LES 3_ Context deel 2.pdf

# Begrip en analyse van context in architectuur Dit onderwerp verkent de betekenis, analyse en de cruciale relatie tussen architectuur en haar omringende context, en identificeert de factoren die deze context vormgeven. Architectuur staat niet op zichzelf, maar is een realisatie die wordt beïnvloed door een veelheid aan factoren. Het begrijpen en analyseren van deze context is essentieel om de kloof in het ontwerpproces te dichten [19](#page=19) [3](#page=3) [49](#page=49) [4](#page=4) [6](#page=6). ### 1.1 Architectuur in de context: begrip Context omvat een breed scala aan aspecten die de omgeving waarin architectuur tot stand komt, bepalen. Deze omvatten [5](#page=5): * **Klimatologische aspecten:** Factoren gerelateerd aan het weer en klimaat [5](#page=5). * **Politieke aspecten:** Wetten, regelgeving en overheidsbeleid [5](#page=5). * **Sociale aspecten:** Demografie, gewoonten en de behoeften van de gemeenschap [5](#page=5) [6](#page=6). * **Culturele aspecten:** De heersende cultuur en tradities [5](#page=5). * **Architecturale aspecten:** Bestaande bebouwing en de architectonische geschiedenis van een locatie [5](#page=5) [6](#page=6). * **Landschappelijke aspecten:** De natuurlijke omgeving en de grondgesteldheid [5](#page=5) [6](#page=6). Daarnaast spelen ook de beschikbaarheid van materialen en de specifieke grondgesteldheid een rol. Globalisering kan leiden tot de verspreiding van identieke wetten, ontwerpers en culturen, wat de uniciteit van contextuele architectuur kan beïnvloeden. Desondanks blijft context de aanleiding geven tot specifieke architecturale uitingen [6](#page=6) [7](#page=7). ### 1.2 Architectuur in de context: analyse Analyseren in de context van architectuur betekent het leesbaar maken van de omgeving. Dit proces omvat abstractie, waarbij zowel zichtbare als onzichtbare elementen van de context worden geïdentificeerd. Het doel is om te leren hoe men de context kan lezen en begrijpen [20](#page=20). > **Tip:** Beschouw contextanalyse als het ontcijferen van de 'taal' van een plek. Elke straat, gebouw en zelfs het weer spreekt tot de ontwerper. ### 1.3 Ontwerpen in relatie tot de context Het ontwerpproces is onlosmakelijk verbonden met de context. Architectuur wordt gevormd door en reageert op de omgeving. Het negeren van de context kan leiden tot ontwerpen die niet resoneren met hun omgeving of de behoeften van de gebruikers, wat het belang van een grondige context-analyse onderstreept [19](#page=19) [3](#page=3) [49](#page=49) [4](#page=4) [50](#page=50). > **Example:** Een gebouw in een woestijngebied zal noodzakelijkerwijs anders ontworpen worden dan een gebouw in een regenwoud, vanwege de sterk uiteenlopende klimatologische context. De materialen, oriëntatie en ventilatiesystemen zullen hierop aangepast moeten worden. --- # Methoden voor contextanalyse en ontwerp Dit gedeelte verkent diverse methoden en technieken om de context te analyseren en te integreren in het ontwerpproces [12](#page=12). ### 2.1 Belang van contextanalyse Contextanalyse is cruciaal om de omgeving waarin een ontwerp wordt geplaatst, te begrijpen. Dit omvat het analyseren van de bestaande fysieke, sociale en culturele elementen. De oefeningen in het document moedigen aan tot het verkennen van de context op verschillende schalen, van het perceel tot de bredere stad of regio [12](#page=12) [14](#page=14) [15](#page=15) [47](#page=47) [48](#page=48). ### 2.2 Ondergrond en Netwerken Een belangrijk aspect van context is de ondergrond. Dit omvat natuurlijke elementen zoals de bodem zoals gedetailleerd op bodemkaarten en geologische kaarten. Ook grondwatertrappen zijn relevant. Naast de fysieke ondergrond zijn netwerken een essentieel onderdeel van de context. Deze netwerken omvatten verbindingen, paden, knooppunten en landmarks [21](#page=21) [22](#page=22) [23](#page=23) [24](#page=24) [25](#page=25) [27](#page=27) [28](#page=28) [29](#page=29). Het analyseren van netwerken betekent deze leesbaar maken en gebruikmaken van abstractie, zowel zichtbare als onzichtbare aspecten. Tijd kan bijvoorbeeld een onzichtbaar netwerkaspect zijn [30](#page=30) [31](#page=31). Het gebruik van GIS-software (Geografische Informatiesystemen) kan nuttig zijn voor het analyseren van kaarten en netwerken [26](#page=26). ### 2.3 Abstractie als analysemethode Abstractie is een manier om een vereenvoudigde, maar betekenisvolle, weergave van de context te creëren. Op grote schaal kan dit morphologische analyse inhouden, waarbij wordt gekeken naar architectonische elementen zoals vorm, beplanting, water en de vorm van gebouwen. Voorbeelden hiervan zijn analyses van gebieden zoals Breda en Kopenhagen [32](#page=32) [33](#page=33). ### 2.4 Figure & Ground methode De Figure & Ground methode, gepopulariseerd door Colin Rowe in zijn boek "Collage City", onderscheidt open en bebouwde ruimte. Een klassiek voorbeeld van deze methode is de Nolli map uit 1748 van Rome, die de relatie tussen openbare ruimte en bebouwde ruimte visualiseert [34](#page=34) [35](#page=35). > **Tip:** Deze methode helpt om de ruimtelijke organisatie van een stad of gebied te begrijpen door de focus te leggen op de verhouding tussen het 'figuur' (de bebouwing) en de 'grond' (de open ruimtes). ### 2.5 Billboard methode De Billboard methode, ontwikkeld door Robert Venturi en Denise Scott Brown, zoals beschreven in hun werk "Learning from Las Vegas" , benadrukt het belang van communicatie en symboliek in de stedelijke vorm. Volgens hen is "communicatie over ruimte belangrijker dan ruimte zelf, en dit vereist een symbolisch en tijdsgebonden element" ] [36](#page=36) [37](#page=37) [38](#page=38) [39](#page=39). > **Voorbeeld:** De billboard methode kijkt naar hoe elementen in de openbare ruimte (zoals billboards, maar breder geïnterpreteerd) informatie overbrengen en de publieke perceptie beïnvloeden, met name in suburbane of commerciële gebieden. ### 2.6 Serial vision Serial vision, geassocieerd met Gordon Cullen, richt zich op de opeenvolging van ervaringen en beelden die een persoon ervaart wanneer hij door een stedelijke omgeving beweegt. Het analyseert hoe de opeenvolging van visuele indrukken een gevoel van plaats creëert [41](#page=41) [42](#page=42). ### 2.7 The image of the city Kevin Lynch's werk, met name "The Image of the City" , onderzoekt hoe stedelijke bewoners de stad waarnemen en mentaal in kaart brengen. Hij introduceert concepten zoals de dynamische stad en analyseert hoe de mentale beelden van een stad worden gevormd door elementen als paden, randen, wijken, knooppunten en landmarks [43](#page=43) [44](#page=44) [45](#page=45). > **Tip:** Het begrijpen van de 'image of the city' helpt ontwerpers om ruimtes te creëren die herkenbaar, navigeerbaar en betekenisvol zijn voor de gebruikers. --- # Aanpassen en contrasteren met de context in ontwerp Dit onderwerp verkent architecturale strategieën om zich te verhouden tot de omringende context, hetzij door aanpassing, contrast, of een meer genuanceerde benadering van laveren. ## 3 Aanpassen en contrasteren met de context in ontwerp ### 3.1 Aanpassen aan de context Aanpassing aan de context betekent dat een nieuw ontwerp zich schikt naar de bestaande omgeving, waarbij de architectuur elementen van de omgeving overneemt om coherentie te creëren. Dit kan op verschillende niveaus plaatsvinden [52](#page=52): * **Programma:** De functie van het gebouw kan aansluiten bij het bestaande programma in de omgeving, bijvoorbeeld woningen in een woonwijk [52](#page=52). * **Compositie:** De plaatsing en ordening van de bouwmassa's kunnen in lijn worden gebracht met de compositie van omliggende gebouwen [52](#page=52). * **Bouwhoogte:** De hoogte van het nieuwe gebouw kan worden afgestemd op de gemiddelde of dominante bouwhoogtes in de buurt [52](#page=52). * **Bouwmassa:** De omvang en vorm van de bouwmassa kunnen worden gemodelleerd naar de schaal en typologie van de bestaande bebouwing [52](#page=52). * **Materiaalgebruik:** Het kiezen van materialen die overeenkomen met of complementair zijn aan de materialen die in de omgeving worden gebruikt, kan een gevoel van continuïteit creëren [52](#page=52). * **Details:** Verfijnde architecturale details, zoals raamverdelingen of dakvormen, kunnen worden geïntegreerd om aansluiting te vinden bij de lokale architecturale taal [52](#page=52). * **Omgeving:** De integratie met de directe omgeving, zoals tuinen, pleinen of natuurlijke landschapselementen, is cruciaal [52](#page=52). * **Aan buren:** Het ontwerp kan rekening houden met de positie, schaal en uitstraling van directe buren om harmonie te bevorderen [52](#page=52). **Voorbeelden van aanpassing aan de context:** * **Invisible Farm, stpmj, USA:** Dit project toont een voorbeeld van hoe een gebouw kan opgaan in zijn landschappelijke context, waarbij de grenzen tussen architectuur en natuur vervagen [53-58](#page=53-58). > **Tip:** Bij aanpassing is het belangrijk om niet te vervallen in een slaafse kopie, maar om de principes van de context te begrijpen en deze op een eigentijdse manier te interpreteren. * **Modern Winter House, Duilio Damilano, Cuneo Italië:** Dit huis integreert zich in zijn bergachtige omgeving door middel van materiaalgebruik en volume [59](#page=59). * **Glass House, Philip Johnson, 1949:** Hoewel modern en transcparant, relateert dit huis zich aan de context door de plaatsing binnen een tuin en het openen naar het landschap [60](#page=60). ### 3.2 Contrasteren met de context Contrasteren met de context betekent dat een architecturaal ontwerp bewust afwijkt van de bestaande omgeving om een statement te maken, een visuele spanning te creëren of juist de aandacht te vestigen op het nieuwe gebouw. Dit kan door middel van verschillende strategische keuzes [61](#page=61): * **Positionering:** Het nieuwe gebouw kan op een prominente of juist ongebruikelijke plek worden geplaatst ten opzichte van de bestaande structuur [61](#page=61). * **Vorm:** Het aannemen van een radicale afwijkende vorm van de omgeving kan een sterk contrast creëren [61](#page=61). * **Volume:** Een significant ander volume, groter of kleiner, kan een dramatisch effect hebben [61](#page=61). * **Geleding:** De manier waarop het gebouw is opgebouwd uit verschillende onderdelen kan afwijken van de ritmiek van de omgeving [61](#page=61). * **Gevelindeling:** Het patroon en de opbouw van de gevels kunnen bewust anders zijn dan wat gebruikelijk is in de context [61](#page=61). * **Plaatsing entree:** De hoofdingang kan op een onverwachte of juist zeer benadrukte locatie worden geplaatst [61](#page=61). * **Compositie:** De algemene ordening en de manier waarop de elementen van het gebouw ten opzichte van elkaar staan, kan breken met de contextuele compositie [61](#page=61). * **Materiaalgebruik:** Het toepassen van ongebruikelijke materialen of een palet dat sterk afwijkt van de omgeving kan een visueel contrast creëren [61](#page=61). * **Ontsluiting:** De manier waarop het gebouw toegankelijk is, kan afwijken van de gebruikelijke methoden in de omgeving [61](#page=61). * **Details:** Specifieke, afwijkende architecturale details kunnen het contrast versterken [61](#page=61). **Voorbeelden van contrasteren met de context:** * **Townhouse, Elding Oscarson, Zweden:** Dit project toont hoe een eigentijdse ingreep in een traditionele stedelijke context kan contrasteren door middel van materiaal, vorm en gevelbehandeling, terwijl het toch respectvol omgaat met de schaal en ritmiek van de straat [62-65](#page=62-65). * **Woning, Ana Laura Vasconcelos, Portugal:** Dit ontwerp kan een voorbeeld zijn van het bewust afwijken van lokale bouwstijlen of materialen om een onderscheidend architecturaal object te creëren [66-67](#page=66-67. ### 3.3 Laveren met de context Laveren met de context is een meer genuanceerde strategie waarbij architectuur elementen van de omgeving selectief overneemt of juist subtiel afwijkt, zonder een expliciet contrast of een complete aanpassing. Het gaat om een spel van herkennen en verrassen, waarbij het nieuwe gebouw een dialoog aangaat met zijn omgeving op een dynamische manier. Dit kan betekenen dat men bepaalde aspecten van de context negeert, andere accentueert, of er op een intelligente manier mee speelt [68](#page=68). **Voorbeelden van laveren met de context:** * **Woonwijk Orestad, PLOT Big, Kopenhagen:** In deze wijk worden verschillende typologieën en ontwerpoplossingen toegepast die reageren op de stedelijke schaal en het programma, maar elk met een eigen karakter [68-69](#page=68-69). * **VM Houses, Copenhagen, BIG:** Dit project illustreert hoe herkenbare woonvormen worden getransformeerd en gecombineerd op een manier die zowel aan de context refereert als een nieuwe, dynamische compositie creëert [70-73](#page=70-73. De V- en M-vormen verwijzen naar typische huizen, maar de schaal en de samenvoeging ervan in een groter geheel is vernieuwend [70](#page=70). * **House in Yagi, Suppose Design Office, 2012:** Dit huis presenteert een interessant contrast tussen interne en externe ruimtes. Meer dan tweederde van het volume is gereserveerd voor bruikbare buitenruimte, terwijl minder dan eenderde wordt ingenomen door de werkelijke binnenruimte. Dit is een vorm van laveren; het concept van wonen wordt opgerekt naar buiten, reagerend op een mogelijke behoefte aan buitenruimte binnen een stedelijke context, zonder de buitenruimte simpelweg als tuin te definiëren, maar als integraal onderdeel van de leefomgeving [74-85](#page=74-85) [76](#page=76). * **Kinderpsychiatrisch Centrum Genk, OSAR:** Dit project kan een voorbeeld zijn van het creëren van een omgeving die zowel helend als functioneel is, waarbij de architectuur op een subtiele manier inspeelt op de specifieke behoeften van de gebruikers en de stedelijke of institutionele context [86-87](#page=86-87. --- # Reflectie op ontwerp en context This topic focuses on critically examining the design process and the rationale behind specific design choices in relation to their context. ### 4.1 De kern van de ontwerp-reflectie: "Why... is this design?" The central question guiding reflection on a design is "Why... is this design?". This prompts an in-depth analysis of the design process, considering the motivations, influences, and strategic decisions that led to the final outcome. It involves understanding not just *what* was designed, but *why* it was designed in that particular way [88](#page=88) [89](#page=89) [90](#page=90) [91](#page=91). ### 4.2 Factoren die de ontwerpkeuze beïnvloeden Several key elements contribute to the understanding of a design's rationale: #### 4.2.1 Proces en context The design process itself, and the context in which the design is situated, are fundamental to its interpretation. Understanding the environment, user needs, and functional requirements is crucial [89](#page=89) [90](#page=90). * **Doel:** What is the intended purpose of the design [90](#page=90)? * **Omgeving:** How does the design fit within its surroundings? For example, the function of white stones in a specific context, such as reflecting moonlight [90](#page=90). * **Constructie en materiaal:** Considerations regarding construction techniques, material choices, and practical aspects like water drainage are important [90](#page=90). * **Toegankelijkheid en gebruikers:** The design's accessibility for different users (e.g., horses, carts, pedestrians) and its impact on user behavior (e.g., speed reduction) are significant [90](#page=90). * **Gebruikersgroepen:** Identifying the intended users (e.g., trade caravans, military troops) helps understand specific design requirements [90](#page=90). * **Tijdsindicatie:** The historical period or era to which a design might belong can provide context (e.g., Roman times) [90](#page=90). #### 4.2.2 Typologie Understanding the typological category of the design can offer insights into its inherent characteristics and common features within that classification [89](#page=89) [90](#page=90). #### 4.2.3 Programma The program, which outlines the functional requirements and objectives of the design, is a direct driver of design decisions [89](#page=89) [90](#page=90). #### 4.2.4 Strategie en methode The overarching strategy and the specific methods employed during the design process shape the outcome [89](#page=89) [90](#page=90). #### 4.2.5 Skills The skills and expertise of the designer(s) also play a role in the realization and nature of the design [89](#page=89) [90](#page=90). ### 4.3 Discussie en authenticiteit The concept of authenticity is paramount when reflecting on a design. It prompts questions about how genuine and true the design is to its purpose, context, and the intentions behind it [10](#page=10) [9](#page=9). > **Tip:** For a deeper understanding and to engage with these concepts, it is recommended to check the discussion group on Blackboard under the OPO "Ontwerpmethodiek". This is where you can contribute your thoughts on what a design is, why it was designed a certain way, and the essence of its design [88](#page=88) [89](#page=89) [90](#page=90). > **Example:** When analyzing a historical structure, one might ask: "Do the white stones have a specific function related to the moonlight, as suggested by Dries Tielemans?". This exemplifies how specific details can be linked to functional or aesthetic considerations within a given context. Another example is considering the time period, such as asking if a design is Roman, as suggested by Mirko Etneo [90](#page=90). --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Context | De omringende omstandigheden, omgeving en factoren die invloed hebben op een architectonisch ontwerp, zoals klimatologische, politieke, sociale, culturele, architecturale en landschappelijke aspecten. | | Context-analyse | Het proces van het onderzoeken, begrijpen en documenteren van de verschillende elementen die de context van een ontwerp vormen, met als doel deze in het ontwerpproces te integreren. | | Typologie | De studie en classificatie van gebouwtypen of architectonische vormen op basis van hun functie, structuur of historische ontwikkeling. | | Strategie | Een plan van aanpak dat wordt gehanteerd om een bepaald doel te bereiken binnen het ontwerpproces, rekening houdend met de context en het programma. | | Methode | Een specifieke techniek of reeks procedures die wordt gebruikt om een taak uit te voeren of een probleem op te lossen, zoals een methode voor contextanalyse of ontwerp. | | Figure & Ground methode | Een analysemethode voor stedelijke ruimte die het onderscheid maakt tussen bebouwde gebieden (ground) en open ruimtes (figure), vaak visueel weergegeven in kaarten. | | Nolli map | Een historische stedelijke kaart, oorspronkelijk gemaakt door Giambattista Nolli voor Rome in 1748, die de relatie tussen publieke, open en privé-ruimtes visualiseert door interieurs van openbare gebouwen ook als open ruimte te tonen. | | Billboard methode | Een ontwerpaanpak die de aandacht vestigt op visuele communicatie en symboliek in de stedelijke omgeving, geïnspireerd door de reclameborden in stedelijke gebieden zoals Las Vegas. | | Serial vision | Een concept, populair gemaakt door Gordon Cullen, dat de reeks beelden en ervaringen beschrijft die een persoon waarneemt tijdens het bewegen door een stedelijke of architectonische omgeving. | | Image of the city | Een theorie van Kevin Lynch die onderzoekt hoe bewoners hun stedelijke omgeving mentaal representeren en hoe de "imageability" van een stad bijdraagt aan de oriëntatie en identiteit van de bewoners. | | Globalisering | Het proces waarbij economieën, culturen en bevolkingsgroepen wereldwijd steeds meer met elkaar verbonden raken, wat ook invloed heeft op de uniformiteit van architectuur en cultuur. | | Abstractie | Het proces van het vereenvoudigen of samenvatten van complexe informatie of vormen tot hun essentie, vaak gebruikt in de analyse om de belangrijkste kenmerken van een context te identificeren. | | Netwerken | Een systeem van onderling verbonden elementen, zoals wegen, paden, waterwegen of communicatielijnen, die een structurerend element vormen binnen een landschap of stad. | | Landschappelijke aspecten | Kenmerken van de natuurlijke omgeving, zoals topografie, vegetatie, waterlopen en bodemgesteldheid, die de context van een architectonisch ontwerp beïnvloeden. | | Aanpassen aan de context | Een ontwerpprincipes waarbij nieuwe architectuur wordt ontworpen om harmonisch te integreren met de bestaande omgeving op het gebied van schaal, materiaal, vorm en stijl. | | Contrasteren met de context | Een ontwerpprincipes waarbij architectuur bewust wordt ontworpen om zich te onderscheiden van de bestaande omgeving, door middel van vorm, materiaal, kleur of positie, om een specifiek statement te maken. | | Laveren met de context | Een ontwerpaanpak die een flexibele en adaptieve relatie met de context nastreeft, waarbij elementen van aanpassing en contrast worden gecombineerd om een unieke oplossing te creëren die zowel verbinding maakt als zich onderscheidt. |