7 - Derrida.pdf

# De uitzaaiende tekst van Derrida Het concept van de uitzaaiende tekst van Derrida analyseert hoe betekenis ontstaat uit afwezigheid en differentie binnen een tekst, en benadrukt de rol van intertekstualiteit [2](#page=2). ### 1.1 Het teken als afwezigheid en differentie Derrida radicaal herdenkt de principes van Saussure betreffende het teken. Een kerninzicht is dat een teken altijd een teken van afwezigheid is. De betekenis die een teken draagt, ontstaat niet door een directe link met een object of concept, maar door het verschil met andere tekens [2](#page=2). #### 1.1.1 De instabiliteit van differentie Deze differentie, het verschil tussen tekens, is echter niet stabiel. Derrida introduceert het concept van 'différance' om dit te beschrijven. Betekenis ontstaat doordat een teken herhaalbaar is, maar elke herhaling vindt plaats in een nieuwe context, wat de betekenis van dat teken voortdurend verandert. Hierdoor is de "ware" betekenis van een teken nooit volledig te achterhalen [2](#page=2). > **Tip:** Begrijp 'différance' als een samenspel van 'verschil' (différence) en 'uitstel' (déférence), wat aangeeft dat betekenis altijd een kwestie is van uitgestelde betekenissen en verschillen. #### 1.1.2 Interne interpretatie Elke interpretatie van tekens vindt noodzakelijkerwijs plaats binnen het tekensysteem zelf, via andere tekens. Dit leidt tot Derrida's beroemde stelling: "il n’y a pas de hors-texte", wat betekent dat er niets bestaat buiten de tekst, in de zin dat alle betekenis en interpretatie ingebed zijn in een netwerk van tekens [2](#page=2). ### 1.2 De rol van intertekstualiteit Julia Kristeva breidt dit concept uit met het idee van intertekstualiteit. Zij stelt dat elke tekst een kruispunt is van andere teksten. Een tekst verwijst impliciet of expliciet naar eerdere teksten, en deze verwijzingen vormen een integraal onderdeel van de betekeniscreatie [3](#page=3). > **Example:** Een roman die duidelijke allusies maakt naar klassieke mythologie, gebruikt deze bestaande teksten om nieuwe lagen van betekenis te creëren in het eigen verhaal. De betekenis van de roman is dus mede afhankelijk van de kennis en interpretatie van de lezer van de gemytologiseerde teksten [3](#page=3). * * * # Deconstructie als methodologie Deconstructie tracht de illusie van een eenduidige betekenis binnen een tekst te doorbreken [4](#page=4). ### 2.1 Kernprincipes van deconstructie Deconstructie onderzoekt teksten door zich te richten op verschillende elementen die de vermeende eenduidigheid ondermijnen. Dit gebeurt door [4](#page=4): * **Intertekstualiteit:** Het analyseren van de manier waarop een tekst appelleert aan andere teksten, wat aangeeft dat betekenis nooit op zichzelf staat, maar voortkomt uit een web van verbanden [4](#page=4). * **Connotaties:** Het blootleggen van bijkomende, vaak onbedoelde, betekenissen of associaties die met woorden of concepten meeklinken in een tekst [4](#page=4). * **Gemarginaliseerde elementen:** Het opsporen van wat in een tekst stilzwijgend blijft, onderdrukt wordt of naar de achtergrond wordt gedrongen. Deze elementen kunnen cruciaal zijn voor het begrijpen van de complexe betekenislagen [4](#page=4). * **Omkering van binaire opposities:** Het identificeren en ontmantelen van (vaak impliciete) hiërarchieën binnen binaire tegenstellingen, zoals natuur/cultuur of man/vrouw. Deconstructie toont aan hoe de ene term vaak bevoordeeld wordt ten opzichte van de andere en probeert deze verhouding om te keren [4](#page=4). > **Tip:** Zie deconstructie niet als een nihilistische benadering die alles afbreekt, maar als een methode die zoekt naar het 'radicaal andere' in een tekst – datgene wat nog ongedacht, onuitgesproken of onontdekt is [5](#page=5). > **Example:** Bij het analyseren van een tekst over 'beschaving' zou deconstructie kunnen onderzoeken hoe de term 'natuur' (vaak als minder ontwikkeld gezien) impliciet gedefinieerd wordt door zijn oppositie tot 'cultuur', en vervolgens proberen deze hiërarchie te bevragen door de waarde en complexiteit van 'natuur' te benadrukken. Dit doorbreekt de eenduidige, hiërarchische betekenis van 'beschaving' [4](#page=4). Deconstructie wordt omschreven als een "telefoonoproep vanuit het onbekende" wat de zoektocht naar vernieuwende en nog niet uitgedachte betekenissen benadrukt [5](#page=5). * * * # Deconstructie in de architectuur Deconstructie in de architectuur is een benadering binnen de postmoderne architectuur die de traditionele taal van de architectuur zelf onderzoekt en ter discussie stelt door bestaande vormentalen ironisch te gebruiken, marginale elementen te accentueren en klassieke opposities te ontmantelen [6](#page=6). ### 3.1 Kernprincipes van deconstructie in de architectuur De toepassing van deconstructie op architectuur manifesteert zich op verschillende manieren: * **Ironisch intertekstueel gebruik van oude vormentaal**: Architecten die deconstructie toepassen, refereren vaak aan historische architecturale stijlen en elementen, maar doen dit op een ironische, vaak ontwrichte manier. Dit is geen letterlijke kopie, maar een herinterpretatie die de oorspronkelijke betekenis bevraagt [6](#page=6). * **Accentueren van marginale elementen**: Elementen die traditioneel als ondergeschikt of decoratief werden beschouwd, krijgen in deconstructivistische architectuur soms een prominente rol. Dit verschuift de aandacht van de hiërarchie die in de klassieke architectuur vaak aanwezig is [6](#page=6). * **Explicieter maken van architecturale connotaties**: Deconstructie probeert de onderliggende betekenissen en associaties die we met bepaalde architecturale vormen hebben, te ontleden en zichtbaar te maken. Dit kan leiden tot verrassende of confronterende combinaties [6](#page=6). * **Deconstructie van klassieke opposities**: Een belangrijk aspect is het doorbreken van binaire tegenstellingen die fundamenteel zijn voor de traditionele architectuur. Voorbeelden hiervan zijn [6](#page=6): * Binnen versus buiten * Vast versus flexibel * Privé versus publiek * High art versus low art * Oud versus nieuw [6](#page=6). ### 3.2 Voorbeelden van deconstructivistische architectuur #### 3.2.1 Frank Gehry’s House in Santa Monica, California . Het huis van Frank Gehry in Santa Monica wordt beschouwd als een vroeg en invloedrijk voorbeeld van deconstructivistische principes in de architectuur. Gehry hercontextualiseerde en deconstrueerde een bestaand huis met behulp van onconventionele materialen en vormen, waardoor de grenzen tussen het bestaande en het nieuwe, het privé en het publieke, vervaagden [8](#page=8). #### 3.2.2 Nigel Coates, Hypnerotosphere, Biennale Venetië . Hoewel specifiek de architecturale kenmerken van de Hypnerotosphere niet uit de tekst worden gedetailleerd, wordt deze in relatie genoemd tot de deconstructie in de architectuur op de Biennale van Venetië in 2008. Dit suggereert dat het werk van Nigel Coates op die gelegenheid de principes van deconstructie in de architectuur illustreerde door middel van nieuwe vormen en concepten [7](#page=7). > **Tip:** Bij het bestuderen van deconstructie in de architectuur is het cruciaal om niet alleen naar de esthetische verschijningsvorm te kijken, maar ook naar de conceptuele onderbouwing: hoe worden traditionele architectonische ideeën uitgedaagd en hoe communiceren gebouwen nieuwe betekenissen door middel van fragmentatie en onverwachte combinaties [6](#page=6)? * * * ## Veelgemaakte fouten om te vermijden * Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens * Let op formules en belangrijke definities * Oefen met de voorbeelden in elke sectie * Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Uitzaaiende tekst | Een concept van Jacques Derrida dat stelt dat de betekenis van een teken altijd een teken van afwezigheid is en gecreëerd wordt door de differentie tussen tekens. Deze differentie is niet stabiel, waardoor de ware betekenis nooit volledig te achterhalen is. | | Différance | Een term van Derrida die de dynamiek van betekeniscreatie door differentie en uitstel van betekenis omvat. Elk teken kan alleen betekenis hebben door zijn herhaalbaarheid, maar elke herhaling verandert de context en daarmee de betekenis. | | Hors-texte | Een Franse term die letterlijk "buiten de tekst" betekent. In de context van Derrida's werk, "il n’y a pas de hors-texte" (er is geen buiten de tekst), impliceert dit dat elke interpretatie van tekens uitsluitend binnen het systeem van tekens zelf plaatsvindt. | | Intertekstualiteit | Een concept geïntroduceerd door Julia Kristeva, dat stelt dat elke tekst een kruispunt is van andere teksten. Teksten verwijzen naar, beïnvloeden en construeren elkaar voortdurend, waardoor ze inherent verbonden zijn met een breder netwerk van betekenissen. | | Deconstructie | Een kritische methode die door Jacques Derrida werd ontwikkeld. Het doel is om de illusie van een eenduidige betekenis in een tekst te doorbreken door onder andere intertekstualiteit, onbedoelde connotaties, gemarginaliseerde elementen en binaire opposities te analyseren en om te keren. | | Binaire oppositie | Een paar tegengestelde termen die vaak hiërarchisch georganiseerd zijn, zoals man/vrouw, natuur/cultuur, goed/kwaad. Deconstructie onderzoekt hoe een van de termen vaak de voorkeur krijgt en probeert deze hiërarchie om te keren. | | Postmoderne architectuur | Een architectuurstroming die kenmerkend is voor de late 20e eeuw. Deze stijl kenmerkt zich door het ironisch en intertekstueel gebruik van historische vormentalen, het accentueren van marginale elementen en het deconstrueren van klassieke architecturale opposities. | | Connotatie | De bijkomende, vaak impliciete of emotioneel geladen betekenissen die een woord, teken of symbool met zich meebrengt, naast de letterlijke betekenis. In deconstructie wordt gekeken naar hoe deze connotaties de interpretatie van een tekst beïnvloeden. |