Eerstelijnszones ppt

# Introductie tot eerstelijnszones Dit deel introduceert het concept van eerstelijnszones, hun definities en de historische context waarin ze zijn ontstaan, en schetst de algemene opbouw van de zorglijnen en de uitdagingen in de eerste lijn [1](#page=1) [2](#page=2) [4](#page=4) [5](#page=5). ### 1.1 Wat is een eerstelijnszone? De term "eerstelijnszone" (ELZ) verwijst naar een concept binnen de gezondheidszorg dat de organisatie en samenwerking binnen de eerste lijn van zorg beoogt te verbeteren. De eerste lijn vormt de toegangspoort tot het zorglandschap en is essentieel voor de continuïteit en efficiëntie van de zorgverlening [2](#page=2) [4](#page=4). ### 1.2 Definities en historiek Historisch gezien is de zorg opgedeeld in verschillende lijnen: de 0de, 1ste, 2de en 3de lijn [4](#page=4). * **0de lijn:** Dit verwijst naar preventieve acties en algemene volksgezondheid die plaatsvinden buiten de directe zorgcontext, gericht op het voorkomen van ziekte en het bevorderen van gezondheid [4](#page=4). * **1ste lijn:** Dit is de eerstelijnszorg, bestaande uit huisartsen, verpleegkundigen, paramedici, apothekers en andere zorgverleners die direct toegankelijk zijn voor de patiënt zonder verwijzing [4](#page=4). * **2de lijn:** Dit omvat gespecialiseerde zorg, meestal verleend in ziekenhuizen of door specialisten, waar patiënten naartoe verwezen worden vanuit de eerste lijn [4](#page=4). * **3de lijn:** Dit is de hooggespecialiseerde zorg, zoals in universitaire ziekenhuizen, gericht op complexe medische aandoeningen en ingrepen [4](#page=4). De oprichting van eerstelijnszones is een reactie op de uitdagingen die ervaren worden in de eerste lijn met als doel de samenwerking en de efficiëntie te verhogen [2](#page=2) [5](#page=5). ### 1.3 Uitdagingen en belangrijke concepten in de eerste lijn De eerste lijn wordt geconfronteerd met diverse uitdagingen. Hoewel specifieke uitdagingen niet gedetailleerd worden op pagina 5, impliceert de context dat deze te maken hebben met de organisatie, financiering, personeelsbezetting en de integrale zorgverlening aan de bevolking. Concepten die hierbij relevant zijn, omvatten preventie, continuïteit van zorg, interdisciplinaire samenwerking en patiëntgerichtheid. Het streven is om de eerste lijn te versterken om zo de druk op de hogere zorglijnen te verminderen en een efficiënter zorgsysteem te creëren [2](#page=2) [4](#page=4) [5](#page=5). --- # Identiteit en kernopdrachten van eerstelijnszones Eerstelijnszones (ELZ) vormen een cruciaal netwerk in de Vlaamse en Brusselse gezondheids- en welzijnszorg, gericht op het faciliteren van geïntegreerde zorg door middel van afstemming en samenwerking tussen diverse actoren [13](#page=13). ### 2.1 Identiteit van eerstelijnszones Een eerstelijnszone is een geografisch afgebakend gebied met gemiddeld 70.000 tot 120.000 inwoners. In Vlaanderen en Brussel zijn er momenteel 60 van dergelijke zones. Ze werden opgericht in 2020 en worden gefinancierd door het Departement Zorg. De organisatiestructuur van een ELZ is die van een vzw, waarbij de zorgraad de aansturende entiteit is. Elke eerstelijnszone beschikt over een aantal medewerkers om haar taken uit te voeren [9](#page=9). De ELZ fungeert als een netwerkorganisatie die de brug slaat tussen zorg- en welzijnsactoren, lokale besturen, vrijwilligers en/of mantelzorgorganisaties. Het hoofddoel is het bereiken van een betere afstemming en samenwerking tussen zorg- en welzijnsprofessionals, met als uiteindelijke ambitie het realiseren van geïntegreerde zorg voor elke zorgvrager [13](#page=13). **Voorbeeld van actoren binnen een eerstelijnszone:** * **Algemene actoren:** Woonzorgcentra, CAW, DMW’s, OCMW’s, Opgroeien, VAPH, LDC’s, thuiszorgdiensten [11](#page=11). * **Specifieke gemeenten (voorbeeld):** Gavere, Horebeke, Maarkedal, Kluisbergen, Oudenaarde, Kruisem, Wortegem-Petegem, Zwalm [11](#page=11). * **Zorg- en welzijnsprofessionals:** Huisartsen, apothekers, ergotherapeuten, psychologen, podologen, verpleegkundigen, thuiszorgdiensten [11](#page=11). * **Zorgvragers en ondersteunende netwerken:** De zorgvrager, mantelzorgverenigingen, vrijwilligersverenigingen [11](#page=11). ### 2.2 De vier kernopdrachten van eerstelijnszones De eerstelijnszones hebben vier decretale kernopdrachten [14](#page=14): #### 2.2.1 De organisatie en het aanbod van kwaliteitsvolle zorg en ondersteuning afstemmen op de zorg- en ondersteuningsvragen, zoals vastgesteld op bevolkingsniveau binnen het werkgebied van de zorgraad Deze opdracht omvat diverse activiteiten gericht op het in kaart brengen van noden en het faciliteren van overleg. Kernactiviteiten zijn onder andere het opmaken van een omgevingsanalyse, die dient als basis voor het actie- en meerjarenplan. Daarnaast faciliteren ELZ’s overleg en organiseren ze werkgroepen rond specifieke thema’s zoals ‘Geestelijke Gezondheid’, dementie, valpreventie en mondgezondheid. Het doorgeven van relevante signalen uit de bevolking aan beleidsmakers behoort eveneens tot deze opdracht [15](#page=15). #### 2.2.2 De ondersteuning van het lokale sociaal beleid ELZ’s spelen een ondersteunende rol in het lokale sociale beleid. Concrete voorbeelden van initiatieven binnen deze opdracht zijn het Geïntegreerd Breed Onthaal (GBO) en ‘De Gele Doos’. Daarnaast dragen ze bij aan het Regionaal Project Mondgezondheid en faciliteren ze overleg en kennisdeling tussen lokale besturen [16](#page=16). #### 2.2.3 Zorgaanbieders ondersteunen bij de organisatie van kwaliteitsvolle en geïntegreerde zorg en ondersteuning van de personen met een zorg- en ondersteuningsvraag Deze opdracht richt zich op het versterken van de zorgaanbieders zelf. De ELZ draagt bij aan de bekendheid en het gebruik van de Vlaamse Sociale Kaart en stimuleert een helder beeld van het zorglandschap. Ook het mee uitdragen van Vlaamse initiatieven, zoals de Mantelzorgatlas ELZ Vlaamse Ardennen en de Zorgwijzer Dementie, behoort tot deze taak. Verder organiseren ze infosessies en vormingen, bijvoorbeeld rond vroegtijdige zorgplanning en levenseinde, en verspreiden ze nieuwsbrieven met relevante informatie voor zorgaanbieders [17](#page=17). #### 2.2.4 Meewerken aan de Vlaamse gezondheidsdoelstellingen en beleidsdoelstellingen ELZ’s dragen bij aan de realisatie van bredere Vlaamse gezondheids- en beleidsdoelstellingen. Voorbeelden hiervan zijn de organisatie van vaccinatiecampagnes, zoals de COVID-vaccinatiecampagne. Ze zijn ook betrokken bij preventie-initiatieven zoals ‘De Vlaming leeft gezonder’ door een goede afstemming met gezondheidsmakers op het vlak van preventie. Specifieke projecten omvatten de ontwikkeling van een zorgpad suïcidepreventie voor kinderen en jongeren, en initiatieven zoals ‘Bewegen op Verwijzing’ [18](#page=18). --- # Rol en toekomstige ontwikkelingen van eerstelijnszones Dit gedeelte bespreekt de rol van eerstelijnszones (szone) voor professionals, verkent recente initiatieven en schetst de toekomstige visie en hervormingen binnen de eerstelijnszorg. ### 3.1 De rol van eerstelijnszones voor professionals Eerstelijnszones bieden professionals in de zorg en welzijn verschillende voordelen. Ze fungeren als een platform voor signalering, afstemming en vorming, en faciliteren het opbouwen van een relevant netwerk [22](#page=22). > **Voorbeelden van situaties waarin een eerstelijnszone nuttig kan zijn voor professionals:** > * Een maatschappelijk werker (MW) kan een cliënt niet doorverwijzen naar een huisarts vanwege patiëntenstops in meerdere praktijken [22](#page=22). > * Een MW in een ziekenhuis heeft onvoldoende zicht op de thuissituatie van een patiënt [22](#page=22). > * Een MW mist specifieke inzichten of vaardigheden met betrekking tot afhankelijkheidsproblematiek (zoals drugs of alcohol) [22](#page=22). ### 3.2 Toekomstige ontwikkelingen en visie De toekomst van de eerstelijnszorg wordt gekenmerkt door een toenemende afstemming tussen de Vlaamse en Federale overheid. Dit uit zich onder andere in het Interfederaal plan geïntegreerde zorg, dat drie programma's omvat voor specifieke doelgroepen [23](#page=23): * **Kwetsbare zwangere vrouwen; Perinataal programma** * **Kwetsbare ouderen, personen met dementie** * **Obesitas bij kinderen en jongeren** Verder zijn er initiatieven zoals Alivia (DZOP) en de hervorming van de palliatieve zorg die bijdragen aan de bredere visie "De toekomst is thuis – de toekomst is samen" [23](#page=23). ### 3.3 Meer informatie Voor professionals die meer informatie wensen of willen weten tot welke eerstelijnszone hun woonplaats behoort, is de website www.eerstelijnszone.be beschikbaar [24](#page=24). --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Eerstelijnszone (ELZ) | Een geografisch afgebakend gebied met een gemiddelde van 70.000 tot 120.000 inwoners, opgericht in 2020, dat tot doel heeft de samenwerking en afstemming tussen zorg- en welzijnsactoren te bevorderen met het oog op geïntegreerde zorg. | | Zorgraad | Een orgaan binnen een eerstelijnszone dat de zone aanstuurt en de strategische beslissingen neemt met betrekking tot de organisatie en het aanbod van zorg en ondersteuning. | | Geïntegreerde zorg | Een vorm van zorgverlening waarbij verschillende zorgaanbieders en diensten op elkaar zijn afgestemd om een coherent en naadloos zorgtraject te garanderen voor personen met een zorg- of ondersteuningsvraag. | | Omgevingsanalyse | Een proces waarbij de huidige zorg- en ondersteuningsbehoeften binnen het werkgebied van een eerstelijnszone worden vastgesteld, met als doel de basis te leggen voor een actie- en meerjarenplan. | | Gezondheidsdoelstellingen | Doelstellingen die gesteld worden op Vlaams niveau met betrekking tot de gezondheid van de bevolking, waarbij eerstelijnszones een rol spelen in de implementatie en afstemming. | | Mantelzorg | Zorg en ondersteuning die door familieleden, vrienden of andere naasten wordt verleend aan personen die hulp nodig hebben, vaak naast de professionele zorg. | | Vlaamse Sociale Kaart | Een online database die een overzicht biedt van alle zorgaanbieders en ondersteuningsdiensten in Vlaanderen, bedoeld om professionals en burgers te informeren over het beschikbare aanbod. | | Lokaal sociaal beleid | Het beleid dat op gemeentelijk niveau wordt gevoerd om het welzijn en de sociale inclusie van de inwoners te bevorderen, waarbij eerstelijnszones ondersteuning bieden. | | Vzw-structuur | Een vereniging zonder winstoogmerk, de juridische vorm waarin veel eerstelijnszones worden georganiseerd, wat impliceert dat de winsten worden geherinvesteerd in de doelstellingen van de organisatie. | | Zorgvrager | Een persoon die behoefte heeft aan zorg of ondersteuning, of dit nu op medisch, sociaal of persoonlijk vlak is. |