Ultra_Hfd 4_4.4. De thorax, romp en rug.pdf

# Sportletsels per lichaamsregio Dit document biedt een overzicht van sportletsels, gestructureerd per lichaamsregio, waarbij voor elke regio een vaste indeling wordt gevolgd voor problemen, symptomen, diagnose, behandeling en preventie [1](#page=1) [2](#page=2). ### 1.1 Inleiding tot de bespreking van sportletsels De bespreking van sportletsels per lichaamsregio volgt een consistent patroon. Dit patroon omvat de volgende onderdelen voor elke regio [3](#page=3): * Problemen en symptomen [3](#page=3). * Diagnose [3](#page=3). * Behandeling [3](#page=3). * Preventie (indien mogelijk) [3](#page=3). ### 1.2 Overzicht van lichaamsregio's besproken De volgende lichaamsregio's worden in detail behandeld: * De schouder [2](#page=2). * De elleboog [2](#page=2). * De onderarm, pols en hand [2](#page=2). * De thorax, romp en rug [2](#page=2). * De heup, bekken en bovenbeen [2](#page=2). * De knie [2](#page=2). * Het onderbeen en kuit [2](#page=2). * De enkel en voet [2](#page=2). --- # Ribkneuzing en ribfractuur Dit onderwerp behandelt kneuzingen en breuken van de ribben, inclusief hun symptomen, diagnostische methoden, behandelingsstrategieën en preventieve maatregelen, met specifieke aandacht voor het uitsluiten van een klaplong. ### 2.1 Anatomie van het ribbenrooster Het ribbenrooster bestaat uit 12 ribben. De 4e tot en met de 9e rib zijn het meest kwetsbaar voor kneuzingen of fracturen, omdat ze het meest blootgesteld zijn. De 11e en 12e rib worden beschouwd als zwevende ribben omdat ze niet verbonden zijn aan het sternum of borstbeen, wat ze elastischer maakt en minder gevoelig voor breuken. Echter, deze zwevende ribben vormen wel de aanhechting van de schuine buikspieren, wat bij blessures complicaties kan geven [5](#page=5). ### 2.2 Soorten blessures Ribblessures kunnen zich uiten in drie vormen: 1. **Kneuzing:** Schade aan het zachte weefsel rond de ribben [6](#page=6) [7](#page=7). 2. **Onverplaatste breuk (barst):** Een scheur in de rib zonder verplaatsing van de botfragmenten [6](#page=6) [7](#page=7). 3. **Verplaatste breuk:** Een breuk waarbij de botfragmenten van de ribben aanzienlijk verschoven zijn [6](#page=6) [7](#page=7). ### 2.3 Symptomen Ribkneuzingen en onverplaatste breuken zijn weliswaar erg pijnlijk, maar over het algemeen relatief onschuldig en genezen vlot. De pijn bij ribblessures is significant omdat de ribben bij elke ademhaling bewegen. Hoesten en niezen kunnen leiden tot zeer stekende pijnscheuten ter hoogte van de gekwetste zone [12](#page=12) [7](#page=7). Een verplaatste breuk van één of meerdere ribben brengt daarentegen een gevaar met zich mee voor beschadiging van het longvlies. Dit kan leiden tot het ontsnappen van lucht uit de long, waardoor de long niet meer (volledig) kan expanderen bij inademing. Dit fenomeen staat bekend als een partiële of volledige pneumothorax, oftewel een klaplong [7](#page=7). ### 2.4 Diagnose De diagnose van ribkneuzingen en -fracturen omvat voornamelijk klinisch onderzoek en beeldvorming. #### 2.4.1 Klinisch onderzoek * **Compressietest:** Dit is een cruciale test waarbij het ribbenrooster met beide handen lichtjes zijwaarts wordt samengedrukt om pijn uit te lokken. Deze test wordt gebruikt om de aanwezigheid van een blessure vast te stellen en om de status van de genezing te monitoren [12](#page=12). > **Tip:** De compressietest is essentieel voor zowel initiële diagnose als follow-up van genezing [12](#page=12). #### 2.4.2 Beeldvorming * **Radiografie (RX):** Een röntgenfoto is noodzakelijk bij een vermoeden van een ribfractuur, voornamelijk om een klaplong uit te sluiten. Op een klassieke RX kan een onverplaatste ribfractuur soms gemist worden [12](#page=12). * **NMR of botscan:** Bij twijfel over een onverplaatste fractuur kan aanvullend onderzoek zoals een NMR of botscan nodig zijn [12](#page=12). ### 2.5 Behandeling De behandeling van ribkneuzingen en -fracturen is afhankelijk van de ernst van de blessure. #### 2.5.1 Behandeling van kneuzingen en onverplaatste fracturen Voor zowel kneuzingen als onverplaatste ribfracturen geldt de volgende behandeling: * **Pijnbestrijding:** Paracetamol wordt voorgeschreven [14](#page=14). * **Taping:** Brede taping van de gebroken rib(ben) wordt toegepast [14](#page=14). * **Herstelperiode:** De pijn kan 3 tot 6 weken aanhouden. De sporter mag contactsporten hervatten zodra de compressietest pijnvrij is [14](#page=14). #### 2.5.2 Behandeling van verplaatste fracturen Bij een verplaatste breuk geldt een langere herstelperiode en extra voorzichtigheid: * **Pijnbestrijding:** Paracetamol is de aangewezen pijnstiller [14](#page=14). * **Taping:** Brede taping van de gebroken rib(ben) is ook hier van toepassing [14](#page=14). * **Herstelperiode:** De pijn kan 6 tot 12 weken duren. Gedurende de eerste 3 weken is voorzichtigheid geboden, met speciale aandacht voor een correcte ademhaling. Daarna mag de sporter contactsporten hervatten zodra de compressietest geen pijn meer veroorzaakt [14](#page=14). #### 2.5.3 Behandeling van klaplong (pneumothorax) De behandeling van een klaplong hangt af van de hoeveelheid lucht tussen het ribbenrooster en de long: * **Ernstige klaplong (> 30% lucht):** Er wordt operatief een thoraxdrain geplaatst om de lucht te evacueren en de volledige longuitzetting opnieuw toe te laten [16](#page=16). * **Milde klaplong (< 15% lucht):** Deze vereist nauwkeurige opvolging met aandacht voor correcte ademhaling. De klaplong trekt doorgaans vanzelf weg na enkele weken [16](#page=16). > **Tip:** Bij verplaatste ribfracturen is extra aandacht voor ademhaling tijdens de eerste weken cruciaal om complicaties te voorkomen [14](#page=14). ### 2.6 Preventie Het belangrijkste aspect van preventie bij ribkneuzingen en -fracturen is het uitsluiten van een pneumothorax of klaplong. Dit onderstreept het belang van een grondige diagnose, met name door middel van radiografie, na een vermoedelijke ribblessure [12](#page=12) [17](#page=17). --- # Buikspierblessure Een buikspierblessure is een veelvoorkomende blessure die voornamelijk de schuine buikspieren treft, vaak veroorzaakt door torsiebewegingen van de romp [19](#page=19). ### 3.1 Anatomie van de buikspieren De buikspieren omvatten de volgende spieren: * **m. rectus abdominis**: de rechte buikspier [19](#page=19). * **m. transversus abdominis**: de dwarse buikspier [19](#page=19). * **m. obliquus internus abdominis**: de inwendige schuine buikspier [19](#page=19). * **m. obliquus externus abdominis**: de uitwendige schuine buikspier [19](#page=19). De schuine buikspieren bestaan uit drie spierlagen. De oppervlakkige laag, de obliquus externus, is het meest kwetsbaar bij forse torsiebewegingen van de romp. De diepere lagen, de obliquus internus en transversus abdominis, worden minder vaak gekwetst. Een uitzondering hierop is de liesregio, waar deze diepere spieren een belangrijke rol spelen bij pubalgie [20](#page=20). ### 3.2 Problemen en symptomen Een buikspierblessure kenmerkt zich meestal door verrekking of kneuzing van de obliquus externus door forsie torsiebewegingen [19](#page=19) [20](#page=20). ### 3.3 Diagnose De diagnose van een buikspierblessure kan worden gesteld door de spier aan te spannen tegen weerstand, wat pijn moet uitlokken. Voorafgaand aan de diagnose is het essentieel om inwendige problemen in de buikholte uit te sluiten door de pijnzones te controleren. Een echografie kan worden gebruikt ter bevestiging van de diagnose, met name om een spierverrekking of spierscheur aan te tonen [21](#page=21). > **Tip:** Een specifieke diagnostische test kan bestaan uit het uitvoeren van een schuine sit-up om pijn te provoceren [21](#page=21). ### 3.4 Behandeling De initiële behandeling van een buikspierblessure bestaat uit ijsapplicaties, lokale compressie en rust gedurende enkele dagen tot een week. Bewegen binnen de comfortgrens is toegestaan en zelfs aan te bevelen. De spierkramp, die doorgaans aanwezig is in de eerste dagen, zal vanzelf verdwijnen. Zodra de pijn onder controle is, kan begonnen worden met het verstevigen van de buikspieren. Volledige hervatting van de training is doorgaans mogelijk na 4 tot 5 weken, mits de spierversteviging goed verloopt [22](#page=22). ### 3.5 Preventie Preventie van buikspierblessures richt zich op de optimale versteviging van de gehele buikspiergordel. Oefeningen zoals Mountain Climbers kunnen hierbij effectief zijn voor zowel de rechte als de schuine buikspieren [23](#page=23). > **Tip:** Een sterke en stabiele buikspiergordel is cruciaal voor het voorkomen van blessures tijdens sportactiviteiten die draaibewegingen van de romp vereisen [23](#page=23). --- # Discus hernia Een discushernia is een aandoening waarbij de centrale kern van een tussenwervelschijf door een scheur in de buitenste ring (annulus fibrosus) naar buiten puilt of lekt, wat kan leiden tot compressie of irritatie van nabijgelegen zenuwwortels [24](#page=24). ### Probleem en symptomen De kern van het probleem bij een discushernia is de compressie of irritatie van de aanliggende zenuwwortel, wat resulteert in wortelirritatie. Dit uit zich typisch in rugpijn. Daarnaast kan er pijn of een gevoelsstoornis optreden in de gebieden die door de betreffende zenuwwortel worden bezenuwd. In sommige gevallen kan er ook spierzwakte optreden in de spieren die door de betrokken zenuwwortel worden aangestuurd [25](#page=25). De symptomen zijn sterk afhankelijk van de locatie van de hernia. Een discushernia treedt meestal op bij een tussenwervelschijf die reeds beschadigd is en scheurtjes in de annulus fibrosus vertoont. Een ogenschijnlijk banale beweging, zoals het buigen van de rug of het oppakken van iets van de grond, kan de hernia veroorzaken. Dit kan leiden tot plotselinge hevige rugpijn of uitstralingspijn naar het been. Vaak neemt de sporter een kromme houding aan om de druk op de hernia te verminderen [26](#page=26). De invloed van de zenuwwortel op de spierkracht kan worden weergegeven in een tabel: | Wortel | Spier | Functie | | :------ | :-------------------------- | :------------------------------------------- | | L1 – L2 | m. Iliopsoas | Flexie van de heup | | L2 – L3 | m. Quadriceps femoris | Extensie van de knie | | L4 | m. Tibialis anterior | Opheffen van de voet (dorsiflexie) | | L5 | m. Extensor hallucis longus | Opheffen van de grote teen | | S1 | m. (Gastro)soleus | Buigen van de voet (plantair flexie of teenstand) | ### Diagnose Het diagnosticeren van een discushernia wordt als eenvoudig beschouwd bij de aanwezigheid van hevige rugpijn in combinatie met wortelirritatie. Het is aangewezen om de kracht in verschillende spiergroepen van de onderste ledematen te controleren. Ook het nazicht van de spierreflexen en de gevoeligheid in verschillende gevoelszones (dermatomen) van de verschillende zenuwwortels is van belang [27](#page=27). #### Stretchtesten De diagnose van wortelcompressie kan worden gesteld met behulp van stretchtesten, waarbij de betrokken zenuwwortel geleidelijk wordt uitgerekt om pijn uit te lokken. De bekendste stretchtesten zijn [28](#page=28): * **Lasègue-test (straight leg raise test):** Deze test is gericht op de wortels L4, L5 en S1. De sporter ligt op de rug op de onderzoekstafel en het gestrekte been wordt geleidelijk hoger geheven totdat pijn optreedt. Als het been niet hoger dan 60 tot 70 graden omhoog kan worden geheven, en er pijn optreedt aan de achterkant van het been tot onder de knie, wordt de test als positief beschouwd [28](#page=28). * **Reversed-Lasègue-test:** Deze test is specifiek voor de wortels L2 en L3. De atleet ligt op de buik. Het heffen van het gestrekte been zal onmiddellijk pijn veroorzaken aan de voorkant van de dij, wat duidt op een positieve test [29](#page=29). #### Beeldvorming Voor de definitieve bevestiging van de diagnose en om de exacte lokalisatie en grootte van de hernia te bepalen, worden CT-scans of NMR-onderzoeken (MRI) ingezet [29](#page=29) [30](#page=30). > **Tip:** Combineer klinische bevindingen (pijn, neurologische uitval) met beeldvorming voor een nauwkeurige diagnose. ### Behandeling De behandeling van een discushernia start doorgaans met rust, gecombineerd met pijnstillers zoals paracetamol of ontstekingsremmers. De meest comfortabele rustpositie is liggend op de rug met lichtjes geplooide knieën en heupen, wat leidt tot een snellere afname van de uitstulping en vermindering van de wortelcompressie. Indien er spanning is in de rugspieren, kan spierontspannende medicatie worden voorgeschreven [31](#page=31). Intensieve mobilisaties of manipulaties worden afgeraden omdat deze de wortelcompressie kunnen verergeren. Indien er tijdens de rustperiode geen snelle verbetering optreedt, kan een epidurale corticosteroïde-injectie worden overwogen [31](#page=31). > **Example:** Een voorbeeld van een epidurale injectie is het inspuiten van cortisone, een krachtige ontstekingsremmer, al dan niet gecombineerd met een lokaal verdovend middel, ter hoogte van de epidurale ruimte. Dit is de ruimte rond het ruggenmerg en de ruggenmergzenuwen in de wervelkolom [32](#page=32). In gevallen van een forse hernia met ernstige wortelcompressie kan een operatieve verwijdering van de hernia noodzakelijk zijn. Een dringende operatie is vereist bij uitval van de blaasfunctie of gevoelloosheid in de schaamstreek. Na de worteldecompressie wordt een verstevigingsprogramma gestart, gevolgd door een geleidelijke sporthervatting [33](#page=33). > **Tip:** Een discushernia kan soms spontaan verdwijnen, zoals geïllustreerd wordt door een voorbeeld waarbij een hernia zonder operatie na een jaar verdwenen was [31](#page=31). ### Preventie Preventie van discushernia richt zich op het verbeteren van de core stability, zowel statisch als dynamisch. Dit houdt in dat de kleine spiergroepen die de wervelsegmenten stabiliseren worden versterkt. Een goed opbouwend trainingsschema van bijvoorbeeld vier weken kan hierbij helpen [34](#page=34). --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Sportletsel | Een blessure die optreedt tijdens het beoefenen van sportactiviteiten, variërend van kneuzingen tot ernstigere letsels zoals breuken of scheuringen. | | Ribkneuzing | Een blessure aan de ribben veroorzaakt door direct trauma, wat resulteert in pijn en mogelijk zwelling, zonder dat er sprake is van een breuk van het bot. | | Ribfractuur | Een breuk in een of meerdere ribben, vaak veroorzaakt door een slag of een val, die significante pijn kan veroorzaken en de ademhaling kan bemoeilijken. | | Klaplong (Pneumothorax) | Een medische toestand waarbij lucht zich ophoopt in de ruimte tussen de long en de borstwand, waardoor de long (gedeeltelijk) kan inklappen en de ademhaling belemmerd wordt. | | Compressietest | Een diagnostische test waarbij de borstkas voorzichtig wordt samengedrukt om pijn te provoceren, wat helpt bij het vaststellen van letsels aan de ribben en het monitoren van de genezing. | | Radiografie (RX) | Een medische beeldvormingstechniek die röntgenstralen gebruikt om interne structuren van het lichaam, zoals botten, in beeld te brengen, vaak gebruikt om breuken te diagnosticeren. | | Buikspierblessure | Letsel aan de spieren van de buikwand, vaak veroorzaakt door overbelasting, verrekking of een plotselinge beweging, wat leidt tot pijn en functiebeperking. | | Torsiebewegingen | Draaiende bewegingen van het lichaam, met name de romp, die krachten kunnen uitoefenen op de buikspieren en het risico op blessures kunnen verhogen. | | Echografie | Een medische beeldvormingstechniek die ultrageluidgolven gebruikt om weefsels en organen in het lichaam in beeld te brengen, nuttig voor het diagnosticeren van spierverrekkingen of scheuren. | | Discus hernia | Een aandoening waarbij de zachte kern van een tussenwervelschijf door een scheur in de buitenste ring naar buiten puilt, wat druk kan uitoefenen op zenuwwortels en pijn kan veroorzaken. | | Tussenwervelschijf | Een schijfvormige structuur van kraakbeen die zich bevindt tussen twee wervels in de wervelkolom en dient als schokdemper en verbinding tussen de wervels. | | Wortelirritatie | Irritatie of compressie van een zenuwwortel die uit de wervelkolom uittreedt, vaak veroorzaakt door een hernia, wat kan leiden tot pijn, gevoelloosheid of spierzwakte. | | Lasègue test (Straight Leg Raise test) | Een diagnostische test die wordt gebruikt om de betrokkenheid van de zenuwwortels L4, L5 en S1 te evalueren door het gestrekte been van een patiënt op te tillen om pijnuitstraling naar het been op te wekken. | | CT-scan (Computed Tomography) | Een geavanceerde beeldvormingstechniek die meerdere röntgenfoto"s combineert om gedetailleerde dwarsdoorsneden van het lichaam te creëren, nuttig voor het visualiseren van bot- en weke delen afwijkingen. | | NMR (Nucleaire Magnetische Resonantie) | Een medische beeldvormingstechniek die krachtige magneten en radiogolven gebruikt om gedetailleerde beelden van interne lichaamsstructuren te produceren, met name nuttig voor zachte weefsels zoals de hersenen en de ruggenwervelkolom. | | Core stability | Het vermogen van de dieper gelegen spieren van de romp om de wervelkolom te stabiliseren, essentieel voor het voorkomen van rugklachten en het verbeteren van de sportprestaties. |