Les 4 - Parlementaire bronnen.pptx

# Parlementaire procedure in België Dit onderwerp biedt een overzicht van de wetgevende procedure in het Belgische parlement, waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen wetsontwerpen en wetsvoorstellen, en de evolutie van monocamerale en bicamerale procedures wordt belicht. ## 1.1 De wetgevende procedure: algemene beginselen De parlementaire procedure in België kan worden benaderd vanuit het concept van de "afgelegde weg" (het traject dat een wet aflegt). Er zijn verschillende bronnen en hulpmiddelen beschikbaar om deze procedure te bestuderen, waaronder de website van de Kamer van Volksvertegenwoordigers (met een lexicon en infosteekkaarten), de Belgische Grondwet, en historische werken over het Belgische parlement. ### 1.1.1 Belang van parlementaire procedure en terminologie Het begrijpen van de parlementaire procedure en de bijbehorende terminologie is essentieel voor een correcte studie van de wetgeving. ### 1.1.2 Bronnen voor parlementaire procedure * **Lexicon op de website van de Kamer:** Biedt definities van parlementaire termen. * **Infosteekkaarten op de website van de Kamer:** Verklaren specifieke parlementaire processen. * **De Belgische Grondwet:** Bevat de constitutionele basis van de parlementaire procedures. * **Historische werken:** Bieden inzicht in de evolutie van parlementaire instellingen en procedures. ## 1.2 Procedure afhankelijk van het initiatief en het parlementair orgaan De procedure kan variëren afhankelijk van twee hoofdfactoren: wie het initiatief neemt tot een wetgevend voorstel (regering of parlement) en of de wet door één of twee kamers wordt behandeld. ### 1.2.1 Wetsontwerp versus wetsvoorstel * **Wetsontwerp:** * Gaat uit van de uitvoerende macht (regering/Koning) die over het initiatiefrecht beschikt. * Is steeds voorafgegaan door een memorie van toelichting die het doel en de redenen uiteenzet. * Het proces omvat: voorbereiding door een kabinet $\rightarrow$ goedkeuring door de Ministerraad $\rightarrow$ advies van de Raad van State (die besluiten kan schorsen of vernietigen). * **Wetsvoorstel:** * Gaat uit van een lid of leden van het federaal parlement. * Is voorafgegaan door een toelichting. * De Raad van State wordt ingeschakeld op verzoek van de Kamervoorzitter of een derde van de Kamerleden. * **Amendement:** * Een voorstel tot wijziging van een hangend wetsontwerp of wetsvoorstel, ingediend door een parlementslid of de regering. ### 1.2.2 Monocamerale versus bicamerale procedure Sinds de grondwetsherziening van 1993 (artikel 77 van de Grondwet) kent België zowel een monocamerale als een bicamerale procedure. * **Monocamerale procedure:** * De aanname van een wet gebeurt door één enkele kamer, namelijk de Kamer van Volksvertegenwoordigers. * Deze procedure is de standaard geworden voor de meeste wetgevende teksten. * **Bicameralisme:** * Vroeger de gebruikelijke procedure, waarbij een wet door zowel de Kamer van Volksvertegenwoordigers als de Senaat wordt behandeld. * Dit is nu beperkt tot specifieke gevallen, zoals wetgeving betreffende: * De Grondwet. * De bevoegdheden van de Senaat. * Politieke partijen en verkiezingen. * Bijzondere meerderheden. * De aangelegenheden van de Duitse Gemeenschap. ## 1.3 Stappen in de parlementaire procedure (algemeen) De algemene stappen van de wetgevende procedure omvatten (ongeacht monocameralisme of bicameralisme): 1. **Indiening:** Een wetsontwerp of wetsvoorstel wordt ingediend. 2. **Inoverwegingneming:** Meestal een formele stap waarbij het voorstel in behandeling wordt genomen. 3. **Verzending naar commissie(s):** Het voorstel wordt doorgestuurd naar een of meerdere bevoegde commissies. 4. **Behandeling in commissie:** * **Vaste commissies:** Stemmen overeen met de bevoegdheden van de ministeries en worden geleid door de bevoegde minister. * **Tijdelijke commissies:** Onderzoeken specifieke wetsontwerpen of -voorstellen. * **Bijzondere commissies:** Behandelen zaken zoals naturalisaties of petities. * **Onderzoekscommissies:** Kunnen op initiatief van de Kamer worden ingesteld (artikel 56 van de Grondwet) om specifieke feiten te onderzoeken. 5. **Behandeling in plenaire vergadering:** Debat en stemming in de voltallige kamer/kamers. 6. **Terugzending (in geval van wijziging):** Indien één kamer een tekst wijzigt, wordt deze teruggezonden naar de andere kamer voor verdere behandeling. 7. **Overzending:** De goedgekeurde tekst wordt overgezonden naar de Koning. 8. **Bekrachtiging:** De Koning bekrachtigt de wet. 9. **Afkondiging:** De Koning kondigt de wet af. 10. **Bekendmaking:** De wet wordt gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad en treedt in principe 10 dagen na bekendmaking in werking. ## 1.4 Historische wijzigingen in de procedure * **Kamer:** Vroeger opgedeeld in afdelingen (sections), na de Eerste Wereldoorlog werden er meer commissies ingesteld met een wisselend aantal. * **Senaat:** Heeft altijd commissies gekend. * **Erkenning van fracties:** Gereguleerd in het reglement van de Kamer (1962) en de Senaat (1974). * **Grondwetsherziening van 1993:** Introduceerde de monocamerale procedure naast het bestaande bicameralisme. * **Vlinderakkoord (2011) en 6e staatshervorming (2014):** Hebben verdere aanpassingen in de parlementaire werking en bevoegdheden meegebracht. ## 1.5 Gedrukte en online bronnenreeksen voor studie * **Nationaal Congres (1830-1831):** De debatten zijn gedocumenteerd in de "Discussions du Congrès national de Belgique". * **Pasinomie:** Een systematische verzameling van wetgeving, nuttig om de weg van een wet te volgen. * **Parlementaire Stukken ("Documents parlementaires" / "Parlementaire documenten"):** Officiële publicaties van de Kamer (vanaf 1831) en Senaat (vanaf 1834), met gedrukte stukken die de parlementaire debatten en voorstellen bevatten. Deze zijn vaak online beschikbaar in PDF-formaat. * **Parlementaire Handelingen ("Annales parlementaires" / "Parlementaire handelingen"):** Verslagen van de debatten in de plenaire vergaderingen. Vanaf 1878/1880 bestaan er ook meer beknopte verslagen ("Compte rendu analytique"). * **Plenum.be:** Een online archief van parlementaire handelingen van 1844 tot 1999, een waardevol hulpmiddel voor historisch onderzoek. * **Kruispuntbank van de Belgische wetgeving (belgielex.be):** Een portaalsite met een overzicht van federale en regionale wetgeving. * **Resultaten van verkiezingen (ibzdgip.fgov.be):** Een database met verkiezingsuitslagen vanaf 1848. * **Notulen van de ministerraad (1916-1979):** Beschikbaar via het Rijksarchief. ## 1.6 Regioparlementen Naast het federale parlement hebben ook de regionale en gemeenschapsparlementen hun eigen wetgevende procedures: * **Vlaams Parlement:** Vaardigt decreten uit. * **Brussels Hoofdstedelijk Parlement:** Vaardigt ordonnanties uit. * **Waals Parlement:** Vaardigt decreten uit. * **Parlement van de Franse Gemeenschap:** Vaardigt decreten uit. * **Parlement van de Duitstalige Gemeenschap:** Vaardigt decreten uit. Deze parlementen volgen vaak een monocamerale procedure en hebben hun eigen specifieke procedures en publicaties. --- # Historische wijzigingen van het Belgische parlement Dit onderdeel beschrijft de belangrijkste historische evoluties in de structuur en werking van de Belgische Kamer van volksvertegenwoordigers en Senaat, met specifieke aandacht voor veranderingen sinds de Eerste Wereldoorlog en de staatshervormingen. ### 2.1 Evolutie van de Kamer en de Senaat #### 2.1.1 Structuur en werking van de Kamer * Oorspronkelijk kende de Kamer vijf, later zes afdelingen (sections). * Na de Eerste Wereldoorlog werd het aantal commissies geleidelijk uitgebreid en gevarieerd, wat duidt op een evolutie naar meer gespecialiseerde behandeling van wetgevend materiaal. * De erkenning van fracties in het reglement van de Kamer vond plaats in 1962. #### 2.1.2 Structuur en werking van de Senaat * De Senaat heeft, in tegenstelling tot de Kamer, altijd al commissies gekend. * De erkenning van fracties in het reglement van de Senaat gebeurde in 1974. ### 2.2 De staatshervormingen en hun impact op het parlement De Belgische staatshervormingen hebben geleid tot significante wijzigingen in de parlementaire structuur en procedure. #### 2.2.1 De Grondwetherziening van 1993 * De Grondwetherziening van 1993 introduceerde de monocamerale procedure als aanvulling op de reeds bestaande bicamerale procedure. > **Tip:** De bicamerale procedure was vroeger de standaard, maar is sindsdien beperkt tot specifieke domeinen zoals de Grondwet zelf, de Senaat, politieke partijen en verkiezingen, bijzondere meerderheden en de bevoegdheden van de Duitse Gemeenschap. * **Monocamerale procedure:** Wetgeving wordt aangenomen door slechts één kamer, de Kamer van volksvertegenwoordigers. Dit proces is efficiënter voor de meeste wetgevende materie. * **Bicameral procedure:** Wetgeving wordt behandeld door zowel de Kamer als de Senaat. Dit geldt dus enkel nog voor de domeinen vermeld in artikel 77 van de Grondwet. #### 2.2.2 Het Vlinderakkoord en de Zesde Staatshervorming (2014) * Het Vlinderakkoord van 2011 legde de basis voor de zesde staatshervorming, die in 2014 werd uitgevoerd. Deze hervorming had verdere gevolgen voor de bevoegdheidsverdeling en de werking van de federale en de deelstatelijke parlementen. ### 2.3 Procedurele evoluties * **Erkenning van fracties:** De formele erkenning van fracties in de reglementen van zowel de Kamer (1962) als de Senaat (1974) markeert een institutionalisering van de rol van politieke partijen binnen de parlementaire werking. * **Commissies:** De evolutie van het aantal en de aard van de commissies (vast, tijdelijk, bijzonder, onderzoekscommissies) weerspiegelt een toenemende specialisatie en de noodzaak om complexe materies diepgaand te onderzoeken. Onderzoekscommissies kunnen op initiatief van de Kamer worden opgericht, zoals bepaald in artikel 56 van de Grondwet. > **Tip:** Het is cruciaal om de terminologie en de procedures rond wetsontwerpen en wetsvoorstellen goed te begrijpen. Een wetsontwerp komt van de regering, terwijl een wetsvoorstel vanuit het parlement zelf komt. Beide procedures kennen stappen zoals advies van de Raad van State, indiening, behandeling in commissie, plenaire vergadering, en uiteindelijk bekrachtiging en afkondiging door de Koning. --- # Gedrukte en digitale parlementaire bronnen Dit deel behandelt de diverse bronnen voor de studie van parlementaire geschiedenis, inclusief gedrukte reeksen en online databases, met specifieke aandacht voor websites en publicaties. ### 3.1 Algemene parlementaire bronnen en terminologie Voor een grondig begrip van parlementaire geschiedenis is het essentieel om de evolutie van parlementaire procedures en de bijbehorende terminologie te kennen. Het vertrekpunt is vaak een overzicht van de afgelegde weg in het wetgevingsproces. #### 3.1.1 Nuttige online bronnen voor terminologie en procedures * **Lexicon op de website van de Kamer:** Biedt definities van parlementaire begrippen. * **Infosteekkaarten op de website van de Kamer:** Verklaren specifieke aspecten van de parlementaire werking. * **De Belgische Grondwet:** De fundamentele tekst die de basis vormt van de parlementaire bevoegdheden en procedures. #### 3.1.2 Belangrijke publicaties * Emmanuel Gerard, Els Witte, Eliane Gubin, Jean-Pierre Nandrin, *Geschiedenis van de Belgische Kamer van Volksvertegenwoordigers 1830-2002*, Brussel, Kamer van Volksvertegenwoordigers, 2003. * Véronique Laureys e.a., *De geschiedenis van de Belgische Senaat*, Tielt, Lannoo, 1999. * Véronique Laureys, ‘Het Belgisch parlement en de wetgevingen uit de “Franse” en “Hollandse” tijd’, in: *Bronnen voor de studie van het hedendaagse België*, pp. 245-263. > **Tip:** De bibliografieën in de bovengenoemde boeken zijn uitstekende startpunten voor verder onderzoek. ### 3.2 De parlementaire procedure De procedure die gevolgd wordt, is afhankelijk van verschillende factoren, met name of het gaat om een wetsvoorstel of een wetsontwerp, en of de procedure monocameral of bicameral is. #### 3.2.1 Wetsontwerp versus wetsvoorstel * **Wetsontwerp:** Dit initiatief komt vanuit de uitvoerende macht (regering of Koning) en wordt voorafgegaan door een memorie van toelichting die de doelstellingen en de redenen voor het voorstel uiteenzet. Het proces omvat de opmaak van een voorontwerp door een kabinet, goedkeuring door de Ministerraad, en advies van de Raad van State, die besluiten kan schorsen of vernietigen. * **Wetsvoorstel:** Dit initiatief komt vanuit het federaal parlement (één of meerdere leden). Ook hier wordt het voorafgegaan door een toelichting. De Raad van State kan geraadpleegd worden op verzoek van de Kamervoorzitter of een derde van de parlementsleden. * **Amendement:** Een voorstel tot wijziging van een hangend wetsvoorstel of -ontwerp, ingediend door een parlementslid of de regering. #### 3.2.2 Monocamerale versus bicamerale procedure * **Monocamerale procedure:** Sinds 1993 wordt de wet aangenomen door één kamer, de Kamer van Volksvertegenwoordigers. * **Bicameral procedure:** Vroeger de regel, nu slechts van toepassing in specifieke gevallen, zoals bij de behandeling van grondwetsherzieningen, de Senaat zelf, politieke partijen en verkiezingen, bijzondere meerderheden, en aangelegenheden van de Duitse Gemeenschap (volgens artikel 77 van de Grondwet). #### 3.2.3 Stappen in de parlementaire procedure (bicameraal) 1. **Indiening:** Het wetsvoorstel of -ontwerp wordt ingediend. 2. **Inoverwegingneming:** Meestal een formele stap waarbij het voorstel in aanmerking wordt genomen. 3. **Verzending naar commissie(s):** Het voorstel wordt doorgestuurd naar een of meerdere commissies voor verdere behandeling. * **Vaste commissies:** Corresponderen met de bevoegdheden van de ministeries en hebben de betrokken minister(s) als leden. * **Tijdelijke commissies:** Onderzoeken specifieke wetsontwerpen of -voorstellen. * **Bijzondere commissies:** Behandelen zaken zoals naturalisaties of petities. * **Onderzoekscommissies:** Kunnen op initiatief van de Kamer worden opgericht (conform artikel 56 van de Grondwet). 4. **Behandeling in de plenaire vergadering:** Het voorstel wordt in de plenaire vergadering besproken. 5. **Terugzending:** Indien een kamer de tekst wijzigt, wordt deze teruggezonden naar de andere kamer. 6. **Overzending aan de Koning:** Na aanneming wordt de wet voorgelegd aan de Koning. 7. **Bekrachtiging door de Koning:** De Koning geeft zijn goedkeuring. 8. **Afkondiging door de Koning:** De wet wordt officieel afgekondigd. 9. **Bekendmaking in het Staatsblad:** De wet wordt gepubliceerd en treedt in principe tien dagen later in werking. > **Tip:** Websites zoals www.senate.be en www.dekamer.be bieden gedetailleerde informatie over de lopende procedures en historische documenten. ### 3.3 Historische wijzigingen in parlementaire procedures * **Kamer:** Heeft door de tijd heen aan aantal afdelingen (commissies) zien variëren, met een toename na de Eerste Wereldoorlog. * **Senaat:** Heeft altijd commissies gekend. * **Erkenning van fracties:** Werd opgenomen in het reglement van de Kamer in 1962 en van de Senaat in 1974. * **Grondwetsherziening van 1993:** Introduceerde de monocamerale procedure naast de bicamerale procedure. * **Vlinderakkoord van 2011 en de Zesde Staatshervorming (2014):** Hebben verdere implicaties gehad voor de bevoegdheidsverdeling en parlementaire werking. ### 3.4 Gedrukte bronnenreeksen #### 3.4.1 Bronnen uit het Nationaal Congres (1830-1831) * E. Huyttens, *Discussions du Congrès national de Belgique, 1830-1831…*, Brussel, 1844-1845, 5 dln. > **Tip:** Voor ontwerpen en voorstellen die wet zijn geworden, is de Pasinomie een zeer efficiënte bron. Referenties worden in voetnoten vermeld. Ook het Belgisch Staatsblad kan hiervoor geraadpleegd worden. #### 3.4.2 Historische parlementaire geschiedenis * L. Hymans, *Histoire parlementaire de la Belgique de 1831 à 1880*, Brussel, 1877-1880, met aansluitende delen door L. Hymans, P. Hymans en A. Delcroix (tot 1910). #### 3.4.3 'Stukken' (Parlementaire documenten) * *Documents parlementaires de Belgique. Recueil des pièces imprimées par ordre de la Chambre des Représentants / Sénat*, Brussel, 1831- (vanaf 1948 met tweetalige titel: *Parlementaire documenten…*). * Vanaf 1832 voor de Kamer en 1834 voor de Senaat zijn volledige pdf-versies online beschikbaar via respectievelijk www.dekamer.be en www.senate.be. #### 3.4.4 'Handelingen' (Parlementaire debatten) * **Tot 1844:** Verslagen te vinden in de *Moniteur belge*. * **Vanaf 1844:** *Annales parlementaires* (vanaf 1932 met tweetalige titel: *Parlementaire handelingen*). * **Vanaf 1878 (Kamer) en 1880 (Senaat):** Ook de *Compte rendu analytique des discussions…Beknopt verslag van de handelingen…*. * Volledige pdf-versies zijn online beschikbaar voor zowel de Kamer als de Senaat en bevatten nuttige indices op thema's en namen. ### 3.5 Digitale parlementaire bronnen en databases #### 3.5.1 Plenum.be * Dit project van het Centrum voor Politieke Geschiedenis (UAntwerpen) digitaliseert parlementaire handelingen online. * Dekking: Van 1844 tot 1999. * Omvang: Van 1870 tot 1940 zijn 137.000 pagina's en 183 miljoen woorden gedigitaliseerd. Van 1944 tot 1999 is ook een significant volume online beschikbaar. #### 3.5.2 Aanvullende nuttige links * **Kruispuntbank van de Belgische wetgeving:** Biedt een overzicht van de Belgische wetgeving en rechtspraak, met samenwerking tussen federale en regionale overheden. * **Resultaten van verkiezingen:** Een database die verkiezingsresultaten vanaf 1848 toont op verschillende niveaus (rijk, gemeenschap, provincie, gemeente, Europa). * **Notulen van de Ministerraad (1916-1979):** Beschikbaar via het Rijksarchief. ### 3.6 Bronnen voor regionale parlementen #### 3.6.1 Vlaams Parlement * **Wetgeving:** Vlaamse Decreten, Ordonnanties van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. * **Monocameraal:** Het Vlaams Parlement werkt monocameral. * **Begrippenlijst:** Beschikbaar op de website van het Vlaams Parlement. * **Zoekfunctie documenten:** Beschikbaar vanaf 1971. * **Belangrijke publicaties:** * Martine Goossens, *Dertig jaar Vlaams Parlement: historiek en dynamiek van een parlementaire instelling, 1971-2000-2001*, Kapellen, Pelckmans, 2002. * Mark Van den Wijngaert (ed.), *Van een unitair naar een federaal België: 40 jaar beleidsvorming in gemeenschappen en gewesten (1971-2011)*, Brussel, ASP, 2011. #### 3.6.2 Waals Parlement * Website: https://www.parlement-wallonie.be/ #### 3.6.3 Andere parlementen * **Parlement Fédération Wallonie-Bruxelles (Franse Gemeenschap):** http://www.pfwb.be/ * **Brussels Hoofdstedelijk Parlement:** http://www.parlbruparl.irisnet.be/ * **Parlement der Deutschsprachige Gemeinschaft:** http://www.pdg.be/ --- # Regioparlementen in België Dit onderwerp verkent de structuur, bevoegdheden en bronnen van de regionale en gemeenschapsparlementen in België. ### 4.1 Structuur en bronnen van regionale en gemeenschapsparlementen De decentralisatie in België heeft geleid tot de oprichting van diverse parlementen op regionaal en gemeenschapsniveau. Deze instellingen hebben eigen bevoegdheden en procedures, die verschillen van het federale parlement. #### 4.1.1 Vlaams parlement Het Vlaams Parlement is de wetgevende instelling van de Vlaamse Gemeenschap en het Vlaamse Gewest. Het is een **monocameraal** parlement. De belangrijkste wetgevende akten die hier worden aangenomen, zijn **decreten**. * **Websites en bronnen:** * Officiële website van het Vlaams Parlement, inclusief een begrippenlijst en zoekfunctie voor documenten vanaf 1971. * Literatuur over de geschiedenis en dynamiek van het Vlaams Parlement. #### 4.1.2 Waals parlement Het Waals Parlement is de wetgevende instelling van het Waals Gewest. Ook hier worden **ordonnanties** (voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, maar de term wordt vaak in bredere zin gebruikt in de context van gewestelijke wetgeving) en **decreten** (voor het Waals Gewest) aangenomen. * **Websites en bronnen:** * Officiële website van het Waals Parlement. #### 4.1.3 Parlement van de Franse Gemeenschap Het Parlement van de Franse Gemeenschap, ook wel het Parlement van de Fédération Wallonie-Bruxelles genoemd, is de wetgevende instelling die de belangen van de Franstalige bevolking behartigt. De wetgevende akten die hier worden aangenomen, zijn **decreten**. * **Websites en bronnen:** * Officiële website van het Parlement van de Franse Gemeenschap. #### 4.1.4 Parlement van de Duitstalige Gemeenschap Het Parlement van de Duitstalige Gemeenschap is de wetgevende instelling voor de Duitstalige bevolking in België. De wetgevende akten die hier worden aangenomen, zijn **decreten**. * **Websites en bronnen:** * Officiële website van het Parlement van de Duitstalige Gemeenschap. #### 4.1.5 Brussels Hoofdstedelijk Parlement Het Brussels Hoofdstedelijk Parlement is de wetgevende instelling van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. De wetgevende akten die hier worden aangenomen, heten **ordonnanties**. * **Websites en bronnen:** * Officiële website van het Brussels Hoofdstedelijk Parlement. ### 4.2 Bevoegdheden en wetgevingsprocedures Hoewel de specifieke bevoegdheden van elk regioparlement verschillen, volgen ze grotendeels gelijkaardige wetgevingsprocedures die deels gebaseerd zijn op de federale procedures, maar met eigen specifieke regels en terminologie. * **Wetgevingsproces:** * Net als op federaal niveau kan wetgevend werk uitgaan van de regering (wetsontwerp, voorafgegaan door een memorie van toelichting) of van parlementsleden (wetsvoorstel, voorafgegaan door een toelichting). * Na indiening wordt het voorstel of ontwerp verzonden naar een of meerdere **commissies** voor behandeling. * Vervolgens wordt het behandeld in de **plenaire vergadering**. * Eventuele wijzigingen door een kamer (indien bicameraal) leiden tot terugzending. * Na aanneming door het parlement wordt de tekst ter bekrachtiging voorgelegd aan de betrokken regeringsleider en vervolgens afgekondigd. * Bekendmaking geschiedt in het desbetreffende publicatieblad (bijvoorbeeld het Staatsblad voor federale wetgeving, of specifieke publicaties voor regionale en gemeenschapsnormen). * **Terminologie:** * De wetgevende akten op regionaal en gemeenschapsniveau hebben specifieke benamingen: * **Decreten:** Aangenomen door het Vlaams Parlement, Waals Parlement, Parlement van de Franse Gemeenschap, Parlement van de Duitstalige Gemeenschap. * **Ordonnanties:** Aangenomen door het Brussels Hoofdstedelijk Parlement. > **Tip:** Het is cruciaal om het onderscheid tussen decreten en ordonnanties te kennen, evenals de specifieke instellingen die deze uitvaardigen, aangezien dit examenvragen kan bevatten. ### 4.3 Historische context en wijzigingen De oprichting en evolutie van de regioparlementen zijn nauw verbonden met de opeenvolgende staatshervormingen in België. * **Vroegere structuren:** Voor de staatshervormingen bestonden er geen aparte regionale of gemeenschapsparlementen. De bevoegdheden waren gecentraliseerd op federaal niveau. * **Evolutie:** De oprichting van de gemeenschappen en gewesten, en bijgevolg hun parlementen, is een proces dat zich heeft ontwikkeld vanaf de jaren '70 van de twintigste eeuw. De hervorming van 1993, die de monocamerale procedure op federaal niveau invoerde naast de bicamerale, was ook bepalend voor de structuur van de deelstaatregeringen en parlementen. De zesde staatshervorming, uitgevoerd in 2014, heeft de bevoegdheden van de regio's en gemeenschappen verder uitgebreid. ### 4.4 Gedrukte en online bronnen De studie van de regioparlementen vereist toegang tot diverse bronnen. * **Gedrukte bronnenreeksen:** * **Pasinomie:** Een belangrijke bron voor wetgeving die wet is geworden, met referenties naar de parlementaire weg. * **Stukken (Documents parlementaires / Parlementaire documenten):** Officiële publicaties van de parlementen die alle gedrukte stukken bevatten die door de parlementen zijn behandeld. Deze zijn vanaf de oprichting van de parlementen beschikbaar. * **Handelingen (Annales parlementaires / Parlementaire handelingen):** Verslagen van de debatten in de plenaire vergaderingen en commissies. Vanaf 1844 voor de Senaat en 1878 voor de Kamer. * **Online bronnen:** * **Websites van de parlementen:** Bieden directe toegang tot wetgeving, debatten, verslagen en informatie over de instellingen. * **Plenum.be:** Een project dat parlementaire handelingen online beschikbaar maakt vanaf 1844 tot 1999. * **Kruispuntbank van de Belgische wetgeving (Belgielex.be):** Een portaalsite die samenwerking tussen federale en regionale overheden mogelijk maakt en toegang biedt tot wetgeving en rechtspraak. * **Verkiezingsresultaten:** Databases met resultaten van verkiezingen op verschillende niveaus. * **Notulen van de ministerraad:** Beschikbaar voor een bepaalde periode. > **Tip:** Het efficiënt raadplegen van de websites van de respectievelijke parlementen is essentieel voor het vinden van de meest actuele informatie over wetgeving en procedures op regionaal en gemeenschapsniveau. --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Wetsontwerp | Een voorstel tot wetgeving dat afkomstig is van de uitvoerende macht (regering of koning) en dat voorafgegaan wordt door een memorie van toelichting waarin de doelstellingen worden uiteengezet. | | Wetsvoorstel | Een voorstel tot wetgeving dat afkomstig is van een of meerdere leden van het federaal parlement, en dat eveneens vergezeld gaat van een toelichting. | | Initiatiefrecht | Het recht om een wetsvoorstel of wetsontwerp in te dienen bij het parlement met het oog op wetgevende behandeling. | | Memorie van toelichting | Een document dat een wetsontwerp of wetsvoorstel vergezelt en de doelstellingen, de motivering en de context van het voorgestelde wetgevende initiatief uitlegt. | | Raad van State | Een adviesorgaan dat de regering en het parlement bijstaat met juridisch advies inzake wetgevende teksten en besluiten, en bevoegd is om besluiten te schorsen of te vernietigen. | | Amendement | Een voorstel tot wijziging van een hangend wetsvoorstel of wetsontwerp, ingediend door een parlementslid of de regering tijdens het wetgevingsproces. | | Monocamerale procedure | Een wetgevingsprocedure waarbij de aanneming van een wet door slechts één kamer van het parlement geschiedt, in België doorgaans de Kamer van Volksvertegenwoordigers. | | Bicamerale procedure | Een wetgevingsprocedure waarbij een wet behandeld wordt door zowel de Kamer van Volksvertegenwoordigers als de Senaat, wat vereist is voor bepaalde aangelegenheden zoals grondwetsherzieningen. | | Commissies | Werkgroepen binnen het parlement die belast zijn met de voorbereidende studie van wetsontwerpen en -voorstellen, onderverdeeld in vaste, tijdelijke en bijzondere commissies. | | Plenaire vergadering | Een officiële zitting van het voltallige parlement of een van de kamers, waar debatten worden gevoerd en definitieve beslissingen worden genomen over wetgevende teksten. | | Bekrachtiging | De handeling waarbij de koning, als uitvoerende macht, een goedgekeurde wet formeel bekrachtigt, wat een noodzakelijke stap is voor de inwerkingtreding ervan. | | Afkondiging | De officiële bekendmaking van een wet door de uitvoerende macht, na bekrachtiging, om deze rechtsgeldig te maken voor het publiek. | | Staatsblad | Het officiële publicatieorgaan waarin alle wetten, decreten en ordonnanties worden bekendgemaakt, en waaruit de verplichte kennisname voortvloeit voor de rechtsgeldigheid. | | Pasinomie | Een systematische verzameling van wetten en decreten, geordend per jaar, die dient als een belangrijke bron voor het raadplegen van wetgevende teksten en hun achterliggende documentatie. | | Handelingen | De officiële verslagen en transcripties van de debatten en beslissingen die plaatsvinden tijdens de plenaire vergaderingen en commissievergaderingen van het parlement. |