergelijkingswebsite te leiden (bijvoorbeeld mijnvergelijker.be), waar vervolgens abonnementen of producten kunnen worden vergeleken. Bij aankoop ontvangt de vergelijkingswebsite een commissie. > **Voorbeeld:** Een artikel op HLN.be over een woning, gepresenteerd in de stijl van nieuws, maar met een link naar een eigen platform van HLN's eigenaar (zoals Zimmo) voor meer informatie over woningen, is een vorm van crosspromotie. ### 3.4 Theoretische modellen: Covert Advertising Recognition and Effects (CARE) Het **Covert Advertising Recognition and Effects (CARE) model**, ontwikkeld door Wojdynski, biedt een theoretisch kader om te begrijpen hoe verborgen reclame wordt herkend en welke effecten dit heeft. Dit model focust op de mate waarin verborgen advertenties worden herkend en of deze herkenning invloed heeft op de attitude ten opzichte van de content, wat op zijn beurt gedrag kan beïnvloeden. Het model onderscheidt verschillende factoren die reclameherkenning beïnvloeden: * **Individuele verschillen en geletterdheid**: De mate van media- of nieuwsgeletterdheid van een individu speelt een rol. * **Disclosure kenmerken**: De aanwezigheid, plaatsing en duidelijkheid van labels die commerciële content aanduiden. * **Boodschap kenmerken**: Kenmerken van de reclame zelf, zoals een eenzijdige titel, bias, broninformatie en afbeeldingen. * **Leveringscontext**: De plaats en het moment waarop de content wordt aangeboden, inclusief het platform (bv. mobiel vs. computer). Eenmaal een advertentie is herkend, is de reactie afhankelijk van het doel van de lezer en de transparantie van de bron. Dit kan leiden tot verschillende copingstrategieën met uiteenlopende uitkomsten. > **Tip:** Te veel of te weinig transparantie kan leiden tot negatieve reacties. Er is een delicate balans te vinden in de manier waarop commerciële content wordt gemarkeerd. ### 3.5 Empirisch onderzoek naar reclameherkenning, met focus op mobiel gebruik Empirisch onderzoek onderzoekt de toepassing van het CARE-model, met specifieke aandacht voor de uitdagingen van mobiel nieuwsgebruik. #### 3.5.1 Hypothesen en onderzoeksresultaten Enkele belangrijke hypothesen en bevindingen uit onderzoek zijn: * **H1**: Herkenning van native advertising is minder waarschijnlijk op mobiele apparaten dan op computers. * *Resultaat*: Een verwacht verschil werd waargenomen, maar het was niet statistisch significant. Dit suggereert dat de bezorgdheid over mobiel gebruik terecht is, hoewel het verschil kleiner kan zijn dan verwacht. * **H2**: Herkenning van native advertising is waarschijnlijker wanneer de motivatie om informatie te verwerken hoog is. * *Resultaat*: Deze hypothese werd bevestigd. Een hogere motivatie om informatie te verwerken leidt tot een grotere kans op herkenning van commerciële content. * **H3**: Het apparaattype (mobiel vs. computer) modereert het effect van de motivatie om informatie te verwerken op de herkenning van native advertising. Hoge motivatie op mobiel leidt tot een grotere herkenning dan lage motivatie op computers. * *Resultaat*: Deels ondersteund. Het suggereert dat hoewel mobiel gebruik de herkenning kan bemoeilijken, de intrinsieke motivatie van de gebruiker een cruciale rol blijft spelen. #### 3.5.2 Conclusies uit onderzoek Onderzoek naar reclameherkenning, met name op mobiele apparaten, toont aan dat er terechte bezorgdheid bestaat over de negatieve invloed van mobiel nieuwsgebruik op het vermogen van gebruikers om journalistiek van reclame en propaganda te onderscheiden. De personalisatie en context van mobiele nieuwsconsumptie kunnen leiden tot minder kritische beoordeling. Echter, het belang van persoonlijke motivatie om informatie te verwerken, wat gekoppeld is aan nieuwsgeletterdheid, is ook significant. > **Voorbeeld:** Een gebruiker die actief op zoek is naar gedetailleerde informatie over een bepaald onderwerp (hoge motivatie) zal waarschijnlijk beter native advertising herkennen, ongeacht of deze zoekt op een smartphone of computer, vergeleken met iemand die oppervlakkig door nieuwsfeeds bladert. ### 3.6 Journalistieke hybridisering en 'parasitic news' De tendens van "journalistieke hybridisering" beschrijft hoe politieke communicatie, zoals persberichten, journalistieke conventies overneemt en aanpast. Dit kan leiden tot 'parasitic news', een vorm van pseudojournalistiek die zich voordoet als nieuws maar niet noodzakelijk als doel heeft te misleiden, maar wel de structuren en genres van journalistiek imiteert. Deze content kan een bijdrage leveren aan "content confusion" doordat het zich presenteert als neutrale, onafhankelijke journalistiek. Een analytisch kader voor 'parasitic news' omvat factoren zoals: * Transparantie over ideologische positie. * Positionering ten opzichte van klassieke en alternatieve media. * Imitatie van nieuwspraktijken en -genres. * Collectieve versus individuele nieuwspraktijken. * Platformen voor distributie. Het herkennen van deze vormen van gepolitiseerde content is essentieel om onderscheid te kunnen blijven maken tussen echte journalistiek en commerciële of politieke boodschappen. --- # Journalistieke hybridisering en parasiterend nieuws Dit onderwerp onderzoekt de toenemende vermenging van journalistiek met politieke communicatie, wat leidt tot fenomenen zoals pseudojournalistiek en 'parasitic news', en hun verhouding tot traditionele en alternatieve media. ### 4.1 Het concept van 'content confusion' Het spanningsveld tussen nieuws en nepnieuws wordt steeds onduidelijker. Michelle Amazeen introduceert het concept 'content confusion' om de groeiende ambiguïteit te beschrijven van content waarvan de aard en herkomst niet direct duidelijk zijn. Deze vervaging van grenzen is niet alleen een gevolg van hoe consumenten nieuws consumeren, maar ook van producenten die content creëren op manieren die het onderscheid met traditionele journalistiek bemoeilijken. Dit fenomeen omvat: * **Vervaging tussen journalistiek en contentmarketing:** * Native advertising / 'sponsored articles': Reclame die de vorm aanneemt van een nieuwsartikel. * Affiliated marketing / 'partner content': Content waarin partners worden gepromoot, met commissie-inkomsten als doel. * **Politieke propaganda / pseudojournalistiek:** Informatie die zich voordoet als nieuws, maar primair politieke agenda's dient. ### 4.2 Wat is nieuws? Traditionele journalistiek wordt gekenmerkt door: * **Vastgestelde kenmerken:** Nieuws is nieuwe informatie over actuele gebeurtenissen of kwesties, onderbouwd met feiten, geverifieerd en geselecteerd door journalisten, bedoeld om een breed publiek te informeren en feitelijke accuraatheid na te streven. * **Onpartijdigheid:** Het dient geen commerciële of politieke belangen en heeft geen mobiliserende functie. * **Transparantie:** De auteur is vermeld, de datum is actueel, het medium is bekend, bronnen worden vermeld, en de bedoelingen van de auteur zijn duidelijk. ### 4.3 Het herkennen van nepnieuws en hybride vormen Het herkennen van 'nepnieuws' vereist een kritische benadering, waarbij de volgende aspecten worden geëvalueerd: * **Auteur en datum:** Wie is de auteur en is de informatie actueel? * **Nieuwsmedium:** Is het medium betrouwbaar en bekend? * **Bronnen:** Worden bronnen transparant vermeld? * **Titel en inhoud:** Stemmen titel en artikel overeen qua relevantie en interesse? * **Doel van de auteur:** Wat is de intentie achter de publicatie? * **Verificatie:** Worden links gecheckt en is er aanvullende informatie beschikbaar? * **Presentatie:** Hoe is de informatie gepresenteerd? * **Eigen bias:** Reflecteren op eigen vooroordelen. #### 4.3.1 Voorbeelden van hybride content * **Native advertising:** Advertenties die expliciet als zodanig worden aangeduid (bv. 'Aangeboden door VNZ') maar qua vormgeving lijken op nieuwsartikelen. Deze worden vaak geplaatst op bekende nieuwswebsites en kunnen afkomstig zijn van externe organisaties of de eigen salesafdeling van een mediabedrijf. * **Branded content:** Content die in opdracht van een organisatie is gemaakt, gesponsord, maar niet primair gericht is op het verhogen van de merkreputatie, maar op het aanspreken van lezers met waardevolle content die de doelstelling van de campagne versterkt. De creative studio van een mediabedrijf kan hierbij betrokken zijn, waarbij ze journalistiek-achtige producten creëren om een breed publiek te bereiken. De campagne 'Hey, het is oké' is hier een voorbeeld van, met verschillende mediakanalen ingezet. * **Crosspromotie (van 'partners'):** Het promoten van content van 'partners' van een mediabedrijf. Dit kan leiden tot een vermenging van redactionele content en commerciële links naar partnerwebsites (zoals Jobat, Zimmo, Gezondheid.be). #### 4.3.2 Affiliate marketing Dit is een vorm van marketing waarbij websites commissie ontvangen voor verkeer dat ze naar webshops leiden. Als een klant via die website een aankoop doet, ontvangt de website een deel van de opbrengst. #### 4.3.3 Wettelijke en ethische kaders * **Code van JEP (Jury voor Ethische Praktijken inzake Reclame):** Vereist dat commerciële communicatie duidelijk herkenbaar is vóórdat de lezer erop klikt, met aanduidingen als 'aangeboden door', 'van onze partner', 'gesponsord'. Ondanks deze richtlijnen kan slechts een minderheid van de lezers een journalistiek nieuwsartikel onderscheiden van een 'native advertentie'. * **'Covert advertising' / 'Native advertising':** Reclame die vermomd is als nieuws. ### 4.4 Het Covert Advertising Recognition and Effects (CARE) model Dit model, ontwikkeld door Wojdynski, biedt een analytisch kader om de herkenning van vermomde advertenties en hun impact te bestuderen. Het model onderzoekt: * **Herkenning van native advertising:** Dit wordt beïnvloed door: * **Apparaattype:** Mobiele apparaten maken herkenning lastiger dan computers. * **Motivatie tot informatieverwerking:** Een hogere motivatie leidt tot betere herkenning. * **Individuele verschillen en geletterdheid:** Kritische vaardigheden spelen een rol. * **Disclosures (labels):** De mate waarin labels worden gegeven en hun plaatsing. * **Boodschapskenmerken:** Eenzijdige titels, bias, bron, afbeeldingen. * **Plaats en context (delivery context):** Timing en platform. * **Reactie op herkende advertenties:** De reactie van de consument hangt af van hun doel met het lezen en de transparantie van de bron. Te veel transparantie kan negatief werken, maar te weinig eveneens. Dit kan leiden tot verschillende copingstrategieën en uitkomsten. #### 4.4.1 Onderzoek naar reclameherkenning Onderzoek met behulp van het CARE-model suggereert dat: * Reclameherkenning op mobiele apparaten minder waarschijnlijk is dan op computers, hoewel de statistische significantie hiervan kan variëren. * Motivatie om informatie te verwerken heeft een positief effect op reclameherkenning. * Het apparaattype kan de invloed van motivatie modereren; hogere motivatie op een laptop kan leiden tot betere herkenning dan op een mobiel apparaat met lage motivatie. Deze bevindingen onderstrepen de terechte bezorgdheid over de negatieve invloed van mobiel nieuwsgebruik op het onderscheidingsvermogen tussen journalistiek en reclame, met name in sociale mediacontexten. De nadruk ligt hierbij op het belang van nieuwsgeletterdheid en individuele motivatie. ### 4.5 Journalistieke hybridisering en 'parasitic news' Dit concept beschrijft de toenemende vermenging van journalistiek met politieke communicatie, wat leidt tot: * **Pseudojournalistiek:** Communicatie die journalistieke conventies imiteert, maar niet voldoet aan journalistieke standaarden. * **'Parasitic news':** Een vorm van politieke communicatie die journalistieke conventies overneemt en aanpast. Het doel is niet per se desinformatie, maar het verspreiden van een specifiek perspectief op feiten vanuit een ideologische positie. Deze vorm kan overeenkomsten vertonen met 'alternatieve media' of 'nepnieuws', maar wordt geproduceerd door actoren die dicht bij het politieke establishment staan. #### 4.5.1 Kenmerken van 'parasitic news' * **Imitatie van nieuwspraktijken en -genres:** Het overnemen van de vorm en stijl van journalistieke producties. * **Positionering ten opzichte van klassieke en 'alternatieve' media:** Ze positioneren zich vaak als onafhankelijk, terwijl ze ideologisch verbonden zijn met politieke actoren. * **Transparantie (of gebrek daaraan) over ideologische positie:** De ideologische oriëntatie is niet altijd duidelijk. * **Platformen voor distributie:** De kanalen waarlangs deze content wordt verspreid. #### 4.5.2 Onderscheid met traditionele journalistiek Echte journalistiek concurreert met deze hybride vormen en wordt hierdoor soms later of minder zichtbaar. Het concept van 'parasitic news' helpt om politieke pseudojournalistiek te analyseren door te kijken naar transparantie, positionering, genres, en distributiekanalen. Het is belangrijk om deze vormen te onderscheiden van echte journalistiek om de 'content confusion' tegen te gaan. > **Tip:** Bij het analyseren van mediaberichtgeving is het cruciaal om niet alleen naar de inhoud te kijken, maar ook naar de bron, de bedoeling van de publicatie en de mogelijke commerciële of politieke belangen die ermee gemoeid zijn. > **Voorbeeld:** Een artikel op een politieke partijwebsite dat zich voordoet als nieuws, kan vergelijkbare informatie bevatten als een nieuwsartikel van een gevestigde mediamaatschappij, maar de context, de bronvermelding en de objectiviteit zullen significant verschillen. De website van Vlaams Belang en V-Nieuws bieden hier voorbeelden van. --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Content confusion | Een situatie waarin het voor het publiek moeilijk is om de aard en oorsprong van mediaberichten te onderscheiden, waardoor de grenzen tussen journalistiek, commerciële content en misinformatie vervagen. | | Journalistiek | Een vorm van communicatie die gericht is op het verzamelen, verifiëren, selecteren en presenteren van feitelijke informatie over actuele gebeurtenissen of kwesties, met als doel het publiek te informeren op een waarheidsgetrouwe en onpartijdige manier. | | Contentmarketing | Een strategische benadering gericht op het creëren en distribueren van waardevolle, relevante en consistente content om een duidelijk gedefinieerd publiek aan te trekken en te behouden, met als uiteindelijk doel winstgevende klantactie. | | Pseudojournalistiek | Een vorm van communicatie die journalistieke conventies nabootst maar niet voldoet aan de ethische en feitelijke normen van echte journalistiek, vaak met een politieke of commerciële agenda die niet transparant is. | | Native advertising | Een vorm van online adverteren die de vorm en functie van de redactionele inhoud van het publicatieplatform nabootst, waarbij de advertentie zo wordt geïntegreerd dat deze nauwelijks te onderscheiden is van de omringende redactionele inhoud. | | Sponsored articles | Artikelen die worden betaald door een adverteerder, maar die binnen een redactionele omgeving worden gepubliceerd en deels lijken op reguliere nieuwsartikelen of achtergrondinformatie, vaak met een commercieel doel. | | Affiliated marketing | Een prestatiegerichte marketingstrategie waarbij een bedrijf een of meer partners beloont voor elke bezoeker of klant die door de eigen marketinginspanningen van de partner wordt gegenereerd, vaak via een unieke link. | | Partner content | Content die wordt geproduceerd in samenwerking met een partner, waarbij de partner kan bijdragen aan de financiering of inhoud, maar waarbij de content wordt gepresenteerd binnen de context van een ander platform. | | Politieke propaganda | Informatie die systematisch wordt verspreid met het doel de publieke opinie te beïnvloeden, vaak door het presenteren van selectieve feiten, het manipuleren van emoties en het promoten van een specifieke politieke ideologie of agenda. | | Nieuwsgeletterdheid | Het vermogen van individuen om nieuws te vinden, te beoordelen, te begrijpen en te gebruiken, waarbij kritische vaardigheden worden toegepast om de betrouwbaarheid, relevantie en context van nieuws te evalueren. | | Branded content | Content die is gemaakt door of in samenwerking met een merk om het merk te promoten, vaak door middel van verhalen, entertainment of informatie die aansluit bij de waarden en doelstellingen van het merk. | | Crosspromotie | Het promoten van content, producten of diensten van een partner of een ander platform om het bereik te vergroten en publiek door te verwijzen tussen verschillende entiteiten. | | Affiliate content | Content die is ontworpen om gebruikers door te verwijzen naar externe websites waar producten of diensten worden aangeboden, waarbij de oorspronkelijke website een commissie ontvangt voor succesvolle transacties. | | Jury voor Ethische Praktijken inzake Reclame (JEP) | Een zelfregulerende instantie die toezicht houdt op de ethische praktijken in de reclame, met richtlijnen om ervoor te zorgen dat commerciële communicatie duidelijk herkenbaar is voor consumenten. | | Commerciële democratie | Een sociaal-economisch systeem waarin promotionele culturen en de principes van public relations de maatschappij doordringen, wat leidt tot een vervaging van de grenzen tussen commerciële belangen en publieke communicatie. | | Covert advertising | Reclame die niet duidelijk als zodanig wordt geïdentificeerd en die is vermomd als redactionele inhoud, met als doel de consument onbewust te beïnvloeden. | | Covert Advertising Recognition and Effects (CARE) model | Een theoretisch model dat onderzoekt hoe consumenten vermomde reclame herkennen en welke effecten dit heeft op hun attitudes en gedrag ten opzichte van de geadverteerde content. | | Mobiel nieuwsgebruik | De manier waarop mensen nieuws consumeren via mobiele apparaten zoals smartphones en tablets, wat vaak gekenmerkt wordt door snelle, oppervlakkige interacties en een grotere blootstelling aan diverse contentvormen. | | Journalistinge hybridisering | Het proces waarbij journalistieke praktijken en vormen van communicatie zich vermengen met niet-journalistieke elementen, zoals politieke PR, marketing of entertainment, wat leidt tot nieuwe hybride contentvormen. | | Parasitic news | Politieke communicatie die journalistieke conventies overneemt en aanpast om de aandacht van het publiek te trekken, vaak met de intentie om een specifiek politiek perspectief te bevorderen zonder volledig transparant te zijn over de oorsprong of agenda. |