PPT 4 indeling van het recht (2) (1).pptx

# Indeling van het recht Dit onderwerp verschaft een overzicht van de verschillende manieren waarop het recht kan worden ingedeeld, wat dient als een leidraad voor het navigeren door juridische informatie en het bepalen van bevoegdheden. ### 1.1 Belang van de indeling De indeling van het recht is essentieel om: * Te bepalen in welk wetboek specifieke juridische informatie te vinden is. * Effectief te zoeken in literatuur en online bronnen. * Vast te stellen welke rechter of instantie bevoegd is in een bepaald geval. * Te identificeren of een rechtsregel dwingend is. * De bevoegdheid van voorzieningen binnen de sociale kaart te bepalen. ### 1.2 Grote lijnen: Nationaal of internationaal recht #### 1.2.1 Nationaal recht Nationaal recht omvat alle rechtsregels die gelden binnen de grenzen van een specifieke staat. #### 1.2.2 Internationaal recht Internationaal recht overstijgt de nationale landsgrenzen en ontstaat door afspraken tussen verschillende staten. Dit kan op verschillende manieren tot stand komen: * **Supranationaal recht:** Hierbij neemt een orgaan, zoals de Europese Unie, beslissingen die bindend zijn voor de lidstaten. > **Voorbeeld:** Een besluit van de Europese Commissie om tarieven in te voeren op de import van bepaalde landbouwproducten. * **Intergouvernementeel recht:** Landen beslissen hierbij in onderling overleg. De Verenigde Naties is hier een voorbeeld van. > **Voorbeeld:** Een resolutie van de VN-Veiligheidsraad die een onderzoek eist naar massagraven. * **Bilaterale en multilaterale verdragen:** Dit zijn afspraken of contracten tussen staten. > **Voorbeeld:** België dat bilaterale verdragen sluit met Frankrijk over lijkenvervoer, met het Verenigd Koninkrijk over bescherming van geclassificeerde informatie, en met de Verenigde Staten over "preclearance" voor reizigers. ### 1.3 Publiek of privaat recht Een fundamentele indeling van het recht is die tussen publiek recht en privaat recht. #### 1.3.1 Publiek recht Publiek recht regelt: * De verhouding tussen de burger en de overheid. * De interne organisatie van de overheid. * De verhouding tussen staten (in internationaalrechtelijk verband). Rechtstakken die tot het publiekrecht behoren zijn onder meer: * **Grondwettelijk recht:** Dit behandelt de inrichting van de staat (scheiding der machten: wetgevende, uitvoerende, rechterlijke macht) en de fundamentele grondrechten van de burger. > **Tip:** Dit is de basisorde van onze staat en bepaalt de fundamenten van ons rechtssysteem. * **Administratief recht:** Dit is een uitvloeisel van het grondwettelijk recht en werkt de bevoegdheden van de uitvoerende macht (regering, bestuur, ambtenaren) verder uit. Het regelt de praktische werking van de staatsadministratie op alle niveaus, inclusief openbare besturen en instellingen zoals gemeentebesturen en O.C.M.W.'s. > **Voorbeeld:** Het proces van het vernieuwen van een paspoort, het aanvragen van een vergunning voor een carport, de taken van een burgemeester of schepenen, en de werking van de gemeenteraad. * **Strafrecht en strafprocesrecht:** * **Strafrecht (materieel strafrecht):** Omschrijft alle misdrijven, ingedeeld in overtredingen, wanbedrijven en misdaden. * **Strafprocesrecht (formeel recht):** Omschrijft de procedure en de onderzoeken bij strafbare feiten. * **Fiscaal recht:** Regelt de inning van belastingen, zowel indirecte (zoals successierecht, btw) als directe (zoals inkomstenbelasting). * **Socialezekerheidsrecht:** Omvat sociale maatregelen en de bescherming tegen levensrisico's zoals ziekte, arbeidsongeval en pensioen. #### 1.3.2 Privaat recht Privaat recht regelt: * Het statuut van een individu, zoals naam, woonplaats en geslacht. * De relaties tussen personen en groepen, zoals huwelijken, overeenkomsten en aansprakelijkheid. Rechtstakken die tot het privaatrecht behoren zijn onder meer: * **Burgerlijk recht:** Dit behandelt in het algemeen de status van personen en de verhoudingen tussen burgers. Het omvat onderdelen zoals personenrecht, familierecht, verbintenissenrecht en aansprakelijkheidsrecht. > **Tip:** Dit is het recht dat de basisverhoudingen tussen burgers regelt, van persoonlijke status tot contracten en schade. * **Economisch recht:** Hoewel niet expliciet uitgewerkt op de vermelde pagina's, wordt het hier wel als onderdeel van het privaatrecht genoemd, wat duidt op de regels die economische activiteiten tussen private partijen sturen. * **Arbeidsrecht:** Dit regelt de individuele en collectieve verhoudingen tussen werknemers en werkgevers. * **Privaatrechtelijk procesrecht (gerechtelijk privaatrecht):** Dit regelt de organisatie van de rechterlijke macht en de procedure bij geschillen die voortvloeien uit privaatrechtelijke relaties, zoals huurgeschillen, echtscheidingen of burenruzies. ### 1.4 Andere indelingsmogelijkheden Naast de indeling in nationaal/internationaal en publiek/privaat, zijn er ook andere manieren om het recht te ordenen: * **Op basis van thema:** Het recht kan ingedeeld worden volgens specifieke thema's, zoals welzijn, eigendom, handel, arbeid, economie, verkeer, media, etc. > **Tip:** Websites zoals www.helderrecht.be kunnen helpen om te bepalen onder welke categorie juridische thema's vallen en of ze tot het publieke of private recht behoren. * **Gemengde takken:** Sommige rechtsdomeinen kunnen kenmerken hebben van zowel publiek als privaat recht. * **Thematische indeling:** Het recht kan ook thematisch worden ingedeeld, wat een alternatieve manier biedt om juridische informatie te structureren en te vinden. --- # Publiek recht en zijn rechtstakken Publiekrecht regelt de verhoudingen tussen de overheid en de burger, de interne organisatie van de overheid en de verhoudingen tussen staten. ### 2.1 Indeling van het recht De indeling van het recht is essentieel om te bepalen waar specifieke juridische informatie te vinden is, welke rechter bevoegd is en welke voorzieningen geraadpleegd moeten worden. #### 2.1.1 Nationaal of internationaal recht * **Nationaal recht**: Geldt binnen de grenzen van één specifieke staat. * **Internationaal recht**: Regelt de verhoudingen die de nationale landsgrenzen overstijgen en komt tot stand door afspraken tussen staten. * **Supranationaal recht**: Een orgaan, zoals de Europese Unie, mag bindende beslissingen nemen voor de aangesloten landen. * **Intergouvernementeel recht**: Staten beslissen in onderling overleg, zoals binnen de Verenigde Naties. * **Bilateraal en multilateraal recht**: Verdragen of afspraken tussen twee (bilateraal) of meerdere (multilateraal) staten. #### 2.1.2 Publiek of privaat recht Publiekrecht en privaatrecht vormen de twee grote hoofdcategorieën van het recht. * **Publiek recht**: Regelt primair de verhouding tussen de overheid en de burger, de interne organisatie van de overheid (zoals de machtsverdeling) en de verhoudingen tussen staten (wat overlapt met internationaal recht). Het betreft alles wat de overheid aangaat. Tot het publiekrecht behoren onder meer de volgende rechtstakken: * **Grondwettelijk recht**: * Zet de inrichting van de staat uiteen, inclusief de verdeling in wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht. * Beschermt de fundamentele grondrechten van de burger. * De Grondwet bevat twee belangrijke hoofdstukken die deze principes vastleggen. * **Administratief recht**: * Werkt het grondwettelijk recht verder uit, met name wat betreft de uitvoerende macht (regering, bestuur, ambtenaren). * Regelt de praktische werking van de staatsadministratie op alle niveaus (federaal, regionaal, gemeentelijk, OCMW, etc.). * Het gemeentebestuur is de overheidsinstantie die het dichtst bij de burger staat. * **Example:** Het proces van het aanvragen van een bouwvergunning voor een carport, het vernieuwen van een paspoort, of het bezoeken van een gemeentehuis voor informatie, valt onder het administratief recht. Hierin wordt de werking van bestuursorganen, de taken van ambtenaren, en de functies van burgemeesters en schepenen uiteengezet. * **Strafrecht en strafprocesrecht**: * **Materieel strafrecht**: Omschrijft alle misdrijven, onderverdeeld in overtredingen, wanbedrijven en misdaden. * **Formeel recht (strafprocesrecht)**: Omschrijft de procedures en onderzoeken die bij strafzaken komen kijken. * **Fiscaal recht**: * Regelt de inning van belastingen. * Omvat zowel indirecte belastingen (bv. successierechten, btw) als directe belastingen (bv. inkomstenbelasting). * **Socialezekerheidsrecht**: * Regelt sociale maatregelen en de bescherming tegen levensrisico's zoals ziekte, arbeidsongevallen en pensioen. * **Privaat recht**: Regelt de relatie tussen individuen en rechtspersonen, en het statuut van een individu. Het betreft de relaties tussen mensen onderling. Tot het privaatrecht behoren onder meer de volgende rechtstakken: * **Burgerlijk recht**: * Regelt in het algemeen het statuut van een persoon (naam, woonplaats, geslacht) en de verhoudingen tussen burgers. * Onderdelen zijn onder meer personenrecht, familierecht, verbintenissenrecht en aansprakelijkheidsrecht. * **Economisch recht**: Regelt economische activiteiten en ondernemingen. * **Arbeidsrecht**: * Regelt de individuele en collectieve verhoudingen tussen werknemers en werkgevers. * **Privaatrechtelijk procesrecht (gerechtelijk privaatrecht)**: * Regelt de organisatie van de rechterlijke macht en de procedures bij geschillen tussen burgers (bv. huurconflicten, echtscheidingen, burenruzies). > **Tip:** Het is cruciaal om de indeling van het recht goed te kennen, aangezien dit een vaste oefening op het examen is en helpt bij het correct situeren van juridische vraagstukken. De indeling van juridische thema's kan ook thematisch of op basis van specifieke sectoren (bv. welzijn, verkeer, media) gebeuren, wat kan leiden tot "gemengde takken" van recht. Wetten en regels zijn terug te vinden in specifieke wetboeken en de literatuur. --- # Privaat recht en zijn rechtstakken Privaatrecht regelt de status van individuen en de relaties tussen personen en groepen. ### 3.1 Indeling van het recht De indeling van het recht is cruciaal omdat het een leidraad biedt voor het vinden van informatie in wetboeken en literatuur, het bepalen van de bevoegde rechter en het inzicht in de aard van de rechtsregels (dwingend of aanvullend). #### 3.1.1 Nationaal versus internationaal recht * **Nationaal recht:** Recht dat geldt binnen de grenzen van één staat. * **Internationaal recht:** Recht dat de nationale grenzen overstijgt en tot stand komt door afspraken tussen staten. * **Supranationaal recht:** Een orgaan neemt beslissingen die bindend zijn voor de aangesloten staten (bv. Europese Unie). * **Intergouvernementeel recht:** Staten beslissen in onderling overleg (bv. Verenigde Naties). * **Bilateraal en multilateraal recht:** Verdragen of afspraken tussen twee (bilateraal) of meerdere (multilateraal) staten. #### 3.1.2 Publiek versus privaatrecht Deze indeling onderscheidt het recht dat de relatie tussen burger en overheid regelt (publiekrecht) van het recht dat de relaties tussen burgers onderling regelt (privaatrecht). ##### 3.1.2.1 Publiekrecht Publiekrecht regelt de verhouding tussen burger en overheid, de interne organisatie van de overheid en de verhouding tussen staten. Tot het publiekrecht behoren onder meer: * **Grondwettelijk recht:** Bepaalt de inrichting van de staat (scheiding der machten) en de fundamentele grondrechten van de burger. * **Administratief recht:** Werkt de inrichting en werking van de uitvoerende macht (regering, bestuur, ambtenaren) en openbare instellingen verder uit. Dit recht regelt de praktische werking van de staatsadministratie op alle niveaus. * **Strafrecht en strafprocesrecht:** * Materieel strafrecht: Omschrijft misdrijven (overtredingen, wanbedrijven, misdaden). * Formeel recht of strafprocesrecht: Omschrijft de procedure en onderzoeken bij strafzaken. * **Fiscaal recht:** Regelt de inning van belastingen, zowel direct (bv. inkomstenbelasting) als indirect (bv. successierecht, btw). * **Socialezekerheidsrecht:** Omvat sociale maatregelen en bescherming tegen levensrisico's zoals ziekte, arbeidsongevallen en pensioen. ##### 3.1.2.2 Privaatrecht Privaatrecht regelt het statuut van een individu (naam, woonplaats, geslacht) en de relaties tussen personen en groepen, zoals huwelijken, overeenkomsten en aansprakelijkheid. Tot het privaatrecht behoren onder meer: * **Burgerlijk recht:** Omvat de staat van de persoon en de verhoudingen tussen burgers. Belangrijke onderdelen zijn personenrecht, familierecht, verbintenissenrecht en aansprakelijkheidsrecht. * **Economisch recht:** Regelt economische activiteiten, handel en ondernemingen. * **Arbeidsrecht:** Bepaalt de individuele en collectieve verhoudingen tussen werknemers en werkgevers. * **Privaatrechtelijk procesrecht (gerechtelijk privaatrecht):** Regelt de organisatie van de rechterlijke macht en de procedures bij privaatrechtelijke geschillen (bv. huurgeschillen, echtscheidingen, burenruzies). > **Tip:** De indeling in publiek en privaatrecht is fundamenteel om te begrijpen waar u specifieke juridische informatie kunt terugvinden en welke rechter of instantie bevoegd is voor een bepaald geschil. > **Voorbeeld:** Een geschil over een verkeersboete valt onder het publiekrecht (strafrecht/administratief recht), terwijl een geschil over de huur van een woning onder het privaatrecht (burgerlijk recht/privaatrechtelijk procesrecht) valt. --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Nationaal recht | Het recht dat geldt binnen de grenzen van een specifieke staat. | | Internationaal recht | Het recht dat de nationale landsgrenzen overstijgt en tot stand komt door afspraken tussen landen. | | Supranationaal recht | Een vorm van internationaal recht waarbij een orgaan, zoals de Europese Unie, beslissingen mag nemen die bindend zijn voor de lidstaten. | | Intergouvernementeel recht | Een vorm van internationaal recht waarbij landen in onderling overleg beslissingen nemen, zoals binnen de Verenigde Naties. | | Bilateraal verdrag | Een juridisch bindende overeenkomst die wordt gesloten tussen twee staten. | | Multilateraal verdrag | Een juridisch bindende overeenkomst die wordt gesloten tussen meer dan twee staten. | | Publiek recht | Het rechtsgebied dat de verhouding tussen de burger en de overheid regelt, de interne organisatie van de overheid en de verhoudingen tussen staten. | | Privaat recht | Het rechtsgebied dat het statuut van een individu regelt en de relaties tussen personen en groepen, zoals huwelijken en overeenkomsten. | | Grondwettelijk recht | Het rechtsgebied dat de inrichting van de staat, inclusief de machten (wetgevend, uitvoerend, rechterlijk), en de fundamentele grondrechten van de burger regelt. | | Administratief recht | Het rechtsgebied dat de verdere uitwerking geeft aan de uitvoerende macht en de praktische werking van de staatsadministratie op alle niveaus regelt, inclusief openbare besturen en instellingen. | | Strafrecht | Het rechtsgebied dat misdrijven omschrijft en de bijbehorende straffen bepaalt, onderverdeeld in materieel strafrecht (omschrijving misdrijven) en formeel strafrecht (procedure en onderzoeken). | | Fiscaal recht | Het rechtsgebied dat zich bezighoudt met de inning van belastingen, zowel indirecte belastingen zoals btw en successierechten, als directe belastingen zoals inkomstenbelastingen. | | Sociaal zekerheidsrecht | Het rechtsgebied dat sociale maatregelen en bescherming tegen levensrisico"s regelt, zoals ziekte, arbeidsongevallen en pensioenen. | | Burgerlijk recht | Het rechtsgebied dat de algemene staat van een persoon en de verhoudingen tussen burgers regelt, met onderdelen als personen, familie, verbintenissen en aansprakelijkheid. | | Arbeidsrecht | Het rechtsgebied dat de individuele en collectieve verhoudingen tussen werknemers en werkgevers regelt. | | Privaatrechtelijk procesrecht | Het rechtsgebied dat de organisatie van de rechterlijke macht en de procedures bij privaatrechtelijke geschillen regelt, zoals huurgeschillen of burenruzies. |