9ECO_Globalisering deel2.pptx

# De impact van China op globalisering Het onderwerp "De impact van China op globalisering" beschrijft de transitie van China van een geïsoleerde economie naar een dominante mondiale speler na de toetreding tot de WTO en de daaruit voortvloeiende gevolgen voor de internationale handel. ## 1. China's transformatie en globalisering ### 1.1 De "China schok" en economische integratie De toetreding van China tot de wereldeconomie na het afzetten van Mao Zedong leidde tot een aanzienlijke stijging van de globalisering. De Chinese export groeide tussen 1980 en 2015 met een factor van 900, waarmee het land transformeerde van een van de meest gesloten economieën ter wereld tot een integraal onderdeel van de mondiale economie. In vergelijking met 1980 is de handel van China 125 keer groter geworden. ### 1.2 Toetreding tot de Wereldhandelsorganisatie (WTO) In 2001 werd China lid van de Wereldhandelsorganisatie (WTO). Lidmaatschap vereist naleving van specifieke reglementen en de toetreding van China diende als een belangrijk signaalfunctie, ondanks het behoud van een communistisch politiek systeem waarin de partij de controle behoudt en internationale handelsbeleid kan terugdraaien. #### 1.2.1 Aandeel van China in importen Grafieken tonen aan dat het aandeel van China in de importen van de Verenigde Staten en de Europese Unie tezamen sterk is toegenomen sinds de hervormingen in de vroege jaren 1980. Dit illustreert de groeiende rol van Chinese goederen op de internationale markten. ## 2. Handelstarieven en handelsconflicten ### 2.1 Trump's beleid en handelsbeperkingen President Trump implementeerde handelsbeperkingen tegen China door middel van hogere tarieven, met als argument dat de VS hierdoor "verliezen" zou lijden en een handelstekort zou terugdringen. #### 2.1.1 Handelstekorten en macro-economische realiteit De redenering achter Trump's beleid was dat een handelstekort gelijkstond aan verlies. Macro-economisch gezien wordt het handelssaldo echter bepaald door de verhouding tussen nationale besparingen en investeringen. Een land kan niet "boven zijn stand leven" zonder dat dit zich vertaalt in een handelstekort om de benodigde goederen te verkrijgen. Een land dat niet al zijn productie zelf verbruikt, zal een handelsoverschot hebben om goederen af te zetten. Amerikaanse tarieven kunnen de macro-economische realiteit dat de VS meer consumeert en investeert dan het produceert, niet veranderen. #### 2.1.2 Pro-poor bias van handel Goedkopere geïmporteerde goederen hebben een grotere impact op de consumptie van lagere inkomensgroepen. Handelsbelemmeringen, zoals tarieven, leiden tot prijsstijgingen die lagere inkomens onevenredig zwaar treffen. ### 2.2 De impact van tarieven op productieketens De tweede fase van globalisering kenmerkt zich door drastische dalingen in coördinatie- en communicatiekosten, wat de opsplitsing van complexe productieprocessen (offshoring) mogelijk maakte. Veel geïmporteerde goederen zijn intermediaire inputs voor verdere productie. Tarieven maken deze inputs duurder voor producenten, wat leidt tot hogere binnenlandse prijzen. #### 2.2.1 Handelsoorlogen en reacties Een handelsoorlog zal reacties uitlokken en ook de export treffen. De tarieven die Trump invoerde, resulteerden in hogere binnenlandse prijzen, met een volledige doorgifte van de tariefkosten naar de consument. Dit is negatief nieuws voor Amerikaanse consumenten. ### 2.3 Handelsakkoorden en liberalisering Een handelsoorlog wordt als weinig zinvol beschouwd vanuit welvaartsperspectief. Er bestaan verschillende vormen van handelsakkoorden: * **Unilateraal:** Een land verlaagt op eigen houtje handelsbelemmeringen. * **Multilateraal:** Verschillende landen verlagen gezamenlijk hun wederzijdse handelsbelemmeringen. De voorbije veertig jaar van globalisering stonden in het teken van het verlagen van tarieven en het sluiten van handelsakkoorden. #### 2.3.1 De Wereldhandelsorganisatie (WTO) Het 'General Agreement on Tariffs and Trade' (GATT) was een reeks multilaterale onderhandelingen gericht op het bevorderen van vrijhandel. Na de Tweede Wereldoorlog daalden de gemiddelde douanetarieven tussen leden van ongeveer 40% naar ongeveer 5%. Op 1 januari 1995 transformeerde GATT in de Wereldhandelsorganisatie (WTO). De WTO telt meer dan 160 leden die circa 97% van de wereldhandel vertegenwoordigen. Afspraken binnen de WTO moeten door alle aangesloten landen worden nageleefd, en de organisatie ziet toe op naleving met de mogelijkheid tot sancties. Landen kunnen handelsconflicten voorleggen aan een geschillencommissie. Anti-dumping maatregelen, zoals tegen Chinese zonnepanelen, vallen hieronder. ##### 2.3.1.1 WTO en de geschillencommissie Wanneer een land meent dat een ander land zich niet aan de afspraken houdt, kan het een zaak voorleggen aan een geschillencommissie binnen de WTO. ### 2.4 Regionale handelsakkoorden: De Europese Unie (EU) De Europese Unie is een voorbeeld van een regionaal handelsakkoord dat na de Tweede Wereldoorlog is ontstaan. #### 2.4.1 Ontwikkeling van de EU Begonnen als de Europese Economische Gemeenschap (EEG) in 1957 met zes lidstaten, heeft de EU zich uitgebreid. Veel beslissingen worden genomen op basis van speciale meerderheid. De EU heeft de Nobelprijs voor de Vrede ontvangen. #### 2.4.2 Kenmerken van de EU De EU functioneert als een douane-unie met geen handelstarieven binnen de Unie en gealigneerde productstandaarden. Dit faciliteert het vrije verkeer van goederen, diensten, kapitaal en personen. In 1999 werd de Economische en Monetaire Unie (EMU) ingesteld met een gemeenschappelijke munt en monetair beleid, hoewel niet alle EU-lidstaten deel uitmaken van de EMU. ##### 2.4.2.1 Europese Monetaire Unie (EMU) De Europese Centrale Bank (ECB) beheert het monetaire beleid voor landen die de euro als munt hebben, maar niet voor landen zoals Zweden en Denemarken die hun eigen munt behouden. #### 2.4.3 Economische impact van de EU De economische groei en welvaart in Europa liggen naar schatting minimaal 7% hoger dankzij de Europese Unie. De EU heeft een gemeenschappelijk extern handelsbeleid, in tegenstelling tot bijvoorbeeld NAFTA, waar individuele landen hun eigen handelsbeleid voeren ten opzichte van derde landen. > **Tip:** Begrijp het verschil tussen unilaterale en multilaterale handelsakkoorden en de rol van de WTO als toezichthouder en geschillenbeslechter. > **Voorbeeld:** De EU is een voorbeeld van een diepgaande multilaterale integratie, terwijl een bilateraal akkoord tussen twee landen een ander niveau van integratie vertegenwoordigt. --- # Handelsoorlogen en economische theorie Dit deel van de studie behandelt de economische theorie achter handelsoorlogen, met een focus op de argumenten voor handelspolitiek, zoals die van Trump, en de macro-economische relatie tussen handelsbalansen, besparingen en investeringen. ## 2. Handelsoorlogen en economische theorie De recente geschiedenis van globalisering wordt sterk gekenmerkt door de opkomst van China als economische wereldmacht. Na decennia van isolement heeft China zich, met name na toetreding tot de Wereldhandelsorganisatie (WTO) in 2001, sterk geïntegreerd in de wereldeconomie. De export van China is tussen 1980 en 2015 met een factor 900 toegenomen, wat de wereldhandel aanzienlijk heeft beïnvloed. Dit is zichtbaar in een sterke stijging van het aandeel van China in de import van economische blokken zoals de VS en de EU. ### 2.1 Trump en tarieven President Trump heeft, net als in zijn vorige ambtsperiode, sterke handelsbeperkingen ten opzichte van China voorgesteld door middel van hogere tarieven. De onderliggende redenering hierachter is dat de VS een handelstekort heeft, wat door Trump wordt gezien als een economisch verlies. #### 2.1.1 Argumenten en tegenargumenten met betrekking tot tarieven De visie dat handel een "winnaar" en "verliezer" kent, wordt door economen betwist. In een vrije markt gaan zowel import- als exportlanden erop vooruit, zij het met een specifieke verdeling van de winsten. Goedkope geïmporteerde goederen, zoals zonnepanelen of elektrische wagens, komen ten goede aan de consument. Er is echter ook sprake van een "pro-poor bias" van handel: lagere inkomensgroepen besteden een groter deel van hun inkomen aan geïmporteerde goederen. Het instellen van tarieven leidt tot prijsstijgingen, wat deze groepen onevenredig zwaar treft. Geopolitieke overwegingen spelen ook een rol, maar vanuit een puur economisch perspectief is het efficiënter voor landen om goederen te produceren waar ze een comparatief voordeel in hebben. > **Tip:** Begrijp dat de "pro-poor bias" van handel betekent dat hogere tarieven de koopkracht van lagere inkomensgroepen meer aantasten, aangezien zij meer afhankelijk zijn van de consumptie van internationale goederen. ### 2.2 De macro-economische realiteit van handelsbalansen De macro-economische realiteit toont aan dat de handelsbalans (netto export, $NX$) direct verband houdt met de binnenlandse economische activiteit. De identiteit van het Bruto Binnenlands Product ($BBP$) is: $$BBP = C_N + I_N + NX$$ waarbij $C_N$ de nationale consumptie en $I_N$ de nationale investeringen zijn. Hieruit volgt: $$NX = BBP - C_N - I_N$$ Een belangrijke afleiding is dat de netto export ook gelijk is aan het verschil tussen nationale besparingen ($S_N$) en investeringen ($I_N$): $$NX = S_N - I_N$$ #### 2.2.1 Besparingen, investeringen en handelsbalansen Dit betekent dat een tekort of overschot op de handelsbalans primair wordt bepaald door de verhouding tussen besparingen en investeringen binnen een land. Een land kan niet "boven zijn stand leven" (d.w.z. meer consumeren en investeren dan het produceert) zonder een handelstekort, tenzij deze door lenen wordt gedekt. Landen die niet al hun productie zelf consumeren, zoals China, kunnen juist een handelsoverschot hebben om hun overtollige goederen af te zetten. Trump's argumentatie dat tarieven een handelstekort kunnen oplossen, wordt door deze economische relatie ondermijnd. Amerikaanse tarieven kunnen de fundamentele verhouding tussen consumptie, investeringen en productie in de VS niet veranderen. Om het onderliggende probleem van een tekort aan te pakken, zijn binnenlandse maatregelen nodig die de nationale besparingen verhogen of investeringen stimuleren. > **Example:** Een land met hoge nationale besparingen en relatief lage investeringen zal waarschijnlijk een handelsoverschot hebben, omdat het meer produceert dan het zelf consumeert of investeert. ### 2.3 Globalisering 2.0 en de impact van handelsoorlogen De tweede fase van globalisering, gekenmerkt door een drastische daling van coördinatie- en communicatiekosten door de opkomst van ICT, heeft geleid tot het opsplitsen van complexe productieprocessen (offshoring) en handel binnen mondiale productieketens. Veel geïmporteerde goederen zijn intermediaire inputs voor verdere productie. Tarieven verhogen de kosten van deze inputs, wat producenten treft. Handelsoorlogen lokken reacties uit en treffen daardoor ook de export van een land. De hoop van Trump om productie en banen naar de VS te halen, wordt gecompliceerd door de grote mate van automatisering in de moderne maakindustrie. Bovendien zorgt onzekerheid over handelspolitiek ervoor dat bedrijven minder geneigd zijn te investeren, wat de economische groei kan belemmeren. #### 2.3.1 Gevolgen van tarieven op binnenlandse prijzen Studies naar de eerste tarieven die de VS onder Trump invoerde, toonden een volledige "pass-through" van de tariefkosten naar de binnenlandse prijzen. Een tarief van één dollar per goed resulteerde in een prijsstijging van één dollar voor de Amerikaanse consument. Dit nieuws was negatief voor de Amerikaanse consument. Ook vandaag de dag worden tarieven vaak direct doorberekend aan de consument, en worden tarieven soms weer teruggeschroefd wanneer de economische gevolgen te negatief blijken. > **Tip:** Houd er rekening mee dat de economische realiteit vaak afwijkt van politieke retoriek. Macro-economische principes, zoals de relatie tussen besparingen en investeringen, bieden een fundamenteel kader om de effecten van handelspolitiek te beoordelen. ### 2.4 Handelsintegratie, handelsakkoorden en de WTO Handelsoorlogen worden doorgaans als weinig zinvol beschouwd vanuit het perspectief van welvaartsmaximalisatie. Handelsintegratie vindt plaats via handelsakkoorden. Deze kunnen **unilateraal** zijn, waarbij een land op eigen initiatief handelsbelemmeringen verlaagt, of **multilateraal**, waarbij meerdere landen gezamenlijk hun tarieven verlagen. #### 2.4.1 Evolutie van handelsakkoorden De afgelopen veertig jaar stond grotendeels in het teken van het verlagen van tarieven en het afsluiten van handelsakkoorden, wat heeft geleid tot een sterke globalisering. Dit netwerk van akkoorden kan worden gezien als een complex "bord spaghetti", waarbij landen met elkaar verbonden zijn via diverse multilaterale en regionale handelsakkoorden. Het **General Agreement on Tariffs and Trade (GATT)** was een reeks multilaterale onderhandelingen die tot doel had vrijhandel te promoten. Na de Tweede Wereldoorlog verlaagde het de gemiddelde douanetarieven aanzienlijk. Op 1 januari 1995 evolueerde de GATT naar de **World Trade Organization (WTO)**. #### 2.4.2 De Wereldhandelsorganisatie (WTO) De WTO is een internationale organisatie met meer dan 160 lidstaten, die gezamenlijk ongeveer 97% van de wereldhandel vertegenwoordigen. Afspraken binnen de WTO moeten door alle lidstaten worden nageleefd, en de organisatie ziet toe op naleving en kan sancties opleggen. Landen die menen dat andere landen de afspraken niet nakomen, kunnen een geschillencommissie inschakelen. #### 2.4.3 Regionale handelsakkoorden: de Europese Unie Naast multilaterale akkoorden zijn er ook talrijke regionale handelsakkoorden. De Europese Unie (EU) is een prominent voorbeeld van een **douane-unie**. Na de Tweede Wereldoorlog begon de EU als een initiatief om Frankrijk en Duitsland economisch met elkaar te verweven, en groeide uit tot een unie van 27 lidstaten. De EU kenmerkt zich door: * Afschaffing van handelstarieven binnen de unie. * Een gemeenschappelijk extern handelsbeleid, in tegenstelling tot bijvoorbeeld NAFTA waar lidstaten individueel hun beleid ten opzichte van derde landen voeren. * Het vrij verkeer van goederen, diensten, kapitaal en personen. * In 1999 werd de **Europese Monetaire Unie (EMU)** opgericht met een gemeenschappelijke munt en monetair beleid, hoewel niet alle EU-lidstaten lid zijn van de EMU en de Euro hanteren. De economische groei en welvaart in Europa worden geschat op minimaal 7% hoger als gevolg van de Europese Unie. De EU ontving ook de Nobelprijs voor de Vrede, wat het belang van vrede en economische samenwerking benadrukt. De regelgeving binnen de EU is vaak bindend voor alle lidstaten, waarbij veel beslissingen op Europees niveau worden genomen. > **Example:** De invoering van de Euro als gemeenschappelijke munt door een deel van de EU-lidstaten is een cruciaal aspect van de Europese Monetaire Unie en de verdere economische integratie. --- # Handelsakkoorden en internationale handelsorganisaties Dit onderwerp verkent de mechanismen van internationale handel, met speciale aandacht voor handelsakkoorden, de rol van de Wereldhandelsorganisatie (WTO) en vormen van regionale samenwerking. ### 3.1 Mechanismen van internationale handel Internationale handel is de uitwisseling van goederen en diensten tussen landen. Tussen 1980 en 2015 is de totale wereldwijde export met een factor negenhonderd toegenomen, wat duidt op een aanzienlijke toename van de globalisering. China's toetreding tot de Wereldhandelsorganisatie in 2001 markeerde een keerpunt, waardoor het land van een grotendeels geïsoleerde economie transformeerde naar een integraal onderdeel van de wereldeconomie. De export van China is sinds 1980 125 keer groter geworden. > **Tip:** De toetreding van China tot de WTO impliceerde dat het land zich moest houden aan bepaalde internationale handelsregels. Echter, als communistisch land onder leiding van de communistische partij, behoudt China de mogelijkheid om deze regels aan te passen. De toenemende import uit China heeft een aanzienlijk aandeel gekregen in de totale import van de Verenigde Staten en de Europese Unie. Pogingen om handel te beperken, zoals de invoering van tarieven door de Amerikaanse president Trump, worden vaak ingegeven door het streven naar een positieve handelsbalans. Echter, economische analyses suggereren dat een handelstekort niet per se een "verlies" is, maar eerder een weerspiegeling van de verhouding tussen nationale besparingen en investeringen. Goedkopere geïmporteerde goederen kunnen ook een positief effect hebben op consumenten, met name op huishoudens met lagere inkomens. ### 3.2 Handelsakkoorden Handelsakkoorden zijn afspraken tussen landen om handelsbelemmeringen te verminderen. Er zijn verschillende vormen: * **Unilateraal:** Een land verlaagt op eigen initiatief handelsbelemmeringen, zonder dat dit een afspraak met andere landen betreft. Dit is een vorm van handelsliberalisering, maar geen formeel akkoord. * **Multilateraal:** Verschillende landen komen gezamenlijk overeen om hun wederzijdse handelsbelemmeringen te verlagen. De huidige situatie, met handelsoorlogen en het opleggen van tarieven, is een breuk met de trend van de afgelopen veertig jaar, die gericht was op het verlagen van tarieven en het sluiten van handelsakkoorden. Het landschap van handelsakkoorden is complex, met onderlinge verbindingen tussen landen op zowel multilateraal als regionaal niveau. ### 3.3 Wereldhandelsorganisatie (WTO) De Wereldhandelsorganisatie (WTO) is de opvolger van het 'General Agreement on Tariffs and Trade' (GATT), dat na de Tweede Wereldoorlog werd opgericht met als doel de wereldhandel te bevorderen door het verlagen van tarieven. Dankzij GATT is het gemiddelde douanetarief tussen lidstaten gedaald van ongeveer veertig procent naar ongeveer vijf procent. De WTO is een instituut waaraan een rechtbank is gekoppeld, waar handelsgeschillen worden behandeld. Meer dan 160 landen zijn lid van de WTO, wat neerkomt op 97% van de wereldhandel. De organisatie ziet toe op de naleving van afspraken en kan sancties opleggen indien lidstaten de regels schenden. Een belangrijk aspect binnen de WTO is de afdeling die zich bezighoudt met anti-dumping praktijken. > **Tip:** Het benoemen van nieuwe rechters binnen de WTO is momenteel een probleem, wat de effectiviteit van de geschillenbeslechting kan beïnvloeden. ### 3.4 Regionale handelsakkoorden: de Europese Unie (EU) De Europese Unie (EU) is een prominent voorbeeld van een regionaal handelsakkoord dat na de Tweede Wereldoorlog is ontstaan. Begonnen als een economische gemeenschap tussen Frankrijk en Duitsland, heeft de EU zich ontwikkeld tot een verregaande politieke en economische unie. Belangrijke kenmerken van de EU zijn: * **Douane-unie:** Geen handelstarieven binnen de EU. * **Gealigneerde productstandaarden:** Harmoniserende regelgeving voor producten. * **Vrij verkeer:** Van goederen, diensten, kapitaal en personen. * **Europese Monetaire Unie (EMU):** In 1999 geïntroduceerd met een gemeenschappelijke munt (de euro) en monetair beleid. Niet alle EU-lidstaten zijn lid van de EMU. De EU heeft een gemeenschappelijk extern handelsbeleid, wat betekent dat lidstaten gezamenlijk optreden in internationale handelsrelaties. De economische groei en welvaart in Europa liggen naar schatting minimaal zeven procent hoger dankzij de Europese Unie. De EU heeft voor haar rol in het bevorderen van vrede de Nobelprijs voor de Vrede ontvangen. > **Voorbeeld:** Niet alle landen die lid zijn van de EU maken gebruik van de euro als munteenheid; landen als Zweden en Denemarken behouden hun eigen valuta. De Europese Centrale Bank (ECB) bepaalt het monetaire beleid voor de landen die de euro wel gebruiken. --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Globalisering | Het proces waarbij economieën, culturen en bevolkingsgroepen van verschillende landen wereldwijd steeds meer met elkaar verbonden raken door middel van handel, technologie en migratie. | | China shock | Een periode van snelle en ingrijpende veranderingen in de wereldhandel en economie, voornamelijk veroorzaakt door de toegenomen integratie van China in de wereldeconomie. | | Wereldeconomie | Het geheel van economische activiteiten die plaatsvinden over landsgrenzen heen, inclusief internationale handel, investeringen en kapitaalstromen. | | Export | De verkoop van goederen en diensten die in een land worden geproduceerd, aan klanten in andere landen. | | Import | De aankoop van goederen en diensten die in andere landen worden geproduceerd, door consumenten of bedrijven in een bepaald land. | | Wereldhandelsorganisatie (WTO) | Een internationale organisatie die wereldwijde regels opstelt voor handel tussen landen en geschillen beslecht die voortvloeien uit handelsafspraken. | | Tarieven (douanetarieven) | Belastingen die worden geheven op geïmporteerde goederen, bedoeld om binnenlandse industrieën te beschermen of overheidsinkomsten te genereren. | | Handelstekort | Een situatie waarin de waarde van de import van een land hoger is dan de waarde van de export over een bepaalde periode. | | BBP (Bruto Binnenlands Product) | De totale monetaire waarde van alle finale goederen en diensten die in een land in een specifieke periode worden geproduceerd. | | Netto Export (NX) | Het verschil tussen de export en import van goederen en diensten van een land; een positieve waarde duidt op een handelsoverschot, een negatieve waarde op een handelstekort. | | Nationale besparingen | Het deel van het nationaal inkomen dat niet wordt geconsumeerd of gebruikt voor overheidsuitgaven. | | Investeringen | Uitgaven aan kapitaalgoederen, zoals fabrieken en machines, met het oog op toekomstige productie of economische groei. | | Offshoring | Het verplaatsen van productieprocessen of bedrijfsonderdelen naar andere landen, vaak om kosten te besparen. | | Unilateraal handelsakkoord | Een handelsafspraak waarbij een land eenzijdig handelsbelemmeringen verlaagt, zonder formele overeenkomst met andere landen. | | Multilateraal handelsakkoord | Een handelsafspraak waarbij meerdere landen gezamenlijk handelsbelemmeringen verlagen en afspraken maken over handel. | | GATT (General Agreement on Tariffs and Trade) | Een internationale overeenkomst die na de Tweede Wereldoorlog werd gesloten om de vrijhandel te bevorderen door middel van tariefverlagingen en het wegnemen van handelsbarrières. | | Douane-unie | Een groep landen die hun douanerechten op handel tussen elkaar afschaffen en een gemeenschappelijk buitentarief hanteren voor handel met landen buiten de unie. | | Monetaire Unie | Een groep landen die dezelfde munt hanteren en een gemeenschappelijk monetair beleid voeren, beheerd door een centrale bank. |