BWC1 - MB - Hand-outs.pdf

# Bronvermelding en wetenschappelijke integriteit Dit onderwerp belicht de cruciale rol van bronvermelding en wetenschappelijke integriteit in academische teksten, met de nadruk op het voorkomen van plagiaat en het correct toekennen van erkenning aan originele auteurs. ### 1.1 Wanneer bronnen vermelden? Het is noodzakelijk om te verwijzen naar informatiebronnen in verschillende academische contexten. Dit geldt onder andere wanneer [5](#page=5): * Een zin woord voor woord uit een wetenschappelijk artikel wordt overgenomen in een rapport. Dit wordt ook wel citeren genoemd en vereist het plaatsen van de letterlijke tekst tussen dubbele aanhalingstekens [4](#page=4) [5](#page=5). * Een afbeelding uit een wetenschappelijk artikel wordt gekopieerd en opgenomen in een rapport [4](#page=4) [5](#page=5). * De conclusie van een wetenschappelijk artikel in eigen woorden wordt samengevat en in een rapport wordt opgenomen [5](#page=5). * Een dataset, bijvoorbeeld van het kankerregister, wordt gebruikt om een grafiek te maken en deze grafiek vervolgens in een rapport te gebruiken [4](#page=4) [5](#page=5). * Kennis die is opgedaan uit een cursus wordt gebruikt tijdens een presentatie van een bachelorproef [4](#page=4) [5](#page=5). De vorm van de informatie (tekst, afbeelding, data) is niet bepalend voor de noodzaak tot bronvermelding [4](#page=4). > **Tip:** De algemene regel is dat wanneer je informatie van anderen gebruikt – ongeacht de vorm – je de oorsprong ervan moet aangeven. ### 1.2 Waarom bronnen vermelden? Het correct vermelden van bronnen is essentieel voor de controleerbaarheid en herhaalbaarheid van wetenschappelijke teksten. Door bronnen duidelijk te vermelden, geef je erkenning aan de onderzoekers op wiens werk je voortbouwt. Dit is een fundamenteel onderdeel van wetenschappelijke integriteit [6](#page=6). #### 1.2.1 Plagiaat Plagiaat wordt gedefinieerd als het zonder adequate bronvermelding overnemen van het werk van anderen, of van eerder eigen werk, op identieke of licht gewijzigde wijze. Dit werk kan bestaan uit ideeën, teksten, structuren, ontwerpen, beelden, plannen, code, etc.. Het is hierbij irrelevant of de onregelmatigheid een bewuste keuze was of dat de betrokkenen er voordeel bij hadden [6](#page=6). > **Tip:** Correct refereren is het belangrijkste wapen tegen plagiaat. Het correct verwijzen naar de oorspronkelijke auteur helpt om te begrijpen waar de gebruikte informatie vandaan komt. Wetenschappelijk onderzoek gaat vaak voort op eerder onderzoek, richtlijnen en klinische protocollen. Door deze bronnen te vermelden, toon je aan dat je op de hoogte bent van en voortbouwt op bestaande kennis [6](#page=6). --- # Referentiestijlen en -tools Dit deel behandelt de Vancouver-referentiestijl en introduceert Zotero als een essentieel hulpmiddel voor referentiebeheer, inclusief installatie en gebruik [7](#page=7). ### 2.1 De Vancouver-stijl De Vancouver-stijl is een internationaal gebruikte referentiestijl die specifiek is ontwikkeld voor medische en wetenschappelijke publicaties. Het doel ervan is om citaten en literatuurlijsten uniform te maken in academische teksten, onderzoeksverslagen en medische rapporten, wat lezers in staat stelt snel en duidelijk te achterhalen waar informatie vandaan komt. Deze stijl werd in 1978 ontwikkeld door het International Committee of Medical Journal Editors (ICMJE) tijdens een bijeenkomst in Vancouver, waaraan de stijl zijn naam dankt. De officiële handleiding is beschikbaar via de website van de KU Leuven Bibliotheken [7](#page=7). #### 2.1.1 Structuur van een referentie in Vancouver-stijl Een typische referentie in de Vancouver-stijl volgt een specifieke structuur voor wetenschappelijke artikelen [8](#page=8): * **Auteurs:** Achternaam gevolgd door initialen, zonder punt of spatie tussen de initialen. Als er meer dan zes auteurs zijn, worden de eerste zes vermeld, gevolgd door `et al.` [8](#page=8). * **Titel van het artikel:** De titel wordt met een hoofdletter geschreven, zonder aanhalingstekens of vetgedrukte tekst, en exact zoals gepubliceerd [8](#page=8). * **Titel van het tijdschrift:** De titel van het tijdschrift wordt cursief geschreven, gevolgd door een punt. De afkorting van het tijdschrift kan worden opgezocht in de NLM-lijst (National Library of Medicine) [12](#page=12) [8](#page=8). * **Publicatiejaar:** Het jaar waarin het artikel verscheen, gevolgd door een puntkomma [8](#page=8). * **Volume/jaargang en nummer:** Het volume of de jaargang, gevolgd door een puntkomma. Het nummer (issue), dat verwijst naar een specifieke aflevering binnen de jaargang, wordt tussen haakjes geplaatst [8](#page=8). * **Paginanummers:** De begin- en eindpagina van het artikel, gescheiden door een en-dash (–) [8](#page=8). Een voorbeeld van een referentie voor een wetenschappelijk artikel: Smith JA; Brown B. Magnetic resonance safety. J Clin Med. 2020;15:123–129 [2](#page=2) [8](#page=8). Voor een boekhoofdstuk of een deel van een boek kan de structuur er als volgt uitzien: GmbH MiM. iBeam evo couchtop User Manual. In: Elekta, editor. Germany2014. p. 74 [11](#page=11). #### 2.1.2 Citeren in de tekst Verwijzingen naar bronnen in de tekst gebeuren door middel van een nummer tussen ronde haakjes of via superscript. De bibliografie, die aan het einde van het document staat, bevat de volledige referenties, geordend in de volgorde waarin ze in de tekst verschijnen [11](#page=11). **Voorbeeld van een citaat in de tekst:** ‘Om deze manier kan de geleverde dosis gebundeld worden ter hoogte van het doelvolume en omliggende organen zoveel mogelijk gespaard blijven.’ [11](#page=11) [4](#page=4). ### 2.2 Zotero als referentiebeheertool Zotero is een gratis referentiebeheertool die essentieel is voor het correct aanmaken van referenties en literatuurlijsten. Het stelt gebruikers in staat om bronnen gemakkelijk op te slaan, te ordenen en automatisch in de juiste referentiestijl, zoals de Vancouver-stijl, te genereren. Zotero integreert met tekstverwerkers zoals Word en Google Docs, waardoor het mogelijk is om direct citaten in te voegen en automatisch een nummering en referentielijst te genereren. Dit leidt tot tijdsbesparing en vermindert de kans op fouten en plagiaat [13](#page=13). #### 2.2.1 Installatie van Zotero Om Zotero te installeren, ga naar [https://www.zotero.org/download/](https://www.zotero.org/download/) en installeer zowel Zotero Desktop (het programma) als de Zotero Connector (de browserextensie). De connector is beschikbaar voor browsers zoals Chrome (via de Chrome Web Store), Firefox (via Mozilla Add-ons) en Edge (via de Chrome Web Store). Voor Mac- en iPad-gebruikers is er ook ondersteuning via de App Store voor Safari [13](#page=13). #### 2.2.2 Aanmaken van een Zotero-account en synchronisatie Na het installeren van Zotero, open het programma en maak een gratis gebruikersaccount en wachtwoord aan. Om de gegevens te synchroniseren, open Zotero Desktop en ga naar 'Bewerken/Edit' > 'Instellingen/Preferences' (Windows) of 'Zotero' > 'Voorkeuren' (Mac). Ga vervolgens naar het tabblad 'Synchroniseren', vul uw gebruikersnaam en wachtwoord in, en klik op 'Set up Syncing' [13](#page=13) [14](#page=14). #### 2.2.3 Bronnen importeren in Zotero Er zijn verschillende manieren om bronnen in Zotero te importeren: * **Via de Zotero Connector in de browser:** 1. Ga naar een wetenschappelijke databank zoals PubMed en zoek een artikel [23](#page=23). 2. Klik op het Zotero-icoontje in uw browser om het artikel op te slaan [23](#page=23). 3. Controleer de opgeslagen informatie [23](#page=23). 4. Het is belangrijk om uw zoekopdracht te documenteren, inclusief de zoekdatum, databank, de volledige zoekstring, gebruikte filters en het aantal resultaten [23](#page=23). 5. Om een specifieke stijl, zoals Vancouver, te selecteren, kunt u de artikels die u wilt bewaren selecteren, klikken op 'Send to' > 'Citation Manager' > 'Create file (.RIS)' en dit bestand openen in Zotero [23](#page=23). * **Via identificatiecode (DOI, PMID, ISBN):** 1. Open Zotero Desktop [24](#page=24). 2. Klik op het toverstaf-icoon (Add item by identifier) [24](#page=24). 3. Typ of plak de DOI, PMID of ISBN in het invoervenster [24](#page=24). 4. Druk op Enter; Zotero haalt automatisch alle gegevens op [24](#page=24). 5. Controleer of de titel, auteurs, tijdschrift en jaartal correct zijn ingevuld [24](#page=24). #### 2.2.4 Identificatiecodes van publicaties Verschillende identificatiecodes worden gebruikt om publicaties uniek te identificeren: * **PMID (PubMed ID):** Een uniek nummer dat PubMed toekent aan elk artikel [24](#page=24) [25](#page=25). * **PMCID (PubMed Central ID):** Een uniek nummer dat PubMed Central toekent aan artikels die daar volledig beschikbaar zijn. PubMed Central is een gratis, digitale archiefdatabank van de U.S. National Library of Medicine waarin volledige wetenschappelijke artikels worden bewaard [24](#page=24) [25](#page=25). * **DOI (Digital Object Identifier):** Een permanent digitaal identificatienummer dat verwijst naar de online locatie van een artikel, ongeacht de website [24](#page=24) [25](#page=25). * **Permalink:** Een vaste, blijvende URL die rechtstreeks naar een specifiek artikel of record leidt [25](#page=25). #### 2.2.5 Citeren en bibliografie genereren in Word of Google Docs Zodra Zotero is ingesteld en de connector is geïnstalleerd, kunt u direct vanuit uw tekstverwerker citeren: 1. Open een nieuw document [26](#page=26). 2. Controleer of het Zotero-tabblad zichtbaar is [26](#page=26). * Op Mac kan dit via 'Zotero' > 'bewerken' > 'citeren' > 'plug-in voor Word' [26](#page=26). 3. Voeg een citaat toe in de tekst via 'Add/Edit Citation' [26](#page=26). 4. Selecteer de Vancouver-stijl [26](#page=26). 5. Voeg vervolgens een automatische bibliografie toe via 'Add/Edit Bibliography'. Zotero maakt dan automatisch uw referentielijst aan volgens de gekozen stijl [23](#page=23) [26](#page=26). --- # Wetenschappelijke databanken en zoekstrategieën Dit onderwerp behandelt het effectief gebruik van wetenschappelijke databanken, de constructie van zoekstrategieën met behulp van logische operatoren en gestructureerde terminologie, en de evaluatie van zoekmachines. ### 3.1 Het belang van een duidelijke onderzoeksvraag Voordat men begint met zoeken in wetenschappelijke databanken, is het cruciaal om een heldere onderzoeksvraag te formuleren. Een veelgebruikt acroniem hiervoor is PICO (Patiënt/Probleem – Interventie – Compare – Outcome). Een voorbeeld van een dergelijke vraag is: "Wat is de diagnostische accuraatheid (O) van MRI (I) in vergelijking met echografie (C) voor rotatorcuffletsels bij volwassenen (P)?" [15](#page=15). ### 3.2 Wetenschappelijke databanken en hun functionaliteiten #### 3.2.1 PubMed PubMed is een primaire databank voor biomedisch onderzoek. Het maakt gebruik van gestandaardiseerde trefwoorden, bekend als MeSH-termen (Medical Subject Headings), om artikelen te indexeren [17](#page=17) [18](#page=18) [19](#page=19). ##### 3.2.1.1 Booleaanse operatoren Booleaanse operatoren zijn essentieel voor het combineren en verfijnen van zoektermen binnen databanken [18](#page=18): * **AND**: Vereist dat beide termen aanwezig zijn in de zoekresultaten (bv. `MRI AND shoulder`) [18](#page=18). * **OR**: Zoekt naar artikelen waarin minstens één van de termen voorkomt (bv. `ultrasound OR sonography`) [18](#page=18). * **NOT**: Sluit specifieke termen uit van de zoekresultaten (bv. `CT NOT pediatric`) [18](#page=18). * **"XX"**: Zoekt naar exacte woordgroepen (bv. `"rotator cuff tear"`) [18](#page=18). * **\***: Zoekt naar variaties van een woord (wildcard) (bv. `radiograph*` vindt `radiography` en `radiographic`) [18](#page=18). * **()**: Wordt gebruikt om termen logisch te groeperen, wat de prioriteit van operatoren beïnvloedt (bv. `(MRI OR ultrasound) AND shoulder`) [18](#page=18). ##### 3.2.1.2 MeSH-termen MeSH-termen zijn gecontroleerde trefwoorden die gebruikt worden om artikelen te indexeren in PubMed, wat zorgt voor relevantere zoekresultaten, zelfs als auteurs afwijkende terminologie hanteren [19](#page=19). * **MeSH Database**: Een specifieke zoekomgeving binnen PubMed om MeSH-termen te vinden [19](#page=19). * **Subheadings**: Worden gebruikt om MeSH-termen verder te specificeren, bijvoorbeeld door aan te geven dat men geïnteresseerd is in de diagnose van een bepaalde aandoening. Een voorbeeld hiervan is `"Rotator Cuff Injuries/diagnostic imaging"[MeSH]` [19](#page=19). * **Explode**: Een optie die automatisch zoekt naar zowel de gekozen MeSH-term als aanverwante, specifiekere termen [19](#page=19). ##### 3.2.1.3 Zoekstrategie documenteren Het is van belang om de uitgevoerde zoekstrategie te documenteren voor reproduceerbaarheid en transparantie. Dit omvat de zoekdatum, de gebruikte databank, de volledige zoekstring, de toegepaste filters, en het aantal resultaten [21](#page=21). #### 3.2.2 LIMO LIMO is de online catalogus van Vlaamse universiteiten en biedt toegang tot wetenschappelijke literatuur, e-books, artikelen, theses, en rapporten [27](#page=27). * **Gebruik**: Men moet zich aanmelden via de specifieke instelling (bv. KU Leuven Association, Odisee) [27](#page=27). * **Zoektermen**: Slimme zoektermen kunnen bestaan uit onderwerp, auteur, titel, en jaartal [27](#page=27). * **Filters**: Beschikbare filters omvatten taal, publicatiedatum, en type bron [27](#page=27). * **Resultaten filteren**: Resultaten kunnen verder gefilterd worden op basis van fysieke bronnen, online toegang, of LIRIAS-publicaties (onderzoek van KU Leuven, vaak open access). LIMO herkent meervoudsvormen automatisch. Het gebruik van aanhalingstekens rond vaste uitdrukkingen is aanbevolen om te voorkomen dat de zoekmachine ze opdeelt [27](#page=27). #### 3.2.3 Google Scholar Google Scholar is een zoekmachine die wetenschappelijke literatuur indexeert, maar het is geen gecontroleerde databank [28](#page=28). * **Kwaliteitscontrole**: Vanwege de variabele kwaliteit van de geïndexeerde content, is kritische evaluatie noodzakelijk [28](#page=28). * Controleer via de website van het tijdschrift of het peer-reviewed is [28](#page=28). * Verifieer of de auteur verbonden is aan een erkende universiteit of onderzoeksinstelling [28](#page=28). * Onderzoek of andere betrouwbare auteurs hetzelfde onderzoek citeren [28](#page=28). * Lees samenvattingen (abstracts), methodologie en referenties kritisch [28](#page=28). * **Voordelen**: Gratis en toegankelijk voor iedereen [28](#page=28). * **Nadelen**: Kwaliteit kan sterk variëren; het bevat potentieel ook preprints of niet-gecontroleerde documenten [28](#page=28). > **Tip:** Voor betrouwbare, peer-reviewed literatuur zijn PubMed en Web of Science vaak de beste keuzes. Google Scholar is nuttig voor een eerste verkenning, maar vereist altijd een kritische evaluatie [28](#page=28). ### 3.3 Geavanceerde zoektechnieken en vertaalhulpmiddelen #### 3.3.1 Gebruik van logische operatoren en filters Effectieve zoekstrategieën combineren Booleaanse operatoren, exacte woordgroepen en wildcards. Daarnaast is het toepassen van filters zoals taal, jaartal, en artikeltype cruciaal om de resultaten te verfijnen [20](#page=20) [30](#page=30). #### 3.3.2 Vertalen van zoektermen Voor Engelstalige zoektermen is het belangrijk om betrouwbare vertaalhulpmiddelen te gebruiken [29](#page=29). * **AI-gestuurde vertaling**: AI-tools onderscheiden zich van standaard vertaaltools zoals Google Translate of DeepL door hun vermogen om de context en bedoeling van een tekst te begrijpen, de vertaling aan te passen aan een gewenste toon of academisch niveau, en interactieve feedback te geven over vertaalopties. Ze zijn getraind op bredere tekstsoorten en kunnen daardoor culturele en idiomatische nuances beter vatten [16](#page=16). * **Beperkingen van AI**: Hoewel technisch sterk, is AI niet altijd perfect in het vertalen van idiomen, metaforen of vakjargon buiten de kerntrainingsdata [16](#page=16). * **Alternatieven en aanvullingen**: * Gebruik geen Google Translate voor wetenschappelijke teksten [29](#page=29). * Controleer AI-vertalingen altijd [29](#page=29). * Referentiewebsites zoals Merriam-Webster, Proz.com, en WordReference.com kunnen nuttig zijn voor het verifiëren van termen [29](#page=29). * **Voorbeeld van AI-flexibiliteit**: Je kunt een AI vragen om vertalingen te controleren of verbeteren van andere tools, een tekst te herschrijven of samenvatten na vertaling, of de grammatica en academische stijl te optimaliseren [16](#page=16). > **Tip:** Combineer zoekopdrachten in verschillende databanken (bv. Limo, PubMed, Google Scholar) voor een breder en vollediger overzicht van de beschikbare literatuur [29](#page=29). ### 3.4 Bronvermelding en documentatie Correcte bronvermelding is essentieel in wetenschappelijk werk. Noteer minimaal de PMID (PubMed ID), DOI (Digital Object Identifier) en de permalink van de bron [20](#page=20). > **Tip:** Het documenteren van je zoekproces (zoekdatum, databank, zoekstring, filters, aantal resultaten) demonstreert een systematische en reproduceerbare aanpak, wat een belangrijk aspect is van wetenschappelijk werken. Het opslaan van gevonden artikelen en boeken in referentiemanagers zoals Zotero is ook zeer aan te bevelen [21](#page=21) [31](#page=31). --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Bronvermelding | Het correct en volledig aangeven van de bronnen waaruit informatie, ideeën of afbeeldingen zijn verkregen in een wetenschappelijk werk. Dit is essentieel voor controleerbaarheid, herhaalbaarheid en het geven van erkenning aan oorspronkelijke auteurs. | | Plagiaat | Het overnemen van het werk van anderen (ideeën, teksten, structuren, beelden, etc.) zonder adequate bronvermelding, in identieke of licht gewijzigde vorm. Dit wordt beschouwd als een inbreuk op wetenschappelijke integriteit. | | Wetenschappelijke integriteit | Het naleven van ethische normen en principes in wetenschappelijk onderzoek en publicaties, waaronder eerlijkheid, nauwkeurigheid, transparantie en het correct vermelden van bronnen. | | Vancouver-stijl | Een internationaal erkende referentiestijl die voornamelijk wordt gebruikt in medische en wetenschappelijke publicaties om citaten en literatuurlijsten uniform te maken. Het doel is om de controleerbaarheid en vergelijkbaarheid van academische teksten te bevorderen. | | Zotero | Een gratis referentiebeheertool waarmee gebruikers bronnen kunnen opslaan, ordenen, citeren en automatisch literatuurlijsten kunnen genereren in verschillende referentiestijlen, zoals de Vancouver-stijl. Het integreert met tekstverwerkers zoals Word en Google Docs. | | Wetenschappelijke databanken | Digitale verzamelingen van wetenschappelijke literatuur, artikelen, boeken en andere publicaties, die door onderzoekers worden gebruikt om informatie te vinden en literatuuronderzoek uit te voeren. Voorbeelden zijn PubMed en LIMO. | | PubMed | Een gratis zoekmachine en database van de National Library of Medicine die voornamelijk biomedische literatuur bevat. Het is een cruciale bron voor het vinden van wetenschappelijke artikelen in de medische wereld. | | Booleaanse operatoren | Logische termen (zoals AND, OR, NOT) die worden gebruikt om zoekopdrachten in databases te combineren of te verfijnen, waardoor de relevantie van de zoekresultaten wordt vergroot. | | MeSH-termen | Medical Subject Headings, een gecontroleerde thesaurus van termen die door PubMed worden gebruikt om artikelen te indexeren. Dit helpt bij het vinden van gerelateerde onderwerpen, zelfs als verschillende terminologie wordt gebruikt. | | Subheadings | Extra preciseringen van MeSH-termen die een specifieker aspect van een onderwerp aangeven, zoals diagnostiek of beeldvorming, om zoekresultaten verder te verfijnen. | | DOI (Digital Object Identifier) | Een permanente digitale identificatiecode die verwijst naar de online locatie van een wetenschappelijk artikel, ongeacht waar het wordt gehost. Dit zorgt voor een betrouwbare en blijvende link. | | PMID (PubMed ID) | Een uniek identificatienummer dat door PubMed wordt toegekend aan elk geregistreerd artikel, waardoor het eenvoudig is om specifieke artikelen te vinden en te verwijzen. | | LIMO | De online catalogus van de Vlaamse universiteiten, waaronder de KU Leuven, die toegang biedt tot wetenschappelijke literatuur, e-books, artikels en andere bronnen, zowel fysiek als online. | | Google Scholar | Een zoekmachine die een breed scala aan wetenschappelijke literatuur indexeert, maar geen gecontroleerde database is. Het is nuttig voor initiële verkenning, maar vereist kritische evaluatie van de gevonden bronnen. |