Les 9 - Meervoudige beperkingen - Anja (1).pptx

# Kenmerken van personen met meervoudige beperkingen Personen met meervoudige beperkingen (MVB) vertonen een complex samenspel van verstoringen die vrijwel alle levensgebieden beïnvloeden, variërend van bewustzijn en mobiliteit tot communicatie en de afhankelijkheid van hun omgeving. ### 1.1 Overzicht van typische kenmerken Personen met MVB kenmerken zich door een reeks specifieke uitdagingen: * **Verstoring in het bewustzijn:** Moeilijkheden met het verwerken en interpreteren van prikkels, wat leidt tot een verstoord bewustzijn overdag. * **Slaapstoornissen:** Problemen met slaap-waakritmes en slaapkwaliteit. * **Beperkte mobiliteit:** Grote afhankelijkheid van de omgeving voor voortbeweging en het maken van contact met zichzelf en de buitenwereld. * **Communicatiestoornissen:** Beperkte articulatie, taal of het volledig ontbreken van gesproken taal, en vaak ook zintuiglijke beperkingen zoals slechthorendheid of blindheid. * **Grote afhankelijkheid van de omgeving:** Noodzaak van hulp op vrijwel alle levensgebieden. ### 1.2 Invloed op fysieke ontwikkeling De fysieke ontwikkeling wordt beïnvloed doordat de hersenen, die denkvermogen en basale functies sturen, anders functioneren. Dit heeft impact op diverse aandachtsgebieden: #### 1.2.1 Bewegingsapparaat Bewegen is essentieel voor voortbeweging en voor het maken van contact met de eigen identiteit en de omgeving. Bij personen met MVB kan een beperkte bewegingsmogelijkheid leiden tot: * Verlies van contact met zichzelf. * Verlies van contact met de wereld. * Een geïsoleerd bestaan, met enkel contact met directe omgeving. #### 1.2.2 Spijsvertering en ademhaling Problemen met het slikapparaat en ademhalingsmoeilijkheden komen vaak voor. Dit kan leiden tot: * Vaak en stevig verslikken, wat angst kan veroorzaken bij eten. * Uitdroging en ondervoeding. * Ernstige obstipatie, waarvoor laxeermiddelen, extra vocht, nachtvoeding via sonde of verdikkingsmiddelen nodig kunnen zijn. * Een andere beleving van textuur, temperatuur en smaak, wat de eetervaring kan veranderen. ### 1.3 Invloed op cognitieve ontwikkeling Personen met MVB hebben vaak een ernstige tot zeer ernstige mentale beperking. De hersenen ontvangen constant prikkels van de omgeving (licht, geluid, temperatuur, lucht, geur, zwaartekracht), maar hebben moeite met: * Het filteren van deze prikkels. * Het interpreteren van prikkels. * Het geven van betekenis aan prikkels, in tegenstelling tot de normale reactie-prikkel-betekenis-cyclus. Bij de begeleiding is het cruciaal om hier rekening mee te houden. > **Tip:** Het begrijpen van de beperkte filterfunctie van de hersenen is essentieel voor een adequate begeleiding. ### 1.4 Invloed op sociaal-emotionele ontwikkeling en communicatie Communicatie is niet vanzelfsprekend en vereist een actieve inspanning om te begrijpen of het bewustzijn van communicatie aanwezig is. #### 1.4.1 Communicatievormen * **Gesproken taal:** Zelden aanwezig, of enkel in de vorm van keelklanken, geluiden, roepen of huilen. * **Betekenis zoeken:** De uitingen worden vaak geïnterpreteerd als een weergave van de gemoedstoestand. * **Taalbegrip:** Soms is er passief taalbegrip van bekende woorden. * **Eigen uitingen:** Personen kunnen eigen woorden en klankuitingen ontwikkelen, en hebben vaak wel voorkeuren en een uitgesproken mening. #### 1.4.2 Aandachtspunten voor begeleiding * **Taalbegrip en communicatievorm kennen:** Het is cruciaal om het individuele niveau van taalbegrip en de gebruikte communicatievorm te leren kennen. * **Communicatie bevorderen:** Dit kan door middel van oogcontact en aanrakingen. * **Aangepaste communicatie:** Stem, volume, intonatie, het gebruik van gekende woorden en visualisaties zijn belangrijke hulpmiddelen. * **Hypothesen stellen:** Samen met het team en ouders hypotheses opstellen over de betekenis van uitingen en deze toetsen aan de praktijk. * **Alertheid van de zorgdrager:** Lichaamstaal correct interpreteren. * **Trial & error:** Soms is het nodig om te experimenteren. * **Cliënt leren kennen:** Alle zintuigen gebruiken en observaties reflecteren. > **Tip:** Observeer en reflecteer voortdurend om de communicatie en belevingswereld van de persoon met MVB beter te begrijpen. ### 1.5 Begeleidingstips De begeleiding van personen met MVB richt zich op het creëren van een zinvol bestaan met oog voor zelfrealisatie, emancipatie en empowerment. #### 1.5.1 Grondhouding en methodieken * **Grondhouding:** Observeren en onderzoeken, met betrokkenheid van de begeleider. * **Methodieken:** Muziektherapie, specifieke communicatiemethoden en snoezel-methodieken kunnen worden ingezet. #### 1.5.2 Het gewone leven * **Tijd investeren:** Veel tijd besteden aan het betrekken van de persoon bij de alledaagse activiteiten en het laten genieten van de gewone dingen. #### 1.5.3 Basale stimulatie Basale stimulatie, ontwikkeld door Andreas Fröhlich, richt zich op het stimuleren van de zintuiglijke waarneming, met name via: * **Het somatische:** Waarneming via de huid van warmte, druk, etc. * **Het vestibulaire:** Waarneming van de eigen positie in de ruimte, inclusief globale en specifieke bewegingen. * **Het vibratorische:** Waarneming van trillingen via de huid en het beenderstelsel. Aanrakingen spelen een cruciale rol, omdat ze informatie geven over de gesteldheid en gevoelens. Waarneming vertrekt vanuit het hier en nu, en de persoon met MVB dient gedurende alle dagelijkse activiteiten betrokken te worden. > **Example:** Een kind dat vastgehouden wordt tijdens het badderen, ervaart warmte (somatisch), de beweging van het in en uit bad gaan (vestibulair) en de trilling van het water (vibratorisch). #### 1.5.4 LACCS-methodiek De LACCS-methodiek van M. Schuurman heeft als doel een "goed leven" te realiseren en omvat vijf met elkaar verbonden gebieden: * **L**ichamelijk welbevinden * **A**lertheid * **C**ontact * **C**ommunicatie * **S**timulerende tijdsbesteding #### 1.5.5 Inzicht in niveau en belevingswereld (Ontwikkelingsdenken) Het is essentieel om het niveau en de belevingswereld van de persoon met MVB te begrijpen, wat kan worden gedaan door middel van "ontwikkelingsdenken" dat drie fasen kent: * **Sensatiefase:** Gericht op zintuiglijke sensaties, waarnemen en beleven in het moment, zonder verwachtingen. * **Klikfase:** De persoon verwacht, denkt of weet iets bij een gebeurtenis, kent gewoonten en maakt "klikjes", wat houvast en enige verwachting biedt. * **Begrijpfase:** De persoon weet wat er gaat gebeuren en waarom, begrijpt gebeurtenissen, leert redeneren, kan gedrag aanpassen en krijgt houvast op een hoger niveau. Het is belangrijk te realiseren dat personen met EMB (ernstige meervoudige beperkingen) de begrijpfase doorgaans niet bereiken. > **Tip:** Het toepassen van de LACCS-methodiek vereist een diepgaand inzicht in de verschillende ontwikkelingsfasen en de individuele belevingswereld van de persoon met MVB. --- # Oorzaken en fysieke ontwikkeling bij meervoudige beperkingen Dit onderwerp verklaart hoe de fysieke ontwikkeling, met name het bewegingsapparaat, de spijsvertering en de ademhaling, wordt beïnvloed door beperkingen en de rol van de hersenen hierin. ### 2.1 De rol van de hersenen in fysieke ontwikkeling De hersenen sturen cruciale functies aan die essentieel zijn voor fysieke ontwikkeling, waaronder het denkvermogen en basale lichaamsfuncties. De belangrijkste aandachtsgebieden binnen de fysieke ontwikkeling, die sterk door de hersenen worden beïnvloed, zijn: * **Bewegingsapparaat:** Dit omvat zowel actieve beweging als het vermogen om te reageren op prikkels uit de omgeving. * **Spijsvertering:** De coördinatie en functionaliteit van het slikapparaat en de spijsvertering. * **Ademhaling:** Het vermogen om efficiënt te ademen en de ademhalingsspieren aan te sturen. ### 2.2 Fysieke ontwikkeling: bewegingsapparaat Bewegen bij personen met meervoudige beperkingen kan op twee manieren worden geïnterpreteerd: * **Voortbewegen:** Het vermogen om zich fysiek te verplaatsen. * **In contact komen met jezelf:** Het ervaren van het eigen lichaam en de eigen bewegingen. Een beperking in bewegen kan leiden tot: * Verlies van contact met het eigen lichaam. * Verlies van contact met de buitenwereld. * Een geïsoleerd bestaan, waarbij contact voornamelijk beperkt blijft tot de directe omgeving. ### 2.3 Fysieke ontwikkeling: spijsvertering en ademhaling Beperkingen op het gebied van spijsvertering en ademhaling komen frequent voor bij personen met meervoudige beperkingen. * **Slikapparaat:** Een beperking in het slikapparaat kan leiden tot frequente en ernstige verslikking. Dit kan angst veroorzaken tijdens het eten en, indien onbehandeld, leiden tot uitdroging of ondervoeding. * **Ernstige obstipatie:** Dit is een veelvoorkomend gevolg en kan behandeling vereisen met laxerende middelen, extra vochtinname, nachtvoeding via een sonde, of het gebruik van verdikkingsmiddelen. * **Beleving van voedsel:** Andere texturen, temperaturen en smaken van voedsel kunnen een andere beleving geven. Het is nuttig om dit zelf te ervaren om empathie te ontwikkelen. * **Ademhalingsproblemen:** Moeilijkheden met de ademhalingsspieren of coördinatie kunnen leiden tot ademhalingsproblemen. ### 2.4 Gevolgen van beperkingen voor de fysieke ontwikkeling De hersenen ontvangen constant prikkels uit de omgeving, zoals licht, geluid, temperatuur, lucht en geur, evenals informatie over zwaartekracht. Bij personen met meervoudige beperkingen kunnen deze prikkels anders worden verwerkt. * **Prikkelverwerking:** Het filteren en interpreteren van deze prikkels kan bemoeilijkt zijn. * **Betekenisgeving:** Het toekennen van betekenis aan prikkels en gebeurtenissen lukt vaak moeizaam. Deze factoren vereisen een aangepaste benadering in de begeleiding, waarbij rekening wordt gehouden met de specifieke manier waarop de persoon de wereld ervaart. > **Tip:** Bij begeleiding is het cruciaal om rekening te houden met hoe de persoon met meervoudige beperkingen prikkels ervaart en verwerkt, aangezien dit significant kan afwijken van de normale gang van zaken. ### 2.5 Communicatie en de fysieke basis Hoewel niet direct gerelateerd aan de fysieke ontwikkeling van het bewegingsapparaat, spijsvertering of ademhaling, is communicatie sterk verweven met de fysieke gesteldheid en de hersenfunctie. * **Niet vanzelfsprekend:** Communicatie is zelden vanzelfsprekend en vereist aandacht voor bewustzijn van communicatie. * **Uitingen:** Gesproken taal of gebarentaal is zeldzaam. Communicatie kan plaatsvinden via klanken zoals kirren, kraaien, grommen, roepen, zeuren, en huilen. * **Betekenis zoeken:** Deze uitingen moeten worden geïnterpreteerd om de gemoedstoestand van de persoon te begrijpen. * **Passief taalbegrip:** Soms is er een passief taalbegrip voor gekende woorden. * **Voorkeuren en mening:** Ondanks beperkingen kunnen personen voorkeuren hebben en een uitgesproken mening uiten, zij het op niet-verbale wijze. ### 2.6 Aandachtspunten voor begeleiding bij fysieke en communicatieve ontwikkeling Een effectieve begeleiding vereist een diepgaand inzicht in het niveau en de belevingswereld van de persoon, gebaseerd op "ontwikkelingsdenken". * **Taalbegrip en communicatievorm:** Het is essentieel om het individuele taalbegrip en de communicatievorm te leren kennen. * **Communicatie bevorderen:** Dit kan door middel van alertheid, oogcontact, aanrakingen en een aangepaste vorm van communiceren (stem, volume, intonatie, gekende woorden, visualiseren). * **Hypothesen stellen:** Het team en ouders dienen hypotheses te stellen over de communicatie en deze te toetsen aan de praktijk. * **Alertheid van de zorgdrager:** Het begrijpen van lichaamstaal is cruciaal. * **Observatie en reflectie:** Alle zintuigen gebruiken, observeren en reflecteren helpt om de persoon te leren kennen. * **"Het gewone leven":** Veel tijd besteden aan de gewone dingen en de persoon hierin betrekken, draagt bij aan een zinvol bestaan. * **Basale stimulatie:** Grondlegger Andreas Fröhlich benadrukt de waarneming via het lichaam: * **Somatisch:** Waarneming via de huid (warmte, druk). * **Vestibulair:** Waarneming van de eigen positie in de ruimte en beweging. * **Vibratorisch:** Waarneming van trilling via huid en beenderstelsel. Aanrakingen en ademhaling zijn hierbij belangrijk voor informatie over gesteldheid en gevoel. > **Voorbeeld:** Basale stimulatie kan toegepast worden door een persoon zachtjes te wiegen (vestibulair) terwijl de begeleider de huid masseert met een zachte borstel (somatisch). * **LACCS-methodiek:** Ontwikkeld door M. Schuurman, met als doel een "goed leven". De vijf verbonden gebieden zijn: * **L**ichamelijk welbevinden * **A**lertheid * **C**ontact * **C**ommunicatie * **S**timulerende tijdsbesteding De LACCS-methodiek hanteert drie fasen in het ontwikkelingsdenken: 1. **Sensatiefase:** Zintuiglijke sensaties, waarnemen en beleven in het moment, zonder verwachtingen. 2. **Klikfase:** Er is sprake van verwachten, denken of weten. Gewoonten worden gekend, men leert, en er worden "klikjes" gemaakt. Dit geeft houvast en enige verwachting. 3. **Begrijpfase:** Men weet wat er gaat gebeuren en waarom, wat leidt tot inzicht en begrip. Gedrag kan aangepast worden. Personen met EMB bereiken deze fase doorgaans niet. --- # Cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling bij meervoudige beperkingen Deze sectie behandelt de specifieke uitdagingen op cognitief en sociaal-emotioneel gebied bij personen met meervoudige beperkingen, met nadruk op prikkelverwerking, betekenisgeving en communicatie. ### 3.1 Cognitieve ontwikkeling Bij personen met meervoudige beperkingen (MVB) is er vaak sprake van een ernstige tot zeer ernstige mentale beperking. Het brein ontvangt constant een aanvoer van diverse prikkels, zoals licht, geluid, temperatuur, lucht en geur. Waar bij mensen zonder beperking een prikkel leidt tot een reactie en er betekenis wordt toegekend aan tijd en ruimte, ervaren personen met MVB significant meer moeilijkheden in dit proces. Belangrijke uitdagingen zijn: * **Prikkelverwerking:** Het filteren van prikkels is moeilijk. Dit kan leiden tot overprikkeling of juist onderprikkeling, afhankelijk van de individuele gesteldheid. * **Interpretatie:** Het begrijpen van de betekenis van prikkels is een significante hindernis. * **Betekenisgeving:** Het koppelen van ervaringen aan betekenis, tijd en ruimte lukt moeizaam. Bij de begeleiding is het essentieel om rekening te houden met deze cognitieve beperkingen. Dit betekent het creëren van een omgeving die de prikkeldruk optimaliseert en het ondersteunen van de persoon bij het interpreteren en verwerken van informatie. > **Tip:** Een structurele en voorspelbare omgeving kan helpen bij het reduceren van cognitieve belasting. ### 3.2 Sociaal-emotionele ontwikkeling De sociaal-emotionele ontwikkeling en communicatie bij personen met meervoudige beperkingen zijn complex en niet altijd vanzelfsprekend. Vaak is er geen gesproken taal of gebarentaal, en communicatie uit zich in vocalisaties zoals kirren, kraaien, grommen, roepen, zeuren of huilen. Deze uitingen zijn vaak een indicatie van de gemoedstoestand. Ondanks beperkingen in verbale communicatie, kan er wel passief taalbegrip aanwezig zijn voor bekende woorden. Personen met MVB kunnen voorkeuren hebben en een uitgesproken mening uiten, zij het via non-verbale weg. **Aandachtspunten voor begeleiding bij communicatie:** * **Communicatievorm leren kennen:** Het is cruciaal om de individuele communicatiemogelijkheden en -voorkeuren van de persoon te leren kennen. * **Communicatie bevorderen:** Dit kan door middel van alertheid te tonen via oogcontact en aanrakingen. * **Aangepaste communicatie:** Gebruik een aangepaste stem, volume, intonatie en gekende woorden. Visualisaties kunnen ook ondersteunend werken. * **Hypotheses stellen:** Werk samen met het team en ouders om hypotheses te formuleren over de betekenis van uitingen en deze te toetsen aan de praktijk. * **Zorgdrager alertheid:** Het observeren van lichaamstaal is van groot belang. * **Trial & Error:** Soms is een proces van uitproberen nodig om de communicatie te doorgronden. * **Persoon leren kennen:** Een diepgaande kennis van de persoon is essentieel, waarbij alle zintuigen worden ingezet. * **Observeren en reflecteren:** Continue observatie en reflectie op het gedrag en de uitingen zijn noodzakelijk. > **Example:** Een persoon die zijn handjes naar de mond brengt, kan dit uiten van honger, dorst of juist een behoefte aan orale stimulatie. Het is aan de begeleider om dit te duiden in de context. ### 3.3 Begeleidingstips en methodieken De begeleiding van personen met meervoudige beperkingen richt zich op het creëren van een zinvol bestaan met oog voor zelfrealisatie, emancipatie en empowerment. #### 3.3.1 Grondhouding en methodieken * **Grondhouding:** Observeren en onderzoeken met betrokkenheid is de kern. * **Methodieken en technieken:** * Muziektherapie * Communicatiemethoden * Snoezel-methodieken #### 3.3.2 Het gewone leven Het betrekken van de persoon bij de dagelijkse, gewone dingen en hier tijd aan besteden, is van groot belang. Dit draagt bij aan een gevoel van deelname en waardigheid. #### 3.3.3 Basale stimulatie Andreas Fröhlich is de grondlegger van basale stimulatie, een benadering die zich richt op de zintuiglijke waarneming en lichamelijke interactie. De drie kerngebieden zijn: 1. **Somatische waarneming:** Via de huid (warmte, druk, etc.). 2. **Vestibulaire waarneming:** Waarneming van de eigen positie in de ruimte en beweging. 3. **Vibratorische waarneming:** Waarneming van trillingen via de huid en het beenderstelsel. Aanrakingen zijn cruciaal en informeren over de gesteldheid en gevoelens van de persoon. Bij basale stimulatie vertrekt de waarneming vanuit het hier en nu. Alle dagelijkse activiteiten bieden kansen om de persoon te betrekken. > **Tip:** Experimenteer met verschillende texturen, temperaturen en smaken om de zintuiglijke beleving te verrijken. #### 3.3.4 LACCS-model Het LACCS-model, ontwikkeld door M. Schuurman, streeft naar een 'goed leven' voor personen met een ernstige meervoudige beperking en focust op vijf met elkaar verbonden gebieden: * **L**ichamelijk welbevinden * **A**lertheid * **C**ontact * **C**ommunicatie * **S**timulerende tijdsbesteding Inzicht in het niveau en de belevingswereld van de persoon, oftewel 'ontwikkelingsdenken', is essentieel voor de toepassing van het LACCS-model. Dit model hanteert drie fasen: 1. **Sensatiefase:** Gericht op zintuiglijke sensaties, waarnemen en beleven in het moment, zonder verwachtingen. 2. **Klikfase:** Hierbij verwacht, denkt of weet de persoon iets bij een gebeurtenis. Gewoonten worden gekend en er worden 'klikjes' gemaakt. Deze fase biedt houvast en een beetje verwachting. 3. **Begrijpfase:** De persoon weet wat er gaat gebeuren en waarom, begrijpt situaties en kan redeneren. Dit geeft houvast op een hoger niveau, maakt gedragsaanpassing mogelijk. Personen met een ernstige meervoudige beperking bereiken doorgaans de begrijpfase niet. Het is cruciaal om de begeleiding aan te passen aan de fase waarin de persoon zich bevindt. --- # Begeleidingstips en methodieken voor personen met meervoudige beperkingen Dit onderwerp belicht praktische begeleidingstips en methodieken, waaronder het belang van het gewone leven, basale stimulatie en de LACCS-methodiek, voor personen met meervoudige beperkingen. ### 4.1 Kenmerken van personen met meervoudige beperkingen Personen met meervoudige beperkingen (MVB) worden vaak gekenmerkt door een "dubbele diagnose" die verschillende facetten van hun functioneren beïnvloedt. Typische kenmerken omvatten: * Verstoringen in het bewustzijn, waaronder slaapstoornissen en verstoord bewustzijn overdag. * Beperkte of niet-zelfstandige voortbeweging. * Contact- en communicatiestoornissen, zoals beperkte articulatie, taal of het ontbreken van taal. * Sensorische beperkingen zoals slechthorendheid, doofheid, slechtziendheid of blindheid. * Een grote afhankelijkheid van de omgeving en hulp op vrijwel alle levensgebieden. #### 4.1.1 Oorzaken van meervoudige beperkingen Meervoudige beperkingen kunnen voortkomen uit diverse oorzaken die de fysieke en cognitieve ontwikkeling beïnvloeden. Deze beperkingen manifesteren zich op verschillende niveaus: * **Fysieke ontwikkeling:** Beperkingen in het bewegingsapparaat kunnen leiden tot een verlies van contact met zichzelf en de wereld, met een geïsoleerd bestaan tot gevolg. Daarnaast kunnen problemen met het spijsverterings- en ademhalingssysteem, zoals slikproblemen en ademhalingsmoeilijkheden, leiden tot uitdroging, ondervoeding en obstipatie. Aanpassingen in voedingstekstuur, temperatuur en smaak kunnen de beleving beïnvloeden. * **Cognitieve ontwikkeling:** Een ernstige tot zeer ernstige mentale beperking kan resulteren in moeite met het filteren en interpreteren van prikkels (licht, geluid, temperatuur, lucht, geur, zwaartekracht). Het vermogen om betekenis te geven aan deze prikkels is beperkt, wat speciale aandacht vereist bij de begeleiding. #### 4.1.2 Sociaal-emotionele ontwikkeling en communicatie De sociaal-emotionele ontwikkeling en communicatie zijn cruciale aandachtsgebieden bij personen met MVB. * **Communicatie:** Gesproken taal of gebarentaal is zelden de primaire communicatievorm. Uitingen zoals kirren, kraaien, grommen, roepen, zeuren of huilen zijn vaak uitingen van de gemoedstoestand. Soms is er sprake van passief taalbegrip bij gekende woorden. Ondanks beperkte verbale expressie kunnen personen met MVB wel voorkeuren hebben en een uitgesproken mening uiten. * **Aandachtspunten voor begeleiding:** * Het leren kennen van het taalbegrip en de communicatievorm van de persoon is essentieel. * Communicatie kan bevorderd worden door alertheid te creëren via oogcontact en aanrakingen. * Aangepaste communicatiemethoden, zoals aanpassing van stem, volume, intonatie, gebruik van gekende woorden en visualisaties, zijn belangrijk. * Het stellen van hypothesen met het team en ouders, en deze toetsen aan de praktijk, is noodzakelijk. * Het ontwikkelen van de alertheid van de zorgdrager om lichaamstaal te begrijpen, en het gebruik van alle zintuigen tijdens observatie en reflectie, is cruciaal. Dit kan soms een proces van trial-and-error vereisen. ### 4.2 Begeleidingstips en methodieken Het bieden van een zinvol bestaan met oog voor zelfrealisatie, emancipatie en empowerment bij personen met ernstige meervoudige beperkingen (EMB) vraagt om een specifieke grondhouding en methodieken. #### 4.2.1 De grondhouding: observeren en onderzoeken Een succesvolle begeleiding begint met een grondhouding van observeren en onderzoeken. Dit vereist betrokkenheid en een actieve nieuwsgierigheid naar de belevingswereld en mogelijkheden van de persoon. Methodieken en technieken zoals muziektherapie, diverse communicatiemethoden en snoezelmethodieken kunnen hierbij ondersteunend werken. #### 4.2.2 Het belang van het gewone leven Een belangrijk principe is om veel tijd te besteden aan het betrekken van de persoon in en laten genieten van de gewone dingen des levens. Dit draagt bij aan een gevoel van deelname en normaliteit. #### 4.2.3 Basale stimulatie Basale stimulatie, ontwikkeld door Andreas Fröhlich, richt zich op het stimuleren van de zintuiglijke waarneming vanuit het hier en nu, gedurende alle dagelijkse activiteiten. De kerncomponenten zijn: * **Het somatische:** De waarneming via de huid van warmte, druk, e.a. * **Het vestibulaire:** De waarneming van de eigen positie in de ruimte, van globale en meer specifieke beweging. * **Het vibratorische:** De waarneming van trilling via de huid en voornamelijk via het beenderstelsel. Aanrakingen spelen een cruciale rol bij het informeren over de gesteldheid en gevoelens van de persoon. > **Tip:** Zorg ervoor dat basale stimulatie geïntegreerd wordt in alle dagelijkse routines, niet als een aparte activiteit. #### 4.2.4 De LACCS-methodiek De LACCS-methodiek, ontwikkeld door M. Schuurman, streeft naar een "goed leven" voor personen met EMB en omvat vijf met elkaar verbonden gebieden en waarden: 1. **L**ichamelijk welbevinden 2. **A**lertheid 3. **C**ontact 4. **C**ommunicatie 5. **S**timulerende tijdsbesteding ##### 4.2.4.1 Inzicht in niveau en belevingswereld (Ontwikkelingsdenken) Essentieel binnen LACCS is het inzicht in het niveau en de belevingswereld van de persoon, wat wordt aangeduid als "ontwikkelingsdenken". Dit wordt onderverdeeld in drie fasen: * **Sensatiefase:** Kenmerkt zich door zintuiglijke sensaties, waarnemen en beleven in het moment, zonder verwachtingen. * **Klikfase:** Hierbij verwacht, denkt of weet de persoon iets bij een gebeurtenis. Gewoonten worden gekend, geleerd en er worden "klikjes" gemaakt. Dit geeft houvast en een beetje verwachting. * **Begrijpfase:** De persoon weet wat er gaat gebeuren en waarom, en begrijpt de situatie. Dit biedt houvast op een hoger niveau, bevordert redeneren en maakt het mogelijk het eigen gedrag aan te passen. > **Belangrijk:** Personen met EMB bereiken de begrijpfase doorgaans niet. De begeleiding dient hier rekening mee te houden en aan te sluiten bij de sensatie- en klikfase. --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Dubbele diagnose | Een situatie waarbij een persoon zowel een psychische aandoening als een verstandelijke beperking heeft. Dit kan leiden tot complexere zorgvragen en uitdagingen in de behandeling. | | Meervoudige beperking (MB) | Een combinatie van twee of meer beperkingen, zoals een verstandelijke, fysieke, sensorische of psychische beperking, die de ontwikkeling en het dagelijks functioneren significant beïnvloeden. | | Bewustzijn | De toestand van alertheid en het besef van jezelf en je omgeving. Verstoringen in het bewustzijn kunnen variëren van lichte desoriëntatie tot volledige afwezigheid van besef. | | Motorische beperking | Een beperking die het vermogen om te bewegen of de motorische vaardigheden beïnvloedt, zoals voortbewegen, fijne motoriek of globale bewegingen. | | Communicatiestoornis | Een aandoening die het vermogen om te spreken, te begrijpen, te lezen of te schrijven beïnvloedt. Dit kan leiden tot problemen met sociale interactie en expressie. | | Cognitieve ontwikkeling | Het proces van leren, denken, probleemoplossing en geheugen. Bij personen met meervoudige beperkingen kan dit proces vertraagd of significant anders verlopen. | | Basale stimulatie | Een methodiek die gericht is op het stimuleren van de zintuigen via aanraking, beweging en geluid, met als doel het contact met zichzelf en de omgeving te bevorderen. | | LACCS-methodiek | Een integrale benadering voor begeleiding die zich richt op vijf kerngebieden: Lichamelijk welbevinden, Alertheid, Contact, Communicatie en Stimulerende tijdsbesteding. | | Sensatiefase | Een fase binnen de LACCS-methodiek waarin de focus ligt op zintuiglijke waarnemingen en beleving in het hier en nu, zonder specifieke verwachtingen. | | Klikfase | Een fase binnen de LACCS-methodiek waarin de persoon gewoonten leert, verbanden legt en iets verwacht, wat een gevoel van houvast kan geven. | | Begrijpfase | De meest ontwikkelde fase binnen de LACCS-methodiek, waarbij de persoon begrijpt wat er gaat gebeuren en waarom, wat redeneren en gedragsaanpassing mogelijk maakt. |