samenvatting tell tweini 2025.pdf

# Geografie en opgravingsgeschiedenis van Tell Tweini Dit onderwerp behandelt de geografische ligging van Tell Tweini in Syrië en de archeologische opgravingsgeschiedenis tussen 1999 en 2010. ### 1.1 Geografie en topografie Tell Tweini is gelegen in de westelijke kustvlakte van Syrië, dicht bij het hedendaagse Jableh in het gouvernement Lattakia. De stad bevindt zich 1,5 kilometer van de kust en 40 kilometer ten zuiden van Oegarit. Deze strategische kustlocatie maakte de stad commercieel aantrekkelijk [1](#page=1). De tell ligt aan de samenvloeiing van de rivieren Rumeila en El-Fouar. Bovendien zijn er nabij de site verschillende zoetwaterbronnen ontdekt, wat zorgde voor de watervoorziening van de bevolking. De tell beslaat een oppervlakte van 11,6 hectare en heeft een peervormige structuur, met het smallere deel gericht naar het westen, richting de kust. Door de opeenvolgende lagen van bewoning is de tell ongeveer 20 meter hoger dan de omliggende velden. Er is geen materiaal aangetroffen rondom de tell zelf [1](#page=1). ### 1.2 Opgravingsgeschiedenis De archeologische opgravingen op Tell Tweini vonden plaats in jaarlijkse campagnes tussen 1999 en 2010. Deze campagnes werden stopgezet vanwege het uitbreken van de Syrische burgeroorlog [1](#page=1). De tell is opgedeeld in drie sectoren voor de opgravingen: * **Sectoren A en C:** Deze werden opgegraven door een Belgisch team van de KU Leuven, onder leiding van professor Karel Van Lerberghe en professor Joachim Bretschneider [1](#page=1). * **Sector B:** Deze werd opgegraven door een Syrisch team van het Syrisch directoraat-generaal voor Musea en Oudheden, onder leiding van Michel Al Maqdissi [1](#page=1). > **Tip:** Het is belangrijk om de verschillende sectoren en de bijbehorende archeologische teams te onthouden, aangezien dit de organisatie en focus van de opgravingen beïnvloedde. --- # Bronstijdperiodes op Tell Tweini De Bronstijdperiodes op Tell Tweini markeren een significante ontwikkeling van agrarische gemeenschappen naar stedelijke centra in de westelijke kustvlakte van Syrië, met specifieke periodes gekenmerkt door architectuur, begrafenispraktijken en handelsrelaties [2](#page=2). ### 2.1 Vroege Bronstijd (2400-2000 v.C.) De lagen uit de Vroege Bronstijd, specifiek lagen 9 en 10, zijn nog niet opgegraven. Geomagnetische sondes hebben echter aangetoond dat de huizen in deze periode gebouwd waren van leemtichel en direct op het leemplateau onder de tell stonden. Deze periode zag een transitie van een agrarische naar een meer stedelijke samenleving in de regio [2](#page=2). ### 2.2 Midden Bronstijd (2000-1600 v.C.) Laag 8 dateert uit de Midden Bronstijd en is slechts gedeeltelijk onderzocht. Archeologische vondsten omvatten de overblijfselen van een stadsmuur van 40 meter lang en tot 5 meter hoog. Daarnaast werden diverse graven aangetroffen, waaronder collectieve grafkamers, kruikgraven en eenvoudige grondbegravingen [2](#page=2). #### 2.2.1 Collectieve grafkamer Een belangrijke vondst is een collectieve grafkamer, gelegen onder de vloer van een huis, wat typerend was voor deze periode. De kamer had een elliptische vorm met afmetingen van 2,63 meter lang, 2,30 meter breed en 1,60 meter hoog. Er was een ondergrondse toegang van 0,75 meter lang, 0,72 meter hoog en met een breedte variërend tussen 0,48 en 0,58 meter. De grafkamer was onderverdeeld in vier kwadranten om de registratie te vergemakkelijken. In totaal werden er 58 individuen gevonden, bestaande uit 42 volwassenen en 16 jonge kinderen; het geslacht van 5 mannen en 5 vrouwen kon worden bepaald [2](#page=2) [3](#page=3). Aan de wanden van de grafkamer, met name bij de toegang, lagen meer dan 200 kruiken gestapeld. Deze kruiken omvatten ook Cypriotisch aardewerk, gekenmerkt door een bolle vorm en niet-parallelle strepen ten opzichte van de draairichting van de kruik. Dit aardewerk wijst op handelsrelaties tussen Tell Tweini en Cyprus. Daarnaast werden aardewerken borden, kommen, bekers, kralen, olielampjes en 32 bronzen voorwerpen, voornamelijk pinnen met ringen, gevonden. Ook werden een zegelring en een beeldje in faience aangetroffen [3](#page=3). #### 2.2.2 De moeder en het kind Een opmerkelijk graf bevatte een jonge moeder in foetushouding met haar kindje, begraven met een schapenhoofd tussen haar benen. De overige grafgiften, waaronder Cypriotisch aardewerk, waren gebruikelijk voor die tijd [4](#page=4). #### 2.2.3 De drie mannen In deel B van de site werd een graf ontdekt met drie volwassen mannen, waarin ook een bijl met een venster werd gevonden [4](#page=4). #### 2.2.4 Kruikgraf Een ander begrafenisgebruik was het kruikgraf, waarbij het lichaam met kleinere kruiken als grafgiften in een grote kruik werd geplaatst en onder de vloer van een huis werd begraven [4](#page=4). ##### 2.2.4.1 Isotopenanalyse van het dieet Universiteiten van Tübingen en KU Leuven voerden isotopenanalyses uit op de lichamen uit de Midden Bronstijd om hun dieet te bestuderen. De resultaten toonden aan dat ze voornamelijk graan, olijven en druiven aten, vergelijkbaar met het hedendaagse Syrische dieet. Opvallend was het zeer lage verbruik van vlees en melkproducten, ondanks de aanwezigheid van vee, wat mogelijk verklaard kan worden doordat het vee voornamelijk voor hun kracht werd ingezet [5](#page=5). ### 2.3 Late Bronstijd (1600-1200 v.C.) De Late Bronstijd was een bloeiperiode voor Tell Tweini, die viel binnen het koninkrijk van Oegarit. De Egyptische invloed is zichtbaar in vondsten zoals een tweezijdige glyptiek, een bronzen zegelring en een rolzegel met hiëroglifisch-Luvische opschriften [5](#page=5). In de 14e eeuw v.C. werd het koninkrijk van Oegarit een vazalstaat van het Hettitische rijk. Het verdrag tussen koning Niqpema van Oegarit en koning Mursili II van het Hettitische rijk vermeldt de havenstad Gibala, waarvan vermoed wordt dat deze naar Tell Tweini verwijst. Het handelsnetwerk in de oostelijke Middellandse Zee bereikte in deze periode een hoogtepunt [5](#page=5). Laag 7 leverde een aanzienlijke hoeveelheid laat-Helleense en Cypriotische aardewerk op. De huizen waren over het algemeen groter [5](#page=5). #### 2.3.1 Laag 7DE De oudste laag van deze periode (7DE) bevatte een opmerkelijke hoeveelheid van de aardewerktypes Cypriot Base-Ring Ware I, White Slip I en Red Lustrous Wheelmade Ware [5](#page=5). #### 2.3.2 Laag 7BC De jongere laag (7BC) wordt gekenmerkt door uitgebreide bebouwing met grote gebouwen, stenen vloeren en terrasbouw, wat ook in Oegarit werd aangetroffen. De materiële cultuur in laag 7BC komt overeen met die van Oegarit in dezelfde periode [5](#page=5). #### 2.3.3 Laag 7A: Brandlaag De Late Bronstijd eindigde abrupt rond 1200 v.C., en Tell Tweini vertoont hier een brandlaag (laag 7A). Deze brandlaag dateert net voor die van Oegarit en wordt mogelijk toegeschreven aan de dreiging van de Ze Volkeren, die eerst havensteden troffen alvorens landinwaarts te trekken [5](#page=5). De brandlaag bevatte een groot aantal scherven van Myceens (laat-Helleens IIIA en IIIB) aardewerk, lokaal geproduceerd Myceens aardewerk in de vroege laat-Helleens IIIC-stijl [5](#page=5). --- # IJzertijdperiodes op Tell Tweini Tell Tweini kende een significante wederopbouw en economische transformatie gedurende de Vroege, Midden en Late IJzertijd, gekenmerkt door veranderingen in bouwwerken en stedelijke organisatie [6](#page=6) [7](#page=7) [8](#page=8). ### 3.1 Vroege ijzertijd (1200-930 v.C.) De Vroege IJzertijd op Tell Tweini wordt vertegenwoordigd door de lagen 6GH en 6EF. Na de verwoestingslaag uit de Late Bronstijd waren er "squatter occupations" in deel A, waarbij de bevolking brokstukken van vroegere vloeren en muren hergebruikte. Het keramische materiaal uit laag 6GH duidt op een tijdelijke onderbreking van de handel in de oostelijke Middellandse Zee, hoewel lokaal aardewerk met roodgebakken afwerking en witte sliblaag met rode verfdecoraties continuïteit vertoont. In laag 6EF werden opnieuw bebouwingsclusters aangetroffen in deel A, waarbij structuren en brokstukken van de vorige laag werden gebruikt, maar ook nieuwe constructies verrezen. Hieronder viel een langwerpig rechthoekig bouwwerk met bijgebouwen aan de zuidkant, waarschijnlijk de fundamenten of initiële bouwfase van het latere monumentale gebouw 'A' [6](#page=6). Aan het einde van deze periode brak er brand uit in Tell Tweini, resulterend in een zwarte brandlaag met daarboven een dikke okeren leemlaag met verbrande inclusies en leembrokken afkomstig van ingestorte gebouwen. Deze brand heeft ertoe geleid dat vondsten in situ bewaard zijn gebleven, wat inzicht geeft in de functies van kamers, zoals ruimtes met pithoi en ovens, weefgewichten en bronzen objecten [6](#page=6). Het einde van de Vroege IJzertijd werd beïnvloed door sociaal-economische veranderingen, waaronder de opkomst van nieuwe steden in West-Azië, de Fenicische monopolie op de mediterrane zeehandel en een mogelijk klimaatverdroging die de brand zou kunnen hebben veroorzaakt [7](#page=7). > **Tip:** De vondsten uit de brandlaag zijn cruciaal voor het reconstrueren van de dagelijkse activiteiten en economie van de Vroege IJzertijd. ### 3.2 Midden-ijzertijd (930-750 v.C.) Tell Tweini beleefde een heropleving tijdens de Midden-ijzertijd, met een reorganisatie van de stad en de vernieling van eerdere lagen uit de Vroege IJzertijd, mede door terrasbouw. Geomagnetisch onderzoek en opgravingen in laag 6CD tonen een complex stadsplan met straatpatronen die verschillende delen verbonden, waaronder het Fenicische tempeldistrict. De stad bevatte residentiële en industriële gebouwen, evenals de monumentale gebouwen A en B. Deze langwerpige gebouwen met open pleinen hadden waarschijnlijk een religieuze functie; in gebouw A werd een bronzen beeldje van een vermoedelijke godin gevonden [7](#page=7). In laag 6AB werd opnieuw veel Cypriotisch aardewerk aangetroffen, wat duidt op de terugkeer van de Mediterrane handel. Daarnaast kwamen er nieuwe woonhuizen en werden officiële gebouwen uitgebreid en hergebruikt [7](#page=7). > **Voorbeeld:** Monumentale gebouwen A en B, mogelijk met een religieuze functie, illustreren de hiërarchische structuur van de stad tijdens de Midden-ijzertijd. ### 3.3 Late ijzertijd (750-333 v.C.) Gedurende het einde van de 8e eeuw onderging Tell Tweini een grote reorganisatie. Veel woonhuizen kregen een bijkomende industriële functie door de bouw van olijfolie- en wijnpersen, wat de belangrijkste economische activiteit van de stad werd. De monumentale gebouwen verloren hun oorspronkelijke functie en werden onderverdeeld in kleinere werkateliers [8](#page=8). Na de Late IJzertijd verliet de bevolking de site om zich meer kustwaarts te vestigen. Uit de Hellenistische, Romeinse en Byzantijnse periodes zijn er slechts sporadische scherven en tombes gevonden in deel A en B van de site [8](#page=8). --- # Archeologische vondsten en analyses Archeologische vondsten, variërend van aardewerk en zegelringen tot menselijke resten, bieden inzichten in het leven en de gebruiken van vroegere samenlevingen, aangevuld met moderne analytische technieken zoals isotopenonderzoek [3](#page=3) [4](#page=4) [5](#page=5) [6](#page=6) [7](#page=7). ### 4.1 Aardewerk Aardewerk is een veelvoorkomende vondst die informatie geeft over handelsrelaties en culturele uitwisseling [3](#page=3) [5](#page=5) [7](#page=7). #### 4.1.1 Diverse aardewerktypes * **Cypriotisch aardewerk:** Kenmerkt zich door een bolle vorm en strepen die niet parallel lopen aan de draairichting. Dit aardewerk duidt op handelsrelaties tussen Tell Tweini en Cyprus [3](#page=3) [7](#page=7). * **Late Bronstijd aardewerk:** In laag 7 werden veel laat-helladisch en cypriotisch aardewerk gevonden. Specifieke types die in de oudste laag (7DE) werden aangetroffen zijn Cypriot Base-Ring Ware I, White Slip I en Red Lustrous Wheelmade Ware [5](#page=5). * **Myceens aardewerk:** De brandlaag uit de late Bronstijd bevat een groot aantal Myceense scherven (laat-helladisch IIIA en IIIB) en lokaal geproduceerd Myceens aardewerk in de vroege laat-helladisch IIIC-stijl [5](#page=5). * **Vroege IJzertijd aardewerk:** Kenmerkend is roodgebakken aardewerk met een witte sliblaag en typische decoraties in rode verf. Op andere sites zijn wel bichromate versieringen teruggevonden, wat hier niet het geval was [6](#page=6). * **Kookpotten:** Gepolijste en handgemaakte kookpotten zijn nieuw voor de regio en komen ook voor in de ijzertijdlaag [6](#page=6). #### 4.1.2 Andere aardewerk objecten Naast vaten werden ook aardewerken borden, kommen, bekers, kralen en olielampjes gevonden [3](#page=3). ### 4.2 Zegelringen en glyptiek Zegelringen en andere glyptische objecten tonen invloeden en administratieve praktijken [3](#page=3) [5](#page=5). * **Zegelring:** Een bronzen zegelring werd gevonden in de context van de late Bronstijd [3](#page=3) [5](#page=5). * **Rolzegel:** Een rolzegel met hiëroglyfisch-luwische opschriften is eveneens aangetroffen [5](#page=5). * **Tweezijdige glyptiek:** Dit type artefact, met Egyptische invloed, werd ook gevonden [5](#page=5). ### 4.3 Wapens en bronzen voorwerpen Verschillende metalen voorwerpen, waaronder wapens, werden opgegraven [3](#page=3) [6](#page=6). * **Bronzen voorwerpen:** In de Midden Bronstijd werden 32 bronzen voorwerpen gevonden, voornamelijk pinnen met ringen. Kleine bronzen objecten werden ook aangetroffen in gebouwen die verwoest werden door brand aan het einde van de vroege ijzertijd [3](#page=3) [6](#page=6). * **Bijl met venster:** Een bijzondere vondst was een bijl met een venster, gevonden in een graf met drie volwassen mannen [4](#page=4). * **Bronzen beeldje:** Tijdens de midden-ijzertijd werd in gebouw A een bronzen beeldje van een vermoedelijke (naakte) godin gevonden [7](#page=7). ### 4.4 Menselijke resten en begrafenisrituelen Menselijke resten en bijbehorende grafgiften bieden inzicht in de demografie en begrafenispraktijken [3](#page=3) [4](#page=4). * **Graf A:** Dit graf bevatte 58 individuen, waarvan 42 volwassenen en 16 kinderen. Het geslacht kon bij 5 mannen en 5 vrouwen worden bepaald. Aan de wanden lagen meer dan 200 kruiken gestapeld [3](#page=3). * **De moeder en het kind:** Een opmerkelijk graf van een jonge moeder in foetushouding die haar kind vasthoudt, begraven met een schapenhoofd [4](#page=4). * **De drie mannen:** Een graf met drie volwassen mannen, met daarin ook een bijl met venster [4](#page=4). * **Kruikgraf:** Een begrafenis waarbij het lichaam met kleinere kruiken in een grote kruik werd gelegd en onder de vloer van een huis werd begraven [4](#page=4). ### 4.5 Analyses van vondsten Moderne analytische technieken worden ingezet om meer te weten te komen over het dieet en de herkomst van overblijfselen [5](#page=5). #### 4.5.1 Isotopenonderzoek naar dieet De universiteiten van Tübingen en KU Leuven hebben isotopenanalyse uitgevoerd op lichamen uit de Midden Bronstijd om het dieet te bestuderen [5](#page=5). * **Voedingspatroon:** De geanalyseerde personen aten grotendeels hetzelfde als Syriërs van nu: graan, olijven en druiven [5](#page=5). * **Beperkte consumptie van vlees en melkproducten:** Ondanks de aanwezigheid van vee, consumeerden ze weinig vlees en melkproducten. Dit suggereert dat het vee voornamelijk voor kracht werd gebruikt [5](#page=5). #### 4.5.2 Brandlagen en materiële cultuur Brandlagen, zoals die uit de late Bronstijd (laag 7A), geven aanwijzingen over gebeurtenissen en de overgang naar nieuwe periodes. De materiële cultuur in specifieke lagen, zoals laag 7BC, toont overeenkomsten met die van Oegarit [5](#page=5). #### 4.5.3 Overige analyses en vondsten * **Faience:** Een beeldje in faience werd aangetroffen [3](#page=3). * **Weefgewichten:** Deze objecten werden bewaard in gebouwen die door brand werden getroffen aan het einde van de vroege ijzertijd [6](#page=6). * **Gegeomagnetisch onderzoek:** Dit onderzoek in combinatie met opgravingen in laag 6CD heeft bijgedragen aan het inzicht in het complexe stadsplan van de midden-ijzertijd [7](#page=7). --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Geografie en topografie | De geografische locatie en de fysieke kenmerken van een gebied, inclusief de ligging ten opzichte van landschapselementen zoals kusten en rivieren. | | Opgravingsgeschiedenis | De chronologische weergave van archeologische opgravingen op een specifieke locatie, inclusief de periodes waarin deze plaatsvonden en de betrokken teams of instituten. | | Vroege Bronstijd | Een archeologische periode die ruwweg wordt gedateerd tussen 2400 en 2000 v.Chr., gekenmerkt door de overgang van agrarische naar meer stedelijke samenlevingen in de regio. | | Midden Bronstijd | Een archeologische periode die grofweg loopt van 2000 tot 1600 v.Chr., tijdens welke kenmerken zoals stadsomwallingen, diverse begraafwijzen en handelsrelaties met andere regio's zichtbaar werden. | | Late Bronstijd | Een periode die van 1600 tot 1200 v.Chr. wordt gedateerd, gekenmerkt door bloeiperiodes, invloed van koninkrijken zoals Ugarit en het Hettietenrijk, en een versterkt handelsnetwerk. | | IJzertijd | Een archeologische periode die volgt op de Bronstijd, waarin ijzer het belangrijkste metaal werd voor gereedschappen en wapens, onderverdeeld in Vroege, Midden en Late fasen. | | Isotopenanalyse | Een wetenschappelijke methode die wordt gebruikt om de verhouding van isotopen in materialen, zoals botten of tanden, te bestuderen om informatie te verkrijgen over het dieet en de herkomst van individuen. | | Aardewerk | Keramische objecten gemaakt van klei die worden gebakken, vaak gebruikt in archeologie om culturele en economische interacties te traceren door hun stijl, productieplaats en verspreiding. | | Glyptiek | De kunst van het snijden van edelstenen of andere materialen voor het maken van zegels, beelden of decoratieve objecten, waarbij de stijl en motieven inzicht kunnen geven in de periode en cultuur. | | Hittietenrijk | Een oud Anatolisch rijk dat van de 18e tot de 12e eeuw v.Chr. grote invloed had in het Nabije Oosten, met name door militaire macht en diplomatieke verdragen. | | Zeevolkeren | Een groep van zeevarende volkeren die rond 1200 v.Chr. diverse beschavingen in het oostelijke Middellandse Zeegebied aanvielen en mede verantwoordelijk werden geacht voor de ineenstorting van de Late Bronstijd. | | Terrasbouw | Een landbouwtechniek waarbij land op hellingen wordt bewerkt in horizontale lagen of terrassen om erosie te verminderen en de watervoorziening te verbeteren, vaak zichtbaar in archeologische opgravingen. | | Fenicische monopolie | De dominante controle die de Feniciërs uitoefenden over de zeehandel in het Middellandse Zeegebied, wat economische en culturele invloed bevorderde. | | Monumentale gebouwen | Grote, indrukwekkende bouwwerken die waarschijnlijk een publieke, religieuze of bestuurlijke functie hadden binnen een stad of nederzetting. | | Olijfolie- en wijnpersen | Installaties die werden gebruikt voor de productie van olijfolie en wijn, cruciaal voor de economie van veel oude mediterrane gemeenschappen. |