ECG - notities ninjanerd.docx

# Normale ECG-analyse Hier is een uitgebreide studiegids voor de analyse van een normaal elektrocardiogram (ECG). ## 1. Normale ecg-analyse Dit hoofdstuk introduceert de basisprincipes voor het aflezen van een normaal ECG, inclusief de eigenschappen van ECG-papier en de analyse van hartritme, frequentie en regelmaat. ### 1.1 ECG-papier ECG-papier is gestructureerd in een raster van kleine en grote vierkanten, die specifieke tijds- en spanningswaarden vertegenwoordigen. * **Klein vierkant:** * Breedte: 1 mm = 0,04 seconde (40 milliseconden) * Hoogte: 1 mm = 0,1 millivolt (mV) * **Groot vierkant:** * Breedte: 5 mm = 0,2 seconde (200 milliseconden) * Hoogte: 5 mm = 0,5 millivolt (mV) ### 1.2 Overzicht van de ECG-analyse Een systematische analyse van een normaal ECG omvat de volgende stappen: * Hartritme * Hartfrequentie * Regelmaat (atriaal en ventriculair) * AV-associatie (relatie tussen P-toppen en QRS-complexen) * P-top (duur, amplitude en morfologie) * PR-interval (duur en regelmaat) * QRS-complex (duur, amplitude en morfologie) * Q-golven, asbepaling en R-progressie * QT(c)-interval * ST-segment * T-top (morfologie) > **Tip:** Tachycardie wordt beschouwd als een uitzondering op het normale hartritme en wordt apart geanalyseerd. ### 1.3 Hartfrequentie bepalen Er zijn verschillende methoden om de hartfrequentie te bepalen: * **Methode 1:** $$ \text{Hartfrequentie} = \frac{300}{\text{aantal grote vierkanten tussen opeenvolgende RR-intervallen}} $$ * **Methode 2:** $$ \text{Hartfrequentie} = \frac{60.000}{\text{RR-interval in milliseconden}} $$ * **Methode 3:** $$ \text{Hartfrequentie} = (\text{aantal RR-intervallen over een volledige ritmestrip}) \times 6 $$ #### 1.3.1 Normaalwaarden en besluit * **RR-interval:** Normaal gesproken ongeveer 27 mm (circa 5 grote vierkanten tussen twee R-toppen), wat overeenkomt met 1080 milliseconden. * **Hartfrequentie:** * Normaal: 60-100 slagen per minuut (bpm). * Tachycardie: > 100 bpm. * Bradycardie: < 60 bpm. > **Opmerking:** Als het atriale en ventriculaire hartritme verschillen, moeten deze apart bepaald worden (hartfrequentie van de atria via het PP-interval). ### 1.4 Regelmaat De regelmaat van het hartritme wordt beoordeeld op zowel atriaal als ventriculair niveau. * **Atriale regelmaat:** PP-intervallen vergelijken. * **Ventriculaire regelmaat:** RR-intervallen vergelijken tussen opeenvolgende QRS-complexen. Het RR-interval vertegenwoordigt de cycluslengte. #### 1.4.1 Besluit over regelmaat * **Regelmatig:** * PP-intervallen (opeenvolgend) zijn gelijk. * RR-intervallen tussen opeenvolgende QRS-complexen zijn gelijk. * **Onregelmatig:** * **Onregelmatig regelmatig:** PP- of RR-intervallen zijn niet gelijk, maar er is een bepaald patroon in de onregelmatigheid (bijvoorbeeld na elke normale beat een andere beat). * **Onregelmatig onregelmatig:** PP- of RR-intervallen zijn niet gelijk en er is geen herkenbaar patroon. ### 1.5 AV-associatie De AV-associatie beschrijft de relatie tussen atriale activiteit (P-golven) en ventriculaire activiteit (QRS-complexen). #### 1.5.1 Methodologie bepalen AV-associatie * Beoordeel de relatie tussen P-golven en QRS-complexen. * Beoordeel de relatie tussen PP-intervallen en RR-intervallen. #### 1.5.2 Besluit over AV-associatie * **Normale AV-associatie:** Elke P-golf wordt gevolgd door een QRS-complex, en het aantal P-golven is gelijk aan het aantal QRS-complexen. RR-intervallen zijn gelijk aan PP-intervallen. * **AV-associatie bij pathologie (bv. 2:1 AV-blok):** Elke P-golf wordt gevolgd door een QRS-complex, maar het aantal QRS-complexen is een veelvoud van het aantal P-golven (bijvoorbeeld 2 P-golven voor elke QRS-complex). * **AV-dissociatie:** P-golven en QRS-complexen hebben geen consistente relatie. P-golven kunnen voorkomen vóór, tijdens of achter het QRS-complex. RR-intervallen zijn geen veelvoud van PP-intervallen (bijvoorbeeld bij een derde graads AV-blok). ### 1.6 P-top De P-top vertegenwoordigt de atriale depolarisatie. * **Algemene kenmerken:** * Eerste positieve deflectie op het ECG. * Vooral beoordelen in de inferior leads (II, III, aVF) en V1, omdat deze leads het beste geschikt zijn voor het beoordelen van atriale abnormaliteiten. * **Aanwezigheid van P-golf:** * Aanwezig: duidt op een sinusritme, maar sluit andere geleidingsstoornissen niet uit. * Niet aanwezig: duidt op een ectopisch ritme. * **Morfologie:** * Normaal: mooi, soepel en rond. * Monofasisch: in de meeste leads, behalve V1. * Bifasisch: in V1 (en soms V2). * Positieve deflectie: in de meeste leads, behalve aVR. * Negatieve deflectie: in aVR. * **Duur en amplitude:** * Duur: < 100 ms (minder dan 3 kleine hokjes). * Amplitude: circa < 0,25 mV. ### 1.7 PR-interval Het PR-interval beoordeelt de geleidingstijd via de AV-knoop en moet beat-to-beat constant zijn. * **Methodologie bepalen PR-interval:** De tijd tussen het begin van de P-top en het begin van het QRS-complex (Q- of R-golf, afhankelijk van wat aanwezig is). * **Besluit:** * Normaal: 120 – 200 ms (3-5 kleine hokjes). * Kort PR-interval (< 120 ms): kan wijzen op fysiologische variaties of pre-excitatiestoornissen (bv. Wolff-Parkinson-White (WPW) syndroom). * Lang PR-interval (> 200 ms): kan wijzen op AV-geleidingsstoornissen. ### 1.8 QRS-complex Het QRS-complex vertegenwoordigt de ventriculaire depolarisatie. * **Algemene kenmerken:** Begint bij de R- (of q-) golf en eindigt bij het J-punt. * **Duur:** * Normaal: ≤ 100 ms. * Vernauwd (< 100 ms): duidt op een supraventriculaire oorsprong. * Verbreed (> 100 ms): duidt op een ventriculaire oorsprong of abberante geleiding van supraventriculaire signalen (bv. bundeltakblok). * **Morfologie:** * Normale morfologie: R-top (eerste positieve deflectie), Q-golf (negatieve deflectie vóór R), S-golf (negatieve deflectie na R), QS-golf (geheel negatief complex), R'-golf (positieve deflectie na een eerdere R). * Abnormale morfologie: kan wijzen op diverse pathologieën. #### 1.8.1 Intermezzo: tekens van morfologie op een 12-lead ECG 1. **Groeperen van afleidingen:** * Kolom 1: I, II, III * Kolom 2: aVR, aVL, aVF * Kolom 3-4: V1-V6 2. **Standaard QRS-complex tekenen:** Teken bij elke afleiding een grote R en een kleine S. In aVR is de richting omgekeerd. 3. **Aanpassen per lead:** * **V1-V6:** * **R-progressie:** De R-golf wordt groter van V1 naar V6. * **Transitiepunt:** Tussen V3-V4, waar de R-golf ongeveer even groot is als de S-golf. * **S-daling:** De S-golf wordt kleiner van V1 naar V6. * **Fysiologische Q's toevoegen:** * Inferior afleidingen (II, III, aVF): positionele Q. * I, aVL, V6: septale Q. ### 1.9 Asbepaling van het hart De hartas vertegenwoordigt de gemiddelde richting van de elektrische krachten tijdens de ventriculaire depolarisatie in het frontale vlak. * **Algemene kenmerken:** Bepaald in de perifere afleidingen. * **Methodologie (kwadratische methode):** 1. Kies twee leads die loodrecht op elkaar staan (bv. I en aVF). 2. Beoordeel de overwegende deflectie van het QRS-complex in deze leads. Een positieve deflectie betekent dat de elektrische stroom richting de lead gaat; een negatieve deflectie betekent dat de stroom ervan weggaat. 3. Bepaal het gebied waarin de hartas zich bevindt door de overlappende gebieden van de arceringsgebieden van de leads te vinden. * **Afleiding zoeken met grootste deflectie:** 1. Identificeer de lead met de grootste QRS-deflectie. 2. Beoordeel op basis van de cirkel: * Als de grootste deflectie positief is in een lead, wijst dit op een richting naar die lead. * Als de grootste deflectie negatief is in een lead, wijst dit op een richting weg van die lead. * **Equifasisch complex:** Een complex waarbij de R- en S-golven even groot zijn, of een iso-elektrische lijn in plaats van een QRS-complex. Dit betekent dat de elektrische stroom loodrecht op die lead staat. * **Besluiten:** * **Normale as:** tussen -30° en +90°. * **Linkerasdeviatie:** tussen -30° en -90°. Pathologie kan duiden op linker ventrikel hypertrofie, abnormale depolarisatie, of een linker anterior hemiblok. * **Rechterasdeviatie:** tussen +90° en +180°. Pathologie kan duiden op rechter ventrikel hypertrofie, abnormale depolarisatie, linker posterior hemiblok, of een acuut longembool. * **Noord-West as:** tussen -90° en -180°. ### 1.10 R-progressie De R-progressie beschrijft de geleidelijke toename van de R-golf amplitude van V1 naar V6. * **Algemene kenmerken:** Bepaald in de precordiale afleidingen (V1-V6). * **Besluiten:** * **Normale R-progressie:** V1: R/S < 1; V3-V4: R/S = 1; V6: R/S > 1. * **Steile R-progressie:** Overmatige toename van de R-golf. * **Vlakke R-progressie:** Onvoldoende toename van de R-golf. ### 1.11 QT(c)-interval Het QT(c)-interval is een maat voor de totale duur van ventriculaire depolarisatie en repolarisatie (het actiepotentiaal). * **Methodologie bepalen QT(c)-interval:** De tijd tussen het begin van het QRS-complex en het einde van de T-top. * **Exacte methode:** $$ \text{QTc (ms)} = \frac{\text{QT-interval in ms}}{\sqrt{\text{RR-interval in s}}} $$ Dit is de formule van Bazett, die correctie toepast voor de hartfrequentie. * **Simpele methode:** * Als de T-top in de eerste helft van het RR-interval eindigt, is het QT-interval normaal voor de hartfrequentie. * Als de T-top in de tweede helft van het RR-interval eindigt, is het QT-interval abnormaal lang voor de hartfrequentie. * **Normaalwaarden:** * Normaal: < 440 ms bij een normale hartfrequentie van 60 bpm. * **Pathologie:** > 440 ms duidt op een verlengd QT-interval. > **Opmerking:** Omdat de depolarisatie abnormaal is bij geleidingsstoornissen, is repolarisatie (en dus het QT(c)-interval, ST-segment en de T-top) ook vaak abnormaal. ### 1.12 ST-segment Het ST-segment vertegenwoordigt de periode tussen ventriculaire depolarisatie en repolarisatie. * **Algemene kenmerken:** Het segment tussen het J-punt (einde van het QRS-complex) en het begin van de T-top. * **Methodologie bepalen ST-segment:** Beoordeling gebeurt aan de hand van twee punten: 1. Het J-punt. 2. Het J-punt + 80 ms (ongeveer 2 kleine hokjes na het J-punt). * **Besluiten:** * **Normaal:** Iso-elektrisch (op de baseline). * **Geïsoleerde J-punt elevatie:** Elevatie van 1-2 mm (maximaal) boven de iso-elektrische lijn, vaak rond het J-punt. Meestal normaal. * **ST-segment elevatie:** Elevatie van zowel punt 1 als punt 2 boven de iso-elektrische lijn. Kan concaaf of convex zijn. Wordt geassocieerd met infarcten, pericarditis en varianten. * **ST-segment depressie:** Depressie van zowel punt 1 als punt 2 onder de iso-elektrische lijn. Kan oplopend of aflopend zijn. Wordt geassocieerd met ischemie, linker ventrikel hypertrofie en hypokaliëmie. > **Opmerking:** Het J-punt is altijd aanwezig en is de overgang tussen het QRS-complex en het ST-segment. Een grote golf na het QRS-complex is niet altijd een T-top; bij bepaalde aandoeningen kan het een ST-segment elevatie zijn. ### 1.13 T-top De T-top vertegenwoordigt de ventriculaire repolarisatie. * **Algemene kenmerken:** Meestal in dezelfde richting als het QRS-complex. * Uitzondering: Soms omgekeerd in lead III. Soms bifasisch in V2. * **Richting/zin:** * Positief: in de meeste leads (alles behalve V1 en aVR). * Negatief: in V1 en aVR. > **Opmerking:** De duur en morfologie van de T-top worden in dit hoofdstuk niet specifiek beschreven, maar afwijkingen kunnen wijzen op pathologie. --- # Geleidingsstoornissen en atrioventriculaire blokkades Dit deel van het document behandelt de diverse geleidingsstoornissen binnen het hart, waarbij de focus ligt op bundeltakblokkades, hemiblokkades en de verschillende gradaties van atrioventriculaire blokkades. ## 2. Geleidingsstoornissen en atrioventriculaire blokkades Geleidingsstoornissen kunnen worden onderverdeeld in intraventriculaire (infranodale) en atrioventriculaire (nodaal of infranodaal) geleidingsstoornissen. Daarnaast worden pre-excitatie syndromen en extrasystolen besproken als gerelateerde afwijkingen. ### 2.1 Intraventriculaire geleidingsstoornissen Deze stoornissen betreffen de geleiding binnen de ventrikels, voorbij de AV-knoop. #### 2.1.1 Rechter bundeltakblok (RBTB) **Definitie:** Vertraging of blokkade van de geleiding in het rechter bundeltakgedeelte van het geleidingssysteem. * **Volledige rechter bundeltakblok:** * **QRS-complex:** Duur $\geq$ 120 milliseconden (ms). Dit duidt op vertraagde depolarisatie van de ventrikels. * **Morfologie:** * In V1-V2: RSR' patroon ("rechter konijnenoor"). De vroege depolarisatie van de linker ventrikel is normaal (RS), terwijl de depolarisatie van de rechter ventrikel vertraagd verloopt (R'). * In I en aVL: Brede S-golf (hangmat S in plaats van een spitse S), veroorzaakt door de late depolarisatie van de rechter ventrikel. * **QTc-interval, ST-segment, T-top:** Deze worden niet apart beschreven omdat de depolarisatie abnormaal is, wat sowieso leidt tot abnormale repolarisatie. * **Onvolledige rechter bundeltakblok:** * **QRS-complex:** Duur tussen 100 en 120 ms. Dit duidt op een vertraagde depolarisatie van de ventrikels. * **Morfologie:** Identiek aan de volledige RBTB (RSR' in V1-V2, brede S in I en aVL). * **Asbepaling:** Kan normaal of abnormaal zijn, afhankelijk van de onderliggende aandoening (bv. bifasciculair blok). #### 2.1.2 Linker bundeltakblok (LBTB) **Definitie:** Vertraging of blokkade van de geleiding in het linker bundeltakgedeelte van het geleidingssysteem. * **Volledige linker bundeltakblok:** * **QRS-complex:** Duur $\geq$ 120 ms. * **Morfologie:** * In V1-V2: QS of rS patroon. De normale elektrische vector is omgedraaid (van rechts naar links in plaats van links naar rechts) door de blokkade van de linker bundeltak. * In V5-V6, I en aVL: Brede, gehaakte R-golf met verdwijning van de q-golf. De gehaakte R ontstaat door de trage depolarisatie van de linker ventrikel, en de verdwijning van de q-golf door de omgedraaide depolarisatievector. * **R-progressie:** Vertraagd, de groei van de R-top van V1 naar V6 verloopt trager dan normaal. * **Asbepaling:** Kan normaal of abnormaal zijn. * **Onvolledige linker bundeltakblok:** * **QRS-complex:** Duur tussen 100 en 120 ms. * **Morfologie:** Identiek aan de volledige LBTB (QS/rS in V1-V2, brede gehaakte R zonder q in V5-V6, I, aVL). * **R-progressie:** Vertraagd. #### 2.1.3 Linker hemiblok **Definitie:** Blok specifiek van de linker anterior of linker posterior bundeltak. Het QRS-complex blijft hierbij smal (< 100 ms) omdat de geleiding via het andere deel van de linker bundeltak nog vlot verloopt. * **Linker anterior hemiblok (LAHB):** * **QRS-complex:** Duur < 100 ms. * **Morfologie:** Veroorzaakt een linkerasdeviatie (-30° tot -90°). * In I en aVL: Hoge R-golf (positieve deflectie) zonder S-golf. * In II, III en aVF: Diepe S-golf (negatieve deflectie), veel dieper dan de R-golf. * **Linker posterior hemiblok (LPHB):** * **QRS-complex:** Duur < 100 ms. * **Morfologie:** Veroorzaakt een rechterasdeviatie (+90° tot +180°). * In I en aVL: Diepe S-golf (zonder q-golven), veel dieper dan de R-golf. * In II, III en aVF: Hoge R-golf (met q-golven), veel hoger dan de S-golf. #### 2.1.4 Bifasciculair blok **Definitie:** Een combinatie van twee bundeltakken die geblokkeerd zijn. Dit kan een RBTB gecombineerd met LAHB of LPHB zijn, of een LBTB (wat intrinsiek een blok van beide linker fascikels impliceert). * **RBTB + LAHB:** * **QRS-complex:** Duur $\geq$ 120 ms. * **Morfologie:** Kenmerken van zowel RBTB als LAHB. * In I en aVL: Brede S-golf (hangmat S) en een hoge R-golf. * In II, III en aVF: Diepe S-golf. * In V1-V2: RSR' patroon. * **Asbepaling:** Linkerasdeviatie (-30° tot 90°). * **RBTB + LPHB:** * **QRS-complex:** Duur $\geq$ 120 ms. * **Morfologie:** Kenmerken van zowel RBTB als LPHB. * In I en aVL: Diepe S-golf (brede hangmat S) en verdwijnen van q-golven. * In II, III en aVF: Hoge R-golf met q-golven. * In V1-V2: RSR' patroon. * **Asbepaling:** Rechterasdeviatie (+90° tot 180°). * **LBTB:** Dit wordt als een bifasciculair blok beschouwd omdat het linker bundelstelsel uit twee fascikels bestaat. De kenmerken zijn reeds beschreven onder LBTB. #### 2.1.5 Trifasciculair blok **Definitie:** Een blok in alle drie de fascikels van het geleidingssysteem. Dit kan ontstaan door een probleem met de AV-knoop (zeldzaam) of door progressie van een bifasciculair blok naar een trifasciculair blok. * **Kenmerken:** Combinatie van een bifasciculair blok (RBTB + LAHB/LPHB of LBTB) met verlenging van het PR-interval. ### 2.2 Atrioventriculaire geleidingsstoornissen Deze stoornissen betreffen de vertraging of blokkade van de geleiding van de AV-knoop naar de ventrikels. #### 2.2.1 Eerste graads AV-blok **Definitie:** Vertraging van de geleiding door de AV-knoop, met behoud van 1:1 geleiding (elke P-golf wordt gevolgd door een QRS-complex). * **ECG Kenmerken:** * **AV-relatie:** AV-associatie 1:1. * **P-toppen:** Aanwezig. * **PR-interval:** Duur $\geq$ 200 ms. * **QRS-complex:** Smal, tenzij er sprake is van een gelijktijdig bundeltakblok. #### 2.2.2 Tweede graads AV-blok **Definitie:** Niet elke P-golf wordt doorgeleid naar de ventrikels. Dit wordt onderverdeeld in twee types: Mobitz type I (Wenckebach) en Mobitz type II. * **Mobitz type I (AV Wenckebach):** * **Aantasting:** Primair in de AV-knoop. * **Hartritme:** Regelmatig met een patroon van groepering (bv. 5:4, 4:3). * **AV-relatie:** Dissociatie, meer P-toppen dan QRS-complexen (A > V). * **PR-interval:** Progressieve verlenging binnen een groep, eindigend met een gemiste geleiding (pauze), waarna het patroon zich herhaalt. Het RR-interval dat de pauze omvat, is korter dan twee keer het voorgaande RR-interval. * **P-toppen:** Aanwezig. * **QRS-complex:** Meestal smal, omdat de geleiding intracellulair verloopt. * **Mobitz type II:** * **Aantasting:** Meestal infranodaal (onder de AV-knoop). * **Hartritme:** Regelmatig met een patroon van groepering (bv. 5:4, 4:3). * **AV-relatie:** Dissociatie, meer P-toppen dan QRS-complexen (A > V). * **PR-interval:** Constant voor de P-golven die wel worden doorgeleid. Er is een abrupte gemiste geleiding zonder voorafgaande progressieve verlenging. Het RR-interval dat de pauze omvat, is exact twee keer het voorgaande RR-interval. * **P-toppen:** Aanwezig. * **QRS-complex:** Vaak verbreed, omdat de geleiding infranodaal plaatsvindt en vaak gepaard gaat met een bundeltakblok. #### 2.2.3 Type 2:1 AV-blok **Definitie:** Een specifiek patroon van tweede graads AV-blok waarbij er constant twee P-golven worden gevolgd door één QRS-complex. * **Hartritme:** Groepering in 2:1 verhouding. * **AV-relatie:** Dissociatie, meer P-toppen dan QRS-complexen (A > V). * **RR-intervallen:** Het RR-interval dat de pauze omvat, is exact twee keer het PP-interval, of twee keer het voorgaande RR-interval. * **P-toppen:** Aanwezig. * **PR-interval:** Constant. * **QRS-complex:** Kan smal of verbreed zijn. #### 2.2.4 Type hooggradig AV-blok (bv. 3:1, 4:1) **Definitie:** Twee of meer opeenvolgende P-golven worden niet doorgeleid naar de ventrikels. * **Hartritme:** Groepering van P-golven ten opzichte van QRS-complexen (bv. 4:1). * **AV-relatie:** Dissociatie, meer P-toppen dan QRS-complexen (A > V). * **RR-intervallen:** Het RR-interval dat de pauze omvat, is een exact veelvoud van het RR-interval tijdens normale doorgeleiding (bv. 3x het PP-interval bij 4:1 blok). * **P-toppen:** Aanwezig. * **PR-interval:** Kan normaal of verlengd zijn, afhankelijk van de oorzaak. * **QRS-complex:** Kan smal of verbreed zijn. #### 2.2.5 Derde graads AV-blok (totaal AV-blok) **Definitie:** Volledige onderbreking van de geleiding tussen de atria en de ventrikels. Er is geen enkele P-golf die wordt gevolgd door een QRS-complex. * **Hartritme:** Bradycardie. De ventrikels worden aangestuurd door een escape ritme vanuit de ventrikels zelf of de AV-knoop. * **Regelmaat:** Geen regelmaat in de AV-relatie. * **AV-relatie:** Dissociatie. Zowel P-golven als QRS-complexen verschijnen onafhankelijk van elkaar. Het RR-interval is geen veelvoud van het PP-interval. * **P-toppen:** Aanwezig. De PR-intervallen zijn variabel (pseudo-PR-intervallen). * **QRS-complex:** Kan smal zijn (als het escape ritme uit de AV-knoop komt) of verbreed (als het vanuit de ventrikels komt, bv. bij een gelijktijdig bundeltakblok). ### 2.3 Pre-excitatie syndromen **Definitie:** Aanwezigheid van een extra geleidingsbundel naast de normale AV-knoop (bv. het Wolff-Parkinson-White syndroom (WPW) bij symptomatische patiënten). * **ECG Kenmerken:** * **P-toppen:** Aanwezig, meestal normaal. * **PR-interval:** Kort (< 120 ms). * **QRS-complex:** Breed (> 120 ms) met abnormale morfologie, inclusief delta-golven (een langzame, schuine opgang naar de R-golf). * **R-progressie:** Abnormaal. * **Asbepaling:** Abnormaal. ### 2.4 Extrasystolen **Definitie:** Vroegtijdige depolarisatie van het atrium of ventrikel. #### 2.4.1 Premature atriale extrasystole (PAC) **Definitie:** Een vroegtijdige atriale activatie, voorafgaand aan het verwachte basisritme. * **Kenmerken:** * **P-toppen:** Aanwezig, met een afwijkende morfologie en/of timing. Soms verborgen in de voorgaande T-golf. * **PR-interval:** Kan normaal, verlengd of kort zijn, afhankelijk van de geleiding naar de ventrikels. * **QRS-complex:** * Normaal: Indien de PAC normaal wordt doorgeleid. * Breed: Indien de PAC wordt doorgeleid met een bundeltakblok (reactief of pre-existent). * **Niet doorgeleid:** Soms wordt een PAC volledig tegengehouden in de AV-knoop of bundels, resulterend in een P-golf zonder QRS-complex. #### 2.4.2 Premature ventriculaire extrasystole (PVC) **Definitie:** Een vroegtijdige ventriculaire activatie, niet voorafgegaan door een P-golf van sinus-oorsprong. * **Kenmerken:** * **P-toppen:** Vaak afwezig voor de PVC. Soms is er een retrograde P-golf na het QRS-complex, of een lopende sinus P-golf. * **QRS-complex:** Breed (> 120 ms) met abnormale morfologie. De PVC is monomorf (lijkt op elkaar) of polymorf (variërend). * **RR-interval:** Het interval tussen een PVC en het voorgaande normale QRS-complex is korter dan het normale RR-interval (geen volledige compensatoire pauze). > **Tip:** Het onderscheid tussen een PAC met bundeltakblok en een PVC is cruciaal. Bij PAC's zijn er (soms verborgen) P-toppen zichtbaar, terwijl bij PVC's de P-golven ontbreken voor het abnormale QRS-complex. --- **Opmerking over QTc-interval, ST-segment en T-top bij geleidingsstoornissen:** Bij de meeste geleidingsstoornissen, met name de bundeltakblokkades en hooggradige AV-blokkades, is er sprake van een abnormale depolarisatie van de ventrikels. Dit heeft onvermijdelijk invloed op de repolarisatie (QTc-interval, ST-segment, T-top). Deze veranderingen worden daarom niet apart beschreven als specifieke kenmerken van de blokkade zelf, maar zijn een gevolg van de afwijkende elektrische activiteit. Bij ST-elevatie en depressie, en T-top inversie, is het echter essentieel om de onderliggende oorzaak (zoals ischemie of infarct) te overwegen. --- # Tachyaritmieën en ischemische hartziekten Dit onderdeel van de studiehandleiding behandelt supraventriculaire en ventriculaire tachycardieën, alsook de elektrocardiografische manifestaties van coronair lijden, waaronder ischemie en myocardinfarct. ### 3.1 Supraventriculaire tachycardieën Supraventriculaire tachycardieën (SVT) zijn hartritmestoornissen die ontstaan boven de ventriculaire structuren, in de atria of de AV-knoop. #### 3.1.1 Classificatie en algemene kenmerken SVT's worden gekenmerkt door een versneld hartritme, meestal met een smal QRS-complex, tenzij er sprake is van een bijkomend bundeltakblok (BTB) of een pre-excitatiefenomeen. #### 3.1.2 Specifieke supraventriculaire tachycardieën * **Atriale tachycardie (AT)** * **Definitie:** Ontstaat door een focale prikkel in de voorkamer, die fungeert als een pacemaker. * **ECG kenmerken:** * **Hartritme:** Regelmatig, met atriale intervallen tussen 400 ms en 200 ms. * **AV-relatie:** Variabel (1:1, 2:1, 3:1, etc.), afhankelijk van de doorgeleiding naar de ventrikels. Bij 1:1 doorgeleiding kan de P-top verborgen zijn in het QRS-complex. Bij tragere doorgeleiding zijn er meer P-toppen dan QRS-complexen (A > V). * **P-toppen:** Aanwezig, meestal met een normale duur maar afwijkende morfologie afhankelijk van de focale oorsprong. * **QRS-complex:** Meestal smal, tenzij er een bijkomend BTB aanwezig is. * **PR-interval:** Bij 1:1 AV-geleiding is het PR-interval kleiner dan het RP-interval, tenzij de P-top verborgen zit. * **Reentry atriale tachycardie (Reentry AT)** * **Definitie:** Ontstaat door een reentry circuit rond de tricuspidalisklep. * **ECG kenmerken:** * **Hartritme:** Regelmatig, met atriale intervallen van ongeveer 200 ms. * **AV-relatie:** Variabel, zoals bij ectopische AT. * **P-toppen:** Aanwezig, vaak herkenbaar als zaagtand- of F-golven, met name in afleidingen II, III en aVF. Tussen de P-toppen in V1 is er een iso-elektrisch interval. * **QRS-complex:** Meestal smal, tenzij er een bijkomend BTB aanwezig is. * **AV-nodale reentry tachycardie (AVNRT)** * **Definitie:** Ontstaat door een reentry circuit in de AV-knoop. * **ECG kenmerken:** * **Hartritme:** Tachycardie, meestal met een regelmatig kamerantwoord (1:1 AV-geleiding). * **AV-relatie:** Altijd 1:1 doorgeleiding met een kort RP-interval. * **P-toppen:** Vaak verborgen in het QRS-complex of net na het QRS-complex, met een negatieve morfologie in afleidingen II, III en aVF. * **QRS-complex:** Meestal smal, tenzij er een bijkomend BTB aanwezig is. Kan leiden tot pseudo R' in V1 en pseudo S in inferior afleidingen. * **Orthodrome AV-reentry tachycardie (AVRT)** * **Definitie:** Ontstaat door een reentry circuit waarbij een accessoire bundel betrokken is, met anterograde geleiding via de AV-knoop en retrograde geleiding via de accessoire bundel. * **ECG kenmerken:** * **Hartritme:** Tachycardie, met een regelmatig kamerantwoord (1:1 AV-geleiding). * **AV-relatie:** Kort RP-interval, met retrograde P-toppen (na het QRS-complex). * **P-toppen:** Aanwezig, maar retrograad (na het QRS-complex). * **QRS-complex:** Smal, tenzij er een bijkomend BTB aanwezig is. #### 3.1.3 Atriale fibrillatie (AF) * **Definitie:** Volledig georganiseerde elektrische activiteit van de atria, leidend tot een onregelmatig en vaak versneld kamerantwoord. * **ECG kenmerken:** * **Hartritme:** Onregelmatig onregelmatig (RR-intervallen variëren sterk). * **Hartfrequentie:** Kan variëren van traag tot zeer snel (40-175 slagen/minuut). * **P-toppen:** Afwezig, vervangen door wisselende f-golven (fibrillatoire golven). * **QRS-complex:** Meestal smal. Een breed QRS-complex kan wijzen op een bijkomend BTB, een pre-excitatiefenomeen (Fast, Broad, Irregular – FBI) of een 3e graads AV-blok. * **QT(c)-interval, ST-segment, T-top:** Moeten altijd beoordeeld worden, aangezien AF secundair kan zijn aan ischemie of andere hartaandoeningen. #### 3.1.4 Ventriculaire tachyaritmieën Ventriculaire tachycardieën ontstaan in de ventrikels en worden gekenmerkt door een breed QRS-complex. * **Monomorfe ventriculaire tachycardie (VT)** * **Definitie:** Een regelmatige, snelle hartslag die ontstaat in de ventrikels, met een constant QRS-complex morfologie en cycluslengte. * **ECG kenmerken:** * **Hartritme:** Regelmatig, met RR-intervallen tussen 200 ms en 600 ms. * **AV-relatie:** Ventriculaire activiteit is dominant (V > A). Bij 1:1 retrograde geleiding kan de AV-relatie gelijk zijn (V = A). Er is nooit A > V. * **QRS-complex:** Altijd verbreed (> 120 ms), met een consistente morfologie van slag tot slag. * **P-toppen:** Kunnen aanwezig zijn, onafhankelijk van het QRS-complex (AV-dissociatie), wat wijst op VT. Fusie- of capture beats (smalle QRS-complexen tijdens een brede QRS-tachycardie) zijn ook aanwijzingen voor VT. * **Differentiatie met SVT met BTB:** Bij twijfel tussen SVT met BTB en VT, dient gekeken te worden naar: * De aanwezigheid van sinus P-toppen onafhankelijk van het QRS-complex (wijst op VT). * De kliniek: jonge patiënten met normaal ECG in rust wijzen eerder op SVT, terwijl oudere patiënten met afwijkend ECG in rust eerder op VT duiden. * **Polymorfe ventriculaire tachycardie (PVT)** * **Definitie:** Een snelle hartslag met wisselende morfologie van het QRS-complex van slag tot slag, vaak een voorloper van ventriculair fibrilleren. * **ECG kenmerken:** * **Hartritme:** Tachycardie, met wisselende RR-intervallen. * **QRS-complex:** Altijd verbreed (> 120 ms), met een beat-to-beat wisselende morfologie. * **P-toppen:** Niet meer herkenbaar. * **ST-segment en T-top:** Niet meer herkenbaar. * Kenmerkende omschrijving: Fast, Broad, Irregular (FBI). * **Ventrikelfibrilleren (VF)** * **Definitie:** Een chaotische, willekeurige elektrische activiteit in de ventrikels die leidt tot een totale ineenstorting van de georganiseerde hartfunctie en hartstilstand. * **ECG kenmerken:** * **Hartritme:** Absoluut chaotisch en onregelmatig. * **QRS-complex:** Bijna onherkenbaar, met continue veranderingen in vorm, amplitude en richting. * **P-top, ST-segment, T-top:** Niet meer herkenbaar. ### 3.2 Ischemische hartziekten Ischemische hartziekten, waaronder myocardiale ischemie en infarcten, manifesteren zich op het ECG door veranderingen in de T-top, het ST-segment en de QRS-complexen. #### 3.2.1 Myocardiale ischemie * **Definitie:** Onvoldoende bloedtoevoer naar het hartspierweefsel, leidend tot reversibele veranderingen. * **ECG kenmerken:** * **Subtype I: Veranderingen thv de T-top** * **Morfologie:** T-toppen worden puntig en symmetrisch, en negatief (omgekeerd ten opzichte van de verwachte richting, bv. negatief in de inferieure afleidingen II, III, aVF waar normaal gesproken een positieve T-top te zien is). * **Subtype II: Veranderingen thv het ST-segment** * **ST-depressie:** Meer dan 0,5 mm depressie thv het J-punt en 80 ms daarna. * **Horizontaal of aflopend:** Typisch voor ischemie. * **Kritische stenose:** ST-depressie in meer dan 8 afleidingen en/of ST-elevatie in aVR en V1 kan wijzen op een kritische stenose van de linker hoofdcoronairarterie of alle coronairen. #### 3.2.2 Myocardinfarct * **Definitie:** Necrose van hartspierweefsel als gevolg van langdurige ischemie. * **ECG kenmerken:** Gevorderde stadia van ischemie met permanente veranderingen. * **Subtype I: Geen of milde ECG veranderingen (NSTEMI)** * **ECG:** Kan normaal zijn, of mild afwijkend met ST-depressie (STD) of T-top inversie (TWI). * **Subtype II: Aritmieën** * Infarcering kan leiden tot geleidingsstoornissen, ventriculaire tachycardie (VT) of ventriculair fibrilleren (VF). De ECG-kenmerken van het infarct zijn eerst aanwezig, gevolgd door die van de ritmestoornis. * **Subtype III: ST-elevatie infarct (STEMI)** * **Periode I: Acute situatie (ST-elevatie - Pardee golf)** * **ST-segment:** Elevatie van meer dan 1 mm (bij V1-V2 > 2 mm), concaaf of convex, afhankelijk van de geïnfarceerde regio. * **Inferieur infarct:** ST-elevatie in inferieure afleidingen (II, III, aVF). Vaak geassocieerd met lateraal of posterieur infarct. * **Posterieur infarct:** ST-depressie in V1, V2, V3. * **Anterieur infarct:** ST-elevatie in anterieure afleidingen (V1-V4 of V2-V6). Kan leiden tot ST-depressie in de inferieure afleidingen als reciprook fenomeen. * **Reciproke afleidingen:** Afleidingen die tegengesteld aan de ischemievector liggen, vertonen vaak ST-depressie. * **Periode II: Subacute situatie (1-2-3 infarct)** * **QRS-complex:** Begin van de vorming van een Q-golf. * **ST-segment:** ST-elevatie neemt af richting normalisatie. * **T-golf:** T-top inversie (TWI). * **Periode III: Chronische situatie (litteken)** * **QRS-complex:** * **Inferieur infarct:** Vorming van een pathologische Q-golf (breedte $\ge$ 30 ms en diepte $\ge$ 1 mm) in de anatomisch gerelateerde inferieure afleidingen (II, III, aVF). * **Posterieur infarct:** Hoge R-top ($\ge$ 40 ms en R/S $\ge$ 1) in V1-V2. * **Anterieur infarct:** Pathologische Q of QS in 2 of meer anterieure afleidingen (V1-V3), met wegvallen van de R-top. * **ST-segment:** Persisterende ST-elevatie kan wijzen op een ventriculair aneurysma na een anterieur infarct. ### 3.3 Andere ziektebeelden met ECG-manifestaties Diverse andere hartaandoeningen kunnen specifieke ECG-afwijkingen vertonen, soms overlappend met de eerder besproken tachycardieën en ischemische tekenen. #### 3.3.1 Hypertrofie en dilatatie * **Linker voorkamer dilatatie/hypertrofie:** * **P-toppen:** Verbreed (> 120 ms in afleiding II en V1). In V1 wordt het tweede deel van de bifasische P-top prominenter. Gehaakte P-toppen in linker afleidingen. * **Rechter voorkamer dilatatie/hypertrofie:** * **P-toppen:** Hoge, spitse P-toppen (> 0.25 mV) in inferieure afleidingen (P-pulmonale). * **Linker kamer dilatatie/hypertrofie:** * **QRS-complex:** Versterkte R-progressie, diepe S-golven in V1-V2, hoge R-golven in V5-V6. De Sokolow-index (R in V5 of V6 + S in V1 + V2) is $\ge$ 35 mm. * **ST-segment:** Secundaire ST-T afwijkingen (strain patroon): ST-depressie in V5-V6 en I, aVL, of ST-elevatie in V1-V2 en rechter afleidingen. * **Rechter kamer dilatatie/hypertrofie:** * **Perifere afleidingen:** Rechterasdeviatie, diepe S in I en aVL, hoge terminale R in aVR. * **Precordiale afleidingen:** Vlakke R-progressie, hoge R in V1-V2, diepe S in V5-V6, rSR' in V1 (zoals bij RBTB). #### 3.3.2 Acute pericarditis * **PR-segment:** Depressie (als de voorkamers zijn aangedaan). * **QRS-complex:** Geen Q-golven in de niet-acute fase. * **ST-segment:** Diffuse ST-elevatie in alle afleidingen, behalve aVR waar ST-depressie optreedt. * **T-top:** In de niet-acute fase kunnen de T-toppen negatief worden. #### 3.3.3 Acuut longembolie * **ECG manifestaties:** Variabel en kunnen vals negatief of vals positief zijn. * **Ritme:** Sinustachycardie, atriumfibrilleren. * **P-top:** P-pulmonale. * **QRS-complex:** (Onvolledige) Rechter bundeltakblok (RBTB). * **As:** Uitgesproken rechterasdeviatie. * **Q-golf:** Q-golf in III en aVF. * **T-top:** Negatieve T-toppen in III, aVF en precordiale afleidingen (niet in II). De S1Q3T3 triade kan voorkomen. #### 3.3.4 Familiaire overerfbare cardiomyopathieën * **Familiaal hypertrofe cardiomyopathie (HCM):** * **ECG:** Combinatie van linker kamer hypertrofie, slurring (pseudo-WPW), en pseudo-infarct (pathologische Q-golven in inferieure en laterale afleidingen). Soms enkel negatieve T-toppen of hoge R in V2-V3. De hartas verandert niet. * **Familiaal gedilateerde cardiomyopathie (DCM):** * **ECG:** Zeer variabele afwijkingen, waaronder beelden van linker kamer hypertrofie, microvoltage in perifere afleidingen, LBTB of verbreed QRS met aspecifieke ST-T afwijkingen. * **Aritmogene RV cardiomyopathie (ARVC):** * **ECG:** Vereneraliseerde microvoltage in V1-V3, T-top inversie (TWI) in V1-V3, (onvolledige) RBTB, en de epsilon-golf (laag voltage fragmentatie aan het einde van het QRS-complex). #### 3.3.5 Familiaire overerfbare channelopathieën * **Familiaal Brugada syndroom:** * **ECG:** Afwijkingen in V1-V3 (soms transiënt). Kenmerken zijn "atypische RBTB" met een J-golf (prominente ST-elevatie) en een convexe ST-segment elevatie, gevolgd door een negatieve T-top (orka snuit patroon). * **Familiaal Long QT syndroom (LQTS):** * **QT(c)-interval:** Verlengd (vrouwen > 460 ms, mannen > 440 ms bij normaal hartritme). * **T-top:** Veranderd (breed, gekarteld, vertraagd). * **Andere:** Extrasystolen. #### 3.3.6 Elektrolytenstoornissen * **Hypokaliëmie:** * **QT(c)-interval:** Verlengk. * **ST-segment:** Depressie (downslopping) in V5-V6. * **T-top:** Positief, verminderde amplitude, of negatief. U-golven kunnen prominent aanwezig zijn. --- # Structurele hartafwijkingen en specifieke aandoeningen Dit document geeft een gedetailleerd overzicht van structurele hartafwijkingen en specifieke aandoeningen, met de nadruk op de ECG-kenmerken van hypertrofie, dilatatie, pericarditis, longembolie, cardiomyopathieën en channelopathieën. ## 4. Structurele hartafwijkingen en specifieke aandoeningen ### 4.1 Hypertrofie en dilatatie van de hartkamers #### 4.1.1 Hypertrofie van de rechter voorkamer (RV dilatatie) * **ECG-kenmerken:** * **P-toppen:** Hoge, spitse P-top in afleidingen II, III en aVF (groter dan 0,25 millivolt), bekend als P-pulmonale. De duur van de P-top wordt doorgaans niet beïnvloed, aangezien de rechter voorkamer beperkte invloed heeft op de depolarisatieduur. * **Andere afwijkingen:** Mogelijke tekenen van hypertrofie van de rechter ventrikel. #### 4.1.2 Hypertrofie van de linker voorkamer (LV dilatatie) * **ECG-kenmerken:** * **P-toppen:** * Verbreed: P-top langer dan 120 milliseconden in afleidingen II en V1. * In V1: Het tweede deel van de bifasische P-top is meer uitgesproken (groter dan 0,1 millivolt en/of langer dan 40 milliseconden). * Amplitude: Gehaakte P-top in linker afleidingen (I, II, aVL, V6). * **Andere afwijkingen:** Mogelijke tekenen van hypertrofie van de linker ventrikel. #### 4.1.3 Dilatatie (en hypertrofie) van de rechter kamer (RV) * **ECG-kenmerken:** * **Perifere afleidingen:** * Rechter asdeviatie. * Diepe S-golf in I en aVL. * Hoge, terminale R-golf in aVR. * Tekenen van RV hypertrofie. * **Precordiale afleidingen:** * Vlakke R-progressie. * Hoge R-golf in V1-V2. * Diepe S-golf in V5-V6. * rSR'-patroon in V1 (met hoge, spitse R', vergelijkbaar met rechter bundeltakblok). #### 4.1.4 Dilatatie (en hypertrofie) van de linker kamer (LV) * **ECG-kenmerken:** * **QRS-complex:** * Versterkte R-progressie. * Diepe S-golf in V1-V2. * Hoge R-golf in V5-V6. * **Sokolow-index:** Som van de R-golf in V5 of V6 en de S-golf in V1 + V2 is groter dan of gelijk aan 35 millimeter. * **Asbepaling:** De hartas is normaal. * **ST-segment:** Stoornissen in het ST-segment ("strain"), wat duidt op secundaire veranderingen, niet direct dilatatie. * ST-elevatie: Concaaf oplopend naar een positieve T-top in V1-V2 en rechter afleidingen. * ST-depressie: Convex oplopend naar een positieve T-top, of convex aflopend naar een negatieve T-top in V5-V6, I en aVL. ### 4.2 Pericarditis (acute) * **ECG-kenmerken:** * **PR-segment:** * Depressie (onderdeel van het iso-elektrische segment). Dit treedt alleen op bij aantasting van de voorkamers. * **QRS-complex:** * In de niet-acute fase (na enkele dagen): Geen Q-golven. * **ST-segment:** * **ST-elevatie:** In alle afleidingen, inclusief non-contigue leads zoals I en II. * **ST-depressie:** Alleen in aVR (niet in andere afleidingen). * **T-top:** * In de niet-acute fase: Negatieve T-toppen. ### 4.3 Longembolie (acuut) * **Cave:** Veel ECG-manifestaties mogelijk, vaak vals negatief of vals positief. Niet alle manifestaties komen tegelijk voor. * **ECG-kenmerken:** * **Ritme:** Sinustachycardie of atriumfibrilleren. * **P-top:** P-pulmonale (hoge, spitse P-top). * **QRS-complex:** * Onvolledig rechter bundeltakblok (RBTB). * Uitgesproken rechter asdeviatie. * Q-golf in afleiding III en aVF. * **T-top:** * Negatief in afleiding III, aVF en precordiale afleidingen (niet in II). * **Triade S1-Q3-T3:** * S-golf in afleiding I. * Q-golf in afleiding III. * Negatieve T-top in afleiding III. * **Opmerking:** Een longembolie kan als bijkomende diagnose worden genoteerd bij de meeste ECG's, bijvoorbeeld bij een ECG met RBTB. ### 4.4 Cardiovasculaire aandoeningen (familiaal overerfbaar) #### 4.4.1 Familiaire hypertrofe cardiomyopathie * **ECG-kenmerken:** * **Ritme:** Atriumfibrilleren. * **Combinatie van pathologieën:** * Linker kamer hypertrofie (Sokolow-index en klassieke secundaire ST-T afwijkingen). * "Slurring" (lijkt op pre-excitatie, pseudo-WPW). * Pseudo-infarct (pathologische Q-golven in inferieure en laterale afleidingen). * **Uitzonderingen:** * Soms alleen negatieve T-top (zonder andere hypertrofie tekens). * Soms alleen hoge R-golf in V2-V3 (+/- negatieve T-top) (zonder andere hypertrofie tekens). * **Opmerking:** De hartas verandert niet. #### 4.4.2 Familiaire gedilateerde cardiomyopathie * **ECG-kenmerken:** * Zeer variabele afwijkingen. * Soms een beeld van linker kamer hypertrofie. * Soms microvoltage in perifere afleidingen. * Soms linker bundeltakblok (LBTB) of verbreed QRS-complex met aspecifieke ST-T afwijkingen. * **Opmerking:** De geobserveerde afwijkingen zijn sterk mutatie-specifiek. #### 4.4.3 Aritmogene RV cardiomyopathie (ARVC) * **ECG-kenmerken:** * Gegeneraliseerd microvoltage (V1-V3). * T-top inversie (TWI) in V1-V3. * Onvolledig rechter bundeltakblok (RBTB). * **Epsilon-golf:** Laag voltage fragmentatie aan het einde van het QRS-complex. ### 4.5 Channelopathieën #### 4.5.1 Familiair Brugada syndroom * **ECG-kenmerken:** * **Afwijkingen voornamelijk in V1-V3**, soms transiënte afwijkingen. * **P-top:** Onduidelijk, "atypisch RBTB". * **J-golf:** Prominente elevatie met ST-segment elevatie (convex). * **T-top:** Negatief, wat resulteert in een "orka snuit" patroon. #### 4.5.2 Familiair Long QT syndroom (LQTS) * **ECG-kenmerken:** * **QTc-interval:** Verlengd (bij normaal hartritme wordt het QT-interval gebruikt). * Vrouwen: langer dan 460 milliseconden. * Mannen: langer dan 440 milliseconden. * **T-top:** Verandering (breed, "notched", vertraagd). * **Andere ECG-kenmerken:** Extrasystolen. ### 4.6 Elektrolytenstoornissen #### 4.6.1 Hypokaliëmie * **ECG-kenmerken:** * **QTc:** Verlengd (verworven LQTS). * **ST-segment:** * Depressie (downsloping) in V5-V6. * **T-top:** Positief (vaak), of verminderde amplitude, of negatief. * **U-golf:** Soms prominent aanwezig. --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | ECG-papier | Speciaal ruitjespapier dat gebruikt wordt voor het registreren van elektrocardiogrammen, waarbij de grootte van de vakjes gestandaardiseerde tijds- en spanningswaarden vertegenwoordigt. | | Klein vierkant (ECG-papier) | Op ECG-papier vertegenwoordigt een klein vierkant een breedte van 1mm, wat overeenkomt met 0,04 seconden (40 milliseconden), en een hoogte van 1mm, wat overeenkomt met 0,1 millivolt (mV). | | Groot vierkant (ECG-papier) | Op ECG-papier vertegenwoordigt een groot vierkant een breedte van 5mm, wat overeenkomt met 0,2 seconden (200 milliseconden), en een hoogte van 5mm, wat overeenkomt met 0,5 millivolt (mV). | | Hartritme | De volgorde en regelmaat van de elektrische activiteit van het hart, die de hartslag bepaalt en kan worden beoordeeld aan de hand van P-toppen en QRS-complexen. | | Hartfrequentie | Het aantal hartslagen per minuut, bepaald door het meten van de RR-intervallen op het ECG. Normale waarden liggen meestal tussen 60 en 100 slagen per minuut. | | Regelmaat (hartritme) | De consistentie van de tijdsintervallen tussen opeenvolgende hartslagen, beoordeeld door het vergelijken van PP-intervallen voor de atriale regelmaat en RR-intervallen voor de ventriculaire regelmaat. | | AV-associatie | De relatie tussen de atriale activiteit (P-golven) en de ventriculaire activiteit (QRS-complexen), waarbij een normale AV-associatie betekent dat elke P-golf gevolgd wordt door een QRS-complex in een 1:1 verhouding. | | P-top | De positieve deflectie op het ECG die de depolarisatie van de atria (boezems) vertegenwoordigt. Kenmerken zoals duur, amplitude en morfologie geven informatie over de atriale activiteit. | | PR-interval | De tijdsduur gemeten vanaf het begin van de P-top tot het begin van het QRS-complex, wat de geleidingstijd door de AV-knoop weergeeft. Een normaal PR-interval ligt tussen 120 en 200 milliseconden. | | QRS-complex | Het complex op het ECG dat de snelle depolarisatie van de ventrikels (kamers) vertegenwoordigt. De duur van het QRS-complex is een belangrijke indicator voor de snelheid van de ventriculaire geleiding. | | Q golven | De eerste negatieve deflectie in het QRS-complex, die een vroege ventriculaire depolarisatie in een specifiek gebied vertegenwoordigt. | | Asbepaling hart | De bepaling van de gemiddelde richting van de elektrische activiteit van het hart in het frontale vlak tijdens de ventriculaire depolarisatie, gebaseerd op de QRS-complexen in de perifere afleidingen. | | R-progressie | De toename van de amplitude van de R-golf in de precordiale afleidingen (V1-V6), wat normaal gesproken plaatsvindt van V1 naar V6. | | QT(c)-interval | De tijdsduur gemeten vanaf het begin van het QRS-complex tot het einde van de T-top, wat de totale duur van de ventriculaire depolarisatie en repolarisatie weergeeft. Het gecorrigeerde QT-interval (QTc) houdt rekening met de hartfrequentie. | | ST-segment | Het isoelektrische of licht afwijkende segment op het ECG tussen het einde van de QRS-complex en het begin van de T-top, dat de periode van volledige ventriculaire depolarisatie vertegenwoordigt. | | T-top | De positieve deflectie op het ECG die de repolarisatie van de ventrikels vertegenwoordigt. De morfologie en richting van de T-top kunnen informatie geven over ischemie of andere pathologieën. | | Sinusritme | Een normaal hartritme waarbij de elektrische impuls ontspringt in de sinusknoop, de primaire pacemaker van het hart, en zich ordentelijk verspreidt door het hart. | | Sinustachycardie | Een hartritme dat voortkomt uit de sinusknoop, maar met een frequentie van meer dan 100 slagen per minuut bij volwassenen. | | Sinusbradycardie | Een hartritme dat voortkomt uit de sinusknoop, maar met een frequentie van minder dan 60 slagen per minuut bij volwassenen. | | Sinusarrest | Een onderbreking van de impulsgeleiding vanuit de sinusknoop, resulterend in een pauze in de elektrische activiteit van het hart, waarbij de atria tijdelijk geen impuls ontvangen. | | Geleidingsvetraging | Een vertraging van de elektrische impulsgeleiding door een deel van het geleidingssysteem van het hart, wat kan leiden tot langere intervallen op het ECG. | | Bundeltakblok | Een blokkade in een van de bundeltakken (rechter of linker), die verantwoordelijk zijn voor de snelle verspreiding van de elektrische impuls naar de ventrikels, wat leidt tot vertraagde ventriculaire depolarisatie. | | Rechter Bundeltakblok (RBTB) | Een geleidingsstoornis waarbij de elektrische impuls vertraagd wordt in de rechter bundeltak, wat resulteert in specifieke veranderingen in het QRS-complex, zoals verbreding en een RSR' patroon in bepaalde afleidingen. | | Linker Bundeltakblok (LBTB) | Een geleidingsstoornis waarbij de elektrische impuls vertraagd wordt in de linker bundeltak, wat leidt tot een verbreding van het QRS-complex en specifieke morfologische veranderingen in de linker en anterieure afleidingen. | | Linker anterior hemiblok (LAHB) | Een blokkade van de linker anterior bundeltak, wat resulteert in een linkerasdeviatie van het hart op het ECG, zonder significante verbreding van het QRS-complex. | | Linker posterior hemiblok (LPHB) | Een blokkade van de linker posterior bundeltak, wat resulteert in een rechterasdeviatie van het hart op het ECG, zonder significante verbreding van het QRS-complex. | | Bifasciculair blok | Een combinatie van twee blokkades in het ventrikelgeleidingssysteem, meestal een RBTB in combinatie met een van de linker hemiblokkades (LAHB of LPHB), of een LBTB. | | Trifasciculair blok | Een ernstige geleidingsstoornis waarbij alle drie de hoofdbundels van het ventrikelgeleidingssysteem (rechter bundeltak, linker anterior bundeltak, linker posterior bundeltak) zijn aangedaan, wat kan leiden tot zeer trage hartslagen. | | Atrioventriculaire geleidingsstoornissen | Problemen met de geleiding van elektrische impulsen van de atria naar de ventrikels via de AV-knoop en de bundels van His. | | 1e graads AV blok | Een geleidingsstoornis waarbij de PR-interval verlengd is (langer dan 200ms), maar elke atriale impuls uiteindelijk de ventrikels bereikt, wat resulteert in een 1:1 AV-associatie. | | 2e graads AV blok | Een geleidingsstoornis waarbij niet elke atriale impuls de ventrikels bereikt, resulterend in intermitterende blokkades. Dit wordt onderverdeeld in Mobitz type I (Wenckebach) en Mobitz type II. | | Mobitz I of AV Wenckebach | Een type 2e graads AV-blok waarbij de PR-interval geleidelijk langer wordt binnen een reeks slagen totdat een P-golf niet wordt gevolgd door een QRS-complex, waarna het patroon zich herhaalt. | | Mobitz type II | Een type 2e graads AV-blok waarbij de PR-interval constant is, maar er willekeurig P-golven zijn die niet worden gevolgd door een QRS-complex. Dit type blok is potentieel gevaarlijker dan Mobitz I. | | Type 2:1 AV blok | Een specifiek patroon van een 2e graads AV-blok waarbij er twee P-golven zijn voor elke P-golf die wel wordt doorgeleid naar de ventrikels. | | Type hooggradig AV-blok | Een ernstige vorm van 2e graads AV-blok waarbij twee of meer opeenvolgende P-golven worden geblokkeerd voordat een QRS-complex optreedt. | | 3e graads AV blok | Een complete blokkade van de elektrische geleiding tussen de atria en de ventrikels, waarbij de atria en ventrikels onafhankelijk van elkaar contraheren (AV-dissociatie). Dit leidt tot een trage hartslag. | | Pre-excitatiesyndroom | Een aandoening waarbij er een extra geleidingsbaan (accessoire bundel) bestaat naast het normale geleidingssysteem van het hart, wat kan leiden tot snelle hartritmes door re-entry. WPW (Wolff-Parkinson-White) syndroom is een voorbeeld. | | Extrasystole | Een vroegtijdige hartslag die buiten het normale ritme om ontstaat, hetzij vanuit de atria (PAC) of de ventrikels (PVC). | | Premature atriale extrasystole (PAC) | Een vroegtijdige atriale impuls die buiten het normale sinusritme om ontstaat, wat kan leiden tot een P-golf die afwijkt van de sinus-P en kan worden doorgeleid naar de ventrikels. | | Premature ventriculaire extrasystole (PVC) | Een vroegtijdige ventriculaire impuls die niet voorafgegaan wordt door een P-golf, wat resulteert in een breed en abnormaal QRS-complex op het ECG. | | Atriale tachycardie | Een versneld hartritme waarbij de elektrische impulsen hun oorsprong vinden in de atria, met een frequentie van meer dan 100 slagen per minuut. | | AV-nodale reentry tachycardie (AVNRT) | Een snelle hartslag die wordt veroorzaakt door een re-entry circuit binnen de AV-knoop zelf, wat resulteert in een 1:1 AV-associatie met vaak een kort RP-interval. | | Orthodrome AVRT | Een type re-entry tachycardie waarbij de elektrische impuls via het normale geleidingssysteem (His-Purkinje) naar de ventrikels loopt en via een accessoire bundel terugkeert naar de atria, wat resulteert in een smal QRS-complex. | | Atriale fibrillatie (AF) | Een chaotische en onregelmatige elektrische activiteit in de atria, wat leidt tot een volledig onregelmatig hartritme en de afwezigheid van duidelijke P-golven, vervangen door f-golven. | | Ventriculaire tachycardie (VT) | Een snelle hartslag die ontspringt in de ventrikels, gekenmerkt door een breed QRS-complex (>120ms) en kan monomorf (gelijke complexen) of polymorf (variërende complexen) zijn. | | Monomorfe ventrikeltachycardie | Een type ventriculaire tachycardie waarbij alle QRS-complexen een vergelijkbare morfologie hebben en de cycluslengte relatief constant is. | | Polymorfe ventrikeltachycardie | Een type ventriculaire tachycardie waarbij de morfologie van de QRS-complexen en de RR-intervallen variëren van slag tot slag, wat een voorloper kan zijn van ventrikelfibrillatie. | | Ventrikelfibrillatie (VF) | Een chaotische en disorganiseerde elektrische activiteit in de ventrikels, die leidt tot een ineffectieve pompfunctie van het hart en een levensbedreigende situatie. | | Coronair lijden | Aandoeningen die de bloedtoevoer naar de hartspier beïnvloeden, zoals ischemie (zuurstoftekort) en infarct (hartinfarct). | | Ischemie | Een toestand van onvoldoende bloedtoevoer en zuurstof naar een weefsel of orgaan, in de context van het hart kan dit leiden tot veranderingen in het ECG, zoals T-top inversie of ST-segment depressie. | | Infarct (hartinfarct) | Schade aan de hartspier veroorzaakt door een langdurig zuurstoftekort, meestal als gevolg van een verstopte kransslagader. Op het ECG kan dit zich uiten in ST-elevatie (STEMI) of ST-depressie en Q-golven (NSTEMI). | | NSTEMI (Non-ST Elevation Myocardial Infarction) | Een type hartinfarct waarbij er geen significante ST-elevatie is op het ECG, maar wel tekenen van myocardschade, zoals ST-depressie of T-top inversie. | | STEMI (ST-Elevation Myocardial Infarction) | Een type hartinfarct gekenmerkt door ST-elevatie op het ECG, wat duidt op een acute en volledige blokkade van een kransslagader. | | Hypertrofie | Een vergroting van de spierwand van een hartkamer, meestal als reactie op verhoogde belasting, wat leidt tot specifieke veranderingen op het ECG, zoals toegenomen QRS-amplitude. | | Dilatatie | Een verwijding van een hartkamer, vaak als gevolg van verzwakking van de hartspier, wat eveneens specifieke ECG-afwijkingen kan veroorzaken. | | Pericarditis | Ontsteking van het hartzakje (pericard), wat zich op het ECG kan manifesteren met diffuse ST-elevatie in meerdere afleidingen en PR-segment depressie. | | Longembolie | Een obstructie van een longslagader door een bloedstolsel, wat diverse ECG-veranderingen kan veroorzaken, waaronder sinus-tachycardie, RBTB en asafwijkingen. | | Cardiomyopathie | Een ziekte van de hartspier zelf, die kan leiden tot hypertrofie, dilatatie of restrictie van de hartkamers, met diverse ECG-manifestaties afhankelijk van het type. | | Channelopathie | Een genetische aandoening die de ionkanalen in de celmembranen van de hartspier beïnvloedt, wat kan leiden tot gevaarlijke hartritmestoornissen, zoals het Brugada syndroom en het lange QT syndroom. | | Elektrolytenstoornissen | Verstoringen in de concentraties van elektrolyten in het bloed, zoals kalium en calcium, die significante invloed kunnen hebben op de elektrische activiteit van het hart en specifieke ECG-afwijkingen kunnen veroorzaken. | | Hypokaliëmie | Een lage concentratie kalium in het bloed, die kan leiden tot QT-verlenging, ST-segment depressie en T-top veranderingen op het ECG. | | U-golf | Een kleine positieve deflectie die soms na de T-top op het ECG wordt waargenomen, vooral bij hypokaliëmie, en die de repolarisatie van de Purkinje-vezels kan vertegenwoordigen. | | Epsilon golf | Een klein, laag voltage fragment aan het einde van het QRS-complex, kenmerkend voor aritmogene rechterkamer cardiomyopathie (ARVC). | | J-golf | Een kleine positieve golf direct na het QRS-complex, ook wel Osborne-golf genoemd, die prominent kan zijn bij onderkoeling en soms gezien wordt bij het Brugada syndroom. | | Delta-golf | Een langzame, afgeronde opwaartse deflectie aan het begin van het QRS-complex, kenmerkend voor pre-excitatie syndromen zoals WPW, veroorzaakt door de vroege activatie van de ventrikels via een accessoire bundel. | | Pseudo-WPW | Een patroon op het ECG dat lijkt op het Wolff-Parkinson-White syndroom, maar zonder de klinische symptomen of de aanwezigheid van een accessoire bundel. | | Pseudo-infarct | ECG-kenmerken die lijken op een hartinfarct, zoals Q-golven, maar zonder daadwerkelijke myocardnecrose, vaak gezien bij hypertrofische cardiomyopathie. | | Rechter voorkamer dilatatie | Een verwijding van de rechter boezem van het hart, die op het ECG kan worden herkend aan hoge, spitse P-toppen (P-pulmonale). | | Linker voorkamer dilatatie | Een verwijding van de linker boezem van het hart, die op het ECG kan worden herkend aan brede P-toppen en soms een bifasische P-top in V1. | | Rechter kamer hypertrofie | Een verdikking van de spierwand van de rechter kamer, die op het ECG kan worden gezien aan rechter asdeviatie, diepe S-golven in linker afleidingen, en hoge R-golven in rechter afleidingen. | | Linker kamer hypertrofie | Een verdikking van de spierwand van de linker kamer, die op het ECG wordt herkend aan versterkte R-golven in linker afleidingen, diepe S-golven in rechter afleidingen en de Sokolow-index. | |Strain patroon | Een combinatie van ST-segment depressie en T-top inversie die secundair is aan hypertrofie, vooral van de linker kamer. | | P-pulmonale | Een hoge, spitse P-top, vooral zichtbaar in de inferieure afleidingen (II, III, aVF), die duidt op dilatatie van de rechter voorkamer. | | P-mitrale | Een brede en/of bifasische P-top, vooral zichtbaar in afleidingen I, II en V1, die duidt op dilatatie van de linker voorkamer. | | Orka snuit | Een ECG-patroon kenmerkend voor het Brugada syndroom, bestaande uit ST-elevatie met een negatieve T-top in de rechter precordiale afleidingen (V1-V3). |