Inleiding tot het recht (deel V - Burgerlijk recht - Verbintenissen - tweede examen) ST.pptx

# Verbintenissenrecht: soorten en bronnen Hier is een gedetailleerde samenvatting van het onderwerp "Verbintenissenrecht: soorten en bronnen" in het Nederlands, opgesteld als een examen-klaar studiemateriaal. ## 1. Verbintenissenrecht: soorten en bronnen Dit deel behandelt de verschillende soorten verbintenissen en de bronnen waaruit ze voortvloeien, zoals overeenkomsten en onrechtmatige daden. ### 1.1. Inleiding tot verbintenissen Een verbintenis kan worden omschreven als een juridische band die een schuldenaar (SA) verplicht tot een bepaalde prestatie ten gunste van een schuldeiser (SE). Deze prestatie kan bestaan uit het geven van iets, het doen van iets, of het nalaten van iets. * **Schuldenaar (SA):** Degene die gehouden is tot de prestatie. * **Schuldeiser (SE):** Degene die recht heeft op de prestatie. * **Vorderingsrecht/Schuldvordering:** Het recht van de schuldeiser op de prestatie van de schuldenaar. In tegenstelling tot zakelijke rechten, die absolute rechten zijn en tegenover iedereen kunnen worden ingeroepen, zijn vorderingsrechten relatieve rechten die slechts tussen de contractspartijen gelden. Een uitzondering hierop vormen de algemene rechtsopvolgers, die alle rechten en plichten van een partij overnemen, bijvoorbeeld bij de verkoop van een gehele onderneming. Derden, die geen partij zijn bij de overeenkomst, hebben in principe geen rechten of plichten uit hoofde van die overeenkomst. ### 1.2. Bronnen van verbintenissen Verbintenissen kunnen voortkomen uit verschillende juridische bronnen. De belangrijkste bronnen die in dit deel behandeld worden, zijn: * Overeenkomsten * Onrechtmatige daden ### 1.3. Soorten verbintenissen Verbintenissen kunnen worden ingedeeld op basis van verschillende criteria: #### 1.3.1. Voorwaardelijke verbintenissen Bij voorwaardelijke verbintenissen hangt de uitvoering of uitdoving van de verbintenis af van een toekomstige, onzekere gebeurtenis. * **Opschortende voorwaarde:** De verbintenis ontstaat pas wanneer de voorwaarde in vervulling gaat. * *Voorbeeld:* "Je krijgt de auto als je slaagt voor je examen." * **Ontbindende voorwaarde:** De verbintenis dooft uit wanneer de voorwaarde in vervulling gaat. * *Voorbeeld:* Een schenking van een gebruiksvoorwerp die herroepen kan worden op het moment dat de schenker kinderen krijgt. Een **potestatieve voorwaarde** is een voorwaarde waarvan de realisatie afhangt van de wil van een van de partijen. Een zuiver potestatieve voorwaarde (waarbij de wil van de schuldenaar alleen doorslaggevend is) is niet geldig. Een gemengde voorwaarde, waarbij de wil van de schuldenaar gecombineerd wordt met andere factoren, kan wel geldig zijn. #### 1.3.2. Verbintenissen met tijdsbepaling Bij verbintenissen met tijdsbepaling hangt de uitvoering of uitdoving af van een toekomstige, maar zekere gebeurtenis. * **Opschortende tijdsbepaling:** De SA zal een prestatie leveren na een afgesproken tijdstip. * *Voorbeeld:* De betaling van een aankoop die pas na zes maanden moet gebeuren. * **Ontbindende tijdsbepaling:** De SA zal een prestatie leveren tot aan een afgesproken tijdstip. * *Voorbeeld:* Een contract dat loopt vanaf heden en eindigt op een specifieke datum. #### 1.3.3. Persoonsgebonden en prestatiegebonden verbintenissen * **Persoonsgebonden verbintenissen:** De identiteit van de persoon die de prestatie moet leveren of ontvangen is van doorslaggevend belang. Bij overlijden van de betreffende persoon kan de verbintenis tenietgaan. * *Voorbeeld:* Een overeenkomst om te worden geopereerd door een specifieke chirurg. * **Prestatiegebonden verbintenissen:** Het maakt niet uit wie de prestatie uitvoert, zolang de prestatie maar correct wordt geleverd. #### 1.3.4. Deelbare en ondeelbare verbintenissen * **Deelbare verbintenissen:** Wanneer er meerdere schuldeisers of schuldenaren zijn, is elk van hen in principe slechts gehouden tot zijn deel van de verbintenis. Dit is de hoofdregel. * **Ondeelbare verbintenissen:** Verbintenissen die niet in delen kunnen worden uitgevoerd. #### 1.3.5. Hoofdelijke verbintenissen Bij hoofdelijkheid zijn meerdere schuldenaren gehouden tot dezelfde prestatie, en de schuldeiser kan ieder van hen voor het *gehele* bedrag aanspreken. * **Hoofdelijkheid kan voortkomen uit:** * Een wettelijke bepaling (bv. hoofdelijkheid inzake belastingschulden). * Een contractuele afspraak. * Een juridisch vermoeden (bv. tussen ondernemers). * **In solidum verbintenissen:** De rechter kan meerdere verantwoordelijken van een foutieve daad veroordelen om de schade "in solidum" te vergoeden. Dit is vergelijkbaar met hoofdelijkheid, waarbij elke partij voor het volledige bedrag kan worden aangesproken. #### 1.3.6. Resultaats- en inspanningsverbintenissen Deze indeling is relevant voor het bewijs van aansprakelijkheid. * **Resultaatsverbintenis:** De schuldenaar garandeert een bepaald resultaat. Als het resultaat niet bereikt is, is er sprake van een fout. * *Voorbeeld:* Een hotel dat een parasietvrije kamer moet garanderen. De SE hoeft enkel aan te tonen dat er parasieten waren. * **Inspanningsverbintenis:** De schuldenaar verbindt zich ertoe om de nodige inspanningen te leveren om een bepaald resultaat te bereiken, zonder dit resultaat te garanderen. De SE moet bewijzen dat de schuldenaar niet voldoende inspanningen heeft geleverd. * *Voorbeeld:* Een advocaat die zijn uiterste best moet doen om een cliënt vrij te pleiten. De SE moet bewijzen dat de advocaat niet voldoende inspanningen heeft geleverd, niet enkel dat de cliënt niet is vrijgesproken. * *Voorbeeld:* Een geneesheer die probeert te genezen. De patiënt moet bewijzen dat de geneesheer niet alles in het werk heeft gesteld. ### 1.4. Bronnen van verbintenissen: Overeenkomsten Een overeenkomst, ook wel contract genoemd, is een wilsovereenstemming tussen twee of meer personen gericht op het aangaan, wijzigen of beëindigen van verbintenissen. #### 1.4.1. Omschrijving en basisprincipes * **Wilsovereenstemming:** Essentieel voor de totstandkoming. * **Basisprincipes:** * **Contractuele vrijheid:** Partijen zijn vrij om contracten af te sluiten en de inhoud te bepalen. * **Bindende kracht van overeenkomsten:** Een geldig gesloten overeenkomst strekt partijen tot wet. * **Uitvoering te goeder trouw:** Partijen moeten de overeenkomst redelijk en billijk uitvoeren. #### 1.4.2. Totstandkoming van overeenkomsten * **Stadia van totstandkoming:** 1. **Aanbod:** Een voorstel met alle essentiële elementen van de overeenkomst. Het aanbod is bindend voor de aanbieder. 2. **Aanvaarding:** De instemming met het aanbod, die kan gebeuren uitdrukkelijk of stilzwijgend. Een geldige aanvaarding leidt tot de overeenkomst. * **Precontractuele aansprakelijkheid:** Hoewel men tijdens onderhandelingen nog niet gebonden is, kan een fout tijdens deze fase leiden tot precontractuele aansprakelijkheid (op basis van art. 1382 Oud BW). * **Geldigheidsvoorwaarden:** Voor een geldige overeenkomst zijn vereist: * Wilsovereenstemming * Een bepaald of bepaalbaar voorwerp * Een geoorloofde oorzaak * Bekwaamheid van de partijen * Ontbreken van strijd met dwingend recht en openbare orde. De sanctie bij het schenden van deze voorwaarden is nietigheid (relatief of absoluut). #### 1.4.3. Gevolgen van overeenkomsten * **Gevolgen tussen partijen:** * **Contractuele trouw en uitvoering te goeder trouw:** De overeenkomst is bindend en moet redelijk en billijk worden uitgevoerd. * **Vrijwillige uitvoering:** De prestatie wordt door de SA geleverd aan de SE (of diens vertegenwoordiger). Dit kan persoonsgebonden of prestatiegebonden zijn. Betaling van geld dient in principe op de woonplaats van de SA, tenzij anders overeengekomen. * **Sanctie bij niet-uitvoering:** Indien een partij zijn verbintenis niet nakomt, kan de andere partij gerechtelijke stappen ondernemen. Dit vereist in de meeste gevallen eerst een aanmaning (ingebrekestelling) van de SA. Mogelijke sancties zijn: * **Gedwongen uitvoering:** * *Uitvoerbare titel:* Een vonnis of notarisakte. * *Uitvoering in natura:* De overeenkomst wordt alsnog correct uitgevoerd. Indien dit onmogelijk of nutteloos is, kan uitvoering door een derde of een dwangsom worden bevolen. * *Uitvoering bij equivalent (schadevergoeding):* Compensatie voor de geleden schade. Dit kan voorzienbare schade zijn (verlies en gederfde winst) tenzij de niet-nakoming opzettelijk is. * **Ontbinding:** De overeenkomst wordt beëindigd. * *Weigering wegens niet-uitvoering (opschortingsrecht):* Bij wederkerige overeenkomsten mag de SE zijn eigen prestatie opschorten als de SA zijn prestatie niet levert. Dit gebeurt zonder rechterlijke tussenkomst na aanmaning. * *Gerechtelijke ontbinding:* Via de rechter, eventueel met bijkomende schadevergoeding. * **Gevolgen tegenover derden:** * **Betrekkelijkheid van overeenkomsten:** In principe binden overeenkomsten alleen de contractspartijen. Derden hebben er geen rechten of plichten uit. * **Uitzonderingen op betrekkelijkheid:** Bedingen ten gunste van een derde (bv. levensverzekering) en zijdelingse vorderingen (bv. vordering van een SE op de verzekeraar van de SA). * **Tegenwerpelijkheid:** Een overeenkomst is een feit dat derden moeten erkennen. #### 1.4.4. Tenietgaan van overeenkomsten Een overeenkomst kan tenietgaan door: * Nietigverklaring * Ontbinding (contractueel, gerechtelijk, wegens overmacht) * Eenzijdige opzegging (indien wettelijk voorzien, bv. bij overeenkomsten van onbepaalde duur). ### 1.5. Bronnen van verbintenissen: Onrechtmatige daad Een onrechtmatige daad is een menselijke handeling die schade veroorzaakt en leidt tot buitencontractuele aansprakelijkheid. #### 1.5.1. Kenmerken van foutaansprakelijkheid De algemene regel is dat eenieder aansprakelijk is voor de schade die hij door zijn fout aan een ander veroorzaakt. * **Verschil met contractuele aansprakelijkheid:** Contractuele aansprakelijkheid ontstaat uit een schending van een contractuele verbintenis, terwijl buitencontractuele aansprakelijkheid ontstaat uit een schending van een algemene zorgvuldigheidsnorm of wettelijke plicht. * **Uitzonderingen op de foutaansprakelijkheid:** * **Samengestelde aansprakelijkheid:** Aansprakelijkheid voor andermans fout. * **Objectieve aansprakelijkheid (foutloze aansprakelijkheid):** Aansprakelijkheid zonder dat er een fout bewezen moet worden (bv. aansprakelijkheid voor zaken of dieren). #### 1.5.2. Aansprakelijkheid voor eigen fout (Art. 6.5 BW) Om aansprakelijk te zijn voor eigen fout, moet aan drie voorwaarden voldaan zijn: 1. **Fout:** * Schending van een wettelijke of reglementaire norm. * Schending van de algemene zorgvuldigheidsnorm: gedrag dat een redelijk en voorzichtig persoon niet zou stellen. De voorzienbaarheid van de schade is hierbij een belangrijk criterium. * De grootte van de fout is onbelangrijk. 2. **Oorzakelijk verband (causaal verband):** De fout moet een noodzakelijke voorwaarde zijn voor de schade. * Bij meerdere oorzaken en/of daders kan er sprake zijn van *in solidum* aansprakelijkheid of gedeelde aansprakelijkheid. 3. **Schade:** De schade moet rechtmatig belang hebben, persoonlijk zijn en bewezen worden. Dit kan materiële (vermogensrechtelijke) of morele (extramatrimoniale) schade zijn. * **Toerekenbaarheid:** Bij minderjarigen en geestesgestoorden speelt de toerekenbaarheid een rol. Kinderen onder de 12 jaar zijn niet aansprakelijk. Vanaf 12 jaar zijn ze in principe aansprakelijk, maar de rechter kan hen vrijstellen. Geestesgestoorden worden gelijkgesteld aan minderjarigen vanaf 12 jaar. #### 1.5.3. Aansprakelijkheid voor andermans fout * **Samengestelde aansprakelijkheid:** De aansprakelijke persoon wordt naast de eigenlijke dader(s) aansprakelijk gesteld. * **Personen met gezag over minderjarigen:** Ouders zijn aansprakelijk voor fouten van hun kinderen. Voor kinderen onder de 16 jaar is dit foutloze aansprakelijkheid. Voor 16-17 jarigen geldt een vermoeden van aansprakelijkheid dat weerlegbaar is (bv. door aan te tonen dat er geen gebrekkig toezicht was). * **Personen belast met toezicht op anderen:** Een weerlegbaar vermoeden van aansprakelijkheid geldt gedurende het toezicht. * **Werkgevers:** Werkgevers zijn aansprakelijk voor fouten van hun werknemers begaan bij de uitoefening van hun opdracht. Dit is een absoluut vermoeden. * **Regresvordering:** De aansprakelijke persoon die betaald heeft, kan het bedrag terugvorderen van de werkelijke dader. #### 1.5.4. Aansprakelijkheid voor zaken en dieren Dit is vaak een vorm van objectieve aansprakelijkheid (foutloze aansprakelijkheid). * **Aansprakelijkheid voor zaken:** De "bewaarder" van een zaak is aansprakelijk voor schade veroorzaakt door een gebrek van die zaak. Bewijs vereist: de hoedanigheid van bewaarder, een gebrek van de zaak, schade en een oorzakelijk verband. Bevrijding is mogelijk door een vreemde oorzaak. * **Productaansprakelijkheid:** Getrapte aansprakelijkheid van producent, invoerder en leverancier voor schade veroorzaakt door een onveilig product. ### 1.6. Bijzondere overeenkomsten Naast de algemene regels inzake verbintenissen en overeenkomsten, bestaan er specifieke regelingen voor bepaalde soorten overeenkomsten: * **Koop:** Betreft de eigendomsoverdracht van een zaak tegen een prijs. Belangrijk zijn de verplichtingen van de verkoper (levering, kwaliteitswaarborg, juridische waarborg) en de koper (aanvaarding levering, betaling prijs, betaling kosten). Ook de overdracht van eigendom en risico is cruciaal. * **Huur:** Betreft het genot van een zaak tegen een prijs. De verhuurder heeft verplichtingen inzake levering, onderhoud en waarborg van rustig genot. De huurder moet het goed gebruiken als goede huisvader, de huurprijs betalen en het goed teruggeven. Er bestaan specifieke regelingen voor woninghuur, handelshuur en studentenhuisvesting. * **Andere bijzondere overeenkomsten:** Bewaargeving, dading, aanneming, lastgeving. ### 1.7. Tenietgaan van verbintenissen Verbintenissen kunnen op verschillende manieren tenietgaan: * **Integrale uitvoering/betaling:** De beloofde prestatie wordt correct uitgevoerd. * **Schuldvergelijking:** Wanneer twee personen elkaars schuldenaar en schuldeiser zijn, gaan de verbintenissen teniet tot beloop van de laagste schuld (onder voorwaarden: geldsommen, vaststaand, opeisbaar, persoonlijk verbonden). * **Bevrijdende verjaring:** Na het verstrijken van een bepaalde termijn is men bevrijd van een verbintenis. Dit dient de rechtszekerheid. * **Overmacht:** Een gebeurtenis onafhankelijk van de wil van de SA die de uitvoering onmogelijk maakt. Een definitieve onmogelijkheid bevrijdt de SA, een tijdelijke onmogelijkheid schorst de verbintenis. * **Overlijden van de SA bij persoonsgebonden verbintenissen:** De verbintenis gaat niet over op de erfgenamen. * **Realisatie van de ontbindende voorwaarde:** De verbintenis dooft uit. * **Tenietgaan van de overeenkomst:** Indien de onderliggende overeenkomst tenietgaat, gaan ook de verbintenissen daaruit voortvloeiend teniet. --- # De overeenkomst: totstandkoming, gevolgen en beëindiging Hier is een gedetailleerde studiehandleiding over de totstandkoming, gevolgen en beëindiging van overeenkomsten, gebaseerd op de verstrekte documentatie. ## 2. De overeenkomst: totstandkoming, gevolgen en beëindiging Dit gedeelte behandelt de essentie van overeenkomsten in het burgerlijk recht, van hun vorming tot hun einde, inclusief de gevolgen die ze teweegbrengen voor de betrokken partijen en derden. ### 2.1 Inleiding tot verbintenissen en overeenkomsten Een **verbintenis** is een rechtsbetrekking waarbij een schuldenaar (SA) gehouden is tot een bepaalde prestatie ten gunste van een schuldeiser (SE), die daartoe gerechtigd is. Deze prestatie kan erin bestaan iets te geven, te doen of te laten. Een **overeenkomst** (of contract) is een meerzijdige rechtshandeling, gebaseerd op **wilsovereenstemming** tussen twee of meer personen, met als doel verbintenissen aan te gaan, te wijzigen of te beëindigen. De basisprincipes van het overeenkomstenrecht zijn contractuele vrijheid, de bindende kracht van overeenkomsten en de uitvoering te goeder trouw. #### 2.1.1 Soorten verbintenissen Er zijn diverse manieren om verbintenissen te classificeren: * **Voorwaardelijke verbintenissen**: De uitvoering of uitdoving hangt af van een toekomstige, onzekere gebeurtenis. * **Opschortende voorwaarde**: De verbintenis begint pas te bestaan als de voorwaarde vervuld is. * **Ontbindende voorwaarde**: De verbintenis houdt op te bestaan als de voorwaarde vervuld is. * **Potestatieve voorwaarde**: De realisatie hangt af van de wil van de schuldenaar. Een zuiver potestatieve voorwaarde is nietig. Een gemengde potestatieve voorwaarde (afhankelijk van de wil van de schuldenaar én een externe factor) kan geldig zijn. * **Verbintenissen met tijdsbepaling**: De uitvoering of uitdoving hangt af van een toekomstige, zekere gebeurtenis. * **Opschortende tijdsbepaling**: De prestatie wordt uitgesteld tot een bepaald toekomstig tijdstip. * **Ontbindende tijdsbepaling**: De verbintenis geldt tot een bepaald toekomstig tijdstip. * **Persoonsgebonden en prestatiegebonden verbintenissen**: * **Persoonsgebonden verbintenis**: De identiteit en hoedanigheid van de persoon zijn cruciaal. Bij overlijden van deze persoon kan de verbintenis tenietgaan. * **Prestatiegebonden verbintenis**: Wie de prestatie uitvoert, is minder belangrijk, zolang de prestatie correct wordt geleverd. * **Deelbare en ondeelbare verbintenissen**: * **Deelbare verbintenis**: Kan in delen worden uitgevoerd. Dit is het principe. * **Ondeelbare verbintenis**: Kan niet in delen worden uitgevoerd. * **Hoofdelijke verbintenissen**: Tussen schuldenaars, wanneer de schuldeiser ieder van hen voor het geheel kan aanspreken. Dit kan voortkomen uit een wettelijke bepaling, een contractuele afspraak of een juridisch vermoeden (bv. tussen ondernemers). * **In solidum verbintenissen**: Vergelijkbaar met hoofdelijkheid, waarbij meerdere partijen voor het volledige bedrag van een schadevergoeding veroordeeld kunnen worden. Dit wordt vaak door rechters opgelegd bij fouten van meerdere daders. * **Resultaats- en inspanningsverbintenissen**: Dit onderscheid is relevant voor het bewijs van aansprakelijkheid. * **Resultaatsverbintenis**: De schuldenaar garandeert een bepaald resultaat. Als het resultaat niet bereikt wordt, is er een wanprestatie. * **Inspanningsverbintenis**: De schuldenaar verbindt zich ertoe de nodige inspanningen te leveren om een resultaat te bereiken, zonder dit te garanderen. De schuldeiser moet bewijzen dat de schuldenaar onvoldoende inspanningen heeft geleverd. ### 2.2 Bronnen van verbintenissen Verbintenissen kunnen voortvloeien uit: * Overeenkomsten * Onrechtmatige daden * Andere rechtsfeiten (bv. wet) ### 2.3 De overeenkomst #### 2.3.1 Omschrijving en beginselen Een overeenkomst is een wilsovereenstemming tussen twee of meer personen die gericht is op het creëren, wijzigen of beëindigen van verbintenissen. Belangrijke beginselen zijn: * **Contractuele vrijheid**: Partijen zijn vrij om overeenkomsten aan te gaan en de inhoud ervan te bepalen. * **Bindende kracht**: Een geldig gesloten overeenkomst is bindend voor de partijen ("overeenkomst strekt partijen tot wet"). * **Uitvoering te goeder trouw**: Partijen moeten redelijkheid en billijkheid in acht nemen bij de uitvoering. #### 2.3.2 Soorten overeenkomsten Overeenkomsten kunnen op verschillende manieren worden ingedeeld, bijvoorbeeld naar de aard van de prestaties, de wederkerigheid, de formaliteit, etc. #### 2.3.3 Totstandkoming van overeenkomsten **A. Stadia van totstandkoming**: * **Aanbod**: Een voorstel met alle essentiële elementen van de overeenkomst. Een aanbod bindt de aanbieder. * **Aanvaarding**: De instemming met het aanbod, die geen vormvereisten kent (uitdrukkelijk of stilzwijgend). Bij aanvaarding ontstaat de overeenkomst. * **Precontractuele aansprakelijkheid**: Tijdens onderhandelingen is men in principe nog niet gebonden. Echter, het beschamen van vertrouwen kan leiden tot precontractuele fouten en aansprakelijkheid (vergelijkbaar met art. 1382 Oud BW). **B. Geldigheidsvoorwaarden**: Voor een geldige overeenkomst zijn vereist: * **Wilsovereenstemming**: Vrije en bewuste toestemming van de partijen. * **Bekwaamheid**: De partijen moeten handelingsbekwaam zijn. * **Voorwerp**: De verbintenis moet een duidelijk en geoorloofd voorwerp hebben. * **Oorzaak**: De overeenkomst moet een geoorloofde reden hebben. * **Overeenstemming met dwingend recht en openbare orde**. De sanctie bij het schenden van deze voorwaarden is **relatieve of absolute nietigheid**. #### 2.3.4 Interpretatie van overeenkomsten Bij onduidelijkheid over de inhoud van een overeenkomst tracht de rechter de gemeenschappelijke bedoeling van de partijen te achterhalen, rekening houdend met alle omstandigheden. #### 2.3.5 Gevolgen van overeenkomsten **A. Gevolgen tussen partijen**: * **Contractuele trouw en uitvoering te goeder trouw**: De overeenkomst is bindend en moet redelijk en billijk worden uitgevoerd. Wijziging of beëindiging vereist wederzijdse toestemming of wettelijke gronden. * **Vrijwillige uitvoering**: * **Wie**: Afhankelijk van het type verbintenis (persoonsgebonden of prestatiegebonden). * **Aan wie**: Aan de schuldeiser, diens lasthebber of vertegenwoordiger. * **Wat**: De overeengekomen prestatie. * **Waar**: Volgens afspraak, of anders op de woonplaats van de SA (voor soortzaken) of de plaats van de zaak (voor bepaalde zaken). * **Sanctie bij niet-uitvoering**: * **Algemene voorwaarden van contractuele aansprakelijkheid**: 1. **Contractuele wanprestatie**: Niet-nakoming van de verbintenis door de SA. 2. **Aanmaning**: De SE maant de SA schriftelijk aan om na te komen. 3. **Toerekenbare fout aan de SA**: De wanprestatie moet aan de SA te wijten zijn (niet door overmacht). 4. **Schade in hoofde van de SE**: De SE moet schade geleden hebben. 5. **Oorzakelijk verband**: Er moet een verband zijn tussen de wanprestatie en de schade. * **Gedwongen uitvoering**: * **Uitvoerbare titel**: Een vonnis of notariële akte is vereist. * **Uitvoering in natura**: De overeenkomst wordt daadwerkelijk uitgevoerd zoals afgesproken. * **Uitvoering door een derde**: Een andere partij voert de prestatie uit op kosten van de SA. * **Dwangsom**: Een geldsom die per dag vertraging wordt opgelegd om de SA tot nakoming aan te zetten. * **Uitvoering bij equivalent (schadevergoeding)**: De SA betaalt een geldsom ter compensatie van de geleden schade (vervangende of moratoire schadevergoeding). De schade moet voorzienbaar zijn, tenzij er sprake is van opzettelijke fout. * **Wederkerige overeenkomsten**: * **Weigering wegens niet-uitvoering (opschortingsrecht)**: De SE mag zijn eigen prestatie opschorten als de SA niet presteert. Dit gebeurt zonder rechterlijke tussenkomst na een aanmaning. * **Gerechtelijke ontbinding**: De SE kan de rechter vragen de overeenkomst te ontbinden. Dit kan gepaard gaan met een schadevergoeding. Een **uitdrukkelijk ontbindend beding** kan voorzien in ontbinding zonder rechterlijke tussenkomst onder bepaalde voorwaarden. **B. Gevolgen tegenover derden**: * **Betrekkelijkheid van overeenkomsten**: Principe: overeenkomsten binden alleen de partijen die ze hebben gesloten. Derden hebben er geen rechten of plichten uit. Uitzonderingen zijn erfgenamen en rechtsverkrijgenden onder algemene titel. * **Uitzonderingen op de betrekkelijkheid**: * **Beding ten gunste van een derde**: Een partij bedingt een recht voor een derde (bv. levensverzekering). * **Zijdelingse vordering**: De SE kan in naam van de SA een vordering instellen tegen iemand die aan de SA verschuldigd is. * **Tegenwerpelijkheid van overeenkomsten**: Overeenkomsten moeten door derden worden erkend als een feit. #### 2.3.6 Tenietgaan van overeenkomsten Overeenkomsten kunnen tenietgaan door: * **Nietigverklaring**: Wegens schending van de geldigheidsvoorwaarden. * **Ontbinding**: * **Contractuele ontbinding**: Overeenkomstig een uitdrukkelijk ontbindend beding. * **Gerechtelijke ontbinding**: Op verzoek van een partij aan de rechter. * **Ontbinding wegens overmacht**: Bij wederkerige overeenkomsten indien een verbintenis definitief onmogelijk wordt. * **Eenzijdige opzegging**: Indien wettelijk voorzien (bv. bij overeenkomsten van onbepaalde duur, zoals aanneming of lastgeving). ### 2.4 Gevolgen bij niet-nakoming van verbintenissen Bij niet-nakoming van een verbintenis, die voortvloeit uit een overeenkomst, kan de SE verschillende stappen ondernemen. #### 2.4.1 Contractuele wanprestatie Contractuele aansprakelijkheid ontstaat wanneer een contractspartij door eigen fout in gebreke blijft bij de uitvoering van haar verbintenis. Hiervoor zijn de volgende cumulatieve voorwaarden vereist: 1. **Inbreuk op een juridische verplichting**: Dit kan niet-uitvoering, gebrekkige uitvoering of laattijdige uitvoering zijn. 2. **Toerekenbare fout aan de SA**: De fout mag niet te wijten zijn aan overmacht (een onvoorziene en onoverkomelijke gebeurtenis). 3. **Schade in hoofde van de SE**: De SE moet verlies hebben geleden of winst gederfd. 4. **Oorzakelijk verband**: Er moet een causaal verband zijn tussen de fout van de SA en de schade van de SE. #### 2.4.2 Stappen voor de schuldeiser 1. **Ingebrekestelling (aanmaning)**: De SE maant de SA uitdrukkelijk aan om zijn verbintenis uit te voeren. Dit moet bij voorkeur gebeuren via een aangetekende brief, gerechtsdeurwaardersexploot of een andere bewijsbare methode. 2. **Keuze van de SE (na aanmaning)**: * **Gedwongen uitvoering**: Nakoming van de verbintenis afdwingen. * **Gerechtelijke ontbinding**: De overeenkomst laten ontbinden door de rechter. * **Weigering wegens niet-uitvoering (opschortingsrecht)**: Bij wederkerige overeenkomsten de eigen prestatie opschorten. #### 2.4.3 Gedwongen uitvoering Indien de SA weigert vrijwillig na te komen, kan de SE de **gedwongen uitvoering** vorderen. Dit vereist een **uitvoerbare titel**. De uitvoering kan plaatsvinden: * **In natura**: De overeenkomst wordt alsnog correct uitgevoerd. * **Door een derde**: Een andere partij voert de prestatie uit op kosten van de SA. * **Bij equivalent (schadevergoeding)**: De SA betaalt een geldsom ter compensatie van de geleden schade. Dit kan **vervangende schadevergoeding** zijn of **moratoire schadevergoeding** (voor vertraging). De schade moet integraal hersteld worden, met uitzondering van schade die de partijen redelijkerwijs niet konden voorzien, tenzij de niet-nakoming opzettelijk was. Schadebeding (forfaitaire bepaling van schade) en exoneratieclausules (beperking van aansprakelijkheid) kunnen hierbij een rol spelen, mits ze niet strijdig zijn met de wet. #### 2.4.4 Wederkerige overeenkomsten Bij wederkerige overeenkomsten kan de SE bij niet-nakoming van de SA: * Zijn eigen prestatie weigeren (opschortingsrecht). Dit vereist een aanmaning maar geen rechterlijke tussenkomst. * Gerechtelijke ontbinding vragen, eventueel met schadevergoeding. ### 2.5 Gevolgen tegenover derden Het **principe van de betrekkelijkheid** houdt in dat overeenkomsten geen gevolgen hebben voor derden. Derden kunnen echter wel te maken krijgen met de **tegenwerpelijkheid** van overeenkomsten, wat betekent dat zij de feitelijke situatie die uit een overeenkomst voortvloeit, moeten erkennen. Er zijn **uitzonderingen** op de betrekkelijkheid, zoals het beding ten gunste van een derde en de zijdelingse vordering. ### 2.6 Tenietgaan van verbintenissen Verbintenissen kunnen op verschillende manieren tenietgaan: * **Integrale uitvoering/betaling**: De beloofde prestatie wordt uitgevoerd. * **Betaling met subrogatie**: Een derde betaalt de schuld en treedt in de rechten van de schuldeiser. * **Schuldvergelijking**: Als twee personen elkaars schuldenaar en schuldeiser zijn, gaan de verbintenissen tot het laagste bedrag teniet. * **Bevrijdende verjaring**: Na het verstrijken van een wettelijk bepaalde termijn is de schuldenaar bevrijd van zijn verbintenis. * **Schuldvernieuwing**: Een bestaande verbintenis wordt vervangen door een nieuwe. * **Overdracht van schuldvordering**: De schuldeiser draagt zijn vorderingsrecht over aan een derde. * **Kwijtschelding**: De schuldeiser schenkt de schuld. * **Overmacht**: Een gebeurtenis buiten de wil van de SA die de uitvoering onmogelijk maakt. Dit leidt tot bevrijding van de SA. Bij tijdelijke onmogelijkheid is er schorsing. * **Overlijden van de SA bij persoonsgebonden verbintenissen**: De verbintenis gaat niet over op de erfgenamen. * **Realisatie van de ontbindende voorwaarde**: De verbintenis eindigt wanneer de voorwaarde intreedt. * **Tenietgaan van de overeenkomst**: Als de overeenkomst tenietgaat, gaan ook de verbintenissen die eruit voortvloeien teniet. ### 2.7 Bijzondere overeenkomsten De wet regelt diverse bijzondere overeenkomsten, waaronder: #### 2.7.1 Koop * **Algemeen**: Een overeenkomst waarbij de verkoper zich verbindt een zaak te leveren en de prijs te betalen. Geldigheid vereist algemene en specifieke voorwaarden. * **Eigendomsoverdracht en risico**: Principe: eigendom en risico gaan over bij de totstandkoming van de koop, tenzij anders overeengekomen (bv. bij soortzaken, toekomstige zaken, of clausules van eigendomsvoorbehoud). * **Verbintenissen van de verkoper**: * **Levering van de zaak**: Bezits- en eigendomsoverdracht. * **Kwaliteitswaarborg (vrijwaring voor verborgen gebreken)**: De verkoper staat in voor ernstige, verborgen gebreken die reeds aanwezig waren bij de koop en niet gekend waren door de koper. De koper heeft een keuzerecht tussen ontbinding of prijsvermindering. * **Juridische waarborg (vrijwaring voor uitwinning)**: De verkoper garandeert een rustig en vreedzaam bezit, vrij van rechtsstoornissen door eigen daden of daden van derden. * **Verbintenissen van de koper**: * **Aanvaarding van de levering**: Controleren op zichtbare gebreken. * **Betaling van de prijs**. * **Betaling van de kosten**: Tenzij anders overeengekomen. #### 2.7.2 Huur * **Algemeen**: Een overeenkomst waarbij de verhuurder zich verbindt een zaak in ruil voor een prijs te laten gebruiken door de huurder. Het is een persoonlijk recht, geen zakelijk recht. * **Verbintenissen van de verhuurder**: * Leveren van de zaak in goede staat. * Onderhoud van de zaak (noodzakelijke herstellingen door normale slijtage). * Waarborgen van rustig genot (vrijwaren voor eigen daden, rechtsstoornissen van derden en verborgen gebreken). * **Waarborgsom**: Maximale 3 maanden huur bij woninghuur, gestort op een geïndividualiseerde rekening. * **Verbintenissen van de huurder**: * Gebruik als goede huisvader en volgens de bestemming. * Betalen van de huurprijs. * Teruggave van het goed in goede staat. * Voorzien van huisraad en eventueel afsluiten van brand- en waterschadeverzekering. * **Einde van de huur**: Door het verstrijken van de termijn (bepaalde duur), opzegging (onbepaalde duur) of andere algemene wijzen van tenietgaan. Woninghuur kent strikte regels voor beëindiging. * **Bijzondere vormen van huur**: Woninghuur (dwingend recht, min. 3 jaar), handelshuur (min. 9 jaar, recht op hernieuwingen) en huur aan studenten. --- Dit studiemateriaal biedt een diepgaand overzicht van de totstandkoming, gevolgen en beëindiging van overeenkomsten. Het is cruciaal om de concepten te begrijpen in hun onderlinge samenhang en te oefenen met concrete voorbeelden en casussen. --- # Onrechtmatige daad en aansprakelijkheid Hieronder volgt een gedetailleerd studieoverzicht van het onderwerp "Onrechtmatige daad en aansprakelijkheid", gebaseerd op de verstrekte documentatie voor de pagina's 84-99. ## 3. Onrechtmatige daad en aansprakelijkheid Dit onderwerp verkent de principes van aansprakelijkheid voor eigen en andermans daden, alsook voor zaken, met een focus op foutaansprakelijkheid. ### 3.1 Bronnen van verbintenissen Verbintenissen kunnen voortvloeien uit overeenkomsten of uit feitelijke handelingen, zoals de onrechtmatige daad. ### 3.2 Onrechtmatige daad Een onrechtmatige daad, ook wel buitencontractuele aansprakelijkheid genoemd, is een rechtsfeit dat ontstaat uit een menselijke handeling die leidt tot schade en een rechtsband creëert tussen een schadeverwekker (dader) en een schadelijder (slachtoffer). #### 3.2.1 Kenmerken van foutaansprakelijkheid De algemene regel van foutaansprakelijkheid is vastgelegd in artikel 6.5 BW: "Eenieder is aansprakelijk voor de schade die hij door zijn fout aan een ander veroorzaakt." De basiscomponenten hiervan zijn: * **Fout:** Dit omvat de niet-naleving van een wettelijke of reglementaire norm, of de niet-naleving van de algemene zorgvuldigheidsnorm (gedrag van een voorzichtig en redelijk persoon). Zelfs een kleine fout kan leiden tot aansprakelijkheid als deze schade veroorzaakt. * **Schade:** De schade moet een rechtmatig belang betreffen, persoonlijk zijn en bewezen worden. Dit kan materiële (vermogensrechtelijke) of morele (extramatrimoniale) schade zijn. * **Oorzakelijk verband (causaal verband):** De fout moet een noodzakelijke voorwaarde zijn voor de schade. Dit verband kan zowel rechtstreeks als onrechtstreeks zijn. **Tip:** Het onderscheid tussen contractuele en buitencontractuele aansprakelijkheid is cruciaal: bij buitencontractuele aansprakelijkheid bestaat er geen eerdere contractuele band. > **Voorbeeld:** Als een dronken persoon uw auto bestuurt en een ongeval veroorzaakt, is de beslissing om die persoon de sleutels te geven een foutieve gedraging omdat de schade (een ongeval) voorzienbaar was. #### 3.2.2 Aansprakelijkheid voor eigen fout Dit is de kern van de foutaansprakelijkheid. De vereisten zijn, zoals hierboven vermeld: 1. **Fout:** De schending van een wettelijke norm of een algemene zorgvuldigheidsnorm. 2. **Schade:** De daadwerkelijke schade die de benadeelde heeft geleden. 3. **Oorzakelijk verband:** Een direct verband tussen de fout en de schade. **Toerekenbaarheid bij minderjarigen en geestesgestoorden:** * Kinderen onder de 12 jaar zijn niet aansprakelijk voor hun fouten. * Kinderen boven de 12 jaar zijn in principe aansprakelijk, maar de rechter kan hen vrijstellen. * Geestesgestoorden worden wat betreft aansprakelijkheid gelijkgesteld aan minderjarigen vanaf 12 jaar. #### 3.2.3 Aansprakelijkheid voor andermans daad (samengestelde aansprakelijkheid) Hierbij is niet de dader van de fout zelf aansprakelijk, maar iemand anders die een specifieke relatie heeft met de dader. * **Ouders (personen met gezag over minderjarigen):** * Onder de 16 jaar: Foutloze aansprakelijkheid (onweerlegbaar vermoeden). * 16-17 jaar: Vemoeden van aansprakelijkheid, maar dit is weerlegbaar door te bewijzen dat er geen sprake was van gebrekkig toezicht of dat de opvoeding correct was. * **Personen belast met toezicht op anderen:** Dit geldt voor personen die duurzaam controle uitoefenen over anderen. Het is een weerlegbaar vermoeden van aansprakelijkheid. Tegenbewijs houdt in dat er geen fout in het toezicht was. Dit geldt enkel gedurende de periode van toezicht. * **Werkgevers:** Werkgevers zijn aansprakelijk voor de fouten van hun werknemers begaan in de uitoefening van hun opdracht. Dit is een absoluut vermoeden van aansprakelijkheid (art. 18 WAO kent echter een beperking). **Regresvordering:** De aansprakelijke persoon die de schade heeft vergoed, kan het bedrag terugvorderen van de werkelijke dader. #### 3.2.4 Aansprakelijkheid voor zaken en dieren (objectieve aansprakelijkheid) Hier is de aansprakelijkheid foutloos, wat betekent dat er geen eigen fout van de bewaarder bewezen hoeft te worden. * **Aansprakelijkheid voor zaken:** De "bewaarder" van een zaak is foutloos aansprakelijk voor de schade veroorzaakt door een gebrek van die zaak. * **Te bewijzen:** * Wie de "bewaarder" is (feitelijk gebruik, recht van leiding en toezicht). * Dat de zaak een "gebrek" had (een abnormaal kenmerk). * Schade. * Oorzakelijk verband tussen het gebrek en de schade. * **Gevolg:** Onweerlegbaar vermoeden van aansprakelijkheid, tenzij er sprake is van een vreemde oorzaak die de bewaarder bevrijdt. * **Productaansprakelijkheid:** Dit betreft schade veroorzaakt door een onveilig product. Er geldt een getrapte aansprakelijkheid van producent naar invoerder naar leverancier. * **Voorwaarden:** Consument, product (lichamelijk roerende zaak), gebrek (veiligheid), schade, oorzakelijk verband. * **Verjaringstermijn:** 10 jaar na het in de handel brengen van het product, of 3 jaar na het schadegeval. > **Voorbeeld:** Een hoteluitbater is aansprakelijk voor schade veroorzaakt door parasieten in de hotelkamer, omdat dit een resultaatsverbintenis is om een parasietvrije kamer aan te bieden. ### 3.3 Gevolgen van aansprakelijkheid Bij het vaststellen van aansprakelijkheid voor onrechtmatige daad, heeft de benadeelde partij recht op vergoeding van de geleden schade. De schade moet integraal hersteld worden, inclusief voorzienbare materiële en morele schade, alsook gederfde winst. #### 3.3.1 Keuzemogelijkheden van de schuldeiser bij contractuele wanprestatie Wanneer er sprake is van contractuele wanprestatie en de schuldeiser de schuldenaar in gebreke heeft gesteld, heeft de schuldeiser de keuze tussen: * **Gedwongen uitvoering:** * **Uitvoerbare titel:** Een vonnis of notariële akte. * **Uitvoering in natura:** De overeenkomst wordt alsnog uitgevoerd. Soms is dit onmogelijk, nutteloos of niet toegestaan, dan kan uitvoering door een derde of een dwangsom worden opgelegd. * **Uitvoering bij equivalent (schadevergoeding):** Dit kan een vervangende of compensatoire schadevergoeding zijn, of een moratoire schadevergoeding voor laattijdige betaling. * **Gerechtelijke ontbinding:** De rechter ontbindt de overeenkomst. Dit kan gepaard gaan met bijkomende schadevergoeding indien voorzienbaar. * **Weigering wegens niet-uitvoering (opschortingsrecht):** Bij wederkerige overeenkomsten mag de schuldeiser zijn eigen prestatie opschorten zolang de andere partij niet nakomt. Dit gebeurt zonder rechterlijke tussenkomst, maar een aanmaning is wel vereist. #### 3.3.2 Gedeelde aansprakelijkheid Wanneer de schade mede te wijten is aan de schuld van het slachtoffer, is de dader slechts aansprakelijk in verhouding tot zijn fout. #### 3.3.3 In solidum aansprakelijkheid Wanneer de schade door verschillende schadeverwekkers is veroorzaakt, kunnen zij allen in solidum aansprakelijk gesteld worden voor de gehele schade. De benadeelde kan één van hen aanspreken voor het volledige bedrag. ### 3.4 Uitzonderingen en beperkingen op aansprakelijkheid * **Overmacht:** Een gebeurtenis die volledig onafhankelijk is van de wil van de schuldenaar en de uitvoering "onmogelijk" maakt, kan bevrijden van aansprakelijkheid. Enkel definitieve onmogelijkheid bevrijdt volledig; tijdelijke onmogelijkheid leidt tot schorsing. * **Onweerlegbaar vermoeden van aansprakelijkheid:** Dit geldt bijvoorbeeld bij de aansprakelijkheid voor zaken. Bevrijding is enkel mogelijk door een vreemde oorzaak. * **Vermoeden van aansprakelijkheid:** Dit is weerlegbaar. Bijvoorbeeld bij de aansprakelijkheid van 16-17 jarigen of personen belast met toezicht. Tegenbewijs is mogelijk. * **Aansprakelijkheidsbeperkende clausules:** Deze zijn niet altijd geldig, zeker niet voor lichamelijke schade. * **Schadebedingen:** Deze specificeren vooraf de te vergoeden schade bij contractuele wanprestaties. * **Exoneratieclausules:** Deze proberen de aansprakelijkheid van een partij te beperken of uit te sluiten. **Tip:** Bij het beoordelen van aansprakelijkheid is het cruciaal om de vereisten van fout, schade en oorzakelijk verband nauwkeurig te analyseren en de specifieke wettelijke bepalingen en rechtspraak in acht te nemen. --- # Bijzondere overeenkomsten: koop en huur Dit deel behandelt specifieke, veelvoorkomende overeenkomsten, met een diepgaande uitwerking van de koop- en huurovereenkomst, inclusief de wederzijdse verbintenissen van de partijen. ### 4.1. Koopovereenkomst De koopovereenkomst is een overeenkomst waarbij de ene partij (de verkoper) zich verbindt om een zaak te leveren en de andere partij (de koper) zich verbindt om daarvoor een prijs te betalen. #### 4.1.1. Algemene aspecten van de koop * **Definitie**: Volgens de wet is de koop een overeenkomst waarbij de ene partij zich verbindt om een zaak te leveren en de andere om daarvoor een prijs te betalen. * **Geldigheid**: Naast de algemene geldigheidsvoorwaarden voor overeenkomsten (wilsovereenstemming, voorwerp, oorzaak, bekwaamheid) gelden er bijzondere voorwaarden, bijvoorbeeld voor echtgenoten, voogden, of bij de bescherming van consumenten bij specifieke verkooptechnieken. #### 4.1.2. Eigendomsoverdracht en risico * **Ogenblik van eigendomsoverdracht**: In principe gaat de eigendom van de zaak over bij de totstandkoming van de koop, tenzij anders bepaald. * **Uitzonderingen**: * Koop van soortzaken (bijv. 100 liter diesel). * Koop van toekomstige zaken (bijv. een huis dat nog gebouwd moet worden). * Contractueel eigendomsvoorbehoud (de verkoper blijft eigenaar tot de volledige prijs betaald is). * **Belang van eigendomsoverdracht**: Dit is cruciaal voor de risico-overdracht. De partij die op het moment van de overdracht eigenaar is, draagt ook het risico voor verlies of beschadiging van de zaak, tenzij anders contractueel is overeengekomen. #### 4.1.3. Verbintenissen van de verkoper 1. **Levering van de zaak**: Dit omvat de bezitsoverdracht. Bij roerende goederen gaat het om de afgifte van de zaak; bij onroerende goederen om de afgifte van de sleutels en eigendomstitels. Tenzij anders overeengekomen, moet de koper de zaak afhalen bij de verkoper. 2. **Kwaliteitswaarborg (vrijwaring voor verborgen gebreken)**: De verkoper moet de koper vrijwaren voor verborgen gebreken die bestaan op het ogenblik van de koop, ernstig zijn, niet bekend waren aan de koper en niet uitgesloten werden in het contract. De koper moet het gebrek binnen een korte termijn melden en heeft de keuze tussen ontbinding van de koop of een prijsvermindering. 3. **Juridische waarborg (vrijwaring voor uitwinning)**: De verkoper moet ervoor zorgen dat de koper de zaak rustig en vreedzaam kan bezitten en vrijwaren voor daden van derden die het bezit van de koper storen, alsook voor eigen daden. #### 4.1.4. Verbintenissen van de koper 1. **Aanvaarding van de levering**: De koper moet de geleverde zaak aanvaarden. Dit impliceert ook de controle op zichtbare gebreken en de conformiteit van de levering. Tenzij anders overeengekomen, moet de koper de zaak afhalen. 2. **Betaling van de prijs**: De koper is gehouden de overeengekomen prijs te betalen op de plaats en op het ogenblik van de levering, tenzij anders overeengekomen. 3. **Betaling van de kosten**: Tenzij contractueel anders bepaald, draagt de koper alle kosten verbonden aan de koop. #### 4.1.5. Bijzondere verkoopovereenkomsten Er bestaan specifieke regelingen voor bepaalde soorten verkoop, bijvoorbeeld consumentenkoop, waarbij extra bescherming wordt geboden aan de consument. ### 4.2. Huurovereenkomst De huurovereenkomst is een overeenkomst waarbij een partij (de verhuurder) zich verbindt om de andere partij (de huurder) het genot van een zaak te geven gedurende een zekere tijd, in ruil voor een prijs (de huurprijs). Het is een persoonlijk recht en geen zakelijk recht. #### 4.2.1. Verbintenissen van de verhuurder 1. **Leveren van de zaak**: De verhuurder moet de zaak in goede staat leveren, tenzij contractueel anders is overeengekomen (bv. renovatieverplichting). Bij woninghuur zijn er bijkomende informatieverplichtingen en specifieke regels voor de huurwaarborg. 2. **Onderhoud van de zaak**: De verhuurder is verplicht de zaak zo te onderhouden dat deze kan dienen voor het gebruik waarvoor ze verhuurd is. Dit omvat de nodige herstellingen en onderhoudswerken die voortvloeien uit normale slijtage. De huurder heeft een meldingsplicht voor gebreken en is verantwoordelijk voor individuele inrichtingen. 3. **Waarborgen van rustig genot**: De verhuurder moet het rustig genot van de zaak garanderen. Dit houdt in dat hij zich moet onthouden van rechts- of feitelijke stoornissen, en vrijwaren voor stoornissen door derden en voor verborgen gebreken. 4. **Huurwaarborg**: Indien contractueel voorzien, kan een huurwaarborg worden gevraagd. Bij woninghuur is deze maximaal drie maanden huur en moet deze op een geïndividualiseerde rekening worden gestort, waarbij de intresten ten voordele van de huurder zijn. #### 4.2.2. Verbintenissen van de huurder 1. **Gebruik als goede huisvader**: De huurder moet de gehuurde zaak gebruiken volgens de normale bestemming en als een zorgvuldig persoon. Kleine huurherstellingen die voortvloeien uit normaal gebruik of schade veroorzaakt door de huurder vallen hieronder. Herstellingen wegens overmacht of ouderdom zijn in principe ten laste van de verhuurder. 2. **Betalen van de huurprijs**: De huurder is gehouden de overeengekomen huurprijs te betalen. 3. **Teruggave van het goed**: Bij het einde van de huur moet de huurder het goed volledig ontruimd en in goede staat teruggeven. Een plaatsbeschrijving bij aanvang van de huur is cruciaal voor de bepaling van de staat bij teruggave. Zonder plaatsbeschrijving geldt een vermoeden dat het goed in dezelfde staat werd ontvangen, tenzij de huurder het tegendeel kan bewijzen. Een vermoeden bestaat ook dat de huurder aansprakelijk is voor brand. 4. **Voorzien van huisraad (stoffering)**: Voor onroerende goederen kan dit de stoffering betreffen. Dit is belangrijk voor het voorrecht van de onbetaalde verhuurder op de meubels van de huurder. 5. **Afsluiten van een verplichte verzekering**: In Vlaanderen moeten zowel huurder als verhuurder een verplichte verzekering afsluiten voor brand- en waterschade. #### 4.2.3. Einde van de huur * **Onroerende goederen die niet tot woning dienen**: Huurovereenkomsten voor bepaalde tijd eindigen door het verstrijken van de termijn. Huurovereenkomsten voor onbepaalde tijd eindigen door opzegging. * **Woninghuur**: Dit valt onder een strikte reglementering met beperkte opzegmogelijkheden voor de verhuurder, die vaak hoge schadevergoedingen met zich meebrengt. Er is een registratieplicht voor de verhuurder. * **Andere wijzen van beëindiging**: Zoals bij andere overeenkomsten, kan huur eindigen door wederzijds akkoord, ontbinding, of tenietgaan van de overeenkomst. #### 4.2.4. Verhuur aan studenten Dit betreft een specifieke, dwingende regeling voor huurders die student zijn en het gehuurde goed niet als hoofdverblijfplaats gebruiken. De huurwaarborg mag maximaal twee maanden bedragen. Huuroverdracht en onderhuur zijn niet toegestaan zonder toestemming van de verhuurder, tenzij het om Erasmusstudenten gaat. De verhuurder kan niet opzeggen en stilzwijgende verlenging is verboden. De student kan wel opzeggen. #### 4.2.5. Bijzondere vormen van huur * **Gemene huurregime**: Dit geldt voor alle huurcontracten die niet onder een bijzondere regeling vallen, zowel van bepaalde als onbepaalde duur. * **Woninghuur**: Specifieke regels voor de huur van de hoofdverblijfplaats, grotendeels dwingend recht. De duur is in principe 9 jaar, met uitzonderingen voor langere of kortere huurtijden (maximaal 3 jaar). Er zijn bijzondere regels voor de beëindiging van het contract (opzegging is noodzakelijk met respecteren van opzegtermijnen en eventuele schadevergoeding). * **Handelshuur**: Bijzondere regels voor de huur van een handelspand, dwingend recht met een groot formalisme. Van toepassing indien het gaat om kleinhandel of een bedrijf dat in direct contact staat met het publiek. De duur is minimaal 9 jaar, met recht op drie huurhervormingen mits tijdig en correct aanvragen. --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Verbintenis | Een juridische verplichting die een schuldenaar heeft tegenover een schuldeiser, bestaande uit een geven, doen of laten. Het is een rechtsband die een persoon aan een andere bindt krachtens het recht. | | Schuldenaar (SA) | De partij die gehouden is tot het leveren van een prestatie (geven, doen of laten) aan de schuldeiser. De schuldenaar is degene die de verplichting heeft om iets te voldoen. | | Schuldeiser (SE) | De partij die recht heeft op een prestatie van de schuldenaar. De schuldeiser kan de nakoming van de verbintenis eisen. | | Vorderingsrecht | Het recht van een schuldeiser om van een schuldenaar een bepaalde prestatie te eisen. Dit recht is het spiegelbeeld van de schuld van de schuldenaar. | | Overeenkomst | Een meerzijdige rechtshandeling waarbij twee of meer personen hun wil tot een bepaalde uitkomst binden, met als doel het ontstaan, wijzigen of tenietgaan van verbintenissen. Dit vormt de basis van veel juridische relaties. | | Wilsovereenstemming | De wederzijdse instemming van partijen over de essentiële elementen van een overeenkomst. Zonder deze overeenstemming kan er geen geldige contractuele band ontstaan. | | Rechtshandeling | Een handeling die gericht is op het tot stand brengen van rechtsgevolgen. Een overeenkomst is een voorbeeld van een meerzijdige rechtshandeling, terwijl een testament een eenzijdige rechtshandeling is. | | Onrechtmatige daad | Een daad die onrechtmatig is en schade veroorzaakt aan een derde, zonder dat er een contractuele relatie tussen de dader en het slachtoffer bestaat. Dit leidt tot buitencontractuele aansprakelijkheid. | | Foutaansprakelijkheid | Een vorm van aansprakelijkheid waarbij de dader een fout heeft begaan die schade heeft veroorzaakt. Deze fout kan bestaan uit een handelen of nalaten in strijd met de wet of de algemene zorgvuldigheidsnorm. | | Causaal verband | Het verband tussen de fout van de dader en de geleden schade. Zonder dit verband, waarbij de fout noodzakelijk was voor het ontstaan van de schade, kan er geen aansprakelijkheid zijn. | | Schade | De vermogensrechtelijke of niet-vermogensrechtelijke benadeling die een persoon lijdt als gevolg van een fout of wanprestatie. Dit kan materieel of moreel van aard zijn en moet integraal hersteld worden. | | Voorwaardelijke verbintenis | Een verbintenis waarvan de uitvoering of uitdoving afhankelijk is van een toekomstige en onzekere gebeurtenis, de voorwaarde. Dit kan een opschortende of ontbindende voorwaarde zijn. | | Opschortende voorwaarde | Een voorwaarde die, indien ze vervuld wordt, de aanvang van de uitvoering van de verbintenis bepaalt. De verbintenis bestaat juridisch reeds, maar is nog niet uitvoerbaar. | | Ontbindende voorwaarde | Een voorwaarde die, indien ze vervuld wordt, het einde van de uitvoering van de verbintenis bepaalt. De verbintenis is direct uitvoerbaar, maar dooft uit bij vervulling van de voorwaarde. | | Tijdsbepaling | Een toekomstige en zekere gebeurtenis waarvan de uitvoering of uitdoving van een verbintenis afhangt. Dit verschilt van een voorwaarde omdat de gebeurtenis zeker zal plaatsvinden. | | Persoonsgebonden verbintenis | Een verbintenis die zo nauw verbonden is met de persoon van de schuldenaar dat enkel hij of zij de prestatie kan leveren. Bij overlijden van de schuldenaar gaat deze verbintenis teniet. | | Prestatiegebonden verbintenis | Een verbintenis waarbij het niet uitmaakt wie de prestatie levert, zolang de prestatie zelf maar correct wordt uitgevoerd. De identiteit van de schuldenaar is hierbij van ondergeschikt belang. | | Hoofdelijke verbintenis | Een verbintenis waarbij meerdere schuldenaars hoofdelijk gehouden zijn tot dezelfde prestatie, en de schuldeiser ieder van hen voor het geheel kan aanspreken. | | In solidum verbintenis | Een verbintenis die rechters kunnen opleggen waarbij meerdere verantwoordelijken voor een foutieve daad gezamenlijk en voor het geheel tot betaling van de schadevergoeding worden veroordeeld. Vergelijkbaar met hoofdelijkheid. | | Resultaatsverbintenis | Een verbintenis waarbij de schuldenaar zich ertoe verbindt een bepaald resultaat te bereiken. Bij niet-bereiken van dit resultaat is er per definitie sprake van wanprestatie, tenzij overmacht. | | Inspanningsverbintenis | Een verbintenis waarbij de schuldenaar zich ertoe verbindt om de nodige inspanningen te leveren om een bepaald resultaat te bereiken. De aansprakelijkheid ontstaat pas als hij kan bewijzen dat hij niet alle nodige inspanningen heeft geleverd. | | Wanprestatie | De niet-nakoming van een verbintenis door de schuldenaar, hetzij door een gebrekkige uitvoering, hetzij door laattijdige uitvoering, hetzij door een algehele niet-uitvoering. | | Gedwongen uitvoering | Een rechtsmiddel waarbij de schuldeiser via de rechter nakoming van de verbintenis kan afdwingen, hetzij in natura, hetzij bij equivalent in de vorm van een schadevergoeding. | | Schadevergoeding | Een geldbedrag dat de benadeelde partij ontvangt ter compensatie van de geleden schade. Dit kan zowel vervangende als aanvullende schadevergoeding zijn. | | Betrekkelijkheid van overeenkomsten | Het principe dat overeenkomsten enkel gevolgen hebben voor de contractspartijen die de overeenkomst hebben gesloten, en niet voor derden. | | Tegenwerpelijkheid van overeenkomsten | Het principe dat overeenkomsten als een feit erkend moeten worden door derden, hoewel ze hen geen rechten of plichten opleggen. | | Verbintenis tenietgaan | Het beëindigen van een verbintenis, bijvoorbeeld door integrale uitvoering, betaling, schuldvergelijking, verjaring, kwijtschelding of overmacht. | | Overmacht | Een externe gebeurtenis die onvoorzienbaar en onvermijdbaar is, waardoor de schuldenaar zijn verbintenis niet kan nakomen. Dit bevrijdt de schuldenaar van zijn aansprakelijkheid. | | Koop | Een overeenkomst waarbij de verkoper zich verbindt de eigendom van een zaak over te dragen aan de koper tegen betaling van een prijs. | | Huur | Een overeenkomst waarbij de verhuurder zich verbindt om genot te verschaffen van een zaak aan de huurder, tegen betaling van een prijs. | | Gebrek (in een zaak) | Een abnormaal kenmerk van een zaak dat het gebruik ervan belemmert of de zaak minder geschikt maakt voor het doel waarvoor ze bestemd is. | | Aansprakelijkheid | De juridische verplichting om de schade te vergoeden die men heeft veroorzaakt. Dit kan contractueel of buitencontractueel zijn. | | Productaansprakelijkheid | De aansprakelijkheid van de producent voor schade veroorzaakt door een gebrekkig product. Dit is een vorm van objectieve aansprakelijkheid. | | Consument | Een natuurlijke persoon die handelt voor doeleinden die buiten zijn bedrijfs-, beroeps- of ambachtsactiviteit vallen. | | Producent | De fabrikant van een eindproduct, een onderdeel van een eindproduct, of een grondstof, alsook degene die zich als producent presenteert door zijn naam, merk of ander onderscheidend teken op het product aan te brengen. | | Bewaarder | Degene die feitelijk gebruik, leiding en toezicht heeft over een zaak. Dit is de persoon die objectief aansprakelijk is voor schade veroorzaakt door een gebrek van die zaak. |