Pharma logistics 10 begrippen .pdf

# Digitale patiëntmodellen en geavanceerde therapieën Dit onderwerp verkent de concepten van de digitale patiënt tweeling en geavanceerde therapieën zoals gentherapie en celtherapie. ### 1.1 Digitale patiënt tweeling #### 1.1.1 Betekenis en doel Een digitale patiënt tweeling wordt gedefinieerd als een digitale kopie van een patiënt. Deze kopie bevat data zoals gezondheidsinformatie, medicatiegebruik en metingen. Het primaire doel van een digitale patiënt tweeling is om behandelingen beter te kunnen plannen en de effectiviteit ervan te voorspellen [1](#page=1). #### 1.1.2 Voorbeeldscenario Een concreet voorbeeld van het gebruik van een digitale patiënt tweeling is te vinden in de cardiologie. Een ziekenhuis kan de gezondheidsstatus van een hartpatiënt monitoren door middel van sensordata en dossierinformatie die is geïntegreerd in de digitale twin. Dit stelt artsen in staat om sneller potentiële risico's op bijwerkingen van nieuwe medicatie te identificeren en de dosering van medicijnen hierop aan te passen [1](#page=1). ### 1.2 Geavanceerde therapieën (ATMP) #### 1.2.1 Definitie van ATMP ATMP staat voor Advanced Therapy Medicinal Product, wat verwijst naar geavanceerde therapieën. Hieronder vallen onder andere gentherapie, celtherapie en weefseltherapie. Deze producten worden gekarakteriseerd als zeer gevoelige geneesmiddelen die vaak streng gebonden zijn aan specifieke temperatuur- en tijdsvereisten [1](#page=1). #### 1.2.2 Voorbeeldscenario: CAR-T celtherapie Een voorbeeld van een geavanceerde therapie is CAR-T celtherapie. Bij deze behandeling worden cellen van een patiënt afgenomen, bewerkt in een laboratorium en vervolgens zo snel mogelijk en onder correcte koeling teruggezonden naar het ziekenhuis voor toediening. Dit illustreert de logistieke uitdagingen en de kritische aard van geavanceerde therapieën [1](#page=1). ### 1.3 Klinische proeven #### 1.3.1 Definitie Klinische proeven, ook wel clinical trials genoemd, zijn onderzoeken die bij mensen worden uitgevoerd om de veiligheid en effectiviteit van een geneesmiddel te evalueren [1](#page=1). #### 1.3.2 Voorbeeldscenario: Multinationale studie Een voorbeeld van een klinische proef is een studie die door een farmaceutisch bedrijf wordt uitgevoerd in meerdere landen, zoals België, Duitsland en Spanje. De studiële medicatie moet hierbij naar verschillende ziekenhuizen worden getransporteerd, wat monitoring (tracking) vereist en onderworpen is aan strikte regels voor verpakking en temperatuurbeheersing [1](#page=1). ### 1.4 Stroomopwaartse en stroomafwaartse materialen en processen #### 1.4.1 Begripsbepaling * **Upstream (stroomopwaarts):** Omvat alle activiteiten die plaatsvinden vóór het productieproces, zoals de inkoop van grondstoffen, ingrediënten en verpakkingsmaterialen [1](#page=1). * **Downstream (stroomafwaarts):** Beslaat alle processen na de productie tot aan de levering aan de klant of patiënt. Dit omvat distributie, de rol van apotheken en ziekenhuizen [1](#page=1). #### 1.4.2 Voorbeeldscenario Een voorbeeld van upstream materialen is wanneer een fabriek actieve ingrediënten en glazen flacons bestelt. Aan de downstream zijde betreft dit bijvoorbeeld het afgewerkte vaccin dat via een distributiecentrum naar ziekenhuizen en apotheken wordt getransporteerd [1](#page=1). --- # Klinische proeven en supply chain management Klinische proeven, een essentieel onderdeel van de life science value chain, vereisen een complexe en nauwkeurige logistieke aanpak voor het transport van medicatie en het beheer van zowel grondstoffen als eindproducten [3](#page=3). ### 2.1 Klinische proeven #### 2.1.1 Definitie en doel Klinische proeven, of clinical trials, zijn onderzoeken bij mensen met als primair doel te evalueren of een geneesmiddel veilig en effectief is. Dit proces vormt een cruciaal deel van de "waardeketen" van life sciences, die zich uitstrekt van onderzoek en ontwikkeling (R&D) tot aan de patiënt of zorgverlener [1](#page=1) [3](#page=3). #### 2.1.2 Logistieke uitdagingen De uitvoering van klinische proeven brengt aanzienlijke logistieke uitdagingen met zich mee, met name bij studies die zich over meerdere landen uitstrekken. Zo vereist het transport van studiemedicatie naar verschillende ziekenhuizen een nauwkeurige tracking en naleving van strikte regels rondom verpakking en temperatuurbeheer [1](#page=1). > **Tip:** De complexiteit van deze logistieke processen benadrukt het belang van gespecialiseerde logistieke dienstverleners die bekend zijn met de specifieke eisen van de farmaceutische industrie. ### 2.2 Supply chain management in de context van klinische proeven Het beheer van de supply chain voor klinische proeven omvat een breed scala aan activiteiten, van grondstoffen tot het eindproduct bij de patiënt. #### 2.2.1 Upstream en Downstream processen De supply chain kan worden opgedeeld in "upstream" en "downstream" processen [1](#page=1). * **Upstream (stroomopwaarts):** Dit omvat alle activiteiten die plaatsvinden vóór de productie, zoals het verkrijgen van grondstoffen, ingrediënten en verpakkingen. Een voorbeeld hiervan is een fabriek die actieve ingrediënten en glazen flacons bestelt [1](#page=1). * **Downstream (stroomafwaarts):** Dit betreft alle activiteiten na de productie tot aan de levering aan de klant of patiënt, inclusief distributie naar apotheken en ziekenhuizen. Een voorbeeld is de distributie van een afgewerkt vaccin via een distributiecentrum naar ziekenhuizen en apotheken [1](#page=1). #### 2.2.2 Belangrijke logistieke actoren en diensten Verschillende partijen en diensten spelen een sleutelrol in de supply chain van klinische proeven: * **Forwarder (Freight Forwarder):** Een expediteur die gespecialiseerd is in het organiseren van transport. Dit omvat het boeken van transport, het plannen van routes en het afhandelen van de benodigde documentatie tussen verzender en vervoerder (lucht, zee, weg). Ze regelen vluchten, douanedocumenten en verpakkingsvereisten, en monitoren de transittijd [2](#page=2). * **Ground Handler:** De partij op de luchthaven die verantwoordelijk is voor de afhandeling van vracht op de grond. Dit omvat laden, lossen, opslag, scannen, documenten controleren en het klaarzetten van goederen voor transport. Ze zijn cruciaal voor het behoud van de koudeketen door temperatuurgevoelige medicatie onmiddellijk in gekoelde ruimtes te plaatsen [2](#page=2). * **PIL (Package Insert Leaflet) & VAL (Value Added Logistics):** * **PIL:** De bijsluiter die informatie verstrekt aan de patiënt [2](#page=2). * **VAL:** Extra logistieke diensten die verder gaan dan standaard transport en opslag, zoals labelen, ompakken of kitting. Dit maakt het mogelijk om bijvoorbeeld een "basisverpakking" te stockeren en op het laatste moment de juiste taal-bijsluiter en het juiste etiket toe te voegen voor levering in een specifiek land [2](#page=2). #### 2.2.3 Cruciale procedures en planning Om de integriteit en veiligheid van medicatie in klinische proeven te waarborgen, zijn gestandaardiseerde procedures en noodplannen essentieel. * **SOP (Standard Operating Procedure):** Vaste werkinstructies die stap-voor-stap regels definiëren om ervoor te zorgen dat taken altijd op dezelfde, correcte manier worden uitgevoerd. Dit is van vitaal belang in de farmaceutische sector vanwege kwaliteits- en veiligheidseisen. Een voorbeeld is de SOP voor het ontvangen van een koelzending, die onder andere het uitlezen van de temperatuur, het controleren op schade en het registreren van de tijd omvat [3](#page=3). * **Contingency Planning:** Een noodplan of back-upplan dat wordt ingezet wanneer zich problemen voordoen, zoals vertragingen, temperatuurincidenten, stakingen, douaneproblemen of geannuleerde vluchten. Dit plan specificeert alternatieve oplossingen, zoals een alternatieve vlucht, extra koelboxen, contactlijsten en procedures om de temperatuur te blijven garanderen [2](#page=2). #### 2.2.4 Grondstoffen en actieve stoffen De ontwikkeling en het beheer van grondstoffen, met name de actieve farmaceutische ingrediënten (API), zijn fundamenteel. * **API Development:** Dit betreft de ontwikkeling van de werkzame stof van een geneesmiddel, van onderzoek tot het productieproces en de kwaliteitscontrole. Tijdens dit stadium wordt de stabiliteit van de stof getest, wordt een veilige productiemethode ontwikkeld en worden de benodigde kwaliteitsmetingen vastgesteld voordat de stof naar de productiefabriek gaat [3](#page=3). #### 2.2.5 Speciale therapieën (ATMP) Geavanceerde therapieën, zoals gentherapie, celtherapie en weefseltherapie (ATMP's), stellen nog hogere eisen aan de supply chain vanwege hun gevoeligheid en strikte temperatuur- en tijdsgebondenheid. Een voorbeeld is CAR-T celtherapie, waarbij cellen worden afgenomen, bewerkt in een laboratorium en vervolgens supersnel en correct gekoeld terug moeten worden gestuurd voor toediening aan de patiënt [1](#page=1). > **Voorbeeld:** Een farmabedrijf dat een klinische studie uitvoert in België, Duitsland en Spanje, moet ervoor zorgen dat de studiemedicatie, vaak temperatuurgevoelige ATMP's, via gespecialiseerde forwarders en ground handlers worden getransporteerd. Strikte SOP's voor het laden, lossen en opslaan, gecombineerd met een gedegen contingency plan voor onverwachte gebeurtenissen, zijn essentieel om de integriteit van de medicatie en de validiteit van de studieresultaten te garanderen. Daarbij hoort ook het correct beheren van de upstream materialen (bijv. specifieke reagentia voor ATMP-productie) en het zorgvuldige downstream transport naar de diverse onderzoekscentra. --- # Logistieke operaties en risicobeheer in de farmaceutische sector Dit deel behandelt de essentiële rollen van expediteurs en grondafhandelaars, de betekenis van bijkomende logistieke diensten en het cruciale belang van noodplanning voor farmaceutische zendingen [2](#page=2). ### 3.1 De rol van expediteurs en grondafhandelaars #### 3.1.1 Expediteur (Freight Forwarder) Een expediteur is een bedrijf dat verantwoordelijk is voor het organiseren van transport tussen een verzender en verschillende vervoerders, zoals lucht-, zee- of wegtransport. De taken omvatten het boeken van transport, het plannen van routes en het afhandelen van alle benodigde documentatie [2](#page=2). > **Voorbeeld:** Een Belgische farmaceutisch bedrijf dat producten naar Canada wil versturen, zal een expediteur inschakelen om de vlucht te regelen, de douanedocumenten op te stellen, te voldoen aan de verpakkingsvereisten en de doorlooptijd te beheren [2](#page=2). #### 3.1.2 Grondafhandelaar (Ground Handler) De grondafhandelaar is de partij op de luchthaven die verantwoordelijk is voor de fysieke afhandeling van de vracht op de grond. Dit omvat het laden en lossen van vliegtuigen, het opslaan van goederen, het scannen van lading, het controleren van documenten en het gereedmaken van de vracht voor verdere transport [2](#page=2). > **Voorbeeld:** Wanneer een pallet met temperatuurgevoelige medicatie aankomt op een luchthaven, zal de grondafhandelaar deze onmiddellijk uit het vliegtuig halen en direct in een gekoelde opslagruimte plaatsen om de continuïteit van de koudeketen te waarborgen [2](#page=2). ### 3.2 Bijkomende logistieke diensten #### 3.2.1 PIL & VAL * **PIL (Package Insert Leaflet):** Dit verwijst naar de bijsluiter die essentiële informatie bevat voor de patiënt [2](#page=2). * **VAL (Value Added Logistics):** Dit omvat extra logistieke diensten die verder gaan dan standaard transport en opslag. Voorbeelden van VAL-diensten zijn etikettering, ompakken, kitting (het samenstellen van productkits) en serialisatie [2](#page=2). > **Voorbeeld:** Een bedrijf kan een basisverpakking van een product in België stockeren en vervolgens VAL-diensten toepassen. Per land wordt de juiste taalversie van de bijsluiter (PIL) en het bijbehorende etiket toegevoegd, vlak voordat het product wordt geleverd [2](#page=2). ### 3.3 Contingency planning in farmaceutische logistiek #### 3.3.1 Noodplanning Contingency planning, oftewel noodplanning, is het opstellen van een back-upplan voor situaties waarin er iets onverwachts misgaat tijdens het logistieke proces. Dit kan variëren van vertragingen, temperatuurincidenten, stakingen, douaneproblemen tot geannuleerde vluchten [2](#page=2). > **Voorbeeld:** In het geval dat een geplande vlucht uitvalt vanwege sneeuwval, moet het contingency plan een alternatieve vluchtroute specificeren, de beschikbaarheid van extra koelboxen regelen, een 24/7 contactlijst van relevante partijen bevatten en een procedure beschrijven om de temperatuur van de farmaceutische producten continu te garanderen [2](#page=2). --- # Standaard procedures, ontwikkeling van werkzame stoffen en de life science waardeketen Dit onderdeel behandelt de gestandaardiseerde werkinstructies, het proces van ontwikkeling van actieve farmaceutische ingrediënten (API's) en de integrale waardeketen binnen de life sciences industrie. ### 4.1 Standaard procedures (SOP's) Een Standard Operating Procedure (SOP) is een vastgelegde werkinstructie die gedetailleerde, stap-voor-stap regels voorschrijft om ervoor te zorgen dat bepaalde taken altijd op dezelfde, correcte manier worden uitgevoerd. Dit is met name cruciaal in sectoren zoals de farmacie en kwaliteitsmanagement, waar consistentie en nauwkeurigheid essentieel zijn [3](#page=3). > **Voorbeeld:** Een SOP voor het "ontvangen van een koelzending" zou de volgende stappen kunnen omvatten: het uitlezen van de temperatuur, het controleren op transportschade, het registreren van de aankomsttijd, het plaatsen van de zending in de juiste koelkast, en het documenteren en melden van eventuele afwijkingen (deviaties) [3](#page=3). ### 4.2 Ontwikkeling van werkzame stoffen (API development) API development verwijst naar het gehele proces van het ontwikkelen van een Active Pharmaceutical Ingredient (API), oftewel de werkzame stof in een geneesmiddel. Dit traject omvat alle fasen vanaf het initiële onderzoek tot en met de uiteindelijke productie en kwaliteitscontrole van de stof [3](#page=3). > **Voorbeeld:** Wanneer een farmaceutisch bedrijf een nieuwe werkzame stof ontwikkelt, omvat API development het onderzoeken van de stabiliteit van de stof, het bepalen van veilige productieprotocollen, en het vaststellen van de benodigde kwaliteitsmeetmethoden voordat de stof op grotere schaal geproduceerd kan worden en naar de productie-installaties gaat [3](#page=3). ### 4.3 De life science waardeketen De life science waardeketen beschrijft het volledige traject van een product binnen de life sciences sector, beginnend bij onderzoek en ontwikkeling (R&D). Deze keten omvat vervolgens de ontwikkeling, klinische studies, productie, verpakking, en distributie, tot aan de uiteindelijke aflevering bij de patiënt of zorgverlener. Gedurende dit gehele proces spelen kwaliteit en naleving van regelgeving een centrale rol [3](#page=3). > **Voorbeeld:** De ontwikkeling van een nieuw vaccin start in de R&D-fase, gevolgd door klinische proeven om de veiligheid en effectiviteit te waarborgen. Vervolgens wordt de productie opgeschaald naar massaproductie, waarna het vaccin wordt verpakt met de correcte etikettering en serialisatie. Ten slotte wordt het gedistribueerd via groothandels naar ziekenhuizen en andere zorginstellingen [3](#page=3). --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Patiënt Digitale Tweeling | Een digitale kopie van een patiënt die data zoals gezondheid, medicatie en metingen omvat, bedoeld om behandelingen beter te plannen of te voorspellen. | | ATMP (Advanced Therapy Medicinal Product) | Een geavanceerde geneesmiddelenbereiding die gebaseerd is op geavanceerde therapieën zoals gentherapie, celtherapie of weefseltherapie, vaak met strenge temperatuur- en tijdsgebonden vereisten. | | Clinical Trials | Klinische proeven die worden uitgevoerd bij mensen om de veiligheid en effectiviteit van een nieuw geneesmiddel te testen, waarbij logistieke aspecten zoals tracking, verpakking en temperatuurbeheer cruciaal zijn. | | Upstream materials | Grondstoffen, ingrediënten en verpakkingsmaterialen die nodig zijn vóór de productie van een eindproduct. | | Downstream SC final product | Het gehele proces na productie, inclusief distributie, tot aan de levering bij de klant of patiënt. | | Forwarder (Freight Forwarder) | Een expediteur die gespecialiseerd is in het organiseren van transport, inclusief het boeken, plannen en regelen van documentatie tussen verzenders en vervoerders over verschillende modaliteiten (lucht, zee, weg). | | Ground Handler | Een partij op de luchthaven die verantwoordelijk is voor het afhandelen van vracht op de grond, zoals laden, lossen, opslaan en controleren van documenten. | | PIL (Package Insert Leaflet) | De bijsluiter die informatie bevat voor de patiënt, een essentieel onderdeel van farmaceutische verpakkingen. | | VAL (Value Added Logistics) | Aanvullende logistieke diensten die verder gaan dan standaard transport en opslag, zoals etikettering, ompakking of serialisatie. | | Contingency Planning | Het opstellen van een noodplan of back-up plan om te reageren op onverwachte gebeurtenissen zoals vertragingen, temperatuurincidenten, stakingen of geannuleerde vluchten. | | SOP (Standard Operating Procedure) | Een gestandaardiseerde, stap-voor-stap werkinstructie die ervoor zorgt dat taken consistent en correct worden uitgevoerd, vooral belangrijk in gereguleerde sectoren zoals de farmacie. | | API Development | Het proces van ontwikkeling van de actieve farmaceutische ingrediënten (API) van een geneesmiddel, vanaf de onderzoeksfase tot aan het productieproces en de kwaliteitscontrole. | | Life Science Value Chain | De complete reeks activiteiten binnen de life sciences, beginnend bij onderzoek en ontwikkeling (R&D), gevolgd door klinische studies, productie, verpakking, distributie en uiteindelijk de patiënt of zorgverlener, inclusief kwaliteitsborging en regelgeving. |