Van leren naar ontwikkelen(1).pptx

# Leren versus ontwikkeling Leren versus ontwikkeling Dit onderwerp verkent de kernbegrippen van leren en ontwikkeling, waarbij de focus ligt op hoe leren leidt tot duurzame gedragsveranderingen en hoe ontwikkeling het veranderen van structuren in lichaam en geest inhoudt gedurende een levenslang proces. ## 1. Leren versus ontwikkeling Leren resulteert in een duurzame, waarneembare gedragsverandering of verandering in gedragsmogelijkheden. Dit betekent dat iemand iets nieuws weet, een bepaalde vaardigheid beter beheerst, of een overtuiging of attitude bezit die tot uiting komt in gedrag. Ontwikkeling daarentegen omvat het veranderen van een aanwezige structuur, zowel in het lichaam als in de geest. Ontwikkeling is een proces dat in de loop van de tijd plaatsvindt en niet van de ene op de andere dag gebeurt. Het kan zowel gedragsveranderingen (winst als verlies) omvatten vanaf het begin tot het einde van het leven, en is over het algemeen niet herhaalbaar in de zin dat een bepaalde fase specifiek is voor een tijdsperiode. > **Tip:** De interactie tussen leren en ontwikkeling is cruciaal. Ervaringen, oefeningen en herhaling zorgen ervoor dat wat geleerd wordt ons begeleidt naar de volgende ontwikkelingsfase. ## 2. Concepten rond leren en ontwikkeling ### 2.1 Leren Leren kan worden onderverdeeld in verschillende concepten, waaronder: * **Formeel leren:** Gestructureerd leren binnen een onderwijsinstelling of georganiseerde opleiding. Voorbeelden hiervan zijn een bacheloropleiding kleuteronderwijs, een cursus bij Syntra, of een schoolse opleiding. * **Informeel leren:** Leren dat plaatsvindt in een minder gestructureerde omgeving, vaak door participatie in activiteiten of door blootstelling aan informatie. Voorbeelden zijn decoropbouw bij een plaatselijke toneelkring, de voorbereiding van een activiteit bij een speelpleinwerking, of leren via televisie. * **Non-formeel leren:** Leren dat georganiseerd is buiten het formele onderwijssysteem, maar wel met een educatief doel. Denk aan congressen, studiedagen of werkplekleren. ### 2.2 Ontwikkeling Ontwikkeling omvat een breed scala aan processen en concepten: * **Rijping:** Dit verwijst naar biologische veranderingen die plaatsvinden als gevolg van genetische aanleg en ouder worden. Bijvoorbeeld de rijping in de hersenen. * **Hersenontwikkeling:** De opbouw en verandering van de hersenen gedurende het leven, inclusief de ontwikkeling van verschillende structuren en verbindingen. * **Ontwikkelingsfasen:** Specifieke perioden in het leven die gekenmerkt worden door bepaalde cognitieve, emotionele en sociale veranderingen. Hoewel de documentatie verwijst naar typische kenmerken per ontwikkelingsfase, worden deze nader uitgewerkt in latere lessen. * **Gevoelige periodes:** Specifieke tijdsvensters waarin een individu bijzonder ontvankelijk is voor het leren van bepaalde vaardigheden of het ontwikkelen van bepaalde eigenschappen. * **Neurologische en fysiologische veranderingen:** Veranderingen in het zenuwstelsel en het lichaam die bijdragen aan zowel leren als ontwikkeling. * **Leerprocessen:** De mentale processen die betrokken zijn bij het verwerven van kennis en vaardigheden, zoals zintuiglijke waarneming, werkgeheugen, schematische verwerking en het langetermijngeheugen. * **Breindidactiek:** Strategieën en methoden die gebaseerd zijn op kennis van de hersenen om leerprocessen te optimaliseren. > **Tip:** Het 'leerkader' kan gebruikt worden als een visuele ondersteuning om de verschillende inhouden en concepten van leren en ontwikkeling te structureren. Het maken van een begrippenlijst met veel voorkomende woordenschat is eveneens een nuttige studietechniek. --- # Leerconcepten en hersenontwikkeling Dit onderdeel introduceert fundamentele leerconcepten, de ontwikkeling van de hersenen en het leerproces dat begint bij zintuiglijke waarneming en zich uitstrekt tot langetermijngeheugen. ### 2.1 Leren en ontwikkeling * **Leren** wordt gedefinieerd als een duurzame, waarneembare gedragsverandering of een verandering in gedragsmogelijkheden. Dit kan zich uiten in nieuwe kennis, verbeterde vaardigheden, of een veranderde houding of overtuiging die in gedrag zichtbaar wordt. * **Ontwikkeling** omvat het veranderen van een bestaande structuur, zowel fysiek als mentaal. Het gaat om gedragsveranderingen die zich in de loop van de tijd voordoen, van begin tot einde, en kan zowel vooruitgang als achteruitgang omvatten. Ontwikkeling is een proces dat tijd vergt en niet herhaalbaar is. Ervaringen, oefeningen en herhalingen spelen een cruciale rol bij het doorlopen van verschillende ontwikkelingsfasen. ### 2.2 Rijping in de hersenen Rijping in de hersenen is een biologisch proces dat de basis legt voor leervermogen en cognitieve functies. Dit natuurlijke proces is essentieel voor het ontwikkelen van vaardigheden en het verwerken van informatie. ### 2.3 Hersenontwikkeling: bouw en ontwikkelingsfasen De hersenen zijn een complexe structuur die zich in verschillende fasen ontwikkelt. Inzicht in deze bouw en de opeenvolgende ontwikkelingsfasen is van belang om de onderliggende mechanismen van leren te begrijpen. ### 2.4 Het leerproces Het leerproces omvat een reeks van cognitieve stappen: * **Zintuiglijke waarneming:** De initiële fase waarin informatie via de zintuigen wordt opgenomen. * **Werkgeheugen:** Hier wordt de opgenomen informatie tijdelijk verwerkt en gemanipuleerd. * **Schematische verwerking:** De informatie wordt georganiseerd en geïntegreerd in bestaande kennisstructuren. * **Langetermijngeheugen:** Informatie die voldoende is verwerkt en geoefend, kan worden opgeslagen voor langdurige toegang. > **Tip:** Maak een begrippenlijst van veelgebruikte termen en gebruik het leerkader als visuele ondersteuning om de verbanden tussen de verschillende concepten te visualiseren. ### 2.5 Contexten van leren Leren kan in verschillende contexten plaatsvinden: * **Formeel leren:** Gestructureerde leeromgevingen zoals scholen, universiteiten of specifieke opleidingen. * **Informeel leren:** Leren dat plaatsvindt in dagelijkse situaties en activiteiten, vaak zonder expliciete leerdoelen, zoals hobby's of sociale interacties. * **Non-formeel leren:** Georganiseerde leeractiviteiten die buiten het formele onderwijssysteem vallen, zoals congressen, studiedagen of werkplekleren. > **Tip:** Houd er rekening mee dat alle besproken aspecten van leerconcepten en hersenontwikkeling verder uitgediept zullen worden in latere lessen, met specifieke toepassingen voor het werken met jonge kinderen. --- # Vormen van leren Dit onderwerp onderscheidt en beschrijft de verschillende vormen van leren, waaronder formeel, informeel en non-formeel leren, met concrete voorbeelden uit diverse educatieve en sociale contexten. ### 3.1 Concepten van leren en ontwikkeling Leren kan worden gedefinieerd als een duurzame, waarneembare gedragsverandering die resulteert in nieuwe kennis, verbeterde vaardigheden, of aangepaste overtuigingen en attitudes die zich uiten in gedrag. Ontwikkeling daarentegen is een breder concept dat de verandering van bestaande structuren in lichaam en geest omvat, en omvat zowel winst als verlies over een langere periode; het is een niet-herhaalbaar proces dat in de loop van de tijd plaatsvindt. Ervaringen, oefeningen en herhalingen spelen een cruciale rol bij het overgaan naar volgende ontwikkelingsfasen. ### 3.2 Vormen van leren Er worden drie hoofdvormen van leren onderscheiden: formeel, informeel en non-formeel leren. #### 3.2.1 Formeel leren Formeel leren vindt plaats in een gestructureerde, georganiseerde omgeving met duidelijke leerdoelen en vaak met een officiële erkenning (zoals een diploma of certificaat). > **Voorbeelden:** > * Een bacheloropleiding in het kleuteronderwijs. > * Een opleiding aan een school. > * Een cursus bij Syntra. #### 3.2.2 Informeel leren Informeel leren is een continu en vaak onbewust leerproces dat voortkomt uit dagelijkse ervaringen en interacties. Het is niet gestructureerd en heeft geen vooraf bepaalde leerdoelen. > **Voorbeelden:** > * Decoropbouw bij een plaatselijke toneelkring. > * De voorbereiding van een activiteit bij een speelpleinwerking. > * Leren door het kijken naar televisie. #### 3.2.3 Non-formeel leren Non-formeel leren bevindt zich tussen formeel en informeel leren in. Het is georganiseerd en heeft leerdoelen, maar vindt plaats buiten het formele onderwijssysteem en leidt meestal niet tot een officieel erkend diploma. > **Voorbeelden:** > * Een congres. > * Een studiedag. > * Werkplekleren. ### 3.3 Hersenontwikkeling en leerprocessen De ontwikkeling van de hersenen, inclusief de bouw van de hersenen en verschillende ontwikkelingsfasen, vormt de basis voor leerprocessen. Belangrijke aspecten van de hersenontwikkeling die relevant zijn voor leren omvatten: * **Zintuigelijke waarneming:** De manier waarop informatie via de zintuigen wordt opgenomen. * **Werkgeheugen:** Het vermogen om informatie tijdelijk vast te houden en te bewerken. * **Schematische verwerking:** Het organiseren van informatie in bestaande mentale structuren. * **Lange termijngeheugen:** Het opslaan van informatie voor langere perioden. De didactiek van het leren, ook wel breindidactiek genoemd, houdt rekening met deze hersenprocessen bij het ontwerpen van leerstrategieën. > **Tip:** Maak een begrippenlijst van veelvoorkomende vaktermen en gebruik het leerkader als een visuele ondersteuning om de verbanden tussen de verschillende concepten te begrijpen. Alle aspecten van leren en ontwikkeling worden verder uitgediept in latere lessen en leermodules. --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Leren | Leren resulteert in duurzame verandering van gedrag of gedragsmogelijkheden, wat betekent dat men iets nieuws weet, een vaardigheid beter beheerst, of een overtuiging of attitude bezit die tot uiting komt in gedrag. | | Ontwikkeling | Ontwikkeling omvat het veranderen van een aanwezige structuur, zowel fysiek als mentaal, en manifesteert zich als gedragsveranderingen gedurende een proces in de tijd, gekenmerkt door zowel vooruitgang als achteruitgang. | | Duurzame, waarneembare gedragsverandering | Dit verwijst naar een permanente aanpassing in hoe iemand zich gedraagt of welke capaciteiten hij of zij bezit, die objectief vastgesteld kan worden na een leerproces. | | Neurologisch | Verwijst naar alles wat te maken heeft met het zenuwstelsel en de hersenen, inclusief hun structuur, functie en hoe deze processen leren en ontwikkeling beïnvloeden. | | Fysiologisch | Betreft de natuurlijke functies en processen van levende organismen, in deze context gericht op de fysieke en lichamelijke aspecten van leren en ontwikkeling. | | Rijping | Het natuurlijke proces van groei en ontwikkeling van organen en functies, met name de hersenen, dat leidt tot verbeterde capaciteiten en gedragingen zonder specifieke externe instructie. | | Non-formeel leren | Leren dat plaatsvindt buiten het reguliere onderwijssysteem, vaak gestructureerd maar niet leidend tot formele kwalificaties, zoals conferenties of werkplekleren. | | Informeel leren | Leren dat voortkomt uit dagelijkse ervaringen, interacties, observaties en reflecties, zonder dat dit georganiseerd of gestructureerd is, zoals leren van televisie of deelname aan een lokale activiteit. | | Formeel leren | Gestructureerd en georganiseerd leren binnen een formeel onderwijskader, zoals een bacheloropleiding of een officiële opleiding, dat vaak leidt tot erkende diploma's of certificaten. | | Gevoelige periode | Een specifieke tijdsspanne in de ontwikkeling waarin een organisme bijzonder ontvankelijk is voor bepaalde leerervaringen, wat cruciaal is voor de verwerving van specifieke vaardigheden of gedragingen. | | Werkgeheugen | Een cognitief systeem dat verantwoordelijk is voor het tijdelijk vasthouden en manipuleren van informatie die nodig is voor complexe cognitieve taken zoals leren, redeneren en begrijpen. | | Schematische verwerking | Het organiseren en integreren van nieuwe informatie in bestaande kennisstructuren of schema's in het geheugen, waardoor begrip en herinnering worden gefaciliteerd. | | Breindidactiek | Een onderwijsbenadering die gebaseerd is op inzichten uit de neurowetenschappen over hoe het brein leert, met als doel leerstrategieën te optimaliseren voor effectiever onderwijs. |