Hoofdstuk 5. Vrij verkeer van goederen.docx

# HOOFDSTUK 5. Vrij verkeer van goederen ### 5.1 Uitzonderingen op het vrij verkeer van goederen Het principe van vrij verkeer van goederen, zoals verankerd in het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU), is niet absoluut. Artikel 36 VWEU voorziet in de mogelijkheid voor lidstaten om handelsbelemmeringen te rechtvaardigen op basis van bepaalde, limitatief opgesomde, dwingende redenen van algemeen belang. Deze uitzonderingen zijn echter strikt geïnterpreteerd door het Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJ) om te voorkomen dat lidstaten deze bepalingen misbruiken om de interne markt te frustreren. ### A. Openbare zedelijkheid Lidstaten kunnen handelsbelemmeringen rechtvaardigen ter bescherming van de openbare zedelijkheid. Dit houdt in dat er regels kunnen worden gehandhaafd die de invoer of verkoop van producten verbieden die als aanstootgevend of immoreel worden beschouwd. > **Voorbeeld:** In het arrest Henn en Darby werd de invoer van pornografische films en tijdschriften uit Denemarken naar het Verenigd Koninkrijk verboden. Het Verenigd Koninkrijk beriep zich met succes op de bescherming van de openbare zedelijkheid, waardoor het algemene verbod op de verkoop van pornografische artikelen gehandhaafd kon blijven. ### B. Openbare veiligheid Het arrest **Campus Oil** betrof een Ierse regeling die importeurs verplichtte een bepaald percentage van hun aardolieproducten te betrekken van een lokale raffinaderij tegen door de overheid vastgestelde prijzen. De Ierse regering voerde aan dat deze regeling noodzakelijk was voor de continuïteit van de bevoorrading met aardolieproducten en daarmee de openbare veiligheid diende, aangezien Ierland sterk afhankelijk was van import. Het Hof aanvaardde dit argument, waarmee de regeling werd gerechtvaardigd op grond van openbare veiligheid. > **Voorbeeld:** Een lidstaat die kritiek heeft op de aanvoer van essentiële goederen kan zich mogelijk beroepen op openbare veiligheid. De rechtvaardiging dient echter wel gebaseerd te zijn op een daadwerkelijke dreiging voor de samenleving of essentiële staatsfuncties. ### C. Bescherming van het leven en de gezondheid van personen In het arrest **Schwarz** stond een Oostenrijkse regeling centraal die vereiste dat suikerwaren, zoals kauwgom, in automaten alleen verpakt mochten worden verkocht. De heer Schwarz, die kauwgom zonder verpakking importeerde en verkocht, betoogde dat dit een discriminerende maatregel was die strijdig was met artikel 34 VWEU. Het Hof gaf hem gelijk in zijn betoog dat de regeling een belemmering kon vormen, maar stond Oostenrijk toe de regeling te handhaven met een beroep op de bescherming van de gezondheid van personen. ### D. Bescherming van het leven en gezondheid van dieren Het arrest **Bluhme** behandelde een Deense regeling die op het eiland Læsø het houden van andere honingbijen dan de ondersoort \_Apis mellifera mellifera verbood. De heer Bluhme zag hierin een invoerverbod dat in strijd was met artikel 34 VWEU. De Deense regering argumenteerde dat deze maatregel noodzakelijk was om de op het eiland Læsø bedreigde bijensoort te beschermen. Het Hof nam dit argument aan, waardoor de nationale regeling werd gerechtvaardigd ter bescherming van de gezondheid van dieren. ### D. Bescherming van het nationaal, artistiek, historisch en archeologisch bezit Tot op heden heeft het Hof van Justitie, voor zover bekend, geen uitspraken gedaan waarin een beroep op de bescherming van dit bezit centraal stond. Dit komt mede doordat de wetgeving op dit gebied op Europees niveau grotendeels is geharmoniseerd, wat leidt tot minder conflicten tussen lidstaten. ### E. Bescherming van de industriële en commerciële eigendom De bescherming van industriële en commerciële eigendom vormt een juridisch gecompliceerd gebied binnen de EU. Het Hof van Justitie van de Europese Unie streeft naar een evenwicht tussen de bescherming van intellectuele eigendomsrechten en de goede werking van de interne markt. #### i. Afwezigheid van Europees intellectueel eigendomsrecht Een belangrijke factor die de situatie complex maakt, is de afwezigheid van een uniform Europees intellectueel eigendomsrecht. Dit betekent dat lidstaten hun eigen nationale regelgeving op dit gebied mogen handhaven. #### ii. Artikel 345 VWEU Artikel 345 VWEU stelt expliciet dat het Verdrag de regelingen van de lidstaten inzake industriële en commerciële eigendom onverlet laat. Dit betekent dat het Hof beperkte ruimte heeft om nationale wetgeving op het gebied van intellectuele eigendom te toetsen aan de regels van het vrij verkeer van goederen en artikel 36 VWEU. Hierdoor wordt het voor het Hof een uitdaging om een consistente en evenwichtige rechtspraak te ontwikkelen in zaken die zowel intellectuele eigendomsrechten als het vrij verkeer van goederen betreffen. > **Tip:** Gezien de complexiteit en de beperkte ruimte voor toetsing door het HvJ, is het cruciaal om de nationale wetgeving van de betreffende lidstaat grondig te bestuderen bij het analyseren van mogelijke conflicten tussen intellectuele eigendomsrechten en het vrij verkeer van goederen.

| Term | Definition | |------|------------| | Vrij verkeer van goederen | Een fundamenteel beginsel van de Europese Unie dat de handel tussen lidstaten bevordert door handelsbelemmeringen af te schaffen en een gemeenschappelijke markt te creëren. | | Verdragsuitzonderingen | Bepaalde specifieke omstandigheden of redenen die een lidstaat toelaten om af te wijken van de algemene regels van het EU-recht, zoals het vrij verkeer van goederen, om legitieme belangen te beschermen. | | Openbare zedelijkheid | Een van de uitzonderingen op het vrij verkeer van goederen die lidstaten kunnen aanvoeren om de invoer of verkoop van producten te beperken die als schadelijk voor de heersende moraal of normen van de samenleving worden beschouwd. | | Openbare veiligheid | Een uitzondering die lidstaten toestaat maatregelen te nemen die het vrije verkeer van goederen beperken, indien dit noodzakelijk is ter bescherming van de veiligheid van de staat of de bevolking, bijvoorbeeld bij de bevoorrading met vitale producten. | | Bescherming van het leven en de gezondheid van personen | Een uitzondering die lidstaten toelaat restricties op te leggen aan goederen wanneer dit noodzakelijk is om de gezondheid en het welzijn van hun burgers te garanderen, bijvoorbeeld door voorschriften inzake voedselveiligheid of productverpakking. | | Bescherming van het leven en de gezondheid van dieren | Een uitzondering die vergelijkbaar is met de bescherming van personen, maar gericht is op het voorkomen van ziekten bij dieren of het behoud van diersoorten, door de invoer van dieren of dierlijke producten te reguleren. | | Maatregel van gelijke werking | Een niet-tarifaire handelbelemmering die, hoewel niet direct een douanerecht, een effect heeft dat vergelijkbaar is met een douanerecht doordat het de invoer van producten uit andere lidstaten belemmert of bemoeilijkt. | | Geharmoniseerd | Gevormd naar gemeenschappelijke normen of regels, in de context van EU-recht betekent dit dat de wetgeving van de lidstaten op een bepaald gebied op elkaar is afgestemd om een gelijk speelveld te creëren. | | Industriële en commerciële eigendom | Een juridisch domein dat intellectuele eigendomsrechten omvat, zoals patenten, auteursrechten en handelsmerken, die de uitvinder of maker exclusieve rechten verlenen op zijn creaties. | | Intellectuele-eigendomsrecht | Het recht dat bescherming biedt aan creaties van de menselijke geest, zoals uitvindingen en artistieke werken. Dit kan variëren van patenten tot auteursrechten en merkenrecht. | | VWEU | Verdrag betreffende de Werking van de Europese Unie. Dit is een van de belangrijkste verdragen van de Europese Unie, waarin onder andere de regels voor de interne markt en het vrij verkeer van goederen zijn vastgelegd. |