Les 5: H5 & 11

# Interne en externe validiteit in experimenteel design Dit onderwerp behandelt de essentiële concepten van interne en externe validiteit binnen experimenteel onderzoek, cruciaal voor het beoordelen van de betrouwbaarheid en toepasbaarheid van onderzoeksresultaten. ### 1.1 Interne validiteit Interne validiteit heeft betrekking op de mate van zekerheid waarmee geconcludeerd kan worden dat de onafhankelijke variabele daadwerkelijk de oorzaak is van een waargenomen verandering in de afhankelijke variabele. Het is de basisvereiste voor een experiment [12](#page=12) [3](#page=3). #### 1.1.1 Criteria voor interne validiteit Er zijn drie basiscriteria die vervuld moeten zijn om interne validiteit te waarborgen [12](#page=12): 1. De oorzaak (onafhankelijke variabele) moet voorafgaan aan het effect (afhankelijke variabele). 2. De oorzaak en het effect moeten gerelateerd zijn. 3. Er mogen geen alternatieve, plausibele verklaringen zijn voor het waargenomen effect. #### 1.1.2 Methoden ter bevordering van interne validiteit Interne validiteit wordt verzekerd door middel van verschillende controlemechanismen [12](#page=12): * **Randomisatie**: Door deelnemers willekeurig toe te wijzen aan experimentele groepen, worden groepsverschillen geminimaliseerd, waardoor deze verschillen niet de oorzaak van het effect kunnen zijn [12](#page=12). * **Vergelijking met een controlegroep**: Het vergelijken van de experimentele groep met een controlegroep die niet aan de interventie wordt blootgesteld, helpt bij het isoleren van het effect van de onafhankelijke variabele [12](#page=12). * **Controle voor confounds (verstorende variabelen)**: Het identificeren en controleren van variabelen die zowel de onafhankelijke als de afhankelijke variabele kunnen beïnvloeden is cruciaal. Als confounds pas achteraf worden ontdekt, kan een replicatiestudie nodig zijn om de factor uit te sluiten [12](#page=12). * **Additionele analyses**: Soms kunnen aanvullende statistische analyses helpen om de interne validiteit te versterken of alternatieve verklaringen te onderzoeken [12](#page=12). > **Tip:** Zonder voldoende interne validiteit kunnen we geen causale conclusies trekken uit onze onderzoeksresultaten. ### 1.2 Externe validiteit Externe validiteit betreft de mate waarin de bevindingen van een experiment gegeneraliseerd kunnen worden naar andere populaties, settings en tijden. Het vraagt zich af hoe goed de resultaten zich laten extrapoleren naar de realiteit [3](#page=3). #### 1.2.1 Aspecten van externe validiteit Belangrijke aspecten van externe validiteit zijn [6](#page=6): * **Generaliseerbaarheid naar andere mensen, settings en behandelingen**: Kunnen de resultaten toegepast worden op andere groepen mensen, in andere omgevingen, of met andere varianten van de behandeling [6](#page=6)? * **Ecologische validiteit**: Dit verwijst naar hoe realistisch de experimentele setting is in vergelijking met de natuurlijke omgeving waarin het fenomeen zich voordoet [6](#page=6). #### 1.2.2 Verschillen in externe validiteit per experimenteel design Verschillende soorten experimentele designs variëren in hun externe validiteit [6](#page=6): * **Quasi-experimenten, natuurlijke experimenten en veldexperimenten**: Deze designs scoren over het algemeen beter op het gebied van ecologische validiteit omdat ze vaker plaatsvinden in natuurlijke settings [6](#page=6). * **Labexperimenten**: Hoewel labexperimenten een hoge mate van controle bieden (wat de interne validiteit ten goede komt), kan hun kunstmatige aard de externe validiteit beperken. Wetenschappers streven ernaar om labexperimenten zo natuurlijk mogelijk te maken en tegelijkertijd controle te behouden, wat veel inspanning en creativiteit vereist. Voorbeelden hiervan zijn het nabootsen van een supermarkt- of huiskameromgeving [6](#page=6). > **Tip:** Perfectie in zowel interne als externe validiteit is zelden haalbaar; er moet vaak een balans gezocht worden. Een experiment met hoge interne validiteit is niet per se generaliseerbaar, en vice versa [3](#page=3). --- # Generaliseerbaarheid en steekproeftrekking Dit gedeelte verkent de concepten generaliseerbaarheid en de methoden om representatieve steekproeven te verkrijgen. ### 2.1 Generaliseerbaarheid Generaliseerbaarheid verwijst naar de mate waarin de resultaten van een studie robuust zijn en kunnen worden toegepast buiten de specifieke context van die studie [9](#page=9). #### 2.1.1 De gouden standaard: Random sampling De "gouden standaard" voor het verkrijgen van een generaliseerbare steekproef is 'random sampling'. Hierbij is de steekproef een afspiegeling van de populatie, waarbij elk lid van de populatie een gelijke kans heeft om in de steekproef te worden opgenomen. Een geavanceerdere vorm hiervan is tweestapsrandomisatie, die zowel willekeurige selectie als willekeurige toewijzing omvat [9](#page=9). **Uitdagingen bij random sampling:** * Het vereist een volledige lijst van de populatie, wat vaak niet beschikbaar is [9](#page=9). * Het is in de praktijk vaak moeilijk realiseerbaar, onhaalbaar of onbetaalbaar [10](#page=10). * Problemen zoals nonresponse bias en uitval kunnen de representativiteit aantasten [10](#page=10). #### 2.1.2 Convenience samples Vanwege de uitdagingen van random sampling worden vaak 'convenience samples' gebruikt. Bij dit type steekproef is het belangrijker dat er gelijke groepen worden gevormd dan dat de steekproef de populatie nauwkeurig weerspiegelt. Echter, dit brengt inherente beperkingen met zich mee wat betreft de generaliseerbaarheid van de resultaten. In studies waar het vaststellen van een oorzaak-gevolg relatie (zonder confounds) belangrijker is, kan dit acceptabeler zijn [10](#page=10). > **Tip:** Wees kritisch bij het interpreteren van resultaten verkregen met convenience samples, omdat de generaliseerbaarheid vaak beperkt is. > **Voorbeeld:** Een enquête onder studenten die gemakkelijk te bereiken zijn op de campus zou een convenience sample zijn. Deze resultaten zijn mogelijk niet generaliseerbaar naar de gehele studentenpopulatie van het land. #### 2.1.3 Representatieve sampling als alternatief Representatieve sampling kan worden benaderd door een aantal sleutelkenmerken van de populatie te identificeren en te controleren of de steekproef representatief is voor die kenmerken. Methoden zoals NIS (National Institute of Statistics, vermoedelijk) kunnen hierbij helpen. Rekrutering kan dan plaatsvinden via diverse locaties en kanalen, zoals scholen, supermarkten, speeldorpen en sociale media [11](#page=11). > **Tip:** Bij het ontwerpen van een studie, bedenk goed welke kenmerken cruciaal zijn voor de generaliseerbaarheid van je bevindingen en hoe je de representativiteit hiervan kunt waarborgen. > **Voorbeeld:** Een studie naar sportgedrag bij jongeren zou ervoor kunnen kiezen om de steekproef representatief te maken op basis van leeftijd, geslacht en sociaaleconomische status door doelgericht te rekruteren in verschillende soorten scholen en wijken. --- # Ethiek in experimenteel onderzoek Dit onderwerp behandelt de cruciale ethische overwegingen bij het ontwerpen en uitvoeren van experimenteel onderzoek, met een focus op de bescherming van participanten en de integriteit van het onderzoeksproces. ### 3.1 De rol van ethische commissies (Institutional Review Board) Ethische commissies, ook wel Institutional Review Boards (IRB's) genoemd, spelen een centrale rol in het waarborgen van ethische standaarden in experimenteel onderzoek. Hun voornaamste taak is het beoordelen van de procedures van een studie om te verzekeren dat deze in lijn zijn met ethische richtlijnen [25](#page=25). * **Oorsprong:** Deze commissies ontstonden in de jaren '70 als reactie op enkele controversiële experimenten, aanvankelijk in de biomedische wetenschappen, maar later ook in de sociale wetenschappen na problematische studies zoals die van Milgram [25](#page=25). * **Basisprincipe:** Het fundamentele uitgangspunt is "cause no harm" (geen schade berokkenen) [25](#page=25). * **The Belmont Report:** Dit rapport vormt de basis voor ethische richtlijnen en omvat drie kernprincipes [25](#page=25): * **Respect voor personen:** Dit houdt in dat er geen sprake mag zijn van dwang of misleiding [25](#page=25). * **Weldadigheid:** Dit principe vereist het minimaliseren van risico's en het maximaliseren van voordelen voor de participanten [25](#page=25). * **Gerechtigheid:** Dit omvat het eerlijk selecteren van respondenten en het eerlijk uitvoeren van procedures [25](#page=25). #### 3.1.1 Risiconiveaus en rapportering De mate van ethische beoordeling door een ethische commissie hangt af van verschillende factoren, waaronder het type data dat wordt verzameld en de kwetsbaarheid van de respondenten. Een uitgebreide rapportering van het experiment is vereist, waarin de volgende elementen worden beschreven [26](#page=26): * Doel van de studie en de onderzoeksvragen [26](#page=26). * De gebruikte stimuli en de procedure [26](#page=26). * De meetinstrumenten [26](#page=26). * De respondenten, de procedure voor hun werving, en de informatie over geïnformeerde toestemming [26](#page=26). * Hoe om te gaan met onverwachte omstandigheden, zoals het detecteren van schade bij een participant [26](#page=26). > **Tip:** Zorg ervoor dat je studieprocedure alle potentiële risico's adresseert en een duidelijk plan bevat voor hoe hiermee om te gaan, inclusief het minimaliseren van schade en het maximaliseren van voordelen. ### 3.2 Misleiding in experimenteel onderzoek Misleiding van participanten is een van de meest problematische aspecten van ethisch experimenteel onderzoek. Het kan noodzakelijk zijn om het ware doel van de studie te verbergen om vertekening van de resultaten te voorkomen, maar het is ethisch complex omdat respondenten zich niet volledig bewust zijn van waaraan ze worden blootgesteld [28](#page=28). * **Voorbeeld:** Het experiment van Milgram, waarin participanten werden misleid over het doel (leren na straf versus gehoorzaamheid aan autoriteit), kon leiden tot stress bij de deelnemers [28](#page=28). * **Kernprincipe:** Het basisprincipe van geïnformeerde toestemming blijft essentieel, zelfs bij misleiding. Respondenten moeten zo goed mogelijk geïnformeerd worden [28](#page=28). * **Oplossingen:** * **Cover story:** Gebruik een alternatieve uitleg (cover story) die zo dicht mogelijk bij het echte doel van de studie ligt [28](#page=28). * **Uitgebreide debriefing:** Na de studie moet er een grondige debriefing plaatsvinden om de participanten volledig te informeren [28](#page=28). ### 3.3 Geïnformeerde toestemming (Informed Consent) Geïnformeerde toestemming is een fundamenteel ethisch vereiste in experimenteel onderzoek. Het houdt in dat participanten vrijwillig instemmen met deelname nadat ze volledig zijn geïnformeerd over het onderzoek [29](#page=29) [30](#page=30) [31](#page=31). #### 3.3.1 Elementen van geïnformeerde toestemming Een typisch informed consent document bevat de volgende elementen: * **Introductie:** Een welkomstbericht en een korte uitleg over het doel van de studie, die niet het ware doel hoeft te onthullen indien er sprake is van misleiding [31](#page=31). * **Vrijwilligheid en vertrouwelijkheid:** De verzekering dat deelname vrijwillig is en dat alle antwoorden vertrouwelijk worden behandeld [31](#page=31). * **Recht op terugtrekking:** Participanten hebben het recht om zich op elk moment terug te trekken uit de studie, zonder opgave van reden [31](#page=31). * **Tijdsduur en compensatie:** Informatie over de verwachte duur van de studie en de compensatie die participanten ontvangen [31](#page=31). * **Uitsluitingscriteria:** Duidelijke vermelding van voorwaarden waaronder een participant uitgesloten kan worden van betaling, zoals het niet correct beantwoorden van aandachtstests [31](#page=31). * **Bevestiging van instemming:** Door een knop te selecteren, bevestigt de participant dat deelname vrijwillig is [31](#page=31). > **Voorbeeld van Informed Consent introductie (aangepast):** > **Introduction/informed consent** > > Welcome! In this study, we are interested in your thoughts about a person with particular food preferences. In the first part, we will ask you questions about this person. In the second part, we will ask you questions about yourself, including demographics. > > Please read the questions carefully and try to answer each question individually. We can assure you that your responses will be kept completely confidential and that your participation is voluntary. You have the right to withdraw at any point during the study, for any reason. > > The survey should take you around 9 minutes to complete, and you will receive 1.01 dollars for your participation. However, if you cannot prove that you read the description of the person or fail two attention checks, you will be excluded from the survey without payment. By clicking the button below, you acknowledge that your participation in the study is voluntary. > > If no consent: > As you do not wish to participate in this study, please return your submission on Prolific by selecting the 'Stop without completing' button. > If consent: > Thank you for participating! Enter your Prolific ID here, please: > > USD{e://Field/PROLIFIC_PID} [31](#page=31). ### 3.4 Minimaliseren van schade Het minimaliseren van schade aan participanten is een kernverantwoordelijkheid van de onderzoeker. Schade kan verschillende vormen aannemen, waaronder schending van privacy, beschaming, stigmatisering, stereotypering, belachelijk maken, het geven van een waardeloos gevoel, of belediging [32](#page=32). Om schade zoveel mogelijk te minimaliseren, worden de volgende strategieën toegepast [32](#page=32): * **Gegevensverzameling:** Vraag geen vertrouwelijke informatie tenzij dit strikt noodzakelijk is voor het onderzoek [32](#page=32). * **Flexibiliteit:** Maak het mogelijk voor participanten om vragen over te slaan of zich op elk moment terug te trekken uit het experiment [32](#page=32). * **Ondersteuning:** Bied hulp aan als participanten problemen zouden ervaren als gevolg van deelname aan het experiment [32](#page=32). ### 3.5 Debriefing Debriefing is een cruciaal proces dat plaatsvindt na afloop van een experiment. Het dient om participanten volledig te informeren over het doel van het onderzoek, de aard van eventuele misleiding, en om eventuele schadelijke effecten te corrigeren of te mitigeren. Een grondige debriefing is essentieel, zeker wanneer er sprake is geweest van misleiding [28](#page=28) [33](#page=33). ### 3.6 Machtsmisbruik en incentives Onderzoekers moeten oppassen voor machtsmisbruik en ervoor zorgen dat participanten niet gedwongen worden deel te nemen. Dit geldt met name bij het gebruik van incentives zoals loterijen, die een dwingend gevoel kunnen geven of een foutieve inschatting van winstkansen kunnen veroorzaken [34](#page=34). * **Course credit:** Bij het aanbieden van studiepunten (course credit) als compensatie, is het belangrijk om een alternatieve taak aan te bieden voor participanten die niet willen deelnemen. Idealiter wordt gewerkt met bonnen als incentive om ethische kwesties te vermijden [34](#page=34). ### 3.7 Privacy en vertrouwelijkheid Privacy en vertrouwelijkheid zijn twee gerelateerde, maar distincte concepten die essentieel zijn voor ethisch onderzoek [35](#page=35). * **Privacy:** Dit verwijst naar het verzamelen van zo min mogelijk gegevens die direct of indirect tot identificatie van een respondent kunnen leiden [35](#page=35). * **Vertrouwelijkheid:** Dit betreft de veilige opslag van identificeerbare informatie, het anonimiseren of pseudonimiseren van data, en het zorgvuldig verwijderen van identificerende gegevens na afloop van het onderzoek. Data moet veilig worden opgeslagen en niet per e-mail worden verstuurd [35](#page=35). --- # Twijfelachtige onderzoekspraktijken en kwaliteitsgaranties Dit topic belicht de problemen van slordige wetenschap en fraude, specifieke twijfelachtige onderzoekspraktijken zoals p-hacking en HARKing, en introduceert kwaliteitsgaranties en open science als oplossingen. ### 4.1 Problemen van slordige wetenschap en fraude Slordige wetenschap, gekenmerkt door onzorgvuldigheden en fouten, kan leiden tot het vinden van resultaten die er niet daadwerkelijk zijn. Aangezien onderzoek vaak als basis dient voor beleidsbeslissingen, kunnen inaccurate onderzoeksresultaten significante impact hebben op het leven van individuen. Het aantal geretracteerde onderzoeksartikelen nam in 2023 een recordhoogte aan, wat de omvang van dit probleem onderstreept [38](#page=38) [39](#page=39). ### 4.2 Twijfelachtige onderzoekspraktijken (Questionable Research Practices - QRPs) Twijfelachtige onderzoekspraktijken zijn methoden die de geldigheid van onderzoeksresultaten kunnen aantasten zonder dat er sprake is van opzettelijke fraude. Deze praktijken maken het statistisch bewijs voor foute alternatieve hypothesen makkelijker te verzamelen [41](#page=41) [47](#page=47). #### 4.2.1 Problemen met steekproeven Kleine steekproeven zijn een veelvoorkomend probleem. Ze maken kleine effecten moeilijk detecteerbaar en kunnen grotere, maar minder accurate, effect sizes opleveren. Hoewel een grotere steekproef de stabiliteit van de effect size vergroot, verhoogt het ook de kans op het vinden van een significant resultaat, zelfs voor zeer kleine effecten [43](#page=43) [44](#page=44). Het problematische 'peeken' – het doorgaan met datacollectie totdat een effect significant is – is een voorbeeld van een QRP gerelateerd aan steekproefgrootte [44](#page=44). > **Tip:** Good practice is om op voorhand de benodigde steekproefgrootte te bepalen met een power analyse [44](#page=44). #### 4.2.2 Problemen met het verwijderen van data Het verwijderen van respondenten, bijvoorbeeld omdat ze niet aandachtig deelnamen of fouten maakten bij manipulatiechecks, is toegestaan maar vereist strikte transparantie. Dit omvat een uitgebreide rapportage van alle stappen in het onderzoeksdesign, meetinstrument, datacleaning en analyse. Het aantal respondenten dat verwijderd wordt, dient zoveel mogelijk beperkt te worden [45](#page=45). Bij manipulatiechecks is het raadzaam de resultaten zowel met als zonder de betreffende respondenten te rapporteren. Verder is het essentieel om alle gemeten variabelen en condities te rapporteren, om 'outcome-reporting bias' te voorkomen, waarbij enkel significante resultaten op bepaalde afhankelijke variabelen worden gerapporteerd ('fishing') [45](#page=45). > **Good Practice:** Transparantie en heldere rapportage van alle onderzoeksstappen zijn cruciaal [45](#page=45). #### 4.2.3 Confirmatie versus falsificatie en HARKing 'Hypothesizing After the Results are known' (HARKing) is een QRP waarbij hypothesen worden geformuleerd nadat de resultaten bekend zijn. Journals publiceren gemakkelijker studies die hypothesen bevestigen, wat kan leiden tot een 'positieve onderzoeksbias'. Dit resulteert in het vaker rapporteren van significante resultaten dan insignificante, wat bijdraagt aan het 'archieflade probleem'. Het is niet altijd duidelijk of een hypothese niet bevestigd is door een onderzoeksfout, de experimentele omgeving, of simpelweg omdat er geen effect is [46](#page=46). > **Good Practice:** Het rapporteren van effect sizes en betrouwbaarheidsintervallen helpt om de impact van deze bias te verminderen [46](#page=46). #### 4.2.4 Overige 'Undisclosed Flexibilities' Naast HARKing en peeking, omvatten 'undisclosed flexibilities' ook het samenvoegen of weglaten van condities, variabelen of items, het functioneel gebruiken van covariaten, en het zelf vervaardigen van afhankelijke variabelen. Deze flexibiliteiten, indien niet transparant gedeeld, ondermijnen de betrouwbaarheid van de onderzoeksresultaten [47](#page=47). #### 4.2.5 Reproduceerbaarheidsproblemen en publicatiebias 'Reproducibility problems' ontstaan door ondergepowerde studies, onvolledige beschrijvingen van procedures, meetinstrumenten en analyses, en het niet bijhouden van data. 'Publication/replication bias' betreft het selectief publiceren van enkel significante studies ('cherry picking') en het gebrek aan stimulansen voor replicatiestudies [47](#page=47). #### 4.2.6 Kritische analyse van gepubliceerd onderzoek Studies hebben aangetoond dat er veel problemen zijn in gepubliceerde onderzoeken, waaronder een gebrek aan realisme in stimuli, de blootstelling hieraan, en een focus op korte termijn effecten in plaats van gedrag. Er is vaak een gebrek aan praktische relevantie, met een te grote nadruk op theorie testing zonder aandacht voor implementeerbare praktische implicaties. Complexe modellen en onduidelijkheid over constructen dragen eveneens bij aan de problemen [49](#page=49). ### 4.3 Kwaliteitsgaranties Om de kwaliteit van onderzoek te waarborgen en twijfelachtige praktijken tegen te gaan, kunnen de volgende richtlijnen worden gehanteerd [41](#page=41) [51](#page=51): * **Op voorhand beslissen over datacollectie:** Bepaal vooraf wanneer de datacollectie zal stoppen en rapporteer dit transparant. Dit kan ondersteund worden door een power analyse [41](#page=41). * **Minimale steekproefgrootte:** Hanteer een minimum van 20 observaties per conditie, met noodzakelijke argumentatie indien dit aantal lager is [41](#page=41). * **Volledige variabele rapportage:** Maak een lijst van alle variabelen die in de studie zijn meegenomen [41](#page=41). * **Rapportage van alle condities:** Rapporteer alle condities, inclusief manipulaties die mislukt zijn [41](#page=41). * **Transparantie over verwijderde respondenten:** Rapporteer de resultaten met en zonder de verwijderde respondenten [41](#page=41). * **Covariaat analyse:** Als een analyse een covariaat bevat, rapporteer dan ook het resultaat zonder deze covariaat [41](#page=41). * **Duidelijke onderzoeksvragen:** Formuleer heldere en specifieke onderzoeksvragen [51](#page=51). * **Theoretisch kader en hypothesen:** Onderbouw de studie met een sterk theoretisch kader en goed geformuleerde hypothesen [51](#page=51). * **Geschiktheid van experimenteel design:** Beschrijf hoe het experimentele design geschikt is om de hypothesen te toetsen [51](#page=51). * **Conceptualisering stimuli:** Geef een duidelijke omschrijving van de conceptualisering van media stimuli [51](#page=51). * **Steekproef en limitaties:** Omschrijf de steekproef nauwkeurig en erken de inherente limitaties [51](#page=51). * **Rapportage van statistische details:** Beschrijf de effect size, power, aantal respondenten en significantieniveaus [51](#page=51). * **Alternatieve verklaringen overwegen:** Denk na over mogelijke alternatieve verklaringen zoals confounds, boodschapgerelateerde variantie, manipulatiedidactiek, en de noodzaak van manipulatiechecks en pretests [51](#page=51). * **Controle voor volgorde-effecten:** Pas counterbalancing of randomisatie toe voor de volgorde van stimuli [51](#page=51). ### 4.4 Preregistratie en Open Science Preregistratie op een repository is een krachtig instrument om transparantie te bevorderen. Dit omvat het vooraf vastleggen van onderzoeksvragen, hypothesen, het design, de stimuli, het meetinstrument, de procedure voor deelnemersselectie en de geplande analyses [52](#page=52). Open Science, met name de publicatie van de dataset, draagt bij aan de reproduceerbaarheid en de algehele betrouwbaarheid van wetenschappelijk onderzoek [52](#page=52). > **Tip:** Preregistratie helpt om HARKing en p-hacking te voorkomen doordat de analyseplan vastligt vóór de data-analyse [52](#page=52). --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Interne validiteit | De mate waarin we zeker zijn van de causale relatie tussen de onafhankelijke en afhankelijke variabelen binnen een studie. Dit wordt bereikt door het minimaliseren van alternatieve verklaringen en het controleren van variabelen. | | Externe validiteit | De mate waarin de bevindingen van een studie kunnen worden gegeneraliseerd naar andere personen, settings en tijden. Dit betreft ook de ecologische validiteit, die de realiteitsgetrouwheid van het experiment beoordeelt. | | Ecologische validiteit | De mate waarin een experiment de realiteit nabootst en de bevindingen dus realistisch toepasbaar zijn buiten de laboratoriumsetting. | | Random sampling | Een methode van steekproeftrekking waarbij elk lid van de populatie een gelijke kans heeft om in de steekproef te worden opgenomen, wat cruciaal is voor generaliseerbaarheid. | | Convenience samples | Steekproeven die worden gevormd op basis van gemak en beschikbaarheid, in plaats van random selectie uit de gehele populatie. | | Controlegroep | Een groep in een experiment die geen behandeling of interventie ontvangt, en dient als vergelijkingsbasis om het effect van de interventie op de experimentele groep te bepalen. | | Confounds (verstorende variabelen) | Variabelen die zowel de onafhankelijke als de afhankelijke variabele beïnvloeden, en zo de causale relatie tussen de twee kunnen vertekenen. | | Replicatie | Het herhalen van een studie om te zien of dezelfde resultaten worden verkregen. Dit verhoogt de betrouwbaarheid van de bevindingen en vermindert de kans op toevalstreffers. | | Exacte replicatie | Het zo getrouw mogelijk herhalen van de oorspronkelijke studie, inclusief alle methoden en procedures. | | Conceptuele replicatie | Het herhalen van een studie met variaties in bepaalde sleutelelementen, zoals de meetinstrumenten of stimuli, om de onderliggende theorie te testen. | | Institutional Review Board (IRB) | Een ethische commissie die onderzoeksvoorstellen beoordeelt om ervoor te zorgen dat ze voldoen aan ethische richtlijnen en de welzijn van deelnemers beschermd is. | | "Cause no harm" | Een fundamenteel ethisch principe in onderzoek dat stelt dat onderzoekers geen schade mogen toebrengen aan hun deelnemers. | | The Belmont Report | Een document dat de basisprincipes voor ethisch menselijk onderzoek uiteenzet: respect voor personen, weldadigheid en gerechtigheid. | | Misleiding | Het opzettelijk achterhouden of onjuist voorstellen van informatie aan deelnemers over het doel of de aard van een studie. Dit mag alleen worden toegepast als het essentieel is voor de studie en na een grondige debriefing. | | Geïnformeerde toestemming (Informed Consent) | Het proces waarbij potentiële deelnemers volledig worden geïnformeerd over de studie en vrijwillig instemmen met deelname. | | Debriefing | Een proces na afloop van een experiment waarbij de deelnemers volledig worden geïnformeerd over het doel van de studie, eventuele misleiding wordt opgehelderd, en ze de gelegenheid krijgen om vragen te stellen. | | Schade | Potentiële negatieve gevolgen voor deelnemers, zoals psychologische stress, stigmatisering, schending van privacy, of financiële nadelen. | | Machtsmisbruik | Het exploiteren van de positie van de onderzoeker om deelnemers te dwingen deel te nemen, of het gebruik van onevenredige incentives die een dwingend gevoel kunnen geven. | | Privacy | Het recht van individuen om controle te hebben over hun persoonlijke informatie en de mate waarin deze wordt verzameld en gedeeld. | | Vertrouwelijkheid | De garantie dat identificeerbare informatie van deelnemers veilig wordt bewaard, beschermd tegen ongeautoriseerde toegang en vertrouwelijk wordt behandeld. | | Sloppy science (slordige wetenschap) | Onzorgvuldigheden, nalatigheden en fouten in het onderzoeksproces die kunnen leiden tot onjuiste bevindingen en conclusies. | | Questionable Research Practices (QRPs) | Onderzoekspraktijken die de integriteit van de wetenschap ondermijnen, zoals p-hacking, HARKing, en het selectief rapporteren van resultaten. | | p-hacking | Het manipuleren van data of analyses totdat een statistisch significante p-waarde van minder dan .05 wordt verkregen. | | HARKing (Hypothesizing After the Results are known) | Het formuleren van hypothesen nadat de resultaten van het onderzoek al bekend zijn, wat leidt tot een vertekend beeld van de wetenschappelijke ontdekking. | | Reproducibility problems | Problemen die de reproduceerbaarheid van onderzoek belemmeren, zoals ondergekapitaliseerde studies, onvolledige methodologische beschrijvingen, en het niet bijhouden van data. | | Publication bias (publicatiebias) | De neiging om studies met significante resultaten vaker te publiceren dan studies met niet-significante resultaten, wat leidt tot een vertekend beeld van de stand van de wetenschap. | | Open Science | Een beweging die pleit voor het openlijk delen van onderzoeksdata, methodologieën en resultaten om de transparantie en reproduceerbaarheid van wetenschap te bevorderen. | | Preregistratie | Het voorafgaand aan datacollectie vastleggen van de onderzoeksvragen, hypothesen, het design en de analysemethoden in een openbaar register. | | Effect size | Een maatstaf die de grootte van een effect aangeeft, onafhankelijk van de steekproefgrootte. Het kwantificeert de sterkte van een relatie of het verschil tussen groepen. | | Power analyse | Een statistische methode om de benodigde steekproefgrootte te bepalen om een bepaald effect met een bepaalde waarschijnlijkheid te detecteren. |