PPT 3 Polio.pdf

# Geschiedenis en epidemiologie van polio Polio, een ziekte die van oudsher endemisch was, evolueerde naar grootschalige epidemieën en wordt nu aangepakt met wereldwijde vaccinatiecampagnes, wat leidt tot aanzienlijke vooruitgang in de uitroeiing ervan. ### 1.1 Historische ontwikkeling van polio Polio is sinds de oudheid een endemische ziekte. Tegen het einde van de 19e eeuw begonnen zich grote epidemieën van paralytische polio te voordoen. Deze verschuiving naar grotere epidemieën werd deels toegeschreven aan verbeteringen in sanitatie en hygiëne, waardoor infecties op latere leeftijd plaatsvonden en meer ernstige ziektebeelden veroorzaakten [8](#page=8). ### 1.2 De polio-epidemieën en het begin van de uitroeiingsinspanningen In 1985 werden er jaarlijks naar schatting 350.000 paralytische gevallen van polio gemeld in meer dan 125 landen. Dit zette de toon voor wereldwijde inspanningen om de ziekte te bestrijden en uiteindelijk uit te roeien [12](#page=12). ### 1.3 Vooruitgang in de uitroeiing van wild poliovirus De wereldwijde inspanningen voor de uitroeiing van polio hebben aanzienlijke successen geboekt: * In 2015 werd wild poliovirus type 2 uitgeroeid [16](#page=16). * In 2019 werd wild poliovirus type 3 uitgeroeid [16](#page=16). * In 2020 werd de WHO Afrikaanse regio gecertificeerd als vrij van wild poliovirus [16](#page=16). Tegen 2018 waren er nog maar drie landen waar polio endemisch was: Nigeria, Afghanistan en Pakistan [16](#page=16). ### 1.4 Huidige status van polio-uitroeiing en uitdagingen Ondanks de vooruitgang blijven er uitdagingen bestaan in de wereldwijde uitroeiing van polio. #### 1.4.1 Overgang naar geïnactiveerd poliovirusvaccin (IPV) en oraal poliovaccin (OPV) In 2016 vond een wereldwijde overschakeling plaats van het trivalente orale poliovaccin (tOPV) naar het bivalente orale poliovaccin (bOPV). Deze overgang omvatte ook de wereldwijde intrekking van het Sabin type 2-vaccin. Het nieuwe vaccinatieschema omvatte de toediening van bOPV (type 1 en 3) in combinatie met minstens één dosis geïnactiveerd poliovaccin (IPV). Meer dan 130 landen voerden deze verandering binnen twee maanden door. MOPV2 (monovalent oraal poliovaccin type 2) bleef beschikbaar voor respons op uitbraken [28](#page=28). #### 1.4.2 Opkomst van circulerend vaccin-afgeleid poliovirus (cVDPV) Na de wereldwijde intrekking van het Sabin type 2-vaccin, nam de incidentie van vaccin-geassocieerde paralytische poliomyelitis (VAPP) af, maar circulerend vaccin-afgeleid poliovirus type 2 (cVDPV2) nam toe. In 2020 werden 140 gevallen van wild poliovirus type 1 (WPV1) gemeld tegenover 1074 gevallen van cVDPV2. Dit toont aan dat bestaande cVDPV's zich blijven verspreiden [28](#page=28). #### 1.4.3 Andere uitdagingen * Er is wereldwijd sprake van een tekort aan IPV-vaccins [28](#page=28). * Bij jonge kinderen na de overstap bestaat er een afnemende mucosale immuniteit tegen type 2 [28](#page=28). ### 1.5 Geografische spreiding van poliovirus (historisch en recent) #### 1.5.1 Situatie in 2019 In september 2019 waren de belangrijkste gebieden waar poliovirus circuleerde: * **Endemisch (WPV1):** Afghanistan en Pakistan [30](#page=30). * **cVDPV1 gevallen:** Myanmar [30](#page=30). * **cVDPV2 gevallen:** Diverse landen in Afrika, waaronder Ghana, Ethiopië, Angola, Democratische Republiek Congo, Niger, Nigeria, Somalië, China, Centraal-Afrikaanse Republiek en Benin [30](#page=30). #### 1.5.2 Recente detecties en uitbraken . Recente gebeurtenissen hebben de aanhoudende dreiging van polio benadrukt: * **Februari 2022:** Malawi detecteerde polio, het eerste wilde geval in Afrika in meer dan vijf jaar. Het virus bleek genetisch gekoppeld te zijn aan WPV1 gedetecteerd in Pakistan in oktober 2019 [42](#page=42) [43](#page=43). * **Mei 2022:** Mozambique verklaarde de eerste polio-uitbraak in 30 jaar. Het geval was gelinkt aan het importgeval in Malawi [42](#page=42) [43](#page=43). * **Juni 2022:** Vaccin-afgeleid poliovirus type 2 (VDPV2) werd gedetecteerd in omgevingsmonsters in Londen, Verenigd Koninkrijk. Dit gebeurde ondanks een vaccinatiegraad van 86.6% voor de primaire cursus van de DTaP/IPV/Hib/HepB-vaccinatie in Londen [42](#page=42) [43](#page=43). * **Juli 2022:** De eerste polio-zaak in bijna een decennium werd gedetecteerd in New York State [42](#page=42). #### 1.5.3 Gevalcijfers (voorgaande 12 maanden, tot november 2025) Tussen 12 november 2024 en 11 november 2025 werden de volgende gevallen gemeld: * **WPV1:** 39 gevallen, voornamelijk in Afghanistan en Pakistan [49](#page=49). * **cVDPV1:** 3 gevallen [49](#page=49). * **cVDPV2:** 169 gevallen, gemeld in diverse landen zoals Nigeria, Tsjaad, Papoea-Nieuw-Guinea, Angola, Somalië, Ethiopië, Benin, Centraal-Afrikaanse Republiek, Niger, Burkina Faso, Jemen, Soedan, Djibouti, Algerije, Kameroen, Democratische Republiek Congo en Zuid-Soedan [49](#page=49). * **cVDPV3:** 5 gevallen [49](#page=49). > **Tip:** De vergelijking tussen het aantal WPV1-gevallen en cVDPV-gevallen is cruciaal om de voortgang van de uitroeiing te beoordelen en de effectiviteit van interventies te meten. ### 1.6 Impact van fragiele en conflictregio's op polio Een significant deel van de polio-gevallen, wel 85% van de 541 gevallen in het voorgaande jaar, deed zich voor in fragiele en conflictregio's. Dit onderstreept de uitdagingen van vaccinatiecampagnes in dergelijke gebieden en het belang van toegankelijkheid en veiligheid voor gezondheidswerkers [47](#page=47). > **Tip:** Het begrijpen van de link tussen conflict en polio is essentieel voor het ontwikkelen van effectieve strategieën om de ziekte te bestrijden, met name in de laatste endemische gebieden. ### 1.7 Het belang van vaccinatiegraad De recente uitbraken en detecties van poliovirus, zelfs in landen met relatief goede vaccinatiegraden, benadrukken het absolute belang van voldoende vaccinatiegraad om de verspreiding van het virus te voorkomen. Lage vaccinatiegraden creëren 'gaten' in de immuniteit, waardoor het virus zich kan verspreiden, zoals te zien is bij de detectie van VDPV2 in Londen [43](#page=43). > **Example:** De detectie van wild poliovirus type 1 in Malawi in februari 2022, dat genetisch gekoppeld was aan een geval in Pakistan uit 2019, illustreert hoe wijdverbreid en langdurig het virus zich kan verspreiden wanneer de vaccinatiegraad niet universeel hoog genoeg is [43](#page=43). --- # Polio vaccins en strategieën Dit deel bespreekt de verschillende vaccins die gebruikt worden voor polio-eradicatie, hun eigenschappen, en de strategieën die wereldwijd worden toegepast om de ziekte uit te roeien. ### 2.1 Poliovaccins: IPV en OPV Er zijn twee primaire vaccins ontwikkeld tegen polio: het geïnactiveerde poliovaccin (IPV) en het levend verzwakte orale poliovaccin (OPV) [11](#page=11) [25](#page=25). #### 2.1.1 Geïnactiveerd poliovaccin (IPV) * **Ontwikkelaar:** Salk [11](#page=11) [25](#page=25). * **Type:** Geïnactiveerd (dood) virus [11](#page=11) [25](#page=25). * **Toediening:** Intramusculaire injectie [11](#page=11) [25](#page=25). * **Type:** Trivalent (individueel of in combinatie) [11](#page=11) [25](#page=25). * **Gebruik:** Voornamelijk in geïndustrialiseerde landen [11](#page=11) [25](#page=25). * **Immuniteit:** Genereert een sterke humorale respons. Een drievoudig vaccinatieschema bij zuigelingen toont 85-100% seroconversie voor elk type [11](#page=11) [25](#page=25). * **Mucosale respons:** Beperkte mucosale respons, voornamelijk faryngeaal [11](#page=11) [25](#page=25). * **Kosten:** Duur [11](#page=11) [25](#page=25). * **Risico's:** Geen risico op VAPP (vaccin-geassocieerde paralytische poliomyelitis) of circulerende vaccin-afgeleide poliovirussen (cVDPV's) [25](#page=25). #### 2.1.2 Oraal poliovaccin (OPV) * **Ontwikkelaar:** Sabin [11](#page=11) [25](#page=25). * **Type:** Levend verzwakt virus [11](#page=11) [25](#page=25). * **Toediening:** Oraal (2 druppels in de mond) [11](#page=11) [25](#page=25). * **Type:** Trivalent, bivalent of monovalent [11](#page=11) [25](#page=25). * **Gebruik:** Gebruikt in meer dan 100 landen [11](#page=11) [25](#page=25). * **Immuniteit:** Humorale respons, die in geïndustrialiseerde landen >95% is, maar kan variëren in LMIC (low- and middle-income countries) [11](#page=11) [25](#page=25). * **Mucosale respons:** Sterke intestinale immuunrespons [11](#page=11) [25](#page=25). * **Kosten:** Goedkoop [11](#page=11) [25](#page=25). * **Risico's:** Risico op VAPP (2-4 per miljoen doses). Risico op circulerende vaccin-afgeleide poliovirussen (cVDPV's/varianten) [25](#page=25). > **Tip:** Hoewel OPV goedkoop en effectief is in het opbouwen van populatie-immuniteit door de intestinale respons, brengt het risico's met zich mee van VAPP en de circulatie van cVDPVs, wat een grote uitdaging vormt voor eradicatie. IPV is veiliger omdat het geen levend verzwakt virus bevat, maar is duurder en genereert minder sterkte intestinale immuniteit. ### 2.2 Polio-eradicatiestrategieën Poliomyelitis is een van de ziekten die potentieel kan worden uitgeroeid. De Global Polio Eradication Initiative (GPEI) heeft een uitgebreide strategie opgesteld [13](#page=13) [15](#page=15) [48](#page=48). #### 2.2.1 GPEI-strategie en voortgang * **Doelen van GPEI:** 1. Onderbreken van alle poliovirus transmissie in endemische landen [48](#page=48). 2. Stoppen van de transmissie van variant-poliovirus en het voorkomen van uitbraken in niet-endemische landen [48](#page=48). * **Kerncomponenten van de strategie:** * Hoge immunisatiegraad met oraal poliovaccin (tOPV) bij zuigelingen [15](#page=15). * Nationale vaccinatidagen en 'mop-up' campagnes waar nodig [15](#page=15). * Acute slappe verlamming (AFP) surveillance en diagnose bij kinderen onder de 15 jaar [15](#page=15). * Gebiedsbrede vaccinatie rondom nieuwe gevallen [15](#page=15). * **Voortgang:** * In 2015 werd wild poliovirus type 2 (WPV2) geëradiceerd [16](#page=16). * In 2019 werd wild poliovirus type 3 (WPV3) geëradiceerd [16](#page=16). * In 2020 werd de Afrikaanse regio van de WHO gecertificeerd als vrij van wild polio [16](#page=16). * In 2018 waren er nog slechts drie landen waar polio endemisch was: Nigeria, Afghanistan en Pakistan [16](#page=16). #### 2.2.2 De uitdaging van circulerende vaccin-afgeleide poliovirussen (cVDPV) Een significante uitdaging voor de eradicatie is de opkomst van cVDPV's [26](#page=26) [27](#page=27). * **Ontstaan cVDPV:** cVDPV's ontstaan wanneer de verzwakte poliovirusstam uit OPV lange tijd circuleert in een onder-geïmmuniseerde populatie en genetisch muteert tot een vorm die verlamming kan veroorzaken [27](#page=27). * **Type 2 cVDPV's:** Type 2 cVDPV's zijn het meest prevalent en hun frequentie is de afgelopen jaren toegenomen [27](#page=27). * **Impact:** De toename van cVDPV-gevallen vormt een grote publieke gezondheidscrisis en een hindernis voor eradicatie-inspanningen. In 2020 breidden cVDPV2-uitbraken zich uit naar meer dan 20 landen, met 1029 gevallen tot februari 2021 [27](#page=27). * **Vergelijking WPV1 en cVDPV (vorige 12 maanden):** Tussen februari 2020 en februari 2021 werden 140 WPV1-gevallen gemeld tegenover 1074 cVDPV2-gevallen [28](#page=28). #### 2.2.3 Polio 'endgame' en strategie-aanpassingen * **Wereldwijde switch van tOPV naar bOPV:** In 2016 vond een wereldwijde terugtrekking van Sabin type 2 plaats en werd er geswitcht van trivalent OPV (tOPV) naar bivalent OPV (bOPV, typen I en III). Dit gebeurde in meer dan 130 landen binnen twee maanden. Deze aanpassing was gericht op het verminderen van VAPP, maar leidde tegelijkertijd tot een toename van cVDPV2 [28](#page=28). * **Strategische reactie op cVDPV2 toename:** * mOPV2 (monovalent OPV type 2) blijft beschikbaar voor respons op uitbraken [28](#page=28). * Aanvullende doses IPV worden aanbevolen [28](#page=28). * **Uitdagingen in het 'endgame':** * Voortdurende circulatie van bestaande cVDPV's [28](#page=28). * Globale tekorten aan IPV-vaccins [28](#page=28). * Afname van mucosale immuniteit voor type 2 bij jonge kinderen na de switch [28](#page=28). #### 2.2.4 Ontwikkeling van een nieuw oraal poliovaccin type 2 (nOPV2) Om de uitdagingen van cVDPV2 aan te pakken, is een nieuw vaccin ontwikkeld: nOPV2 [31](#page=31). * **Doel van nOPV2:** * Een genetisch stabieler en veiliger OPV2-vaccin [31](#page=31). * Gericht op het controleren van uitbraken [31](#page=31). * **Ontwikkeling:** Vanaf 2011 werd een consortium opgezet door de BMGF ter ondersteuning van GPEI. In 2017 waren er twee veelbelovende kandidaten klaar voor klinische ontwikkeling, afgeleid van Sabin type 2 [31](#page=31). * **Mechanisme en stabiliteit:** * **nOPV2-c1:** Bevat modificaties in de 5'-UTR en de 3D-polymerase om de replicatieve fitness en het recombinatiepotentieel te verminderen. De stabilisatie van domein V is cruciaal [32](#page=32). * **nOPV2-c2:** Stabiliseert domein V door bescherming tegen de A481G mutatie, deoptimaliseert synonieme codons in de capside regio, en verhoogt het aantal CpG dinucleotiden. Dit leidt tot verminderde attenuatie, replicatieve fitness en transmissie [32](#page=32). * **Klinische resultaten (eerste-in-mens studie):** * **Veiligheid:** Geen ernstige bijwerkingen (SAE's) en acceptabele tolerantie [38](#page=38). * **Immunogeniciteit:** Vergelijkbaar met Sabin [38](#page=38). * **Neurovirulentie:** Geen toename ten opzichte van de vaccinbulk [38](#page=38). * **Genetische sequentie:** Geen veranderingen in domein V die neurovirulentie verhogen [38](#page=38). * **Prekwalificatie nOPV2:** nOPV2 heeft prekwalificatie verkregen van de WHO, wat wordt beschouwd als een historische mijlpaal voor polio-eradicatie en volksgezondheid. Voordelen zijn onder andere hogere genetische stabiliteit dan OPV2, en een verminderd risico (80%) op nieuwe uitbraken [41](#page=41). #### 2.2.5 Belang van vaccinatiegraad en surveillance Een hoge vaccinatiegraad is cruciaal voor succesvolle vaccinatiecampagnes en het voorkomen van uitbraken [43](#page=43) [50](#page=50). * **WPV1-detecties:** WPV1 werd aangetroffen bij kinderen in Malawi en Mozambique, genetisch gelinkt aan WPV1-gevallen uit Pakistan [43](#page=43). * **cVDPV2-detecties:** * **Londen, VK:** VDPV2 werd aangetroffen in milieumonsters in Londen. Ondanks een switch naar IPV in 2004, bleek de vaccinatiegraad in bepaalde gebieden onder de 95% te liggen, wat een immuniteitskloof creëerde. Dit leidde tot een catch-up IPV-campagne [43](#page=43) [44](#page=44). * **New York, VS:** Een paralytisch VDPV2-geval werd gemeld in Rockland County, New York. De virusisolaten waren genetisch gelinkt aan isolaten uit Jeruzalem en Londen. De vaccinatiegraad in Rockland County was significant lager (60,3% bij 2-jarigen) dan het landelijk gemiddelde (92,7% voor 3 doses IPV). Dit benadrukt het belang van lokale vaccinatiegraad en de potentiële impact van lage dekkingsgraden in specifieke gemeenschappen [45](#page=45). * **Succesfactoren voor campagnes:** Snelle uitrol, hoge kwaliteit van vaccinatie, gemeenschapsacceptatie, snelle detectie via continue monitoring, en snelle respons op uitbraken zijn essentieel [50](#page=50). #### 2.2.6 Toekomstperspectieven * **Na 2029:** Het belang van IPV zal toenemen [51](#page=51). * **Continue onderzoek:** Er wordt voortdurend onderzoek gedaan naar nieuwe poliovaccins, waaronder IPV met adjuvans en VLP-vaccins [51](#page=51). > **Voorbeeld:** De detectie van cVDPV2 in het rioolwater in Londen, ondanks het gebruik van IPV, illustreert dat zelfs met een 'veiliger' vaccin de circulatie van het virus mogelijk blijft als de vaccinatiegraad niet hoog genoeg is om brede groepsimmuniteit te garanderen. Dit benadrukt de noodzaak van zowel effectieve vaccins als robuuste vaccinatieprogramma's. --- # Pathogenese en klinische presentatie van polio Dit onderwerp beschrijft de replicatie van poliovirus, de aantasting van het zenuwstelsel en de daaruit voortvloeiende symptomen, zoals acute slappe verlamming, inclusief de verschillende vormen en complicaties. ### 3.1 Pathogenese van poliovirus Poliovirus behoort tot de enterovirussen en kent drie serotypes: PV type 1, 2 en 3. Mensen zijn de enige natuurlijke gastheren voor dit virus. De belangrijkste transmissieroute is feco-oraal, hoewel in geïndustrialiseerde landen ook orale-orale transmissie voorkomt [3](#page=3). De replicatie van het poliovirus vindt plaats in de orofaryngeale en intestinale mucosa, wat leidt tot uitscheiding van het virus. Na de initiële replicatie treedt een transiënte viremie op, waarbij het aangeboren immuunsysteem een rol speelt. De kans op een verlammingsaanval is afhankelijk van het serotype. Slechts een klein percentage van de infecties leidt tot invasie van het centrale zenuwstelsel en aantasting van motorneuronen, resulterend in acute slappe verlamming; de overgrote meerderheid (>95%) van de infecties verloopt asymptomatisch of met milde symptomen. Specifiek is de 'paralysis attack rate' voor PV-1 ongeveer 0,5% en voor PV-2 minder dan 0,05% [4](#page=4). ### 3.2 Klinische presentatie van polio (kinderverlamming) De incubatietijd van kinderverlamming (infantiele paralyse) bedraagt gemiddeld 10 tot 14 dagen. De ziekte kan worden onderverdeeld in twee fasen: aanvankelijk milde symptomen, gevolgd door verlamming [5](#page=5). #### 3.2.1 Kenmerken van de verlamming De verlamming kenmerkt zich door een asymmetrisch, slap karakter [5](#page=5). #### 3.2.2 Vormen van polio Er worden drie hoofdvormen van polio onderscheiden: * **Spinale polio:** Aantasting van motorneuronen in het ruggenmerg [5](#page=5). * **Bulbaire polio:** Aantasting van de hersenstam, wat kan leiden tot ademhalingsproblemen [5](#page=5). * **Gemengde vorm:** Een combinatie van spinale en bulbaire symptomen [5](#page=5). #### 3.2.3 Case Fatality Rate (CFR) De case fatality rate (sterftecijfer) van polio varieert: * 2-5% bij kinderen [5](#page=5). * 15-30% bij volwassenen [5](#page=5). #### 3.2.4 Late complicaties Een late complicatie van polio is het post-poliosyndroom [5](#page=5). --- # Uitdagingen in de uitroeiing van polio De wereldwijde uitroeiing van polio wordt belemmerd door diverse obstakels, waaronder vaccinweerstand, infrastructuurproblemen in landen met lage inkomens, en de opkomst van circulerende vaccin-afgeleide virussen. ### 4.1 De rol van vaccinatie en de uitdagingen ervan #### 4.1.1 Verschillen tussen IPV en OPV De uitroeiing van polio wordt bemoeilijkt door de aard van de gebruikte vaccins en de inherente risico's die daaraan verbonden zijn. Er zijn twee hoofdtypen poliovaccins: het geïnactiveerde poliovirusvaccin (IPV), ontwikkeld door Salk in 1955, en het levend verzwakte orale poliovirusvaccin (OPV), ontwikkeld door Sabin in 1961 [25](#page=25). * **IPV (Inactivated Polio Vaccine):** * Wordt intramusculair toegediend via een injectie [25](#page=25). * Voornamelijk gebruikt in geïndustrialiseerde landen [25](#page=25). * Genereert een sterke humorale immuunrespons, met een effectiviteit van 85-100% voor de drie serotypen na een drievoudig doseringsschema bij zuigelingen [25](#page=25). * Biedt een beperkte respons op de mucosale (darm) immuniteit, voornamelijk faryngeaal [25](#page=25). * Is duurder dan OPV [25](#page=25). * Heeft geen risico op vaccin-geassocieerde paralytische poliomyelitis (VAPP) of circulerende vaccin-afgeleide poliovirussen (cVDPV) [25](#page=25). * **OPV (Oral Polio Vaccine):** * Wordt oraal toegediend in de vorm van twee druppels [25](#page=25). * Wordt in meer dan 100 landen gebruikt [25](#page=25). * Kan nasaal en oraal worden toegediend (trivalent, bivalent, monovalent) [25](#page=25). * Genereert een humorale respons die >95% effectiviteit kan hebben in geïndustrialiseerde landen, maar variabel kan zijn in landen met lage inkomens (LMIC) [25](#page=25). * Biedt een sterke intestinale immuunrespons, wat essentieel is voor het voorkomen van virusverspreiding [25](#page=25). * Is goedkoop [25](#page=25). * Draagt het risico op VAPP (2-4 per miljoen) [25](#page=25). * Draagt het risico op circulerende vaccin-afgeleide poliovirussen (cVDPV) [25](#page=25). #### 4.1.2 Risicofactoren voor vaccinfalen in landen met lage inkomens (LMIC) In landen met lage inkomens (LMIC) zijn er specifieke risicofactoren die de effectiviteit van vaccinatie en de verspreiding van polio beïnvloeden. Deze omvatten [20](#page=20): * **Overdracht:** * Slechte sanitaire voorzieningen [20](#page=20). * Tropische omgevingen [20](#page=20). * Grote geboortecohorten [20](#page=20). * Hoge bevolkingsdichtheid [20](#page=20). * **Orale vaccinweerstand:** * Falende koudeketen voor opslag en transport van vaccins [20](#page=20). * Vaccintekorten [20](#page=20). * Gelijktijdige aanwezigheid van andere darminfecties (enteric pathogens) [20](#page=20). * Diarree [20](#page=20). * Ondervoeding [20](#page=20). * Enteropathie door omgevingsfactoren [20](#page=20). * Immunodominantie van type 2 [20](#page=20). Om deze uitdagingen aan te pakken, zijn gecombineerde inspanningen nodig, waaronder routinematige vaccinatieprogramma's aangevuld met jaarlijkse massale campagne-interventies [20](#page=20). ### 4.2 Circulerende vaccin-afgeleide poliovirussen (cVDPV's) Een van de grootste uitdagingen voor de wereldwijde uitroeiing van polio is de opkomst en verspreiding van circulerende vaccin-afgeleide poliovirussen (cVDPV's). Dit vormt een Public Health Emergency of International Concern (PHEIC) [27](#page=27). #### 4.2.1 Mechanisme van cVDPV-ontwikkeling cVDPV's ontstaan wanneer de verzwakte poliovirusstam in het orale poliovaccin (OPV) langdurig circuleert onder een onder-geïmmuniseerde bevolking. Tijdens deze circulatie kan het virus genetisch terugkeren naar een vorm die paralyse kan veroorzaken [27](#page=27). #### 4.2.2 Prevalentie en trends Type 2 cVDPV's zijn de meest voorkomende en hun frequentie en omvang zijn de afgelopen jaren toegenomen. Dit heeft geleid tot een significante uitdaging voor uitroeiingsinspanningen. In 2020 breidden cVDPV2-uitbraken zich uit naar meer dan 20 landen, met 1029 gevallen gemeld tot februari 2021 [27](#page=27). > **Tip:** De toename van cVDPV2-gevallen contrasteert met de daling van wilde type 1 poliovirus (WPV1) gevallen, wat de complexiteit van de huidige uitroeiingsstrategie benadrukt [28](#page=28). #### 4.2.3 De wereldwijde overstap van tOPV naar bOPV In 2016 vond een wereldwijde strategische overstap plaats van trivalent OPV (tOPV) naar bivalent OPV (bOPV), waarbij type 2 werd verwijderd uit de standaard vaccins. Dit werd gedaan om het risico op VAPP en cVDPV2 te verminderen [28](#page=28). * **Gevolgen van de switch:** * De switch naar bOPV (I, III) in combinatie met ten minste één dosis IPV is wereldwijd doorgevoerd in meer dan 130 landen binnen twee maanden [28](#page=28). * Monovalent mOPV2 bleef beschikbaar voor uitbraakrespons [28](#page=28). * Hoewel VAPP werd verminderd, nam de incidentie van cVDPV2 toe. In 2020 werden 140 WPV1-gevallen gemeld tegenover 1074 cVDPV2-gevallen [28](#page=28). * De voortdurende verspreiding van bestaande cVDPV's bleef een probleem [28](#page=28). * Er ontstond een wereldwijd tekort aan IPV-vaccins [28](#page=28). * Bij jonge kinderen na de switch nam de mucosale immuniteit voor type 2 af, waardoor een 'immuniteitskloof' ontstond [28](#page=28). ### 4.3 Infrastructuur en logistieke uitdagingen #### 4.3.1 Lage-inkomenslanden en infrastructuur Landen met lage inkomens (LMIC) kampen met aanzienlijke infrastructuurproblemen die de poliovaccinatiecampagnes belemmeren. Deze omvatten gebrekkige sanitaire voorzieningen, uitdagingen in de koudeketen voor vaccinopslag, en logistieke moeilijkheden bij het bereiken van afgelegen of moeilijk toegankelijke populaties [20](#page=20). #### 4.3.2 Fragiele en conflictregio's Een aanzienlijk deel van de poliogevallen doet zich voor in fragiele en conflictregio's. In het voorgaande jaar was 85% van de 541 poliopatiënten woonachtig in dergelijke gebieden. Deze omstandigheden bemoeilijken de implementatie van vaccinatiecampagnes aanzienlijk, door beperkte toegang, veiligheidsrisico's en de algemene instabiliteit van de gezondheidszorgsystemen [47](#page=47). ### 4.4 Opkomende detecties en de noodzaak van waakzaamheid Recente detecties van poliovirus, zowel wild als vaccin-afgeleid, in landen met hoge vaccinatiegraden tonen aan dat de dreiging van polio nog steeds aanwezig is, zelfs in ontwikkelde landen [42](#page=42) [43](#page=43) [44](#page=44) [45](#page=45). #### 4.4.1 Detecties in Europa en Noord-Amerika * **Londen, Verenigd Koninkrijk:** In juni 2022 werd vaccin-afgeleid poliovirus type 2 (VDPV2) gedetecteerd in rioolmonsters in Londen. Hoewel er geen gevallen van paralyse werden gemeld, was de vaccinatiegraad voor polio in Londen lager dan de aanbevolen 95%, met specifieke wijken die onder de 85% scoorden. Dit leidde tot de inzet van inhaalvaccinatiecampagnes voor kinderen jonger dan 5 jaar en een aanvullende boostercampagne voor kinderen van 1 tot 9 jaar. Het VK schakelde in 2004 over van OPV naar IPV, maar zelfs met IPV kunnen gevaccineerde individuen nog steeds geïnfecteerd raken en het virus via de ontlasting verspreiden [43](#page=43) [44](#page=44). * **New York, Verenigde Staten:** In juli 2022 werd een geval van paralytische polio veroorzaakt door VDPV2 gemeld in Rockland County, New York. Het geïsoleerde virus bleek genetisch gerelateerd aan Sabin-achtige type 2 isolaten die eerder in juni waren aangetroffen in omgevingsmonsters in zowel New York als Jeruzalem, Israël, en aan de cVDPV2-isolaten uit Londen. Hoewel de algehele vaccinatiegraad in de VS met 3 doses IPV 92.7% bedroeg, was deze in Rockland County voor kinderen van 2 jaar slechts 60.3%. Dit benadrukt dat zelfs lage percentages in specifieke gemeenschappen of 'zip codes' (waar tot 40% van de kinderen niet gevaccineerd was) significante risico's met zich meebrengen. Er volgden inhaal- en publieke informatiecampagnes, met in februari 2023 nieuwe detecties van cVDPV2 in Rockland County en een nieuw paralytisch geval in Israël [45](#page=45). #### 4.4.2 Wild Poliovirus detecties Wild poliovirus type 1 (WPV1) blijft een bedreiging, met recente detecties in landen waar het endemisch is en importgevallen in voorheen polio-vrije regio's. * **Malawi:** In februari 2022 werd wild poliovirus type 1 (WPV1) bevestigd in een kind met paralyse in Malawi. Dit was het eerste wilde geval in Afrika in meer dan vijf jaar. Genetische analyse toonde aan dat het virus nauw verwant was aan WPV1 gedetecteerd in Pakistan in oktober 2019 [42](#page=42) [43](#page=43). * **Mozambique:** In mei 2022 werd in Mozambique het eerste poliovirusuitbraak in 30 jaar gemeld, eveneens door WPV1. Het virus in Mozambique bleek genetisch gekoppeld aan het importgeval dat eerder in februari in Malawi was bevestigd [42](#page=42) [43](#page=43). De aanhoudende detecties van zowel WPV1 als cVDPV's, zelfs in gebieden met traditioneel hoge vaccinatiegraden, onderstrepen de blijvende noodzaak van robuuste surveillance, adequate vaccinatiebereik en snelle responsmechanismen [43](#page=43). ### 4.5 Gegevens over poliovirusgevallen Volgens gegevens van de WHO op 11 november 2025, was het aantal wereldwijde WPV1 en cVDPV gevallen over de vorige 12 maanden als volgt [49](#page=49): * **Endemische landen (WPV1):** * Afghanistan: 9 gevallen (laatste onset 3 oktober 2025) [49](#page=49). * Pakistan: 43 gevallen (laatste onset 19 september 2025) [49](#page=49). * **cVDPV1 gevallen:** * Lao: 1 geval (laatste onset 27 juni 2025) [49](#page=49). * DR Congo: 1 geval (laatste onset 25 juni 2025) [49](#page=49). * Algerije: 1 geval (laatste onset 25 januari 2025) [49](#page=49). * **cVDPV2 gevallen:** Er werden 169 gevallen gemeld, met verschillende landen, waaronder Nigeria (54 gevallen), Tsjaad (31 gevallen) en Ethiopië (58 gevallen) [49](#page=49). * **cVDPV3 gevallen:** Er werden 5 gevallen gemeld, voornamelijk in Tsjaad (2 gevallen) en Kameroen (1 geval) [49](#page=49). De trends over de jaren 2021-2025 laten een significante daling zien in WPV1-gevallen na 2023, terwijl cVDPV2-gevallen een hogere fluctuatie vertoonden, ondanks een afname na 2022. cVDPV1 en cVDPV3 bleven relatief laag gedurende deze periode. Deze gegevens benadrukken de blijvende impact van cVDPV's als een significante uitdaging voor de uitroeiing van polio [49](#page=49). --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Poliomyelitis | Een ernstige infectieziekte veroorzaakt door het poliovirus, die zich voornamelijk manifesteert als acute slappe verlamming door aantasting van de motorische neuronen in het ruggenmerg. | | Enterovirus | Een genus van virussen binnen de familie Picornaviridae, waartoe ook het poliovirus behoort. Deze virussen infecteren doorgaans het spijsverteringskanaal van gewervelden. | | Serotypen | Verschillende variëteiten of subtypes van een virus die immunologisch van elkaar te onderscheiden zijn. Bij poliovirus zijn er drie serotypen: type 1, 2 en 3. | | Feco-oraal | Een transmissieweg van ziekteverwekkers waarbij deze worden overgedragen via de ontlasting van een besmet persoon naar de mond van een ander persoon, vaak door besmet water of voedsel. | | Oraal-oraal | Een transmissieweg van ziekteverwekkers waarbij deze worden overgedragen van mond tot mond, wat met name in meer geïndustrialiseerde landen een rol kan spelen bij de verspreiding van poliovirus. | | Pathogenese | Het mechanisme waarmee een ziekteverwekker ziekte veroorzaakt in een gastheer, inclusief de interactie tussen de ziekteverwekker en de gastheer op cellulair en moleculair niveau. | | Orofaryngeale mucosa | Het slijmvlies van de keelholte en de mond, waar het poliovirus zich initieel kan vermenigvuldigen na infectie. | | Intestinale mucosa | Het slijmvlies van de darmen, waar het poliovirus zich eveneens kan vermenigvuldigen en uitscheiding via de ontlasting kan veroorzaken. | | Viremie | De aanwezigheid van virussen in het bloed. Een transiënte viremie kan optreden na initiële replicatie in de keel of darmen, voordat het virus zich mogelijk naar andere delen van het lichaam verspreidt. | | Motorische neuronen | Zenuwcellen die verantwoordelijk zijn voor het doorgeven van signalen van het centrale zenuwstelsel naar de spieren, waardoor beweging mogelijk wordt. Aantasting hiervan leidt tot verlamming. | | Acute slappe verlamming | Een plotseling optredende verlamming waarbij de getroffen spieren slap worden, vaak veroorzaakt door schade aan de motorische neuronen, zoals bij polio. | | Incubation (infectie) | De periode tussen de blootstelling aan een ziekteverwekker en het optreden van de eerste symptomen van de ziekte. | | Bulbar polio | Een ernstige vorm van polio waarbij de hersenstam, specifiek de medulla oblongata (bulbus), wordt aangetast, wat kan leiden tot ademhalings- en slikproblemen en een hogere sterfte. | | Post-polio syndroom | Een neurologische aandoening die decennia na de oorspronkelijke polio-infectie kan optreden, gekenmerkt door nieuwe spierzwakte, pijn en vermoeidheid bij overlevenden. | | Geïnactiveerd poliovirusvaccin (IPV) | Een vaccin dat bestaat uit gedode (geïnactiveerde) poliovirussen. Het wordt intramusculair toegediend en induceert voornamelijk een humorale immuunrespons zonder risico op vaccin-geassocieerde polio. | | Verzwakt levend poliovirusvaccin (OPV) | Een vaccin dat bestaat uit levende, verzwakte stammen van poliovirus. Het wordt oraal toegediend en kan een sterkere en langdurigere immuniteit, inclusief mucosale immuniteit, opwekken, maar draagt een klein risico op vaccin-geassocieerde polio en de vorming van circulerende vaccin-afgeleide virussen. | | Humorale immuunrespons | Een immuunreactie die wordt gemedieerd door antistoffen geproduceerd door B-cellen. Deze respons is effectief tegen pathogenen in lichaamsvloeistoffen. | | Mucosale immuniteit | Lokale immuniteit die wordt geboden door het immuunsysteem van de slijmvliezen, met name effectief tegen pathogenen die via de slijmvliezen binnendringen. | | Circulerende vaccin-afgeleide poliovirussen (cVDPV) | Virussen die ontstaan wanneer de verzwakte stammen in het OPV gedurende langere tijd circuleren in een onvoldoende-geïmmuniseerde populatie, waardoor ze genetisch kunnen veranderen en weer pathogeen worden. | | Vaccin-geassocieerde paralytische polio (VAPP) | Een zeldzame complicatie van het oraal toegediende poliovirusvaccin (OPV) waarbij de verzwakte virusstam uit het vaccin, na een mutatie, een verlammende polio veroorzaakt bij de gevaccineerde persoon of een nauw contact. | | Globale Polio Eradicatie Initiatief (GPEI) | Een internationaal samenwerkingsverband dat zich richt op de wereldwijde uitroeiing van polio door middel van vaccinatiecampagnes, surveillance en andere interventies. | | AFP-surveillance | Surveillance van acute slappe verlamming (Acute Flaccid Paralysis) als een indicator voor polioviruscirculatie, waarbij kinderen onder de 15 jaar met deze aandoening worden gemonitord. | | Mop-up campagnes | Gerichte, intensieve vaccinatiecampagnes in specifieke gebieden of gemeenschappen om de vaccinatiegraad te verhogen en resterende polioviruscirculatie te onderdrukken, vaak na de detectie van gevallen. | | nOPV2 | Een nieuwe generatie oraal poliovaccin type 2, ontwikkeld om genetisch stabieler en veiliger te zijn dan het eerdere OPV2, met als doel de uitroeiing van circulerende vaccin-afgeleide poliovirussen type 2 te bevorderen. |