14) H13 - Technologische Vooruitgang en Groei.pptx

# Technologische vooruitgang en de groeivoet Dit onderwerp onderzoekt de rol van technologische vooruitgang in het bepalen van de economische groeivoet. ### 1.1 Technologische vooruitgang en de groeivoet Technologische vooruitgang kent meerdere dimensies: een grotere hoeveelheid output, betere producten, nieuwe producten, en een breder aanbod aan goederen. Het niveau van technologie, aangeduid met $A$, bepaalt hoeveel output ($Y$) geproduceerd kan worden met een gegeven hoeveelheid kapitaal ($K$) en arbeid ($N$). De productie­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ Miet $ \frac{Y}{AN} $ met output per effectieve arbeider en $ \frac{K}{AN} $ met kapitaal per effectieve arbeider. Bij constante schaalopbrengsten en een gegeven technologieniveau ($A$), geldt: $$ \frac{Y}{AN} = f\left(\frac{K}{AN}\right) $$ Wanneer $x = \frac{1}{AN}$ wordt de output per effectieve arbeider een functie van het kapitaal per effectieve arbeider. Figuur 13-1 illustreert de relatie tussen output per effectieve arbeider en kapitaal per effectieve arbeider. Door de dalende opbrengsten van kapitaal leiden verdere toenames in de kapitaalhoeveelheid tot steeds kleinere toenames in $Y/AN$. De dynamiek tussen output en kapitaal per effectieve arbeider hangt af van: 1. **De relatie tussen output en investeringen:** $$ \frac{\Delta Y}{AN} = s f\left(\frac{K}{AN}\right) - \delta \frac{K}{AN} $$ Wanneer beide zijden gedeeld worden door $AN$, krijgen we: $$ \frac{\Delta \left(\frac{Y}{AN}\right)}{\frac{Y}{AN}} = s \frac{f\left(\frac{K}{AN}\right)}{\frac{Y}{AN}} - \delta \frac{\frac{K}{AN}}{\frac{Y}{AN}} $$ 2. **De relatie tussen investeringen per effectieve arbeider en kapitaal per effectieve arbeider:** Geg e ven dat investeringen gelijk zijn aan spaargeld, $I = sY$, wordt de verandering in kapitaal per effectieve arbeider gegeven door: $$ \Delta \left(\frac{K}{AN}\right) = s f\left(\frac{K}{AN}\right) - \delta \frac{K}{AN} $$ 3. **De relatie tussen depreciatie per effectieve arbeider en de hoeveelheid kapitaal per effectieve arbeider:** Depreciatie per effectieve arbeider, of de benodigde investeringen om de kapitaalhoeveelheid per effectieve arbeider constant te houden, is $ \delta \frac{K}{AN} $. Uitgedrukt per effectieve arbeider is de verandering in kapitaal per effectieve arbeider: $$ \Delta \left(\frac{K}{AN}\right) = s f\left(\frac{K}{AN}\right) - \delta \frac{K}{AN} $$ Figuur 13-2 toont de dynamiek tussen output en kapitaal per effectieve arbeider. Kapitaal en output per effectieve arbeider convergeren naar een constant niveau op lange termijn. In situatie $ \left(\frac{K}{AN}\right)_0 $ zijn de investeringen hoger dan het investeringsniveau dat nodig is om de kapitaalhoeveelheid per effectieve arbeider constant te houden. Hierdoor zal $K/AN$ toenemen. De economie beweegt zich naar rechts, waarbij de kapitaalvoorraad per effectieve arbeider in de loop van de tijd toeneemt. Op lange termijn bereikt de kapitaalvoorraad per effectieve arbeider een constant niveau, en daarmee ook de output per effectieve arbeider. Dit impliceert dat de output ($Y$) groeit aan dezelfde snelheid als het aantal effectieve arbeiders ($AN$). In een steady-state economie zal de output ($Y$) toenemen aan hetzelfde tempo als het aantal effectieve arbeiders ($AN$). Het aantal effectieve arbeiders heeft een groeivoet van $ (g_A + g_N) $, en dus is de outputgroei in de steady-state ook gelijk aan $ (g_A + g_N) $. Tenslotte neemt ook de kapitaalvoorraad toe aan deze groeivoet $ (g_A + g_N) $. De groeivoet van de output is onafhankelijk van de spaarquote. De steady-state, waarin een economie op lange termijn terechtkomt, wordt ook wel gebalanceerde groei genoemd. Tabel 13-1 vat de kenmerken van het gebalanceerde groeipad samen. Op het gebalanceerde groeipad (steady-state, lange termijn): * De kapitaalhoeveelheid per effectieve arbeider en de output per effectieve arbeider zijn constant. * Hieruit volgt dat de kapitaalhoeveelheid per arbeider en de output per arbeider groeien aan hetzelfde tempo als de technologische vooruitgang, $g_A$. * In termen van arbeid, kapitaal en output: arbeid groeit aan het tempo van de bevolkingsgroei, $g_N$; kapitaal en output groeien aan het tempo van de som van de bevolkingsgroei en technologische vooruitgang, $ (g_A + g_N) $. Figuur 13-3 toont de effecten van een toename van de spaarquote. Een hogere spaarquote leidt tot een toename van de steady-state niveaus van output per effectieve arbeider en kapitaalhoeveelheid per effectieve arbeider. Figuur 13-4 illustreert de effecten van een toename van de spaarquote verder. Een hogere spaarquote leidt tijdelijk tot een hogere groeivoet van de output, totdat de economie zich in op het nieuwe, hogere gebalanceerde groeipad bevindt. > **Tip:** De groeivoet van de output op lange termijn wordt dus bepaald door de bevolkingsgroei en de technologische vooruitgang, niet door de spaarquote. > **Tip:** Technologische vooruitgang kan ook leiden tot een kortere werkweek bij gelijkblijvende of toenemende output, wat de welvaart verhoogt in termen van meer vrije tijd. ### 1.2 De determinanten van technologische vooruitgang Technologische vooruitgang in moderne economieën is voornamelijk het resultaat van research and development (R&D) activiteiten van bedrijven. De output van R&D zijn ideeën. De R&D-uitgaven van bedrijven hangen af van twee cruciale factoren: 1. **De vruchtbaarheid van het onderzoeksproces:** Dit verwijst naar de productiviteit van R&D in het genereren van nieuwe ideeën of producten. Factoren die de vruchtbaarheid beïnvloeden zijn: * De interactie tussen fundamenteel onderzoek (zoektocht naar algemene principes) en toegepast onderzoek (toepassing in specifieke gevallen). * Het land, aangezien sommige landen beter presteren in fundamenteel onderzoek en andere in toegepast onderzoek. * Tijd; het kan jaren, soms decennia, duren vooraleer alle toepassingen van een uitvinding duidelijk zijn. 2. **De mate van toeëigening van de resultaten:** Dit is de mate waarin bedrijven zelf kunnen profiteren van hun R&D-inspanningen. Factoren die hierbij spelen zijn: * **Het type onderzoek:** Er kan een groot voordeel zijn bij het ontwikkelen van een nieuw product als eerste, of het kan gemakkelijker zijn om bestaande ideeën te imiteren. * **Wettelijke bescherming:** Patenten verlenen bedrijven die een nieuw product hebben ontwikkeld het recht om anderen de toegang daartoe te ontzeggen gedurende een bepaalde periode. > **Tip:** Bedrijven zullen minder geneigd zijn tot R&D als ze de voordelen van hun inspanningen niet zelf kunnen genieten. Naast R&D zijn er andere factoren die technologische vooruitgang beïnvloeden, zoals het innoveren aan de technologische grens versus het imiteren van bestaande technologieën. Ook de efficiëntie waarmee bestaande technologieën worden gebruikt, onder meer door concurrentiedruk en managementpraktijken, speelt een rol. > **Focus:** Managementpraktijken kunnen een sterkere bijdrage leveren aan de prestaties van een bedrijf dan veel andere factoren, zoals technologische innovaties. Studies tonen aan dat bedrijven die dezelfde technologie gebruiken, maar verschillende managementpraktijken hanteren, significant verschillende resultaten kunnen behalen. ### 1.3 Instituties, technologische vooruitgang, en groei Sommige landen zijn beter in staat om technologie te imiteren dan andere, wat vaak verklaard wordt door hun institutionele kader. Cruciale instituties voor technologische vooruitgang en groei zijn: * **Bescherming van eigendomsrechten:** Dit is essentieel voor het stimuleren van investeringen en innovatie. * **Een goed politiek systeem:** Een stabiel systeem zonder excessieve corruptie is bevorderlijk voor economische activiteit. * **Een efficiënt gerechtelijk systeem:** Dit zorgt voor naleving van contracten en bescherming tegen fraude. * **Wetten tegen insider trading, patentwetgeving, en mededingingsrecht (antitrust laws):** Deze specifieke wetten creëren een eerlijk speelveld en stimuleren concurrentie en innovatie. Er is een sterk positief verband tussen de mate van bescherming tegen onteigening en het Bruto Binnenlands Product (BBP) per capita, wat het belang van de bescherming van eigendomsrechten onderstreept. > **Focus:** De sterke economische groei in China, ondanks dat eigendomsrechten nog niet volledig zijn afgebakend en de bankensector inefficiënt is, wordt toegeschreven aan de gecontroleerde transitie naar een markteconomie en de groei van de private sector, die de afname van de overheidssector compenseert. Echter, er zijn grenzen aan deze groei door de eerder genoemde institutionele tekortkomingen. > **Example:** Landen met sterke juridische structuren en een duidelijke bescherming van intellectueel eigendom, zoals veel West-Europese landen en de Verenigde Staten, hebben historisch gezien een hogere graad van technologische vooruitgang en economische groei ervaren vergeleken met landen met zwakkere institutionele kaders. --- # Determinanten van technologische vooruitgang Technologische vooruitgang, cruciaal voor economische groei, wordt gedreven door diverse factoren, met een focus op onderzoek en ontwikkeling (R&D), de vruchtbaarheid van dit onderzoek, en de mate waarin bedrijven de resultaten ervan kunnen toeëigenen, mede dankzij wettelijke bescherming zoals patenten. ### 2.1 Onderzoek en ontwikkeling (R&D) als motor van vooruitgang De technologische vooruitgang in moderne economieën is grotendeels het resultaat van research and development (R&D) activiteiten door bedrijven. De output van deze activiteiten zijn in essentie nieuwe ideeën. De omvang van de R&D-uitgaven van bedrijven wordt beïnvloed door twee hoofdfactoren: 1. **De vruchtbaarheid van het onderzoeksproces:** Dit verwijst naar de productiviteit van R&D in het genereren van nieuwe ideeën of producten. 2. **De toeëigening van de resultaten:** Dit is de mate waarin bedrijven zelf kunnen profiteren van de inspanningen die zij in eigen R&D steken. #### 2.1.1 Determinanten van de vruchtbaarheid van onderzoek Verschillende elementen dragen bij aan de vruchtbaarheid van onderzoek: * **Interactie tussen fundamenteel en toegepast onderzoek:** Een synergie tussen het zoeken naar algemene principes en resultaten (fundamenteel onderzoek) en het toepassen van deze resultaten in specifieke contexten (toegepast onderzoek) is bevorderlijk. * **Het land van onderzoek:** Sommige landen blinken uit in fundamenteel onderzoek, terwijl andere beter geplaatst zijn om toegepast onderzoek te verrichten. * **Tijdsduur:** Het kan jaren, soms zelfs decennia, duren voordat de volledige implicaties en toepassingen van een uitvinding duidelijk worden, zoals het geval was met de personal computer. #### 2.1.2 De toeëigening van R&D-resultaten Bedrijven zullen minder geneigd zijn om substantieel te investeren in R&D als ze niet de vruchten van hun inspanningen kunnen plukken. Factoren die hierbij een rol spelen, zijn onder meer: * **Het type onderzoek:** Er kan een significant voordeel zijn bij het ontwikkelen van een nieuw product als eerste, of het kan juist gemakkelijker zijn om bestaande technologieën te imiteren. * **Wettelijke bescherming:** Patenten verlenen bedrijven die een nieuw product ontwikkelen het exclusieve recht om anderen voor een bepaalde periode de toegang ertoe te ontzeggen. > **Tip:** Technologische vooruitgang is niet uitsluitend afhankelijk van R&D, maar ook van hoe bestaande technologieën efficiënter gebruikt kunnen worden. Factoren zoals concurrentiedruk en managementpraktijken spelen hierbij een rol. #### 2.1.3 Managementpraktijken als bijkomende dimensie Sommige onderzoekers benadrukken dat managementpraktijken een significantere bijdrage kunnen leveren aan de prestaties van een bedrijf dan technologische innovaties alleen. Studies tonen aan dat bedrijven die dezelfde technologieën gebruiken, maar verschillende managementpraktijken hanteren, beduidend uiteenlopende resultaten kunnen behalen. Dit suggereert dat efficiënt management een sleutelrol speelt in het maximaliseren van het potentieel van beschikbare technologieën. ### 2.2 Instituties en technologische vooruitgang Instituties, zoals eigendomsrechten en rechtssystemen, zijn van fundamenteel belang voor technologische vooruitgang en economische groei. Landen verschillen in hun vermogen om technologieën te imiteren, en dit is vaak te verklaren door hun institutionele kaders. #### 2.2.1 Belangrijke institutionele factoren De volgende institutionele aspecten zijn cruciaal: * **Bescherming van eigendomsrechten:** Een robuuste bescherming van eigendomsrechten is essentieel. * **Goed politiek systeem:** Een stabiel politiek systeem zonder excessieve corruptie bevordert investeringen en innovatie. * **Efficiënt gerechtelijk systeem:** Een functionerend rechtssysteem, inclusief wetgeving tegen insider trading, patentwetten en mededingingsrecht (antitrustwetten), creëert een voorspelbare en eerlijke omgeving. > **Tip:** Het is belangrijk te beseffen dat het verband tussen instituties en groei complex is. Er is niet alleen een correlatie, maar ook een verband in beide richtingen: goede instituties stimuleren groei, en groei kan op zijn beurt leiden tot de verdere versterking van instituties. #### 2.2.2 Bescherming tegen onteigening en welvaart Er is een sterk positief verband geconstateerd tussen de mate van bescherming tegen onteigening en het Bruto Binnenlands Product (BBP) per hoofd van de bevolking. Dit onderstreept het cruciale belang van veilige eigendomsrechten voor economische ontwikkeling. > **Example:** De groei van China kan deels verklaard worden door institutionele veranderingen die de private sector stimuleerden, hoewel de grenzen van deze groei nog worden bepaald door minder goed afgebakende eigendomsrechten en een nog steeds inefficiënte bankensector. --- # Instituties en economische groei Instituties spelen een cruciale rol bij het bevorderen van technologische vooruitgang en economische groei. ### 3.1 De rol van instituties in economische groei Sommige landen zijn beter in het 'imiteren' van technologie dan andere, wat grotendeels te verklaren is door hun institutionele kaders. De belangrijkste instituties die hierbij van belang zijn, omvatten: * **Bescherming van eigendomsrechten:** Dit is fundamenteel voor het stimuleren van investeringen en innovatie. * **Een goed politiek systeem:** Dit impliceert afwezigheid van corruptie en stabiliteit. * **Een efficiënt juridisch systeem:** Dit omvat specifieke wetgeving zoals regels tegen insider trading, patentwetgeving, en mededingingsrecht (antitrustwetten). Er is een sterk positief verband tussen de mate van bescherming tegen onteigening en het Bruto Binnenlands Product per capita. Dit benadrukt het belang van solide eigendomsrechten voor economische welvaart. > **Tip:** Het is belangrijk te onthouden dat er een correlatie bestaat tussen sterke instituties en economische groei, maar het verband kan in beide richtingen werken. Economische groei kan ook bijdragen aan de ontwikkeling van betere instituties. #### 3.1.1 Case study: De groei in China De gemiddelde groei van de output per arbeider in China is aanzienlijk gestegen, van 2,5% in 1977 tot meer dan 9% in recente jaren. Deze groei werd mede gedreven door een afname van de overheidssector, die werd gecompenseerd door sterke groei in de private sector. Hoewel het Chinese politieke landschap stabiel bleef en de overheid de transitie naar een markteconomie kon controleren, zijn er nog steeds grenzen aan de Chinese groei. Dit komt doordat de eigendomsrechten nog niet volledig zijn afgebakend en de bankensector inefficiënt functioneert. ### 3.2 Determinanten van technologische vooruitgang Technologische vooruitgang in moderne economieën is voornamelijk het resultaat van research and development (R&D) activiteiten door bedrijven. De output van R&D zijn fundamenteel nieuwe ideeën of producten. De R&D-uitgaven van bedrijven worden beïnvloed door twee hoofdfactoren: 1. **De vruchtbaarheid van het onderzoeksproces:** Dit verwijst naar de productiviteit van R&D in termen van het genereren van nieuwe ideeën of producten. Factoren die de vruchtbaarheid beïnvloeden zijn onder andere: * De interactie tussen fundamenteel onderzoek (gericht op algemene principes) en toegepast onderzoek (gericht op specifieke toepassingen). * Nationale verschillen: Sommige landen zijn beter in fundamenteel onderzoek, terwijl andere meer potentieel hebben voor toegepast onderzoek. * Tijd: Het kan jaren of zelfs decennia duren voordat alle mogelijke toepassingen van een uitvinding volledig duidelijk zijn, zoals in het geval van personal computers. 2. **De mate van toeëigening van de resultaten:** Dit is de mate waarin bedrijven zelf kunnen profiteren van hun R&D-inspanningen. Factoren die hierbij spelen zijn: * **Type onderzoek:** De economische prikkels kunnen verschillen tussen het ontwikkelen van een baanbrekend nieuw product (first-mover advantage) en het imiteren van bestaande technologieën. * **Wettelijke bescherming:** Patenten verlenen bedrijven het exclusieve recht om een nieuw product voor een bepaalde periode te exploiteren, wat een stimulans is voor R&D. Hoewel R&D centraal staat, is het niet de enige factor voor technologische vooruitgang. Bestaande technologieën kunnen efficiënter worden gebruikt door factoren zoals concurrentiedruk en managementpraktijken. > **Tip:** De focus op managementpraktijken als een dimensie van technologische vooruitgang is significant. Onderzoek toont aan dat bedrijven die dezelfde technologie hanteren, maar verschillende managementpraktijken toepassen, aanzienlijk uiteenlopende resultaten kunnen behalen. ### 3.3 Technologische vooruitgang en de groeivoet Technologische vooruitgang kan op verschillende manieren worden geïnterpreteerd: het kan leiden tot een grotere output, betere producten, nieuwe producten, of een breder aanbod aan goederen. In de context van economische groei wordt technologische vooruitgang vaak gemodelleerd als een toename van de effectieve arbeid, wat de totale output verhoogt bij een gegeven hoeveelheid kapitaal en arbeid. In een productiefunctie van de vorm $Y = F(K, AN)$, waarbij $A$ het technologieniveau is en $N$ de hoeveelheid arbeid, wordt $AN$ gezien als de hoeveelheid effectieve arbeid. Technologische vooruitgang verhoogt $A$, wat leidt tot een hogere $AN$ en dus meer productie met dezelfde hoeveelheid arbeid. Op lange termijn, in een steady-state economie, zal de output (Y) groeien in hetzelfde tempo als het aantal effectieve arbeiders ($AN$). De groeivoet van $AN$ is de som van de bevolkingsgroei ($g_N$) en de technologische vooruitgang ($g_A$), dus ($g_A + g_N$). In deze steady-state economie, ook wel gebalanceerde groei genoemd, groeien kapitaal en output aan dit tempo ($g_A + g_N$). De kapitaalhoeveelheid per effectieve arbeider en de output per effectieve arbeider blijven constant. > **Tip:** In een gebalanceerde groeipad (steady-state) is de groeivoet van de output onafhankelijk van de spaarquote. Echter, een toename van de spaarquote kan wel leiden tot hogere steady-state niveaus van output en kapitaal per effectieve arbeider, en een tijdelijke versnelling van de groeivoet totdat de nieuwe balans is bereikt. --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Technologische vooruitgang | Verwijst naar verbeteringen in de kwaliteit van producten, de creatie van nieuwe producten, of een breder aanbod van goederen en diensten, wat leidt tot een hogere productiviteit en economische groei. | | Groeivoet | De snelheid waarmee de economische output van een land of regio per hoofd van de bevolking toeneemt over een bepaalde periode. | | Productiefunctie | Een wiskundige relatie die aangeeft hoeveel output geproduceerd kan worden met een gegeven hoeveelheid input, zoals kapitaal en arbeid. | | Effectieve arbeid | Arbeid die gecorrigeerd is voor technologische vooruitgang, wat betekent dat een uur effectieve arbeid meer produceert dan een uur gewone arbeid als de technologie verbetert. | | Constante schaalopbrengsten | Een economisch concept waarbij een proportionele toename van alle productiefactoren leidt tot een gelijke proportionele toename van de output. | | Dalende factoropbrengsten | Het principe dat bij toenemend gebruik van één productiefactor, terwijl andere factoren constant blijven, de extra output die door die factor wordt gegenereerd, zal afnemen. | | Steady-state economie | Een economische toestand waarin de kapitaalhoeveelheid per effectieve arbeider en de output per effectieve arbeider constant blijven op lange termijn, wat duidt op evenwichtige groei. | | Gebalanceerde groei (balanced growth) | Het pad dat een economie volgt in de steady-state, waarbij kapitaal en output groeien met een stabiel en voorspelbaar tempo, meestal bepaald door technologische vooruitgang en bevolkingsgroei. | | Spaarquote | Het percentage van het inkomen dat huishoudens sparen in plaats van consumeren, wat een directe impact heeft op de investeringen en daarmee de kapitaalaccumulatie. | | Research and Development (R&D) | Wetenschappelijke en technologische activiteiten die gericht zijn op het vergaren van kennis en het creëren van nieuwe producten en processen, of het verbeteren van bestaande. | | Vruchtbaarheid van onderzoek (fertility of research) | De productiviteit van R&D-activiteiten in termen van het genereren van nieuwe ideeën, uitvindingen of producten. | | Toeëigening van resultaten (appropriability of research) | De mate waarin bedrijven in staat zijn om de economische voordelen van hun eigen R&D-inspanningen te behouden en ervan te profiteren, bijvoorbeeld door patenten. | | Patent | Een wettelijk recht dat aan een uitvinder voor een bepaalde periode exclusieve rechten verleent op de productie, het gebruik en de verkoop van een uitvinding. | | Instituties | De formele en informele regels, normen en praktijken die het economisch en sociaal verkeer in een samenleving structureren, zoals eigendomsrechten en rechtssystemen. | | Bescherming van eigendomsrechten | Wettelijke garanties die individuen en bedrijven beschermen tegen ongeoorloofde inbreuk op hun bezittingen en intellectueel eigendom. | | BBP/capita | Bruto Binnenlands Product per hoofd van de bevolking, een veelgebruikte maatstaf voor de gemiddelde economische welvaart van een land. |