4. De constructie van problemen.pptx

# Labelingperspectief en de constructie van deviantie Dit onderwerp verkent hoe sociale groepen deviantie creëren door regels te formuleren en toe te passen, en hoe het labelen van individuen kan leiden tot de vorming van een deviante identiteit en het aanhouden van deviante gedragingen. ### 1.1 De kern van het labelingperspectief Het labelingperspectief stelt dat deviantie niet een inherente eigenschap is van bepaald gedrag, maar eerder een gevolg is van het proces waarbij sociale groepen regels creëren en deze regels vervolgens toepassen op specifieke individuen. Deze individuen worden dan gelabeld als buitenstaanders of 'deviant'. Het gedrag zelf wordt pas als deviant beschouwd wanneer het door anderen zo wordt bestempeld. * **Kernidee:** Sociale groepen creëren deviantie door: 1. Regels op te stellen waarvan de overtreding als deviant wordt beschouwd. 2. Deze regels toe te passen op specifieke personen. 3. Deze personen te labelen als buitenstaanders. * **Gevolg van labeling:** Een individu wordt als deviant beschouwd wanneer het label succesvol is toegepast en het gedrag als zodanig wordt bestempeld. ### 1.2 Primaire en secundaire deviantie Grounded in this perspective, Edwin Lemert onderscheidt twee vormen van deviantie: * **Primaire deviantie:** Dit zijn de initiële gedragingen die leiden tot het labelen. Het individu identificeert zich nog niet met het label en de primaire deviantie is vaak incidenteel en niet systematisch. * **Secundaire deviantie:** Dit ontstaat als gevolg van de reacties op primaire deviantie en het toegekende label. Het individu internaliseert het label en ontwikkelt een deviante identiteit. Dit kan leiden tot verdere deviant gedrag dat consistent is met het nieuwe zelfbeeld. ### 1.3 De impact van het label Het label heeft een significante impact op zowel de gemaakte keuzes van het individu als de reacties van de maatschappij: * **Invloed op de reactie:** Het label bepaalt wie er reageert op het gedrag en hoe die reactie eruitziet. * **Verandering in verantwoordelijkheid:** Het label kan leiden tot het toeschrijven van verantwoordelijkheid, bijvoorbeeld door te stellen dat iemand een 'onweerstaanbare drang' heeft of 'ontoerekeningsvatbaar' is. * **Macht van de labeler:** Het proces van labeling is vaak gebonden aan machtsverhoudingen. Degenen die de macht hebben om regels te creëren en toe te passen, bepalen ook wie als deviant wordt bestempeld. * **Gewin door labeling:** Zowel de labeler als de gelabelde kunnen hieruit 'winst' halen. Dit kan ook self-labeling omvatten, waarbij het individu zichzelf identificeert met het toegeschreven label. ### 1.4 Kritiek op het labelingperspectief Hoewel invloedrijk, kent het labelingperspectief ook kritiekpunten: * **Relativiteit van criminaliteit:** Het perspectief benadrukt de sociale constructie van criminaliteit, wat kan leiden tot de vraag of er nog wel een objectieve realiteit van criminaliteit bestaat. * **Verwaarlozing van oorzaken:** Het focust sterk op het proces vanaf het moment van labeling en negeert mogelijk de initiële oorzaken die tot het problematische gedrag of de situatie hebben geleid. * **Creativiteit van reactie:** De manier waarop mensen reageren op labeling is complex en creatief, wat niet altijd volledig wordt verklaard door het model. ### 1.5 Sociaal constructivisme en de constructie van sociale problemen Het labelingperspectief is nauw verwant aan het sociaal constructivisme, dat stelt dat veel van wat wij als 'werkelijkheid' beschouwen, sociaal geconstrueerd is door gedeelde definities en interacties. * **Fasen van institutionalisatie (Berger & Luckmann):** * **Externalisatie:** Mensen creëren sociale producten (ideeën, instellingen). * **Objectivatie:** Deze producten krijgen een objectieve werkelijkheid en worden onafhankelijk van hun makers geacht. * **Internalisatie:** Mensen nemen deze geobjectiveerde realiteit over en deze vormt hun wereldbeeld. * **Rol van subjectieve definities:** Binnen het constructivisme wordt de werkelijkheid begrepen via subjectieve definities die door interactie worden gedeeld en versterkt, waardoor ze objectieve beoordelingen lijken. * **Probleemdefinitie en de publieke arena:** Sociale problemen worden op de agenda gezet via publieke discours en actie. De 'natural history' van een sociaal probleem omvat de definitie ervan als een probleem, de pogingen om er iets aan te doen, en de reacties van de maatschappij. * **Competitie in arena's:** Het 'Public Arena Model' benadrukt de competitie binnen verschillende publieke arena's (media, politiek) om aandacht en middelen. Experten en activisten spelen een rol in het framen van problemen. #### 1.5.1 Kritiek op het constructivisme Een belangrijke kritiek op het sociaal constructivisme is het risico op postmodernisme, waarbij alles als relatief wordt beschouwd en teruggebracht tot belangen of percepties. Dit kan ertoe leiden dat sociologie zelf wordt genegeerd als een discipline die sociale problemen kan oplossen. --- # Sociaal constructivisme en de rol van betekenis De kern van sociaal constructivisme is dat de realiteit begrepen wordt via subjectieve definities die door interactie worden gedeeld en versterkt, waardoor ze objectief lijken. ### 2.1 Kernbegrippen van sociaal constructivisme Sociaal constructivisme stelt dat de realiteit niet vaststaat, maar geconstrueerd wordt door menselijke interactie en gedeelde interpretaties. Dit betekent dat wat wij als 'echt' of 'problematisch' beschouwen, het resultaat is van sociale processen en niet van inherente eigenschappen van de wereld. #### 2.1.1 Ontologie en epistemologie * **Ontologie:** Gaat over de aard van de werkelijkheid. Sociaal constructivisme neigt naar **nominalisme**, waarbij de essentie van de werkelijkheid niet objectief bestaat, maar afhankelijk is van onze definities en concepten. * **Epistemologie:** Gaat over de aard van kennis en hoe we die kunnen verkrijgen. Sociaal constructivisme positioneert zich tegenover positivisme en objectivisme, en omarmt het idee dat kennis subjectief en sociaal geconstrueerd is (**anti-positivisme** of **subjectivisme**). #### 2.1.2 Betekeniscreatie en symbolisch interactionisme Het **symbolisch interactionisme** is een belangrijke theoretische stroming binnen het sociaal constructivisme. De kern hiervan is dat mensen handelen op basis van de betekenissen die zij toekennen aan objecten, situaties en andere personen. * **Betekenis ontstaat via interactie:** Betekenissen zijn niet individueel bepaald, maar ontstaan en worden onderhandeld in sociale interacties. * **Contextafhankelijkheid van betekenis:** Betekenissen zijn flexibel en kunnen variëren afhankelijk van de specifieke context. * **Thomas theorema:** Dit principe stelt: "Als we situaties als werkelijk definiëren, worden ze werkelijk in hun gevolgen." Dit benadrukt hoe subjectieve interpretaties concrete effecten kunnen hebben op de realiteit. De nadruk ligt hierbij op de subjectieve interpretatie boven de objectieve condities. #### 2.1.3 De rol van labeling Het labelingperspectief, voortkomend uit het sociaal constructivisme, focust op hoe definities en labels sociale problemen en deviant gedrag creëren. * **Definitie van deviantie:** Sociale groepen creëren deviantie door regels te maken en door bepaalde personen als 'outsiders' te bestempelen. Een deviante is iemand aan wie dit label succesvol is toegekend, en deviant gedrag is gedrag dat zo gelabeld wordt. * **Primair en secundair deviantie:** Dit onderscheid, geïntroduceerd door Lemert, beschrijft hoe initiële afwijkende handelingen (primaire deviantie) kunnen leiden tot het aannemen van een deviante identiteit na labeling (secundaire deviantie). * **Stigma en criminele carrière:** Het labelen kan leiden tot stigma, wat op zijn beurt weer een criminele carrière kan bevorderen. * **Retrospectief labellen:** Soms worden gedragingen achteraf gelabeld als deviant, wat invloed heeft op de interpretatie van het verleden. * **De macht van de labeler:** Degenen met macht en een 'plakkerig' label hebben invloed op het proces. Labeling kan voordelen opleveren voor de labeler, maar ook leiden tot self-labeling bij de gelabelde. > **Tip:** Het labelingperspectief verklaart *hoe* iets als problematisch wordt gedefinieerd, maar negeert vaak de oorspronkelijke oorzaken die leiden tot het gedrag dat vervolgens gelabeld wordt. ### 2.2 Kritiek op sociaal constructivisme en labeling Hoewel sociaal constructivisme en labelingperspectieven waardevolle inzichten bieden, zijn er ook kritiekpunten: * **Relativiteit van criminaliteit:** De nadruk op subjectieve definities kan leiden tot de vraag of er überhaupt nog sprake kan zijn van objectieve criminaliteit. * **Negeert oorzaken:** Sociaal constructivisme en labeling leggen de nadruk op het proces van definities en labels, maar besteden minder aandacht aan de dieperliggende oorzaken die leiden tot de situaties of gedragingen die als problematisch worden aangemerkt. * **De val van het postmodernisme:** Een te ver doorgevoerde relativiteit kan ertoe leiden dat alles als relatief wordt beschouwd en enkel teruggebracht kan worden tot belangen of percepties. Dit kan zelfs de sociologie zelf ondermijnen in haar rol als oplosser van sociale problemen. ### 2.3 Hoe sociale problemen op de agenda komen: het public arena model Verschillende benaderingen proberen te verklaren hoe sociale problemen op de publieke agenda komen. Het **public arena model** focust op de competitie in publieke domeinen. * **Competitie in arena's:** Sociale problemen concurreren om aandacht en middelen in de publieke arena. Dit geldt zowel binnen specifieke arena's (bijvoorbeeld de media) als voor het publiek in bredere zin. * **Rol van experten en activisten:** Zij spelen een cruciale rol bij het 'framen' van problemen, oftewel het presenteren ervan op een manier die bepaalde interpretaties en oplossingen bevordert. * **Principes van selectie:** Kenmerken zoals drama, nieuwtjes en culturele/politieke context bepalen welke problemen aandacht krijgen. * **Interactie tussen arena's:** Verschillende publieke arena's kunnen elkaar versterken of verzwakken in de problematisering van een kwestie. > **Voorbeeld:** Een milieuprobleem kan pas op de politieke agenda komen nadat activisten het probleem framen als een directe bedreiging voor de volksgezondheid (personaliseren), waarbij ze de veroorzakende industrie als de 'vijand' neerzetten (bouwen van vijanden), en dit alles breed uitgemeten wordt door de media (bouwen van een veelvoorkomende conditie). ### 2.4 Fasen van institutionalisatie (Berger & Luckmann) Berger en Luckmann beschrijven een proces van institutionalisatie, waarin sociale constructies vaste vormen aannemen: 1. **Externalisatie:** Mensen creëren sociale verschijnselen door hun acties. 2. **Objectivatie:** Deze constructies krijgen een objectieve realiteit en lijken los te staan van de oorspronkelijke makers. 3. **Legitimatie:** De geobjectiveerde realiteit wordt verklaard en gerechtvaardigd, waardoor het acceptabel wordt. 4. **Internalisatie:** Mensen internaliseren deze geobjectiveerde en gelegitimeerde realiteit, waardoor deze als vanzelfsprekend wordt ervaren. Dit proces verklaart hoe sociaal geconstrueerde ideeën en structuren verankerd raken in de samenleving en niet meer als menselijke maaksel worden gezien. --- # Het public arena model voor sociale problemen Dit model verkent hoe sociale problemen op de publieke agenda komen door middel van concurrentie in publieke discussies en actie, waarbij de rol van framing door experts en activisten en de principes die de selectie van problemen bepalen, worden benadrukt. ### 3.1 De kern van het model: publiciteit en competitie Het public arena model stelt dat een sociale conditie een sociaal probleem wordt wanneer het wordt gelabeld als een probleem binnen de arena's van publiek debat en actie. De nadruk ligt hierbij niet op een vastomlijnd stadium van institutionalisering, maar op de competitie die plaatsvindt om aandacht en middelen. > **Tip:** Dit model benadrukt dat de 'realiteit' van een sociaal probleem niet alleen voortkomt uit objectieve omstandigheden, maar ook uit de subjectieve interpretaties en de daaruit voortvloeiende definities die gedeeld en versterkt worden in publieke interacties. ### 3.2 De arena's van publiek debat en actie Deze arena's zijn de omgevingen waar sociale problemen worden besproken, geformuleerd en waarover actie wordt ondernomen. Dit kan variëren van traditionele media zoals kranten tot online platformen zoals de blogosphere. #### 3.2.1 Competitie om aandacht en middelen Er is een schaarste aan aandacht en middelen, wat leidt tot competitie tussen verschillende claims en actoren. * **Rol van experts en activisten:** Zij spelen een cruciale rol in het 'framen' van problemen, wat betekent dat zij de manier waarop een probleem wordt begrepen en geïnterpreteerd, vormgeven. Dit frame beïnvloedt hoe het publiek en beleidsmakers het probleem waarnemen. #### 3.2.2 Principes van selectie Niet alle problemen die als zodanig worden gepresenteerd, komen op de publieke agenda. Selectie vindt plaats op basis van diverse principes: * **Nieuwtjes en verzadiging:** Problemen die als nieuw worden gepresenteerd, trekken meer aandacht dan problemen die reeds breed bekend zijn en waarover het publiek mogelijk 'verzadigd' is. * **Drama:** Problemen die dramatische elementen bevatten, vaak met duidelijke slachtoffers en daders, genereren meer publieke belangstelling. * **Cultuur en politiek:** De culturele waarden en politieke prioriteiten van een samenleving beïnvloeden sterk welke problemen als belangrijk worden beschouwd en welke actie wordt ondernomen. > **Example:** Een milieuprobleem dat gepresenteerd wordt met beelden van bedreigde diersoorten (drama, culturele waarden) en dat recentelijk in de media is belicht (nieuwsgierigheid), heeft meer kans om op de agenda te komen dan een structureel, maar minder dramatisch milieuprobleem dat al langer bekend is. ### 3.3 Het bouwen van een sociaal probleem Volgens het public arena model is het construeren van een 'populair' sociaal probleem vergelijkbaar met het samenstellen van een bouwpakket: * **Bouw een populair kader:** Formuleer het probleem op een manier die aanspreekt en herkenbaar is. * **Bouw een veelvoorkomende conditie:** Benadruk dat het probleem wijdverbreid is. * **Bouw afschrikwekkende gevolgen:** Schets de negatieve implicaties van het probleem. * **Personaliseer de conditie en de mensen:** Koppel het probleem aan concrete personen of groepen om emotionele betrokkenheid te creëren. * **Bouw eenvoud in:** Presenteer het probleem en mogelijke oplossingen op een begrijpelijke manier. * **Bouw vijanden:** Definieer duidelijk wie verantwoordelijk is voor het probleem of wie er baat bij heeft. > **Tip:** Het effectief 'framen' van een probleem is cruciaal voor succesvolle agendasetting. Dit omvat het kiezen van de juiste woorden, beelden en narratieven. ### 3.4 Interactie tussen arena's Arena's beïnvloeden elkaar. Problemen die in de ene arena aandacht krijgen, kunnen overwaaien naar andere arena's, wat kan leiden tot versterking of verzwakking van de claim. ### 3.5 Kritiek en implicaties Een belangrijk punt van kritiek op een puur constructivistische benadering is het risico op postmodernisme, waarbij alles als relatief wordt beschouwd en kan worden gereduceerd tot belangen en percepties. Dit kan leiden tot de negering van sociologie als een discipline die oplossingen kan bieden voor sociale problemen. > **Example:** Als alle sociale problemen louter als subjectieve constructies worden gezien, kan dit leiden tot passiviteit en het ontbreken van concrete beleidsmaatregelen, omdat de 'objectieve' basis voor ingrijpen ontbreekt. Dit model helpt te begrijpen hoe bepaalde condities de status van sociaal probleem verwerven en op de publieke agenda belanden, vaak door effectieve communicatie en strategische positionering binnen de publieke arena's. --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Sociaal constructivisme | Een theoretisch perspectief binnen de sociologie en andere sociale wetenschappen dat stelt dat de werkelijkheid, inclusief sociale fenomenen en betekenissen, wordt geconstrueerd door sociale interactie en gedeelde definities, in plaats van dat deze objectief en onafhankelijk van menselijke waarneming bestaat. | | Ontologie | De tak van de filosofie die zich bezighoudt met de aard van het zijn, het bestaan en de realiteit. Het onderzoekt fundamentele vragen over wat bestaat en hoe het bestaat. | | Epistemologie | De tak van de filosofie die zich bezighoudt met de aard, oorsprong en beperkingen van kennis. Het onderzoekt hoe we kennis verkrijgen en wat de geldigheid ervan is. | | Nominalisme | Een filosofische opvatting die stelt dat universele begrippen of abstracte eigenschappen slechts namen of labels zijn (nomina) zonder zelfstandige realiteit; alleen individuele dingen bestaan werkelijk. | | Realisme | Een filosofische opvatting die stelt dat universele begrippen of abstracte eigenschappen een werkelijke, onafhankelijke existentie hebben, los van de individuele dingen waarin ze voorkomen of de menselijke geest die ze waarneemt. | | Symbolisch interactionisme | Een sociologische theorie die de nadruk legt op de betekenis die mensen hechten aan symbolen en hoe deze betekenissen tot stand komen door sociale interactie. Mensen handelen op basis van de betekenissen die objecten en gebeurtenissen voor hen hebben. | | Thomas theorema | Een principe in de sociologie dat stelt dat als mensen situaties als echt definiëren, deze situaties ook echt worden in hun gevolgen, ongeacht of de initiële definitie objectief correct was. | | Deviantie | Gedrag dat afwijkt van de sociale normen, waarden of verwachtingen van een groep of samenleving, en dat door die groep als onacceptabel wordt beschouwd. | | Labeling benadering | Een sociologische benadering binnen de studie van deviantie die zich richt op het proces waarbij individuen door anderen als deviant worden bestempeld (gelabeld) en de gevolgen van dit labelen voor hun identiteit en gedrag. | | Primaire deviantie | Initiële afwijkende gedragingen die plaatsvinden voordat het individu door de samenleving als deviant wordt bestempeld. Deze worden vaak genegeerd of als onbeduidend beschouwd. | | Secundaire deviantie | Afwijkend gedrag dat voortvloeit uit de reactie van de samenleving op primaire deviantie, waarbij het individu de opgelegde deviante rol adopteert na succesvolle toepassing van een label. | | Institutionalisatie | Het proces waarbij bepaalde sociale handelingen, structuren of betekenissen een gevestigde en geaccepteerde plaats krijgen binnen een samenleving, vaak door middel van legitimatie en internalisatie. | | Objectivatie | Het proces waarbij sociale constructies of abstracte ideeën als objectieve, concrete realiteiten worden waargenomen of behandeld, vaak door middel van taal, symbolen of rituelen. | | Legitimatie | Het proces waarbij de legitimiteit van sociale instituties, regels of ideeën wordt gerechtvaardigd en geaccepteerd binnen een samenleving, vaak door middel van ideologieën of overtuigende argumenten. | | Internaliseren | Het proces waarbij individuen sociale normen, waarden en overtuigingen van hun samenleving eigen maken en integreren in hun eigen persoonlijkheid en gedrag, zodat deze als vanzelfsprekend worden beschouwd. | | Public arena model | Een theoretisch raamwerk dat beschrijft hoe sociale problemen in het publieke domein aandacht krijgen en op de agenda worden geplaatst, door middel van concurrentie, framing en de interactie tussen verschillende publieke arena's. | | Framing | Het proces waarbij informatie wordt gepresenteerd op een manier die de interpretatie en perceptie ervan door het publiek beïnvloedt, vaak door specifieke aspecten te benadrukken of weg te laten om een bepaalde boodschap over te brengen. |