PE Starter - CC Onderzoek - S1E2.pdf

# De onderzoekscyclus De onderzoekscyclus beschrijft een systematisch proces voor het oplossen van problemen of het beantwoorden van vragen uit het werkveld, van initiële oriëntatie tot uiteindelijke rapportage en presentatie [10](#page=10) [11](#page=11) [12](#page=12) [5](#page=5) [6](#page=6) [7](#page=7) [8](#page=8) [9](#page=9). ### 1.1 De zes stappen van de onderzoekscyclus De onderzoekscyclus omvat zes opeenvolgende stappen: oriënteren, richten, plannen, verzamelen, analyseren en concluderen, en rapporteren en presenteren [10](#page=10) [11](#page=11) [5](#page=5) [6](#page=6) [7](#page=7) [8](#page=8) [9](#page=9). #### 1.1.1 Oriënteren In de oriëntatiefase worden de praktijkproblemen of vragen van cliënten geïdentificeerd en verkend. Deze fase culmineert in het formuleren van een duidelijke probleemstelling [6](#page=6). #### 1.1.2 Richten De richtingsfase kenmerkt zich door het afbakenen van het onderzoeksonderwerp. Hierbij worden een specifieke onderzoeksvraag, eventuele deelvragen, hypotheses en doelen geformuleerd die het onderzoek zullen sturen [7](#page=7). > **Tip:** Zorg ervoor dat de onderzoeksvraag SMART (Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch, Tijdgebonden) is om het onderzoek gefocust te houden. #### 1.1.3 Plannen Bij het plannen wordt bepaald hoe het onderzoek systematisch en doelgericht zal worden aangepakt. Dit omvat het vaststellen van de doelgroep (populatie en steekproef) en de te gebruiken methoden voor dataverzameling, zoals desk research, observaties, focusgroepen, interviews, enquêtes of testbatterijen. Ook wordt een gedetailleerde planning met een tijdspad opgesteld [8](#page=8). * **Populatie:** De gehele groep waarover uitspraken gedaan willen worden [8](#page=8). * **Steekproef:** Een selectie uit de populatie die representatief geacht wordt [8](#page=8). * **Methoden van dataverzameling:** * Desk research [8](#page=8). * Observatie(s) [8](#page=8). * Focusgroep(en) [8](#page=8). * Interview(s) [8](#page=8). * Enquête(s) [8](#page=8). * Testbatterij(en) [8](#page=8). #### 1.1.4 Verzamelen In de verzamelingsfase worden de geplande activiteiten gestandaardiseerd uitgevoerd om data te verkrijgen [9](#page=9). > **Tip:** Consistentie in de uitvoering is cruciaal voor de betrouwbaarheid van de verzamelde data. #### 1.1.5 Analyseren en concluderen De fase van analyseren en concluderen omvat het kritisch analyseren en interpreteren van de verzamelde data. Hieruit worden antwoorden op de onderzoeksvraag (vragen) en hypotheses geformuleerd. Zelfreflectie over het eigen onderzoek en het formuleren van beslissingen voor het werkveld of aanbevelingen behoren eveneens tot deze stap [10](#page=10). #### 1.1.6 Rapporteren en presenteren De laatste stap is het delen van de onderzoeksresultaten, zowel schriftelijk (bijvoorbeeld in een verslag of rapport) als mondeling (bijvoorbeeld via een presentatie) [11](#page=11). ### 1.2 Toepassing binnen de context van het werkveld De onderzoekscyclus kan worden toegepast in verschillende niveaus van complexiteit en betrokkenheid, variërend van passief onderzoek tot actieve data-afname, afhankelijk van de rol en expertise van de onderzoeker en de aard van de opdracht [12](#page=12). * **Pe Starter:** Een basisniveau van onderzoek [12](#page=12). * **Pe Gevorderden:** Meer ervaren onderzoekers die actief data verzamelen [12](#page=12). * **Pe Expert:** Een hoog niveau van expertise, vaak betrokken bij complexe opdrachten [12](#page=12). * * * # Bronnen zoeken Het succesvol zoeken naar bronnen vormt de fundering voor elk academisch onderzoek, waarbij de nadruk ligt op het identificeren van relevante en betrouwbare informatie, met hedendaags ook de integratie van AI-ondersteunde tools [14](#page=14) [15](#page=15). ### 2.1 Probleemoriëntatie Het proces van bronnen zoeken begint met de probleemoriëntatie, waarbij de onderzoeker de start en aanleiding van het onderzoek formuleert. Dit omvat het definiëren van het doel van het onderzoek – wat wil men te weten komen? Daarnaast is het cruciaal om in kaart te brengen wat er reeds bekend is over het onderwerp. De situatie-analyse beschrijft de oorsprong van het onderzoeksidee, hoe dit tot stand is gekomen en welke initiële informatie al beschikbaar is door een eerste screening van bronnen [14](#page=14) [15](#page=15). STAP 1: Het vastleggen van de probleemstelling is essentieel. Hierbij wordt gedefinieerd waar het probleem zich situeert aan de hand van concrete elementen [16](#page=16): * Wat? * Wie? * Hoe? * Waar? * Wanneer [16](#page=16)? De probleemstelling dient een eerste, toegepaste formulering te zijn van wat geverifieerd moet worden, met een duidelijke indicatie van de bron van het probleem (bijvoorbeeld een opdrachtgever of een reeds gevonden publicatie) [16](#page=16). ### 2.2 Onderzoeksvragen Voortbouwend op de probleemstelling, wordt de onderzoeksvraag geformuleerd, wat concreet aangeeft wat de onderzoeker wil onderzoeken [18](#page=18). #### 2.2.1 Het PICO-model Het PICO-model is een nuttig raamwerk voor het structureren van onderzoeksvragen, vooral in de medische en gezondheidswetenschappen. Het model bestaat uit de volgende componenten [19](#page=19): * **P**: Populatie (bijvoorbeeld senioren, uithoudingsatleten) [19](#page=19). * **I**: Interventie (bijvoorbeeld stageles, trainingsvorm) [19](#page=19). * **(C)**: Comparison (vergelijking, bijvoorbeeld interventie A versus B) [19](#page=19). * **O**: Outcome (uitkomst, bijvoorbeeld zelfvertrouwen, structuur, herstel) [19](#page=19). Indien een onderzoeksvraag meerdere elementen bevat, is het aan te raden deze op te splitsen in deelvragen voor meer duidelijkheid [19](#page=19) [20](#page=20). #### 2.2.2 Veelvoorkomende fouten bij het formuleren van onderzoeksvragen Bij het opstellen van onderzoeksvragen kunnen diverse fouten optreden: 1. Geen link met de doelstelling van het onderzoek [21](#page=21). 2. Te vaag of algemeen geformuleerd [21](#page=21). 3. Te specifiek geformuleerd [21](#page=21). 4. Te veel elementen in één vraag opgenomen [21](#page=21). 5. Niet neutraal geformuleerd [21](#page=21). STAP 2: Het vastleggen van de onderzoeksvraag, waarbij het PICO-model toegepast kan worden, is de volgende cruciale stap [22](#page=22). ### 2.3 Het opzoeken van bronnen #### 2.3.1 Relevantie van bronnen Relevantie duidt op de samenhang of het belang van een onderwerp ten opzichte van een ander onderwerp. Verschillende facetten bepalen de relevantie van een bron voor een specifiek onderzoek [26](#page=26): * **Populatie/steekproef**: Welke deelnemers werden geselecteerd (bv. senioren, triatleten) [26](#page=26) [27](#page=27)? * **Interventie**: Wat werd er uitgevoerd (bv. trainingen, workshop, supplement) [26](#page=26) [27](#page=27)? * **Context**: Het kader van het onderzoek (bv. gezondheidsfocus, prestatiefocus) [26](#page=26) [27](#page=27). * **Praktische bruikbaarheid**: Is de informatie uitvoerbaar of toepasbaar voor de doelgroep van het onderzoek [26](#page=26) [27](#page=27)? Bij het beoordelen van gevonden bronnen, is het van belang na te gaan of deze bijdragen aan een goed antwoord op de onderzoeksvraag. Indien bronnen niet specifiek genoeg zijn, wordt aangeraden om te zoeken naar specifiekere bronnen (bijvoorbeeld gerelateerd aan een bepaalde sport of letselpreventie). Indien er nood is aan meer of recentere bronnen, dient hiernaar gezocht te worden, aangezien er mogelijk nieuwe verbanden of mechanismen bekend zijn [28](#page=28). #### 2.3.2 Strategieën voor het vinden van bronnen Er zijn diverse strategieën om relevante bronnen te vinden: * Zoek naar bronnen die de onderzoeksvraag (deels) beantwoorden [29](#page=29). * Verken de referenties in reeds gevonden, relevante bronnen [29](#page=29). * Identificeer welke publicaties naar de reeds gevonden bronnen verwijzen (geciteerd door) [29](#page=29). Deze methoden kunnen leiden tot het ontdekken van nieuwe, waardevolle bronnen [30](#page=30). #### 2.3.3 AI-ondersteunde zoekmethoden Moderne technologieën bieden nieuwe mogelijkheden voor bronnenonderzoek. ##### 2.3.3.1 Gemini Deep Research Gemini, toegankelijk via `https://gemini.google.com/app?hl=nl-BE`, is een AI-tool die kan helpen bij oriënterende literatuurstudies. Door het stellen van onderzoeksvragen, kan Gemini een samenvatting genereren op basis van beschikbare literatuur [31](#page=31) [32](#page=32) [33](#page=33) [34](#page=34). ##### 2.3.3.2 Consensus.app Consensus.app (`https://consensus.app`) is een platform dat specifiek gericht is op het beantwoorden van ja/nee-vragen op basis van wetenschappelijke literatuur. Deze tool is bijzonder nuttig voor desk research en vragen die een duidelijk ja of nee antwoord vereisen, en is sterk in biomedisch onderzoek [35](#page=35) [36](#page=36) [37](#page=37) [38](#page=38). ##### 2.3.3.3 Gevaren en beperkingen van AI-assisted research Bij het gebruik van AI-ondersteunde tools, zijn er belangrijke gevaren en beperkingen om rekening mee te houden [39](#page=39): * **Beschikbaarheid van kennis**: Is de benodigde kennis algemeen publiek bekend [39](#page=39)? * **Toepassingsgebied**: AI is vaak sterker in biomedisch onderzoek dan in marktonderzoek [39](#page=39). * **Statistische representativiteit**: AI-modellen werken met gemiddelden, wat kan afwijken van unieke gevallen [39](#page=39). * **Kwaliteit en sterkte van artikelen**: De AI analyseert niet altijd de diepgang of overtuigingskracht van individuele artikelen [39](#page=39). #### 2.3.4 Limo - De bibliotheekcatalogus Limo is de catalogus van de universiteitsbibliotheken en biedt toegang tot een breed scala aan bronnen. Naast boeken, tijdschriften, cd's en dvd's, geeft Limo ook toegang tot elektronische boeken en artikelen uit databanken [41](#page=41). ##### 2.3.4.1 Toegang en functionaliteit Zowel thuis als op school kan men via het hogeschoolaccount aanmelden om toegang te krijgen tot alle beschikbare bronnen, inclusief elektronische publicaties van Thomas More. Het zoeken in Limo kan op twee manieren gebeuren [42](#page=42): * **Eenvoudig zoeken**: Een basale zoekbalk waar zoektermen worden ingevoerd. Limo zoekt deze termen in miljoenen records en soms zelfs in de volledige tekst van online artikelen [43](#page=43) [44](#page=44). * **Geavanceerd zoeken**: Hiermee kan de zoekopdracht verfijnd worden door te beperken tot specifieke zoekvelden (bv. boeken, titels, auteurs). Tevens is het mogelijk om de resultatenlijst vooraf te filteren op publicatiedatum, type, taal, etc. [43](#page=43) [45](#page=45). ##### 2.3.4.2 Gebruik van filters en sortering Het effectief gebruik van de beschikbare filters is essentieel om de zoekresultaten te optimaliseren. Standaard worden de resultaten gesorteerd op relevantie, waarbij de documenten die het best aansluiten bij de zoekvraag bovenaan verschijnen. De lijst kan echter ook gesorteerd worden op recentste publicaties of alfabetisch (A-Z) [46](#page=46) [47](#page=47). * * * # Betrouwbaarheid van bronnen beoordelen Het beoordelen van de betrouwbaarheid van academische bronnen is essentieel voor het uitvoeren van degelijk onderzoek en het opbouwen van een solide kennisbasis, waarbij zowel interne als externe factoren van een publicatie geanalyseerd worden [50](#page=50). ### 3.1 Interne factoren van betrouwbaarheid Interne factoren van betrouwbaarheid hebben betrekking op de kenmerken van de publicatie zelf en de inhoud ervan [51](#page=51). #### 3.1.1 Type publicatie Het type publicatie geeft een eerste indicatie van de betrouwbaarheid. * **Wetenschappelijke tijdschriften**: Deze zijn primair bedoeld voor het delen van onderzoeksresultaten met medewetenschappers. Ze kenmerken zich door een systematische opbouw, gedetailleerde methodologische beschrijvingen en een uitgebreide literatuurlijst. Binnen wetenschappelijke tijdschriften bestaan verschillende soorten studies met variërende bewijskracht [52](#page=52): * **Systematische review/meta-analyse**: Samenvatting en beoordeling van bestaande literatuur op een systematische manier, met conclusies gebaseerd op beschikbare informatie [53](#page=53). * **Randomized controlled trial (RCT)**: Een experiment waarbij deelnemers willekeurig aan interventiegroepen worden toegewezen, mogelijk dubbelblind uitgevoerd [53](#page=53). * **Case study/case report**: Beschrijving van specifieke casussen met een beperkte doelgroep [53](#page=53). * **Pilot study**: Een kleinschalige studie om een methode of idee uit te proberen [53](#page=53). * **Websites van experts of expertisecentra**: Deze worden vaak geschreven door onderzoekers voor een breder publiek, zoals coaches of atleten. Ze bieden uitgebreide uitleg en toepassingsvormen, en vermelden duidelijke bronnen. Voorbeelden zijn mysportscience.com, ylmsportscience.com en allesoversport.nl [62](#page=62). * **Populair wetenschappelijke tijdschriften**: Geschreven door journalisten voor een breed publiek, met uitgebreide algemene uitleg maar vaak weinig tot geen bronvermelding [63](#page=63). * **Beroepsgerichte tijdschriften (vaktijdschriften)**: Geschreven door professionals uit het werkveld, met een praktische benadering en vaak gebaseerd op eigen ervaring in plaats van diepgaande literatuuranalyse [64](#page=64). #### 3.1.2 Opbouw van een publicatie De structuur van een publicatie, vaak volgend op de IMRaD-structuur (Inleiding, Methode, Resultaten en Discussie), is een belangrijke indicator voor betrouwbaarheid. De standaardonderdelen zijn [54](#page=54): 1. **Titel**: De officiële en volledige titel, inclusief eventuele ondertitel [55](#page=55). 2. **Auteur(s)**: De officiële naam of namen van de auteur(s) [56](#page=56). 3. **Abstract en/of keywords**: Een korte samenvatting van de publicatie, eventueel met trefwoorden [57](#page=57). 4. **Inleiding**: Beschrijving van de probleemstelling, hypotheses, en soms de gevolgde methode en structuur [58](#page=58). 5. **Corpus**: Bevat de analyse van het onderwerp, onderverdeeld in hoofdstukken of paragrafen, met tabellen en grafieken. Dit deel omvat [59](#page=59): * **Materiaal en methode**: Type onderzoek, deelnemers, werving, gebruikte materialen en data-analyse [59](#page=59). * **Resultaten**: Overzicht van de onderzoeksresultaten, ondersteund door tekst, tabellen en figuren [59](#page=59). * **Discussie**: Bespreking van de resultaten en terugkoppeling naar bestaande literatuur [59](#page=59). 6. **Conclusie of bedenkingen/aanbevelingen**: Een beknopte samenvatting van de belangrijkste onderzoeksresultaten, met antwoord op de onderzoeksvraag. Kan aangevuld worden met bedenkingen, beperkingen van het onderzoek, en aanbevelingen voor toekomstig onderzoek en praktijk [60](#page=60). 7. **Literatuurlijst**: Een overzicht van alle geraadpleegde bronnen, volgens een consistente citatiestijl [61](#page=61). > **Tip:** Een systematische opbouw met duidelijke methodologische details en een uitgebreide literatuurlijst duiden op een meer betrouwbare bron. #### 3.1.3 Ouderdom publicatie De actualiteit van de informatie kan cruciaal zijn, vooral in snel evoluerende onderzoeksgebieden [65](#page=65). #### 3.1.4 Profiel van de auteur De geloofwaardigheid van de auteur is een belangrijke interne factor. Criteria om te beoordelen zijn: * **Opleiding**: Een universitair diploma en bewezen deskundigheid, waarbij een doctoraat doorgaans meer geloofwaardigheid verleent dan een licentiaat of master [66](#page=66). * **Functie**: Een leidinggevende functie of ruime ervaring kan de geloofwaardigheid verhogen [66](#page=66). * **Verbondenheid met een betrouwbare instelling**: Een associatie met gerenommeerde academische of onderzoeksinstellingen verhoogt de betrouwbaarheid [66](#page=66). > **Tip:** Ga na of de auteur expertise heeft in het betreffende vakgebied en of deze verbonden is aan een erkende instelling. ### 3.2 Externe factoren van betrouwbaarheid Externe factoren zijn beoordelingen en erkenningen die een publicatie ontvangt van buitenaf [69](#page=69). #### 3.2.1 Beoordeling vooraf: redactiecommissies en peer review Voordat een artikel wordt gepubliceerd, wordt het vaak onderworpen aan een beoordelingsproces door collega-wetenschappers [70](#page=70). * **Redactiecommissies en peer review (collegiale toetsing)**: Wetenschappelijke artikelen worden eerst beoordeeld door leden van de redactiecommissie of door gespecialiseerde collega-wetenschappers. Deze beoordelaars zijn onafhankelijke vakexperts die kritisch kijken naar de structuur, onderbouwing van resultaten en andere wetenschappelijke criteria. Publicatie vindt pas plaats na deze toetsing [70](#page=70). * **Impact Factor (IF)**: Dit is een maatstaf voor het relatieve aanzien van een wetenschappelijk tijdschrift, gebaseerd op hoe vaak artikelen uit dat tijdschrift worden geciteerd. Een hogere IF wordt vaak geassocieerd met meer prestige [71](#page=71). * **Bemerkingen bij Impact Factor**: * **Vakgebied-specifiek**: De IF moet altijd afgezet worden tegen die van tijdschriften binnen hetzelfde vakgebied, aangezien deze sterk kan variëren tussen disciplines (bijv. hogere IFs in Life Sciences dan in Sociale Wetenschappen) [72](#page=72). * **Kritiek**: De IF meet niet direct de kwaliteit van individuele artikelen en krijgt daarom kritiek [72](#page=72). #### 3.2.2 Beoordeling nadien: recensies en citaties Na publicatie kan de betrouwbaarheid ook worden afgeleid uit latere beoordelingen en verwijzingen. * **Recensies**: Kritische beoordelingen van een artikel door een onafhankelijke wetenschapper, vaak een vaste rubriek in tijdschriften [73](#page=73). * **Citaties**: Verwijzingen naar een publicatie in voetnoten of literatuurlijsten van andere wetenschappelijke werken. Hoe vaker een bron wordt geciteerd, hoe groter de kans dat deze als relevant en betrouwbaar wordt beschouwd binnen de wetenschappelijke gemeenschap [73](#page=73). > **Tip:** Een artikel dat positieve recensies heeft ontvangen en vaak geciteerd wordt door andere betrouwbare bronnen, duidt op een hogere mate van acceptatie en geloofwaardigheid binnen de wetenschap. * * * ## Veelgemaakte fouten om te vermijden * Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens * Let op formules en belangrijke definities * Oefen met de voorbeelden in elke sectie * Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Onderzoekscyclus | Een gestructureerd proces dat stappen omvat zoals oriëntatie, probleemformulering, planning, dataverzameling, analyse, conclusie en rapportage voor het systematisch oplossen van problemen of beantwoorden van vragen. | | Probleemstelling | De initiële beschrijving van een praktisch probleem of vraag die aanleiding geeft tot het onderzoek, inclusief de context, betrokkenen en de kern van het vraagstuk. | | Onderzoeksvraag | Een specifieke en afgebakende vraag die het centrale punt van het onderzoek definieert en waarop door middel van dataverzameling en analyse antwoord gezocht wordt. | | PICO-model | Een acroniem dat staat voor Populatie, Interventie, (Vergelijking) en Outcome, gebruikt om onderzoeksvragen te structureren, met name in klinische en biomedische contexten. | | Desk research | Een vorm van onderzoek waarbij bestaande literatuur en reeds beschikbare informatie wordt geanalyseerd en verzameld, in plaats van nieuwe data te genereren via experimenten of enquêtes. | | Relevantie | De mate waarin een bron of informatie van belang is en een verband heeft met het specifieke onderzoeksonderwerp of de onderzoeksvraag. | | Validiteit | De mate waarin een onderzoeksinstrument of -methode meet wat het beoogt te meten, en de mate waarin de onderzoeksresultaten generaliseerbaar zijn naar de beoogde populatie. | | Betrouwbaarheid | De mate waarin een onderzoeksinstrument of -methode consistente resultaten oplevert bij herhaalde metingen onder dezelfde omstandigheden, en de mate waarin een bron accuraat en vrij van bias is. | | Wetenschappelijk tijdschrift | Een publicatie die peer-reviewed artikelen bevat, geschreven door wetenschappers voor een academisch publiek, en die doorgaans een gestructureerde opbouw, methodologische details en een uitgebreide literatuurlijst kent. | | Peer review | Een proces waarbij manuscripten voor publicatie in wetenschappelijke tijdschriften worden beoordeeld door experts op hetzelfde vakgebied om de kwaliteit, validiteit en originaliteit van het onderzoek te waarborgen. | | Impact Factor | Een maatstaf die de frequentie aangeeft waarmee artikelen uit een specifiek wetenschappelijk tijdschrift gedurende een bepaalde periode worden geciteerd, wat een indicatie kan zijn van het aanzien van het tijdschrift binnen zijn vakgebied. | | Literatuurlijst | Een alfabetische of geordende lijst van alle bronnen die in een publicatie zijn geraadpleegd en waarnaar verwezen wordt, essentieel voor het beoordelen van de onderbouwing en achtergrond van het onderzoek. | | Abstract | Een korte samenvatting van een wetenschappelijk artikel of publicatie, die de belangrijkste aspecten zoals doel, methoden, resultaten en conclusies weergeeft. | | IMRaD-structuur | Een veelvoorkomende structuur voor wetenschappelijke artikelen die staat voor Introduction (Inleiding), Methods (Methoden), Results (Resultaten) en Discussion (Discussie), welke de logische opbouw van een onderzoeksrapport volgt. |